De aantrekkingskracht van vrijwilligerswerk

jaargang 20 / nr 69 / juni 2011

De aantrekkingskracht van vrijwilligerswerk In dit nummer o.a: • Integratievisie van minister Donner pag. 3 • G  roepsleidsters gezocht voor Lize-project pag. 4 • G  ezondheid en migratie op de Lize Vrouwendag pag. 6 • M  eer afkortingen maar minder geld pag. 7

2011 is het Europese Jaar van het vrijwilligerswerk. Een jaar waarin vrijwilligers en het werk dat zij belangeloos doen extra onder de aandacht wordt gebracht. Van de vijf miljoen actieve vrijwilligers in Nederland is een deel actief bij migrantenvrijwilligersorganisaties, zo ook Maria Guerra Retamosa (1968), Laura Piñán González (1976) en Yolanda Miranda Palma (1963). Alle drie zijn zij vrijwilliger bij de Federatie van verenigingen van Spaanse migranten in Nederland (FAEEH), een koepelorganisatie van Spaanse verenigingen. Als bestuursleden van de federatie organiseren zij diverse activiteiten op het gebied van onderwijs in eigen taal, welzijn & gezondheid, sociale zekerheid en remigratie. Allemaal om de positie van Spaanse migranten in Nederland te versterken en hun kwaliteit van leven te verbeteren.

De consul dhr. Sáenz de Heredia en mevr. Pin Vega, directeur generaal van het Spaanse ministerie van Arbeid en Immigratie (links op de voorgrond) samen met het bestuur van de FAEEH. Als Laura in 2001 van Valladolid naar Nederland komt doet ze dat voor een stage bij een rozenkwekerij in het kader van haar opleiding tot landbouwingenieur. Gedurende haar verblijf ontmoet ze de man van haar leven (‘het was liefde op het eerste gezicht’) en besluit ze in ­Nederland te blijven. Inmiddels is zij acht jaar betrokken bij de FAEEH, waarvan de eerste vier jaar als vrijwilliger en de laatste vier als secretaris. Yolanda, in Utrecht geboren als dochter van Spaanse gastarbeiders, bezoekt al jarenlang de activiteiten van de FAEEH voordat zij twee jaar geleden tot het bestuur treedt. Met het vele andere vrijwilligerswerk dat zij doet (bij het Astma fonds, de Nierstichting, de Spaanse school in Utrecht en in de vrouwencommissie van Lize), was het geen gemakkelijke opgave om haar voor het bestuur te strikken (‘als ik iets doe dan wil ik me voor de volle 100% kunnen inzetten’). Ook Maria, geboren in Cordoba en werkzaam voor de Vrijwilligerscentrale Utrecht, kwam voor de liefde naar Nederland. In eerste instantie koos zij ervoor om de Spaanse gemeenschap in Nederland niet op te zoeken, het leren kennen van de Nederlandse samenleving was haar eerste aandachtspunt. Na verloop van tijd begon het toch te ­kriebelen (‘de Spaanse roots riepen’), en stuurde ze een open sollicitatie naar de FAEEH. Ze is nu vier jaar penningmeester. Wat is je motivatie om je als vrijwilliger in te zetten? Maria: ‘Ik vind het belangrijk om iets te doen voor de mensen en doe het vanuit een behoefte die er bestaat. Vanuit mijn kennis en ervaring heb ik ze wat te bieden en het geeft ontzettend veel voldoening wanneer we een activiteit organiseren en ik zie hoe veel plezier de mensen eraan beleven. Dat geeft een kick en de motivatie. Ik zie het ook niet als werk, het heeft voor mij iets ongewoons om het vrijwilligerswerk te noemen. Deels doe ik het ook voor mezelf. Ik zie het als een investering

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

2

in mijzelf, net zoals je ook investeert in je vrienden, je relatie en de opvoeding van je kinderen. In die zin beschouw ik het vrijwilligerswerk ook als onderdeel van wie ik ben.’ Yolanda: ‘Vanuit mijn achtergrond weet ik wat het voor mijn ouders betekende om dingen niet te begrijpen in verband met een taalachterstand, of de weg naar instanties niet te kennen. Door mijn werk bij de FAEEH wil ik een steentje bijdragen en iets terug doen voor de Spaanse gemeenschap. Het kost relatief weinig moeite en de mensen voor wie we het doen hebben er echt iets aan. Ik kan me verplaatsen in de vraag van de mensen omdat het ook de vragen zijn van mijn ouders.’ Laura: ‘Ik wil graag de mensen die het nodig hebben, helpen om verder te komen. Wanneer je ziet wat het resultaat is van het werk dat je doet, dat de mensen tevreden zijn, dan haal ik daar mijn motivatie en kracht uit. Dan besef ik dat het de moeite waard is geweest om ’s avonds na werktijd stickers te plakken en mailtjes te sturen. Want je moet bereid zijn er tijd in te steken, en met een gezin en een drukke baan is dat niet altijd even gemakkelijk. De kracht van ons bestuur is wat mij betreft dan ook dat de samenwerking goed is en dat er bereidheid is om taken van elkaar over te nemen.’ Yolanda: ‘Het doen van vrijwilligerswerk is niet vrijblijvend en vraagt een bepaalde mate van commitment. Het belangrijkste is dat je je vrijwilligerswerk leuk vindt en er plezier aan beleeft. Wanneer ik ergens ja op zeg dan wil ik het goed doen en me maximaal inzetten. Dat vraagt wel om het vinden van een balans en het stellen van grenzen. Dat is elke keer weer een uitdaging want je wilt ook kwaliteit leveren als vrijwilliger en dus doe je je best. Je moet daarbij wel in de gaten houden dat je jezelf niet overbelast.’ Met het nieuwe beleid brokkelt de ondersteuning aan migrantenzelforganisaties (mzo’s) af. Daarnaast is er sprake van vergrijzing onder de vrijwilligers en bezoekers van de organisaties. Merken jullie daar bij de FAEEH iets van?

Yolanda: ‘Het bestuur moet wat mij betreft een afspiegeling zijn van de Spaanse gemeenschap. Dat is nu deels zo met bestuurders van de eerste en tweede ­generatie, en nieuwkomers. Maar we missen bijvoorbeeld jongeren in het bestuur, en dan bij voorkeur mannen want de vrouwen zijn op dit moment in de meerderheid. Maria: ‘Vrijwilligersorganisaties moeten een mentaliteitsverandering ondergaan. Ze moeten zichzelf gaan beschouwen als een bedrijf dat een product of dienst aanbiedt waardoor ze eigen financiën kunnen genereren. Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO) gaat bij steeds meer bedrijven leven en het zou voor het voortbestaan van vrijwilligersorganisaties goed zijn om hier bij aan te sluiten. Een dergelijke samenwerking levert voor beide partijen iets op. Veel mzo’s zullen onvermijdelijk ophouden te bestaan, veel mensen gaan terug naar het land van herkomst en dus zijn er minder bezoekers en vrijwilligers. Laura: ‘Lokale organisaties verkeren op dit moment in een kwetsbare positie en dreigen in de toekomst te verdwijnen. Ik denk dat dit voor ons als landelijke organisatie anders ligt, de nieuwkomers zijn een nieuwe doelgroep die bediend wil worden en dat is een behoefte waarin wij kunnen voorzien. De behoefte aan ontmoeting, een belangrijke functie voor de lokale organisaties, is er nog steeds bij deze groep maar zij vullen die op een andere manier in. De vraag naar informatie echter blijft hetzelfde.’ Wat zou je missen zonder het vrijwilligerswerk? Laura: ‘Ik zou vooral het contact met de mensen missen en de mogelijkheid om iets voor hen te betekenen. Ook zou ik het contact met Spaanssprekenden missen, dat is voor mij de aantrekkingskracht van de FAEEH’. Maria: ‘Het werk met de Spaanse gemeenschap geeft me een thuisgevoel, zonder het vrijwilligerswerk bij de FAEEH zou ik dat missen. Het neemt niet weg dat ik in de toekomst graag in het bestuur van een zogeheten ‘witte’ organisatie wil plaatsnemen. Ik verwacht dat de werkwijze anders zal zijn en denk dat het een leerzame ­ervaring is, voor mij maar ook voor de betreffende organisatie.’ Yolanda: ‘Ik heb een zwak voor het werken met migranten en dan met name de Spaanse migranten, daar ligt voor mij de herkenning. Het dagelijkse leven speelt zich af in de Nederlandse samenleving, het werk dat ik doe voor de Spaanse gemeenschap zorgt voor het evenwicht tussen die twee kanten van mezelf, het vrijwilligerswerk heb ik nodig.’

// Monica Moreno Diniz

Integratievisie van minister Donner verschenen Het kabinet Rutte heeft op 16 juni zijn langverwachte integratievisie gepresenteerd. In het stuk worden vooral negatieve ervaringen en feiten rond het integratieproces opgesomd. Migranten worden eenzijdig aangewezen als de veroorzakers van maatschappelijk ongewenste verschijnselen en zijn dus ook zelf verantwoordelijk voor de oplossing daarvan. Een belangrijke verandering is het afschaffen van specifiek integratiebeleid (gericht op bepaalde etnische groepen). Volgens het kabinet is algemeen beleid voldoende om elke burger in Nederland te bereiken. De integratievisie wordt op 29 juni besproken in de Tweede Kamer en zal op 6 juli worden geagendeerd in het Landelijk Overleg Minderheden. Uit het nieuwsbericht van het ministerie van BZK: In het integratiebeleid horen volgens het kabinet de Nederlandse samenleving en de waarden waarop deze berust, centraal te staan. Van mensen die zich in Nederland willen vestigen, wordt verwacht dat zij hun bijdrage leveren aan versterking van de maatschappelijke samenhang en betrokkenheid en burgerschap tonen. Het stellen van eisen aan immigranten is gerechtvaardigd, omdat de samenleving die eisen ook stelt aan de eigen burgers. Dit staat in de brief aan de Tweede Kamer over integratie, binding en burgerschap van minister Donner. Met deze koerswijziging neemt het kabinet afstand van het relativisme dat besloten ligt in het model van de multiculturele samenleving. Een meer verplichtend integratiebeleid is volgens het kabinet nodig om te voorkomen dat onze samenleving uit elkaar groeit, mensen langs elkaar heen gaan leven en uiteindelijk niemand zich meer thuisvoelt in ons land. In zijn brief stelt Donner dat integratie niet de verantwoordelijkheid is van de overheid, maar van degenen die zich in Nederland vestigen. Zo wordt van mensen die hier naar toe komen, verwacht dat ze zelf de taal leren en kennis opdoen van de Nederlandse samenleving. Er wordt geen integratiebeleid meer gevoerd gericht op specifieke groepen. Ook wordt normoverschrijdend en crimineel gedrag bestreden zonder dat afkomst daarbij een rol speelt. Ook gaat Donner ervan uit dat via regulier beleid op het gebied van arbeidsmarkt, onderwijs en wonen elke burger in staat moet zijn om naar vermogen een zelfstandig bestaan op te bouwen.

Een greep uit de plannen - Gemeenten moeten streng optreden tegen personen die hun feitelijke kansen op arbeidsinschakeling belemmeren door hun gedrag of kleding, door korting, intrekking of weigering van de WWB-uitkering.

- Het niet slagen voor het inburgeringsexamen, behalve bij bijzondere omstandigheden, leidt tot intrekking van de tijdelijke reguliere verblijfsvergunning. - In de jaren 2011 en 2012 kunnen gemeenten, naast een aanbod voor verplichte inburgeraars, nog een aanbod doen aan vrijwillige inburgeraars, zoals EU-onderdanen (waaronder MOElanders), voor zover hiervoor ruimte is in het gemeentelijk budget. Uitgangspunt is dat gemeenten uiterlijk eind 2013 hun taak met betrekking tot de inburgeringsplichtigen hebben afgerond. - De eigen verantwoordelijkheid van migranten voor het voldoen aan hun inburgeringsplicht wordt ondersteund met een sociaal leenstelsel. - Het kabinet komt met een wetsvoorstel strafrechtelijke aanpak huwelijksdwang. - Een voorlichtingscampagne gericht op vrije partnerkeuze en het tegengaan van huwelijksdwang is inmiddels van start gegaan. - Verkrijging van het Nederlanderschap vormt de bekroning van integratie. Het kabinet stelt daarom nadere voorwaarden voor het verkrijgen van het Nederlanderschap. Het Nederlanderschap kan bovendien pas definitief worden verkregen indien afstand is gedaan van een of meer andere nationaliteiten waarvan afstand gedaan kan worden. - De Remigratiewet wordt versoberd. - Het kabinet zal deze kabinetsperiode kennis over de positie van verschillende groepen in de Nederlandse samenleving, effectieve interventies en succesvolle methoden ontwikkelen, beschikbaar stellen en het benutten ervan actief stimuleren bij generieke instellingen. - De specifieke aanpak voor Antilliaans- en Marokkaans-Nederlandse risicojongeren wordt afgebouwd en vervangen door de generieke aanpak van criminele jeugdgroepen en overlastgevende jongeren. In de komende twee jaar zullen alle bekende criminele jeugdgroepen worden

­ angepakt door gemeenten, politie en a Openbaar Ministerie. De kennis en expertise die in de afgelopen jaren is opgedaan met de specifieke aanpak, zal hierbij worden gebruikt om ervoor te zorgen dat deze nieuwe aanpak de juiste personen bereikt en tot resultaat leidt. - Het kabinet spreekt stakeholders (collega’s en maatschappelijke organisaties) aan op hun verantwoordelijkheid, daar waar gebleken is dat generieke instellingen moeilijke groepen onvoldoende weten te bereiken. Migrantengemeenschappen vervullen hierin een belangrijke signaleringsfunctie. - Gemeenten zullen worden ondersteund bij het borgen van specifieke kennis en ervaringen in het generieke beleid. - Het kabinet bekijkt of er onder marktpartijen draagvlak bestaat voor het inkopen van specialistische kennis van zelforganisaties over moeilijk bereikbare groepen, en of (en op welke wijze) het kabinet een dergelijke markt kan faciliteren. - Er wordt bezuinigd op de subsidies van de rijksoverheid gericht op integratie, met uitzondering van de subsidie aan Vluchtelingenwerk. Subsidies gericht op de integratie van specifieke groepen worden in lijn met de aanpak van integratieproblemen via het reguliere beleid beëindigd. Het kabinet zal geen subsidie geven aan organisaties die activiteiten ondernemen die zich tegen de integratie richten. - In lijn met de beëindiging van subsidies voor de integratie van specifieke groepen zullen de subsidies voor de samenwerkingsverbanden van minderheden worden stopgezet. De Wet Overleg Minderhedenbeleid wordt ingetrokken. - Het kabinet komt met een wetsvoorstel om gelaatsbedekkende kleding in de openbare ruimte te verbieden. Meer lezen over ‘mainstreaming’: http://www.acbkenniscentrum.nl/nieuws/de-zinen-onzin-van-minderhedenbeleid.

3

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

Toekomst van Lize De bezuinigingen van het kabinet Rutte hebben ook gevolgen voor Lize en de andere zeven samenwerkingsverbanden van het Landelijk Overleg Minderheden. Kortgeleden hebben we bericht gekregen van het ministerie van BZK dat er per 1 januari 2015 géén subsidie meer is voor de samenwerkingsverbanden en dus ook niet meer voor Lize. Dit is een gevolg van de afspraken in het regeerakkoord waarin is vastgelegd dat er geen geld meer is voor specifiek integratiebeleid. Wat er in de komende drie jaar (2012-2014) gebeurt, is nog onduidelijk. Volgens informatie van het ministerie krijgen de LOM-samenwerkingsverbanden in de zomer bericht over de bezuinigingen voor komend jaar.

Zoet & Zout wint Appeltje van Oranje!

Groepsleidsters gezocht voor Lize-project

Op dinsdag 17 mei jl. namen Monica Diniz namens Stichting Lize en Karolina Spaíc en Sebo Bakker namens het ZID Theater, een Appeltje van Oranje in ontvangst uit handen van de jarige Prinses Máxima. De feestelijke uitreiking vond plaats op Paleis Noordeinde in de aanwezigheid van Koningin Beatrix en Prins Willem-Alexander. De Appeltjes van Oranje zijn een jaarlijkse prijs van het Oranje Fonds voor initiatieven die op succesvolle wijze verschillende groepen mensen verbinden. Het thema van dit jaar was Kunst Beweegt. Uit tien genomineerden werden het community art project Zoet & Zout en de initiatieven Shake It! uit Nijmegen en Jong geleerd, jong gebleven uit Groningen als drie winnaars gekozen. Met het project Zoet & Zout brachten Stichting Lize en het ZID Theater wijkbewoners van verschillende culturen en generaties bij elkaar om verhalen en herinneringen uit te

Lize gaat in september van start met het project Lotgenotencontact vluchtelingenvrouwen uit voormalig Joegoslavië. Voor dit project zijn we op zoek naar vrouwen uit voormalig Joegoslavië die als vrij­williger een groep vrouwen willen begeleiden tijdens de cursus Levensboek. De cursus bestaat uit acht bijeenkomsten (om de week) waarin de deelnemers een eigen Levensboek maken. De groeps­begeleiders volgen eerst een training om de cursus te kunnen geven. Kijk op de Lize-website voor de profielschets. Heeft u belangstelling, neem dan contact op met Monica Moreno Diniz [email protected] of telefoon 030 - 23 32 100.

wisselen rond feesten en culinaire tradities. Het project werd afgesloten met een kleurrijke voorstelling voor alle wijkbewoners en resulteerde tevens in een boekje waarin de ontwikkelde methodiek is vastgelegd. De jury roemde het project Zoet & Zout vanwege de innovatieve methode om eetrituelen en kunst met elkaar te verbinden. Als belangrijkste effect werd genoemd dat mensen van verschillende generaties en culturen uit Amsterdam West hun talenten ontwikkelen en blijvend deelnemen aan culturele projecten uit de buurt. Ook de intergenerationele aanpak en het kunsteducatieve karakter van het project vielen op. Tenslotte werd de aandacht voor continuïteit van het project geprezen; door de methodiek vast te leggen kan deze op diverse andere plekken in het land worden ingezet en zo nog meer mensen bereiken. Het methodiekboekje is bij Lize te bestellen.

Sloveense onderscheiding voor Milena Mulders ding voor haar verdiensten op het gebied van het verzamelen en beschikbaar maken van documentatie en fotomateriaal van Sloveense migranten in Nederland. Onderdeel van dat materiaal is Milena’s in 2009 verschenen boek Met de buik het brood achterna, Mijn Sloveense geschiedenis waarin ze op zoek gaat naar haar Sloveense wortels en tegelijkertijd een document levert over honderd jaar migratiegeschiedenis in Nederland. Milena kreeg de onderscheiding uitgereikt in Heerlen tijdens een feestelijke bijeenkomst voor de Sloveense gemeenschap die inmiddels bestaat uit vier generaties. De ambassadeur prees Milena voor haar persoonlijke bijdrage aan de bewust-

foto: Roelof Braad

Op zaterdag 26 maart jl. ontving Milena Mulders uit handen van de ambassadeur van Slovenië, Leon Marc, een onderschei-

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

4

making van het Nederlandse publiek over de Sloveense aanwezigheid in Nederland en wees er op dat de verbanden met het mooie Slovenië aan Limburg een nieuwe economische kans kunnen geven. De middag was georganiseerd door Historisch Goud, de Sloveense ambassade, de Vereniging Vrienden van Slovenië, Lize, het Centrum voor de Geschiedenis van Migranten en Milena zelf, en stond in het teken van reflectie op vijf jaar onderzoek en het teruggeven van de geschiedenis aan de mensen over wie het gaat. Veel van het door Milena opgespoorde materiaal is terug te vinden op de website van het Historisch Beeldarchief Migranten www.iisg.nl/hbm.

Grieks filmfestival 2011

In april werd voor de vierde maal in Filmhuis Lumen in Delft een Grieks filmfestival gehouden. Tijdens het vierdaagse festival werden hedendaagse Griekse films getoond met Engelse ondertitels, die door het Griekse filmcentrum beschikbaar werden gesteld. De Griekse Ambassadeur in Nederland, de heer I. Ikonomidis verrichtte op 7 april de officiële opening. Hij maakte van de gelegenheid gebruik om het Griekse pers- en communicatiebureau en de Griekse gemeenschap Den Haag te feliciteren en te bedanken voor de organisatie van het festival. In zijn toespraak merkte hij tevens op dat de Griekse film de laatste jaren een grote vooruitgang meemaakt. Bij de opening was ook mevrouw Olga Sarandopoulou aanwezig, secretaresse van de Raad van Griekse Gemeenschappen in het buitenland (SAE), die een korte toespraak hield, waarbij ze nadruk legde op het

belang van dit soort waardevolle culturele initiatieven, die de banden tussen Nederland en Griekenland verstevigen. Het evenement werd met grote interesse door vele Nederlandse bezoekers gevolgd. Een van de vertoonde films was ‘Dead on Time’ van de twee onafhankelijke filmmakers Andreas Lambropoulos en Kostas Skiftas, die tevens de filmgroep ‘Yerwolves’ opgericht hebben. De Yerwolves maken deel uit van een groter geheel dat bestaat uit vele verschillende filmploegen die zichzelf ‘Chainfree’ noemen. Deze groep probeert met een zeer klein budget goede resultaten te boeken met hun films. Filmmaker Kostas Skiftas is net 23 jaar oud. Hij studeerde Animation en Visual Effects in Groot Brittannië. Op zaterdag was hij aanwezig bij de vertoning van zijn film en ging in gesprek met de aanwezige gasten. Op de vraag

‘waarom hebben we in deze tijd een bloei in de Griekse film?’ antwoordde hij: ‘Waarschijnlijk komt dit door de economische crisis. De jonge mensen gaan niet meer zo vaak naar de bioscoop en de bioscoop moet verschillend zijn van de televisie. Ik vind avonturenfilms interessant, maar er is geen Griekse regisseur die dit soort films maakt. Mijn droom is om avonturenfilms te maken en de special effects kan ik zelf toevoegen, dit is mijn werk. Ik heb ze ook zelf gemaakt in deze korte film.’ Kostas Skiftas maakte tot dusver twee korte films. De film ‘Crimson Forest’ van zeven minuten, werd binnen 21 dagen gemaakt voor de competitie Project Philladelphia die elk jaar in de Verenigde Staten gehouden wordt. Griekenland werd vertegenwoordigd met deze film. De film ‘Dead on Time’, werd gedraaid in Patras met een budget van 100 euro. Iedereen die meewerkte aan de film deed het vrijwillig. De film kreeg een onderscheiding bij het Festival Sci Fi and Fantasy Rated, voor ‘Beste Korte Film’ en een prijs voor ‘Beste Internationale Korte Film’ bij het Clare Valley Film Festival in Australië. Beide films zijn beschikbaar op internet.

Leest u tijdschrift Donau al?

Portugese vrijwilligers In het kader van het Europees jaar van het vrijwilligerswerk (EJV 2011) organiseerde de Portugese Federatie Nederland op 29 mei een landelijke bijeenkomst speciaal voor Portugeestalige vrouwen. De bijeenkomst, georganiseerd in samenwerking met de Portugese Katholieke Missie Amsterdam, de Universiteit Utrecht en de Open Universiteit uit Lissabon, kon rekenen op ruim 70 bezoekers en had meerdere sprekers uit zowel Portugal als Nederland op het programma staan. Onder andere de voormalige Portu-

gese staatssecretaris voor immigratie, wetenschappers van de Open Universiteit Lissabon en Universiteit Utrecht, spraken over het belang van vrijwilligerswerk en het grote aandeel vrouwen dat zich in zelforganisaties, als mantelzorger en in besturen inzet als vrijwilliger. Het was een zeer succesvolle bijeenkomst die werd afgesloten met een optreden van de Portugese volksdansgroep S. Martinho en een gezamenlijk diner.

Donau is het enige Nederlandse tijdschrift over Midden- en Zuidoost-Europa. Donau telt 96 pagina’s en staat boordevol met boeiende achtergrondartikelen, interviews, boekfragmenten, (beeld)reportages en recensies, geschreven door deskundigen en goed ingewijde journalisten. In nummer 1 van 2011 vindt u een artikel over de Turkse investeringen in de westelijke Balkan. En verhaalt Tsjechisch politiek commentator Jiri Pehe over het gebrek aan democratische cultuur in de postcommunistische landen. In het themadeel kijken we wat de Donau betekent voor de landen aan haar oevers. En dan blijkt dat koks in Belgrado soep koken met Donauwater, dat Bulgaren en Roemenen elkaar nauwelijks kennen en het grensgebied van Kroatië en Servië een oase van rust is. www.donaustroom.eu

Europees jaar van het vrijwilligerswerk 2011 5

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

van belang de arts volledig te informeren, mee te denken over mogelijke oplossingen en door te vragen als iets niet duidelijk is. De vrouwen oefenden een gesprek in een rollenspel.

Gezondheid en migratie op de Lize Vrouwendag Wat doet migratie eigenlijk met de gezondheid van de migrant? Welke invloed heeft migratie op het welbevinden van de migrerende vrouw in het bijzonder? Welke verschillen in gezondheid zijn er tussen migranten en niet-migranten? Waar lopen migranten zoal tegen aan als het gaat om het vragen van hulp en zorg? En wat kun je zelf doen om een gezonde leefstijl te ontwikkelen? Op deze en andere vragen probeerde Lize een antwoord te vinden tijdens de Vrouwendag die op zondag 29 mei plaatsvond. Annechien Limburg-Okken, psychiater bij onder andere GGZ Altrecht in Utrecht, verzorgde de eerste inleiding. Hierin schetste zij de vier fasen die iemand doorloopt wanneer hij of zij iets ingrijpends meemaakt, in dit geval migratie. De eerste fase is de fase van overleven. In deze fase staat basale oriëntatie op de nieuwe omgeving centraal; het zoeken van informatie, het leren van de taal, kennismaking met verschillende instanties. In de tweede fase, leven, staan handelen en beslissen centraal. De focus ligt op de omgeving, bijvoorbeeld ervoor zorgen dat de kinderen zich zo goed mogelijk kunnen ontwikkelen. In de derde fase, beleven, komt de migrant eindelijk toe aan zichzelf en is er ruimte voor de eigen gevoelens en gedachten. Dit is een kwetsbare fase waarin eenzaamheid, heimwee en depressie de kop op kunnen steken. In de laatste fase er mee leven, verschuift de aandacht naar het hier en nu. Ondanks de verdeeldheid tussen twee landen probeert men er het beste van te maken. De tweede presentatie van de ochtend, gegeven door Helena Kosec van Pharos (kennis- en adviescentrum op het gebied van migranten, vluchtelingen en gezondheid), gaf inzicht in een aantal belangrijke gezondheidsverschillen tussen migranten en niet-migranten. Migranten hebben bijvoorbeeld vaker last van diabetes, psychische aandoeningen en angst- en stressklachten. Oorzaken hiervoor zijn verschil in sociaaleconomische omstandigheden en leefstijl, onvoldoende kennis over de werking van het lichaam en het Nederlandse zorgsysteem, maar ook de negatieve invloed van bijvoorbeeld langdurige asielprocedures

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

6

bij vluchtelingen. Daarnaast is het opvallend dat vrouwelijke migranten in vergelijking met Nederlandse vrouwen minder deelnemen aan de bevolkingsonderzoeken naar borstkanker en baarmoederhalskanker en ook minder gebruik maken van prenatale en kraamzorg. Nog een verschil is dat migranten vaker gebruik maken van eerstelijnszorg zoals de huisarts en meer medicijnen krijgen voorgeschreven dan niet migranten. Verder kregen de aanwezige vrouwen informatie over het wetsvoorstel ‘Cliëntenrechten zorg’ dat de rechtpositie van cliënten regelt. De wet geeft cliënten recht op goede zorg en informatie, en vergroot hun rol wanneer het gaat om het kiezen van zorg. De cliënt krijgt straks de mogelijkheid om te kiezen voor een zorgaanbieder die past bij zijn of haar specifieke zorgvraag. Ook kwam aan de orde het recente voorstel van minister Schippers om de subsidie voor tolk- en vertaaldiensten in de gezondheidszorg af te schaffen. Voor tips en handvatten voor het ontwikkelen van een gezonde leefstijl konden de vrouwen ’s middags kiezen uit verschillende workshops: De workshop ‘In gesprek met een arts’ werd gegeven door Cliëntenbelang Utrecht. Daarin kwam naar voren dat om een gesprek met een arts zo goed mogelijk te laten verlopen het belangrijk is dat de patiënt zich voorbereidt en bedenkt met welk doel hij of zij het gesprek in gaat. Naast cultuurverschillen die van invloed kunnen zijn op de communicatie, kan ook het gebruik van ingewikkelde medische termen zorgen voor onduidelijkheid. Het is

In de workshop ‘Lichaam en geest in balans’, gegeven door welzijnsorganisatie Welnis, kregen de vrouwen informatie over hoe de psychische gezondheid positief wordt beïnvloed door regelmatig bewegen, sociale contacten, het aangaan van nieuwe uitdagingen en ontspanning. Er blijkt een groot gebrek aan informatie over preventieprogramma’s in de geestelijke gezondheidszorg. Dit heeft onder andere te maken met het feit dat psychische problemen binnen migrantengemeenschappen niet als zodanig worden herkend en niet makkelijk bespreekbaar zijn. Een diëtiste van thuiszorgorganisatie Aveant verzorgde de workshop ‘Gezond eten’. De bekende schijf-van-vijf is in de loop van de jaren verschillende keren aangepast aan nieuwe inzichten en vormt nog steeds een praktisch hulpmiddel voor iedereen die gezond en bewust wil eten. De adviezen worden samengevat in vijf regels: Eet gevarieeerd, Eet niet teveel en beweeg, Eet minder verzadigd vet, Eet veel groente, fruit en brood, Eet veilig. ‘Zuid-Europa in beweging’ was titel van de workshop van het Nederlands Instituut voor Sport en Bewegen. Hoeveel moet ik bewegen? De Nederlandse Norm Gezond Bewegen (die wereldwijd geldt) adviseert: beweeg tenminste vijf dagen in de week, minimaal 30 minuten per dag, in blokken van ten minste 10 minuten matig intensief. Uw hartslag ligt daarbij iets hoger dan normaal en u raakt een beetje buiten adem. Klussen in en om het huis horen ook tot de categorie bewegen! Naast de theorie konden de deelnemers enkele testjes doen (diabetes risico test, reactievermogen test en BMI test) en was er nog genoeg tijd over om echt te bewegen. // Monica Moreno Diniz

Nuttige websites en tel. nummers Mikado helpdesk interculturele zorg Een website en informatielijn voor mensen uit verschillende culturen die in Nederland wonen en vragen hebben over de zorg. U vindt hier onder andere informatie over verzekeringen, opvoeden, borstkanker en dementie. www.mikadohelpdesk.nl - tel. 0800 - 8855 008 Kiesbeter.nl Voor vragen op het gebied van zorg, zorgverzekeringen en gezondheid. www.kiesbeter.nl - tel. 0900 - 1237 890 mail: [email protected]

AOW + AIO + KOB Meer afkortingen maar minder geld bedrijfspensioen

tegemoetkoming

tegemoetkoming

tegemoetkoming

AIO

AIO

volledige AOW

volledige AOW

onvolledige AOW

Tot 1 juni 2011 kreeg élke AOW-er ­(ongeacht de hoogte van zijn AOW en ongeacht zijn woonplaats) een AOW-tegemoet­koming: een bedrag van ongeveer 30 euro bovenop de AOW wat bedoeld is om de koopkracht op peil te houden. Deze AOW-tegemoetkoming is in 2006 ingevoerd ter compensatie van de negatieve gevolgen van fiscale maatregelen voor de koopkracht van ouderen met een laag inkomen. De in 2005 voorgestelde verhoging van de ouderenkorting en de aanvullende ouderenkorting, had namelijk voor ouderen met een laag inkomen geen positief effect op de koopkracht (verzilveringsproblematiek). Om de koopkracht van deze groep ouderen ook op peil te houden, is toen de AOW-tegemoet­koming ingevoerd. Bij de AOW-tegemoet­koming is dus geen sprake van extra inkomen maar van een compensatiemaatregel ten behoeve van de koopkracht. Per 1 juni is de oude AOWtegemoetkoming veranderd in de KOB, de Koopkracht­tegemoetkoming Oudere Belasting­plichtigen. De KOB is even hoog als de oude AOW-tegemoetkoming, alleen wordt deze KOB alleen betaald aan binnenlandse belastingplichtigen. Dat betekent dat de meeste AOW-ers in het buitenland ­(remigranten, maar ook Nederlandse pensionado’s) dit bedrag vanaf 1 juni niet meer ontvangen. Zij hebben intussen van de Sociale Verzekeringsbank bericht gehad en kunnen op hun specificatie van de SVB zien dat de AOW-tegemoetkoming is vervallen.

AOW-ers met AIO ongelijk behandeld Intussen heeft het kabinet besloten om deze net nieuwe KOB gelijk weer te gaan wijzigen. In het voorstel van de minister hebben AOW-ers met een AIO-aanvulling geen recht meer op de Koopkrachttegemoetkoming. Om heel precies te zijn, ze krijgen

sociaal minimum voor 65+

nieuwe KOB onvolledige AOW

De bezuinigingen van het kabinet volgen elkaar in hoog tempo op: duurdere kinderopvang, veel minder geld voor cultuur, meer eigen bijdragen in de zorg, beperkingen op het persoonsgebonden budget, aanpassingen in de Wet werk en bijstand en minder geld voor het openbaar vervoer in de grote steden. Dit is nog maar een deel van de plannen. Tot nu toe zijn de inkomens van ouderen buiten schot gebleven. Dat wil zeggen voor het grootste deel van de 65-plussers. Er is echter een kleine groep ouderen die wél direct in hun inkomen wordt getroffen en dat zijn de 65-plussers die naast hun onvolledige AOW een aanvullende AIO-uitkering ontvangen. Dit zijn voor het overgrote deel oudere migranten.

hem wel maar het wordt als inkomsten gezien en met de AIO verrekend. De maatregel treft 38.000 huishoudens in Nederland. Ter vergelijking: in 2010 kwamen in totaal bijna 2,9 miljoen mensen voor een AOW-pensioen in aanmerking. Het effect is dat het inkomen van de 38.000 AOW-ers met AIO er op achteruitgaat met het bedrag van de Koopkrachttegemoetkoming. Alle andere AOW-ers blijven de Koopkracht­ tegemoetkoming gewoon ontvangen. In het schema ziet u de effecten en de verschillende situaties. De LOM-samenwerkingsverbanden, FNV, ANBO en CSO (de gezamenlijke oudererenorganisaties) vinden dit voornemen ­onbegrijpelijk. Mensen die alleen van een AOW-pensioen moeten rondkomen, hebben het al moeilijk; bijvoorbeeld alleenstaande vrouwen die nooit een aanvullend pensioen hebben opgebouwd. De invoering van dit wetsvoorstel zal voor de groep AOW-ers met AIO leiden tot een forse inkomensachteruitgang van 3 3/4% voor alleenstaanden en 5% voor paren! Alle andere AOW-ers zonder AIO krijgen de Koopkrachttegemoetkoming wel. Ongelijke behandeling vinden wij. De bezuiniging die ermee behaald wordt is ook niet meer dan een druppel op een gloeiende plaat. Als je de ingeboekte besparing zou omslaan over álle AOW-ers, zou dat de komende drie jaren per persoon per maand € 0,66 schelen. Verder is de maatregel ingegeven vanuit een onjuiste voorstelling van zaken. Minister Kamp heeft in de Tweede Kamer de illusie gewekt dat het in deze doelgroep gaat om migranten die op 60-jarige leeftijd naar Nederland komen. Uit cijfers van de Sociale ­Verzekeringsbank blijkt echter dat ongeveer 60% van de ouderen die een AIO ontvangen, langer dan 30 jaar in

AOW Algemene Ouderdomswet AIO Aanvullende Inkomensvoorziening Ouderen KOB Koopkrachttegemoetkoming Oudere Belastingplichtigen

­ ederland zijn. Het effect van deze maatN regel is dat er twee groepen AOW-ers ontstaan: AOW-gerechtigden die wél een compensatie krijgen voor de negatieve gevolgen van fiscale maatregelen en AOWgerechtigden met AIO (lees: een deel van de oudere migranten) die de compensatie niet krijgen. Alle ouderen in Nederland vallen onder hetzelfde belastingstelsel, en het is onbegrijpelijk dat een deel wel een compensatie krijgt en een ander deel niet. Net als de huurtoeslag en zorgtoeslag zou de Koopkrachttegemoetkoming uitgezonderd moeten zijn van de middelentoets in de AIO.

Verblijf in het buitenland Als het aan het kabinet ligt dan mogen 65-plussers met AOW en AIO nog maar acht weken per jaar in het buitenland verblijven. Nu is dat 26 weken, zodat ook deze AOW-ers kunnen pendelen tussen Nederland en het herkomstland. De staat­ secretaris vindt dat het bij het ontvangen van een bijstandsuitkering niet past dat mensen langdurig in het buitenland zijn. Hij vergeet voor het gemak dat het gaat om gepensioneerden die weliswaar een AIOuitkering ontvangen als aanvulling op hun lage AOW, maar die net als elke andere AOW-er geen enkele verplichting hebben op de arbeidsmarkt. Ook hier ontstaan twee groepen AOW-ers: degenen met een ­volledige AOW die na hun pensionering kunnen gaan en staan waar ze willen en een andere groep die onredelijke beperkingen krijgt opgelegd. Het kan zo maar gebeuren dat uw Nederlandse buurman in Zuid-Europa gaat overwinteren terwijl u zelf de hele winter hier moet blijven omdat u toevallig naast de AOW gebruik moet maken van een AIO-uitkering. Zodra dit voorstel behandeld wordt in de Tweede Kamer zullen we de Kamerleden wijzen op de ­onredelijkheid van dit plan. // Gonnie Kaptein

7

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

Op de achterpagina van het bulletin krijgen de komende tijd bestuursleden van Lize de ruimte. Onder de titel ‘Het woord is aan’ vindt u in hun persoonlijke columns meningen, beschouwingen, een kritische noot of een onverwachte visie.

Het woord is aan:

Mila CeroveČki interimmanager

Lize Postbus 14065 3508 SC Utrecht tel. 030 233 21 00 fax 030 232 25 71 e-mail [email protected] www.lize.nl Kopij voor het Lize bulletin naar ­bovenstaand adres sturen.

Van Passion naar passie! ‘De aanleiding voor dit verhaal is de tijd van het jaar, tussen het lijden, het sterven en de opstanding van Jezus, en de komst van Zijn Geest. Een bijzondere aanleiding dit jaar vormt The Passion. Op Witte Donderdag 21 april jl. werd op de Markt in Gouda het passieverhaal herverteld. Op een voor velen zeer aansprekende manier! Mijn eerste passie is mijn werk. Daar hoef ik niet lang over na te denken. Veertig jaar geleden ben ik uit Kroatië naar Nederland gekomen, als jonge gastarbeidster met een meao-diploma. Sindsdien heb ik alle kansen gegrepen die mij hier geboden zijn om mijn kwaliteiten te ontwikkelen. Ik ben begonnen als serveerster in de catering, maar dankzij de directie van het bedrijf waar ik werkte kon ik gaan studeren - commerciële economie en kreeg ik betere banen. Zij hebben mijn studie betaald en hebben me vertrouwen gegeven. Ik ben ambitieus en resultaatgericht. In Nederland moest ik voor mijn gevoel meer doen dan mijn collega’s en me bewijzen. Dat was toen niet altijd leuk, maar nu profiteer ik daarvan. Volhouden en geloven in de mens en daarmee in een ‘betere morgen’ is naast mijn werk mijn tweede passie. Na enkele leidinggevende functies bij bedrijven en een aanvullende studie ben ik zes jaar geleden zelfstandig ondernemer geworden. Als manager werk ik op het niveau van directies en raden van bestuur, vooral in de zorg. De gezondheidszorg is een wereld die bij me past, omdat alles daar samenkomt: techniek, management, beroepskrachten, leven en dood. Daarnaast vervul ik enkele maatschappelijke functies en ben ik actief in de Kroatische gemeenschap: in het onderwijs, in de kerk. Maar ook breder bij allerlei multiculturele activiteiten in Rotterdam. Mensen weten dat ze altijd bij mij terecht kunnen, ook al bellen ze om twee uur ’s nachts. Ik zeg nooit nee.

Lizebulletin / nr 69 / juni 2011

Voor vragen over dit blad of andere zaken:

8

Het geloof is voor mij belangrijker dan de zorg of ik elke dag te eten krijg. Vooral toen ik twee jaar geleden ernstig ziek werd, was het lijdensverhaal mijn houvast. Hoewel wat ik heb meegemaakt natuurlijk maar een dingetje was, vergeleken bij Zijn lijden. Ik ben actief, zorgzaam en heb de drang om mensen met elkaar te verbinden. Ik heb ook geleerd verschillen te relativeren. Het aardige is dat ik als jonge rooms-katholieke vrouw mijn kansen heb gekregen in een protestantse omgeving, een groot baggerbedrijf waar de directie en ook veel collega’s streng gereformeerd waren. Dat ik tijdens mijn zwangerschap bleef werken, en na de geboorte van mijn dochter terug kwam, vonden velen ongepast. Nou ja, misschien zijn de tijden daar ook wel veranderd.

Eindredactie: Gonnie Kaptein Bijdrage: Markella van de GraafAbu Ita Foto’s: FAEEH, IOT, Bart HomburgOranje Fonds en Lize Vormgeving: C&P Communicatie ISSN 1571-6384

Ik heb The Passion op televisie gezien. Een compliment voor het initiatief. Het spel, de zang, het was indrukwekkend, woorden schieten me te kort. Vooral de acteur uit Goede Tijden Slechte Tijden die Judas Lize behartigt bij de landelijke over­heid speelde, was fantastisch. Ook de samende belangen van ­personen afkomstig uit werking van de rooms-katholieke en de Bosnië-Herzegovina, Griekenland, Italië, protestantse kerk vond ik mooi. Het lijdensverhaal doet wel iets met je, als je Kaapverdië, Kroatië, Macedonië, Montenegro, dat zo ziet en hoort. Ik realiseerde mij Portugal, Servië, Slovenië en Spanje en hun dat het christendom zoveel eeuwen nakomelingen. geleden daarmee begonnen is. Zo’n Lize maakt deel uit van het ­Landelijk Overleg voorstelling in Gouda brengt het Minderheden dat de ­belangen behartigt van geloof linea recta naar de realiteit. alle doelgroepen van het rijks­integra­tie­beleid. Het klinkt misschien raar, maar bij Lize vervult met haar kennis van en haar relatie het zien van The Passion moest ik met de Zuideuropese gemeenschappen een onwillekeurig denken aan mijn beleidsbeïnvloedende rol bij de overheid. eigen gedrevenheid, aan de Lize functioneert tevens als informatiemakelaar dingen die ik in mijn jeugd deed tussen overheid en achterban. In haar belangen­ en wat ik allemaal doe sinds ik in Nederland woon, aan wat ik behartiging zoekt Lize de balans tussen het belang bereikt heb en waar ik trots op van de achterban en het politiek haalbare. Om haar ben. Ik herkende plotseling kerntaak uit te voeren, voert Lize regelmatig overleg veel van mijn leven erin.’ met de minister van ­integratiebeleid, bewinds­lieden, ambtenaren en leden van de Tweede Kamer. Daarnaast werkt Lize nauw samen met andere landelijke partners.