DAT GEBEURDE HIER
K R O N I E K VABT V I J F J A A R O O R L O G
DAT GEBEURDE HIER
K R O N I E K VAJf V I J F J A A R O O R L O G
druk
September 1944
SEPTEMBER 1939, 1. In de vroege ochtenduren rukken de Duitse troepen zonder oorlogsverklaring Polen binnen. Warschau en andere steden van de lucht uit gebombardeerd. In de Rijksdag wijst Hitier Goering en Hess tot zijn opvolgers aan. De Britse Koning gelast mobilisatie van leger, luchtmacht en marine. 3. Nadat te 9 uur een ultimatum in Berlijn overhandigd was, bevindt Engeland zich te 11 uur in staat van oorlog met Duitsland. Frankrijk laat te 12.30 uur ultimatum overhandigen en bevindt zich te 17 uur in staat van oorlog met Duitsland. — In Nederland wordt neutraliteit geproclameerd. — Het Britse ss Athenia (13000 ton) getorpedeerd. — De R A F strooit 's nachts 6.000.000 pamfletten boven het Roergebied uit. 4
Polen trekken zich terug uit Silezië. — R A F valt Wilhelmshafen en Brunsbuttel aan; doel: Duitse vloot. •— Zuid-Afrika verbreekt diplomatieke betrekkingen met Duitsland. De R A F gooit 3 millioen pamfletten uit boven Duitsland.
5
In U S A treedt neutraliteitswet logsmateriaal.
in werking. Embargo op oor-
6. Duitse troepen in Krakau. — Britse pamfletten op Duitsland. 7
Nederlandse mijnenveger „ W i l l e m van Ewijck" op mijn gelopen; 30 slachtoffers. — Warschau herhaaldelijk gebombardeerd, o.a. villa van USA-ambassadeur geraakt. — R A F gooit pamfletten uit boven Duitsland.
9
Warschau omsingeld, Lodz bezet. — Nederlands ss „Mark" naar Denemarken op mijn gelopen en gezonken. — Londen meldt: „Oorlogspolitiek zal gebaseerd zijn op de veronderstelling van drie jaar oorlog."
10.
Canada verklaart Duitsland de oorlog.
11
Japanse premier, generaal Aoe is ontstemd over Duits-Russische vriendschap; hij zegt: ,.Hitler rekende verkeerd." — Franse vooruitgang ten Oosten van de Saar. — Londen: „ A l l e Duitse koopvaarders zijn thans van de z e e ë n verdwenen".
13.
Frans offensief nabij de Luxemburgse grens. De eerste Duitse
3
gevangenen worden binnengebracht. 14. O p de markt te Barneveld loopt de eierprijs op van f 4.— tot f 5.— per honderd. 16. Franse troepen hebben Perl bezet. — Duitsers rukken steeds meer op in Polen. Warschau heeft een ultimatum ontvangen; open steden worden meedogenloos gebombardeerd. 17.
Russische troepen rukken zonder oorlogsverklaring Polen binnen. -— Brits vliegtuigmocderschip „ C o u r a g e o u s " door duikboot tot zinken gebracht.
18.
Duitse en Russische troepen ontmoeten elkaar te Brest-Litowskofficieren begroeten elkaar. — De Poolse regering vlucht naar Roemenië.
-
19. Hitier spreekt te Dantzig: „Duitsland zal nooit capituleren". — 30.000 Polen zijn reeds in Roemenië, waaronder President Mosciciki. 20.
Warschau hevig gebombardeerd. — Grieks-Italiaans accoord tot ontruiming Grieks-Albanese grens. — Onlusten worden gemeld uit het Protectoraat.
21.
Goebbels dementeert verontwaardigd geruchten over schending van Nederlandse en Belgische neutraliteit. — Roosevelt stelt Congres voor: Contant betalen en zelf halen (Cash & Carry),
22.
Generaal V o n Fritsch voor Warschau „gesneuveld". — DuitsRussische demarcatielijn vastgesteld.
23.
Een Duits vliegtuig verschijnt boven Gelderland. — Luchtgevechten boven Westelijk Front.
26.
KLM-vliegtuig nabij Helgoland door Duitsers beschoten. •— Communistische Partij in Frankrijk ontbonden.
27.
V o n Ribbentrop (Duits M i n . v. Buitenl. Zaken) vliegt naar Moskou. — Warschau, dat bijna geheel in puin ligt geeft zich over. — Rusland en Estland sluiten bijstandsverdrag. Rusland krijgt beschikking over vlootbases in Estland.
28.
Russisch-Duitse overeenkomst gesloten. Rusland en Duitsland zullen elkander raadplegen, indien Frankrijk en Engeland nog langer de verantwoordelijkheid voor het voortzetten van de oorlog willen dragen.
4
29. R A F strooit pamfletten boven Duitsland uit.
OCTOBER 1939. 1. Mijnenveger „Jan van Gelder" op mijn gelopen en gezonken. Zes doden. — 250.000 Engelsen opgeroepen om leger te versterken. — Laatste Polen geven zich over op schiereiland Hela. 2.
Britse verkenningsvliegtuigen boven Berlijn.
3. Vredesoffensief van Mussolini en Franco. — Japan „ziet af van versterking van het anti-Kominternpact". 5. Russisch—Lets bijstandsverdrag. Rusland krijgt vlootbases in Letland. •— Russische druk op Finland. 6.
Hitier doet in Rijksdag vredesaanbod aan geallieerden. Engeland wijst af: „ E u r o p a moet van agressie bevrijd worden."
7.
Het Nederlands ss „Binnendijk" aan Kanaal op mijn gelopen en gezonken.
9.
Moskou verklaart: „ D e leveranties aan Duitsland zullen onverwijld aanvangen."
10
Bijstandsverdrag Rusland—Litauen; dit land krijgt W i l n a toegewezen.
de
ingang
van
Het
11. De Britse Minister van Oorlog, Hore Belisha: „ R e e d s 158.000 Engelsen in Frankrijk." 12 '
4
Spanning in Russisch—Finse betrekkingen. Roosevelt doet beroep op President Kalinin van Rusland. In de haven van Scapa Flow wordt slagschip ,,Royal Oak" door torpedo tot zinken gebracht. — Rusland stelt eisen aan Finland.
16
Eerste Duitse luchtaanval op Engels gebied.
18
Russen trekken Estland binnen. — Conferentie te Stockholm van Koningen van Zweden, Denemarken (en IJsland), Noorwegen en den President van Finland.
19
Frans—Brits —Turks verdrag van wederzijdse bijstand.
24
Frank benoemd tot gouverneur-generaal Inquart zijn plaatsvervanger.
van
Polen,
Seyss-
5
27
Hofmeester Koorens van de „Johan de Witt' bekent zijn vrouw te hebben vermoord, het lijk in stukken te hebben gesneden en het daarna in een koffer te hebben gedaan. (Koorens wordt later leider van het Concentratiekamp Ommen.)
30
Rantsoenering van suiker: 1 kilo in drie weken.
31
Molotof: „ D e Engelsen en Fransen namen Polen als voorwendsel voor agressie tegen Duitsland." Hij stelt tevens zware eisen aan Finland en zegt: „Rusland wordt van Finland uit bedreigd."
N O V E M B E R 1939. 1
Staat van beleg afgekondigd in delen van Nederland.
2
Notawisseling tussen Rome en Athene. Doel: Grieks—Italiaanse vriendschap te onderstrepen.
3
In de U S A wordt de „ C a s h 8 Carry'wet van kracht. V o l gens Reuter zullen U S A schepen onder Panamese vlag gaan varen.
6
Laat in de avond arriveert Koning Leopold van België in Den Haag en wordt onmiddellijk door H . M . de Koningin ontvangen. E r wordt een telegram gestuurd aan de staatshoofden der belligirenten met een aanbod „ v a n goede diensten".
7
Hitier spreekt in de Bürgerbraukeller te M ü n c h e n : „ W i j hebben voorbereidingen gemaakt voor vijf jaar oorlog." Tien minuten na zijn overhaast vertrek ontploft een tijdbom.
9
Incident te Venlo. Duitse Gestapo-beambten ontvoeren met een auto twee Nederlanders en twee Engelsen van Nederlands gebied.
10
In Nederland worden plotseling alle verloven ingetrokken. A a n de grens worden maatregelen getroffen. Het inundatiegebied wordt gedeeltelijk onder water gezet.
11
Rantsoenering van erwten. y
13
Minister de Geer stelt in een radiorede het Nederlandse volk genist. — Een Finse delegatie vertrekt uit Moskou zonder tot overeenstemming te zijn gekomen.
6
2
kg in vier weken.
15
Rusland stelt steeds hogere eisen aan Finland. — Onlusten aan Tsjechische hogescholen. Alle universiteiten zijn daarop voor drie jaar gesloten. Vele arrestaties.
17
De voorzitters van de 9 studentenorganisaties te Praag gefusilleerd. In vele districten van het Protectoraat is het standrecht afgekondigd, o.a. in Groot-Praag. De telefoonverbindingen zijn verbroken. 50000 arrestaties.
18
Ss „ S i m o n Bolivar" op mijn gelopen 126 Vermisten.
20
Nabij Roermond, op Nederlands gebied, stort een Duits militair toestel neer.
21
N a spannende dagen, worden van heden af weer periodieke verloven verleend in het Nederlandse leger.
22
Duitse kortegolfzenders beginnen nieuws in het Nederlands uit te zenden.
23
Opstand in Warschau; massa-arrestaties en terechtstellingen. •— Nederlands motortankschip „Sliedrecht" door Duitse onderzeeboot getorpedeerd. V a n de 31 opvarenden worden 26 vermist.
26
Russisch ultimatum aan Finse regering: trekt troepen 25 km van de grens terug! Als reden wordt het doden van 4 Russische soldaten door Finse troepen opgegeven. De Finnen ontkennen dit.
28
Finland verklaart zich bereid troepen terug te trekken, mits Rusland hetzelfde doet. — Molotof zegt den Finsen gezant het Fins—Russische niet-aanvalsverdrag op. •— Radio Moskou spreekt van nieuwe Finse provocaties. — In het district Leningrad worden de verloven ingetrokken. — T e Oslo wordt besloten de Nobelprijs voor de vrede dit jaar niet uit te reiken.
30
9.15 uur: Russische troepen overschrijden de Finse grens. Bommen op Helsinki. — Duitsland verklaart neutraal te zullen blijven. — Verontwaardiging in Londen, Parijs, Washington, Stockholm. — Molotof: „Finland heeft ernstig geprovoceerd en geweigerd overleg te plegen". — Maarschalk Mannerheim benoemd tot Fins opperbevelhebber.
1
O p Russisch gebied is een zgn. „ V o l k s r e g e r i n g " gevormd —
onder de Britse kust.
DECEMBER 1939.
7
leider Kuusinen. Molotof verklaart slechts met deze regering te willen onderhandelen. 4
De mobilisatiekosten van Nederland bedragen f 1.700.000.— per dag. — T e middernacht treedt de verscherpte blokkade van Duitsland door de geallieerden in werking. — D e Finnen bieden heftige tegenstand. — Een Fins aanbod tot vredesonderhandelingen wordt door de Russen afgeslagen met een verwijzing naar de „ V o l k s r e g e r i n g " .
6
Churchill: „ W i j vernietigen de Duitse duikbooten sneller dan ze gebouwd kunnen worden."
7
Het Nederlandse vrachtschip „ T a j a n d o e n " in Het Kanaal getorpedeerd; 6 vermisten. — Rusland kondigt de blokkade van de Finse kust af.
10
A a n het Russisch—Finse front heerst een koude van 20 graden; de Russen komen weinig of niets vooruit. — De eerste Britse soldaten zijn in de Maginotlinie aangekomen.
11
G e n é v e vraagt Rusland en Finland of zij bereid zijn over de vrede te onderhandelen. — In Den Haag worden 27 jonge N.S.B.ers gearresteerd tijdens weeroefeningen in een onderaardse ruimte.
12
Moskou wijst bemiddeling van Volkenbond af, omdat: 1, het slechts de „ V o l k s r e g e r i n g " van Kuusinen erkent: 2. omdat Polen nog altijd in de Volkenbondsvergadering vertegenwoordigd is. — Het Engelse pond sterling en de Franse franc gekoppeld.
13
In de Zuid-Amerikaanse wateren wordt een gevecht geleverd tussen het Duitse vestzakslagschip „Admiral Graf von Spee" en de Britse kruisers ,,Exeter", „ A j a x " en „Achilles". Het Duitse schip wordt zwaar beschadigd en vlucht de haven van Montevideo in met 30 doden en 80 gewonden aan boord. De „ A j a x " en de „ A c h i l l e s " blijven voor de monding van de L a Plata op wacht liggen.
14
De Volkenbondsraad heeft besloten Rusland uit de Bond te stoten. Finland, China, J o e g o - S l a v i ë en Griekenland stemden blanco.
15
De „Admiral Graf von Spee" heeft van de Uruguayse regering toestemming gekregen om 72 uur in de haven te blijven lig-
8
gen. — Handelsovereenkomst Roemenië.
gesloten tussen Duitsland en
17
D e „Admiral Graf von Spee" loopt uit en wordt door de bemanning tot zinken gebracht. Deze wordt na terugkeer gein terneerd.
19
21 Amerikaanse landen protesteren bij de oorlogvoerenden tegen schending van de Amerikaanse 30-mijlzone.
20
Radiorede van Koningin Wilhelmina . — Kapitein Langdorf van de „Admiral Graf von Spee" pleegt in zijn hotelkamer zelfmoord.
21
Uit Noord-Finland wordt gemeld dat de Russen daar op verschillende plaatsen in wanorde terugtrekken.
22
Binnen 24 uur twee grote spoorwegongelukken in Duitsland; 132 en 99 doden. Twee stationschefs gearresteerd.
23
M r . Taylor tot persoonlijk afgevaardigde van President Roosevelt bij het Vaticaan benoemd.
24
Vredesoproep van den Paus. — Oproerige activiteit van het Ierse Republikeinse leger (IRA). Overvallen op arsenalen en gevangenissen: brandbommen in postzakken.
27
Russische nederlaag in Noord-Finland. Indische troepen arriveren in Frankrijk.
—
Eerste
Brits-
JANUARI 1940. 1
Visserijaccoord tussen Rusland en Japan voorlopig verlengd. — Twee millioen nieuwe dienstplichtigen kunnen opgeroepen worden volgens een door den Britsen Koning ondertekende proclamatie. — De Russen lijden een grote nederlaag nabij Suomossalmi. De Moermanskspoorweg is door de Finnen op verschillende plaatsen vernield.
5
Rusland protesteert bij Noorwegen en Zweden tegen hulp aan Finland. — Huiszoeking in Sovjet-handelsvertegenwoordiging in Parijs; talloze documenten in beslag genomen.
7
Twintig officieren van de Duitse generale staf vertrekken naar Rusland om het Rode Leger te reorganiseren.
9
8
Grote zege voor de Finnen. •— Italiaans oorlogsmateriaal voor Finland door Duitsers vastgehouden.
10
Twaalf duizend Russen omsingeld.
11
Talloze Duitse vliegtuigen vliegen boven Belgische verdedingswerken en maken luchtopnamen. Reeds eerder maakte een Duits officier met zijn toestel een noodlanding, waarbij in het vliegtuig de volledige plannen voor een invasie in B e l g i ë gevonden werden. De Belgische regering protesteert.
12
In België treedt de zgn. „fase D " in werking, waarbij nieuwe veiligheidsmaatregelen worden genomen tegen een Duitse inval o.a. verduisteringsmaatregelen en stopzetting van autobusdiensten).
13
Alle verloven van Belgische militairen ingetrokken. •—• Alle verloven van de Britse troepen in Frankrijk ingetrokken.
14
Mededeling van de Regeringspersdienst: „Tijdelijk geen periodieke verloven."
15
Besluit van de Belgische Ministerraad om alle communistische dagbladen in beslag te nemen. — Nederlands ms „ A r e n d s kerk" door Duitse onderzeeboot getorpedeerd.
17
Verloven van Britse soldaten in Frankrijk weer in beperkte mate toegestaan. — Aantal nationaal-socialistische bladen in België verboden.
19
Het Nederlandse Rode Kruis besluit een ambulance naar Finland te zenden.
20
Churchill verwijt den neutralen, dat zij zich door de geallieerden willen laten redden van de Duitse bedreiging zonder zelf een vinger uit te steken.
22
Regeringspersdienst: „Er zullen weer periodieke verloven worden verleend."
23
Ir. Todt, de bouwer van de Duitse Siegfriedlinie vertrekt met zijn staf naar Moskou.
24
Tokio uit zijn ontstemming over het aanhouden van Japanse schepen door de Britse vloot. — John Lewis van het mijnwerkersverbond verklaart zich tegen een eventuele derde candidatuur van Roosevelt voor het presidentschap der U S A en voorspelt hem „een schandelijke nederlaag".
10
27
Een Nederlands militair chauffeur treft in het Zuiden des lands burgers in een auto aan, voorzien van een leger-karabijn en militaire kledingstukken. N a een gevecht, waarbij de militair gewond raakte, wisten de burgers te ontsnappen. — Uit Nederland is eeu Duitse journalist uitgewezen; een Duitse journaliste en een Nederlander werden in arrest gesteld, verdacht van spionnage.
FEBRUARI 1940. 1 1
Seyss-Inguart ontkent het bericht over gevangenneming van 13.000 studenten en 16.000 andere Polen. — Balkan-conferentie te Belgrado; het Balkanpact voor 7 jaar verlengd.
2
In Finland worden voor de eerste maal parachutisten gebruikt door de Russen •— echter zonder succes.
3
Nederlands ss „Laertes" in Het Kanaal op mijn gelopen. — D e Italiaanse regering heeft alle paspoorten van haar onderdanen ingetrokken.
5
Als opperbevelhebber van de Nederlandse strijdkrachten is generaal I. H . Reynders vervangen door generaal H . G . W i n kelman.
7
De Russen drijven een wig in de Mannerheimlinie. — Het Amerikaanse Congres besluit met 108 tegen 105 stemmen de post voor salaris van een ambassadeur te Moskou te handhaven.
9
In de U S A zal een munitiefabriek voor Britse rekening gebouwd worden. — Roosevelt zal Sumner Welles als persoonlijk informator naar Europa zenden.
10
Ss ,,Burgerdijk" van New York op weg naar Rotterdam door Duitser getorpedeerd. — Gouverneur-generaal Frank van Polen: ,,In heel Polen is geen concentratiekamp. W i j moeten Polen uit zijn achterlijkheid opheffen."
11
A a n het Westfront maken de Fransen gebruik van luidsprekers, die echter door Duitse artillerievuur overstemd worden. — Nieuw handelsverdrag gesloten tussen Duitsland en de Sovjet-Unie.
12
Japan zegt het arbitrageverdrag met Nederland op.
11
14
Het is Engelse staatsburgers toegestaan dienst te nemen in het Finse leger.
15
Staatssecretaris Huil laat te Berlijn informeren naar de geproclameerde onbeperkte duikbootoorlog. — In Finland wordt de lichting 1896 opgeroepen.
16
De Finnen trekken langzaam terug op de Karelische landengte. — De neutrale scheepvaart steeds meer in het nauw.
17
Britse torpedojager „ C o s s a c k " houdt in de Noorse wateren het Duitse schip „Altmark" aan en bevrijdt 300 Britten, die door de Noorse autoriteiten niet in het schip waren bemerkt. Wederzijdse protesten.
19
Overwinning van de Finnen -bi; het Ladogameer.
21
Het Nederlandse ss „ T a r a " zonder waarschuwing nabij Spanje getorpedeerd. — Steeds weer Duitse vliegtuigen boven ons land gesignaleerd.
22
De Britse Admiraliteit zendt oorlogsschepen naar de Noordelijke IJszee om Russische transporten voor Duitsland tegen te houden.
25
Sumner Welles ( U S A ) arriveert in Napels. — Weer Duitse vliegtuigen boven ons land.
26
Sumner Welles overhandigt Mussolini een persoonlijke boodschap van Roosevelt. — De Queen Elisabeth (grootste schip ter wereld) wordt onder diepste geheimhouding van Engeland naar New York overgebracht.
M A A R T 1940. 1
Sumner Welles te Berlijn. — Spionnage in Noorwegen; een Noor en twee Duitsers in arrest. — Wiborg door Russen bezet. — Duitsers boven ons land (o.a. provincie Utrecht).
2
Duitsers boven ons land (o.a. boven de Moerdijk).
3
„ Z w a r t Front" wordt „ N a t i o n a a l Front". — Nederlandse schepen door Duitse vliegtuigen met mitrailleurvuur bestookt.
7
Londen verordent inbeslagname van 7 Italiaanse schepen met Duitse kolen geladen.
12
8
Russen stellen Finnen ultimatum; bespreking over vrede *e Stockholm. — „Hitier's eigen woorden" door Hermann Rauschnig wordt hier in beslag genomen. —• Sumner Welles bij Daladier.
10
De Italiaanse kolenschepen worden vrij gelaten. — V o n Ribbentrop bezoekt Mussolini.
11
Sumner Welles te Londen. — Chamberlain verklaart dat Engeland alle denkbare hulp zal verlenen, zo Finland daarom vraagt.
12
Vredesovereenkomst Rusland—Finland. Finland staat Karelische landengte af, beperkt de marine in de IJszee, verpacht H a n g ö a!s vlootbasis en levert Sovjet-burgers uit; Rusland trekt troepen terug uit Petsamo. — Daladier verklaart, dat sedert 26 Februari een geallieerd leger ingescheept en gereed lag om op het eerste verzoek van de Finnen daarheen gestuurd te worden.
13
Nederlander, verdacht terecht.
14
D e Noorse regering verklaart, dat de Duitse regering haar had medegedeeld, dat doorlating van geallieerde troepen voor Finland als vijandige daad opgevat zou worden. •— Nederlandse ambtenaren staan terecht, verdacht van spionnage voor Duitsland. — Minister van Justitie, Gerbrandy, kondigt in Eerste Kamer verhoging aan van straffen voor spionnage. Ook geeft hij bijzonderheden over de lichtkogels, die de laatste tijd op mysterieuse wijze in ons land worden afgeschoten.
16
Zware Duitse luchtaanval op Britse vlootbasis waarbij slagschepen beschadigd worden.
Scapa Flow,
18
Mussolini en Hitier ontmoeten elkaar op Sumner Welles bij Z . H . den Paus.
Brenner. •—
19
Zware Engelse aanval op Duitse luchtbasis Sylt. — Chamberlain: „Een expeditieleger van 100.000 man stond gereed voor Finland."
20
Kabinet Daladier biedt ontslag aan. — Duitse luchtaanval op Scapa Flow; Britse aanval op Sylt.
21
Reynaud vormt nieuw kabinet in Frankrijk. — Rusland stelt nieuwe eisen aan Finland.
van spionnage
voor Duitsland, staat
de
13
23
Toenemende Duitse politieke druk op Roemenië.
26
Russische ambassadeur te Parijs op verzoek van de Franse regering teruggeroepen. Hij had telegram verstuurd, waarin werd gesproken van „ B r i t s — F r a n s e oorlogsophitsers". — Duitse duikboot in Noorwegen geïnterneerd.
28
Sumner Welles terug naar de U S A . — Geallieerden zullen Duitse scheepvaart in de Noorse wateren gaan beletten.
29
T e Aleppo worden besprekingen gehouden tussen militaire leiders van Turkije, Engeland en Frankrijk. •— De opperste oorlogsraad der geallieerden, te Londen bijeen, besluit niet te onderhandelen over wapenstilstand of vrede gedurende de oorlog, tenzij bi] wederzijds goedvinden.
30
Bij de Nederlands-Indische Volksraad wordt het plan van de Nederlandse regering ingediend om 3 slagkruisers van 27.000 ton te bouwen. Kosten: f 213.000.000. — T e Nanking vormt W a n g Tsjing W e i een tegenregering met steun van Japan. De U S A zullen niet erkennen. — Duitse bommen op Nederlandse treilers.
APRIL 1940. 1
De Russen leggen in Polen sterke fortenlinie aan. — In Italië worden de marinereserves opgeroepen.
3
W e e r grensincident Rusland —Mandschoekwo.
4
Wijzigingen in Brits kabinet. Churchill wordt voorzitter van Defensie Comité. •— Nieuwe Sovjet-troepen in Estland. — Ministerie van Voorlichting gevormd in Frankrijk. — Crediet voor legerbehoeften van $ 784.999.094 in de U S A .
5
Ironside, chef Britse generale staf: „ W i j zijn pas sedert 14 dagen gereed voor wat komen kan. Ik beef bij de gedachte aan wat had kunnen gebeuren als de Duitsers ons in het begin hadden aangevallen."
8
Britten leggen mijnen in Noorse wateren; Noorwegen protesteert. Duitse vlootstrijdkrachten stomen door het Kattegat in Noordelijke riching op.
9
Duitse troepen trekken Denemarken binnen en landen in Noor-
14
wegen. De Denen laten bezetting toe, de Noorse regering vlucht naar Hamar en organiseert het verzet. T e Oslo vormt Quisling een regering (zijn partij bezat geen enkele zetel in het Storting). De geallieerden zullen de Noren hulp bieden. •— In Nederland worden de verloven gedeeltelijk ingetrokken; Duitsland suggereert dat de geallieerden van plan zijn door Nederland en België Duitsland aan te vallen. 10
IJsland verklaart zich los van Denemarken zolang Duitse bezetting duurt. — Vloottreffen tussen Britten en Duitsers in Scandinavische wateren. — Britse mariniers worden in Narvik aan land gezet, hevige gevechten met Duitsers. — M a x Blok' zijl, correspondent te Berlijn van het Handelsblad, heeft „ v a n bevoegde Duitse zijde de verzekering ontvangen, dat men zich in Nederland, wat de Duitse houding betreft, niet ongerust behoeft te maken, aangezien er niet de minste reden bestaat, tegenover ons land enige vijandige houding, van Duitsland uit gezien, aan te nemen." Het U S A Departement van Handel deelt mede: „ D e Scandinavische landen hebben onlangs hun goud naar de U S A gezonden." — Beperkte dienstregeling van de Nederlandse spoorwegen. — De B B C zendt uit in het Nederlands.
11
De Noorse regering vlucht steeds voor de oprukkende Duitsers •uit. -— Gevechten tussen de Britse en Duitse vloten. — Churchill: „Hitier heeft met de inval in Noorwegen een grote strategische fout gemaakt." Diverse gevallen van verraad door Quislings.
19
Staat van Beleg in het gehele land. Minister de Geer roept in radiorede op tot koelbloedigheid en vertrouwen. — De Duitse opmars in Zuid-Noorwegen duurt voort. Steeds nieuwe Britse landingen op de Noorse kust.
20
Ook de Fransen maken Noorwegen.
21
Mussolini: „ W i j moeten arbeiden en ons wapenen grootheid van ons volk."
25
Terboven benoemd tot commissaris van het bezette gebied in Noorwegen.
melding
van
troepenlandingen
In
voor de
MEI 1940. 1
D e Britse koopvaardijvloot krijgt bevel de Middellandse Zee
15
te vermijden en naar Indië om de Kaap te varen. A l e x a n d r i ë •wordt in staat van afweer gebracht. 2
O p vele plaatsen in Noorwegen trekken de Britten zich onder de druk van de Duitse opmars terug.
4
M r . V a n der Goes van Naters stelt vragen naar aanleiding van Mussert's verklaring aan een journaliste van een U S A radiostation, dat hij „ingeval van een buitenlandse invasie absoluut niets zou doen dan alleen de armen over de borst kruisen." — Minister De Geer in een radiorede: „ H e t militaire gezag heeft 21 personen, die voor de rust en veiligheid gevaarlijk worden geacht, in bewaring gesteld." Daarbij bevindt zich Rost van Tonningen.
7
Verloven in ons land ingetrokken. Onverwijlde terugkeer naar militaire standplaats geboden. — In het Britse Lagerhuis wordt critiek uitgeoefend op Chamberlain's falen in de Noorse kwestie.
8
Beperkte dienstregeling van de Nederlandse spoorwegen. •— De Nederlandse regering benoemd Dr. A . Loudon, Nederlands gezant te Washington tot algemeen betaalmeester van haar ambtenaren in het buitenland „in geval van nood".
9
In Nederlands-Indië wordt het lidmaatschap van de N.S.B. voor ambtenaren verboden.
10
T e 3 uur v.m. overvliegen Duitse vliegtuigen in grote getale ons grondgebied en werpen bommen uit boven de vliegvelden Schiphol, Waalhaven, Bergen en De Kooy. T e 5.15 uur v.m. wordt het eerste öorlogscommuniqué uit het hoofdkwartier van de Nederlandse strijdkrachten gepubliceerd: „de inval geschiedde te 3 uur v.m vliegvelden werden gebombardeerd Duitse vliegtuigen neergeschoten bruggen over de Maas en de IJsel opgeblazen. Duitsers, die gebruik maakten van Nederlandse uniformen neergeschoten." — T e 6.— uur vraagt de Duitse gezant, Graaf von Czech-Burkersroda audiëntie aan bij onzen Minister van Buitenlandse Zaken voor het afleggen van een verklaring. Deze luidt, dat de Duitse regering verwacht dat de Nederlandse regering geen tegenstand aan de Duitse opmars zal bieden, anders Minister V a n Kleffens verklaart daarop namens de Nederlandse regering de oorlog aan Duitsland. •— Het tweede legerbericht van het Nederlandse opperbevel meldt, dat 4 Duitse pantsertreinen
16
zijn opgeblazen, waarvan é é n tegelijk met de spoorbrug te Venlo. 79 Vliegtuigen van den vijand zijn neergeschoten. De vijand gebruikt Nederlandse krijgsgevangenen als dekking. •— Inmiddels hebben de Duitsers ook de grenzen van België en Luxemburg overschreden en een algemeen offensief tegen Frankrijk ingezet. Voorwendsel voor het aanvallen van de tot dusverre neutrale landen: De Britten en Fransen zouden van hun territorium gebruik willen maken om het Roergebied aan te vallen. — In Engeland treedt Chamberlain af als eerste minister en wordt vervangen door Churchill. — Britse troepen landen op IJsland. — Koning Leopold opperbevelhebber van het Belgische leger. — In de nabijheid van Den Haag wordt de Duitse generaal V o n Sponeck met zijn vliegtuig neergeschoten, de eerste die in geallieerde handen geraakt. In het vliegtuig vind't men het paard van den generaal en de volledige plannen, die behelzen dat de Koningin en haar Kabinet zo spoedig mogelijk gevangen genomen en op transport naar Berlijn gesteld moeten worden. — De Ministers van Klef fens en Weiter, respectievelijk van Buitenlandse Zaken en Koloniën vertrekken naar Engeland. — In de bossen rondom het Huis ten Bosch, waar de Koninklijke Familie verblijf houdt wordt regelmatig geschoten. Prins Bernhard neemt persoonlijk op het dak plaats achter een stuk luchtafweergeschut. 11
Eerste Legerbericht: „Grenstroepen teruggenomen Mill heroverd bezetting van een vijandelijke pantsertrein vernietigd de inhoud daarvan o.a.: pamfletten en Nederlandse uniformen het fort Pannerden houdt stand Duitse troepen in Rotterdam Engelse vliegtuigen bombarderen op ons verzoek vliegveld Waalhaven schietpartijen tussen politie en Duitse burgers in Den Haag."
12
De Duitsers trekken over de Maas en de IJsel. In Rotterdam wordt de positie van den vijand hachelijk. •— Prins Bernhard en de Prinsessen Juliana, Beatrix en Irene vertrekken te 20.00 uur in een gepantserde auto van de Nederlandse Bank uit Den Haag en begeven zich te IJmuiden, aan boord van de Britse torpedojager Codrington, die hen naar Engeland brengt.
13
De Duitsers bereiken de kust van de Waddenzee en het IJselmeer, maar slagen er niet in de toegang tot de afsluitdijk te forceren. — A a n de Grebbelinie woedt een hevige strijd;
Dal Gebeurde Hier 2
17
de Nederlandse soldaten stellen zich verwoed te weer. — De opperbevelhebber, generaal Winkelman deelt de Regering mede, dat hij niet langer voor haar veiligheid kan instaan. H . M . de Koningin begeeft zich aan boord van een Britse torpedojager met het doel zich naar Zeeland te begeven. A l s blijkt dat de vijand van dit plan weet, wordt van koers veranderd en vaart H . M . naar Engeland, waar zij door den Britsen Koning wordt ontvangen. — Laat in de avond vertrekt ook de Nederlandse regering naar Engeland, na aan generaal Winkelman het bevel over het land overgedragen te hebben. 14
H . M . de Koningin richt een proclamatie tot het Nederlandse volk van Londen uit over New York. Proclamatie generaal Winkelman: ,,De Noordelijke provincies in vijandelijke handen het Noorden van Rotterdam vast in onze handen het leger trekt terug op de Waterlinie de marinebasis van Den Helder intact de toestand in Noord-Brabant is onzeker.... Zeeland vast in onze handen." — O o k het Belgische leger wijkt al vechtende terug. •— In Engeland richt men een speciaal corps op ter afweer van parachutisten-aanvallen. Nadat de stad zich reeds overgegeven heeft, bombardeert de Luftwaffe Rotterdam. Generaal Winkelman deelt den Duitsen opperbevelhebber mee dat hij bereid is de wapens te strekken. Het Nederlandse leger capituleert, met uitzondering van de troepen die nog in Zeeland vechten te 18.00 uur n.m.
16
De Duitse troepen trekken Amsterdam en Den Haag binnen.
17
Brussel, Mechelen en Leuven in Duitse handen.
18
Eupen en Malmedy bij het Duitse Rijk gevoegd. Dr. Ringers commissaris voor de wederopbouw. — Militaire Willemsorde voor ons militaire luchtwapen.
20
Seyss-Inquart rijkscommissaris in Nederland. — felle strijd om Narvik.
21
De geldigheid van de suikerbon wordt verlengd.
23
Doorbraak van de Scheldestelling. — In Engeland wordt Sir Oswald Mosley (fascist) gearresteerd.
24
Boulogne in Duitse handen.
26
Calais in Duitse handen.
18
N o g steeds
II 28
Het Belgische leger capituleert.
29
Seyss-Inquart in de Ridderzaal: „ W i j komen niet hier om een volkskarakter in het nauw te brengen en te vernielen en om aan een land de vrijheid te ontnemen." „ W i j willen dit land en zijn bevolking noch imperialistisch in het nauw drijven, noch aan dit land en zijn volk onze politieke overtuiging opdringen." -— De eerste krijgsgevangenen keren terug in ons land.
JUNI 1940. 1
D e ontruiming van Duinkerken door de Britse troepen Is in volle gang. N o g steeds handhaven de Britten zich in Narvik. — De Nederlandse krijgsgevangenen zullen worden vrijgelaten.
3
Mobilisatie in Italië in volle gang. — In het bezette gebied van Noorwegen wordt vrijwillige arbeidsdienst ingesteld.
4
De laatste Britten schepen zich op het strand van Duinkerken in.
5
Duitse troepen overschrijden de Somme. — In Nederland wordt de politie ondergeschikt gemaakt aan de Duitse. Vier commissarissen-generaal benoemd, waaronder Rauter voor openbare veiligheid en Schmidt voor bijzondere gevallen.
10
Italië verklaart de geallieerden per 11 Juni de oorlog. — De Franse regering verlaat Parijs. — De Noren staken de strijd; Narvik valt den Duitsers in handen. — R o e m e n i ë roept reservisten op.
11
Eerste bombardement van Malta. D e U S A regering geeft „verouderd geschut" aan fabrieken terug, opdat deze het aan Engeland kunnen leveren. — Churchill en Eden vliegen naar Frankrijk.
13
Churchill weigert Reynaud toestemming te geven om met de Duitsers over wapenstilstand te onderhandelen. — Reynaud smeekt Roosevelt te hulp te komen. — Koning George van Engeland stuurt per koerier een boodschap aan Roosevelt.
14
Parijs en Le Havre in Duitse handen. Roosevelt: „Amerika doet alles wat in zijn vermogen is." — Prinses Juliana arri-
19
veert in Montebello (Canada). 15
Verdun in Duitse handen. — De Franse regering te Bordeaux. — Spaanse troepen bezetten het internationale gebied van Tanger. —- Russische troepen trekken Litauen binnen; de regering daar treedt af.
16
Nieuwe Franse regering onder Pétain. — Russische troepen trekken Estland en Letland binnen. •—• Churchill vliegt naar Bordeaux; er heerst daar een onbeschrijfelijke verwarring. Churchill biedt een „onontbindbare unie" aan; ieder Brit zal Frans staatsburger kunnen worden, en omgekeerd. Ook een gezamelijk parlement.
17
P é t a i n voor de radio: „Frankrijk moet thans de wapens neerleggen. Ik heb de Duitse regering ervan in kennis gesteld dat ik voorwaarden wil vernemen voor wapenstilstand. — Churchill voor de radio: „ D i t ongeluk is van geen invloed op het Britse doel. Engeland zal thans als enige voorvechter de zaak van de wereld verdedigen."
18
Hitler en Mussolini confereren te Munchen over voorwaarden voor wapenstilstand met Frankrijk. — D e B B C roept alle geallieerde schepen op, die op weg zijn naar Frankrijk, om Britse havens binnen te lopen.
19
Cherbourg in Duitse handen. — De Giornale d'Italia schrijft: „ D e continentale fase van de oorlog is thans afgelopen. De Britse eilanden zien er onverdedigd uit tegen een massaaanval. — Engeland neemt de Franse bestellingen in de U S A over.
20
Roosevelt benoemt zijn voormalige Republikeinse tegenstanders Stimpson en Knox tot minister van Oorlog en Marine. Beide zijn interventionisten. — De Senaat voteert $ 1.770.000 voor de bouw van 68 oorlogsschepen, 3000 legervliegtuigen en voor de opleiding van legerpersoneel en vliegtuigbestuurders. Roosevelt keurt een vlootuitbreidingsplan voor 4 milliard dollars goed.
21
T e C o m p i è g n e worden de Duitse voorwaarden overhandigd in dezelfde salonwagen en op dezelfde plaats als waar de wapenstilstand 1918 getekend werd. N a afloop laat Hitier de wagen naar Berlijn brengen en het emplacement vernietigen.
22
Generaal Keitel en generaal Huntziger ondertekenen de wapen-
20
stilstandsovereenkomst; de Fransen reizen daarna naar Rome af. De voornaamste inhoud: de wapens worden neergelegd, ook in de koloniën; een klein deel van Frankrijk blijft onbezet, daar kan de regering zich vestigen; de gehele Franse weermacht wordt gedemobiliseerd, behoudens een klein deel tot behoud van de binnenlandse rust; al het tegen Duitsland gebruikte materiaal moet ongeschonden uitgeleverd worden; de oorlogsvloot moet naar haar standplaatsen terugkeren, daar demobiliseren en ontwapenen. De Duitse regering verklaart plechtig, niet voornemens te zijn deze vloot voor oorlogsdoeleinden te gebruiken, behalve voor de kustwacht en voor het vegen van mijnen en te dien aanzien geen eis te zullen stellen bij het sluiten van de vrede. — Bij de Frans—Italiaanse overeenkomst wordt bepaald dat Tunis, Algiers en Somaliland gedemilitariseerd zullen worden en dat Italië het vrije gebruik krijgt van de installaties te Djiboeti en de spoorweg Addis— Abeba—Djiboeti. — Mussert biedt „den schepper van het Duitse luchtwapen'' de bronzen partijklok van Lunteren aan. •— Japan begint eisen te stellen ten aanzien van Frans IndoChina. 23
Churchill deelt mede dat de Pétain-regering niet erkent zal worden. — De Gaulle kondigt de vorming van een Frans Nationaal Comité aan te Londen.
24
Frans—Italiaanse wapenstilstandsovereenkomst wordt getekend door generaal Huntziger en maarschalk Badoglio. — Japan eist van Engeland dat de hulp aan Tsjang K a i Tsjek stopgezet zal worden.
25
De oorlogshandelingen in Frankrijk worden beëindigd. In Duitsland en Italië wordt gevlagd, in Frankrijk heerst nationale rouw. — In de Sovjet-Unie moeten de arbeiders langer werken.
26
Rusland stelt ultimatum aan Roemenië, waarin Bessarabië en de Noordelijke Boekowina worden opgeëist.
27
De Republikeinse Partij in de U S A verklaart zich tegen interventie in Europa. — De Duitsers melden dat de Britten de burgerbevolking bombarderen. — Krantenbericht: „1 millioen kg aardappelen uit Nederland naar Duitsland."
28
Sir Stafford Cripps, de nieuwe Britse ambassadeur, overhandigt zijn geloofsbrieven aan Kalinin, president der SovjetlUnie. — Russische troepen trekken de o p g e ë i s t e Roemeense
21
gebieden binnen. — Regeringswisseling in Frankrijk. De Franse regering laat de radiouitzendingen uit Londen storen. •— Maarschalk Balbo wordt boven Tobroek door Britse vliegtuigen neergeschoten. — Steeds luchtaanvallen op Brits gebied. — Overal in den lande demonstraties ter gelegenheid van de verjaardag van Prins Bernhard.
JULI 1940. 1
In een „ W i t b o e k " publiceert de Duitse regering „ g e d o c u m e n teerde bewijzen" over de samenwerking van de Nederlandse regering met de regeringen van Frankrijk en Engeland en hun staven, v ó ó r 10 Mei. — R o e m e n i ë doet afstand van de Brits-— Franse garantie.
2
Burgemeester De Monchy van Den Haag ontslagen in verband met de Prins Bernhard-relletjes in de Residentie. — D r . H . Colijn publiceert een brochure: „ O p de grens van twee werelden", waarin o.a. staat: „Een nederlaag van Duitsland behoort niet langer tot de mogelijkheden."
3
Generaal Winkelman wordt in krijgsgevangenschap naar Duitsland gevoerd. — De Britten nemen de Franse oorlogsschepen, die in hun havens liggen, in beheer. N a afwijzing van een ultimatum beschieten de Britten Franse oorlogsschepen in Oran.
5
Frankrijk land af.
6
Verordening in ons land: „ V e r m o g e n kan verbeurd verklaard worden van personen of verenigingen, die streven tegen het Duitse volk bevorderen of zullen bevorderen."
7
Malta wordt nu reeds voor de 44ste maal gebombardeerd.
8
Bedrijfsleider, die vrouwelijk personeel heeft opgewekt niet met Duitse soldaten om te gaan, wordt tot drie jaar gevangenisstraf veroordeeld. — Engeland weigert hulp aan Tsjoenking stop te zetten.
9
Treffen tussen de Spartivento.
10
22
Roemenië
breekt
de
diplomatieke
Britse
en
de
betrekkingen
Italiaanse
vloot
met
bij
Enge-
Kaap
treedt uit de Volkenbond. -— Franse regering zal
grondwet wijzigen. 12
Kabinetswijziging te Vichy. Pétain wordt „chef van de Franse staat", Laval plaatsvervangend chef.
15
Corps diplomatique moet Den Haag verlaten. — Distributie van boter, vet, enz. in ons land. — De „Berliner Börsenzeitung schrijft: „ D e Engelse regering schijnt besloten te zijn de oorlog verder te voeren en op zinneloze wijze het leven van honderdduizenden, ja millioenen, mensen in Groot-Brittanië op het spel te zetten. Zij zal de verantwoordelijkheid voor de geschiedenis hiervoor te dragen hebben." Churchill voor de radio: „Elk dorp en iedere stad zullen verdedigd worden. Engeland zal er ook niet voor terugschrikken Londen daarbij te laten verwoesten."
16
Kabinetscrisis in Spanje. — H . J. Woudenberg wordt regeringscommissaris van het N V V . — Franse en Engelse films mogen niet meer vertoond worden.
17
Franco: „ D e taak een Spaans Imperium te scheppen wacht. W i j willen Gibraltar hebben en onze macht in Afrika uitbreiden."
18
Churchill moet zich in Lagerhuis verantwoorden voor accoord met Japan, waarbij de bevoorrading van Tsjoenking via Birma 3 maanden wordt stopgezet.
19
Hitier spreekt in de Rijksdag, o.m.: „Ik betreur het ook thans nog dat het mij, ondanks al mijn pogingen, niet gelukt is met Engeland tot vriendschap te geraken Ik kan u verzekeren dat ik, onverschillig wat ook komen kan, thans in de tijd geen factor meer zie, die ons op de een of andere wijze bedreigt De Duits-Russische verhouding is definitief bepaald. Alle hoop dat thans een nieuwe Duits-Russische spanning zal optreden is kinderlijk. De Britse staatslieden zien alles iets langzamer in, zij zullen derhalve ook dit nog leren begrijpen De oorzaak van deze oorlog zijn belachelijke nullen. De heer Churchill heeft zojuist weer verklaard dat hij de oorlog wil. Ik ben mij er thans van bewust, dat ons antwoord, dat eens zal komen, onnoemelijk leed en ongeluk over de mensen zal uitstorten. Natuurlijk niet over den heer Churchill, want hij zal dan ongetwijfeld in Canada zitten In dit uur voel ik mij verplicht voor mijn geweten nog eenmaal een beroep te doen op het verstand, ook in Engeland." — Italiaanse vloot
23
lijdt zware nederlaag tegen de Britse bij Kandia. — In Nederland worden gijzelaars gevangen genomen als represaille tegen Duitse geïnterneerden in Nederlandsch-Indië. 20
Rost van Tonningen wordt commissaris van S D A P , R S A P , C P N . „ E e n van de belangrijkste taken van dezen commissaris zal zijn, de sociale waarden en instellingen, die in de verschillende organisaties van de S D A P voorhanden zijn, voor de leden te behouden en bovendien onder gebruikmaking van de zich thans voordoende nieuwe mogelijkheden nog aanzienlijk uit te breiden."
21
Nieuwe parlementen van Litauen en Letland proclameren zich tot Sovjet-Republiek.
23
Linthorst Homan, Enthoven en professor de Quay stichten de „ N e d e r l a n d s e Unie." — De Vries, voorzitter van de Vara: „ W i j willen blijven werken in politiek socialistische zin."
26
Seyss-Inquart: „ D e politieke wilsvorming in dit land is de zaak der Nederlanders. Een binnenlands-politieke beweging en wilsvorming kan haar sanctie nooit van mij als vertegenwoordiger der bezettende macht verwachten, doch moet deze uitsluitend daardoor verkrijgen, dat zij het Nederlandse volk van de juistheid van haar richting overtuigt."
27
Alle voetbalorganisaties Bond opgericht.
28
Eerste uitzending van Radio Oranje.
30
Conferentie van Havanna. 21 Amerikaanse staten sluiten daar overeenkomsten. •— Het USA-Congres staat 5 milliard dollars toe voor een twee-oceanenvloot.
opgeheven.
Nederlandse
Voetbal
A U G U S T U S 1940. 1
Alle communisten uit gemeenteraden. — Reeds meer dan 1 millioen sympathiebetuigingen voor Nederlandse Unie. — Japan verklaart dat o.a. Indo-China en Nederlands-Indië tot de groot-Aziatische ruimte behoren.
3
Lord Beaverbrook in het Britse oorlogskabinet. — Generaal De Gaulle door V i c h y ter dood veroordeeld.
24
6
Japan en Engeland arresteren wederzijds spionnen.
7
Italiaanse opmars in Brits Somaliland.
9
Britten trekken troepen Peiping en Tientsin.
terug
uit
concessies
te
Sjanghai,
11
Grieks—Italiaans incident aan Albanese grens. — Zware luchtaanvallen op Engeland. Hevige gevechten boven het eiland. De R A F weert zich dapper.
12
Voortzetting van de luchtslag boven Engeland. •— Politieke commissarissen worden afgeschaft in Russische leger.
14
De luchtslag boven Engeland wordt zonder ophouden voortgezet. Eden deelt mede, dat de Home Guard reeds 1% millioen man telt.
15
Griekse kruiser door „onbekende onderzeeër"
17
Duitse regering kondigt onbeperkte blokkade van Engeland af. — Gemeenschappelijke Amerikaanse—Canadese defensiecommissie.
19
Door de capitulatie van Frankrijk kunnen de Britten Somaliland niet verdedigen. Zij ontruimen dit gebied.
20
Churchill kondigt in het Lagerhuis een 'Brits offensief in 1941 en 1942 aan.
21
Leo Trotski overlijdt in Mexico aan de gevolgen van een aanslag. — Engeland verpacht steunpunten in de Stille Oceaan aan de U S A .
24
Verbond van Nederlandse journalisten opgericht.
30
Het blijkt dat U S A piloten vliegtuigen voor de R A F van Canada naar Engeland overvliegen. — T e Wenen wijzen Duitsland en Italië Noord-Zevenburgen aan Hongarije toe. R o e m e n i ë doet afstand.
getorpedeerd.
SEPTEMBER 1940. 4
Engeland staat sljeunpunten in de Atlantische Oceaan af aan de U S A (voor 99 jaar te pachten) en ontvangt 50 „verouderde" torpedojagers in ruil. — In Roemenië wordt Antonescu dictator. — Vrijmetselaarsloges in Nederland ontbonden. •—
25
Hitler in Sportpaiast: „ W a t ook komen moge, Engeland zal ineenstorten. Ik ken geen andere termijn dan deze alleen Stelt u gerust, Engelsen, wij komen! W i j zullen hun steden wegvagen (ausradieren)". 6
Koning
Carol
vlucht uit Roemenië,
Michael
wordt koning.
7
In de vroege ochtenduren begint, in het kader van de luchtslag om Engeland, de eerste hevige nachtelijke luchtaanval op Londen. — De Franse regering staat den Japanners doortocht door Indo-China toe.
10
De Nitsji Nitsji schrijft: „Londen wordt een tweede Carthago." •— Als antwoord op de hevige nachtelijke aanvallen op Londen, bombardeert de R A F met goed gevolg Berlijn. D N B meldt: „Grote schade". In de 12 maanden van de hevige luchtaanvallen op Engelse steden werden 35.000.000 kg bommen door de Luftwaffe neergeworpen.
11
Churchill: „Duitslands poging de luchtheerschapplj over Engeland te vestigen is tot dusverre mislukt.''
14
Dienstplicht in de U S A . 16.500.000 mannen moeten zich melden. — Vleesdistributie in ons land.
15
De Italianen bezetten Solium in Egypte. — Goering vliegt over Londen om persoonlijk de schade op te nemen. — Minister Suner: „Spanje zal op het juiste ogenblik bevel tot handelen geven."
18
Italianen bezetten Sidi-el Barrani. — U S A geven „vliegende vestingen aan fabriek terug, opdat deze hen aan Engeland kan leveren.
22
Japanse troepen trekken in overeenstemming met V i c h y IndoChina binnen. U S A overwegen tegenmaatregelen.
23
Nadat de Fransen te Dakar het vuur hadden geopend op delegatie van De Gaulle, neemt de Britse vloot Franse oorlogsschepen onder vuur. — Koning George spoort Britten aan vol te houden.
j
24
Franse toestellen bombarderen Gibraltar.
27
Driemogendhedenpact gesloten tussen Duitsland, Italië en Japan. De voornaamste bepaling is die, waarin wederzijdse bijstand wordt voorzien bij uitbreiding van de oorlog.
26
OCTOBER 1940. 1
Engeland besluit weer wapenleveranties voor Tsjoenking door Birma te laten gaan.
3
Chamberlain treedt af,
4
Hitler en Mussolini ontmoeten elkaar op de Brenner. — Roosevelt: „Amerika doet voor Groot-Brittanië wat menselijkerwijs gesproken mogelijk is. — N a bezoek aan Hitier schrijft Mussert: „ D e oorlog is ten einde als Hitler's troepen door Londen marcheren. Dat dit zal geschieden in de naaste toekomst, over een maand of over drie maanden — wie zal er aan twijfelen? Het is onbegrijpelijk dat er nog altijd mensen rondlopen, die van Engelands komende nederlaag niet overtuigd zijn."
Bevin in oorlogskabinet.
7
Thailand stelt eisen aan Indo-Chlna.
8
Churchill deelt in het Lagerhuis mede dat de nog steeds voortdurende hevige bombardementen van Londen en andere Engelse steden tot nu toe 8500 doden en 13.000 gewonden onder de burgerbevolking gekost hebben.
9
Spanning in de Stille Oceaan. Personeel U S A Pacificvloot op volle sterkte.
16
N a bezetting van de Roemeense oliegebieden door Duitse troepen in overleg met de Roemeense regering, breekt Engeland de handelsbetrekkingen af. -— Roemeens—Hongaarse incidenten.
21
Het D N B deelt mede: In 24 uur tijds werd een half millioen kg bommen op Engeland gegooid. — Himmler reorganiseert de Spaanse politie. — Kaasdistributie in Nederland.
22
Laval bij Hitier. — Onderhandelingen tussen Japan en Nederlands-Indië over olieleveranties stokken.
23
Hitier en Franco ontmoeten elkaar in de
24
Pétain bij Hitier. — Officiële 'mededeling: „In het eerste oorlogsjaar heeft Engeland voor $ 780.000.000 oorlogsmateriaal in de U S A gekocht.
Pyreneeën.
25
O p verzoek van Mussolini neemt een Italiaans eskader deel aan de nog steeds voortdurende bombardementen op Engelse
27
steden. 27
Roosevelt weer candidaat voor presidentsverkiezingen, daartoe aangezocht door overweldigende meerderheid van Democratische-Partijcongres.
28
Italië verklaart Griekenland de oorlog. — Hitler en Mussolini te Florence. — Joodse ondernemingen in ons land moeten zich melden. ,
30
W a v e l l stelt in Egypte zijn legers op.
31
In ons land: uitgaansverbod tussen 24 en 4 uur; dansverbod.
N O V E M B E R 1940. 1
President Inönü: „Turkije
2
Invoering van het persoonsbewijs wordt aangekondigd. Koekjes, gebak, beschuit gedistribueerd.
blijft niet-oorlogvoerend"."
4
Spanje lijft het internationale gebied van Tanger in. — Eieren gedistribueerd.
5
Presidentsverkiezingen in de U S A . Roosevelt herkozen met 27.242.939 stemmen tegen Wilkie 22.327.226. — Engelse troepen landen op Kreta.
8
Over de strijd tegen Griekenland meldt de Giornale d'Italia: „ D e Italiaanse opmars gaat met de grootste moeilijkheden gepaard."
9
Roosevelt stelt voor Engeland 12.000 vliegtuigen te leveren. — Hitler: „ V o o r alles geloof ik aan mijn succes en wel onvoorwaardelijk:" —- Churchill: „ E n g e l a n d zal de beloften, die het de landen heeft gegeven waarmede het verbonden is of geweest is, houden." — Neville Chamberlain op 71-jarige leeftijd overleden.
11
N e d e r l a n d s - I n d i ë beperkt de tin- en rubberuitvoer.
12
Molotof brengt in Berlijn een bezoek aan Hitier. •— De Gaulle verovert Frans Caboen. — Mutaties in het Italiaanse opperbevel in A l b a n i ë .
14
Accoord te Batavia over olieleveranties aan Japan. — Enge-
28
land koopt 120 vrachtschepen In de U S A . 15
Vijfhonderd Duitse vliegtuigen gooien een half milüoen kg bommen op Coventry. De Duitse pers maakt een nieuw werkwoord: coventrieren.
18
Daladier, Blum en Gamelin naar de gevangenis overgebracht op last van de Vichy-regering.
19
De Griekse troepen bevechten de Italianen thans op Albanees gebied! Amerikanen zenden hulp aan Griekenland.
20
Hongarije treedt toe tot het
22
Grieken bezetten Korea. — Roosevelt tot de pers: „ A l l e s wat maar enigszins mogelijk is om de Engelsen te helpen wordt gedaan."
Driemogendhedenpact.
23
R o e m e n i ë treedt toe tot het Driemogendhedenpact.
25
Engeland geeft £ 9.000.000 per dag uit.
27
In de U S A worden alle niet-militaire uitgaven beperkt. — Thailand acht zich aangevallen door Indo-China en zal vergelding uitoefenen. — Bloedbad in R o e m e n i ë door IJzeren Garde. — In Nederland een Departement voor Volksvoorlichting opgericht. — Joodse ambtenaren en professoren ontslagen. Daarop 48-uur staking te Leiden en Delft, waarop deze hogescholen gesloten worden.
DECEMBER 1940. 2
D e U S A zullen Tsjoenking $ 100.000.000 lenen.
6
Maarschak Badoglio, chef van de Italiaanse generale staf vervangen door generaal Cavallero. — Britten zullen werven bouwen in de U S A .
9
Wavell-offensief Italië.
in Egypte. —
Mutaties bij vlootbevel
in
11
Brits crediet van £ 10.000.000 aan Tsjoenking. - De vijandelijkheden tussen Thailand en Indo-China worden steeds intensiever. — De U S A lenen geld aan Argentinië, Uraguay en Mexico.
12
Vriendschapsverdrag tussen Hongarije en Joego-Slavië.
29
13
Onder dramatische omstandigheden wordt ,,in het landsbelang" Laval door Pétain afgezet.
15
De Britten weer in Sidi-el-Barani. — Rantsoenering van gas en electriciteit.
17
Officieel verzoek van de Britse regering aan de Amerikaanse om financiële bijstand. Roosevelt op persconferentie: „ D e versterking van Engelands militaire macht is tevens de beste verdediging van de U S A . W i j geven geen crediet, geen geldleningen, doe'n geen schenkingen, maar lenen uitsluitend goederen uit, in de toekomst."
19
Een Duits militair gerechtshof veroordeelt twee Nederlanders wegens sabotage ter dood. — Churchill in Lagerhuis: „ E e n onzer doeleinden zal zijn een gemeenschapsstaat op te richten, waar de voordelen en privileges, die tot dusver een klein aantal genoten heeft, in veel groter mate onder de mannen en jonge lieden van de natie in haar geheel verdeeld worden." — T e Leiden worden studentenorganisaties ontbonden. Een aantal studenten wordt gearresteerd, alsmede een professor.
23
Engeland krijgt 70 % van de U S A vliegtuigproductie. Eden vervangt Lord Halifax als Minister van Buitenlandse Zaken.
27
De radio-omroep wordt staatszaak in ons land.
JANUARI 1941. 1
W a v e l l omsingelt Tobroek.
4
De U S A gaan 200 vrachtschepen bouwen. — V a n de 6 millioen inwoners van Londen slapen 1 millioen iedere nacht in schuilkelders.
5
Bardia in Britse handen.
8
Roosevelt dient een begroting in van $ 17.500.000.000. 62 % daarvan is voor bewapening bestemd. — Bioscopen in ons land verboden voor Joodse Nederlanders.
9 10
30
Gevechtshandelingen
tussen Thailand en Indo-China.
Uitbreiding van de handelsbetrekkingen tussen Duitsland en Rusland. — De omroepverenigingen worden in ons land geliquideerd.
14
Wegens kolenschaarste rijdt in Onbezet Frankrijk per dag slechts één trein op de hoofdtrajecten, op de andere lijnen geen enkele. — Een verordening van Seyss-Inquart verschijnt, waarbij bepaald wordt dat personen en verenigingen represailles kunnen ondergaan, indien vijandelijke handelingen tegen Duitsers worden gepleegd. — Personen van Joodse bloede moeten zich melden.
15
Besluit van de Duitsers: de Maginotlinie zal worden geslecht. — In 1941 zal Engeland voor meer dan $ 3.000.000.000 oorlogsmateriaal in de U S A kopen.
17
De steeds nog voortdurende bombardementen op Londen hebben tot gevolg dat in de City de postbestelling is opgeheven.
19
Conflict Parijs.
20
Hitler en Mussolini ontmoeten elkaar te Berlijn. — Opstand van de IJzeren Garde in Roemenië; pogroms. — De Britten bezetten Kassala.
22
De Australiërs bezetten Tobroek.
25
De nieuwe Britse ambassadeur, Roosevelt tegemoet gevaren.
26
Wilkie, de" voormalige tegencandidaat van Roosevelt arriveert te Londen.
29
Engeland geeft £ 12.000.000 per dag uit.
31
Derna in Britse handen. — Wapenstilstand Thailand. —Frans Indo-China. — De Nederlandse regering verwerpt het inschakelen van Nederlands-Indië in de „ n i e u w e orde"; Japan hevig verontwaardigd.
Pétain-Laval
bijgelegd
Laval
Lord
daarna weer
Halifax, wordt
naar
door
FEBRUARI 1941. 5
De voormalige minister-president, De Geer, keert in ons land terug.
6
Benghazi in Britse handen. — Winant tot U S A ambassadeur te Londen benoemd.
9
"Lend & Lease Bill" —
de leen- en pachtwet — In U S A
31
aangenomen. Daardoor is Engeland van de USA-leveranties verzekerd. — De Britse vloot bombardeert Genua. — Flandin afgetreden; Darlan opvolger van Pétain en minister van buitenlandse zaken. — In Amsterdam trekt de W A door de Jodenbuurt. 11
W A - m a n Koot op het Waterlooplein
12
Generaal Franco bij Mussolini.
doodgeslagen.
13
Generaal Franco bij Pétain.
14
De stad Heerlen wordt tot betaling van f 100.000 beboet. — Numerus clausus ten aanzien van Joodse studenten.
15
De Britse gezant en alle Engelsen verlaten Boekarest. Evenzo vertrekken de Roemenen uit Londen.
18
In Januari 1502 burgers gedood en 2012 gewond in Engeland. — Niet-aanvalsverdrag Bulgarije—Turkije.
22
Britse opmars in Italiaans Somaliland; Kismajoe bezet. — Griekse regering vraagt oorlogsmateriaal aan U S A .
25
Nadat gedurende het weekeinde talloze Joodse jongens op de straat waren gevangen genomen, gaan de Amsterdamse arbeiders in staking. Het trampersoneel en de Stadsreiniging geven het voorbeeld.
26
De staking wordt algemeen in Amsterdam en breidt zich ook uit naar andere plaatsen in Noord-Holland. 9 Burgers worden gedood, 45 gewond door de Duitsers. — Seyss Inquart legt de uitvoerende macht in Noord-Holland in handen van generaal Christiansen. Stakers worden bedreigd met levenslange tuchthuis- en met de doodstraf. — T e Ankara confereert Eden met Turkse ministers en wordt het Brits-Turkse bondgenoot^ schap nog eens bekrachtigd. Dill, chef van de Britse generale staf, confereert met zijn Turkse collega's.
28
In Somaliland veroveren de Britten Mogadiscio. •— In L y b i ë landen Duitse troepen ter versterking van de Italianen. — Britse troepen uit L y b i ë naar Griekenland.
M A A R T 1941. 1
Bulgarije treedt toe
tot het
Driemogendhedenpact.
2
Met toestemming Bulgarije binnen.
3
Gemeenteraden van Amsterdam, Zaandam en Hilversum ontbonden en regeringscommissarissen benoemd. Respectievelijk 15, % en 2% millioen gulden boete voor het staken.
4
Sabotageproces in Den Haag; 18 doodvonnissen uitgesproken. — De Rijkscommissaris verordent, dat Nederlandse meisjes met Duitse soldaten ook zonder toestemming van de ouders met z ij n toestemming kunnen trouwen.
5
Gemeentebestuur van Haarlem ontbonden en regeringscommissaris aangesteld. — Doodvonnis voltrokken tegen jood, die aanplakbiljetten met oproep tot staking aanplakte.
7
LISA-regering sluit enige Italiaanse tie Eden-Smuts-Dill in Cairo.
10
van
de
regering
trekken
de
Duitsers
consulaten. — Conferen-
Uitzonderingstoestand in Noord-Holland opgeheven. — In de U S A nu meer dan 1.000.000 man onder de wapenen. — $ 1.500.000.000 voor bewapening gevoteerd in de U S A .
12
12 U S A schepen worden aan Engeland verkocht.
13
Drie „ophitsers
15
In Berlijn wordt een USA-journalist verdacht van spionnage gearresteerd.
18
Eden ontmoet
20
D N B ; „Grootste Duitse luchtraid op Londen sedert begin van de oorlog." •— M r . T r i p afgetreden als president van de Nederlandse Bank.
22
Joego-Slavische besprekingen te Berlijn; drie ministers nemen ontslag.
28
Italiaans—Britse zeeslag ten Zuiden van Kreta.
25
T e Wenen ondertekent mogendhedenpact.
26
Maarschalk Graziani neemt ontslag als chef van de Italiaanse generale staf en opperbevelhebber van het Lybië-leger. — Matsoeoka te Berlijn.
27
Britten verliezen E l Agheila. — $
Dat Gebeurde Hier 3
tot staking" na „ v o n n i s "
zijn Turkse collega,
doodgeschoten.
Saradjogloe, op Cyprus.
Joego-Slavië
toetreding
tot
Drie-
7.000.000.000 toegestaan
33
voor hulp aan Engeland. — Melk en cacao op de bon in Nederland. — In Joego-Slavië worden de ministers die het Driemogendhedenpact hebben ondertekend afgezet en gevangen genomen. Koning Peter II aanvaardt het bewind. „Slechts voor het binnenland bestemd", zegt de nieuwe regering van generaal Simowitz over de omwenteling. 28
Italiaans-Britse zeeslag ten Zuiden van Kreta,
30
Mobilisatie in Joego-Slavië. Duitse burgers verlaten het land. — De Italianen ontruimen Diredauwa.
APRIL 1941. 1
De U S A nemen Duitse, Italiaanse en Deense schepen, opgelegd in U S A havens, in beslag. De Franse schepen voorlopig onder bewaking. — Berlijn meldt anti-Duitse demonstraties in J o e g o - S l a v i ë . — Matsoeoka bij Mussolini.
2
Matsoeoka bij Z . H . den Paus. — £ 14.600.000 uit.
3
Britten veroveren Asmara in A b e s s i n i ë . — Britten ontruimen Agedabia. — 875 Duitse en Italiaanse zeelieden in arrest in de U S A wegens sabotage.
4
Britten ontruimen Benghazi. — De U S A eisen terugtrekking van de Italiaanse marine-attaché, die van spionnage beschuldigd wordt.
6
Duitse troepen rukken J o e g o - S l a v i ë en Griekenland binnen. Belgrado uit de lucht gebombardeerd. Britten en Amerikanen beloven steun. — Britten ontruimen Derna.
7
Britten veroveren Addis Abeba. — W a v e l l opperbevelhebber van Britse troepen in Griekenland. — Matsoeoka confereert drie uren met Molotof.
9
Duitsers rukken op in Griekenland, waar Saloniki gevallen is en een leger ten Oosten van de Vardar zich heeft overgegeven, en in J o e g o - S l a v i ë . — In Maart had de burgerbevolking van Engeland 4259 doden en 5557 gewonden te betreuren door de steeds voortdurende Duitse luchtbombarmenten. — In Nederland wordt de padvinderij verboden.
34
Engeland geeft per dag
10
De Duitsers bezetten Agram en proclameren daar een Kroatische staat.
11
Hongarije verklaart J o e g o - S l a v i ë
12
Tobroek wordt omsingeld, doch de Britten weten het te behouden; zij ontruimen Bardia.
de oorlog.
13
N a door de Luftwaffe verwoest te zijn, geeft Belgrado zich over.
14
Britten ontruimen Solium. pact.
15
Bulgarije breekt met J o e g o - S l a v i ë . toestellen door Joden.
16
Serajewo door Duitsers bezet.
17
Het Joego-Slavische
21
Koning George van Griekenland zelf minister-president. — Koning Peter en Joego-Slavische minister-president arriveren in Jerusalem. — Arnhemmer terechtgesteld wegens wapenbezit.
22
Griekse legers in Epirus en M a c e d o n i ë capituleren.
23
Griekse regering naar Kreta; de Britten schepen zich in. Athene zegt Sofia de diplomatieke betrekkingen op. — V e r geefse stormloop van Rommel op Tobroek.
— Russisch—Japans —
Inlevering
neutraliteit»van radio-
leger capituleert per morgen.
24
Thermopylae-pas in Duitse handen.
27
Athene in Duitse handen.
28
In Berlijn wordt een Ministerie van Koloniën opgericht.
MEI 1941. 1
Hess spreekt in de Messerschmittfabrieken een 1 Mei-rede uit. — De U S A zullen tot halverwege de Atlantische Oceaan patrouilleren.
3
Irakse troepen vallen de Britten aan. Een felle strijd ontbrandt.
4
Hitier: ,De „ A s " is onoverwinnelijk." — Felle strijd tussen
35
Brittten en Irakse troepen. 6
7 10
De Duitsers ontkennen, dat zij het plan hadden de oorlog in 1941 te winnen. — Molotof treedt af als minister-president; Stalin zijn opvolger. USA-oorlogsminister Stimpson eist onmiddellijk gebruik van USA-vloot voor beveiliging van zeeweg naar Engeland. Churchill: „In 1943 wordt het beter." Rudolf Hess, plaatsvervanger en opvolger van Hitier vliegt naar Engeland. „Hij is zwaar ziek", deelt Goebbels het Duitse volk mee, „en zal wel verongelukt zijn." Inmiddels landt Hess in Schotland, breekt een been en wordt geïnterneerd.
12
Darlan bij Hitier.
13
Hitier roept in allerijl de NSDAP-leiders naar Berlijn. — De Rode Zee wordt door Duitsland tot operatiegebied verklaard.
15
Pétain: ,Hoop tot goede verstandhouding met Duitsers te komen." •—- Roosevelt: „Fransen, werkt niet met de Duitsers samen." — Duitse vliegtuigen mogen S y r i ë (Frans gebied) als basis gebruiken voor vluchten naar Irak.
16
Hertog van Aosta geeft zich in A b e s s i n i ë aan de Britten over.
22
Franse autoriteiten houden twee U S A schepen in Marseille vast als represailles voor Franse schepen in U S A .
20
Duitse landing met parachutisten op Kreta,
24
Duitse slagschip „Bismarck" plaatst voltreffer op Brits slagschip "Hood", dat de lucht in vliegt bij IJsland.
26
Duitse oorlogsschepen krijgen het recht U S A bodems aan te vallen, zo die het Duitse schip volgen en positie opgeven aan Britse oorlogsschepen.
27
De „Bismarck" wordt,, door torpedovliegtuigen tot zinken gebracht. — Roosevelt kondigt de beperkte noodtoestand af.
JUNI 1941. 1
36
Kreta geheel bezet. — Irak buigt zich voor Engeland. — Hermann Goering: „Kreta heeft bewezen dat Hitier gelijk
had,
er zijn geen onneembare eilanden meer."
2
Hitler en Mussolini ontmoeten elkaar op Amerikaanse troepen landen op Groenland.
de
Brenner. —
3
Ex-Keizer Wilhelm overleden. — Joden mogen niet baden, zwemmen of in plantsoenen, hotels e.d. komen.
5
Hull tot Vichy: ,Neem geen tegen Engeland gerichte beslissing anders verbreken wij de diplomatieke betrekkingen.''
7
Stafford Cripps ijlings per vliegtuig van Moskou naar Londen, via Stockholm.
8
Nadat eisen betreffende uitwijzing van Duitsers afgewezen zijn, rukken Vrije Franse en Britse troepen S y r i ë en de Libanon binnen.
9
Staking in U S A vliegtuigfabriek. O p bevel van Roosevelt wordt de fabriek door de militaire autoriteiten overgenomen.
meer
13
In Amsterdam groot aantal Joodse jongens gearresteerd naar concentratiekamp Mauthausen overgebracht.
en
15
Nieuw Brits offensief in Cyrenaica.
16
Kroatië treedt toe tot het Driemogendhedenpact. — De U S A eisen sluiting van alle Duitse consulaten en reisbureaux in de U S A en afreis van het personeel.
18
Turkije en Engeland sluiten een vriendschapsverdrag.
21
Engelsen bezetten Damascus.
22
Duitsland valt de Sovjet-Unie aan. R o e m e n i ë en Italië sluiten zich bij Duitsland aan. — Churchill: „ W i j waren hierop voorbereid. W i j hadden Stalin gewaarschuwd. Engeland zal Rusland steunen." — Mussert betuigt de trouw van de Nederlandse nationaal-socialisten aan Hitier.
24
Hongarije en Slowakije breken betrekkingen met Rusland af. Brest-Litowsk in Duitse handen.
25
Zweden laat Duitse divisies naar Finland reizen.
26
Dunaburg in Duitse handen.
27
Grote bijeenkomst op het IJsclubterrein te Amsterdam „tegen bolsjewisme". Seyss-Inquart vraagt vrijwilligers.
van Noorwegen
door Zweden
37
JULI 1941. 1
W a v e l l naar Brits-Indië. — Riga in Duitse handen.
3
Stalin: „ N i e t s mag den vijand in handen vallen, geen locomotief, geen petroleum, geen stuk brood. Vernietig alles wat voor den vijand van belang kan zijn." — De Duitsers trekken over de Berezina.
5
In Nederland worden alle partijen ontbonden, behalve de nationaal-socialistische. Rost van Tonningen liquideert de S D A P . — Eden: „ W i j zullen met Rusland samenwerken om de oorlog te winnen."
7
U S A troepen bezetten IJsland. — Roemenen veroveren Bessarabië.
10
De Hoge commissaris van Syrië, generaal Denz vraagt den Britten om staking der vijandelijkheden.
12
Rusland en Engeland verklaren geen afzonderlijke vrede te zullen sluiten. — Litwinof naar U S A . — De Fransen in S y r i ë krijgen de keus: of voor De Gaulle, of repatriëren.
14
Churchill: „In Engeland reeds 30.000 burgers bij luchtaanvallen omgekomen. W i j zullen ons best doen dat Duitsland thans in steden en dorpen te lijden zal krijgen, wat wij hebben moeten lijden."
16
Smolensk in Duitse handen. — In Nederland, mars van wandelverenigingen verboden, omdat de W A niet in uniform mocht meejnarcheren.
18
Nieuw kabinet-Konoje in Japan. wordt verboden.
— Het padvindersuniform
19
Goebbels neemt de Britse-V-actie over.
22
Algemene dienstplicht in N e d e r l a n d s - I n d i ë voor Nederlanders en inlanders. — Roosevelt stelt verlenging van de dienstplicht voor. — Duits weermachtsbericht: „ D e Bolsjewieken strijden niet meer onder een centrale leiding. H u n verdedigingsfront is in onsamenhangende groepen gesplitst."
24
Japan stelt V i c h y eisen ten opzichte van Indo-China. — Sumner Welles protesteert tegen Japanse eisen inzake IndoChina. De Britse opperbevelhebber in het Verre Oosten protes-
teert bij de Indo-Chinese regering. — Eden houdt een scherpe rede tegen Spanje. 26
De Japanners delen mede dat zij met Frankrijk overeengekomen zijn Indo-China gezamelijk te verdedigen. — Roosevelt beveelt de Japanse saldi te blokkeren. — Groot-Brittannië zegt de handelsverdragen met Japan op en blokkeert eveneens de saldi. — De Duitse politie houdt in ons land razzia's op „verboden actie van ontbonden padvindersverenigingen". 120 Arrestaties worden verricht. In Putten wordt een jongen van 18 jaar ernstig door de Duitsers gewond.
28
Nederlands-Indië blokkeert de Japanse saldi. — Insignes, plakkaten en het vertonen van de geschriften van de Nederlandse Unie verboden.
30
Japan mag geen gebruik meer maken van Britse kolenstations. — Konoje: „ W e e s t op het ergste voorbereid." — Berichten over de guerillastrijd in S e r v i ë .
A U G U S T U S 1941. 1
Engeland verbreekt de betrekkingen met Finland.
5
Onrust in Kroatië; bommen geworpen in Agram. 120 Personen terechtgesteld, „communisten en Joden". — Majoor Breunisse ontslagen als commandant van de Nederlandse Arbeidsdienst. — De aartsbisschop van Utrecht, Mgr. de Jong, moet f 500 boete betalen, wegens het niet opvolgen van een hem verstrekte lastgeving." — D e confessionele vakverenigingen lopen leeg, nadat Woudenberg tot commissaris was benoemd.
12
Alle vertegenwoordigende lichamen ontbonden. De burgemeesters en provincie-commissarissen krijgen alle bevoegdheden.
14
Vijf Nederlanders ter dood veroordeeld wegens hulp aan Engelse vliegers. — Churchill en Roosevelt ontmoeten elkaar op de Atlantische Oceaan. Het „Atlantic Charter" wordt gepubliceerd.
16
Het instituut der vrederechters
19
U S A piloten zullen vliegtuigen voor de R A F in het Midden Oosten afleveren. •
ingesteld.
39
22
Iran weigert de in het land aanwezige Duitsers uit te wijzen.
23
Rusland en Engeland overschrijden de Iraanse grens. W a v e l l commandant van de Britten. — Mussolini in Hitler's hoofdkwartier.
27
Welikije Luki in Duitse op Laval en D é a t .
28
In Iran nieuwe regering die bevel geeft de strijd te staken. — Reval in Duitse handen.
30
De Finnen veroveren
handen. —
Aanslag te Versailles
Wiborg.
SEPTEMBER 1941. 4
U S A torpedobootjager met post voor IJsland door onderzeeboot aangevallen. — Leningrad door de Duitsers beschoten.
11
Molotof protesteert te Sofia. — Koning Leopold van België hertrouwt in stilte met Mejuffrouw Maria Lilian Baels.
12
Roosevelt: „ A l l e koopvaarders in onze „ v e r d e d i g i n g s w a t e r e n " zullen door onze marine beschermd worden."
13
Staking te Osio; de uitzonderingstoestand afgekondigd. — 4 Nederlanders naar concentratiekamp wegens clandestien slachten van koeien.
15
Joden mogen niet meer komen in parken, dierentuinen, schouwburgen, sportinrichtingen, leeszalen, op concerten en veilingen. Voor verhuizingen hebben zij nu vergunning nodig.
16
Het vermogen van de leden van het Huis van Oranje wordt verbeurd verklaard.
17
Namen en afbeeldingen van de levende leden van het Huis van Oranje mogen niet meer gebezigd worden.
18
De U S A lenen $
19
5 Nederlanders terechtgesteld wegens hulp aan Engelse vliegers. — Mussert draagt zijn onderhorigen op de N S N A P opschriften van de muren te verwijderen. — Kief in Duitse handen.
27
Onlusten
40
in
100.000.000 aan Rusland.
Tsjecho-Slowakije.
De
„Rijksprotector",
Von
Neurath moet „ w e g e n s ziekte een langdurig verlof" aanvragen; Heydrich wordt zijn opvolger. 30
3 Nederlanders terechtgesteld wegens „sabotage en spionnage"; 1 Nederlander terechtgesteld wegens het neerschieten van een Duitse spoorwegbeambte.
OCTOBER 1941. 1
Groot aantal dagbladen en periodieken in ons land opgeheven. — Elias, minister-president van T s j e c h i ë onder V o n Neurath, ter dood veroordeeld, wegens „begunstiging van den vijand en voorbereiding tot hoogverraad."
2
T e Moskou eindigen onderhandelingen tussen Rusland, Engeland en de U S A over leveranties.
3
Hitier: „Ik spreek het eerst heden uit, omdat ik heden zeggen mag, dat deze tegenstander (Rusland) reeds gebroken is en nooit meer zal opstaan!"
6
U S A schepen onder Panamese vlag zullen bewapend worden.
8
A . T . Addicks ter dood veroordeeld en
terechtgesteld.
10
D N B : „ V a s t staat dat de bolsjewistische weermacht thans van het terrein verdwijnt. O f de Sovjets in de loop van de winter of in het voorjaar aan de andere zijde van de Oeral nog legers zullen opstellen, wensen wij niet te voorspellen. Voor de bedwinging daarvan is overigens geen groot Duits leger nodig." — Burgemeester Oud van Rotterdam afgetreden. Volk en Vaderland: „Geen annexatie bij Duitsland."
13
Generaal Berenschot, commandant Nederlands-Indische bij vliegtuigongeval omgekomen.
16
Kalinin, Kaluga en Odessa in Duitse handen. De Duitsers melden dat zij in de buitenste verdedigingsgordel van Moskou vechten. — Pétain legt Reynaud, Mandel, Blum, Daladier en Gamelin vestingstraf op.
18
Generaal Tojo vormt nieuw kabinet in Japan. — Joden uit Duitsland naar „Oostland". — Nieuwe verordening in ons land: doodstraf voor sabotage.
20
In Moskou wordt Staat van Beleg afgekondigd; Corps diplo-
leger,
41
matique vertrekt naar Kazan. Stalin blijft in het Kremlin. — Afghanistan wijst de Duitsers uit. 24
Joden mogen geen lid meer zijn van verenigingen en geen niet-Joods huispersoneel in dienst hebben. — Charkof en Bjelgorod in Duitse handen. — Berlijn bericht dat Timosjenko door Stalin van zijn functie is ontheven, omdat hij als zondebok moet fungeren.
25
Berlijn meldt, dat Timosjenko het bevel over het Zuidelijke frontdeel op zich hseft genomen, omdat dit frontdeel het üelangrijkste is en Stalin Timosjenko den bekwaamsten bevelhebber acht.
31
U S A torpedobootjager tot zinken gebracht tijdens convooiering.
N O V E M B E R 1941. 5
De Japanse regering zendt ambassadeur Koeroesoe naar Washington om ambassadeur Nomoera te assisteren. Officieel doel: de onderhandelingen te vergemakkelijken.
6
De U S A zullen Rusland $ 1.000.000.000 lenen. — Litwinof Russisch ambasadeur te Washington. — Verscherpte Britse blokkade van Frankrijk en zijn bezittingen.
7
De U S A troepen zullen uit Shanghai, Tientsin en Peking teruggetrokken worden. — Japan verbiedt het vertrek van buitenlanders naar hun land.
8
Brits-Italiaans treffen in Middellandse Zee; 8 Italiaanse schepen gaan onder. — Italiaans weermachtsbericht: In October gesneuveld aan Grieks-Albanese front 179 soldaten, gewond 128" (door guerillastrijd).
9
Hitier: „Prestige overwegingen spelen bij ons in het geheel geen rol de whiskyvriend, meneer Churchill In Rusland: een geproletariseerd „Untermenschentum".
10
U S A vestigen op IJsland een vlootbasis. — Mussolini huldigt Napels voor dappere houding tijdens de hevige luchtbombardementen.
11
Mussolini ontkent voelhorens naar vrede te hebben uitgestoken. — De Duitsers „snoeren Leningrad definitief van achterland af".
42
12
Generaal Huntziger, Vichy-minister van oorlog, bij vliegtuigongeval omgekomen.
16
Mijnwerkersstaking in de U S A . — Kertsj in Duitse handen. — Tojo: „ O v e r e e n s t e m m i n g met de U S A is nog mogelijk."
17
Alfred Rosenberg wordt rijksminister voor de bezette gebieden in het Oosten.
18
De U S A wijzigen de neutraliteitswet: aan koopvaarders is het nu toegestaan gewapend naar Engeland en andere oorlogszones te varen. — Roosevelt vraagt $ 7.000.000.000 voor bewapening. — „Generalluftzeugmeister'' Udet „ o m g e k o m e n bij proefnemingen met nieuw type vliegtuig".
19
De Britten zetten in Noord-Afrika'een nieuw offensief in.
20
Generaal Weygand als algemeen gedelegeerde van V i c h y In Afrika met pensioen gestuurd.
21
Rostof in Duitse handen.
25
T e Berlijn verlenging van het antiiKominternpact voor 5 jaar. Bulgarije, Denemarken, Finland, Kroatië, Nanking en Roemenië treden toe.
29
De Duitse weermacht maakt bekend: „ D e bezettingstroep van Rostof ontruimt op bevel het nauwere stedelijk gebied om de noodzakelijke vergeldingsmaatregelen tegen de bevolking thans medogenloos te ondernemen, welke bevolking in strijd met het volkenrecht in de rug van de Duitse troepen aan de strijd heeft deelgenomen." Het Russische winteroffensief is ingezet!
30
Verloven te vacantie af.
Singapore
ingetrokken.
—
Roosevelt
breekt
DECEMBER 1941. 1
De Nederlands-Indische luchtmacht wordt gemobiliseerd. Staat van beleg op alle eilanden. — Pétain, Darlan en Goering ontmoeten elkaar.
2
Sedert 1 November hebben de Russen Leningrad gedaan.
13
uitvallen
vanuit
43
7
Engeland verklaart Finland, R o e m e n i ë en Hongarije de oorlog. — Terwijl in Washington de Japans—USA onderhande.ingen in alle vriendschap worden voortgezet, vallen Japanse vliegtuigen Pearl Harbour aan, waar zij de niets vermoedende U S A vloot zeer zware verliezen toebrengen. 5 Slagschepen tot zinken of worden onbruikbaar, 3 slagschepen lopen schade op. — De Japanners landen op Nooi
8
Japan bezet de internationale nederzetting van Shanghai. •— Japan trekt Thailand binnen en bezet Bangkok. — Mobilisatie in de U S A . — Cuba en Costa Rica verklaren zich solidair met de U S A . — Officiële oorlogsverklaring van Japan aan U S A , Engeland, Canada en Australië.
9
Mexico verklaart Japan de oorlog. — Honkong door de Japanners ingesloten. •— 4000 Duitsers en Italianen in arrest in de U S A .
10
Japanse landing op de Philippijnen. — De Britse slagschepen „Prince of Wales" (35.000 ton) en „Repulse" (32.000 ton) door Japanse vliegtuigen tot zinken gebracht. — Churchill in Lagerhuis over ondergang van de slagschepen: ,,Ik heb slechte berichten voor het Huis, die ik meende zo spoedig mogelijk te moeten mededelen." •— Churchill verklaart Japan de oorlog.
11
Duitsland en Italië verklaren de U S A de oorlog. •—• Japan, Duitsland en Italië zullen slechts gemeenschappelijk vrede sluiten; na overwinning samenwerking. — Japanse opmars op Malakka; Nederlandse troepen in Singapore. — Costa Rica, Mexico, Cuba, Peru, Bolivia en Nicaragua verklaren zich solidair met U S A in strijd tegen Duitsland, Italië en Japan. — De Russische troepen zijn langs het hele front in de aanval.
12
Japanse valschermjagers op Luzon (Philippijnen). •— Roemenië en Slowakije verklaren U S A de oorlog. — 4 Nederlanders terechtgesteld wegens hulp aan Engelse vliegers.
13
Britten weigeren de overgave van Hongkong. — Bulgarije verklaart Engeland en U S A de oorlog. — Peru solidair met U S A ; Argentinië neutraal.
14
Kroatië in oorlog met U S A en Engeland. — „Terroristen" in Triest ter dood veroordeeld. — In Nederland worden alle
44
partijen ontbonden, behalve de N S B . 16
Japanse landing op Brits-Borneo. •—• In U S A commissie van onderzoek over catastrophe van Pearl Harbour. — De Duitsers geven „verplaatsing naar het Westen" toe van Rommel's Afrika-Corps.
17
De Duitse -weermacht deelt mede: ,,In verschillende sectoren van het Oostelijke front zijn de nodige frontcorrecties en frontverkortingen ten uitvoer gelegd."
18
De Japanners bezetten Portugees Macao. — NederlandsIndische en Australische troepen zullen Portugees Timor verdedigen.
19
V o n Brauchitsch afgezet, Hitier neemt het opperbevel van het Duitse leger op zich. Hij verklaart zich voortaan door zijn „intuïtie" te zullen laten leiden. — Derna in Britse handen; Rommel's troepen Oostelijk daarvan ingesloten.
22
Churchill bij Roosevelt. — Engelse troepen reeds ten Oosten van Benghazi.
25
Honkong geeft zich over.
26
Opperste Oorlogsraad van Engeland en U S A in Washington bijeen. — Churchill spreekt voor U S A Congres: „ P a s in 1942 offensief op grote schaal." •— Militair bondgenootschap U S A Tsjoenking. — W a v e l l verantwoordelijk voor verdediging van Birma.
27
Britse commando-raid op Noorse kust.
29
Japanse parachutisten landen nabij Medan op Sumatra. — Russische troepen landen op het schiereiland Kertsj. •— Churchill in Canada.
JANUARI 1942. 1
Broenei (Brits-Borneo) in Japanse handen.
2
De Japanners rukken Manilla binnen; M a c Arthur weigert^ zich over te geven en verschanst zijn troepen op Correg>dorl en Bataanschiereiland. — Dr. V a n Mook tot luitenant gouverneur-generaal van Nederlands-Indië benoemd.
45
3
Bardia in Britse handen. — W a v e l l opperbevelhebber in Z u i d Westelijk deel der Stille Oceaan. — Overeenkomst der geallieerde regeringen: 1. gezamelijke benutting der hulpbronnen; 2. geen afzonderlijke vrede.
6
De U S A zullen de zich nemen.
7
W a v e l l op Java. — De U S A zullen in 1942 60.000 vliegtuigen bouwen.
11
Goebbels beëindigt een groots opgezette bedelpartij voor warme kleren voor de frontsoldaten in Rusland. •— De Japanners landen op Celebes, Nederlands-Borneo en Tarakan. — De Amerikanen handhaven zich op Bataan en Corregidor. — De Japanse opmars op Malakka wordt nog steeds voortgezet.
14
N a in Australië te zijn geweest, vliegt Dr. van Mook naar Washington. — Nederlands-Indië heeft 100.000 man onder de wapenen.
15
E r worden zinken munten ingevoerd van 25, 10, 5, 2J4 en
militaire bescherming van Australië
op
1 cent. 16
Pan-Amerikaanse conferentie te Rio de Janeiro.
17 19
Churchill weer te Londen. D e strijd om Singapore is begonnen. — Nieuw kabinet in T s j e c h i ë . ~— Het D N B erkent thans, dat de Russen landingen op de Krim hebben uitgevoerd; o.a. moest Kertsj worden ontruimd.
21
De Russen rukken op in het Donetzgebied en vallen aan van uit Leningrad.
22
De Pan-Amerikaanse conferentie beveelt verbreking van de betrekkingen met de leden van het Driemogendhedenpact aan. — De Minahassa na hevige strijd in handen van de Japanners. •—- Nederlandse Kultuurkamer opgericht.
23
Japanners landen op Rabaul (New Brittain). — Steeds meer Nederlandse strijdkrachten, waaronder veel vliegers, naar Singapore. — Agedabia door Rommel bezet.
24
Mobilisatie in Australië. — De N S N A P gaat over in de N S B
28
In het Britse Lagerhuis zegt een nationaal-liberaal: ,,Ik verwijt de regering grove fouten, slechte leiding, slecht voorbereid
46
zijn en verkeerde beoordeling van de toestand, zoals wij nog zelden hebben beleefd," — De eerste U S A troepen landen in Noord-Ierland. 29
Motie van vertrouwen voor Churchill: 461 men. — Rommel bezet Benghazi.
tegen
1 stem-
30
Hitler: ,,Het zal weer een jaar van grote overwinningen zijn."
FEBRUARI 1942. 1
Britten blazen dam Singapore—-vasteland op. Het eiland is nu van watervoorziening verstoken. — De Japanners bezetten Pontianak en Ambon. Alle waardevolle installaties worden vooraf op last van de Nederlands-Indische regering opgeblazen. — De U S A vloot doet aanval op Marshall eilanden en raakt slaags ,met de Japanse vloot.
4
Slag in de Javazee: de „ T r o m p " Beaverbrook in het oorlogskabinet.
6
Noorse kinderen tussen 10 en 18 moeten allen lid worden van de Quisling-jeugd.
7
Helferich chef van de geallieerde deel van de Stille Oceaan.
8
Todt, de bouwer van de Westwall, „bij dienstreis door vliegtuigongeval om het leven gekomen".
9
De Japanners steken de Straat van Johore over en landen op het eiland Singapore. — De Minahassa geheel in Japanse handen. — Batavia voor het eerst gebombardeerd. — De Lafayette ( N o r m a n d i ë ) door brand verwoest in de haven van New York.
11
Bandjermassin in Japanse handen. — Japanners trekken Singapore binnen; straatgevechten in de stad. — 2 Nederlanders doodgeschoten wegens „laffe overval op Duitse soldaat" en een wegens „communistische activiteit".
12
Trots hevige Britse luchtaanvallen (in totaal deden de Britten 3299 aanvallen) ontsnappen de Duitse slagkruisers Gneisenau en Scharnhorst door het Kanaal naar Noorwegen.
13
4 Nederlanders doodgeschoten
gaat verloren.
—
Lord
marine in Zuid-Westelijk
wegens wapenbezit
en spion-
47
nage. 15
Singapore geeft zich over. — Japanse parachutisten landen nabij Palembang op Sumatra. — Japanners landen op Banka.
17
Het Russische winteroffensief bedreigt de Duitsers overal. — V a n Kleffens vraagt in een radiorede te New York spoedige hulp voor Java.
19
Sir Stafford Cripps Lordzegelbewaarder, tevens in het oorlogskabinet en voorzitter Lagerhuis. Beaverbrook uit oorlogskabinet. — Proces te Riom tegen Daladier, Blum en Gamelin begonnen.
20
Japanners landen op Timor. — Britse en U S A troepen op Java.
23
3 Nederlanders g e ë x e c u t e e r d ,.wegens vervaardiging en verspreiding van illegale lectuur". — Roosevelt: „ W i j zullen de laatste slagen winnen."
24
Bomaanslag op V o n Papen in Ankara.
25
4 Nederlanders doodgeschoten wegens poging om het bezette Nederlandse gebied te ontvluchten; 1 Nederlander ter dood veroordeeld wegens verzet met „vuistslagen" tegen Duitse ambtenaren.
27
Tweede slag in de Javazee; de „ D e Ruyter" en de „Java" gaan onder; schout bij nacht Doorman sneuvelt.
M A A R T 1942. 1
Japanners landen op drie punten op Java, o.m. in de buurt van Batavia en Soerabaja. — Steeds nieuwe Russische aanvallen, nu op de Krim en in het Donetzgebied. •— W a v e l l opperbevelhebber in Brits-Indië.
5
O p Java vernietiging van voor de oorlogvoering belangrijke installaties. De Japanners bezetten Batavia en Buitenzorg; steeds nieuwe landingen. De Nederlands-Indische regering zetelt nu in Bandoeng. — Japans zegsman: „ W i j denken er niet aan Indië aan Nederland, welks regering machteloos is, ooit terug te geven. E n Australië ligt nu open voor onze aanval."
7
Zender Bandoeng gaat de lucht in.
48
8
De Japanners bezetten Rangoon.
9
Het leger op Java geeft zich onvoorwaardelijk over. 93000 Nederlanders en Indiërs en 5000 Australiërs, Britten en Amerikanen krijgsgevangen, alsmede de gouverneur-generaal.
10
De troepen in het onbezette deel van Indonesië zullen doorvechten. — A N P : ,,Na de Japanse landingen op Nieuw-Guinea is het lot van Australië bezegeld, — Rusland zal de voorrang hebben bij de U S A leveringen.
12
Tojo: „ M o c h t Australië zijn huidige standpunt niet corrigeren, dan zal het onvermijdelijk het lot van Nederlands-Indië delen. Ik hoop dat Australië los van oude betrekkingen en andere overwegingen, rekening zal houden met de bestaande toestand."
13
Medan door de Japanners bezet.
15
U S A troepen in Australië. — Hitier: „ D e Bolsjewistische horden zullen door ons in de komende zomer tot de vernietiging toe verslagen worden." •—• Steeds nog Russische aanvallen op het schiereiland Kertsj.
17
O p verzoek van de Australische regering verlaat M a c Arthur de Philippijnen en wordt opperbevelhebber van de verdediging van Australië; de strijd op de Philippijnen wordt voortgezet.
20
De Nederlandse troepen op Borneo geven zich over.
22
De U S A troepen op de Philippijnen weigeren op een eis tot overgave in te gaan.
23
Hevige Russische aanvallen bij het Ilmenmeer. — Rusland en Japan verlengen de visserijovereenkomst.
25
Guerillastrijd op Sumatra. — In Nederland nieuwe verordeningen: Ingezetenen kunnen tot arbeid worden gedwongen, waar en wanneer de Arbeidsbeurzen dat bevelen. V o o r het aanstellen van werknemers beneden de 40 jaar is vergunning nodig.
27
Sir Stafford Cripps ontmoet Ghandi. — Engelse zeestrijdkrachten rammen de sluis bij St. Nazaire. — Staking der strijd op Celebes.
30
5 Nederlanders op weg naar Engeland in Frankrijk ter dood gebracht. — Cripps' voorstellen aan de Indiërs luiden: „Direct
D»t Gebeurde Hier 4
49
na staking der vijandelijkheden status van dominion Indië; grondwet; zelfgekozen volksvertegenwoordiging.
voor
APRIL 1942. 1
Verplichting tot diensttijd bij de Arbeidsdienst voor ambtenaren en studenten in ons land.
5
Japanse luchtaanvallen op Colombo (Ceylon). — Sumatra bij Malakka gevoegd. Alle Nederlanders op Sumatra naar concentratiekampen; mannen en vrouwen gescheiden.
9
N a dappere verdediging staken de U S A troepen op het Bataanschiereiland de strijd.
10
Brits-Japans vloottreffen in de omgeving Rookartikelen en snoepgoed op de bon.
van
Ceylon. .—
11
Het Indische Congres wijst Cripps' voorstellen af. — Litwinof eist offensief tegen Duitsland. — Nieuwe regering in Bulgarije.
13
H . Sneevliet en 7 kameraden door de Duitsers ten als „saboteurs".
14
Proces te Riom verdaagd. — kabinet te vormen.
16
Ambassadeur Leahy naar Washington ontboden. „ W e g e n s gezondheidsredenen zal hij echter eerst over enige weken vertrekken."
doodgescho-
Laval krijgt opdracht nieuw
17
Darlan opperbevelhebber te land, ter zee en in de lucht.
18
U S A vliegende vestingen vallen Tokio aan onder leiding van generaal Doolittle. — Laval wordt leider van de Franse regering en verkrijgt grote volmachten. Pétain: „ T h a n s , op een even beslissend ogenblik als in Juni 1940, sla ik met Laval de handen ineen om de arbeid der Europese organisatie te hervatten."
20
Laval: „ T h a n s is er geen dreigement meer dat mij kan beletten naar verzoening met Duitsland te streven."
22
Britse commandoraid bij Bologne. — Nederlandse ambtenaren op Oost-Java gearresteerd. — Huil verklaart geen vertrouwen in Laval te hebben.
50
26
De Duitse Rijksdag verleent Hitier uitbreiding van bevoegdheden. Hij mag alles doen „wat dient en bijdraagt tot het behalen van de overwinning". Hij behoeft niet gebonden te zijn aan bepaalde rechtsvoorschrfiten. Hitier: „ D a t het gelukt is de dreigende ramp af te wenden, dank ik uitsluitend aan de bovenmenselijke bereidheid tot lijden van onze brave soldaten Noch de Duitser zelf, noch de Duitse tank, maar evenmin ook helaas onze Duitse locomotieven waren berekend op de koude V a n nu af zal ik rechters die kennelijk het gebod van dit tijdsgewricht niet inzien van hun ambt ontheffen." Hitler in verband met Churchill's luchtaanvallen op Duitsland: „Ik zal van nu af aan weer slag om slag vergelden tot deze misdadiger valt en zijn werk bezwijkt."
27
Hevige luchtaanval op Keulen.
29
Hitler en Mussolini te Salzburg. — De Japanners schaffen de algemeen gebruikelijke siësta in N e d e r l a n d s - I n d i ë af. — Jodenster in Nederland ingevoerd.
30
Lasjio in Birma in Japanse handen.
MEI 1942. 1
Nederlandse
2
Mandalay in Japanse handen.
4
72 Doodvonnissen voltrokken tegen „leidersgroep ener geheime organisatie", voornamelijk uit ex-officieren bestaande.
5
De Britten landen op Madagascar.
6
N a lange strijd capituleren de U S A troepen op
7
Diego Suarez op Madagascar door Britse vloot bezet. — Tsjang Kai Tsjek met 4 divisies naar Birmaanse grens. — 6 Doodvonnissen uitgesproken wegens bonnendiefstal.
9
Beroepsofficieren moeten zich op Vergoeding wordt verstrekt voor vertrektijd voor trein terug wordt strijdkrachten in het Noorden van
10
Arbeidsfront opgericht; Woudenberg leider.
Corregïdor.
15 Mei persoonlijk melden. de heen- en de terugreis; bekend gemaakt. •— U S A Mindanao geven zich over.
Churchill bespreekt mogelijkheden van een tweede front In Europa, maar weigert de Engelse plannen te verklappen.
51
12
N o g 24 doodvonnissen voltrokken wegens geheime organisatie in Nederland.
15
Himmler en Heydrich zijn in ons land. — 2000 Beroepsofficieren, die zich gemeld hebben, worden als krijgsgevangenen weggevoerd naar Duitsland. — Kertsj in Duitse handen.
20
Cripps: „ E e n voornemen."
23
Duitse minister van voedselvoorziening, „langdurig ziekteverlof".
26
Rommel valt aan in Noord-Afrika! — Joodse Nederlanders moeten kunstvoorwerpen bij de Duitsers inleveren. — Instelling van Hulppolitie in ons land.
27
Aanslag op Heydrich in Praag.
aanval in het Westen
ligt inderdaad in ons Darré,
gaat
met
JUNI 1942. 1
Dalugue volgt Tsjechië.
Heydrich op en oefent schrikbewind uit in
2
De Salomonseilanden geheel in Japanse handen.
3
Dutch Harbour door Japanse vliegtuigen gebombardeerd.
4
De „ p l a a t s v e r v a n g e n d Reichsprotektor in Bohemen en Morav i ë en chef der Sicherheitspolizei en van de Sicherheitsdienst, SS Obergruppenführer" Reynhard Heydrich bezwijkt aan de bekomen verwondingen.
6
Alle Nederlandse opschriften in Indië worden vervangen door Japanse. — Groentevervoer in Nederland voor particulieren verboden.
7
De Japanners bezetten bases op de Aleoeten.
9
Heydrich begraven. — Als wraak vernietigen de Duitsers het Tsjechische dorp Lyditz en brengen de 483 inwonenden — mannen, vrouwen en kinderen om.
12
Molotof in de U S A en in Engeland. E r wordt een communiqué uitgegeven, waarin het heet: „Beide partijen zijn het volledig eens geworden ten aanzien van de dringende taak om nog
I
in het jaar 1942 een tweede front in Europa te vormen." — Engeland en Rusland sluiten een bondgenootschap, dat nog 20 jaar na het sluiten van de vrede zal voortbestaan en dat beide partijen verplicht elkaar bijstand te verlenen bij een aanval. 15
Het Duitse opperbevel: „Frontverkorting bij Sebastopol doorgevoerd".
19
Churchill en Roosevelt beraadslagen te Washington „hoe de oorlog gevoerd en gewonnen kan worden." — Rommel rukt op en omsingelt Toboek.
20
Cripps: „ D e geallieerden zullen een grote aanval op WestEuropa ondernemen; wanneer kan ik niet zeggen." •— Rijwielen van Joden verbeurd verklaard.
21
De Engelsen in Tobroek geven zich over! Bardia
22
Laval: „Ik wens de overwinning van Duitsland."
gevallen.
25
Fort Capuzzo en Solloem en de Halayapas door Rommel bezet, die hiermede op Egyptisch gebied is aangekomen. Burgers evacueren uit A l e x a n d r i ë .
26
Churchill: „ E r bestaat geen gevaar Egypte te verliezen."
29
Rommel bezet Mersa Matroe.
30
Nieuwe anti-Joodse maatregelen: binnenshuis van 20 tot 6 uur, niet meer in openbare vervoermiddelen, niet meer in kapperszaken, apothekers, enz.
JULI 1942. Rommel voor E l Daba, hij maakt zich gereed voor aanval op de E l Alamein stelling, de laatste verdedigingslinie voor A l e x a n d r i ë . — Sebastopol in Duitse handen. D N B : „Rommel heeft de E l Alameinstelling doorbroken en achtervolgt de verslagen vijand, die zich op de Nijlstelling terugtrekt. — Het Lagerhuis verwerpt een motie van Wantrouwen tegen Churchill met 475 tegen 25 stemmen. — Nederlander doodgeschoten „ w e g e n s begunstiging van den vijand". Officieel As-communique: „ D e huidige militaire operaties zijn
53
bestemd om het gehele Nabije Oosten te verlossen van de Britse overheersing." 4
De Britten doen tegenaanvallen met tanks en brengen Rommel bij E l Alamein tot staan. — De Duitsers werpen mijnen uit in het Suezkanaal.
7
De Duitsers overschrijden de Don. — Maisky informeert in Londen naar het tweede front.
10
Nederland en Rusland zullen diplomatieke vertegenwoordigers uitwisselen.
13
De Duitsers maken een begin met de deportatie van de Nederlandse Joden naar Polen, 's Nachts vertrekt de eerste trein. — E r verschijnt een verordening tegen zogenaamde „ s a b o t a g e delieten". — Groot aantal gijzelaars van hun bed gelicht, „die met hun leven borg staan, dat geen daden van sabotage zullen worden begaan".
14
Berichten over guerillastrijd in Bosnië. — De „ P r a w d a " eist een tweede front." — Het boter-, vet- en kaasrantsoen verlaagd.
15
V i c h y weigert de in A l e x a n d r i ë geïnterneerde Franse oorlogsbodems naar Martinique te doen overbrengen.
17
Worosjilifgrad in Duitse handen. — De Russen vallen in het Noorden aan en bedreigen Woronesj. — Zoon van Koning Leopold geboren.
19
De U S A verklaren Hongarije, Roemenië en Bulgarije de oorlog. — Razzia op fietsen in Nederland; de Duitsers nemen 100.000 in beslag.
24
Rostof in Duitse handen. — Siwah-oase in Duitse handen. -— Regelmatig verschijnt de R A F 's nachts boven Duitsland. — Huil: „ E r moet na de oorlog toezicht worden uitgeoefend op de landen van het Driemogendhedenpact, totdat zij het bewijs hebben geleverd van hun bereidwilligheid en bekwaamheid om met andere naties in vrede te leven."
30
Proletarskaja in Duitse handen. — Nederlander doodgeschoten wegens „communistische actie".
A U G U S T U S 1942. 3
54
Gasten in huis moeten onverwijld bij de politie
aangemeld
worden. 6
Tichoresk in Duitse handen. — Belangrijke militaire conferenties te Moskou tussen Russische, Britse en U S A vertegenwoordigers.
7
N a het verjagen van de Japanse vloot, zet de U S A marine troepen aan wal op Guadalcanar op de Salomonseilanden. — Goebbels bezoekt het Rijnland dat regelmatig aan de nachtelijke bombardementen van de R A F blootstaat en spreekt over de „terreuraanvallen".
9
Krasnodar, Jaïsk en Maikop in Duitse handen. •— Ghandi, Nehroe en andere leden van het Indische Congres gearresteerd wegens voorbereiding tot opstand. Ongeregeldheden in Indische steden.
13
Churchill confereert 4 dagen met Stalin in Moskou, waar hij per vliegtuig is aangekomen via Cairo en Teheran. — T e Cairo had Churchill een onderhoud met Smuts.
16
5 Nederlanders doodgeschoten na springstofaanslag te Rotterdam.
19
Britse proeflanding met tanks bij Dieppe; zij blijven 10 uur aan land. Daarna juicht het D N B : „ A f g e s l a g e n " .
21
D e Duitsers bezetten de Elbrous.
22
Krimskaja in Duitse handen. — Pétain en Laval wensen de Duitse bevelhebber geluk met het „succes" van Dieppe. — Brazilië verklaart de As-landen de oorlog.
24
Het Duitse opperbevel deelt mede: „ D e beslissingsstrijd om Stalingrad is begonnen." — Nieuwe Japans-Amerikaanse zeeslag bij de Salomonseilanden; de Amerikanen zetten versterkingen aan land.
25
Verboden met groenten en fruit te venten. —• Hertog van Kent bij vliegongeval omgekomen in Schotland.
26
Duitse rechtspraak wordt gewijzigd; de nieuwe minister van Justitie mag afwijken van de bestaande wetten.
29
Het oppercommando der Duitse weermacht: „ H e t doel van de aanval op Dieppe was wel degelijk het oprichten van een tweede front."
31
3
Nederlanders terechtgesteld
wegens diefstal
van bonnen.
55
SEPTEMBER 1942. 1
Tojo, Japanse minister van Buitenlandse Zaken,
2
Hitler beveelt het boeien van bij Dieppe gevangen genomen soldaten wegens een „ g e v o n d e n bevel om Duitsers te boeien". — De Engelse regering ontkent: ,,Elk bevel van dien aard, zal, wanneer het mocht zijn uitgegeven, herroepen worden." De Duitsers zeggen hiermee genoegen te nemen.
afgetreden.
4
4 Nederlanders terechtgesteld wegens „communistische actie". — Slechts taptemelk voor de bevolking. — Zilveren munten moeten ingeleverd worden. — Willkie in Egypte.
6
Noworossisk in Duitse handen.
7
Willkie in Ankara.
8
Roosevelt houdt „een praatje bij het haardvuur": „Een offensief is in voorbereiding."
10
De Duitsers melden iedere dag vooruitgang bij Stalingrad. — Nieuwe Britse landingen op Madagascar.
11
Britse opmars op Madagascar. — Berlijn meldt: huizen van Stalingrad reeds in Duitse handen."
15
D N B : „ O n d e r de oorlogsdoelen van de Duitse legerleiding bevond zich deze zomer ook het veroveren van Stalingrad. — In Duitsland worden de vlees- en broodrantsoenen verhoogd."
17
Straatgevechten in Stalingrad; Timosjenko's sief dreigt vanuit de verte.
20
Willkie overhandigt in Moskou een persoonlijke boodschap van Roosevelt aan Stalin. — Timosjenko's offensief vordert gestaag.
22
Volgens publicaties zijn vier Nederlanders naar concentratiekamp overgebracht wegens „verbergen en over de grens brengen van Joden, het verschaffen van valse persoonsbewijzen en het verstoppen van Joodse vermogenswaarden".
23
De Britten bezetten de hoofdstad van Madagascar.
24
Gouwleider Sauckel: „Duitsland kan thans beschikken over voldoende arbeidskrachten, hoe lang de oorlog ook moge duren." — De Hongaarse minister van Oorlog treedt af.
56
„Eerste
ontlastingsoffen-
25
Japanse duikboten in de Atlantische Oceaan.
29
Mevrouw Roosevelt negers.
30
bezoekt
in de
LISA
een
congres
van
Hitier: ,,Wij berennen Stalingrad en zullen het nemen ook!.... Als ik een tegenstander van militair formaat had, kon ik ongeveer uitrekenen waar hij moest aanvallen. Maar als men militaire idioten tegenover zich heeft, kan men natuurlijk niet weten waar zij aanvallen Hij mag van geluk spreken als hij ergens anders 9 uur aan wal blijft Iets ergers dan de vorige winter kan en zal ditmaal niet komen Diegenen die bij den geesteszieke in het Witte Huis aan de touwtjes - trekken, hebben het inderdaad klaar gespeeld het ene volk na het andere bij deze oorlog te betrekken Ik zal het. Jodendom uitroeien Duff Cooper en Eden zijn schaapskoppen U kunt ervan overtuigd zijn, dat geen mens ons meer van de W o l g a kan wegkrijgen."
OCTOBER 1942. 2
Morrison: ,,In de drie oorlogsjaren zijn 47.305 burgers gedood bij Duitse luchtaanvallen, waarvan 20.110 in Groot-Londen. — Herriot gearresteerd.
3
Nederlander ter dood veroordeeld wegens het bezitten van wapens. — Rommel in een persgesprek te Berlijn: „ T h a n s hebben wij de poort van Egypte in handen en wij zijn niet zo ver gekomen om ons nu weer te laten terugslaan."
4
Amerikaanse vooruitgang in de Salomonsarchipel. — Goering: „ W a t men in de bezette gebieden op de bonnen krijgt is maar een extraatje en men voorziet zich daar in hoofdzaak via de sluikhandel Bij de voeding komt in de eerste plaats en bovenal het Duitse volk Als er gehongerd wordt, dan in geen geval in Duitsland." — Stalin verklaart in een interview met den vertegenwoordiger van Associated Press, die daarvoor 's nachts op het Kremlin moet verschijnen, dat hij rekent op de vorming van een tweede front.
6
Het tweede front is in de U S A en in Engeland het onderwerp van velerlei discussie.
7
De
Duitsers
boeien
de
gevangenen
van
Dieppe
weer.
—
57
Roosevelt: „Oorjogsmisdadigers zullen na de oorlog uitgeleverd moeten worden." — Simon: „Er zal een commissie worden ingesteld die de kwestie van de oorlogsmisdadigers .zal onderzoeken." Willkie in Tsjoenking meent dat er een tweede front gevormd moet worden. 10
Britten boeien een overeenkomstig aantal Duitse gevangenen als de Duitsers, nadat deze een neutraal onderzoek geweigerd hebben. — De Duitsers delen mede dat zij driemaal zoveel Engelsen zullen boeien als de Engelsen Duitsers-. •— Russische aanvallen bij Leningrad en in het Dongebied. — Groot-Brittanië en de U S A zullen afstand doen van hun exterritoriale rechten in China.
13
Smuts te Londen. — Timosjenko rukt tussen Don en W o l g a gestaag op.
16
Vijftien gijzelaars in ons land ter dood gebracht. •— De Nederlandse kuststrook zal ontruimd worden. — Japan bericht: de laatste tegenstand op Borneo is gebroken.
17
U S A troepen in Liberia. •—• D N B : „Stalingrad op de staalfabriek na in Duitse handen."
21
Smuts in Parlement van Engeland: „ H e t defensieve stadium is thans ten einde en het toneel voor het thans aanvangende offensieve stadium is gereed." — Amerikaanse vliegers die bij de aanval op Tokio betrokken waren, door Japanners ter dood veroordeeld.
22
Darlan als opperbevelhebber der Vichy-strijdkrachten op inspectiereis naar Frans Noord- en West-Afrika. — Hoofdcommissaris Tulp van Amsterdam (NSB-er) pleegt zelfmoord.
23
Mevrouw Roosevelt in Londen. — Italiaanse koningspaar bezoekt Genua na hevige luchtaanval door de R A F .
25
Montgomery zet de aanval bij E l Alamein in.
26
Willkie eist tweede front in Europa.
N O V E M B E R 1942. 4
58
De Britten nemen E l Alamein in. — D N B : „ D e gedeetelijke terugtocht is een tactische manoeuvre van Rommel."
6
D N B : „Rommel heeft profijt getrokken van zijn nimmer verloren bewegingsvrijheid en zich van de vijand losgemaakt en hem aangevallen. Rommels verdediging is thans elastischer."
8
Montgomery neemt Mersa Matroe. -— U S A en Britse troepen landen in Noord-Afrika en Frans West-Afrika. Eisenhower (USA) opperbevelhebber. Darlan beveelt de overgave van de stad Algiers. Amerikaans-Franse betrekkingen verbroken door Vichy.
9
Hitier: „ W a n n e e r wij bij Stalingrad geen grotere krachten meer opstellen dan gebeurt dat omdat ik niet een tweede Verdun wil maken Roosevelt is ongetwijfeld de supergangster die tegenover ons staat, maar het beslissende en laatste woord spreekt stellig niet meneer Roosevelt." .
10
Sidi Barani in Britse handen. — De Fransen staken vrijwel overal de strijd. Generaal Giraud (enige maanden eerder uit Duitse krijgsgevangenschap ontsnapt) arriveert in NoordAfrika. — Pétain ontslaat Darlan en neemt het opperbevel over de strijdkrachten over. — Roosevelt: „ D e plannen voor de landing werden twee weken na Pearl Harbour, tijdens net bezoek van Churchill aan het Witte Huis gemaakt." — Nederlanders wegens „ s a b o t a g e " ter dood gebracht.
11
Casablanca in geallieerde handen. •— Churchill: „Stalin wist ervan." Het blijkt dat het geroep om het tweede front in Europa slechts ter misleiding (en met succes) van de Duitsers heeft gediend. — Duitsland en Italië bezetten het voorheen onbezette Frankrijk, met inbegrip van Corsica.
12
Britten veroveren Bardia. — U S A troepen in Bone. — Duitsland en Italië zullen Toulon niet bezetten, nadat de Franse marinechefs onder ede hebben verklaard tegen iederen aanvaller met de wapens te zullen optreden.
13
Britten veroveren Tobroek. — flrote offensief."
Smuts: „1945: jaar van het
14
15 Nederlanders „saboteurs" ter dood veroordeeld.
16
Het achtste Britse leger in Derna. — Duitse troepen in Tunis.
17
Goebbels in het verwoeste Roergebied.
18
Het Spaanse leger op oorlogssterkte. — Laval krijgt nieuwe
en
Italiaanse
59
volmachten. 19
Darlan Hoge Commissaris van Frans Noord- en West-Afrika. — Openingsvoorstelling Duits Theater in Nederland.
20
Het achtste Britse leger in Benghazi en voor de E l Agheilalinie. — Timosjenko's offensief ten Zuiden van Stalingrad en tussen Don en W o l g a vordert onweerstaanbaar. -—• Duitsers en Amerikanen tegenover elkaar aan de Tunesische grens.
24
Russische aanvallen op Welikije Luki. Timosjenko's omsingeling van Paulus' leger vordert. — Kerkklokken worden in ons land in beslag genomen.
27
De Duitsers bezetten trots de overeenkomst de vesting Toulon na mijnen te hebben gestrooid in de haven. De Franse commandanten brengen hun schepen allen tot zinken.
28
Britse troepen bezetten Reunion. Tsjek in de U S A .
29
Sovjet-opmars in de Kaukasus. — Churchill: ,,Ik hoop dat er voor de problemen van Europa aan het eind van deze oorlog betere oplossingen gevonden zullen worden dan 25 jaar geleden.
—
Mevrouw Tsjang Kai
DECEMBER 1942. 2
Mussolini: „Italië is het enige land dat met grote waarheidsliefde verlieslijsten publiceert. Ik geloof niet dat de Italianen ^inferieur zijn aan de Engelsen of Russen. Indien dit zo is, dan moeten wij de hoop opgeven een groot volk te zijn. W i j moeten ons vrij maken van valse gevoelens. De haat tegen den vijand moet dag en nacht aangewakkerd worden.
5
De Duitsers veroveren Tebourba. — Herriot door Laval weer gearresteerd.
6
De Philipsfabrieken te Eindhoven hevig gebombardeerd.
7
H . M . Koningin Wilhelmina verklaart, dat Indonesië na de oorlog als gelijkwaardig deel van het rijk der Nederlanden zal worden beschouwd en behandeld.
10
Nieuwe Japanse landingen op eilanden van de Philippijnen. waar nog Ü S A troepen weerstand bieden.
12
Duitse gevangenen in Engeland van boeien bevrijd; Duitsland weigert dezelfde maatregel toe te passen. — Door middel van de publicatie van een foto (!) erkennen de Duitsers het reeds
60
Jouhaux,
Borotra
en
enige maanden eerder door de B B C meegedeelde feit, dat generaal Zeitler generaal Halder als chef van de generale staf is opgevolgd. 13
Mussert wordt „leider van het Nederlandse volk".
14
Het Britse achtste leger doorbreekt de E l Agheilastellingen.
16
De Britse Vak verenigingsraad neemt het plan-Be verid ge aan, dat voorziet in vele sociale behoeften.
17
D N B : „Rommel heeft de Britten misleid." — Negrin, de minister-president van het Republikeinse Spanje in NoordAfrika vrijgelaten.
19
De gehele Nederlandse politie gaat over in rijksdienst.
20
Darlan stelt De Gaulle een bijeenkomst voor ter bijlegging van de geschillen.
24
Darlan vermoord: Giraud zijn opvolger. gesteld.
De dader
25
Het achtste Britse leger bezet Sirte.
29
Britten en Vrije Fransen bezetten Dzjibouti.
terecht-
JANUARI 1943. 4
N a omsingeling valt Welikije Luki in Russische handen.
9
De thans in Stalingrad geheel omsingelde divisies van Paulus weigeren op Hitler's bevel capitulatie. — Nanking verklaart Engeland en.de U S A de oorlog. — Nederlander ter dood veroordeeld wegens „moord en sabotage".
10
De Roemenen verschijnen in Hitler's hoofdkwartier om hun misfortuin te bespreken.
11
Roosevelt voor.
14
Churchill en Roosevelt en hun staven confereren te Casablanca. — Nederlander ter dood veroordeeld wegens wapenbezit.
15
10 U S A vliegtuigen maken noodlanding op vliegveld van Lissabon „ w e g e n s gebrek aan benzine" en worden geïnterneerd. Sauckel ontkent „deportatie" van arbeidskrachten naar Duitsland.
legt het Congres een begroting van $ 10 milliard
61
16
De Duitsers geven de val van Welikije Luid toe. — Zeer zware luchtaanval op Berlijn.
17
Weer luchtaanval op Berlijn.
18
Het achtste Britse leger bezet Misoerata. •—• Het Duitse opper, bevel meldt: „In Stalingrad moeten de Duitsers zich verdedigen tegen Sovjet-stormlopen van alie zijden.
19
Nederlander ter dood veroordeeld wegens verzet tegen de Duitse politie.
20
U S A troepen versterken het Britse leger in Iran. — Chili verbreekt de betrekkingen met de Asstaten. — Berlijn, Rome Tokio sluiten economische verdragen en beloven elkaar „ w e derzijdse leveringen".
21
M a x Blokzijl houdt een radiopraatje, getiteld: somber?"
23
Het achtste Britse leger bezet Tripoli. — De Duitsers trekken in snel tempo uit de Kaukasus weg. — Commandoraid van de Britten in Noorwegen. — 17 Nederlanders ter dood veroordeeld „ w e g e n s vervaardiging en verspreiding van illegale lectuur".
25
Het Duitse opperbevel deelt mede: „ T e r verkorting van het front werd Woronesj zonder vijandelijke druk ontruimd."
27
In Casablanca verschijnt een communiqué, waarin wordt meegedeeld dat Stalin uitgenoodigd was, maar vanwege zijn offensief Rusland niet kon verlaten; dat de gecombineerde staven 10 dagen lang 2 of 3 maal per dag aan plannen hebben gewerkt voor de komende operaties en dat volledige overeenstemming werd bereikt.' V a n den vijand wordt slechts „ o n v o o r waardelijke overgave" aanvaard. Stalin en Tsjang zijn op de hoogte van de besprekingen gehouden. Giraud en De Gaulle hebben elkaar ontmoet en er is tussen hen overeenstemming bereikt inzake de bevrijding van Frankrijk. — Goebbels kondigt de totale oorlogsinspanning aan.
27
Verordening van gouwleider Sauckel: Arbeidsdienstplicht voor mannen van 16 tot 65 jaar en voor vrouwen. — Goedewagen neemt ontslag als secretaris-generaal voor volksvoorlichting; M r . Reydon volgt hem op.
30
Voor het eerst sedert 10 jaar spreekt Hitier niet op de dag van de machtsovername. — Goering en Goebbels spreken beide
62
„Waarom
zo
te Berlijn en moeten hun rede uitstellen vanwege luchtaanvallen van de R A F op Berlijn. •— Goering zit zelfs meer dan een uur in de schuilkelder. 31
Paulus bevorderd tot generaal-veldmaarschalk. De Russen nemen Paulus met de rest van zijn leger gevangen in Stalingrad. — In Italië wordt een nieuwe chef van de generale staf benoemd.
FEBRUARI 1943. 1
De havenwijk van Marseille wordt door de Duitsers omsingeld en afgebroken.
2
Churchill houdt op Turks grondgebied (Adana) conferentie met premier en minister van Turkije. — De U S A troepen hebben alle Japanners van Guadalcanal- verdreven. •— 10 Nederlandse gijzelaars terechtgesteld.
4
Mussert benoemt „gemachtigden voor staat en volksgemeenschap." — Verordeningen in Duitsland beogen het stilleggen van vrijwel alle middenstandsbedrijven.
5
Mussolini wijzigt zijn regering; schoonzoon Ciano treedt af als minister van Buitenlandse Zaken. De leider van het Nederlandse Legioen, dat in Rusland voor de Duitsers vecht, generaal Seyffardt, doodgeschoten.
6
O o k in ons land mogen drie dagen lang geen feestelijkheden, voorstellingen, e.d. plaats vinden vanwege Stalingrad.
8
Hitler ontbiedt de Nazi-leiders.
9
M r . Reydon door drie revolverkogels vrouw doodgeschoten.
zwaar
gewond,
zijn
10
W A - m a n , komende van de begrafenis van Seyffardt, in Haarlem doodgeschoten. — Ghandi vangt aan 21 dagen te vasten als protest tegen zijn gevangenhouding.
11
Churchill; „ D e vernietiging van Duitslands militaire macht heeft voorrang boven de vernietiging van die van Japan.
12
Berlijn meldt: „ D e Sovjets hebben voordeel behaald: de Duitse troepen zijn thans practisch weer op de uitgangssteiingen van
63
I het zomeroffensief teruggekeerd." — Roosevelt: invasies." •— Vele studenten gearresteerd.
„ E r komen
13
De Duitsers geven de val van Krasnodar toe. •— Mussert: „ O o k op procureur-generaal Feitsma is een poging tot moord gedaan."
15
Duits tegenoffensief in Tunis, Cafsa bezet. — Het Duitse opperbevel deelt mede,; „In het kader van de troepenverplaatsingen uit de bocht van de Donetz naar vooraf vastgestelde korte verdedigingsstelüngen, werden, volgens de plannen en zonder door den vijand gehinderd te worden, de steden Rostof en Worosjilofgrad ontruimd."
16
De aartsbisschop van New York, mrg. Spellmann, bij den Paus.
17
De Russen bezetten Charkof.
18
Goebbels roept op tot de totale oorlog: „ E u r o p a is in doodsgevaar!"
19
De Rijkscommissaris kan nu iedere maatregel nemen ten aanzien van de „arbeidsinzet".
21
Herderlijke brief van de Nederlandse bisschoppen, die de Jodenvervolgingen en de deportatie van arbeiders naar Duitsland veroordeelt. — De Duitsers bezetten de Casserinopas.
23
De Amerikanen heroveren het verloren gegane terrein.
26
2 Nederlanders ter dood gebracht wegens het verspreiden van illegale lectuur. — 4 Millioen vrouwen zullen 2 millioen mannen in Duitsland vervangen.
M A A R T 1943. 3
Duits tegenoffensief in omgeving van Charkof. — De Italiaanse troepen worden van het Oostfront teruggeroepen. •— Duitsers veroveren Lissitsjansk, trekken terug in het gebied van Wjasma en Rzef.
11
Nederlandse Landwacht ingesteld. — Russen bezetten Wjasma.
14
Duitsers heroveren Charkof. — Bankbiljetten van f 500 en f 1000 moeten ingeleverd worden.
15
Studenten moeten loyaliteitsverklaring ondertekenen. — Brie-
64
ven naar het buitenland moeten legitimatie aangeboden worden. 16
zonder
postzegel
en
met
Groot aantal zaken in ons land wordt door de Duitsers gesloten.
17
Het achtste Britse leger bezet Gafsa.
18
Ons vleesrantsoen verlaagd tot 125 gram per week inclusief been. — Frans Guyana sluit zich aan bi] Giraud.
19
Bjelgorod in Duitse handen. — A a n het einde van de winter hebben de Russen nu een groter gebied in handen dan voor het begin van het Duitse zomeroffensief. Zij hebben de gehele Kaukasus behalve een klein bruggehoofd op het Tamanschiereiland, het gehele Dongebied en de W o l g a bevrijd, Leningrad is ontzet, Welikije Luki, Wjasma, Rzef, Koersk en Rostof zijn heroverd.
21
Hitier houdt een rede van ongekende kortheid, die niet van tevoren was aangekondigd.
27
In het gehele land: na 23 uur binnenshuis. — Het bevolkingsregister van Amsterdam gaat de lucht in.
29
NSB-burgemeester in Limburg
30
Het achtste Britse leger dringt door in de Marethlinie; Gabes genomen.
doodgeschoten.
APRIL 1943. 4
De Duitsers voeren Daladier, Blum en Gamelin naar Duitsland, zoals zij reeds eerder met Reynaud en Mandel gedaan hebben.
10
Mussolini en Hitier komen bijeen.
11
Het achtste Britse leger bezet Sfax.
12
Het achtste Britse leger bezet Sousse.
16
De Poolse regering verzoekt het Internationale Rode Kruis een onderzoek naar de door Duitsland gepubliceerde gegevens over „de moord van Katyn".
20
Wijzigingen in het Japanse kabinet.
Dat Gebeurde Hier 5
65
21
Spanje tracht te bemiddelen tussen de geallieerden en de As.
23
Montgommery valt weer aan!
24
Japan stelt U S A vliegers terecht, die aan de raid boven Tokio hebben deelgenomen. — Wijzigingen in het fascistische partijbestuur in Italië.
26
De Sovjet-regering verbreekt de betrekkingen met de Poolse regering wegens het verzoek van de Polen aan het Internationale Rode Kruis en wegens „spionnage voor Duitsland".
29
Generaal Christiansen beveelt het hernieuwd in krijg.<;gevangen.-chap wegvoeren van de !eden van het voormalige Nederlandse leger: ..Al'en die thans in krijgsgevangenschap moeten terugkeren, hebben dit uits'uitend aan de ophitsers te danken, die door hun misdadig gedrag, deze maatregel noodzakelijk maakten", heet het officieel.
30
Stakingen in het gehele land; boeren, arbeiders en industriëlen weigeren te werken.
MEI 1943. 1
Politiestandrecht afgekondigd, eerst in enkele provincies, daarna in het gehele land. De doodstraf voor: 1. samenscholingen, 3. weigering te werken of te laten werken, 3. wapenbezit, 4. verspreiding illegale lectuur, 5. verzet tegen de openbare macht. Iedereen moet om 20 uur binnen zijn.
3
De geallieerden veroveren Mateur. — De Duitsers publiceren 36 doodvonnissen in verband met de algemene staking.
4
In het gehele land worden nieuwe doodvonnissen gepubliceerd; alleen in Arnhem 6. —• Studenten, die de loyaliteitsverklaring niet getekend hebben, moeten zich melden voor arbeid in Duitsland. — De Russen bezetten Krymskaja. — Stalin verklaart een onafhankelijk Polen te wensen.
5
Nieuwe doodvonnissen, alleen in Arnhem reeds 7. — V a n 21 tot 4 uur thuisblijven. — Mussolini: „ W i j zullen naar Afrika terugkeren."
7
De Britten rukken Bizerta en Tunis binnen. — W e e r nieuwe doodvonnissen; in Arnhem alleen reeds 5. — Alle mannen
66
tussen 18 en 35 jaar moeten zich melden. 10
De laatste Italianen en Duitsers geven zich onvoorwaardelijk over op het Kaap Bon schiereiland. 175.000 gevangenen in een week. — Militaire conferentie der geallieerden in Cairo.
12
De Amerikanen landen op Atoe op de Aleoeten.
13
Alle radiotoestellen in ons land verbeurd verklaard.
15
Churchill bij Roosevelt. — De Komintern wordt opgeheven. •— Politiestandrecht in ons land opgeheven.
17
Speciaal opgeleide Britse piloten vernielen de M ö h n e - en Ederstuwdammen, waardoor respectievelijk 134.000.000.000 en 202.000.000.000 liter water het Roergebied instroomt.
19
Churchill tot het USA-congres; ,,Het verslaan van Japan betekent niet de overmeestering van Duitsland, terwijl die overmeestering ongetwijfeld de nederlaag van Japan zal betekenen."
20
6 Nederlanders doodgeschoten wegens sabotage.
24
Churchill: ,,Ik reken eerder op de kracht van het leger om de overwinning te behalen dan op een ineenstorting van de asmogendheden."
25
In de eerste vier maanden van dit jaar 150.000.000 kg groente naar Duitsland vervoerd.
30
De eerste recruten van de Landwacht leggen de eed af op Adolf Hitler. — De Franse vloot in A l e x a n d r i ë sluit zich aan bij de geallieerden.
JUNI 1943. 3
Dr. F . E . Posthuma, „gemachtigde van den Leider" voor Landbouwzaken door patriotten neergeschoten.
4
O p de luchtlijn Lissabon—Londen wordt een Nederlandse K.L.M.-passagierstoestel van de K . L . M . neergeschoten. De gezagvoerder Q . Tepas, de rest van de bemanning en de passagiers komen om. De aanvallende Duitsers dachten dat Churchill zich in het toestel bevond.
5
N u Berlijn en andere steden zo onder de Brits-Amerikaanse luchtaanvallen te lijden hebben, stelt de Spaanse regering voor
67
de luchtoorlog te humaniseren. — Goebbels Berliner Sportpalast met de vergelding. 8
dreigt in het
Churchill in het Lagerhuis: „ H e t spijt mij dat ik enkele dagen geleden in de drukte van de zaken en de reis gezegd heb: „Schitterende vooruitzichten liggen voor ons." Ik geloof dat het met het oog op de ernst van de toestand beter is te spreken van „vriendelijkere en betere vooruitzichten." "
11
De Italiaanse bezetting van Pantellaria geeft zich over.
12
De Italiaanse bezetting van Lampedusa geeft zich over.
15
Zeven Nederlanders door een Duits „Obergericht" ter dood veroordeeld.
18
Twee Nederlanders ter dood veroordeeld.
19
Maarschalk W a v e l l benoemd tot onderkoning van Brits-Indië. — De USA-regering dient een begroting van $ 71.510.000.000 in bij het Congres. — Sedert enkele weken zijn de overgebleven 40.000 Joden in het ghetto van Warschau in volle opstand tegen de Duitsers. Wapens hebben zij gekregen van de Poolse patriotten. Zij strijden tot den laatsten man.
22
Twee Nederlanders ter dood veroordeeld. — Prins Bernhard deelt mee dat in Mei 1940 2.500.000 ton aan Nederlandse schepen uit Duitse handen gered is kunnen worden.
23
De Gaulle en Giraud delen het opperbevel over de Franse troepen buiten het Moederland.
24
P. }. van Megchelen, voorzitter van het Nederlandse Verbond van Journalisten, te Wenen: „ M e t trots en voldoening mag ik vaststellen dat de Nederlandse journalisten hun plicht als leiders van het Nederlandse volk hebben begrepen."
26
Alle niet-kerkklokken en bellen moeten ingeleverd worden. •— „Hauptdienstleider en General-Kommissar z.b.V" Fritz Schmidt wordt onwel en valt uit een Franse trein dood.
28
Mussolini: „Ik beschouw mij als een van de ijverigste employe's van de staat. In 21 jaar heb ik nog nooit een enkel dossier zoek gemaakt."
29
Prinses Margriet wordt in de St. Andrews Church te Ottawa gedoopt. De Nederlandse koopvaardijvloot staat peet. — Prof. Einstein bevindt zich in dienst van de USA-marine, waar-
68
voor hij onderzoekingen verricht inzake explosieve stoffen. — In Duitsland worden mannen tot 50 jaar opgeroepen. 30
Churchill: „ E r zullen in de Middellandse Zee en elders zware gevechten plaats hebben voor de herfstbladeren vallen."
JULI 1943. 1
Chinese troepen bezetten Hangtschou. — Amerikaanse troepen landen op Rendova en in de Nassaubaai van N w . Guinea. •— Churchill: „In Indië thans 2.000.000 inlandse vrijwilligers. — Veertien Nederlanders door politiestandgerecht te Den Haag ter dood veroordeeld. — Groot aantal artsen gearresteerd en naar concentratiekamp overgebracht. -—• Het bezoeken van boomgaarden is ten strengste verboden.
5
Generaal Sikorski leven gekomen.
8
Duitsers zetten een offensief in bij Ore!—Koersk—Bjelgorod. — Voor het eerst vliegt er een zweefvliegtuig over de Atlantische Oceaan. — De Japanners richten een „Indisch Bevrijdingsleger" op onder Bose.
10
De geallieerden landen op Sicilië met behulp van 3000 vaartuigen. — Drie Nederlanders ter dood veroordeeld. — De secretaris-generaal van Justitie besluit: „ V a l t een feit niet onder de tekst, doch wel onder de grondgedachte van een wettelijke strafbepaling, zo is de strafbepaling toepasselijk indien het feit naar gezond rechtsgevoel strafwaardig is.
12
Svracuse in geallieerde handen. — „Kaderleden van de Nationale Jeugdstorm is opgedragen zo nodig tegen uitwassen op het gebied van kleding van trekkers en kampeerders ten strengste op te treden,"
14
De oorlogshaven Augusta, alsmede Florida, Palozzo, Ragusa en Comizzo in geallieerde handen.
16
Martinique sluit zich aan bij de geallieerden. — De Russen vallen aan. — Kiska in de Aleoeten van Japanners gezuiverd.
18
Amsterdam-Noord getroffen
19
Eerste luchtaanval op Rome door U S A vliegtuigen. — Hitier
van
Polen
bij vliegtuigongeval
door geallieerde
om
het
bommen.
69
en Mussolini confereren te Verona. 21
De Russen overschrijden de Donetz. — Anglo-Amerikaanse maandproductie: 6000 vliegtuigen.
25
Mussolini wordt door Koning Victor Emanuel afgezet en gevangen genomen. — Palermo, Massala, Strapani, Termini in geallieerde handen. 'Reeds 70.000 krijgsgevangenen in Sicilië in geallieerde handen.
26
Badoglio volgt Mussolini op. Fascistische organisaties en instellingen ontbonden. Vredes- en anti-fascistische betogingen in alle Italiaanse steden. — Mussert en Seyss-Inquart telegraferen Hitier hun trouw.
28
De USA-marine deelt mede voorbereidingen te hebben getroffen om de oorlog zo nodig tot 1948 te kunnen voortzetten.
30
Hitier biedt aan politietroepen naar Italië te zenden om de orde te handhaven.
A U G U S T U S 1943. 1
Eerste luchtaanval op het oliecentrum Ploësti ( R o e m e n i ë ) . •— Berliner Börsen Zeitung: „ W e l k een triomf zou het voor de geallieerden geweest zijn, indien dezelfde week de ineenstorting van het Orelfront en de verovering van Catania gebracht zou hebben. Deze triomf zal hun echter niet ten deel vallen!"
2
In een week tijds worden 10.000.000 kg. bommen op Hamburg geworpen. De bevolking verlaat en masse de stad die vrijwel totaal verwoest is. Met de ontruiming van Berlijn wordt een begin gemaakt.
4
Orel in Russische handen. — Voor de provincies Gelderland, Drente, Overijsel, Groningen en Friesland wordt een verblijfsverbod afgekondigd voor niet-bewoners.
5
Bjelgorod in Russische handen. Duitse verliezen aan het Oostelijk front in een maand: 120.000 doden, 12.400 gevangenen.
6
Catania in geallieerde handen. — Munda in de Stille Oceaan in geallieerde handen.
10
Churchill in Canada. — Acht Nederlanders ter dood veroordeeld.
70
13
Randazzo door de geallieerden veroverd. T o t nu toe 130.000 krijgsgevangenen gemaakt op Sicilië. — Tweede aanval van U S A-bommen werpers op Rome. — Smirnoff voltooit in Australië zijn eerste millioen vlieguren. M r . Jacob Burger, sedert kort in Engeland, benoemd tot Minister zonder portefeuille. — Volgens een nieuwe verordening kunnen arbeiders bij plichtsverzuim door den werkgever beboet worden.
17
Geheel Sicilië in geallieerde handen. 2000 Gedeeeltelijk onbebeschadigde vliegtuigen zijn op de vliegvelden aangetroffen. — Vella Lavella in de Salomonsarchipel in geallieerde handen. — Noorse officieren moeten zich weer in Duitse krijgsgevangenschap begeven.
18
Roosevelt en Churchill te Quebec. Soeng, vertegenwoordiger van China en Mackenzie King van Canada nemen deel aan de conferenties.
22
Amerikanen en Canadezen landen op Kiska (Aleoeten). — Duitse verliezen aan het Oostfront sedert 5 Juli: 300.000 gesneuvelden, 650.000 gewonden, 25.600 gevangenen.
23
Charkow in Russische handen. — Begin van de nachtelijke bombardementen van Berlijn. — Heinrich Himmler ook Minister van Binneniandse Zaken van Duitsland.
29
Staat van Beleg na onlusten in Denemarken. Stakingen, demonstraties, sabotagedaden. De Deense koning onder arrest, het Ministerie afgetreden. — Koning Boris van Bulgarije overleden, het land van het buitenland afgesneden.
31
De Russen bezetten Taganrog. — Churchill te Quebec: .,1k geloof dat de dag niet ver meer af is waarop Britten en Amerikanen het Kanaal zullen oversteken."
SEPTEMBER 1943. 2
De Russen veroveren Sumy, Lizisjansk, Woroshilow.
3
4.30 v.m. Het Achtste Britse Leger onder generaal gomery landt op het vasteland van Europa ( I t a l i ë ) .
7
Konotop Kramatorskaja, Slaviansk in Russische handen. — Stalin staat toe dat de Russische kerksynode bijeen komt en de bisschoppen een patriach kiezen. •— In Duitsland worden de
Mont-
71
1 verloven van buitenlandse arbeiders opgeschort. 8
De Italiaanse regering biedt den geallieerden de onvoorwaarlijke overgave aan. Proclamatie Badoglio: „ T e g e n andere aanvalsacties (dan die van de geallieerden), van welke zijde dan ook zal het Italiaanse volk zich te weer stellen." — Verwarring in de Balkan. — Stalino, Krasnoarmaïsk, Gresjno, Beresna, Tsjesnokowna in Russiche handen. — Generaal Marshall deelt mede dat de U S A thans 5.000.000 soldaten onder de wapenen hebben, waarvan 2.000.000 bij de luchtmacht.
10
Hitier: „ H e t geloof van het ontaarde plutocratendom ook in Duitsland een 25ste Juli te kunnen verwekken geeft blijk van een volkomen verkeerd inzicht ten aanzien van de houding van mijn politieke medestrijders, mijn veldmaarschalken, admiraals en generaals. In militair opzicht betekent het verdwijnen van Italië slechts weinig, want de strijd in dat land werd sinds maanden in de eerste plaats gedragen door Duitse strijdkrachten. Vrij van alle drukkende hindernissen zullen wij die strijd thans voortzetten." — Landing bij Salerno.
12
Het grootste deel van de Italiaanse vloot is naar geallieerde havens gestoomd. — Mussolini door S.S..-mannen bevrijd. -— Mariopol, Chaplin, Bakhamtsj in Russische handen. — De Japanners ontruimen Salamaua.
18
De Russen bevrijden Briansk, Jalta, Berdjansk, Noworossisk. — Lea op de Japanners veroverd.
19
Vereniging geallieerde troepen bij Salerno. — Joego-Slavische partisanen veroverd.
20
Tien Nederlanders ter dood gebracht.
22
Duitsers ontruimen Sardinië en Corsica onder Franse druk. — Priluki, Krasnograd door de Russen bevrijd. •— In Moskou comité van gevangen generaals opgericht, dat de Duitsers oproept: „Jaag Hitier weg!" — Het Duitse slagschip Tirpitz wordt in de Alpenfjord getorpedeerd door nieuw model uiterst kleine Britse duikboten.
25
De Russen bevrijden Smolensk, Roslawl. De geallieerden bezetten Canossa.
30
Negentien Nederlanders te Amsterdam ter dood gebracht. — Mussert: „ W i j zijn ertoe overgegaan om honderden geweren en revolvers uit te reiken aan onze boeren. De beweging moet
72
Fiume door
gewapend ontzet.
zijn."
—
„Boerenleider" Roskam uit zijn functie
OCTOBER 1943. 1
Napels, Foggia door geallieerde troepen bezet. -— De Zweedse regering protesteert tegen de Jodenvervolgingen in Denemarken en biedt aan alle Deense Joden tot het land toe te laten. De Duitsers wijzen af.
2
Generaal-pardon voor allen leveren.
6
Het oplaten van vliegers is ten strengste verboden.
die alsnog
hun radiotoestel
in-
10
De Russen bevrijden Newel, Kirisji. Bruggehoofden over de Dnjepr. Laatste Duitsers worden van Tamanschlerei'and verjaagd. — Termoli door de geallieerden bezet, de Ortskommandant lag nog in zijn bed. — De geallieerden veroveren Colombangara op de Japanners.
13
De Italiaanse regering verklaart Duitsland de oorlog. De geallieerden verklaren de Italianen voor co-belligerent. — De Portugese regering geeft den geallieerden toestemming de Azoren als militaire steunpunten te gebruiken. — De commissie van buitenlandse zaken van de USA-Senaat besluit met 7 : 1 stem ook na de oorlog met de Verenigde Volkeren samen te werken.
16
Twee Nederlanders ter dood gebracht. — De Koningin eredoctor in het burgerlijke recht aan de universiteit van Oxford. — De Duitsers dreigen alle huisraad in beslag te nemen in de huizen waar nog een radiotoestel gevonden wordt. De eigenaars gaan naar een concentratiekamp. — De geallieerden breken door de Volturno-stelling heen. Guardia, Cajazzo, Campobazzo genomen.
18
A . M . de Jong vermoord te Blaricum.
22
Acht Nederlanders ter dood gebracht te Amsterdam.
25
Dnjepopretowsk in Russische handen.
27
Telegrammen mogen geen gelukwensen meer bevatten.
en geen rouwbeklag
73
28
Melitopol door de Russen bevrijd. Monetaire Belgische—Nederlandse regeringen. Frs. 100 =
overeenkomst f 6.05.
N O V E M B E R 1943. 1
Geallieerde conferentie
4
De Russen staan aan de monding van de Dnjepr.
6
Kiew door de Russen bevrijd. — Castigliano in handen.
8
Hitier: ,,Wat er ook rioge gebeuren, wij zullen het meester worden. Ik zal mijn zenuwen niet verliezen. Het is belachelijk de geruchten te geloven over onenigheid tussen de weermacht en de partij. Ik zal niet de fout van 1918 herhalen door om kwart voor twaalf de wapens te strekken. Duitsland zal als laatste de wapenen neerleggen en wel om vijf minuten over twaalf."
9
Teterek, Kertsj door de Russen bevrijd. — Churchill: „1944 zal het hoogtepunt te aanschouwen geven van deze oorlog."
11
Onlusten in de Libanon. De vertegenwoordiger van het Franse C o m i t é der Nationale Bevrijding zet President en Regering af.
13
Shitomir door de Russen bevrijd. — Duitsland produceert minder dan 2000 vliegtuigen per maand. — Graaf van Bylandt. secretaris-generaal van Buitenlandse Zaken van de Nederlandse regering te Londen: „ V e e l zal er na de oorlog van Duitsland niet. terug te halen zijn; pluk eens veren van een kikker." — Vrijwel alle textielproducten zijn van nu af aan slechts op speciale vergunning verkrijgbaar. — Een verordening van Seyss-Inquart stelt het instituut van de Landwacht in. Leden: NSB-ers, enz., die bewapend worden en de bevoegdheid krijgen arrestaties, visitaties en inbeslagnamen te verrichten.
16
De Duitsers bezetten het eiland Leros.
19
De Duitsers heroveren Shitomir en doen tegenaanvallen bij Kiew. — 200 cc raapolie voor Kerstmis. — De slagers mogen geen bouillon meer maken.
22
Samos in Duitse handen.
74
te Moskou: Eden-Hull-Molotow.
geallieerde
23
Rust in de Libanon hersteld; de regering weer in functie. — T e Moskou sluit Benesj voor Tsjecho-Slowakije een bondgenootschap met de Sowjet-Unie.
24
( D N B ) Berlijn, 24 N o v . — O p de dagelijkse persconferentie is van bevoegde zijde medegedeeld, dat de omvang van de Britse terreuraanvallen op de Berlijnse bevolking Duitsland tot zijn leedwezen noodzaakt naar zijn vergeldingswapen te grijpen.
27
Hitier: ,,Het volk dat verliest houdt op te bestaan."
29
Columbia verklaart de oorlog aan de As-mogendheden.
30
Scheermesjes op de bon. — Conferentie van Tsjang K a i Tsjek, Roosevelt en Churchill te Cairo.
DECEMBER 1943. 1
De Zweedse regering protesteert bij die van Duitsland tegen het arresteren van honderden Noorse studenten aan de universiteit van Oslo. — Men is nu ook verplicht bloedverwanten die langer dan 24 uur blijven logeren bij de politie aan te melden.
6
T e Teheran heeft een conferentie plaats gehad tussen Churchill, Roosevelt en Stalin. N a afloop een gemeenschappelijk communiqué. — Het Hongaarse leger is van het Oostfront teruggeroepen. — Meisjes jonger dan 15 jaar mogen het haar niet meer laten permanenten.
7
Conferentie Roosevelt, Churchill, Ineunoe te Caïro.
12
De U S A minister van Buitenlandse Zaken Huil roept de Hongaren, Bulgaren en Roemenen op zich los te maken van Duitsland.
13
De Russen veroveren Tsjerkassy. — dood gebracht.
15
Amerikaanse troepen tannië.
26
In de Noordelijke IJszee brengen Britse vlooteenheden laatste Duitse slagschip Scharnhorst tot zinken.
landen op
Een Nederlander ter
Kaap Marcus, Nieuw^Brithet
75
28
Ortona in geallieerde handen. — In de Golf van Biscaye brengen Britse vlootstrijdkrachten een groot aantal Duitse torpedobootjagers tot zinken.
JANUARI 1944. 1
8
Hitler: „ H e t verraad aan den Duce heeft met é é n slag het Duitse Rijk en zijn leiding voor zeer moeilijke beslissingen geplaatst. De Russen veroveren Berdidsjew en Retsjitza.
12
T e Rotterdam worden acht Nederlanders ter dood veroordeeld.
19
De Russen bevrijden Nowgorod. — In de. steden van Nederland moeten de vluchtheuvels verdwijnen.
20
In de avonduren vindt de veertiende grote luchtaanval in het kader van de Slag om Berlijn plaats.
22
De geallieerden Anzio.
28
In de Haagse Post verschijnt een „geïnspireerd" artikel waarin wordt aangekondigd dat de Duitsers met het oog op de komende invasie ertoe zullen overgaan delen van Nederland onder water te zetten.
vormen
een
landingshoofd
bij Nettuno
en
FEBRUARI 1944. 1
9
Amerikaanse troepen landen in de Marshall-archipel. — In de Sowjet-Unie vergaande decentralisatie. De samenstellende republieken krijgen ieder bevoegdheden. De Russen bevrijden Nikopol.
14
Veertien Nederlanders door politiestandgerecht dood veroordeeld.
15
In de Nederlandse industrie zal de „Z-Kaartenprocedure" op grote schaal worden toegepast. •— Drie Nederlanders door een standgerecht te Soest ter dood veroordeeld. •— Loega door de Russen bevrijd. — Hevig bombardement vaa de Monte Cassino nadat de Duitsers zich in het klooster verschanst hebben.
76
te Assen
ter
20
Twintig Nederlanders in Den Haag ter dood gebracht.
22
Zeven Nederlanders in Amsterdam ter dood gebracht. Decreet van Seyss-Inquart: Roofovervallen zullen in vervolg als sabotage met de dood gestraft worden. — E n s c h e d é , Nijmegen en Arnhem getroffen door geallieerde bommen. — Churchill: „ H e t Atlantisch Handvest zal niet van toepassing zijn op de A s mogendheden." De Russen bevrijden Kriwoi Rog.
M A A R T 1944. 3 13
De Amerikanen landen op de Admiraliteitseilanden. De Sowjet-regering erkent de regering Badoglio. — Cherson in Russische handen. — Het verlof van de buitenlandse arbeiders in Duitsland weer uitgesteld.
15
Vredesonderhandelingen Finland—Rusland worden afgebroken.
17
N a een hevig bombardement van uit de lucht en door artillerie bestormen de geallieerden Cassino, maar worden er weer uitgedreven.
21
Duitse luchtlandingstroepen landen in Hongarije. Horthy bij Hitier. De Duitsers zullen meer invloed op de gang van zaken in Hongarije krijgen. — De Russen bevrijden Smerinka. •—- In geheel Nederland treedt de Landwacht in functie.
24
E r mogen geen raamadvertenties meer geplaatst worden zonder toestemming.
25
Z-Kaartenprocedure in de voedselbedrijven.
26
Churchill: ,De geallieerden zullen nog een lange vreselijke mars moeten afleggen. — Proskoeroff en Balti door de Russen bevrijd.
27
Een Nederlander ter dood gebracht.
29
Nikolajew door de Russen bevrijd.
30
Tsjernowtitsj, Stanislau, door de Russen bevrijd.
APRIL 1944. 7
Goebbels wordt benoemd tot stadspresident van Berlijn.
77
10
Odessa valt in Russische handen.
12
Duitse stellingen Kerts] bevrijd.
13
E l f Nederlanders in Den Haag ter dood gebracht.
op
de landengte
van Perekop doorbroken,
16
Sebastopol wordt belegerd.
17
Tarnopol in Russische handen. — In Engeland worden buitenlandse dip'oni^en tijdelijk onder censuur gesteld met het oog op de komende invasie.
22
Het eerste bevrijde Nederlandse gebied: De geallieerden landen op Hollandia en Aitape (respectievelijk Nederlands en Brits Nieuw-Guinea)! — De Turkse regering staakt op aandrang van de geallieerden de levering van chroomerts aan Duitsland. — Nieuwe Fins—Russische vredesonderhandelingen mislukken.
24
Een Nederlander ter dood gebracht.
27
T e r bevordering van een hermetische afsluiting van de invasiestartplaats zetten de Britten alle reizigersverkeer tussen Engeland en de buitenwereld stil.
MEI 1944. 2
'Onder druk van de geallieerden staakt Spanje voor een groot deel de wolfram-export naar Duitsland; de Duitse consul met aanhang moeten uit Tanger vertrekken; Italiaanse schepen in Spaanse havens worden vrijgegeven.
10
Twee Nederlanders ter dood gebracht. — Sebastopol valt. — Sündermann, plaatsvervangend Duits perschef: „ A l s de invasie is afgeslagen is ook de laatste kaart van Churchill uitgespeeld."
12
Opnieuw sommeren de geallieerden de regeringen van Finland, Hongarije, Roemenië en Bulgarije zich los te maken van Duitsland. — Het verbod voor buitenlandse arbeiders in Duitsland om met verlof naar huis te gaan weer voor onbepaalde termijn verlengd.
13
Geallieerd offensief in Italië.
18
Vier Nederlanders te Amsterdam en een te Arnhem ter dood
78
gebracht. — De geallieerden bezetten Casino. 20
Vier Nederlanders ter dood gebracht. — De geallieerden bezetten Fondi.
22
Zeven Nederlanders ter dood gebracht.
23
Twee Nederlanders ter dood gebracht. — Geallieerd offensief in het bruggehoofd van Nettuno.
24
Vijftien Nederlanders in 's-Hertogenbosch ter dood gebracht.
25
De geallieerden bezetten Littoria, Terracina.
27
Geallieerde landing op eiland Biak bij Nieuw-Guinea.
28
Aprilia in geallieerde handen.
31
Corpineto in geallieerde handen. — Geallieerde bommen op Roosendaal. — D N B bericht dat een Amerikaans piloot door woedende Duitse bevolking vermoord is.
JUNI 1944. 1
De geallieerden bereiken de Sacco.
4
De geallieerde troepen bezetten Rome.
6
In de vroege ochtenduren landen de geallieerde invasielegers op de Noordkust van N o r m a n d i ë ; 4000 schepen nemen aan de landing deel, 11.000 vliegtuigen van de eerste linie bereiden de operatie voor en dekken haar. — Tivoli in geallieerde handen. — Vier en twintig Nederlanders in 's-Hertogenbosch ter dood gebracht.
7
In Frankrijk Bayeux, in Italië Civitavecchia door geallieerde troepen bezet.
8
Portugal staakt op verzoek van de geallieerden de uitvoer van wolfram naar Duitsland.
12
Carantan door de geallieerden veroverd. — De Russen zetten een offensief in op de Karelische Landengte.
15
De Turkse minister van Buitenlandse Zaken, Menemendzjogloe afgetreden. — Koning Leopold van België door de Duitsers naar Duitsland vervoerd. — Drie Nederlanders te Amsterdam ter dood gebracht. — De eerste vliegende bommen op Engeland.
79
15
De Amerikanen landen op Saipan in de Marianeneilanden. De Japanners spreken van hun binnenste verdedigingsgordel die nu aangetast wordt.
18
Geallieerde troepen op Elba en in Crosseto. De Amerikanen bereiken ce Westkust van N o r m a n d i ë en snijden daardoor de Noordelijker vechtende Duitsers van de hoofdmacht af.
19
De Japanse vloot loopt uit om de Amerikanen bij Saipan terug
20
De Russen veroveren Wiborg. te dringen, maar na een duel tussen vliegtuigen trekt zij zich met zware verliezen terug.
22
De geallieerden vallen Cherbourg aan.
23
Groot Sowjet-offensief
27
Cherbourg in geallieerde handen. •— V o n Ribbentrop vliegt naar Helsinki en sluit niet den Finsen President een overeenkomst. Duitsland zal hulp zenden en Finland zal geen vrede zonder Duitsland sluiten. — Witebsk en Orsja in Russische handen.
28
Philipp Henriot door Franse patriotten
ingezet aan het Centrale front.
terechtgesteld.
JULI 1944. 2
Sloetsk door de Russen, Siena door de geallieerden veroverd.
4
De Russen bezetten Minsk en Polotsk.
5
D e Russen bezetten Kowel.
6
De Russen bezetten Baranowcze en Molodeczno. — V o n Rundstedt wordt in het Westen afgezet en vervangen door V o n Kluge,
9
De geallieerden vechten in Caen.
13
Civiel bestuur vervangt het militaire bestuur in het door de Duitsers bezette België en Noord-Frankrijk. V o n Falkenhausen afgezet als militaire bevelhebber in dit gebied.
14
W i l n a en Pinck door de Russen bezet.
15
Arezzo door de geallieerden bezet.
80
6
Officieele Duitse mededeling: „Terroristen en saboteurs zijn gefusilleerd nadat een laffe moordaanslag is gepleegd op een afdelingsbureau van de burgerlijke stand te Rotterdam".
17
De Russen bezetten Grodno
18
Nadat Tojo onts'ag genomen heeft als chef van de generale staf, moet ook zijn gehele kabinet aftreden. „ D e Tenno maakt zich ernstig bezorgd over de toestand. '
19
St. L o in geallieerde handen.
20
Staufenberg pleegt een bomaanslag op Hitier. Daarna trachten officieren uit de hoogste Duitse legerkringen een tegen egering te vormen. Hit'er spreekt voor de radio: „Er is evenals in Italië ook in Duitsland een zeer kleine groep geweest die geloofde de dolkstoot in de rug te kunnen geven. Ik dank de voorziening en mijn Schepper omdat Hij mij de mogelijkheid heeft gegeven om de zorgen te blijven dragen en met mijn werk verder te gaan zo goed als ik dat voor mijn geweten kan verantwoorden." De chef van de generale staf Zeifler wordt vervangen door Guderian. — Livorno door de geallieerde troepen bezet. r
21
„Terroristen en saboteurs" standrechtelijk doodgeschoten. Amerikanen landen op Guam.
—
23
De Russen bezetten Ostrow en Pleskou.
24
In het Duitse leger wordt de militaire groet vervangen door de Hitler-groet. — Aan de westelijke flank van het Normandische front gaan de Amerikanen tot de aanval over.
25
Weer een „totale mobilisatie" van het Duitse volk. Goebbels wordt Rijksgevolmachtigde onder Goering. — Lublin en Narwa in Russische handen. •— In Nederland in het vervolg om tien uur binnen.
28
„Terroristen en saboteurs terechtgesteld." — Lemberg, BrestLitowsk, Bialystok, Dunaburg, Kowno in Russische handen.
30
De Amerikanen bezetten Avranche.
AUGUSTUS 1944. 1
De Russen bezetten Mitau.
81
3
Turkije verbreekt de diplomatieke en economische betrekkingen met Duitsland.
4
De Russen bereiken de Golf van Riga en snijden daardoor de landverbindingen van het Duitse Baltische leger af. — De Amerikanen in Rennes. President Ryti vervangen door generaal Mannerheim. V 1 op Londen. — Daders van aanslag op V o n Papen door Turkse regering vrijgelaten. — Hitier bepaalt: Een eregerechtshof van veldmaarschalken en generaals van het leger moet onderzoeken, wie aan de aanslag van 20 Juli heeft deelgenomen. —- Japan besluit de gehele bevolking te bewapenen. — Bommen op Zuid-Duitsland. 24 Nederlanders ter dood gebracht. — Distanciering ten noorden van Florence. — Noord-Duitsland gebombardeerd.
5
De Amerikanen bereiken de Loire-mond en snijden daarmee de Duitse troepen op Bretagne af van hun hoofdmacht. — In Duitsland „ereraad" ter zuivering van het leger. Onbetrouwbare officieren worden uit het leger gezet en daarna door een „ V o l k s g e r i c h t " veroordeeld.
6
Amerikanen boven Berlijn en Hamburg.
7
Regeringswijziging in Hongarije. — Bevolking van Oost-Pruisen naar de grenzen. — Duitse burgers verlaten Turkije. •— V i c h y distancieert naar het oosten.
8
Generaal-veldmaarschalk von Witzleben, generaal-oberst Erich Höppner, generaal-majoor Hellmuth Stieff, res. Ie luitenant Albrecht van Hagen, luit.-generaal Paul von Haase, luit.kolonel van de generale staf Robert Bernardis, kapitein Friedrich Karl Klausing en res.i luitenant Peter Graf York v. W a r tenberg, door middel van de strop ter dood gebracht. — Nieuw Fins kabinet. — Bommen op West-Duitsland.
9
Zware gevechten in N o r m a n d i ë . — Geallieerde rukken Duits front binnen. — Russische aanval bij Bialystok. •—• Generaalveldmaarschalk Model: „ N a weken van terugwijken is thans weer de tijd van standvastigheid gekomen." — Vrouwelijke hulpkrachten van andere dan Duitse nationaliteit van huishouding naar bewapeningsindustrie. — Gehele Duitse film en theateropleiding gesloten. — Goebbels in Das Reich: „Er ge-
82
beurt veel te veel waarbij geen rekening - wordt gehouden me' het feit, dat de natie zich in levensgevaar bevindt." — Vernietigingsslag in Bretagne. 10
Nederlanders ter dood gebracht wegens wapenbezit. — Beperking treinverkeer op werkdagen 's avonds en 's Zondags overdag. — Helse machine in tuin Vaticaan. — Tito in Rome. Poolse regeringschef bereikt geen overeenstemming in Moskou. — Zuidwest-Duitsland en Luxemburg gebombardeerd. — Geallieerde politieke gevangenen in Turkije vrijgelaten.
11
V 1 op Londen duurt voort. — Bommen op Zuidwest-Duitsland.
12
Churchill in Italië. — Bommen op Berlijn.
14
Dr. Gördeler, in verband met aanslag op Hitier, gearresteerd —- Snelle tankopmars in Frankrijk, Chartres bereikt.
15
Geallieerde landing tussen Toulon en Cannes na verscheidene dagen van zware luchtaanvallen. — Churchill sloeg landingsoperaties gade. — Bradley opperbevelhebber van alle Amerikaanse troepen in Frankrijk. — V 1 op Londen. — Mussert op volksdag N S B : ,,Twee jaar geleden hebben de tegenstanders gezegd: „ E n toch wint Engeland." N u het ons niet meer zo goed gaat zeggen wij: „ E n toch wint Hitier!" Zouden wij minder moed en geloof hebben dan onze tegenstanders?" •— Ir. E . v. Dieren secretaris-generaal voor Verkeer en Energie. — Hevige gevechten in de Karpathen en bij Oost-Pruisen.
16
Zware geallieerde druk bij Falaise. — Vaste voet in Z u i d Frankrijk. — Generaal Eisenhower in N o r m a n d i ë en Bretagne; neemt persoonlijk opperbevel op zich. — Sowjets bestormen Wilkowisjken en Raseinen. — Luchtgevechten boven Nederland. — Bommen op Berlijn, Rijnland en Westfalen. — V o n Papen onderscheiden. — 24 doden door treinbeschieting.
17
R'ivièra-front uitgebreid. Nieuwe landingen. Duitse terugtocht om te verhinderen dat er strijd geleverd zal worden. Cannes bevrijd. Tang bij Falaise bijna gesloten. Dreux bevrijd. Strijd om Orleans. Sovjets dringen op naar Estland. Generaal Dittmar: „ H e t Duitse oosten was in Juli ernstig bedreigd." Argentijns goud in U S A geblokkeerd.
18
St. Malo capituleert. — Duits front tot achter de O m e teruggenomen. — Falaise en Orleans bevrijd. — Wilkowisjken in
83
Russische handen. — Geallieerde vorderingen tussen Toulon en Cannes. — Nieuwe troepen worden aan land gezet. — V 1 op Londen. — In Italië trachten de gea'üeerden de Arno over te steken. — Tabaksrantsoen verlaagd. •—• Z-kaarten voor banken e.d. 19
Orne en Dives bereikt en overgestoken. Pantserslag bij Trun. — Laval onvindbaar. — Toulon ingesloten. Parijs frontstad. Bremen en Ploesti gebombardeerd. Nieuw Sovjet offensief bij Warschau. Luchtaanval op Maastricht.
20
Seine bereikt. — Russen bestormen Jassy. •— Oplevende gevechten in Italië. — V 1 op Londen. — Hitier verleent Mannerheim eikenloof. — LISA vertegenwoordigers naar Tsjoenking. — Vrij grote luchtaanval op Japan.
21
Jassy genomen. — Toulon binnengedrongen. — Bruggenhoofd over de Avre. — Duitse troepen in Italië over de Metauro teruggetrokken. — Etampes en Malherbes bevrijd. — Generaal Dittmar: „ N i e u w e zware zorgen voor het Duitse volk. Tweede tankbewegng tekent zich af. Strijd in 't Westen dreigt alles twijfelachtig te maken."
22
7 Nederlanders ter dood gebracht wegens Illegale organisatie, verbergen van geallieerde piloten en spionnage. — Margarine in plaats van boter. — Duitsers verklaren Parijs te zullen sparen. —> Opnieuw zware luchtaanval op Japan. — Geallieerden bombarderen Brussel, Rijssel en Gent. — Lisieux bevrijd. •— Bij Mantes over de Seine. — Strijd om Tiraspol aan 't oostfront. — Ingesloten pantsergroepen bij Argentan grotendeels vernietigd. — Z-kaarten voor Ned.-Indische ondernemingen. — Degrelle onderscheiden.
23
R o e m e n i ë staakt de strijd tegen Rusland. — Antonescu uitgeschakeld. — Koning Michael vormt nieuwe regering. — Opmars in Frans—Italiaanse Alpen. — Dr. Lev: „ D e dag zal komen, waarop wij weer aan bod zijn." — Koiso, ministerpresident van Japan: „Landingen in Japan binnen bereik der mogelijkheden." — Draganoff, Bulgaars minister van Buitenlandse zaken: „Oorlogsverklaring aan Amerika was een vergissing." — Parijs omsingeld. — Duitse terugtocht bij Bialy» stock. — Arbeidsdienst voor 12—40 jarige ongehuwde Japanse vrouwen.
24
Duitsland: Vacantieverbod. 60-urige
84
arbeidsweek.
Theaters,
schouwburgen e.d. gesloten. — Gevechten rondom en in Parijs. — Hongarije alle politieke partijen ontbonden. •—• Distanciëring richting Lyon. — Opmars naar de Belgische grens begonnen. — Zweden breekt met Vichy. 25
Distanciëring op Roemeens gebied. — Hongaarse regering wordt gereorganiseerd.— Marseille en Toulon bevrijd. — Churchill bij den Paus. —• Roemeense troepen strekken de wapens of richten zich tegen de Duitsers. — Turkije roept ambassadeur uit Vichy terug. — Duitse terugtocht uit P y r e n e e ë n en Zuidwest-Frankrijk. — Maquis bevrijden Toulouse en groot gedeelte van Zuid- en Zuid-oost-Frankrijk. — Bevolking van Parijs bevrijdt zichzelf.
26
Gevechten in Parijs. — Dorpat in Noord-Rusland door Russen genomen. — Opmars naar Boekarest en Ploesti. — Roemenië in oorlog met Duitsland. — Zuivering van Bretagne en aanvallen op Brest.
27
Parijs bevrijd.
28
Duitsers vluchten over de Seine. — Hevige gevechten in OostKarpathen. — Antonescu gearresteerd. — Gevechten aan de Marne. — Rhönedal ontruimd. — Buzau aan de Sereth door de Russen genomen. — Hongaars gebied bereikt. — De Gaulle in Parijs.
29
Rouaan bevrijd. bereikt. — De Slowakije roept in. — 10-urige de keuze tussen
30
Uitwijkbeweging aan beneden-Seine. — Aanslag op De Gaulle. — Nieuw offensief in Italië. — Roemeens-Sovjet Russische onderhandelingen.
31
Laatste verjaardag in Londen van Kon. Wilhelmina. - Amiens en Verdun bevrijd. Trommelvuur op Z.-Engeland. — Opmars naar de Maas. — Belgische grens bereikt. — Montgomery tot veldmaarschalk bevorderd. — Geallieerden staan nog 130 km van de Duitse grens. — Duitsers vluchten achter de Siegfriedlinie.
•— Opmars naar Reims. — Zwitserse grens Gaulle voorlopig president van Frankrijk. •— hulp van Duitse troepen tegen opstande'ingen werkdag in Duitsland. Dittmar: „ W i j hebben handhaving of vernietiging."
85
