DAG 1: zaterdag 18 september 2010 Wie al iets eerder dan 15.30 uur aanwezig is in Nº23, de foyer van de Lindenberg in Nijmegen, zou een lichte zindering kunnen voelen. Er staat iets te gebeuren. KCG medewerkers in rode T-shirts en keycords om lopen heen en weer. Ze begroeten binnenkomende groepen of solisten, geven hun consumptiebonnen en wijzen de weg naar de kleedkamers. Korte overlegjes vinden plaats om elkaar op de hoogte te brengen van een aanpassing in het draaiboek. Een interdisciplinair gezelschap repeteert de openingsact, waarbij de regisseur de laatste aanwijzingen geeft. Buiten, op de binnenplaats, staan panelen klaar waarop kunstenaars van graffiti.nl de eerste lijnen aanbrengen van een graffiti-demo(nstratie).
Demo door Graffit.nl
foto: Kropot
De officiële opening begint bijna. De Lindenberg, Huis voor de Kunsten, is de locatie van de eerste editie van een festival dat alle kunstdisciplines presenteert. De komende twee dagen staat hier de Gelderse top van de amateurkunst centraal. Het geselecteerde programma biedt muziek, theater, dans, beeldende kunst, literatuur, film en urban arts. Nijmegen is er klaar voor: Gevaarlijk GOED kunst&festival. De opzet De provincie Gelderland gaf KCG, het Gelders Kenniscentrum voor Kunst en Cultuur, de opdracht een multidisciplinair festival te organiseren. Afgelopen periode hebben culturele scouts in Gelderland groepen, kunstenaars en uitingen uit alle kunstdisciplines gescout en voorgedragen. Acteur Chris Tates werd artistiek ambassadeur voor Gevaarlijk GOED, wat inhield dat hij de selectie maakte uit al deze gespotte kunstuitingen. Tijdens het festival volgen geselecteerde deelnemers – deels besloten – masterclasses in het onderdeel Culturele Werkplaats. Elke masterclass presenteert het eindresultaat. Dan is er nog GruwelijkHARD, het urban arts programma. Denk aan graffiti, breakdance, rap, beatboxing. Kortom, kunst vanuit de straatcultuur. Roos Giethoorn, urban kunstenaar en organisator van culturele evenementen in en buiten Arnhem, tekende voor de programmering en coördinatie. Tachtig optredens op acht plekken Half vier. De officiële opening. KCG directeur Connie Verberne begint met haar openingsspeech. ‘In het dagelijks leven werkt KCG in en voor de hele provincie. Van Aalten tot Asperen, van Harderwijk tot Millingen. Meestal zijn we de stille kracht op de achtergrond. (…) Soms treedt KCG wat meer in de schijnwerpers. En dat is vandaag.
1
Met bijzondere manifestaties zorgen we dat talent de kans krijgt op de Gelderse podia te schitteren. Jaarlijks genieten tienduizenden mensen in Gelderland van amateurs die op de planken staan. En vandaag staan we in de Lindenberg bij de eerste editie van Gevaarlijk GOED dat we op verzoek van de provincie hebben bedacht en geproduceerd. En dat was een feest om te doen. Op acht plekken in en rondom de Lindenberg zijn tachtig optredens te zien van ruim vierhonderd artiesten.’ Volgende spreker is Hans Esmeijer, gedeputeerde voor cultuur van de provincie Gelderland. Hij zegt moeite te hebben met het onderscheid tussen professionals en amateurs. Dit onderscheid vindt hij kunstmatig. Bovendien wordt veel te veel over kunst gesproken. En deze woorden zijn de perfecte cue voor het begin van een flashmob, die zijn speech onderbreekt. Een aantal freerunners van Team Twisted neemt het podium over en demonstreert salto’s alsof het niets is. Midden in het publiek zet een zangeres Carmen van Georges Bizet in. Jonge bandleden van BillyConnected begeleiden haar. Meer zangers – van het GOOG (Gelders Opera- en Operette Gezelschap) – die tussen de toeschouwers staan bouwen het geheel op. Dansers van 22Tango komen het podium op. De klassieke muziek wordt gemixt met een beat, het teken voor de breakdansers van Come Correct uit Apeldoorn om nog meer urban moves te laten zien.
Come Correct
foto: Pim Geerts
Na de flashmob (regie: Joos van Dooremalen, arrangement Theo Hoek) hervat Hans Esmeijer kort zijn speech. Daarna heet artistiek ambassadeur Chris Tates het publiek welkom: ‘Ik ben een professional, maar een absolute amateur als het om speeches geven gaat in het openbaar. Ik ben al drie weken nerveus.’ Tates hoopt dat iedereen net zo geniet van het festival als hij gedaan heeft bij het selecteren. Vaak werd hij verrast door de kwaliteit en originaliteit van acts. Amateurs willen of hoeven zich niet te conformeren zoals professionals. Chris baalt dat hij dit weekend niet alle optredens kan zien, maar hij doet zijn best zo veel mogelijk te zien. ‘Een fantastisch festival,’ besluit hij. Binnen en buiten Het programma in de Steigerzaal begint op zaterdag met een zesdejaars groep van JeugdTheaterSchool Markant uit Apeldoorn. De voorstelling Insjallah gaat over een moslimmeisje dat zwanger is van haar Nederlandse vriendje. Ze loopt van huis weg en belandt in de prostitutie. WhatEverHappens uit Nieuw Wehl zingt Meer Momenten, verrassend muziektheater met bijzondere arrangementen. De zangers komen uit het amateurtheater en richten zich nu op theatrale zang.
2
De spelers van Insjallah spelen ook in Le Kantoor, waarin twee collega’s van een reclamebureau een wedstrijd voeren voor de beste reclame. Beide voorstellingen bedachten en regisseerden de jongeren zelf. Wie wil weten wat ‘munny’s’ zijn, moet naar de Exporuimte. Graphic designer Daniël Thomassen vertelt over deze designer toys: witte poppetjes van vinyl die beschilderd worden. Er bestaat een heus Munny Design Contest, georganiseerd door stripwinkel Señor Hernandez in Nijmegen. Bij Gevaarlijk GOED worden de munny’s van de tweede contest Show me your munny geëxposeerd en de winnaar bekend gemaakt. Daniël is met een munny van de Amerikaanse rapper Lil’ Wayne eerste geworden. Verder zijn in de Exporuimte laarzen te zien, ontworpen door Rachel de Kler. Wonderlaarzen, waarvan elk paar uniek is. Het schoeisel is ambachtelijk vervaardigd en vormgegeven met veel kleur en fantasie, plateauzolen van 16 mm en ook zonder hak. Uit de masterclass Atelier 6511 van de Culturele Werkplaats zijn tekeningen en schilderijen te bewonderen die tijdens deze buitenschilderdag zijn gemaakt. Cursisten van de Gelderse Centra voor de Kunsten hebben vandaag, onder leiding van kunstschilder Diederik Grootjans, hun inspiratie gehaald uit de stad en het landschap in de directe omgeving van de Lindenberg.
Masterclass Atelier 6511
foto: Pim Geerts
Op de binnenplaats vordert de graffiti-demo. Een levensgroot oog, een varken en andere figuren met pistolen en een auto krijgen al mooi vorm. Dit onderdeel valt onder GruwelijkHARD, het urban arts programma. Op de binnenplaats ontstaan in een relaxte sfeer ontmoetingen tussen diverse disciplines. Een sfeer en uitwisseling die eveneens voelbaar is tijdens het diner. Een ware festival-ambiance. Gevaarlijk GOED op Nederland 3 De VPRO is op zaterdag aanwezig bij de masterclass Stage Fight van de Culturele Werkplaats. Acteur Tygo Gernandt werkt mee aan Acteren is ook een vak, een serie portretten van acterende dertigers. (Deze serie is tijdens het Nederlands Filmfestival vertoond. De aflevering met Tygo werd 2 oktober uitgezonden op Nederland 3.) Als Tygo Gernandt speelt, komt hij in een soort wereld terecht waar hij zich als een vis in het water voelt. ‘Ik heb geen pijn. Er is niks en tegelijkertijd is ook weer alles. Ik ben verslaafd aan spelen.’ Acteren is ook een vak laat een aantal vechtfragmenten zien uit de masterclass: elkaar in de maag stompen, elkaar neerslaan, aan de haren trekken. Het ziet er gevaarlijk echt uit. De deelnemers zijn erg enthousiast. Na de presentatie in de
3
Karolingenzaal neemt Tygo afscheid van de organisatie. Voordat hij vertrekt, neemt hij nog even de tijd handtekeningen uit te delen en met jongeren op de foto te gaan.
Masterclass Stagefight
foto: Kropot
Variatie in de Lindenbergzaal Het festival is ruim vier uur oud. In de Lindenbergzaal is het de beurt aan Slagmoals uit Lichtenvoorde, met Van Slag. Absurdistisch slagwerktheater noemen ze het zelf. Hun voorstelling begint met slapstickachtige scènes, het slagwerk zit op het einde. Dit spectaculaire slot doet een beetje denken aan een combinatie tussen percussiegroep Stomp en het absurdistisch totaaltheater van Blue Man Group. Slagmoals bestaat al tien jaar. Naast optreden zijn de drie heren in te huren voor workshops aan bedrijven.
Slagmoals
foto: Pim Geerts
Le Roi danse, klassiek ballet van De Plantage uit Tiel is geïnspireerd door Lodewijk de 14e, de Zonnekoning, die de basis legde voor de klassieke ballettechniek. De groep bestaat uit tieners en een aantal dames rond de veertig jaar. Voor de een is dit ballet een opstapje richting Dansacademie, de ander vindt het gewoon leuk om te dansen. Hoewel Rezgui Company een vervangende act is, maakt danser Anand Bolder grote indruk met Key Questions uit de trilogie Labyrinth. Begonnen bij Boys Action, is Anand nu student aan de dansacademie van ArtEZ. Artistiek ambassadeur Chris Tates is erg gecharmeerd van deze moderne dans. Bijzonder is dat choreograaf Noura Rezgui van dit Arnhems gezelschap alleen met mannen werkt. Zelf begon ze in Tunesië als enig meisje bij een jongens dansgroep. Noura is geïnteresseerd in de energie, kracht en kwetsbaarheid van de mannelijke danser.
4
Rezgui Company
foto: Pim Geerts
Dit blok wordt afgesloten met pianospel van de 17-jarige Verney van der Sluys. Hij speelt twee stukken van Chopin en een van Jon Schmidt. Verney is sinds zijn derde aan de piano gekluisterd. Op de vraag wat zijn droomconcertzaal is antwoordt hij: ‘Carnegie Hall in New York.’ De talentvolle jonge pianist uit Ooij is met een aantal gewonnen muziekconcoursen al aardig op weg. Ondertussen tijdens een literatuurblok De Karolingenzaal is prettig gevuld met een geboeid en nieuwsgierig publiek dat in een intieme sfeer geniet van poëzie. Zo brengt Mariëlla Vermeer toegankelijke observeringen, geïnspireerd door haar opgroeiende tienerdochters. Robin Gerritsen weet humor en absurditeit te leggen in zijn korte gedichten die voorzien worden van geprojecteerde tekeningen. Vervolgens draagt Frouke Arns haar poëtische werk voor. Zij haalt de inspiratie overal vandaan. Voorlaatste dichter is Tim Pardijs. Hij publiceert onder andere in het tijdschrift Poëziepuntgl. Josien van Barlo & Jan Neuman sluiten dit literatuurblok af met een poëtisch, muzikaal experiment. Josien dicht, Jan begeleidt haar op piano en zingt delen van de tekst wat leidt tot een mooie en meeslepende performance. De eerste festivaldag eindigt op het podium in Nº23, onder de noemer GruwelijkHARD, met een swingend optreden van rappers M.O. & Brakko. Aansluitend volgt breakdance van Dubbel Zo Dwars, waarna DJ SYTE het overneemt.
M.O. & Brakko
foto: Pim Geerts
5
De graffiti-demo op de binnenplaats is af. De kleuren en figuren vloeien verfijnd in elkaar over. Als alle graffiti op openbare muren zo mooi was, wie zou er dan bezwaar tegen hebben? ’s Avonds laat is het voor de organisatie nog spannend of de volgende dag – op autoloze zondag NB – de auto’s wel uit Parkeergarage Eiermarkt zullen zijn.
DAG 2: zondag 19 september 2010 Urban arts Op de tweede dag van Gevaarlijk GOED is de eerste verdieping van Parkeergarage Eiermarkt nagenoeg vrij voor GruwelijkHARD met een expositie, installatie en breakdance. De expo This is not A-sign ligt er wat verlaten bij. Maar goed, het is net 13.00 uur geweest en Nijmegen moet nog wat op gang komen. De expositie bestaat uit een verzameling A-borden (borden die de letter ‘A’ vormen als ze uitgeklapt zijn) voorzien van een ontwerp van o.a. autodidact kunstenaar Rutger de Jong, streetartist Mermaid, urban illustrator Esther Aarts en kunstenaar Mirka Farabegoti.
Expo This is nog A-sign
foto: Pim Geerts
Jongens en meisjes van het New Arts College presenteren in de Lindenbergzaal de battle A Taste of New Art. Deze mbo-opleiding is opgericht door de Lindenberg en ROC Nijmegen. De jongeren leren comedy, zang, beatcreating, videomaking of lifestyle en worden opgeleid om jongerenactiviteiten op te zetten, met urban arts als hulpmiddel. Hierna volgt het onderdeel … GOED ontmoet - cross-overs, waarbij contrasterende kunstdisciplines samenkomen. Twee danseressen van de Nijmeegse Balletstudio Daniëlle combineren in Moderne dans meets urban beeldend een moderne dans met straatborden, ontworpen door urban illustrator Esther Aarts. Daarna is de spannende confrontatie tussen skateboarden en een groot keramisch object, gemaakt door kunstenaar Hilde Spanjers en skater Damiaan Winkelman. Oude lijven die al zo veel geleefd hebben In de Valkhofzaal toont de Culturele Werkplaats een documentaire van filmmaker Jaap Harm Boerhof. Hij volgde het repetitieproces van theatermaker Boaz Boele die met bejaarde spelers de theatervoorstelling Later als ik groot ben maakte. De meeste spelers zijn vanmiddag aanwezig en zien zichzelf in de bijzonder mooi gemaakte documentaire. Boaz Boele vertelt in de film dat hij als regisseur duidelijk is, het belang uitlegt, als het
6
moet honderd keer, maar dat hij bepaalt wat er gebeurt. Bejaarden vindt hij de leukste doelgroep om mee te werken. ‘Er zit zo veel in hun lijf dat al geleefd heeft en zo veel geschiedenis in hun hoofd. We kunnen er maatschappelijk zo veel aan hebben hen de wijde wereld in te gooien in plaats van in bejaardentehuizen te stoppen.’ Voor de voorstelling is eigen materiaal van de spelers gebruikt: essentiële momenten. Over dromen die men had, zijn die uitgekomen? Hoe is het als een droom niet uitgekomen is? Wie troost jou dan? Mooi en soms ook heftig materiaal om mee te werken. In de film en in een kort nagesprek met de spelers spreekt een overduidelijk wederzijds respect tussen de cast en de regisseur. Jaap Harm Boerhof vond het spannend dit proces te volgen. ‘Theater is gevoelig. Je weet als speler nog niet wat je moet doen. In het begin waren de spelers zich bewust van de camera. Later zat ik op gepaste afstand in een hoekje in te zoomen. Zij wisten niet hoever ik kan komen met een camera.’ Met beide benen op de grond en hangend in de lucht Tejatertick uit Winterswijk speelt Nu even wel in de Karolingenzaal. De speelsters weten de tekst van Maria Goos met humor en een serieuze laag te brengen. Ondertussen is bij GruwelijkHARD in de Eiermarkt een installatie te zien van kunstenaar Annemieke Olthuijs. Haar beelden zijn ontstaan vanuit kleine ruimtelijke dagboektekeningen. De kartonnen beelden hangen in de ruimte en op de muur prijken soortelijke figuren. Het publiek stroomt ondertussen in groten getale binnen. Op een zwartwit geblokte balletvloer geeft Ill Skill Squad een demo plus een workshop breakdance aan een grote groep kinderen. De Wageningse groep deed mee aan Holland’s Got Talent en nu dragen zij hun talent met verve over aan de jeugd.
workshop breakdance
foto: Pim Geerts
Terug in de Lindenbergzaal krijgt het publiek een heus luchtdansoptreden te zien door de zussen Anna-Sophie en Roos Postmaa: Fl’air. Zij dansen hangend aan kabels, verstrengeld in elkaar, dan weer los, omhoog, laag, even op de grond en vervolgens weer de lucht in. Met op de achtergrond een projectie van het kunstwerk Shall we Dance, waaraan zij in juni deze act tijdens het Theaterfestival BuitenGewoon in Doetinchem, op 20 meter hoogte, uitgevoerd hebben. De choreografie is in handen van Lex te Dorsthorst. Voor wie de muziek herkent: het themamuziekje van de tv serie Six Feet Under. Hierna vervolgen vier danseressen van DansFabric het programma met Proloog. Deze Praktijk voor Moderne Dans in Ermelo is pas opgezet door de 26-jarige Renate Goossensen.
7
Het programma in de Lindenbergzaal besluit met Jeugdkoor Koorschool MiddenGelderland. Aria’s uit de opera Porgy&Bess worden door de Edese jongeren gezongen en minstens zo enthousiast gedirigeerd door Albert Wissink. Tachtig optredens later Ze stonden al eerder in Paradiso en de Melkweg in Amsterdam, nu verzorgt Shock Royal de slotact van Gevaarlijk GOED. Door de foyer Nº23 klinken vette baslijnen, swingende beats en heldere zang van het electropopduo.
Shock Royal
foto: Pim Geerts
Artistiek ambassadeur Chris Tates pakt de microfoon. ‘Ik ben cultureel gegroeid, heb me rot vermaakt. Het zijn te veel mooie dingen om op te noemen. Tot volgend jaar.’ Gevaarlijk GOED kunst&festival 2010 is afgelopen. Tachtig optredens kwamen voorbij. De organisatie laat de touwtjes even vieren en toost op de eerste succesvolle editie, Shock Royal speelt verder en mensen nemen nog gezellig een drankje. Mariët Witteveen
8
