De beste onderbreking is een verbinding Schöck Isokorb®: Dé koudebrug onderbreking
Innovatief denken in de praktijk Het doel van deze gids
Meer dan 10 miljoen Isokorb®elementen toegepast in Europa sinds de introductie ruim 30 jaar geleden. Innovatief denken in de praktijk
2
Het doel van deze gids
3
Het terras – Vrijheid, maar veeleisend
4-5
Milieu – Duurzaamheid – Energie prestatie eisen
4-5
Voorkom koudebruggen
6-7
Schöck biedt een unieke oplossing 6-7 Beton-Beton 8-11 Beton-Staal
12
Staal-Staal
13
Een uitgebreid assortiment voor elke toepassing 14-15 Internationaal actief in nieuwbouw en renovatie Referentieprojecten
2
16-17
18-19
Het doel van deze gids Het doel van deze gids is om opdrachtgevers, ontwerpers en bouwers in beknopte vorm informatie te verschaffen over „koudebruggen” bij beton- en staalconstructies en de oplossingen die Schöck hiervoor heeft ontwikkeld. Systemen waarmee voldaan wordt aan de voorschriften om schade te voorkomen, die koudebruggen in bouwconstructies veroorzaken.
Een toonaangevende europese leverancier Schöck is in Europa uitgegroeid tot de toonaangevende leverancier van innovatieve oplossingen voor constructieve koudebrug- en contactgeluid onderbrekingssystemen in de bouw. Naast de hoofdvestiging in Baden-Baden is Schöck actief in Europa met eigen vestigingen en gespecialiseerde vertegenwoordigingen in o.a. Oostenrijk, Zwitserland, Nederland, België, Luxemburg, Italië, Frankrijk, Verenigd Koninkrijk, Ierland, Polen, Tsjechische Republiek, Hongarije en de Scandinavische landen.
In 1962 richtte Eberhard Schöck als jong bouwkundig ingenieur te Baden-Baden in het zuiden van Duitsland een in kelderbouw gespecialiseerd bouwbedrijf op. Als gedreven ondernemer was hij steeds weer op zoek naar effectieve en efficiënte oplossingen in het bouwproces. Als toegewijd ingenieur besteedde hij hierbij veel tijd aan de bouwfysische en constructieve aspecten en was er constant op uit deze te verbeteren.
Over Schöck Opmerkelijk genoeg deed Eberhard Schöck in 1979 tijdens een vakantie in Davos een ontdekking die, naar later zou blijken, van grote invloed zou zijn op de ontwikkeling van zijn bedrijf. Hij ontdekte dat op zijn hotelkamer de donker gekleurde vochtige plekken in de hoek van het plafond met de wanden het gevolg waren van de aanwezigheid van zogenaamde ”koudebruggen“. Deze koudebruggen bleken te zijn ontstaan als gevolg van de traditionele verbinding van gewapend beton tussen de terrassen en de vloer. Belangrijk hierbij zijn de zeer slechte warmte isolerende eigenschappen van de betonnok ten opzichte van de aansluitende bouwkundige onderdelen. Dit bouwkundig probleem liet Eberhard Schöck niet meer los en resulteerde in een ontwikkelingsprogramma van 4 jaar en de introductie in 1983 van het revolutionaire koudebrug onderbrekingssysteem, Schöck Isokorb®. Voortdurend worden grote investeringen gedaan en nieuwe onderzoeken in nauwe samenwerking met universiteiten en onderzoeksinstituten gestart. Dit leidt onvermijdelijk tot nieuwe innovaties, in het bijzonder op het gebied van contactgeluidisolatie en wapeningstechniek. Als voorbeelden zijn er Schöck Tronsole® contactgeluid onderbrekingssysteem voor trappen en bordessen ter verbetering van de woonkwaliteit en de Schöck ComBAR® glasvezelwapening met zijn unieke eigenschappen ten opzichte van traditioneel wapeningsstaal. Ruim 40 jaar na de oprichting door Eberhard Schöck zijn innovatie en ontwikkeling nog altijd één van de sterkste kenmerken van de onderneming.
3
Het terras – Vrijheid, maar veeleisend Milieu – Duurzaamheid – Energie prestatie eisen
Energy Performance In het kader van het Kyotoprotocol wil Europa met de “Energy Performance of Building Directive (EPBD) van 22 december 2002 de uitstoot van de broeikassen in gebouwen verminderen. De Europese lidstaten waren verplicht om deze richtlijn voor 4 januari 2006 om te zetten in hun eigen nationale en regionale regelgeving. In mei 2010 is de gereviseerde EPBD-richtlijn (2010/31/EU) goedgekeurd. Deze bevat diverse verplichtingen die leiden tot het wijzigen van de regelgeving op het vlak van EPB, EPC en de keuringen van installaties. De belangrijkste w ijzigingen zijn opgelijst in het document “Revisie van de EPBD”.
4
Het terras is een belangrijk onderdeel in de architectuur. Het biedt een gevoel van vrijheid en ruimte en kent tal van gebruiksmogelijkheden – relaxen in de buitenlucht, zonnebaden, eten, de was drogen, een praatje maken met de buren – zijn belangrijke en veelal ontspannende activiteiten voor de mens. Voor architecten en bouwkundig ingenieurs is het terras tijdens het ontwerp meer inspannend, dan ontspannend. Het balkonelement vraagt tijdens het ontwerp namelijk veel aandacht. Naast deugdelijke constructieve verankeringen dienen ook belangrijke bouwfysische aspecten goed te worden opgelost. Algemeen kan gesteld worden dat de aansluitingen van terrassen met het gebouw de thermische isolatielaag van dat gebouw doorbreken en daarbij een koudebrug vormen. Deze koudebruggen veroorzaken aanzienlijke warmte- en energieverliezen. Bovendien kan pleister- en schilderwerk ernstig aangetast worden door het vocht en schimmelgroei ontstaan. Dit is schadelijk voor het leefklimaat en dient ten allen prijze vermeden te worden.
Voorkom klimaatverandering Sinds januari 2003 is de Europese richtlijn Energie Prestaties voor Gebouwen (EPG) van kracht. De richtlijn stelt minimumeisen aan de wijze waarop de EU-lidstaten dienen omgaan met de energieprestatie van gebouwen. Dagelijks worden wij eraan herinnerd, dat door de groei van de wereldbevolking en de welvaart energieschaarste dreigt. Daar komt nog bij dat het gebruik van energie grote gevolgen heeft voor het milieu, door de uitstoot van schadelijke stoffen. Gebouwen zijn voor circa 40% verantwoordelijk voor het energieverbruik in de EU. Naar schatting wordt in België circa 21% van de totale Belgische CO2-uitstoot veroorzaakt door de woningsector. Energieprestatieregelgeving in Vlaanderen In België zijn de gewesten bevoegd voor het omzetten van de richtlijn betreffende de energieprestaties van gebouwen. Voor Vlaanderen betekende dat het vervangen van de isolatiereglementering door de energieprestatieregelgeving. Wat dit inhoudt kunt u nalezen op de website: http://www.energiesparen.be/ epb/besluiten. Energieprestatieregelgeving in Brussel en Wallonië Voor meer informatie over de energieprestatieregelgeving in het Brussels Hoofdstedelijk Gewest en het Waals Gewest, kunt u terecht op de websites: • Voor het Brussels Hoofdstedelijk Gewest: http://www.ibgebim.be; • Voor Waals Gewest: http://energie.wallonie.be.
5
Voorkom koudebruggen Schöck heeft een unieke oplossing
Infrarood beeld van een terras, waarbij geen thermische onderbreking is toegepast bij de aansluiting met het gebouw.
Bouwkundige schade door vocht en schimmelvorming ten gevolge van koudebruggen.
De effecten van een koudebrug ——Een koudebrug kan leiden tot 30% meer energie- verbruik. ——Door een te lage binnenoppervlaktetemperatuur is er gevaar voor condens. Met als gevolg schade aan pleister- en schilderwerk. ——Schimmelvorming en huismijt verspreiden allergenen en vormen een groot gezondheidsrisico bij astma en cara patiënten.
6
Een unieke oplossing Schöck koudebrug onderbrekingssystemen kunnen worden toegepast in beton-beton, beton-staal en in staal-staal constructies. Het unieke van dit systeem is de combinatie van zeer goede thermisch isolerende eigenschappen met zeer hoge opneembare krachten. Tevens kenmerkt het systeem zich door het uitgebreide leveringsprogramma, flexibiliteit bij oplossingen op maat en de verwerkingsvriendelijkheid in prefab beton en op de werf. In Europa is het bekend, onder de naam Isokorb®, als het meest geavanceerde constructieve koudebrug onderbrekingssysteem. Sinds de introductie bijna 30 jaar geleden zijn er meer dan 10 miljoen elementen geplaatst.
Een koudebrug in een constructie is heel algemeen te definiëren als: „Een onderdeel van de constructie waar een grotere warmtetransmissie van binnen naar buiten plaatsvindt dan in de rest van de constructie.“ Hierbij kent men twee soorten. Geometrische koudebruggen, die ontstaan volgens het principe van oppervlaktevergroting (het „koelrib-effect“) en door de materiaaleigenschappen bepaalde koudebruggen, waarbij het verschil in warmtegeleiding Detail Schöck-ISOKORF
®
Type K
situatie tussen de materialen de koudebrug veroorzaakt. In de praktijk is er bij metselwerk balkonplaten vaak sprake van beide.
Schöck Isokorb® is het enige product in zijn soort met constructieve koudebrug onderbrekingsoplossingen voor: 0° C
+20° C
Detail met aanstortnok metselwerk situatie
13.2° C
beton-beton Balkonplaten zonder koudebrugonderbrekingssysteem Rc = 0,87 W/m · K
0° C
+20° C
beton-staal Detail Schöck-ISOKORF ® metselwerk situatie
Type K
16.7° C
Balkonplaten met Schöck Isokorb® type K50
staal-staal
Rc = 0,158 W/m · K
7
Optimale warmte- en geluidsisolatie Schöck Isokorb® XT met HTE-drukelement
Verbeterd isolatiemateriaal Gereduceerde warmtegeleiding dankzij Neopor® (l = 0,031 W/mK).
Aangepaste isolatiedikte De dikte van het isolatie-element van Schöck Isokorb® XT bedraagt 120 mm.
Geoptimaliseerde dwarskrachtstaaf De helling van de dwarskrachtstaven in de isolatie is in vergelijking met Schöck Isokorb® met isolatiedikte 80 mm bij gelijke draagkracht geringer. Dit draagt aanzienlijk bij aan de warmte- en contactgeluidsisolatie.
Geoptimaliseerd HTE-drukelement Schöck heeft het HTE-drukelement (HTE staat voor High Thermal Efficieny) vernieuwd en verbeterd. De kleine oppervlakte van de dwarsdoorsnede en de samenstelling van het met microstaalvezel versterkte hogedruksterktebeton garandeert een verhoogde warmte-isolatie van het HTE-drukelement met meer dan 40%. Bovendien kenmerkt het HTE-drukelement zich door een superieure belastbaarheid en biedt jarenlang zekerheid. Zo ontstaat een uitzonderlijke combinatie van hogere belastbaarheid met een optimale warmte-isolatie. Deze innovatieve oplossing vormt de basis voor de minimale warmteverliezen met de Schöck Isokorb® XT.
8
Als uitvinder en innovator van de Schöck Isokorb® herdefinieert Schöck de stand der techniek opnieuw. Met de Schöck Isokorb® XT zetten we een stap richting de toekomst: met 30 % hogere warmte-isolatie1) en 50 % meer contactgeluidsisolatie2) is er nu een bijzonder effectief warmte-isolatie element met geteste geluidsisolatie voor balkons en galerijen beschikbaar. Isokorb® XT is bovendien gecertificeerd door het PassivHaus Institut in Duitsland.
Gecertificeerd door het PassivHaus Institut Hét warmte-isolatie element voor uitkragende balkonelementen. Zelfs PassiefHuizen kunnen nu probleemloos met vrij uitkragende balkonelementen uitgevoerd worden. De Schöck Isokorb® XT is als “koudebrugarme constructie” gecertificeerd. Ondersteunde balkonelementen kunnen met de Schöck Isokorb® type QXT zelfs “koudebrugvrij” aangesloten worden.
1)
emiddeld over de types KXT en QXT vergeleken met de G overeenkomende Schöck Isokorb® types K en Q met 80 mm isolatiedikte betrokken op de vergelijkbare Req.
2)
In vergelijking met de overeenkomstige Schöck Isokorb® typen met 80 mm isolatiedikte en een hoogte van 180 mm ten aanzien van de ∆Ln,v,w.
Goed voorbereid tegen hinderlijk contactgeluid De contactgeluidsisolatie van Schöck Isokorb® XT is maar liefst 50% verbeterd2). Daarmee wordt zonder aanvullende maatregelen aan toekomstige eisen voor balkons en galerijen voldaan.
9
Koudebrug onderbrekingssysteem Schöck Isokorb® voor Beton-Beton
De nieuwe standaard Door toepassing van de laatste stand der techniek op het gebied van hoge sterkte beton (UHPC) heeft Schöck een drukelement ontwikkeld, dat nieuwe standaarden zet op het vlak van constructieve koudebrug onderbrekingssystemen. Met het Schöck Isokorb® type K heeft u hiermee het best thermisch presterende koudebrug onderbrekingssysteem van dit moment. Gelijktijdig is het ontwerp verder geoptimaliseerd om de elementen nog eenvoudiger en sneller te kunnen verwerken. Schöck Isokorb® type K 10 K 20 K 30 K 40 K 50
λeq = (W/m · K) 0,077 0,103 0,133 0,141 0,158
Voorbeelden van de equivalente warmtegeleidings coëfficiënt bij een elementhoogte van 180 mm.
10
Voordelen tijdens de verwerking zijn:
——De elementen zijn licht en eenvoudig te hanteren. ——Kant-en-klare elementen garanderen een snelle montage. ——Elementen zijn voorzien van duidelijke type omschrijving en inbouwvoorschriften. ——Geen speciale bijlegwapening noodzakelijk; voorkomt fouten, is veiliger en plaatst sneller. ——Dankzij de flexibiliteit van het systeem zijn eenvoudig oplossingen op maat te realiseren.
De Schöck Isokorb® is een bouwfysisch en constructief geoptimaliseerde oplossing voor beton-beton aansluitingen. Door het gebruik van hoogwaardige en duurzame materialen met bijzonder lage warmtegeleidende eigenschappen beschikt men over een een uitstekende thermisch isolerende en uiterst veilige verankering. Deze voorkomt de effecten van condens, schimmelvorming, schade aan de gezondheid en een hoog warmteverlies.
Constructiedetail Schöck Isokorb® type K
Materialen Schöck Isokorb® type K Beton ≥ C 20/25 Drukelement Hogesterkte beton in HDPE-kunststof behui- zing Wapeningsstaal FeB 500HWL en/of HK Roestvrijstaal Mat.nr. 1.4571 volgens Zulassung-Nr.: Z30.3-3 Rippinox Bst 500 NR. Brandwerende Cement gebonden platen platen, minerale wol ρ ≥ 150 kg/m3, smeltpunt T ≥ 1000 °C. Isolatiemateriaal Geëxpandeerd polystyreen (EPS)
11
Schöck Isokorb® voor staalbouw Beton-Staal & Staal-Staal
Constructie detail Schöck Isokorb® type KS
Op de werf:
——Verkort de bouwtijd. ——Geen corrosie door toepassing van roestvrijstalen onderdelen.
——Meerdere typen afhankelijk van de over te dragen krachten, zoals dwarskrachten, momenten en trek- of drukkrachten. Materialen Schöck Isokorb® type KS Roestvrijstaal Mat.nr. 1.4401, 1.4404 en 1.4571 S355 volgens ZulassungNr. : Z30.3-3 Profielen en verbindingen van roestvrijstaal Drukplaat aan Mat.nr. 1.4404 en de buitenzijde 1.4571 of hoger, bijv. 1.4462 Isolatiemateriaal Geëxpandeerd poly styreen (EPS)
12
Vrij uitkragende luifels, balkons of galerijen. Schöck Isokorb® type KST biedt volledige ontwerpvrijheid, wanneer het gaat om staalconstructies. De module is in staat zeer hoge krachten, zoals momenten en dwarskrachten over te dragen. Door de roestvrijstalen onderdelen wordt corrosie voorkomen. Schöck Isokorb® type KS wordt toegepast voor de verankering van een staalconstructie aan achterliggende betonconstructies. De inbouwtoleranties zorgen voor een optimale maatvoering en montage.
Op de werf:
Constructie detail Schöck Isokorb® type KST
——Eenvoudige montage door de modulaire opbouw. ——Alle gangbare staalprofielen zijn te koppelen. ——De modulen worden berekend op basis van de over te dragen krachten.
——In woning- en utiliteitsbouw toepasbaar.
Materialen Schöck Isokorb® type KST Roestvrijstaal Mat.nr. 1.4401, 1.4405 en 1.4571 Trek- en drukstaven S 460 Koker profiel S 355 Drukplaat S 275 Afstandplaat S 235 Isolatiemateriaal Geëxpandeerd poly styreen (EPS)
13
Een uitgebreid assortiment voor elke toepassing Flexibel met standaards
Schöck Isokorb® type K Voor uitkragende platen, zoals terrassen en galerijen, waarbij momenten en dwarskrachten moeten worden overgedragen.
Schöck Isokorb® type Q Veel toegepast voor de plaatselijke overdracht van dwarskrachten bij terrassen en galerijen. Als type Q+Q voor positieve en negatieve dwarskrachten leverbaar.
Schöck Isokorb® type D Voor doorgaande vloerdelen, waarbij bovenen onderwapening vereist is. Het element verzorgt de overdracht van positieve en negatieve momenten en dwarskrachten.
Schöck Isokorb® type O De oplossing voor plaatselijke verankering van gevelbanden voor de opvang van bijvoorbeeld gevel-metselwerk.
Schöck Isokorb® type F Voor de plaatselijke verankering van betonnen borstweringen en gevelelementen.
Schöck Isokorb® type A Voor de plaatselijke verankering van dakopstanden aan dakvloeren.
14
Schöck Isokorb® type S Verankering van consoles, waarbij grote krachten, momenten en dwarskrachten worden overgedragen. Type S wordt veel op maat geproduceerd, exact afgestemd op beschikbare afmetingen en de over te dragen krachten. Schöck Isokorb® type W Verankering van wandelementen. Overdracht van momenten en dwarskrachten, zowel in verticale als in horizontale (windbelasting) richting. Type W wordt veel geleverd op maat.
Schöck Isokorb® type KS Constructieve koudebrug onderbreking voor uitkragende staalconstructies aan een achterliggende betonconstructie.
Schöck Isokorb® type QS Constructieve koudebrug onderbreking voor ondersteunde staalconstructies aan een achterliggende betonconstructie.
Schöck Isokorb® type KST Constructieve koudebrug onderbreking voor staalconstructies, waarbij momenten en dwarskrachten moeten worden overgedragen.
Schöck Isokorb® type KST-QST Constructieve koudebrug onderbreking voor staalconstructies, waarbij dwarskrachten en normaal drukkrachten worden overgedragen.
15
Internationaal actief in nieuwbouw en renovatie Unieke oplossingen
Schöck in Renovatieprojecten Bij renovatieprojecten, vooral in stedelijke gebieden, is er veel behoefte aan uitwendige verblijf- en toegangsruimten, zoals terrassen en galerijen met een trappenhuis, ter verhoging van het wooncomfort. De architectuur zorgt ervoor dat deze projecten functioneel en esthetisch een geslaagde restyling krijgen. Het creëren van verankeringoplossingen voor deze nieuwe uitwendige elementen aan de bestaande constructie behoort inmiddels ook tot één van de specialisaties van Schöck. Samen met de ontwerper en bouwer worden duurzame oplossingen ontwikkeld die voldoen aan de huidige bouweisen met betrekking tot het vermijden van koudebruggen. Een zo gering mogelijke verstoring van het bestaande gebouw is daarbij primordiaal. Naast de constructieve kwaliteit krijgt hier ook de montage oplossing, waarbij stelmogelijkheden en bouwtijd cruciaal zijn, speciale aandacht.
16
Hongarije, Polen, Finland, Engeland, Duitsland, Nederland of België. Het maakt niet uit waar het is. In heel Europa en daarbuiten worden door Schöck speciale oplossingen ontwikkeld en geleverd. Voorop staat altijd het behoud van de esthetische keuzes van de architect en de constructieve eisen die het ontwerp met zich meebrengt. Vanwege zijn jarenlange internationale ervaring in talloze bouwprojecten, bouwmethoden en bijzondere omstandigheden wordt Schöck dagelijks benaderd voor het vinden van de juiste oplossing. De combinatie van bouwfysische en constructieve aspecten in bouwkundige knooppunten vragen in de huidige bouwtechniek steeds om een kwalitatieve oplossing. Of het nu om zware elementen van beton of grote dak- en luifelconstructies van staal gaat. Een oplossing met Schöck Isokorb® is er!
Voorbeeld renovatieproject
Met het Schöck Isokorb® type KST zijn vele oplossingen mogelijk in renovatie-projecten. Alleen met het bovenstaande element werd voldaan aan de hedendaagse eisen die worden gesteld aan een goede constructieve koudebrug onderbreking. De technische ondersteuning die Schöck heeft gegeven in dit project was doorslaggevend.
17
Schöck in de praktijk Referentieprojecten Isokorb®
Project: Mercedez-Benz, Aalst Architect: Architectenbureau M.&J-M. Jaspers – J.Eyers & partners, Leuven Ingenieur: Studiebureau ELD partnerschip, Antwerpen
Het samenbrengen van alle activiteiten van alle activiteiten van Mercedes-Benz Aalst hebben er toe geleid deze nieuwe infrastructuur te bouwen. Bij de realisatie van deze nieuwbouw werd bijzondere aandacht besteed aan milieuvriendelijke maatregelen. Er is veel aandacht geschonken aan het behoud van de groenzone, afvalstromen en ook koudebruggen. Vandaar dat Schöck Isokorb® KST een integraal deel uitmaakt van dit project.
Project : Torenstraat - Wommelgem Studiebureau : Bewust Wonen Architecte : ir-Arch Els de Ketelaere
Er werd gekozen voor een opvallend gebouw, met grote terrassen en veel lichtinval aan de straatkant. Door een “hap” uit de schuine perceelsgrond te nemen, konden de terrassen verwezenlijkt worden en kreeg men binnenin toch nog wat rechte hoeken. De aansluiting van deze “hap” vormt met het hellend dak een schuine bovenzijde van het glasvlak in de gevel. Dit komt de schoonheid van het gebouw ten goede. In dit project is Schöck Isokorb® type Q10 en Q50 toegepast voor het opnemen van lineaire dwarskrachten.
18
Project: Architect: Ingenieur:
Hotel Marriott, Gent Arrow, Gent Studiebureau Stedec
Bij de bouw van het hotel zijn de historische gevels gelegen aan de Graslei bewaard gebleven. De ingang is bekroond met een strakke moderne architectuur. De gevelpanelen zijn opgehangen met op maat gemaakt Schöck Isokorb® QP-elementen.
Project: Reylof, Gent Architect: Bontinck Architecture and Engineering cvba Ingenieur: B CEC nv
Bij de herbestemming van een site in Gent zijn de appartementen voorzien van grote balkons. Verplaatsbare zonneschermen zorgen voor een fijne atmosfeer. In totaal gaat het over 1845 lopende meter balkon en 1230 Schöck Isokorb® elementen.
Voor meer referentieprojecten gaat u naar www.schock-belgie.be.
19
Schöck service Advisering en engineering zijn bij Schöck niet weg te denken in haar dagelijkse activiteiten. Technische ondersteuning is onlosmakelijk met haar producten verbonden. Als gespecialiseerd toeleverancier realiseert Schöck zich terdege dat ontwerpers en bouwers onmogelijk alle technische aspecten van speciale bouwsystemen kunnen beheersen. Wel ziet de afdeling techniek van Schöck bijzondere situaties, die vragen om bijzondere oplossingen, als een uitdaging. Samen met ontwerpers en bouwers een partner zijn in het bouwteam die denkt in oplossingen.
Schöck België bvba Kerkstraat 108 9050 Gentbrugge Tel: +32 9 261 00 70 Fax: +32 9 261 00 71
[email protected] www.schock-belgie.be
02.2013/BE-nl/130076
Service en ondersteuning zijn de schakel tussen u en onze producten: ——Technische product advisering ——Complete project engineering ——Oplossingen op maat ——Training/cursus op locatie ——Productpresentaties
Zie www.schock-belgie.be voor uitgebreide informatie: ——Productdocumentatie ——Certificaten ——Rekensoftware ——CAD-bestanden ——Projectreferenties ——Het laatste bedrijfs- en productnieuws
