Daltonschool Nellestein Uitdagen tot leren is uitdagen tot leven, Helen Parkhurst
Uitvoeringsplan, deel rekenen Ontwikkelplan pilot RFN
Domein: Getallen
2011 – 2012
“Wat kinderen zelf kunnen doen, doet het onderwijsteam niet.”
Nellestein Leksmondplein 31 1108 EL Amsterdam Zuidoost www.nellestein.nl
Sirius scholengroep voor openbaar onderwijs in Amsterdam Zuidoost 1
Ontwikkelplan pilot referentieniveaus 1 september 2011 - 1 september 2012
School: Openbare Daltonschool Nellestein Kernteam: Schoolleider: Carla Jansen Intern begeleider: Mieke Roos( groep 1-2-3) en AnneMarie la Rooy (groep 4 t/m 8) Rekencoördinator: Corry Edel Referentieniveaus: rekenen Domein: getallen Expert: Henk Logtenberg Datum: 15 oktober 2011
2
Uitgangspunt / beginsituatie
Algemeen De afgelopen twee schooljaren had de Nellestein de focus op “rekenen”, het rekenproject in Amsterdam Zuidoost is daarin leidend geweest: OEKT: “Omdat elk kind telt”. Ter ondersteuning van het OEKT heeft de Nellestein in de afgelopen twee jaar het verbetertraject uitgevoerd: KBA, Kwaliteitsakkoord basisonderwijs Amsterdam. De Nellestein is een Daltonschool, samen met de Daltontrainer Hans Wenke wordt het lesmodel Dalton Nellestein ontwikkeld vanuit het OEKT en KBA. 2009-2011 De ontwikkelingen in het verbetertraject van het KBA en OEKT hebben elkaar versterkt. Beide projecten waren gericht Op: - Het versterken van leerkrachtvaardigheden - Het verbeteren van leerling-resultaten, met name op het gebied van rekenen. - Daarnaast hebben wij ons gericht op de ontwikkeling van het team en het vorm geven van de professionele schoolcultuur waarin het werken met data en het opbrengstgericht werken een basis hebben gevonden. In de periode 2009-2011 hebben we veel bereikt: leerkrachtvaardigheden (Kijkwijzer expertgroep), activerende directe instructiemodel op Daltonwijze, oftewel lesmodel Dalton Nellestein, gefaseerde instructie met convergente differentiatie, dagelijks gebruik van het logboek, volgen en analyseren van vorderingen. De leerlingzorg staat op de kaart en het integraal personeelsbeleid heeft vorm gekregen. Inmiddels werken wij vanuit een professionele schoolcultuur. We werken in de cyclus plan-do-check-act en gebruiken data De leerkrachtvaardigheden in de groepen 1-8 (Kijkwijzer Expertgroep) zijn sterk ontwikkeld tijdens de rekenles, deze ontwikkeling is in de taallessen inmiddels ook zichtbaar (zie verder de taalplannen). De leerlingzorg heeft nu een sterke basis op zowel zorgniveau I , II en III (in de groep en op het niveau van de intern begeleiders). Alle leerkrachten werken met een logboek en schrijven groepsoverzichten en daaruit volgend groepsplannen rekenen, gebruik makend van de analyse van observaties, werk van leerlingen en methode gebonden en niet methode gebonden toetsen. In augustus 2010 zijn we gestart met een nieuwe rekenmethode in de groepen 3-8: Wizwijs. Iedere groep 3-8 heeft een rekenkast met materialen, die bij Wizwijs horen. In dit schooljaar starten we met de pilot Referentieniveaus (RFN) om de doorgaande rekenlijn voor 1-8 te ontwikkelen en te beschrijven. Door de referentieniveaus te splitsen naar leerjaar wordt voor iedere leerkracht duidelijk wat in het komende jaar aan leerstof rekenen aan bod moet komen. Met de tussendoelen per leerjaar (voor het domein getallen) wordt de formulering van opbrengsten exacter en zal het niveau van de 3
groepsplannen positief worden beïnvloed. De pilot gaat uit van de door de overheid per 1 augustus 2010 vastgestelde referentieniveaus aan het eind van de basisschool. De pilot zal leiden tot verdieping van het opbrengstgericht werken in onze school. Naast de pilot RFN werken we aan andere rekenactiviteiten, zie Uitvoeringsplan Nellestein 2011-2012: - Rekenen en KBA (Kwaliteitsakkoord basisonderwijs Amsterdam), 3e jaar borgen - Wizwijs, evaluatie na het eerste jaar, bijstellen en hernieuwde afspraken maken/uitvoeren - Protocol ERWD: Ernstige reken en wiskundeproblemen en Dyscalculie - Toplijn aanbod voor kinderen, die meer uitdaging nodig hebben op het gebied van rekenen In het Uitvoeringsplan Nellestein 2011-2012 is beschreven op welke wijze we werken aan de professionele schoolcultuur (beleidsdocument: Overleg- en besluitvorming Nellestein 2011-2013, juni 2011) en aan het integraal personeelsbeleid(IPB) (beleidsdocument: Cyclus van functionerings- en beoordelingsgesprekken op de Nellestein, oktober 2011). Ambitie
Over een jaar heeft de Nellestein een bijdrage geleverd aan het toetsen van de verschillende instrumenten binnen de pilot. Over een jaar heeft de Nellestein opnieuw een stap gezet in opbrengstgericht werken (OWG) door het gebruik van de tussendoelen bij het dagelijkse werk (groepsplannen enzo). Opbrengstgericht werken is op alle niveaus in de school herkenbaar (binnen de groepen, bouwen en schoolniveau). De pilot RFN en OWG heeft de ontwikkelingen op school versterkt en hieraan mede een bijdrage geleverd. Het werken met het gekozen domein getallen van de referentieniveaus rekenen (RFN) heeft een positieve invloed gehad op de kwaliteit van de groepsplannen en het inhoudelijk hanteren van het logboek. Deze aanpak leidt tot een optimale leerwinst, te behalen in het gekozen domein (RFN) getallen.
Doelstelling
Centrale doelstelling: De Nellestein draagt bij aan het testen van (de overdraagbaarheid) van instrumenten, die ontwikkeld zijn om basisscholen te ondersteunen om aan de hand van de referentieniveaus het opbrengstgericht werken te versterken. Wij hebben gekozen voor het domein “getallen”. Geformuleerde doelstellingen, om bovenstaande te ondersteunen, zie bijlage 1. - De leerkrachten kennen de tussendoelen getallen en bewerkingen van hun leerjaar en kunnen daarbij de verdieping naar 1s aanbrengen. 4
-
De leerkrachten verwerken de tussendoelen in de groepsoverzichten, groepsplannen en het logboek en kijken hierbij naar de verschillende niveaus 1f/1s/1s+. De Nellestein heeft visie ontwikkeld op het hanteren van het niveau 1F / 1S Aan het einde van het jaar zijn de leerkrachten in staat om de leerstofjaarplanning (kern en minimumlijn) uit de methodes zich te laten verhouden tot de referentiesniveaus 1f + 1s. In het IPB wordt het werken met tussendoelen opgenomen.
Op leerlingniveau: Cito Rekenen / Ordenen/ Rekenen en Wiskunde, zie bijlage 2A en 2B Ambities juni 2012: % ABC kinderen - vaardigheidsscore Groep 1 70% - vs 70 Groep 2 80% - vs 84 Groep 3 80% - vs 43 Groep 4 80% - vs 60 Groep 5 80% - vs 78 Groep 6 75% - vs 83 Groep 7 78% - vs 110 Groep 8 E8 bestaat niet Op leerkrachtniveau 100% van de leerkrachten heeft in 2011-2012 een functioneringsof beoordelingsgesprek gehad waarin opbrengstgericht werken en referentieniveaus een onderdeel zijn. 100% van de leerkrachten heeft in juni 2012 aan een POP gewerkt met thema: opbrengstgericht werken en werken met tussendoelen opgenomen. 5 % van de leerkrachten is startbekwaam in juni 2012 80% van de leerkrachten is vakbekwaam in juni 2012. 15% van de leerkrachten is in juni 2012 excellent beoordeeld en heeft een LB functie Afbakening
Het versterken van het opbrengstgericht werken en het werken met referentieniveaus met behulp van de ontwikkelde instrumenten zijn de focus van de pilot. De verschillende instrumenten hebben echter een breder karakter. Nellestein gebruikt de volgende instrumenten: De Amsterdamse beroepsstandaarden voor het primair onderwijs, voor: leerkracht, accent op de rubrieken pedagogisch competent (2), vakinhoudelijk en didactisch competent (3), organisatorisch competent (4), en competent in reflectie en ontwikkeling (7) intern begeleiders: alle rubrieken zijn relevant Schoolleiders: accent op de rubrieken ontwikkelen, aansturen en begeleiden van het primaire proces (1), leidinggeven aan professionals (2), organisatie ontwikkeling (4), organisatiebeleid en – 5
beheer (5) en het tonen van een onderzoekende houding (7) De Kijkwijzer behorend bij de pilot RFN. Deze wordt op de Nellestein gehanteerd naast de Kijkwijzer van het KBA en de bij ons op school ontwikkelde Daltonkijkwijzer. De school selecteert (anoniem) acht leerkrachten (in het kader doorgaande leerlijnen één per leerjaar) waarvan tijdens de pilot op vaste momenten een les zal worden geobserveerd: o September 2011: nulmeting o Januari 2012: tussenmeting o Juli 2012: eindmeting Checklist rekenen Wordt gebruikt tijdens klassenbezoeken. Geeft informatie over mogelijke ontwikkelacties.
Tussendoelen rekenen: Domeinen: 1) getallen: wij werken in 11-12 aan dit domein Voor leerkrachten, die kunnen werken met de tussendoelen, domein getallen, worden ook de andere domeinen rekenen aangegeven. 2) meten en meetkunde 3) verhoudingen 4) verbanden Aanpak
In bijlage 1 wordt aangegeven welke activiteiten de Nellestein inzet. Bijlage 1 maakt een onderscheid tussen twee perioden: Sept 2011 – jan 2012: Dit deel van het ontwikkelplan is na de nulmeting opgesteld. Feb 2012 – juni 2012: Het tweede deel van het ontwikkelplan wordt definitief ingevuld op basis van de uitkomsten van de tussenevaluatie in januari 2012.
Dynamische borging / implementate
Door één deel uit het Uitvoeringsplan apart te omschrijven is het mogelijk, dat deze pilot buiten onze ontwikkeling komt te staan en niet een onderdeel uitmaakt van ons planmatig werken. Onderstaande dwarsverbanden zijn omschreven in het Uitvoeringsplan 2011-2012 en komen niet terug in het ontwikkelplan rekenen Nellestein, deel RFN. a. Kernteam en expert Henk Logtenberg hebben geregeld overleg (zie bijlage 1) b. Alle informatie rond de pilot wordt vastgelegd in een map referentieniveaus rekenen. c. Leerkrachtvaardigheden: binnen het KBA werken wij aan de borging van de leerkrachtvaardigheden (Kijkwijzer KBA/Expertgroep). De voorgaande twee jaar hebben we de aanpak van het KBA omgezet in het lesmodel Dalton Nellestein. 6
In de pilot RFN besteden we niet apart aandacht aan het lesmodel Dalton Nellestein: de algemene leerkrachtvaardigheden binnen het Daltononderwijs. In het Uitvoeringsplan 2011-2012 is dat verder uitgewerkt. In de pilot RFN staat de inhoud van de rekenles centraal: de didactische vaardigheden toegespitst op de rekenles. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de tussendoelen. Voor uitwerking zie het format, bijlage 1. d. IPB: Integraal personeelsbeleid. Sirius verwacht van alle haar scholen, dat er planmatig gewerkt wordt aan de cyclus van functionerings- en beoordelingsgesprekken. In deze gesprekken zal de pilot RFN een agendapunt zijn. In de POP’s staat een onderwerp rond referentieniveaus centraal. Competentieprofielen integreren in bestaande IPB gesprekscyclus opnemen in een borgingsdocument e. De taken van alle betrokkenen zijn uitgewerkt en worden vastgelegd. f. klassenbezoeken, maatjes, teamteaching, drie-minuten-bezoeken (professionele schoolcultuur) worden op verschillende gebieden ingezet. Focus op pilot RFN. g. vastleggen in planning, taken en procedures bij schoolleiders,
intern begeleiders en taal- en reken coördinatoren. h. inhoud en procedures planmatig aan de orde stellen in
inhoudelijke teambijeenkomsten i.
toevoegen aan handboek Daltonschool Nellestein
j.
procedures en afspraken toevoegen aan gesprekcyclus (oktober 2011)
k. periodieke observaties door de rekencoördinator, IB-er of
directeur (controle en ondersteuning) l.
cyclus Plan – do – check – act, stappen plannen in jaaroverzicht
in teamoverleg, studiedagen en bouwoverleg, in coördinatorenoverleg, beleidsgroep en kernteam. Communicatie
-
De leerkrachten worden door het jaar heen geïnformeerd tijdens workshops op studiedagen en in teamoverleggen door 7
-
-
-
kernteam. De kinderen worden stapsgewijs geïnformeerd over de nieuwe ontwikkelingen, door het veranderen van leerkrachtgedrag en de inrichting van het onderwijs veranderen de kinderen mee. De ouders worden maandelijks geïnformeerd in onze Nieuwsbrief. Ook wordt op de website aandacht besteed aan de kwaliteitsaanpak en de pilot RFN en OGW. In de Medezeggenschapsraad is de kwaliteitsaanpak en dus ook de pilot RFN een vast punt. Het ontwikkelplan wordt besproken. Sirius is bij het hele traject intensief betrokken: De directeur is eindverantwoordelijke en zij heeft maandelijks een voortgangsgesprek met de bestuursvoorzitter, Mariet Brouwers Op Sirius niveau is voortdurend aandacht voor de kwaliteitsaanpak op alle Siriusscholen, de pilot RFN wordt via het directieoverleg en de werkgroep Onderwijsinhoud naar alle directies gecommuniceerd. De Expertgroep verzorgt de audit en de vervolgbezoeken in het kader van het KBA.
8
Bijlage 1: Ontwikkelplan rekenen voor het domein -getallenDoelstelling: Het team is in staat om volgens de PDCA cyclus en door competentiemanagement het opbrengstgericht werken te koppelen aan referentieniveaus.
Plan DOELEN
Do PERIODE
ACTIVITEITEN
Welke tussendoelen zijn nodig om de doelstelling te realiseren?
Geplande activiteiten om het doel te halen. Geef dit waar nodig per leerjaar aan.
De leerkrachten kennen de tussendoelen getallen en bewerkingen van hun leerjaar en kunnen daarbij de verdieping naar 1s aanbrengen.
Groep 1-8 teamscholing op tussendoelen. 24 oktober-2011, studiedag in workshopvorm, gesplitst naar bouwen
September – januari
Check WIE
Overleg kernteam/expert 7-2-2012 Terugkoppeling van resultaten
MONITORING / EVALUATIE
Welk instrument wordt gebruikt? Wat is verder nodig?
Hoe en wanneer wordt gemonitord? Hoe en wanneer worden de uitkomsten geëvalueerd?
Kernteam Team
Format tussendoelen domein getallen Handleiding Ko totaal en Wizwijs Doorgaande leerlijnen in Wizwijs, uitwerking op niveau 1F
Kernteam Henk Logtenberg
Format tussendoelen getallen en bewerkingen
De leerlijn uit Ko-totaal en Wizwijs wordt vergeleken met de tussendoelen van het domein getallen. Starten met “getallen en bewerkingen” Februarijuli
MIDDELEN
Eind van de studiedag, evaluatie
Voortgang bespreking in de bouwen, 29-11-11 Tijdens gesprekken rond groepsplan rekenen met intern begeleiders In het coördinatorenoverleg van 20-2-2012
9
Act BORGING/ BIJSTELLEN DOELEN Wat zijn de uitkomsten van de monitoring en evaluatie? Hoe worden deze vertaald naar afspraken over het bijstellen van activiteiten en borging? Bijstellen, vervolg in bouwen wanneer deze workshop verdieping vraagt
Borging op de evaluatie dag 21 juni 2012
Tussentijdse evaluatie kennis tussendoelen Teamoverleg 24-1-2012 De leerkrachten verwerken de tussendoelen in de groepsplannen en kijken hierbij naar de verschillende niveaus 1f/1s/1s+.
De Nellestein heeft visie ontwikkeld op het hanteren van het niveau 1F / 1S
Februari Juli
Leerkrachten maken groepsoverzichten aan de hand van hun observaties en toetsresultaten. groepsoverzicht, zie bijlage
IB + leerkrachten
Format groepsoverzicht en groepsplan
Leerkrachten kijken aan de hand van hun groepsoverzichten in hoeverre leerlingen voldoen aan de tussendoelen getallen en bewerkingen en kunnen op basis daarvan een groepsplan opstellen. IB + Leerkracht bespreken dit in de toetsbespreking/groepsbespreking Februari/maart Februari – juli 2012
Brainstorm tussendoelen 8-12-2011 Onderzoek naar het niveau van kinderen nu. Formuleren van niveau toekomst: zijn wij tevreden met uitgaan van 1F niveau of ligt onze ambitie voor een groot percentage van onze leerlingen op 1S?
Format tussendoelen getallen en bewerkingen
Kernteam, Henk Logtenberg intern begeleiders
Tussentijdse evaluatie: zes weken na het opstarten groepsplan rekenen. Groepsplan, zie bijlage
Format tussendoelen getallen Klassenbezoeken, vaststellen van het niveau gerelateerd aan de tussendoelen
Tussenevaluatie BO 29 maart 2012
team Groepsbespreking leerkracht/ intern begeleider
Zorgtraject ontwikkelen voor leerlingen 1S++ en 1F— Wanneer kan een leerling in het groepslplan worden opgenomen in 1S/ 1F Indeling A-B-C in groepsplannen zetten 10
Eindevaluatie op evaluatiedag 21 juni 2012
Eindevaluatie: evaluatie groepsplan rekenen juni/juli 2012 en conclusies verwerken in het groepsoverzicht voor het volgende groepsplan.
Afspraken vast leggen, toevoegen aan Zorgplan Nellestein 20122013
naast tussendoelen getallen
Aan het einde van het jaar zijn de leerkrachten in staat om de leerstofjaarplanning (kern en minimumlijn) uit de methodes zich te laten verhouden tot de referentiesniveaus 1f + 1s.
Februarijuli
In het IPB wordt het werken met tussendoelen opgenomen.
September – juni
leerkrachten Uitvoeren van bovenstaande Kernteam Henk Logtenberg
Overleg kernteam en expert, IPB, 2610-11 Drie-minutenbezoeken zijn gericht op hanteren RFN/tussendoelen
leerkrachten intern begeleiders coördinatoren directie
Maatjes gaan bij elkaar op bezoek, gericht op hanteren tussendoelen getallen Tijdens de klassenboeken rekenles wordt de Kijkwijzer DMO gehanteerd en de reken checklist.
Jaargroephandleiding Wizwijs kernlijn en minimumlijn Doorgaande leerlijnen in wizwijs. Format tussendoelen getallen
26-4-2012 tussentijdse evaluatie voortgang in kernteam/expert
Kijkwijzers, rekenchecklist
Conclusie uit verslagen van voortgangsgesprekken adhv Kijkwijzer
Amsterdamse Beroepsstandaard Naar excellente basisscholen voor leerkrachten, interne begeleiding en directie Overzicht FG en BG
In FG en BG is het werken met RFN rekenen een vast onderdeel. Leerkrachten maken één maal een POP met onderwerp RFN (wij werken met periodes van +/- 3 mnd.)
11
Conclusies uit verslagen FG en BG evaluatiedag 21 juni 2012
Verslaglegging naar bestuur Sirius Eindgesprek kernteam/expert 26-6-2012
12
