Datum
18 maart 2013
Onderwerp Samenvatting inzet Indigo Preventie 2012 en ontwikkelingen 2013
Inleiding Met Indigo worden jaarlijks via het Samenwerkingsverband Welzijnszorg Oosterschelderegio (SWVO) afspraken gemaakt over onder meer de uitvoering van activiteiten in het kader van preventie gebruik alcohol en drugs. De activiteiten zijn gebaseerd op de regionale gezondheidsnota. Naast de afspraken op regionaal niveau vindt met alle gemeenten in de Oosterschelderegio afzonderlijk afstemming plaats over de lokale uitvoering. Deze activiteiten van Indigo worden gefinancierd uit de Zeeuwse middelen (de zogenaamde MO-middelen) die via centrumgemeente Vlissingen op basis van inwoneraantal worden verdeeld over de drie regio’s. In totaal is er voor Zeeland € 449.276,00 beschikbaar. De Oosterschelderegio kan in 2012 voor een bedrag van € 186.048,00 besteden aan personele inzet bij Indigo. De activiteiten die aan de hand van de gemaakte afspraken zijn uitgevoerd in 2012 en de daarbij behorende ureninzet zijn terug te vinden in ‘Verantwoording VZ 2012 – Oosterschelderegio’. Naast de reguliere middelen zijn er extra financiële middelen beschikbaar gesteld om binnen de Oosterschelde regio activiteiten uit te voeren. Voor deze extra activiteiten in 2012 is ook een verantwoording opgesteld. Een aantal activiteiten is op verschillende posten verantwoord, waarbij zoveel mogelijk getracht is om activiteit maar één keer te verantwoorden. Verder is er soms met uren geschoven tussen de verschillende posten (onder- of overschrijding per post). Dit is in overleg met de gemeenten gedaan. Activiteiten in het kader van preventie gebruik alcohol en drugs zijn niet geheel los te koppelen van psychische en psychosociale problematiek. Om hier recht aan te doen wordt iedere aanvraag voor een activiteit eerst ter goedkeuring voorgelegd aan de gemeente ambtenaren. Pas na goedkeuring wordt de activiteit ter uitvoer gebracht. Met deze memo wordt een korte samenvatting gegeven van wat er daadwerkelijk heeft plaatsgevonden en worden kort de trends en ontwikkelingen beschreven.
Uitvoering activiteiten 2012 De activiteiten die door Indigo zijn uitgevoerd zijn verdeeld over de volgende domeinen: Onderwijs: ▪ projecten De gezonde School en Genotmiddelen in het (speciaal) basisonderwijs en voortgezet (speciaal) onderwijs ▪ gastlessen basisonderwijs en voortgezet onderwijs ▪ gastlessen, consultatie, voorlichting ROC (Scalda) Zeeland Gezin: ▪ oudercontacten waaronder homeparty’s, ouderavonden, informatiestands en consultatie ▪ cursus voor kinderen van ouders met psychiatrische of verslavingsproblemen (KOPP/KVO) Vrije tijd: ▪ voorlichtingsbijeenkomsten ▪ activiteiten tijdens uitgaan en evenementen (UAD) ▪ straatcontacten 1
ad. domein onderwijs: In bijna alle gemeenten vinden zowel in het (speciaal) basisonderwijs als het voortgezet (speciaal) onderwijs activiteiten plaats. Dat kan in de vorm van gastlessen zijn maar voor een groot deel gebeurt dat via het project ‘De gezonde school en genotmiddelen’. Door middel van het lesprogramma ‘De gezonde school en genotmiddelen’ leren kinderen op een speelse wijze op zoek te gaan naar informatie over alcohol, roken en drugs. Op deze manier kunnen ze de risico’s ontdekken en hun mening vormen over het gebruik van genotmiddelen. Er wordt vanaf het schooljaar 2011-2012 gewerkt met nieuw lesmateriaal voor het basisonderwijs. Tevens is er een interactieve website beschikbaar. De scholen die geen gebruik maken van het aanbod van Indigo, maken veelal gebruik van Stichting Voorkom (Calvijn College Goes, basisscholen Kapelle). Binnen het ROC (Scalda) bevindt zich een kwetsbare en risicovolle doelgroep. Eens per 4-6 weken vindt consultatie plaats aan de leden van de Studenten Advies Dienst (STAD). Wekelijks houdt een Indigo medewerker consultatie voor leerlingen van het ROC. Daarnaast zijn er diverse gastlessen gehouden over alcohol- en drugspreventie. Vanuit de extra financiering heeft Indigo in de week voor de kerstvakantie 21 gastlessen verzorgd vanuit de alcohol- en drugsbus aan 403 basisschoolleerlingen. De voorlichting stond in het teken van alcoholgebruik en de feestdagen, roken en energydrinks. Daarnaast is Indigo met de bus aanwezig geweest bij twee kerstgala’s binnen het voortgezet onderwijs waarbij in totaal enkele honderden jongeren aanwezig waren. ad. domein gezin: Ouders/verzorgers spelen een belangrijke rol als het gaat om voorbeeldgedrag en grenzen stellen in het kader van preventie van alcohol en drugs. In de praktijk blijkt het echter een doelgroep die niet zo gemakkelijk te bereiken is. Binnen het Voortgezet Onderwijs worden ouders uitgenodigd door de school voor een oudercontactavond. Indigo is op deze avonden veelal aanwezig zodat de aanwezige ouders wel bereikt worden. De georganiseerde stapavonden zijn eveneens een goede manier om ouders te bereiken. Binnen de pubercursus van de GGD verzorgt Indigo in de gemeenten Tholen en Borsele een zevende bijeenkomst over alcohol en drugs in relatie tot opvoeding. Dit heeft in 2012 een structureel karakter gekregen binnen de Oosterschelderegio. Dit zal in 2013 een vervolg krijgen. In de Oosterschelderegio zijn in 2012 weer homeparty’s geweest. In een besloten huiselijke sfeer worden ouders voorgelicht over middelengebruik in relatie tot opvoeding. In 2012 is Indigo, in samenwerking met Bureau Halt en de politie, gestart met de uitvoering van het project “Helder op straat”. Jongeren die (overmatig) alcohol of softdrugs gebruiken in de openbare ruimte of onder invloed van alcohol of softdrugs strafbare feiten plegen, krijgen voorlichting en een leeropdracht over gevolgen van alcohol en drugs. Ook ouders worden geïnformeerd, zodat ze thuis met de jongeren over het gebruik van alcohol en drugs kunnen praten.
ad. domein vrije tijd: Binnen het domein vrije tijd zijn er veel acties uitgevoerd tijdens uitgaansevenementen waar veel jongeren aanwezig zijn. Zoals DJ contest te Sint Annaland, Tholen’s got talent, Finale van Spectra binnen de gemeente Borsele, Watch Out, Youth DJ, Peerock, Woman in Rock, Dancetour Goes en Winterfeest Bruinisse. 2
Gemeenten maken steeds vaker de keus voor een frisfeest. Ook hierbij is Indigo veelal aanwezig met Peers. Peers zijn jongeren die getraind zijn door Indigo om voorlichting te geven over alcohol en drugs aan leeftijdsgenoten. Daarnaast worden jongeren bereikt via straatcontacten; contactlegging en kortdurende begeleiding van risicojongeren. Desgewenst worden jongeren begeleid naar behandeling. Indigo werkt hierin nauw samen met diverse ketenpartners als jeugd- en jongerenwerkers, de wijkagenten, de jeugdpolitie en de Centra voor Jeugd en Gezin. In 2012 is de eerste APK ( Aanpak Per Kern) gestart in Bruinisse. In samenwerking met de dorpsraad, verenigingen, scholen, kerken, horeca, winkeliers en andere sleutelfiguren in het dorp zijn er verschillende activiteiten uitgevoerd binnen Bruinisse. In 2013 zal er een APK gestart worden binnen Nieuwerkerk, Burg-Haamstede en Goes. Indigo besteedt eveneens aandacht aan senioren en alcoholgebruik. Tijdens deze voorlichtingsbijeenkomsten ligt de nadruk op alcohol in combinatie met medicatiegebruik.
Trends en ontwikkelingen 2013
Laat Ze Niet (Ver) Zuipen (LZNVZ) Indigo Preventie zal in 2013 wederom een belangrijke rol spelen binnen het project “Laat Ze Niet (Ver) Zuipen”. Indigo Preventie participeert in de stuurgroep, de projectgroep en verschillende werkgroepen. Als uitvoerende organisatie binnen het project zijn we nauwe betrokken bij verschillende acties die voortkomen vanuit het project. Ook in 2013 zal Indigo Preventie betrokken zijn bij de volgende acties en onderdelen van het project ; • Stapavonden voor ouders • Aanpak Per Kern • Alcoholpoli • Alcoholvrije school • BOB in de sportkantines, ( Indigo Preventie verzorgt de IVA’s) • De nieuwe drank- en horecawet • Haltdoening “Helder op straat”
Verantwoord internetgebruik, gameverslaving en cyberpesten In het afgelopen jaar zien we een toename van vragen over verantwoord internetgebruik, gameverslaving en cyberpesten. Internet is niet meer weg te denken uit ons leven. Het heeft zowel kansen en uitdagingen in zich maar kent ook zeker gevaren. Cyberpesten is er één van. Leren verantwoord omgaan met het internet is een belangrijk onderdeel van de opvoeding van nu. 3
Bij ouderavonden gaat het over de rol van ouders met betrekking tot het gebruik van internet in het algemeen – is internetgebruik een bespreekbaar thema in het gezin of mag je, je daar niet mee bemoeien als ouder? Wat laat je zelf als ouder zien als voorbeeldgedrag? Het besef dat het internet voor kinderen misschien wel het belangrijkste communicatiemiddel is heeft nog niet alle ouders bereikt – zeker niet het feit dat daarin ook van alles fout kan gaan. Door middel van gastlessen worden jongeren bereikt om hen bewust te maken van verantwoord internetgebruik, gameverslaving en cyberpesten. Kunnen jongeren dit zelf regelen of moet wij ons als volwassenen / opvoeders zorgen maken en actie ondernemen / bijsturen waar nodig? Scholen hebben hierin ook een belangrijke rol. Naast gastlessen worden docenten getraind in signalering en begeleiden van leerlingen op het gebied van verantwoord internetgebruik, gameverslaving en cyberpesten. Omdat het gaat om verschillende facetten van internetgebruik zullen de voorlichtingsbijeenkomsten en gastlessen over gameverslaving vallen onder de verslavingszorg preventie. Daar waar het gaat om verantwoord internetgebruik en cyberpesten zullen de inzetten vallen onder de CPGGZ. GHB Sinds 2010 is er een toename van GHB1 gebruik. Steeds vaker komt er een signaal over GHB gebruik wat heeft geleid tot een opname of arrestatie. Het is voor hulpverlening vaak moeilijk om GHB gebruik te onderscheiden van andere middelen. Er is hierdoor een toename aan behoefte aan kennis over dit middel onder hulpverleners, ouders en docenten. Energydrinks We krijgen steeds vaker vragen rondom energydrinks, voornamelijk vanuit het onderwijs en ouders. Zeker scholen ondervinden steeds meer hinder van de gevolgen van overmatig gebruik van energydrinks. Tevens is er ook hier behoefte aan informatie over dit middel, omdat de risico’s van energydrinks bij een grote groep nog niet bekend is. Tijdens de voorlichting aan ouders wordt steeds vaker aandacht geschonken aan energydrinks naast de voorlichting over de risico’s van genotmiddelen. Voor het basisonderwijs hebben we voor energydrinks een lesbrief met opdrachten ontwikkeld, waardoor de kinderen op een interactieve wijze informatie krijgen over energydrinks. Tijdens de Uitgaan Alcohol en Drugs (UAD) activiteiten worden jongeren en ouders voorgelicht over energydrinks door middel van, zelf ontwikkelde, kennistesten over energydrinks. Senioren en alcohol De alcoholproblematiek onder senioren, 55 plussers, stijgt nog steeds explosief. Zelfs als er rekening wordt gehouden met de vergrijzing. In 10 jaar tijd is het aantal senioren met deze problematiek in de verslavingszorg meer dan verdubbeld (130%). Gecorrigeerd voor de vergrijzing is de toename nog steeds 89%. Binnen de leeftijdscategorie 55-plus blijkt de groei bij vrouwen weer sneller te gaan dan bij mannen (100% tegenover 78%). Mogelijke oorzaken van toename alcoholgebruik ouderen zijn dat alcoholgebruik steeds normaler is geworden. Ouderen zijn langer gezond, stoppen vroeg met werken en willen van het leven genieten. Alcohol hoort daar vaker bij. Bovendien heeft deze leeftijdsgroep financieel wat te besteden. Daarnaast kunnen er psychische problemen ontstaan door ongewenste veranderingen zoals stoppen met 1
GHB is de afkorting voor gamma-hydroxy-butyraat, een stof die van nature in het menselijk lichaam voorkomt, met name in de hersenen. Sinds de jaren '90 wordt GHB voornamelijk gebruikt als partydrug. GHB wordt gebruikt om te ontspannen, het vergroten van het libido en het verkrijgen van zelfvertrouwen. GHB is makkelijk te verkrijgen en is goedkoop. GHB is een zeer verslavende stof. Er is snel sprake van het ontwikkelen van afhankelijkheid.
4
werken, verlies van een partner en lichamelijke beperkingen. Onvoldoende vaardigheden om hier adequaat mee om te gaan kunnen eveneens leiden tot toename van alcohol gebruik. Vooral de combinatie met medicatie (bijvoorbeeld slaap en kalmeringsmiddelen) maakt het alcoholgebruik extra risicovol voor deze groep. Verder staan valincidenten in de top 5 van doodsoorzaken bij senioren en is vallen vaak een gevolg van alcoholgebruik. Redenen genoeg dus, ook voor de 55-plussers, om overmatig alcoholgebruik aan te pakken.
5
