Dag van de Public Controller Ondernemerschap bij publieke organisaties Jasper van der Wal 22 april 2010
1
2
Ondernemerschap bij publieke organisaties • Definitie van ondernemerschap • Sense of urgency • Mogelijkheden • Voorbeelden
3
Wat is ondernemerschap? Definitie Van Dale on·der·ne·mer (de ~ (m.)) iemand die in een tak van handel of bedrijf zelfstandig, voor eigen rekening en risico, werkt => entrepreneur
4
Beantwoorden van de vraag: Wat is ondernemen bij publieke organisaties?
5
Heeft u al last van een sense of urgency? • Recessie slaat structureel gat in meerjaren rijksbegroting • Tijdelijk lagere belastingen bij stabiele uitgaven • Brede heroverweging • In alle sectoren wordt het schraler
6
Wat komt er op u af? • Permanent minder geld uit gemeentefonds • Efficiency kortingen • Bezuiniging stedelijke vernieuwingsbudget • Afname grondopbrengsten • Stabilisering / daling inkomsten OZB
7
En tevens • Werkloze burgers • Verhoogde lasten voor burgers • Hogere eigen bijdrage => feitelijk armlastiger klanten/ cliënten • Meer kosten voor participatie • Deconcentratie, toename van taken => defacto bezuiniging 8
Wat doet een ondernemer? • Cutting the costs • De vlucht naar voren • Cash is king • Focus
9
Hoe doet ie dat? • Geen kaasschaaf, maar boter, kaas óf eieren • Inkrimpen om kosten te besparen • Marketing, marketing, marketing • Streven naar een vitaal businessmodel • Blijven innoveren
10
Creatieve destructie • Bedacht door econoom Schumpeter (1942) • Innovatie is motor van economisch systeem • Na innovatie sterven de kansloze ondernemingen af • Van ossenkar tot Toyota Prius
11
Hoe stimuleer ik dit als overheid? • Van subsidiëring naar trigger money • Tarieven verhogen => nooit onbewust onder de kostprijs • Heffing in natura => doe een beroep op de burgerplicht
12
Wat kan een publieke ondernemer doen? • Aanpak terugval eerste geldstroom • Op zoek naar geld • Sturen op waardecreatie • Eigentijdse samenwerkingsarrangementen
13
Aanpak terugval eerste geldstroom • Reorganiseren om financieel te saneren • Kritischer inkopen • Maar pas op: penny wise pound foolish
14
Op zoek naar geld • Onbenutte subsidies • Verkopen tafelzilver • Onderbenut potentieel
15
Waar vind ik geld?
16
Onbenutte subsidies • Europese gelden => daar valt meer uit te halen • Aardgasbaten => waarom niet ook andere partijen hiermee laten innoveren
17
Verkopen tafelzilver • Bij nieuwe focus hoort ook back to basics • Afstoten – alles buiten de kern van de publieke zaak – al dat van waarde is, maar weinig oplevert • Denk aan – gronden – (maatschappelijk) vastgoed – financiële activa (aandelen nutsbedrijven) 18
Onderbenut potentieel • Meer efficiency in de uitvoering: outsourcing • Hoe ver kun je gaan in het ontmantelen van de publieke zaak? – uitvoering ja/nee? – beleid ja/nee? – bestuur ja/nee?
• Het oude systeem van de belastingpachter? • Verkoop de gemeente aan hoogste bieder? 19
Sturen op waardecreatie • Recombinatie => gecombineerde wijkvoorzieningen • Duurzame kwaliteit => bijzondere architectuur • Ruimte aan de markt => private creativiteit via bouwenveloppe • Het bestaande maar dan beter => ambulant welzijnswerk 20
Eigentijdse samenwerkingsarrangementen
21
Voorbeelden • Van gemeenschappelijke regelingen naar ondernemende Shared service centres => Tricijn is er voor iedereen.
22
23
Meer voorbeelden • Verzelfstandigde overheidsdiensten op eigen benen => Stade, SRO. Houden meer dan de broek op, ze innoveren! • Regionale woningbouwregie om productie te stimuleren => KAN-gebied, Holland-Rijnland
24
Nog meer voorbeelden • Outsourcing nieuwe stijl => Civic Zeeburg • Design-Build-Finance-Maintaince (bij grote schaal voordelig) => Talentgroep - Montaigne College voor voortgezet onderwijs
25
Voorbeelden waarin e.e.a. gecombineerd wordt
26
Prismare Roombeek, Enschede • Woningcorporatie ontwikkelaar/ exploitant • Maatschappelijk rendement staat voorop, winstoptimalisatie • Combinatie van voorzieningen
27
28
Prismare (effect) • Afgekochte huur, corporatie ondernemer • Evenementenorganisator aan het roer • Ingroeihuur voor wijkinitiatief in ruil voor programma • Creëert waarde in nieuwbouwwijk
29
Buurthuizen Zaanstad • Verkoop buurthuizen aan woningcorporaties tegen boekwaarde • Mogelijkheden voor herontwikkeling • Nieuwe startcondities voor beheer van de centra
30
Buurthuizen (effect) • Betrokkenheid buurtbewoners • Meer inzet vrijwilligers • Programmering overeind tegen minder kosten • Corporatie ziet de buurthuizen als kans en niet als kostenpost
31
Ruimtelijk programmeren (Apeldoorn) • Alle disciplines betrekken bij ruimtelijke opgave op hoogste schaalniveau • Inhoudelijk oogpunt i.p.v. bezuinigingsoogpunt • Voorkomen van tegenstellingen tussen disciplines op projectniveau
32
Ruimtelijk programmeren (effect) • Dwingt tot prioriteitsstelling => projecten kunnen beëindigen • Voorkomt dubbelprogrammeren • Brengt focus • Kansgericht => vergroot opbrengsten
33
Activeringscentra • Participatie bevorderen • Toeleiden naar werk • In eigen omgeving van cliënt • Met ambassadeurs uit de doelgroep • Ambulante casemanagers
34
Activeringscentra (effect) • Doelgroep werkt zelf in organisatie van aanpak • Meer plezier, trots en motivatie • Hogere uitstroom • Concept is herhaalbaar
35
Terug naar de definitie van ondernemerschap?
36
Boek Ritzo ten Cate en Ronald Mulder
37
Definitie Ronald Mulder Een ondernemer is iemand die • mensen blijer maakt • door op een slimmere manier behoeften te bevredigen • opdat hij er zelf ook beter van wordt.
38
Het antwoord op de vraag Ondernemen door publieke organisaties is • het verbeteren van de publieke dienstverlening • én de kwaliteit van het openbare domein • dit slim organiseren • en daar als overheid de vruchten van plukken
39
Saxen Weimarlaan 39 1075 BZ AMSTERDAM Postbus 74714 1070 BS AMSTERDAM 020 – 676 69 02 vannimwegen.nl 40
