De interprofessionele samenwerking in de accountancysector en de kmo's Kris Peeters, Secretaris-generaal FVIB, Gedelegeerd bestuurder UNIZO, Lid van de Hoge Raad voor de Economische Beroepen Inleiding
De Federatie voor Vrije en Intellectuele beroepen, FVIB, maakte in het kader van haar campagne "Het vrije beroep van de 2Iste eeuw" een strategische analyse van de accountancysector. Samen met Paul DE HONDT van de Stichting Technologie Vlaanderen van de Sociaal-Economische Raad van Vlaanderen, ontwikkelde de FVIB een onderzoeksmodel ten behoeve van het vrije beroep. Deze bijdrage bevat een aantal van de bevindingen van deze strategische analyse in de mate dat ze betrekking hebben op de interprofessionele samenwerking in de accountancy sector. De volledige resultaten werden reeds uitgegeven in de reeks KMO-accenten van Ced. Samsom. De strategische analyse van de accountancy sector is in essentie een zelfanalyse. Dit houdt in dat aan accountants, bedrijfsrevisoren en boekhouders gevraagd is om op een kritische wijze naar zichzelf en naar het functioneren van de beroepsgroep te kijken. 1. De algemene marktsituatie in de accountancy sector
De accountancy sector bestaat uit drie te onderscheiden categorieen: de bedrijfsrevisoren (BRV), de accountants (ACe) en de boekhouders (BHD). Aan deze drie groepen zijn een aantal vragen voorgelegd i.v.m. de algemene marktsituatie. De resultaten zijn de volgende:
l. Stijgt het aanta1 clienten binnen de sector? 2.
Stijgt de tota1e vraag vanwege alle clienten samen?
BRV
ACC
BHD
Gmd
33
33
50
39
33
83
50
56
67
50
83
67
67
50
67
61
3. Zijn de behoeften van de clienten t.a.v. de dienst zeer gevarieerd? 4. Zijn er weinig specifieke prob1emen rond de aansprake1ijkheid van de beoefenaar van een vrij beroep jegens de client?
411
DE INTERPROFESSIONELE SAMENWERKING IN DE ACCOUNTANCYSECTOR EN DE KMO'S
5. Blijven de behoeften van de client stabiel in de tijd?
67
67
17
50
6. Kan men gemakkelijk inschatten hoe de sector verder zal evolueren?
67
50
67
61
56
56
56
56
Globaal
Het element speelt niet: waarde O. Het element speelt, maar in beperkte mate: waarde vanaf 1. Het element speelt een sterke rol: waarde vanaf 33. Het element speelt in zeer sterke mate: waarde vanaf 67.
Vit deze tabel kan men volgende vaststellingen afleiden: -
-
-
-
Het element dat het sterkst speelt op de markt van de accountancy sector is de variatie in de dienstenbehoeften van de client. De markt van de accountants, de bedrijfsrevisoren en vooral de boekhouders vraagt in zeer belangrijke mate maatwerk. De accountants en revisoren stellen daarenboven vast dat de evolutie van de behoeften aan een zeer sterke dynamiek onderhevig is. Bij de boekhouders blijven de clientenbehoeften in de tijd eerder stabiel. Het element dat het minst speelt op de markt is de groei van de vraag. Vooral de accountants en de bedrijfsrevisoren schatten dat het aantal clienten in de sector maar in beperkte mate zal toenemen. De boekhouders verwachten nog wel een betekenisvolle toename van het aantal clienten. Opmerkelijk is dat de accountants wel verwachten dat de omzet bij het bestaande clientenbestand nog zeer sterk zal toenemen. De revisoren zijn op dit vlak veel voorzichtiger. De accountancysector wordt gekenmerkt door een sterke mate van voorspelbaarheid. Vooral boekhouders en revisoren menen dat men zeer gemakkelijk kan inschatten hoe de sector verder zal evolueren. Alhoewel de aansprakelijkheden van voomamelijk de revisor en de accountant aanzienlijk zijn, is men to ch van mening dat dit op vandaag geen al te grote problemen stelt.
Met een score van 56 op 100 is het duidelijk dat de vrije beroepen in de accountancysector de algemene marktsituatie positief inschatten. Belangrijke kanttekening is echter dat het aantal clienten maar in eerder beperkte mate zal stijgen.
2. De positie van de client De positie van de client in de accountancysector is verschillend tussen de accountants en boekhouders enerzijds en de bedrijfsrevisoren anderzijds. De wettelijke opdrachten zijn hiervoor de reden. Aan de bedrijfsrevisoren (BRV), de accountants (ACe) en de boekhouders (BHD) werden de volgende vragen gesteld.
412
DE INTERPROFESSIONELE SAMENWERKING IN DE ACCOUNTANCYSECTOR EN DE KMO'S
BRV
ACC
BHD
Gmd
0
1,7
5
2,3
0
1,7
3,4
1,7
6,7
6,7
5
6,2
3,4
1,7
6,7
3,9
6,7
1,7
5
4,5
0
3,4
1,7
1,7
3,4
8,4
5
5,6
de marktsituatie en de kosten van het vrije beroep?
3,4
0
1,7
1,7
Globaal
3
3,2
4,2
3,5
1. Vormen de honoraria-inkomsten van een individuele client of patient een groot aandeel van de totale inkomsten van de beoefenaar van dit vrij beroep?
2. Vertegenwoordigen de honoraria-kosten voor de dienstverlening van het vrij beroep een groot aandeel in de totale kosten of uitgaven van de client?
3. Verschillen de dienst en dienstverlening bij de diverse beoefenaars van dit vrij beroep in sterke mate?
4. Zijn er weinig overschakelingskosten voor de client of patient om zich tot een andere beoefenaar van dit vrije beroep te wenden?
5. Is de client of patient zelf een bedrijf dat met krappe marges te maken heeft of een persoon met een laag inkomen?
6. Kan de client zelf de taken van de beoefenaar van dit vrij beroep verrichten?
7. Is (de kwaliteit van de) geleverde dienst vrij onbelangrijk voor de client of patient?
8. Heeft de client of patient een goed inzicht in
Het element speelt niet: waarde O. Het element speelt, maar in beperkte mate: waarde vanaf 0,1. Het element speelt een sterke rol: waarde vanaf 3. Het element speelt in zeer sterke mate: waarde 6.
Met een score van 3,5 op 10 neemt de client in de accountancy sector eerder een middenpositie in. De vrije beroepsbeoefenaar uit deze sector kan nog gemakkelijk zijn onafbankelijkheid in stand houden. Maar ook de client is niet gebonden aan de revisor, accountant of boekhouder waaraan hij opdrachten toevertrouwt.
3. De substitutiemogelijkheden Binnen de accountancy sector zijn zowel bedrijfsrevisoren, accountants als boekhouders gezamenlijk actief op het terrein van bedrijfsboekhouding, financien en fiscaliteit. Hierbij ontstaan kantoorspecialisaties in deelaspecten. Vermits er geen eenvormigheid van erelonen bestaat is er substitutie tussen de verschillende beroepen in de accountancy sector. Enkel de wettelijke opdrachten zwakken dit enigszins af. 413
DE INTERPROFESSIONELE SAMENWERKING IN DE ACCOUNTANCYSECTOR EN DE KMO'S
Voor het meer algemene bedrijfs- en managementadvies is de substitutie zeer groot. BRV
ACC
BHD
Gmd
1. Zijn er momenteel (alternatieve) dienstverleners buiten uw vrij beroep, die gelijkaardige diensten aanbieden met een betere prijs!kwaliteit-verhouding voor de client of patient?
0
0
5
1,7
2. Vertonen (alternatieve) dienstverleners buiten uw vrij beroep die gelijkaardige diensten aanbieden, een tendens tot kwaliteitsverbetering?
3,4
0
5
2,8
3. Werken de (alternatieve) dienstverleners buiten uw vrij beroep die gelijkaardige diensten aanbieden, met grotere marges?
0
0
5
1,7
1,2
0
5
2,1
Globaal
Het element speelt niet: waarde O. Het element speelt, maar in beperkte mate: waarde vanaf O,1.Het element speelt een sterke rol: waarde vanaf 3. Het element speelt in zeer sterke mate: waarde 6.
Globaal zijn de substitutiemogelijkheden nog beperkt. Maar de respectievelijke beroepen hebben uiteenlopende inschattingen. We stellen dus concreet vast dat de vrees voor sectorvreemde concurrentie het grootst is bij de boekhouders. De accountants zijn er echter 100 % gerust in. De revisoren stellen vast dat er een tendens is tot een betere kwaliteit bij de alternatieve dienstverleners. Substitutie is duidelijk een element dat in de accountancy sector moet opgevolgd worden.
4. Verhouding tussen accountants, bedrijfsrevisoren en boekhouders Uit de FVIB-bevraging over de beroepsverhoudingen in de accountancy sector kunnen een aantal belangrijke vaststellingen getrokken worden: -
-
-
Alle vrije beroepen uit de accountancysector vinden in zeer sterke mate dat het aantal beoefenaars reeds groot te noemen is. Boekhouders en revisoren tillen het zwaarst aan dit overaanbod. Bij revisoren in zeer sterke mate, maar ook bij boekhouders en accountants is de mate van differentiatie tussen de respectievelijke beroepsbeoefenaars laag. Vooral bij boekhouders zijn dan weer de kwaliteitsverschillen tussen de beoefenaars zeer laag. Dat de groeiverwachtingen vooral bij revisoren en accountants beperkt zijn wordt hier bevestigd. Vooral revisoren moeten met hoge vaste kosten werken. Uittredingsbelemmeringen doen zich voomamelijk voor bij het boekhoudberoep, maar dit speelt ook in zekere mate parten bij de accountants en de bedrij fsrevisoren.
414
DE INTERPROFESSIONELE SAMENWERKING IN DE ACCOUNTANCYSECTOR EN DE KMO'S
-
Deze verschillende, eerder negatieve, aspecten voor de beroepsverhoudingen worden getemperd door een betere score voor de professionele, maar vooral de interprofessionele samenwerkingsvormen die de vrije beroepen in de accountancysector erop na houden. BRV
ACC
BHD
Gmd
beroep reeds groot te noemen in verhouding tot de markt?
10
6,7
8,4
8,4
2. Is de dienstverlening van de verschillende beoefenaars van dit vrij beroep vrij gelijkaardig?
10
5
6,7
7,3
3. Moet de client of patient weinig kosten maken om over te schakelen van de ene beoefenaar van dit vrij beroep naar een andere beoefenaar van dit vrij beroep?
3,4
1,7
6,7
3,9
4. Zijn, voor een individuele beoefenaar van dit vrij beroep, de vaste kosten van de praktijk, hoog in verhouding tot de variabele kosten?
6,7
5
3,4
5
5. Is de groei van de markt beperkt?
10
8,4
3,4
7,3
6. Als men zijn vrije beroepspraktijk boven een bepaald (omzet)niveau willaten groeien, kan dit nog zeer moeilijk stapsgewijs gebeuren?
0
5
0
1,7
7. Is de kwaliteit van de diverse beoefenaars van dit vrij beroep vrij evenwaardig?
3,4
5
6,7
5
8. Is het in dit vrije beroep gebruikelijk dat weinig succesvolle en onrendabele praktijken of oudere beroepsbeoefenaars, het beroep blijven uitoefenen?
3,4
3,4
6,7
4,5
9. Is er geen of weinig professionele samenwerking?
3,4
1,7
3,4
2,8
10. Is er geen of weinig interprofessionele samenwerking?
3,4
0
1,7
1,7
5,4
4,2
4,7
4,8
1. Is het aantal bestaande beoefenaars van dit vrij
Globaal
Het element speelt niet: waarde O. Het element speelt, maar in beperkte mate: waarde vanaf 0,1. Het element speelt een sterke rol: waarde vanaf 3 . Het element speelt in zeer sterke mate: waarde 6.
Met een score van 4,8 op 10 stelt men in de accountancy sector vast dat concUfrentie de beroepsverhoudingen in eerder sterke mate kenmerkt. Tegengewicht voor deze situatie levert de bereidheid tot professionele en interprofessionele samenwerking.
415
