.
.
Donderdag 24 september 2009
DAG 01 KRANT
WWW.Filmfestival.nl HOLLAND FILM MEETING
de keuze van...
INGMAR HEYTZE: SL8N8
SINGING IN DOREEN
11
03
13
Compleet programma overzicht
03
15
07
Talkshow Matthijs van Nieuwkerk spreekt vanavond met Gast van het Jaar Jack Wouterse. Ook schuiven acteurs Tygo Gernandt en Sanguita Akkrum aan met regisseur Jelle Nesna ( Carmen van het noorden ). Verder is er aandacht voor De Keuze van Ingmar Heytze, de highlights van festivaldirecteur Doreen Boonekamp, de winnaar van de Filmprijs van de Stad Utrecht en Gouden Kalf-juryleden Nadja Hüpscher, Ido Abram en Tara Elders. Regisseur Ramón Gieling wordt geïnterviewd over Tramontana . NJ DO24-9 22:30 Festivalpaviljoen
Vanaf 23.00 is in de Winkel van Sinkel het premièrefeest van Carmen van het noorden , waar producer/componist Perquisite de soundtrack live ten gehore zal brengen met hoofdspeelster Sanquita en MC’s GMB, Duvel, Jiggy Djé, Turk en Kaapverdiaans talent Forecast Jah Reign! Ook draait DJ Jay-P en is FunX-dj Fernando gastheer. De soundtrack-cd is met korting verkrijgbaar! Kaarten aan de deur: e12,50. LvZ
Filmkoerier Hij duikt overal op tijdens het festival: de Filmkoerier. Rijdend op een pizzascooter biedt een medewerker van het studentenfilm-platform Breaking Ground de festivalbezoekers korte films aan. In de pizzabox zit namelijk geen pizza maar een televisiemonitor. Op de meest onverwachte momenten kan de bezoeker een tussendoortje aangeboden krijgen. De keuze bestaat elke dag uit verschillende films van rond de vijf minuten. Breaking Ground wil met de Filmkoerier meer aandacht vestigen op de wat minder mainstream studentenfilm. LW Op en rondom alle festivallocaties
tramontana
In openingsfilm Tramontana brengt Ramón Gieling op schilderachtige wijze de onmogelijke relatie in beeld tussen de 60-jarige kioskeigenaar Pepet en zijn veel jongere schoonmaakster Rosa Campos de Amor. Lees meer over de film op pagina 5.
foto: bram belloni
Afterparty
Met Tramontana van Ramón Gieling is de 29ste editie van het Nederlands Film Festival woensdagavond 24 september van start gegaan. Festivaldirecteur Doreen Boonekamp, die na deze editie afscheid neemt van het festival, ontving op de openingsavond een onderscheiding voor haar inzet voor de Nederlandse film. Zij mag zich vanaf nu Ridder in de Orde van Oranje-Nassau noemen. Als proloog op het festival ging een dag eerder al de jeugdfilm Lover of Loser van Dave Schram in première. Op de rode loper hoofdrolspeler Gaite Jansen. Links geeft Martijn Lakemeier een interview.
Studentenfilms genomineerd De beste studentenfilms van de laatste lichting kunnen dit jaar bekroond worden met drie studentenprijzen: de nieuwe NVS Award, de Tuschinski Award en de NFF Student Award. De nominaties voor deze drie prijzen zijn inmiddels bekend. Genomineerd voor de NVS Award voor het beste productietalent van de nieuwe lichting zijn: Keren Cogan Galjé voor Wes (NFTA), Constant van Panhuys & Derk-Jan Warrink voor Jacco’s film (NFTA) en Maarten van der Ven voor Bingo (NFTA). De genomineerden voor de Tuschinski Award voor de beste film van de Nederlandse Film en
Televisie Academie in Amsterdam zijn: Peter Hoogendoorn voor Wes, Timur Ismailov voor Bingo en Menno Otten voor In een vergeten moment. De genomineerden voor de NFF Student Award voor de beste film van de andere audiovisuele opleidingen in Nederland zijn: Jasper Kuipers voor Archipel dialoog van een stad (St. Joost Breda), Floris Parlevliet voor Mesopotamië (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht) en Beri Shalmashi voor Weet dat ik van je hou (Hogeschool voor de Kunsten Utrecht). De prijzen worden uitgereikt op vrijdag 25 september om 17.30 uur in Louis Hartlooper Complex 1.
Bas Berkhout wint debuutprijs Bas Berkhout heeft de Filmprijs van de Stad Utrecht gewonnen voor zijn documentaire Roos Rebergen – ‘Weet ik niet zo goed’. De Utrechtse burgemeester Aleid Wolfsen reikte de prijs aan Berkhout uit tijdens de openingsavond van het festival. Roos Rebergen – ‘Weet ik niet zo goed’ is een ontwapenend portret van de negentienjarige, prijswin-
nende singer-songwriter Roosbeef. Haar ster is rijzende, tegelijkertijd moet ze moedeloos toezien hoe haar ouderlijk huis gesloopt wordt. De jury merkt op: ‘Een klein thema wordt ontroerend verbeeld met heldere shots, mooie animatie, goed gebruik van clips en treffende interviews. Je voelt een sterke band tussen filmmaker en onderwerp. Toch weet de maker knap afstand te bewaren, zodat het portret intiem - maar niet klef - wordt.’
Re:visie op zoek naar grenzen Re:visie verkent de grenzen van het medium film. Vandaag gaan drie onderdelen van start. In ‘Dear Cinema,…’ geven Nederlandse multimediakunstenaars een persoonlijke reactie op de traditionele cinema. Kunstenaar Marloeke van der Vlugt laat zich aanraken door festivalbezoekers in de interactieve
installatie Series Patchmaker No. 1 in CM Studio. Ook de installatie Double Room Single Bed belooft een spannende ervaring. Liggend op bed met een virtual reality-bril op gaat de bezoeker op in het werk. De jonge honden van kunstenaarsinitiatief Das Bilt nemen festivalbezoekers mee uit wandelen. SK
.
.
Donderdag 24 september 2009 / actueel / 3 Eten bij de bios: Jack Wouterse Jack Wouterse, Gast van het Jaar, schuift tussen 18.00 en 19.00 uur aan bij Eten bij de bios. Samen met presentator Jeroen Wielaert bespreekt de acteur fragmenten uit zijn favoriete films. Wouterse brak in 1992 door als acteur als slager in de film De Noorderlingen van Alex van Warmerdam. Daarna was hij te zien in vele andere Nederlandse films waaronder de cultfilm Temmink:The Ultimate Fight (Boris Paval Conen, 1998), jeugdfilm Minoes (Vincent Bal, 2001) en actiefilm Vet Hard (Tim Oliehoek, 2005). Benieuwd naar zijn favorieten? Schuif dan vanavond aan in het Festivalpaviljoen. LW WOE 23-09 18:00-19:00, Festivalpaviljoen
Sinds 1981 is het Nederlands Film Festival uitgegroeid tot een viering van de Nederlandse cinema in de hele provincie Utrecht, met dit jaar onder andere activiteiten in Amersfoort, Baarn en Houten. Zo opent het 29ste festival vandaag ook op locatie in Amersfoort. In Theater Film Café De Lieve Vrouw wordt de film Met grote blijdschap van Lodewijk Crijns vertoond met in een van de hoofdrollen Gast van het Jaar Jack Wouterse. KA
NOFF op YouTube Carice van Houten en Tygo Gernandt halen hun neus op voor de online film. Dat suggereren althans de uitgelekte castingtapes die al een tijdje op YouTube circuleren. In werkelijkheid zijn de filmpjes een publiciteitsstunt voor het Nederlands Online Film Festival (NOFF). Dit online festival vertoont films on demand met een internetwaardige lengte van maximaal tien minuten. Sinds 2008 werkt het NOFF samen met YouTube. Via het NOFF-kanaal konden filmmakers eenvoudig hun films uploaden. Inmiddels zijn 96 filmpjes geselecteerd in de categorieën drama, experimenteel, animatie en documentaire. De film die de meeste stemmen krijgt van kijkers wint de NOFF Publieksprijs ter waarde van 2.500 euro. Stemmen kan tot 30 september op www.youtube.com/nff. SK
NFF op TV Wilt u het festival meemaken vanuit de luie stoel? Om 13.20 begint NFF op TV op Nederland 2 met de ‘nieuwe generatie filmactrices’, respectievelijk Sarah Jonker en Sanne Vogel. Om 15.45 de film De grotten van Han van Vloten . Korte films en reportages over het festival zijn om 18.00 te volgen in UStad. Na het Festivaljournaal om 19.55 (herhaling 00:55) (Ned 2) wordt om 22.00 Meisje met den blauwen hoed vertoond op Nostalgienet. Melody Klaver schittert in Diep om 22.50 op Ned 2 en met de korte film Bingo om 00:30 wordt de dag afgesloten. MvdV
COLOFON Hoofd- en eindredactie: Jamila Baaziz Redactie: Kamiel Arents, Guido Franken, Noa Johannes, Marcel Korpel, Suze Krijnen, Ingrid Oyevaar, Tim Verlaan. Myron van der Velden, Eva Wals, Lisa Weeda, Laura van Zuylen Holland Film Meeting: Nick Cunningham Fotografie: Bram Belloni, Felix Kalkman, Ramon Mangold Vormgeving: Jan Pieter Ekker Druk & advertentie-acquisitie: de Volkskrant
foto: felix kalkman
Satellietfestivals
Gast van het Jaar Jack Wouterse maakt Open dag
‘Vriendending voor vriendenprijs’ Aan acteur Jack Wouterse dit jaar de eer om als Gast van het Jaar een film te maken. Samen met vrienden/collega’s Peter Paul Muller en Ton Kas nam hij het weekend voor de start van het festival de korte film Open dag op in het Amsterdamse havengebied. Een ‘vriendending voor een vriendenprijs’ dat op donderdagavond 1 oktober feestelijk in première gaat. Er heerst een ontspannen sfeer
op de set van Open dag. Wouterse neemt plaats achter het stuur van een grijze Citroën, eet wat kippenpootjes en voorziet zijn Indiase medepassagier van een monoloog over de Nederlandse geschiedenis. Op een enkele onderbreking van een voorbijkomend vliegtuig na, werkt de ploeg hard door. Volgens Ton Kas, die met Open dag zijn regiedebuut maakt, kan de korte film worden beschouwd als
De filmgeschiedenis van Utrecht in boekvorm gegoten Film en Utrecht zijn met het jaarlijks terugkerende filmfestival onlosmakelijk met elkaar verbonden. Maar lang voordat in 1981 de eerste editie van de Nederlandse Filmdagen werd georganiseerd, kende de Domstad al een bruisend filmklimaat. Vandaag wordt in de Stadsschouwburg een boek over deze geschiedenis gepresenteerd: Sensationele voorstellingen en passend vermaak. Film en bioscoop in Utrecht. Het boek is een klein unicum, omdat de Nederlandse filmliteratuur meestal handelt over stromingen, acteurs en regisseurs. De filmgeschiedenis van één stad is zelden bestudeerd. Het idee ervoor kwam met het vertrek van filmhistoricus Bert Hogenkamp aan de Universiteit Utrecht. Hij werd door collega’s en vrienden aangemoedigd zijn onderzoek naar het filmklimaat in de stad te bundelen en uit te breiden met werk van andere kenners. Festivalprogrammeur Herman de Wit is een van hen en beschrijft in de eerste hoofdstukken de ontvangst van het nieuwe medium in het Utrecht van eind negentiende
eeuw. De Wit: ‘Het begon allemaal op de kermis als plat vermaak. Althans, dat is wat de gegoede burgerij ervan vond. Pas in de jaren tien kregen bioscopen letterlijk voet aan de grond met vaste vestigingen, waarmee een steeds chiquer publiek werd aangetrokken.’ Als Utrecht een heel boek verdient, is de filmgeschiedenis van deze stad dan rijker dan die van andere steden? De Wit glimlacht: ‘De redactie vindt van wel. Utrecht was op veel gebieden een voorloper. Hier werd de eerste geluidsfilm vertoond, bedachten bioscoopexploitanten gezamenlijk de bioscoopbon en ontstond natuurlijk het eerste landelijke festival.’ De Wit is uitgesproken over de betekenis van het festival voor de stad en positief over de toekomst van het Utrechtse filmklimaat. ‘Ieder jaar trekt het festival tienduizenden bezoekers en krijgt de culturele scene een enorme impuls. Hiernaast zal de komst van een technisch uitstekend geoutilleerde megabioscoop op het Jaarbeursterrein de Utrechtse filmwereld alleen maar goed doen.’ TV
een inburgeringscursus. Veel meer dan dat laat hij er niet over los. ‘Het idee stamt uit het verleden, toen ik met Willem de Wolf roadmovies schreef.’ Hoewel het regisseren hem niet op elk moment even makkelijk afgaat, beschouwt Kas dit project als een prettige leerschool.
Ontroerend Voor hoofdrolspeler Wouterse is het filmproject een droom
die in vervulling gaat. ‘Eindelijk een gelegenheid om met Peter Paul en Ton samen te werken. Ik vind het ook ontroerend dat zo’n professionele crew voor niets meewerkt aan deze film.’ Hoewel Wouterse wordt bijgestaan door zijn vrienden, ziet hij dit project niet als een lollig onderonsje. ‘Het is bloedserieus. Zo’n korte film lijkt simpel, maar juist de meest simpele dingen zijn het moeilijkst te maken.’ NJ
De keuze van... Ingmar Heytze SL8N8 van Edwin Visser en Frank van Geloven
Vuurman Ik ben de vuurman uit de kolenmijn. Ik smeul van binnen, leg mijn vlamtong langs vergeten muren, lik het angstzweet uit de oksels van de scream queen die een monster heeft verdiend: te kuis om af te branden maar te lekker om met rust te laten. Vanuit de diepste tunnel ruik ik hoe zij nadert, omringd door panklare vrienden die beter moesten weten, samen op weg om één voor één te worden bezeten, boordevol met weke delen om tot moes te koken. Vertel me niets over genade; ik maak de wereld beter door haar laaiend te verteren. Ik ben je klamme kippenvel, de stichter van je ongeluk, je buurman in de dodencel – ik ben de vuurman uit de hel. Ingmar Heytze
DO24-9 19:30 RE2 Boekpresentatie ‘Film en bioscoop in Utrecht’ DO24-9 16:30 SSUB (besloten)
.
.
Donderdag 24 september 2009 / in première / 5
Dood door de liefde en de ‘wind langs de berg’ Tramontana van Ramón Gieling De openingsfilm van het 29ste Nederlands Film Festival is voor velen een verrassing. Het Spaans gesproken Tramontana oogt op het eerste gezicht niet als een Nederlands product. Maar schijn bedriegt. Ramón Gieling bedacht, schreef en regisseerde het verhaal over de onmogelijke liefde tussen de schilder op leeftijd, Pepet Tremolis (Lluís Soler), en zijn veel jongere schoonmaakster Rosa Campos de Amor (Yohana Cobo). Ook de productie is in Nederlandse handen; Pieter van Huystee produceerde al acht films van Gieling, waaronder de prijswinnende documentaire Johan Cruijf: en un momento dado. De filmmaker is daarom duidelijk in zijn reactie op de geuite verontwaardiging: ‘Deze film is in mijn brein ontwikkeld en ik ben Nederlander. Bij documentaires is het geen enkel probleem als ze zich afspelen in China of ZuidAfrika; het wordt mogelijk zelfs gezien als een pré. Bij fictie is dit anders, dan wordt er iets aangezet bij mensen; het roept vragen op. Maar ik zie het verschil niet tus-
Gieling liet dit plan varen voor een intrigerend verhaal uit de tijd van Franco, dat zich afspeelde in het dorp aan de noordoost kust van Spanje. ‘De mogelijkheid deed zich voor om mijn eerder ontwikkelde script over een onwaarschijnlijke verhouding tussen een oudere man en een jong meisje te combineren met deze mysterieuze relatie tussen langdurige wind en suïcide.’
Vier kanten belicht
sen een Spaans-, Nederlands- of Friesgesproken film. Het enige wat voor mij telt is kwaliteit.’
Intrigerend verhaal De band met Spanje is voor Gieling ondubbelzinnig. Zijn voorliefde voor het land, de mensen en de na-
tuur zorgen ervoor dat hij al sinds 1985 met regelmaat films in Spanje maakt. Ook in Tramontana komt deze liefde duidelijk naar voren, al zorgen de beelden van een winderig en nat Cadaqués voor een ander gevoel dan het geijkte zonnige Spaanse dorpje. Al in de openings-
scène wordt duidelijk dat naast de menselijke karakters, de wind Tramontana een hoofdrol voor zich op zal eisen. Het plan voor de film was dan ook oorspronkelijk om een documentaire te maken over deze ‘wind langs de berg’ en haar relatie met waanzin en zelfmoord.
Gieling heeft ervoor gekozen de kijker mee te nemen in zijn fascinatie voor dit mysterie door het tragische einde van de onmogelijke relatie tussen Rosa en Pepet van verschillende kanten te belichten. Vier dorpsgenoten blikken vijftig jaar terug in de tijd en vertellen hun eigen herinneringen aan de bizarre gebeurtenissen rondom de geheime verhouding. ‘Ik begin met vier versies, maar in de loop van de film vallen deze samen en moet je het als kijker zelf doen.’ Dit zelf doen kan nog het hele festival en vanaf 24 september door het hele land. KA ZA26-9 14:00 MO2, ZO27-9 11:00 SSUD, MA28-9 19:30 CITY, DO1-10 20:00 LHC3
Verstoorde illusie Witte Hond van Natasja André de la Porte Met de fotocamera veilig verborgen onder haar trui loopt de zevenjarige Dora door een bebost landschap. Foto’s maken is haar hobby. De kijker mag pas dichterbij komen als zij begint met fotograferen. Met de camera van haar overleden vader in haar handen is Dora dichter bij hem. Helaas begrijpen haar leeftijdsgenootjes niet altijd dat haar hobby niet zomaar een hobby is. Wanneer Dora op het punt staat een zelfportret te maken, verstoren de kinderen ruw het moment van haar illusie. Witte hond is na Kort Rotterdams – Soufiane de nieuwste film van Natasja André de la Porte. De la Porte brengt het kleine meisje sterk in beeld, maar laat ook zien dat Dora weet dat zij door middel van fotograferen haar vader niet terugkrijgt. LW DO24-09 20:00 MO1, MA28-09 11:45 CITY
Duel op het water Boat Trip 3D van Mathijs Geijskes
‘Houden van is de enige uitweg’ Lover of Loser van Dave Schram Met Lover of Loser maakt regisseur Dave Schram na Timboektoe (2007) en Radeloos (2008) alweer zijn derde Carry Slee-verfilming in twee jaar tijd. Net als zijn voorgangers is Lover of Loser niet alleen een film die het niveau van de eerdere films overstijgt. De film stipt ook belangrijke thema’s aan, introduceert nieuw jong talent en - niet geheel onbelangrijk - biedt uitstekend vermaak. Schram: ‘Ik wil iets toevoegen, films maken die er toe doen.’ Tot nu toe slaagt de regisseur in zijn opzet. Zowel Timboektoe als Radeloos combineert vermaak en educatie op vlotte en plezierige wijze en ook in Lover of Loser weet Schram direct de juiste snaar te raken. ‘In eerste instantie zie ik film als vermaak. Tegelijkertijd wil ik de kijker echter iets meegeven. In dit geval over loverboys, die een groot, maar onderbelicht probleem vormen in onze maatschappij.’
Liefde en bescherming Lover of Loser vertelt het verhaal van de vijftienjarige Eva (Gaite Jansen) die thuis problemen heeft met haar moeder en diens nieuwe vriend. Ze komt in aanraking met de vlotte en knappe Ricardo (Ruud Feltkamp). Hij geeft haar wél liefde en bescherming. Mees (Martijn Lakemeier), die stiekem een oogje heeft op Eva, vertrouwt Ricardo niet en komt tot een schokkende ontdekking.
‘Loverboys zoeken kwetsbare meisjes uit. Vervolgens pakken ze deze meisjes in en gaat het van kwaad tot erger. De meisjes worden vaak echt verliefd. De enige uitweg is ‘houden van’, anders gaan ze kapot: niet alleen mentaal, maar ook fysiek.’ Hoewel Lover of Loser harde scènes niet schuwt, zijn de meeste scherpe randjes gladgestreken. ‘De film is in eerste instantie een love story, je moet de zaal met een goed gevoel verlaten. Daarnaast hoop ik dat het publiek de waarschuwing voor loverboys oppikt.’
Veilige omgeving Opvallend aan Lover of Loser is de oprechte sfeer die de film uitstraalt en het zichtbare spelplezier van de jonge cast. ‘Voor ik aan een film begin wil ik een goed gevoel hebben bij het script. Ik wil de film als het ware voor me zien. Als het gevoel goed is, gaat het daarna vanzelf. Voor de acteurs vind ik het belangrijk dat we een veilige en vertrouwde omgeving creëren waarin ze aan de slag kunnen. Want zij moeten het nog altijd zelf doen. Wij kunnen er alleen voor zorgen dat de omstandigheden optimaal zijn.’ En getuige de indrukwekkende acteerprestaties van de hoofdrolspelers en de prima technische verzorging van de film zijn Schram en zijn collega’s daar volledig in geslaagd. GF DO24-9 16:15 SSUD, VR25-9 16:15 RE1, ZA26-9 16:15 RE1, DO1-10 16:15 RE1
Wat begint als een gezellig boottochtje eindigt in een spannende achtervolgingsfilm. Net zoals Roger Moore in Live and Let Die, maar dan in 3D. Wanneer een jongen namelijk uitdagend een speedboot inhaalt, reageert die met een voorstel tot een duel. In deze eerste Nederlandse korte film in 3D laat Mathijs Geijskes een race zien over Hollandse slootjes en meren, langs weilanden met grazende koeien en schapen. Een race op leven en dood, waarbij het steeds nét goed gaat. Door de 3D-bril op je kop spetteren de waterdruppels je in het gezicht, vliegt een drijvend krat met flessen je om de oren en word je bijna zelf het slachtoffer van een aanvaring. En tja, dat blijft leuk. LvZ DO24-9 22:00 RE1, DI29-9 16:15 RE1, DO1-10 14:00 RE1
‘Niks maken zonder ogen’ Piet Esser: verbeelden van het zien van Hansje Ran ‘Je moet net zo lang duwen en schuiven tot alle bobbeltjes op de juiste plaats zitten’, aldus kunstenaar Piet Esser (1914–2004) over wanneer een beeld af is. Hij was een meester in portretten. In de documentaire van Hansje Ran worden beelden van zijn huis in de Dordogne afgewisseld met amateuropnamen van zijn kleindochter. Esser vertelt uitgebreid over het belang van het kijken in de kunst: ‘Als ik geen ogen had, zou ik niks kunnen maken. De ogen ervaren de schoonheid.’ Hij was een meester in het weergeven van lichaamshoudingen. Een oud-leerling vertelt: ‘Als iemand onzeker is, gaan de schouders iets omhoog staan. “Als je net even zo’n schoudertje omhoog deed”, zo zei hij dat, dan sprak daar een ontroering uit, omdat hij iets liet zien van hoe een mens zich voelde.’ Anderen herinneren zich de bezoeken aan zijn atelier en Essers worsteling met vernieuwingen in de beeldende kunst. MK DO24-9 20:00 LHC2, MA28-9 20:00 HO2
.
.
Donderdag 24 september 2009 / in première / 7
Eigentijdse remix van een klassiek stuk Carmen van het noorden van Jelle Nesna In 1919 co-regisseerde Hans Nesna de film Een Carmen van het noorden, die destijds in eigen land voor de nodige ophef zorgde en internationaal hoge ogen gooide. Twee jaar geleden werd de film opgenomen in de Canon van de Nederlandse film. Kleinzoon Jelle komt nu met een eigentijdse remake. Gesitueerd in een wereld vol hiphop en straatvechters verhaalt Carmen van het noorden over de universele verwarring tussen lust en liefde. Nesna: ‘Elk goed verhaal moet eigenlijk elke tien jaar opnieuw verteld worden, dus het werd wel weer eens tijd.’
geen plezier is, houdt het op. We hebben er steeds naar gestreefd elkaar uit te dagen, te verrassen. Je moet ook risico’s nemen, anders wordt het saai. Zo ontstaat er een positieve energie op de set, die hopelijk ook uitstraalt naar het publiek.’
Concessies doen
Kans van slagen Voor Nesna, die in 1985 afstudeerde aan de Nederlandse Film en Televisie Academie, is Carmen van het noorden zijn speelfilmdebuut. ‘Ik wilde al lange tijd graag een speelfilm maken. Ik dacht: als er iets is waarmee ik kans van slagen heb, is het wel dit onderwerp. Door allerlei omstandigheden kwam het er steeds niet van. Ik ben erg blij dat ik de film nu heb mogen maken.’ Met de film van zijn overgrootvader in zijn hoofd ging de regisseur aan de slag. Het oorspronkelijke verhaal van Prosper Mérimée uit 1845 (waarin een man valt voor de verleidelijke Carmen, maar uiteindelijk gedumpt wordt voor een stierenvechter) werd in die film vertaald naar een operasetting. Niet iets van deze tijd, vond de regisseur. ‘We
zitten nu in 2009, dat kan gewoon niet. Toen dacht ik aan een MC die Toreador heet en wist ik gelijk hoe de film eruit moest komen te zien: als een hiphopfilm. Met het vinden van de persoon met wie Carmen er vandoor gaat, vielen voor mij alle puzzelstukjes in elkaar.’
Mensen van de straat ‘Ik wilde een eigentijdse en hippe film maken, net als die van mijn
opa toentertijd. We zochten naar mensen van de straat, met ambitie en talent, die zichzelf waren voor de camera. Ze moesten ons verrassen en iets geven waar we in de film iets mee konden.’ Naast een aantal reeds gevestigde acteurs, waaronder Thom Hoffman en Tygo Gernandt, wordt de cast van Carmen van het noorden dan ook voor het grootste deel gevormd door nieuw, enthousiast acteerta-
lent, veelal afkomstig van de straat, waaronder populaire artiesten als Duvel, Jiggy en GMB. Het spelplezier spat van het scherm en is er grotendeels verantwoordelijk voor dat de film een positieve indruk achterlaat. Volgens Nesna volledig de verdienste van de talentvolle cast. ‘Ik beschouw mezelf meer als soort van coach voor de acteurs. Plezier is daarbij van groot belang. Als er
Carmen van het noorden is gemaakt met een minimale realiseringssubsidie van het Nederlands Fonds voor de Film. Niet alleen voor, maar ook achter de camera’s werd zodoende veel van de medewerkers geëist. ‘We hadden slechts 21 draaidagen. Je doet concessies, je maakt keuzes – die ik met alle liefde en plezier heb gemaakt – omdat je anders je film niet kunt maken. Het dwingt je tot een bepaalde manier en staat van draaien.’ Ondanks de korte draaiperiode en de daarmee samenhangende werkdruk is de regisseur tevreden over het resultaat. ‘Ik zie dat we het maximale eruit hebben gehaald, en zelfs meer dan dat.’ Bang voor de reacties van het publiek is hij dan ook niet: ‘Op het moment dat de film af is, is hij ook af. Ik hoop dat mensen met een positief gevoel de zaal uitlopen, dat ze een leuke avond hebben gehad en de film aan anderen aanraden.’ GF DO24-9 20:00 RE1, DO24-9 20:30 SSUD, VR25-9 19:30 RE1, DI29-9 20:30 SSUD
Een dans, de jeugd en de liefde Premières experimentele korte films Dit programma is een bonte verzameling korte films. Zo verbeeldt psycholoog Corrine Bot emoties met metaforen. In Losing my Self Control vernielt de hoofdpersoon de afstandbediening die haar bestuurt en in She Loves Me, She Loves Me Not trekt een jonge vrouw naaldjes uit een cactus, die staat voor de pijn en onzekerheid die liefde en verliefdheid met zich meebrengen.
Kindertijd en volwassenheid
‘Mijn film moest gemaakt worden’ De vergeten strijders van Oranje van Ramdjan Abdoelrahman De Amerikaanse, Britse en Poolse veteranen stonden de afgelopen dagen weer volop in de belangstelling met de 65e herdenking van de Slag om Arnhem. De oude mannen kregen tijdens de plechtigheden meerdere malen de handen van het Nederlandse publiek op elkaar. Wat veel mensen in dat publiek niet zullen weten is dat aan de andere kant van de wereld zo’n vijfduizend Surinamers onder de wapenen moesten om een bezetting door nazi-Duitsland of haar handlangers te voorkomen. Filmmaker Ramdjan Abdoelrahman maakte een documentaire over deze verborgen geschiedenis.
bauxietmijnen De vergeten strijders van Oranje – nee, de titel is geen knipoog naar die andere film over de Nederlandse oorlogsgeschiedenis – vertelt het verhaal van een tiental Surinaamse veteranen. Zij werden aan het begin van de Tweede Wereldoorlog door de Nederlandse
regering ingezet om de bauxietmijnen en grenzen met Frans Guyana te beschermen.
Wakende Wilhelmina Abdoelrahman kwam op het idee voor de film toen hij aan de oevers van de Surinamerivier uitkeek op het wrak van het Duitse koopvaardijschip Der Goslar. ‘Ik keek naar het wrak (in mei 1940 door de Duitsers tot zinken gebracht om bauxiettransporten te versperren, red.) en realiseerde me dat het verweerde standbeeld van Wilhelmina er direct op uitkeek, alsof zij er over waakte. Toen wist ik dat ik hier iets mee wilde doen.’ De regisseur kreeg een gevoel van urgentie toen hij bij navraag in Nederland bemerkte dat maar weinig mensen afwisten van het Surinaamse oorlogsverleden. Abdoelrahman: ‘Mijn film moest gemaakt worden.’ Het bauxiet werd door de geallieerden gebruikt om vliegtuigen mee te bouwen. Suriname was in de oorlogsjaren ver-
antwoordelijk voor zestig procent van de globale productie. Abdoelrahman: ‘Zonder de Surinaamse bauxietlevering aan vooral de Amerikanen had de oorlog wel eens heel anders af kunnen lopen.’
Onrechtvaardigheid De Surinaamse veteranen hebben echter nauwelijks erkenning gekregen voor hun verdiensten, iets waar Abdoelrahman wat aan wil doen met zijn documentaire. ‘Er leeft onder die mensen een gevoel van miskenning en onrechtvaardigheid. Ik hoop met het vertellen van hun verhaal een bijdrage te leveren aan de oorlogsgeschiedschrijving.’ Hoewel de Nederlandse regering enkele toenaderingspogingen deed met spelden en medailles, blijft het merendeel van de veteranen verbitterd. Zoals één van hen in de documentaire stelt: ‘Ik heb die spelden teruggestuurd en gezegd dat ze erin gaar kunnen koken.’ TV DO24-9 16:00 HO2, MA28-9 20:00 HO3
Andere films gaan over korte momenten in de tijd. Het in close-ups gefilmde Wicked duurt een autorit en gaat over Layla, in de auto naast haar vader na een feestje waar ze is weggestuurd. Omdat ze heeft gestript. Moet ze het haar moeder vertellen? En hoe is de relatie met haar vader? Wicked roept vragen op en brengt kindertijd en volwassenheid bij elkaar. Layla rekent af met haar jeugd.
Zon en muziek Sharing a Beautiful Sunset laat foto’s van de zon zien, allemaal achter elkaar gemonteerd. Dit gaat zo snel, dat de zon beweegt en langzaam in de zee verdwijnt. De maker, Jasper Elings, heeft de foto’s op internet verzameld. Ze zijn van iedereen, net als de zon. In DIY (Do It Yourself) volgt de kijker de bouw van het huis van de filmmakers. Verder zijn er After the Water the Clouds, een prachtige dansfilm, Fat Head van Dan Geesin, die ook de muziek van Kan door huid heen maakte, en Exit, ook van Corrine Bot. En tot slot Stille waters, een film met minimalistische, mysterieuze muziek waarbij je kunt wegdromen. EW DO24-9 19:30 LHC1, DI29-9 22:00 HO1
.
.
Donderdag 24 september 2009 / in première & achtergrond / 9
4 vragen aan: Hanneke de Raaff
Hoe is het programma je vorig jaar bevallen? ‘Heel erg leuk! Het is natuurlijk een goed initiatief. Mensen in mijn omgeving waren erg positief. Er was een aantal klassen van scholen voor slechthorenden aanwezig en die waren er erg blij mee. Filmmakers kwamen zelfs uit de zaal naar me toe; de scenarist van
Zoop in Afrika kwam na afloop van de film vertellen hoe bijzonder hij dit vond!’ Hoe verschilt het tolken bij film met je normale werk? ‘Film is heel erg anders dan wat ik normaal doe. Ik ben gewend om bij interviews of gesprekken verwerkingstijd te hebben, terwijl dit natuurlijk simultaan is. Dat vergt een héle goede voorbereiding! Twee weken lang ben je bezig om de film compleet uit je hoofd te leren. Snelheid is vereist. Kijkers moeten niet de hele tijd naar mij hoeven kijken, het beeld is minstens zo belangrijk.’ Intonatie in dialoog is heel belangrijk en sfeer wordt vaak bepaald door muziek. Hoe los je dat op? ‘Muziek wordt over het algemeen in de ondertiteling opgenomen. Soms is muziek echter essentieel, bijvoorbeeld als het een relatie tussen mensen symboliseert. Dan wordt de tekst vaak in gebarentaal vertaald.
Verder probeer ik zo veel mogelijk een personage te vertolken. Een man die vaak chagrijnig is, komt bij mij tot uiting in mijn mimiek en lichaamshouding. Daarnaast vormen films met veel humor een grote uitdaging. Er moet toch een manier worden verzonnen om bepaalde grappen leuk over te laten komen.’
foto bram belloni
Speciaal voor doven en slechthorenden vertoont het festival, in samenwerking met SOAP! Tolknet en het Instituut voor Gebaren, Taal & Dovenstudies van de Hogeschool Utrecht, een aantal films met ondertitels, ringleiding én gebarentolk! Grote titels als Bride Flight en openingsfilm Tramontana zijn opgenomen in dit programma. Student Gebarenstudies Hanneke de Raaff stond op het festival 2008 al voor het witte doek en zal ook dit jaar films voorzien van gebaren.
Wat dacht je van een speciale bioscoop voor doven en slechthorenden? ‘Eén bioscoop? Veel te weinig! Als het aan mij zou liggen zou elke bioscoop een gebarentolk inzetten. Een programma waarin elke film toch minstens één keer per week voor doven en slechthorenden vertoond wordt!’ MvdV
De festivalbezoeker Naam: Tessa Velthuis Leeftijd: 24 Werk/Studie: Psychologie aan de UvA Woonplaats: Amsterdam Heb je een speciale band met de Nederlandse film en het festival? ‘Ik fietste er elke dag langs toen ik in Utrecht woonde. Nu ik verhuisd ben naar Amsterdam vind ik het NFF een mooie gelegenheid om weer eens naar Utrecht te gaan en met Utrechtse vrienden af te spreken. En ik hoop natuurlijk nog steeds Michiel Huisman tegen het lijf te lopen.’
Vandaag te zien met gebarentolk: Bride Flight van Ben Sombogaart DO24-9 16:15 LHC3 De laatste dagen van Emma Blank van Alex van Warmerdam DO24-9 20:00 LHC3
Wat ga je dit jaar doen op het festival? ‘De film Gevangenen van de grond lijkt me wel wat, over de Finse bevolking. Ik heb een tijd in Finland gestudeerd. Maar bij nader inzien gaat die ook over de tango. Toen viel mijn oog op een andere film over Finnen die zuipen. Daar komt een boottocht in voor tussen Zweden en Finland die ik ook heb gemaakt; wat een hel. Verder heb ik echt een documentairejaar.’ Wat vind je de beste Nederlandse film? ‘Iles flottantes vond ik goed. En Grimm. Ik ben een Halina Reijnliefhebber.’
foto: bo van heeringen
Welke drie films zou je meenemen naar een onbewoond eiland? ‘Om te lachen Little Miss Sunshine. En een heel ingewikkelde van David Lynch, dan kan ik hem net zo vaak kan kijken tot ik hem snap. En de beste film die ik de afgelopen tijd gezien heb: Inglorious Basterds.’
Intiem familiedocument Verloren band – de scheiding van mijn ouders van Gisèle Mallant ‘Dat het goed komt tussen papa en mama’ staat eigenlijk nog steeds bovenaan het verlanglijstje van journalist Frénk van der Linden. Sinds hun echtscheiding veertig jaar geleden hebben zijn ouders geen woord meer met elkaar gewisseld. Nu nadert het einde, nog altijd in totale bitterheid, met als bijkomende complicatie de beginnende Alzheimer bij moeder Erica. Zoon Frénk doet een laatste poging zijn ouders weer on speaking terms te krijgen. In eerste instantie ging het om een persoonlijk familiedocument. Voor de camera zouden eerst zijn moeder en dan zijn vader hun verhaal doen. Een hereniging, ten minste op videoband. Van der Linden vroeg daarbij hulp van bevriende programmamaker Gisèla Mallant.
Onbegrip en frustratie Met hun professionele aanpak wordt het al snel een heus documentaireproject. Archiefbeelden van bollenpellers en bloemencorso’s door de jaren heen verlevendigen het Noord-Hollandse decor achter de pijnlijke herinneringen. Behalve een tijdsbeeld weet de film treffend het wederzijdse onbegrip en de frustraties te vatten waarmee dit soort familiedrama’s zo vaak gepaard gaan. Het uiterst intieme karakter ervan blijft overeind. De keiharde of gevoelige uitspraken doen vermoeden dat nauwelijks is gecensureerd. Dat bevestigt regisseur Mallant: ‘Vanwege de oorspronkelijke doelstelling vonden we eerlijkheid extra belangrijk. Alleen wanneer een uitspraak geen recht deed aan de betrokkenen, of wanneer ik twijfelde of het feitelijk juist was, heb ik geschrapt.’
Emotionele ontboezemingen Beroepsinterviewer Frénk van der Linden voert de gesprekken als zoon die, net als zijn ouders, enkele emotionele ontboezemingen doet. ‘Ik zie dat het hem beroert’, vertelt Mallant. Zoals toen zijn vader bekende bijna het gas open te hebben gedraaid terwijl Frénk en zijn zus boven lagen te slapen: dat heeft hij nooit geweten. SK DO24-9 20:00 RE3, MA28-9 22:15 HO2
Welk filmpersonage had je zelf wel willen spelen? ‘The Dude (uit The Big Lebowski)! Hoewel dat lastig wordt met die white russians, want ik lust geen melk. Ach, dan drink ik gewoon black russians.’ Welke films zou je voor vandaag kunnen aanraden? ‘Julia’s hart heb ik op tv gezien, over een orgaandonatie. Zielig en romantisch en op een bijzondere manier gedaan.’ SK
‘De wereld was van John’ In Ferno van Jacques Laureys Het was op een rommelzolder waar cameraman, scenarist en regisseur Jacques Laureys zijn aantekeningen uit 1987 van de Filmacademie weer tegenkwam. Bovenaan een lijst met mensen waar een film over moest komen, stond de naam die Laureys nog steeds inspireert: John Fernhout. ‘Als filmmaker is Fernhout zo interessant. Hij heeft prachtige dingen in beeld gebracht. Hoe kan hij nu al vergeten zijn?’
Contradicties en anekdotes Authentieke filmbeelden en interviews spreken voor zich. De persoonlijkheid van Fernhout - oorlogsverslaggever van beroep - krijgt vorm in contradicties en anekdotes. Beelden van platgebombardeerde bospartijen contrasteren met zijn aversie tegen destructie. Verhalen over het ‘stelen’ van de welbekende beelden van Paaseiland worden verteld, met als moraal dat Fernhout verre van geketend was: ‘Wat John wilde, dat gebeurde. De wereld was van hem.’ Wanneer de politiek geëngageerde bril van Fernhouts neus viel, werd de kunstenaarsbril opgedaan en het landschap opgehemeld. ‘Net
als Fernhout geloof ik dat het landschap niet losstaat’, aldus Laureys. ‘Het vertelt zoveel! Het is een raamwerk waarin een mens leeft en verandert.’
afkeer van hokjesgeest En dat is niet het enige waar de twee filmmakers gelijkgestemd in zijn. Net als Fernhout heeft Laureys een afkeer van de hokjesgeest. In Ferno besteedt hier - in zijn kritiek op het film maken zelf
- aandacht aan. Laureys: ‘Documentaires roepen vragen op bij mensen. Wat is echt en wat niet? Als ik een waarheidsgetrouw verhaal neerzet en mensen denken dat het fictie is, vind ik dat een compliment. Geregisseerd wordt er altijd. Mensen moeten geloven wat ze willen geloven. Dat is dan hun waarheid, en dat is genoeg.’ MvdV DO24-9 19:30 HO1, DI29-9 14:00 HO1, WO30-9 16:00 HO1
.
.
Donderdag 24 september 2009 / achtergrond / 11
Cinema.nl Afficheprijs
‘Ga maar wat maken’ Woensdag 30 september wordt voor de 9e keer de Cinema.nl Afficheprijs uitgereikt. De Dagkrant stelt de vijf genomineerden voor. Aflevering 1: Angst, ontworpen door Sander Plug.
De Nederlandse polder Dutch Angle: Fow Pyng Hu
In het programma Dutch Angle staan getalenteerde en vernieuwende Nederlandse auteurfilmers centraal. Zij zijn vaak bekend en geroemd in het buitenland, maar minder in Nederland. Vandaag: Fow Pyng Hu.
Ontwerper Sander Plug won eerder prijzen met zijn theateraffiche voor de Vaginamonologen. Daarna maakte hij voor deze serie theatervoorstellingen posters. Ook voor de vorige film van Michiel van Erp, Pretpark Nederland (2006), maakte hij een affiche. Hoe luidde de opdracht? ‘Ik had veel vrijheid, er was geen concrete opdracht. Michiel van Erp zei: “Ga maar wat maken”, en toen kwam ik met dit voorstel.’ Heeft u nog andere dingen geprobeerd voor u op dit ontwerp uitkwam? ‘Nee, eigenlijk niet. In vrij werk had ik al eens portretten gemaakt achter luxaflex en toen ik deze film onder ogen kreeg was het vrij snel duidelijk dat het zoiets moest worden.’ Heeft u nog acties op touw gezet om mensen te bewegen op uw affiche te stemmen? ‘Nee, ik vind het vrij lastig om mensen aan te zetten om op mijn werk te stemmen. Michiel van Erp heeft wel een mailtje de deur uit gedaan en dan zijn er vrienden die dat lezen en stemmen, maar zelf doe ik dat niet.’
niet zo divers. Maar als ik toch moet kiezen, dan Oorlogswinter of Alex van Warmerdam (met De laatste dagen van Emma Blank, red.). Ik denk dat Van Warmerdam de grootste kanshebber is voor de Afficheprijs.’ MK
Wie moet de Afficheprijs krijgen als u niet wint? ‘Oei, alle affiches zijn eigenlijk vrij traditioneel en
Tot maandag 1 oktober 00.00 uur kan het publiek stemmen: online of met de stembiljetten in het Festivalpaviljoen.
Hu vindt het niet vreemd dat zijn films in Nederland niet zo’n groot publiek trekken, maar het in het buitenland heel goed doen. In zijn ogen is dat verbonden aan zijn stijl, die de Nederlandse kijker niet geeft wat hij verwacht of prettig vindt om naar te kijken: ‘Mijn films bevatten een soort traagheid en het is onduidelijk wat de mening erin is, terwijl een mening in Nederland juist heel belangrijk is. Mijn films zijn soms een beetje meningloos, omdat ze over observeren gaan. Je weet niet waar het naartoe gaat of waar het vandaan komt. En dat ligt moeilijk.’ Waarom? Omdat men in Nederland gewend is overal een verklaring voor te geven en zich te laten leiden door de reden, vindt Hu: ‘Ik denk dat dit met de polder te maken heeft. Om even een cliché te gebruiken: de polder is vlak en het is voorspelbaar wat er is gebeurd en wat er zal gebeuren. Er zit geen romantiek in. In Nederland vindt men het prettig om te weten waar iets vandaan komt en waar het naartoe gaat. In andere landen zijn het landschap en het klimaat minder voorspelbaar en ben je er op berekend dat het morgen ineens heel anders kan zijn.’ Hu legt uit dat hij niet voor vaagheid preekt, maar voor een gerichte, beheerste redelijkheid. ‘Iets waar je geen grip op kunt krijgen. Anders blijft een film hangen bij wat jij kunt bedenken, bij jouw redelijkheid. En dat is gewoon niet interessant.’ LvZ Jacky – Fow Pyng Hu en Brat Ljatifi DO24-9 16:15 RE2, WO30-9 11:45 MO2 Hu is na afloop aanwezig voor een nagesprek
Partners
Met dank aan: Ampco, CineMec Ede, CommITment, Corio, De Leckere, FestivalTickets, Holland Casino, Jean Mineur Mediavision, Pool Worldwide, Rabobank Utrecht, The Security Company, Van Straaten Post, YouTube
Subsidiënten
Re:visie
Met dank aan: Fentener van Vlissingen Fonds
Fondsen
Holland Film Meeting
HGIS Cultuurmiddelen
Met dank aan: Provincie Utrecht - afd. Economie, Cultuur en Vrije Tijd, Gemeente Utrecht - Programmabureau Stadspromotie, Gemeente Utrecht - Dienst Maatschappelijk Ontwikkeling, afd. Culturele Zaken, Gemeente Utrecht - Wijkbureau Overvecht, Rotterdam Media Commission, Fentener van Vlissingen Fonds, Kosmopolis Utrecht, Stichting Kees Eijrond Fonds, LIRA Fonds
Met dank aan: Binger Filmlab, MEDIA DESK Nederland, Provincie Utrecht, Gemeente Utrecht, Rotterdam Media Commission, Rotterdam Media Fonds, Vrede van Utrecht, Nederlandse Vereniging van Speelfilmproducenten, Holland Film, Kodak Netherlands BV, Screen International, Variety, Film Fund Luxembourg, Irish Film Board, Vlaams Audiovisueel Fonds, Warnier Studio, EAVE, Grand Hotel Karel V, CineMeta digital
