De
nieuwe
entree
voor
De n
H a ag
Inleiding Met ons initiatief willen we de bezoeker van Den Haag een waardige entree geven. Een entree van waar men intuitief naar het prachtige, historische centrum wordt geleid. Een warm welkom. Den Haag ontbeert momenteel dicht bij de hoofdentree van Den Haag, het Centraal Station, een toeristische trekpleister waar men tevens informatie kan krijgen over alles wat de stad te bieden heeft. Een plek waar men daadwerkelijk aktiviteiten vanuit kan ondernemen, zoals het maken van een rondvaart, een museumbezoek, een stadswandeling of als startpunt voor een actieve fietstocht. Een plek waar de toerist of bezoeker van onze stad even op adem kan komen alvorens deze te verkennen. Door een paviljoen als intermediair tussen Den Haag CS en het centrum te creëren kan de bezoeker zich hier orienteren op de stad en alle mogelijkheden die de stad te bieden heeft. Ook een icoon voor de stad van Recht en Vrede mag hier echter niet ontbreken: op het Koningin Julianaplein stellen wij een wereldbol voor die tegelijkertijd dienst doet als fietsenstalling. Samen met onze partners presenteert De Ooievaart haar voorstel voor een nieuwe entree tussen het Koningin Julianaplein en het centrum van Den Haag. Den Haag, maart 2011
Welkom in Den Haag! Als gast kom je veelal via de voordeur binnen. Deze voordeur is meestal representatief voor de woning die erachter schuilt. We willen graag dat de voorkant van de woning er goed bij staat: een eerste indruk is immers het halve werk. Voor Den Haag is de “voordeur” het Centraal Station. De bezoeker maakt kennis via het Centraal Station met de Haagse binnenstad. Vanaf het centrale plein voor het Centraal Station, het Koningin Julianaplein, zou de gast direct en intuïtief de Haagse binnenstad moeten kunnen vinden. Direct naar winkels, terrassen, musea, en andere toeristische activiteiten. Helaas is het Centraal Stationsgebied, het Koningin Julianaplein, niet het voorportaal dat een stad als Den Haag betaamd. Vanaf de centrale hal in het Centraal Station wordt het de Haagse bezoeker niet duidelijk waar nu de ‘voordeur’ van Den Haag is. Is het nu de uitgang bij de Rijnstraat, of aan het Koningin Julianaplein? Als men vervolgens op het Koningin Julianaplein staat is het geheel niet duidelijk welke richting de binnenstadsbezoeker op moet en evenmin welke fantastische activiteiten Den Haag te bieden heeft. De bezoeker wordt overvallen door de grote ruimte van het plein en mist aanwijzingen die naar het centrum leiden.
Den Haag CS: OV knooppunt
Het Centraal Station is niet alleen de voordeur voor het Haagse centrumgebied, maar ook een overstap plaats voor tram en bus naar geheel Den Haag en zijn regio. Tram 1 en bus 24 zijn bijvoorbeeld goede verbindingen naar de Scheveningse en Kijkduinse kust. De nabijheid van de Koninginnegracht bij het station biedt ook kansen om per boot Den Haag te ontdekken. Boten kunnen, als de doorgang bij de dr. Kuiperdam wordt vergroot, direct langs Madurodam door naar Scheveningen. Het Koningin Julianaplein vervult ook een grote rol voor de bezoeker die met tram of bus vertrekt. Vanaf het plein moet de bezoeker direct, in een oogopslag, de tram en bus richting de gewenste bestemming kunnen vinden.
Het koningin Julianplein
Den Haag 1885: let op hoe prachtig het Centraal Station georienteerd is.
kansen! De historische kaart van Den Haag geeft veel inzicht in de oorspronkelijke hoofdopzet van het Centraal Station. De bezoeker werd destijds aan de rand van Den Haag afgezet en werd door de statige Herengracht en Korte Poten direct naar het Plein geleid, meer smaken waren er niet. Hierdoor kreeg de Herengracht een andere betekenis dan voorheen, het werd een belangrijk voetgangersgebied richting het centrum. Door de doorbraak van de Turfmarkt en de komst van ministeries langs deze route is een tweede toegang naar het centrum gecreëerd. Deze toegang is in de loop der tijd steeds meer aangezet met bebouwing en bijzondere openbare ruimtes. De Turfmarkt is tot op de dag van vandaag een belangrijke toegang voor de forens. Het is er voor de incidentele bezoeker van Den Haag niet duidelijker op geworden. De toerist ‘loopt dood’ op het Spuiplein en verdwaald in stegen en straten, als men de Turfmarktroute kiest. Kiest men de uitgang op het Koningin Julianaplein, dan wordt de bezoeker overvallen door de grote ruimte die geen oriëntatie biedt naar het centrum. De bezoeker ‘verdwaalt’ in de ruimte die wordt gedomineerd door gestalde fietsen. En dit terwijl de oorspronkelijke route zoveel kansen biedt! Door de herinrichting van het gehele centrum ademt de Herengracht de oude Haagse grandeur uit, een welkome sfeer die je verwacht bij aankomst in een grote stad. De bezoeker word verrast door de groene entree van het Koekamp en het Malieveld. Men kruist ook een van de verborgen parels van Den Haag, de grachten. Hier ontstaat ook de kans om de Haagse grachten prominenter onderdeel te laten uitmaken van de openbare ruimte.
Den Haag 1970
Momenteel is met name aan de forens gedacht; vanaf de zij-uitgang van het Centraal Station (Rijnstraat-zijde) wordt men automatisch naar de Turfmarkt geleid, langs kantoren en overheidsgebouwen, eindigend op het Spuiplein. Dit is een heldere ontwikkeling. Door de forens een duidelijke route te geven kan het deze zijn of haar werkplek vinden. De toerist daarentegen willen we juist de andere kant van Den Haag laten zien. We willen de toerist langs sfeervolle terrassen, winkels en cafe’s. Ook kunnen we de bezoeker begeleiden door langs de aantrekkelijke route een rustpunt te creëren waar tevens informatie, verhuur van fietsen, entreekaarten, etc. te vinden zijn. De ‘cultuurroute’ van Den Haag volgt dezelfde route als de forens, deze route eindigt op het Spuiplein. Langs de voorgestelde route ligt nu de kans: de brede trottoirs van de Herengracht biedt de bezoeker gelegenheid om op een comfortabele manier richting het Plein te wandelen, langs winkels en cafe’s. We verwachten dat het Plein door deze ontwikkeling haar prominente plek in de Haagse binnenstad verder kan ontwikkelen. Bezoekers kunnen vanaf het Plein hun weg bepalen om de rest van de binnenstad te bezoeken. Imago Allereerst willen we weer de menselijke maat terug brengen op het plein. Dit doen we door het landschappelijke en groene karakter van de Koekamp door te trekken op het K.J.plein. De dominante gevel van het NS-gebouw willen we door middel van een groene gevel laten aansluiten op het groene karakter van het Koningin Julianaplein en de Koekamp. Deze groene gevel ademt meer de duurzaamheid uit waar Den Haag voor staat, anders dan het grijze beton van vandaag.
kantorenroute (blauw) en toeristische route (groen)
toeristische route (groen) is een kralensnoer van interessante ruimtes; kantorenroute (blauw) is een doelmatige route
diverse interessante functies langs de toeristische route
opwaardering looproute naar historische binnenstad
programma langs de toeristische route
het koningin Julianaplein gekoppeld aan de historische kern van Den Haag
Openbare ruimte Een ander beeldbepalend element is de ovaal. Dit accent in de bestrating geeft de relatie aan tussen het plein, de Haagse binnenstad, en de Koekamp. In deze ovaal komen verschillende elementen samen; verharding van de Koekamp, asfalt van de Herengracht en het paviljoen. De situering van het paviljoen is cruciaal voor de vormgeving van het Koningin Julianaplein. Het programma en de uitstraling van dit paviljoen geven, net als de ovaal, kracht bij de richting en oriëntatie van de Haagse bezoeker. Het is een letterlijk ‘welkom’ voor de gast. Fietsenstalling De bezoeker moet momenteel langs enkele duizenden fietsen een route bepalen. Dit geeft geen representatief beeld van de grandeur van Den Haag. Daarom willen we een antwoord geven op de vraag hoe deze fietsen zoveel mogelijk van het plein worden geweerd, zodat het plein een prettige verblijfsplek kan worden waar mensen kunnen wachten, afspreken en een kopje koffie kunnen drinken. Dit antwoord komt in de vorm van een beeldbepalend kunstwerk van circa 36 meter breed en 24 meter hoog: een fietsenstalling in de vorm van een grote wereldbol. Deze vorm is niet toevallig gekozen. Den Haag is een Wereldstad van Recht en Vrede. Helaas komt dit beeldmerk uitsluitend naar voren achter gevels van kantoren, het wordt niet in de openbare ruimte uitge dragen. Daarom biedt de stalling van 4.000 fietsen een kans om het beeld van Den Haag als Wereldstad van Recht en Vrede meer uit te dragen! De wereldbol in een groene omgeving zal een icoon welke verschillende boodschappen zal uitdragen; Nederland Fietsland, Den Haag Wereldstad, Den Haag Groene stad, Den Haag duurzame stad, etc. Uiteraard dient dit ontwerp nog nader te worden uitgewerkt. Grandeur Het Koningin Julianaplein maakt deel uit van de binnenstad van Den Haag. Daarom hebben we ervoor gekozen de typisch Haagse straatklinker toe te passen (mangaanklinker), in combinatie met hardsteen dat ook elders in het centrum van Den Haag wordt toegepast (indiase gres). De ovaal dat het verband legt tussen het Koningin Julianaplein en de Herengracht stellen we voor in dit type hardsteen te bestraten.
de nieuwe entree van de stad
Icoon Eerder hebben we al gesproken over de berging van de duizenden fietsen die momenteel op het plein worden gestald. Om een rustig beeld te creëren op het plein, en om de gast een representatief welkom te heten in Den Haag, hebben we een typisch Haags icoon ontworpen, waar deze fietsen geplaatst kunnen worden. Om het beeld van Den Haag als Wereldstad van Recht en Vrede te versterken, hoeft het beeldmerk niet beperkt te worden tot een standplaats. Wanneer ook elders in Den Haag deze iconen geplaatst worden zullen zij bijdragen aan het beelmerk van onze stad. Op de boulevard van Scheveningen, bij het Hollands Spoor / Haagse Hogeschool of als een nieuw icoon voor Kijkduin is het beeldmerk van Den Haag Wereldstad zeer goed denkbaar.
Paviljoen Een karakteristiek onontbeerlijk onderdeel van ons plan is het realiseren van het Paviljoen nabij de brug over de Herengracht, nabij de transformatorhuisjes. De locatie is op zich al subliem: er is hier een prachtige verbinding te vormen met het groen, het water en de historische binnenstad. Een sieraad voor de stad, niet alleen in architectuur, maar ook in de inbedding in de omgeving en de geboden functies die het krijgt. Het paviljoen is geïnspireerd op de duinen. Door het dak te vormen als een landschap is het zeer herkenbaar. Onder dit landschap bevinden zich het grand cafe, waar men heerlijk in het zonnetje een versnapering kan nuttigen of informatie kan inwinnen over de veelzijdige mogelijkheden die Den Haag biedt. De natuurlijke vormgeving, de transparantie van de gevel, het glooiende dak, draagt bij aan de prettige, haast natuurlijke wijze waarop het ingebed is in de omgeving, waardoor het lijkt alsof het gebouw daar altijd heeft gestaan. Bovendien wordt enerzijds het losstaande transformatorhuisje in het paviljoen opgenomen, anderzijds wordt het oude markante gebouwtje aan de weg door de dakvorm extra benadrukt en komt het beter tot zijn recht. Uiteraard wordt het gebouwtje weer in volle glorie opgeknapt. functies Niet alleen vervult het nieuwe paviljoen een verblijfsfunctie, een plek om op adem te komen of elkaar te ontmoeten, maar herbergt het ook een informatiepunt van de VVV. Het wordt een belangrijke opstapplaats voor de Ooievaart, kanoverhuur Den Haag en evt. de Willemsvaart. Het is daardoor ook een markante plek om Den Haag op een actieve en unieke wijze te ontdekken. Men kan er straks de rondvaart met de Ooievaart maken, kanoën of lekker mountainbiken in het Haagse bos. Tevens is het paviljoen het startpunt voor een stadswandeling o.l.v. het Gilde. Maar het paviljoen heeft nog een geheim te onthullen: onder de glooiende dakvorm bevindt zich niet alleen de duurzame installatietechniekruimte, maar ook een verbazingwekkend ruimtelijk ontmoetingszaal, waar vergadert kan worden met kleine groepen. Zo vervult het paviljoen een belangrijke maatschappelijke functie, en zal het in het een onmisbare schakel vormen in de route van het historisch centrum en het station.
boom
kraai
daklandschap paviljoen
boom
kraai
plattegrond begane grond
de huidige situatie
het nieuwe paviljoen: het transformatorgebouwtje is opgenomen in het ontwerp en ontsiert de ogeving niet meer
! !
! !
0
1
2
2
4
5
6
AANKOOPKOSTEN 0.1 aankoop grond 0.2 terreininrchting/ steiger/terras € 150,-/m2 0.3 verwervingskosten (notaris/ overdrachtbelasting/kadaster etc.) 6% BOUWKOSTEN 1.1 bouwkundige voorzieningen € 2000/ m2 (incl grootkeuken) 1.2 werktuigbouwkundige voorzieningen incl 1.3 electrotechnische voorzieningen incl.
Haalbaarheid p.m. € 60.000,00 p.m.
€ 900.000,00
BIJKOMENDE KOSTEN 2.1 overheidsheffingen 2.2. kosten bodemonderzoek 2.3 verzekeringen incl. asurantie belasting 2.4 aansluitkosten nutsvoorzieningen 2.5 festiviteiten (2% bouwsom)
€ 18.000,00 € 1.000,00 p.m. € 10.000,00 € 18.000,00
INVENTARISKOSTEN 3.1 losse inventaris
€ 60.000,00
DIRECTIEKOSTEN 4.1 architect 4.2 constructeur (2% bouwkosten) 4.3 adviseur installaties 4.4 ov. adviseurs en ondersteuning
€ 95.000,00 € 18.000,00 € 5.000,00 € 5.000,00
RENTE TIJDENS DE BOUW 5.1 rente tijdens de bouw 4 %
€ 49.160,00
ONVOORZIEN TOTAAL 6.1 bestekwijzigingen 5% 6.2 programmawijzigingen 2% 6.3 loon en prijsstijging 4%
€ 45.000,00 € 18.000,00 € 36.000,00
subtotaal 19% BTW totaal:
De totale investeringskosten voor het realiseren van het paviljoen met terras en aanlegsteiger wordt ingeschat op 1,6 miljoen euro exclusief grondkosten, inclusief BTW. We hebben gekozen voor kwaliteit: ranke detaillering bij de glazen puien, die met mooi weer helemaal opengeschoven kunnen worden, duurzame energieopwekking en van binnen en van buiten een hoogwaardige afwerking. Een prachtig houten terras naar het water maakt het paviljoen compleet. 70% van het verhuurbaar oppervlak wordt horecabestemming. (grand Cafe) De Ooievaart, het informatiepunt van de VVV, de fietsen (Tot Zo), kanoverhuur Den Haag en de verhuurbare multifunctonele ruimte voor vergaderingen zal de overige m2 afnemen. Inmiddels heeft een gerenommeerde haagse horeca ondernemer warme interesse getoond in het plan.
€ 1.338.160,00 € 254.250,40 € 1.592.410,40
colofon:
Van groot tot klein Lans-schap ontwerpt voor de buitenruimte. Of het nu gaat om een landschappelijke herstructurering of een particuliere tuin, van de eerste schetsen tot de laatste details wordt gezocht naar een integraal, gedragen en samenhangend ontwerp. landschap meets stedenbouw Lans-schap is actief op het snijvlak van stedenbouw en landschapsarchitectuur. Door jarenlange intensieve samenwerking met tal van stedenbouwkundige partijen is er veel specifieke kennis in dit werkveld. opdrachtgevers Lans-schap adviseert overheden, particulieren en adviesbureaus op het gebied van de (openbare) buitenruimte. Met als inzet een optimaal en maakbaar plan. Neem voor meer informatie contact op met Fred Lansbergen.
Stichting De Ooievaart in 2002 is opgericht. De stichting organiseert rondvaarten in en om Den Haag, beheert de passantenhaven aan de Bierkade en ook de nieuwe historische haven aan het Zieken. De Ooievaart presenteert de stad vanaf de oude grachten en dat was voorheen voor Den Haag niet mogelijk. Er wordt gevaren met zes schepen. De rondvaarten worden zomer en winter uitgevoerd door vrijwilligers. De Ooievaart is winnaar van de stadsprijs in 2006. En winnaar van de promotieprijs in 2004. In 2011 is de Ooievaart genomineerd voor de promotieprijs in de categorie innovatie. Voor meer informatie: Peter Duivesteijn www.ooievaart.nl 070-4451869
[email protected]
MORFIS werkt beeldend, grensoverschrijdend en onderzoekend, in onder andere architectuur en stedenbouw. Een poëtische benadering, het experiment, eigenzinnigheid en maquettestudie zijn basisingrediënten van onze wijze van ontwerpen. Wij betrekken opdrachtgevers intensief in dit proces: hierdoor bevinden onze ontwerpen zich in ‘een permanente staat van geboorte’. Samen het onbeschreven pad bewandelen leidt naar een bouwwerk dat nog nooit gezien is, maar waarnaar wel verlangd is. Ons werkgebied bestaat uit o.a. woningbouw, stedelijke vernieuwing, scholenbouw en multifunctionele accommodaties. Tevens doen wij studies, maken wij strategieën en initiëren wij innovatieve concepten voor projectontwikkelaars, overheid en consument. Een constant veranderende maatschappij, globalisering, meer keuzevrijheid; het vraagt om een herdefinitie van bestaande gebouwtypologiën: het nog niet geziene, waarnaar wel verlangd. Contactpersoon: Erik de Jong
MORFIS Bink36 Binckhorstlaan 36 C3-14 2516 BE Den Haag Lans-schap ontwerp en advies Rotterdamseweg 260 2628 AS Delft Tel: 06 29 21 69 60
[email protected] www.lans-schap.nl
tel 06 24 65 81 33
[email protected] www.morfis.nl architecture/urbanism
