Cursussenaanbod Grootseminarie Brugge

Cursussenaanbod Grootseminarie Brugge 2015-2016

Het Grootseminarie is een vormingscentrum voor de intellectuele, spirituele en pastorale opleiding van kandidaten die zich geroepen achten tot het diocesane priesterschap in het bisdom Brugge of elders krachtens de zending van de bisschop van Brugge. De seminaristen volgen een tweejarige wijsgerige en een vierjarige theologische opleiding. De lessen aan het Grootseminarie staan ook open voor geïnteresseerden. Voorwaarden Aan geïnteresseerden wordt gevraagd minstens een diploma secundair onderwijs te hebben. Getuigschrift Op het einde van een lessenreeks kunt u een getuigschrift verkrijgen. Daarin wordt vermeld dat u een of meerdere cursussen gevolgd hebt. Inlichtingen Antoon Vanhuyse Potterierei 72 8000 Brugge tel: 050/44 49 51 050/33 05 21 [email protected] Inschrijvingen Bij iedere cursus vindt u de kostprijs (inclusief syllabus) per semester. Indien u zich voor één of meerdere cursussen wil inschrijven kan dit ENKEL door het totale cursusgeld over te schrijven op de bankrekening van het Grootseminarie: IBAN BE88 4715 3543 4141 - BIC KREDBEBB. Met duidelijke vermelding van: voor- en familienaam, telefoonnummer en code(s). Deze code staat vermeld bij iedere cursus. De meeste cursussen lopen over een volledig academiejaar (dus over de twee semesters). Hierna vindt u per afdeling: - De kalender met de lesdagen. Wijzigingen worden vooraf meegedeeld. - Een korte omschrijving van de cursus. Wil zich inschrijft als gaststudent is van harte welkom op de diocesane startavond op donderdag 24 september te 19.00 uur in de kerk van het Grootseminarie. Na het avondgebed spreekt prof. Anne Vandenhoeck over het belang van vorming voor wie werkzaam is in de kerk. Daarna wordt er een glaasje aangeboden. U kan zich tot 16 september per mail inschrijven: [email protected]

AFDELING THEOLOGIE 1ste semester 2de semester sep/15 okt/15 nov/15 dec/15 jan/16 feb/16 mrt/16 apr/16 mei/16 jun/16 wo/04 do/05 vr/06

di/01 wo/02 do/03 vr/04

di/02 wo/03 do/04 vr/05

ma/05 ma/09 di/15 di/06 di/10 wo/16 wo/07 do/17 do/12 vr/18 vr/09 vr/13

ma/07 di/08 wo/09 do/10 vr/11

ma/07 di/08 wo/09 do/11 do/10 vr/120 vr/11

ma/02 di/03 wo/04

ma/21 ma/12 ma/16 di/22 di/13 di/17 wo/23 wo/14 wo/18 do/24 do/15 do/19 vr/25 vr/16

ma/14 di/15 wo/16 do/17 vr/18

ma/15 ma/14 ma/11 di/16 di/15 di/12 wo/17 wo/16 wo/13 do/18 do/17 do/14 vr/19 vr/18 vr/15

ma/09 di/10 wo/11 do/12 vr/13

ma/22 ma/21 ma/18 di/23 di/22 di/19 wo/24 wo/20 do/25 do/21 vr/22

wo/18 do/19 vr/20

do/01 vr/02

ma/28 ma/19 di/29 di/20 wo/30 wo/21 do/22 vr/23

ma/23 di/24 wo/25 do/26 vr/27

ma/26 ma/30 wo/28 do/29 vr/30

ma/29

di/01 wo/02 do/03 vr/04

ma/25 di/26 wo/27 do/28 vr/29

ma/23 di/24 wo/25 do/26 vr/27

AFDELING FILOSOFIE 1ste semester 2de semester sep/15 okt/15 nov/15 dec/15 jan/16 feb/16 mrt/16 apr/16 mei/16 jun/16 wo/04 do/05 vr/06

di/01 wo/02 do/03 vr/04

di/02 wo/03 do/04 vr/05

ma/05 ma/09 di/06 di/10 wo/16 wo/07 do/17 do/12 vr/18 vr/09 vr/13

ma/07 di/08 wo/09 do/10 vr/11

ma/07 di/08 wo/09 do/11 do/10 vr/120 vr/11

ma/02 ma/06 di/03 wo/04

ma/21 ma/12 ma/16 di/22 di/13 di/17 wo/23 wo/14 wo/18 do/24 do/15 do/19 vr/25 vr/16

ma/14 di/15 wo/16 do/17 vr/18

ma/15 ma/14 ma/11 di/16 di/15 di/12 wo/17 wo/16 wo/13 do/18 do/17 do/14 vr/19 vr/18 vr/15

ma/09 di/10 wo/11 do/12 vr/13

ma/22 ma/21 ma/18 di/23 di/22 di/19 wo/24 wo/20 do/25 do/21 vr/26 vr/22

di/17 wo/18 do/19 vr/20

do/01 vr/02

ma/28 ma/19 di/29 di/20 wo/30 wo/21 do/22 vr/23

ma/23 di/24 wo/25 do/26 vr/27

ma/26 ma/30 di/27 wo/28

ma/29

di/01 wo/02 do/03 vr/04

wo/01 do/02 vr/03

ma/25 di/26 wo/27 do/28 vr/29

ma/23 di/24 wo/25 do/26 vr/27 ma/30 di/31

AFDELING THEOLOGIE

ALGEMENE SACRAMENTENLEER – (code: T1) - € 60,00 prof. Koen Vanhoutte

maandag van 11.00 tot 12.00 uur

De cursus vertrekt van een verkenning van de recente ontwikkelingen binnen de sacramentologie. Daarop volgt een antropologische studie waarin de betekenis van symboliek en ritueel uitvoerig ter sprake komen. Verder wordt aandacht besteed aan een christologische benadering waarin Christus als sacrament van Godsontmoeting centraal staat. Daarbij sluit een ecclesiologische benadering (kerk als sacrament) aan, met bijzondere aandacht voor de rol van de heilige Geest in het sacramentele leven van de kerk. Klassieke vragen in verband met instelling, werkzaamheid en aantal van de sacramenten zitten verwerkt in de verschillende hoofdstukken. De cursus bevat ook een korte kennismaking met de zeven sacramenten en eindigt met de behandeling van de belangrijkste vragen uit de huidige sacramentenpastoraal. NIEUW TESTAMENT - (code: T2) - € 120,00 prof. Jean Bastiaens

maandag van 14.00 tot 16.00 uur

Deze cursus biedt een bespreking van de evangeliën van Marcus, Mattëüs en Lucas en hun onderlinge relaties. We proberen zowel de onderlinge samenhang als de eigenheid van deze drie evangeliën te karakteriseren, met aandacht voor hun specifieke ontstaansgeschiedenis en achtergronden, hun manier van redigeren en structureren en hun theologische boodschap. Daarnaast bekijken we verschillende teksten van meer nabij en focussen daarbij op de volgende thema’s: de kindheidsevangelies, de Bergrede, genezingsverhalen, passie– en verrijzenisverhalen. Naast het bieden van exegetisch commentaar wordt ook telkens ingegaan op Bijbeltheologische vraagstellingen die deze teksten oproepen. BIJBELS HEBREEUWS (Deel 1) - (code: T3) - € 60,00 prof. Hans Debel

dinsdag van 9.00 tot 10.00 uur

Deze tweejarige cursus beoogt studenten zonder enige voorkennis zelfstandig het Oude Testament in de Hebreeuwse grondtekst te leren lezen aan de hand van de beschikbare werkinstrumenten. Tijdens het eerste jaar van de cursus ligt de nadruk op het aanleren van het Hebreeuwse alfabet, het leren voorlezen van teksten en het verwerven van de basisnoties van de Hebreeuwse grammatica. Aan het einde van het eerste jaar worden deze toegepast op een specifieke, relatief eenvoudige tekst uit het Oude Testament, die gezamenlijk vers na vers zal worden ontleed.

OUD TESTAMENT - De profetische boeken - (code: T4) - € 120,00 prof. Hans Debel

dinsdag van 10.00 tot 12.00 uur

De profetische boeken vervullen zowel bij joden als bij christenen een scharnierfunctie onder de geschriften die samen de Hebreeuwse Bijbel, resp. het Oude Testament worden genoemd. In de Hebreeuwse Bijbel onderscheiden de profeten zich vooral als de schijnbaar onvermoeibare bemiddelaars van het verbond, die Gods toorn om het onrecht verwoorden en het volk aanmanen trouw te blijven aan zijn beloften. Het Oude Testament is zo opgebouwd dat de nadruk eerder ligt op het visionaire aspect van de profetische literatuur als vooruitblik op een nieuwe toekomst waarin God het volk opnieuw nabij zal komen. Beide richten zich aldus op één van de twee grondtrekken van de profetische boeken, waarin inderdaad zowel snoeiharde kritiek op het heden als hoopvolle vooruitzichten voor de toekomst te vinden zijn.

Het doel van dit luik van de driejarige cursus Oude Testament bestaat erin de veelzijdigheid van de profetische literatuur te leren begrijpen als de uitkomst van een dynamische traditie die getuigt van een veranderend godsbeeld en een verdiept besef van de eigen roeping. Tegen de achtergrond van het verschijnsel ‘profetie’ in het Oude Nabije Oosten bestuderen we de specificiteit van de profetische literatuur van het Oude Israël. Vervolgens gaan we, aansluitend bij de meest recente inzichten uit de historisch-kritische exegese, dieper in op elk van de afzonderlijke profetenboeken. Telkens besteden we aandacht aan de feitelijke tekst, de literaire groei, en de structuur, inhoud en eigenheid van het boek in zijn huidige vorm, en we bespreken enkele perikopen in detail. Vanzelfsprekend zullen daarbij de zogenoemde ‘grote’ profeten Jesaja, Jeremia, Ezechiël en Daniël uitgebreid aan bod komen, maar we blijven ook stilstaan bij elk van de twaalf ‘kleine’ profeten (Hosea, Joël, Amos, Obadja, Jona, Micha, Nahum, Habakuk, Sefanja, Haggai, Zacharia en Maleachi). Tot slot behandelt de cursus in het licht van het rabbijnse concept van het ‘einde van de profetie’ het doorleven van de profetische traditie in de latere Tweede Tempeltijd, waarbij onder meer de Dode Zeerollen en de Messiaanse interpretatie van de profetische literatuur ter sprake zullen komen. HOMILETIEK - (code: T5) - € 30,00 prof. Philippe Hallein

6 beurten tot 20 oktober, op dinsdag van 16.45 tot 18.45 uur

Deze cursus wil vooral een theoretische basis leggen over homiletiek en hoe het Woord Gods in gebedsdiensten, bij sacramenten, sacramentaliën en in de eucharistie wordt ontsloten. Na een korte inleiding over het verschil tussen preek en homilie, willen we in een eerste algemeen deel de geschiedenis van de homilie door de eeuwen heen blootleggen. Welke band bestaat er tussen de Bijbelse lezingen en de homilie? Wat maakt de homilie tot een onderdeel van de liturgie? Hoe is men in de loop van de eeuwen de verkondiging gaan herontdekken?

In een tweede deel bestuderen we de theologische uitgangspunten en de verschillende modellen die de Bijbelboodschap willen ontsluiten. Dit ligt ook aan de basis van verschillende soorten preken en homilieën. Bij de verkondiging van het Woord Gods is het ook van belang de basisprincipes van de communicatie te ontleden en deze toe te passen op de homiletische verkondiging. Tot slot behandelen we in dit deel nog het ambtelijk karakter van de homilie. In een derde deel hebben we het nog over de aansprekende verkondiging via de homilie en bespreken we de visie van paus Franciscus op de voorbereiding van de homilie.

PASTORAALTHEOLOGIE - Jeugdpastoraal, geloofscommunicatie, catechese en (nieuwe) evangelisatie - (code: T6) - € 60,00 prof. Philippe Hallein

(tweede semester) dinsdag van 16.45 tot 18.45 uur

In een eerste deel gaan we dieper in op de jeugdpastoraal. De cursus ‘Pastoraal bij de jeugd’ vertrekt vanuit een aantal courante benaderingen van het begrip ‘jeugd’. Hoe wordt vandaag wetenschappelijk nagedacht over ‘jeugd’? Vanuit deze begripsomschrijving kunnen we de jongeren situeren binnen de ruimere maatschappelijke context. Wat zijn jongerenculturen en hoe lang gaan ze mee? Daarna willen we dieper ingaan op de pastoraal bij de jeugd. We starten vanuit een schets van feitelijke gegevens i.v.m. het geloven van jongeren: de geloofsontwikkeling en hun kerkverbondenheid. Hoe kan de Kerk zich pastoraal opstellen t.a.v. jongeren? Hoe verloopt geloofscommunicatie? Moet de jeugdpastor werkelijk kiezen tussen laagdrempelige initiatieven en een geprofileerd aanbod? Tot slot van het deel over jongerenpastoraal verkennen we de drie milieus waar jongeren in leven: het gezin, de school en de wereld van de vrije tijd (in bijzonder de jeugdbeweging). Telkens gaan we na welke pastorale kansen er te vinden zijn en hoe binnen ons bisdom hierop wordt ingespeeld. In een tweede deel bekijken we van nabij de geloofsoverdracht. Langs welke communicatie verloopt deze? Kunnen we nog spreken van geloofscommunicatie? Welke sporen van catechese vinden we terug op de parochie, in het gezin, in de school, … Tot slot willen we ons buigen over de nieuwe evangelisatie en hoe nieuwe pastorale visies en bewegingen hiermee omgaan. SACRAMENTENLEER - Initiatiesacramenten - (code: T7) - € 120,00 prof. Stefaan Franco

woensdag van 9.00 tot 11.00 uur

In deze cursus komen de drie sacramenten van de christelijke initiatie aan bod: doopsel, vormsel en eucharistie. Wat het doopsel betreft onderzoeken we de bijbelse achtergrond, de ontwikkeling van de dooptheologie en -liturgie in de eerste eeuwen, de latere evolutie alsook de problematiek van het kinderdoopsel. Tot slot bespreken we de vernieuwde liturgie van het kinderdoopsel.

De studie van het vormsel vangen we aan met een studie van de nieuwtestamentische getuigenissen over de ‘uitstorting van de heilige Geest’. We gaan in op de geschiedenis van het vormsel en bestuderen de theologie van het vormsel, vooral vanuit de krachtlijnen van Vaticanum II. Als afronding komt de liturgie van het vormsel aan bod. De cursus over de eucharistie omvat drie grote delen. Eerst bekijken we de joodse en nieuwtestamentische wortels. Vervolgens komt de geschiedenis van de theologie van de eucharistie aan bod (kerkvaders, de ‘eucharistiestrijd’ van de 9de en 11de eeuw, Thomas van Aquino, concilie van Trente etc.). We eindigen met een deel waarin we kennis maken met enkele hedendaagse theologen en gaan in op actuele vragen zoals ‘eucharistie als offer’. Voor de liturgie van de eucharistie verwijzen we naar een afzonderlijke cursus. SPIRITUALITEIT - (code: T8) - € 60,00 prof. Dirk Boone

(eerste semester) donderdag van 10.00 tot 12.00 uur

Christelijke spiritualiteit heeft steeds te maken met de manier waarop mensen in het spoor van Jezus Christus hun vertrouwen in de levende God beleven en uitdrukken. Christelijke spiritualiteit is van de orde van de ontmoeting en in die zin is ze zo veelvormig en veelkleurig als de liefde zelf. Elke tijd ziet steeds weer mensen opstaan en bewegingen geboren worden die een bijzondere invulling geven aan het avontuur van de Godsontmoeting en die daarin voor anderen betrouwbare gidsen en inspiratiebronnen blijken te zijn. Deze cursus biedt een eerste kennismaking met de christelijke spiritualiteit. Hij is opgevat als een historische en literaire inleiding, wat betekent dat er niet alleen aandacht geschonken wordt aan de ontstaansgeschiedenis van bijvoorbeeld het monnikenwezen of aan stichters van religieuze bewegingen, maar ook en vooral dat er teksten uit de geestelijke traditie gelezen en becommentarieerd worden. DOGMATIEK - Godsleer (Triniteit) - (code: T9) - € 120,00 prof. Stefaan Franco

(eerste semester) donderdag van 16.45 tot 18.45 uur (tweede semester) donderdag van 9.00 tot 11.00 uur

‘Ik geloof in één God, Vader, Zoon en Heilige Geest’. Dit is de basisuitspraak van het héle christelijke geloof. De cursus Godsleer bestudeert deze belijdenis vanuit drie verschillende invalshoeken.

In een eerste deel wordt de vraag naar God in de huidige context uitvoerig behandeld. Wat zeggen christenen als ze ‘God’ zeggen? Kunnen we God wel kennen? Heeft het zin God te willen ‘bewijzen’? We gaan in op de achtergronden van secularisatie, deïsme en atheïsme. We onderzoeken de vooronderstellingen van het christelijke geloof, de eigenheid van de religieuze taal alsook de zogenaamde Godsbewijzen.

Het tweede deel gaat in op de vraag: wat zegt de Schrift over God. Hoe komt God ter sprake in het Oude - en Nieuwe Testament? We ontdekken gaandeweg of en in welke mate de Schrift God laat kennen als Vader, Zoon en Heilige Geest. Vader, Zoon en Geest of de Triniteit vormt het onderwerp van het derde en laatste deel. We reflecteren systematisch op de dogmatische grondformule van de christelijke godsleer ‘één God in drie personen’. We bestuderen de ontwikkeling van het dogma in de oudkerkelijke concilies alsook de evolutie van de voornaamste kernbegrippen. We ronden af met enkele capita selecta zoals triniteit en verkondiging; triniteit als model voor samenleven en samenleren; de triniteitsicoon van Roeblev, monotheïsme en geweld enzovoort. MORAALTHEOLOGIE - Sociale leer van de Kerk en Bio-ethiek prof. Philippe Hallein

De cursus moraaltheologie is gewijd aan de deeldomeinen bio-ethiek en de sociale leer van de Kerk. Naast de meer informatiegevende lessen worden er ook enkele werkcolleges voorzien, waarbij de studenten vooraf leesopdrachten krijgen. Bio-ethiek - (code: T10) - € 60,00

(eerste semester) vrijdag van 9.00 tot 11.00 uur

In de cursus bio-ethiek gaan we nader in op vragen betreffende geneeskunde en moraaltheologie. We vertrekken daarbij van de Bijbel en hoe deze staat tegenover de zorg voor het leven. Daarna concentreren we ons op de vraagstukken betreffende de menselijke persoon, de keuze voor het leven, de zieke en lijdende mens in zijn context, …

In een tweede deel concentreren we ons op het begin van het leven. We bekijken er de complexe situatie van abortus in de huidige maatschappij, de Belgische wetgeving betreffende abortus en haar mogelijke uitbreidingen, hoe er zorgethisch met abortus wordt omgesprongen en welke de Rooms-katholieke visie is. We bespreken in het bijzonder de encycliek Evangelium vitae (1995) van paus Johannes Paulus II, de instructie Donum vitae (1987) van de “Congregatie voor geloofsleer” en de instructie Dignitas personae (2008) van de “Pauselijke raad voor het Leven”. Hierbij aansluitend behandelen we ook enkele ethische vragen betreffende prenatale diagnose en gentechnologie. In een derde deel overlopen we enkele bio-ethische kwesties in het midden van het leven. We behandelen eerst de therapeutische ingrepen tijdens een mensenleven: de reanimatie, bijwerkingen en complicaties bij een behandeling, wetenschappelijk onderzoek, psychiatrie en ethische omgaan met psychofarmaca. Daarna behandelen we de niet-therapeutische ingrepen: de reconstructieve en cosmetische chirurgie, geslachtsverandering, doping, en enhancement van hersenen. Tot slot behandelen we in dit deel ook de orgaandonatie en –transplantatie.

In een vierde deel vestigen we onze aandacht op het einde van het leven. We bespreken er euthanasie met een bijzonder accent voor de encycliek Evangelium vitae (1995) van paus Johannes Paulus II. Vooreerst ontleden we de huidige Belgische wetgeving betreffende euthanasie en haar mogelijke uitbreidingen, hoe er zorgethisch met euthanasie wordt omgesprongen en welke de Rooms-katholieke visie is. Zo

vestigen we de aandacht op palliatieve zorgen als een christelijk antwoord op het lijden bij de mens. We gaan echter ook specifieke vragen betreffende palliatieve sedatie en het euthanasiebeleid in katholieke ziekenhuizen niet uit de weg. Tot slot wordt ook de rol van de pastor in confrontatie met het lijden van mensen en de vraag om euthanasie behandeld. Sociale leer van de Kerk - (code: T11) - € 60,00

(tweede semester) vrijdag van 9.00 tot 11.00 uur

In de cursus “Sociale leer van de Kerk” gaan we nader in op sociale vraagstukken en hoe de Kerk er mee omgaat. In een eerste deel wordt de huidige maatschappij geanalyseerd en komen volgende onderwerpen aan bod: welvaart en welzijn, economisch succes en geluk, armoede en arbeid, nieuwe ontwikkelingen in de ondernemingen, bezit en rijkdom, solidariteit en mondialisering. We proberen een licht te werpen op de complexiteit van de huidige maatschappij. Zoals Gaudium et spes en Veritatis splendor beschrijven, willen we in dit deel het licht van het evangelie op deze tekenen van de tijd laten schijnen. Zo zoeken we hoe de Kerk vroeger en nu gereageerd heeft op deze sociale vragen.

In een tweede deel bespreken we de geschiedenis van de sociale leer van de Kerk vanuit het magisterium. Vertrekkend van het pauselijk document Rerum novarum (1891) doorlopen we de hele geschiedenis tot en met de drie grote sociale encyclieken van Johannes Paulus II. Een bijzondere plaats krijgt ook het Compendium van de Sociale leer van de kerk (2004) van de “Pauselijke Raad voor Rechtvaardigheid en vrede”. Naast het licht van het evangelie bieden ook teksten van de katholieke traditie een kader voor het interpreteren van de tekenen van de tijd. In een afsluitend derde deel buigen we ons over de encycliek Caritas in veritate (2009) van Benedictus XVI, bekijken we nog enkele recentere, officiële documenten van de “Pauselijke Raad voor Rechtvaardigheid en vrede” (2011 en 2012) en bespreken we enkele aanzetten tot reflectie vanwege paus Franciscus in de encycliek Evangelii gaudium (2013). Zo proberen we te ontdekken hoe de sociale leer richtinggevend kan zijn in de huidige geseculariseerde en gemondialiseerde samenleving, maar ook op welke grenzen ze botst. KERKELIJK RECHT - (code: T12) - € 60,00 prof. Patrick Degrieck

vrijdag van 11.00 tot 12.00 uur

De cursus van dit academiejaar maakt deel uit van een cyclus van drie jaar.

Het grote thema vormt de studie van het wetboek betreffende het Volk Gods, met de rechten en de plichten van alle gelovigen en van de gewijden in het bijzonder. Daar sluit bij aan het verenigingsrecht. Verder staan we stil bij de initiatiesacramenten: doopsel, vormsel, eucharistie en bij de het biechtsacrament en de ziekenzalving. We eindigen met drie specifieke thema’s: religieuzenrecht, tijdelijke goederen in de kerk en strafrecht

KERKGESCHIEDENIS - Oudheid en Middeleeuwen (code: T13) - € 120,00 prof. Kurt Priem

vrijdag van 14.30 tot 16.30 uur

Tijdens dit academiejaar komen zowel de christelijke oudheid als de middeleeuwen aan bod. In beide perioden bestuderen we de ontwikkeling van de kerkelijke structuren (bisdommen, parochies, concilies, pausdom), de theologie (apologeten, kerkvaders, humanisme) en het religieuze leven (kluizenaars, kloosterwezen). Ook gaan we in op de relatie tussen christendom en andere religies (joden-christenen, anti-judaïsme, kruistochten) en tussen Kerk en staat (christenvervolging, investituurstrijd). Tenslotte belichten we de breuk tussen westerse en oosterse christenheid.

AFDELING FILOSOFIE

THEODICEA - (code: F1) - € 90 prof. Ignace Verhack

(eerste semester) maandag van 14.00 tot 16.00 uur (tweede semester) tweewekelijks op maandag van 14.00 tot 16.00 uur

Theodicee betekent letterlijk een rechtvaardiging van God ten aanzien van het lijden in de wereld. Zo’n project is nooit echt geslaagd. Die theodicee stelde wel een bepaald godsbeeld voorop: God als hoogste wezen, almachtig, alwetend, algoed. Zo is theodicee naderhand de filosofische verdediging van dit godsbeeld gaan betekenen. In onze tijd is ook de filosofische fundering van dit godsbeeld aan zware kritiek onderworpen. Eerst zullen we dit godsbeeld kort situeren in de geschiedenis van het Westerse denken over God. Vervolgens zullen we de vraag stellen hoe we vandaag tot een inspirerende en verdedigbare godsopvatting kunnen komen. Wat we bedoelen we wanneer we ‘god’ zeggen? Onze stelling is dat we op die vragen maar een antwoord kunnen geven wanneer we eerst onszelf en de wereld anders leren zien dan dit in onze huidige cultuur gangbaar is. Tussendoor laten we ook zien hoe dit alles ons een andere kijk kan geven op de vraag van lijden en kwaad in deze wereld. INLEIDING IN DE FILOSOFIE - (code: F2) - € 60,00 prof. Henk Laridon

dinsdag van 9.00 tot 10.00 uur

Het eerste deel van deze cursus wil ons in de filosofie inleiden. Filosofie is helemaal in. Getuige daarvan zijn de talrijke ‘filosofische’ boeken en cursussen. Maar wat is filosofie? Met wat laat filosofie zich in? Wat mag je van filosofie verwachten? We pogen deze vragen te beantwoorden. Het tweede deel wil een filosofisch nadenken zijn over geloof, atheïsme en theïsme. Na een benadering van het fenomeen ‘geloven in’, proberen we het atheïsme te omschrijven. Waarom gelooft iemand niet in God? Wat is de waarde van zo’n houding?

Wat zijn de leemtes? Daarna benaderen we de theïstische houding. Wat betekent het te geloven in een levensnabije God? Tenslotte wordt de vraag gesteld of je als gelovige wel kunt filosoferen. GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE – Middeleeuwen - (code: F3) - € 60,00 prof. Henk Laridon

(eerste semester) dinsdag van 10.00 u. tot 12.00 u.

De westerse filosofie kent een traditie van ruim 25 eeuwen. Doorheen de geschiedenis hebben filosofen antwoorden gezocht op fundamentele vragen. Deze antwoorden van toen bepalen het filosofische discours van nu. In een cursus geschiedenis van de filosofie wordt het filosofisch bezig zijn binnen een bepaalde periode in de geschiedenis belicht. Dit semester behandelen we de ‘Middeleeuwen’. In de middeleeuwse filosofie staat de verhouding tussen het denken van de Oudheid en het christelijk geloven centraal. Dit wordt ook een belangrijk thema doorheen de cursus.

Een eerste hoofdstuk staat even stil bij de kerkvaders. Daarna worden het denken van een aantal belangrijke middeleeuwse filosofen belicht: Boëthius, Johannes Scotus Eriugena, Abelardus, Bonaventura, Thomas van Aquino, Seger van Brabant en Willem van Ockham. Van al deze filosofen worden de belangrijkste thema’s uit het denken voorgesteld.

GESCHIEDENIS VAN DE FILOSOFIE - 19DE en 20ste EEUW (code: F4) - € 60,00 prof. Henk Laridon

(tweede semester) dinsdag van 10.00 tot 12.00 uur

In de lijn van I. Kant, de invloedrijkste denker van de 18de eeuw, komt in de 19de eeuw voornamelijk in Duitsland één van de belangrijkste stromingen van het moderne denken op gang: het idealisme (met figuren als Fichte, Hegel en Schelling). In de cursus wordt vooral aan Hegel veel aandacht besteed. De reactie daarop komt van de zogenaamde links-hegelianen, voornamelijk van Feuerbach en Marx. Ook zij komen uitgebreid aan bod. Een heel aparte figuur is Schopenhauer, die tot op vandaag heel veel invloed heeft. Geniale denkers als S. Kierkegaard en F. Nietzsche krijgen veel aandacht. De cursus wordt afgerond met een beschrijving van de belangrijkste filosofen uit de 20ste eeuw. KOSMOLOGIE - (code: F5) - € 60,00 prof. Henk Laridon

(eerste semester) woensdag van 9.00 tot 10.00 uur en vrijdag van 11.00 tot 12.00 uur

In deze cursus wordt een overzicht gegeven van hoe verschillende filosofen in de loop der tijden een visie ontwikkelden op het heelal en de samenstelling van de kosmos.

Voorafgaandelijk is er een beschouwing rond het begrip ‘natuurfilosofie’. Er wordt stilgestaan bij het mythisch en het Bijbels wereldbeeld. Figuren die verder aan bod komen zijn: Aristoteles, Ptolemeus, Descartes, Copernicus, Kepler, Newton en Darwin. EPISTEMOLOGIE - (code: F6) - € 60,00 prof. Henk Laridon

(tweede semester) woensdag van 9.00 tot 10.00 uur en vrijdag van 11.00 tot 12.00 uur

Epistemologie (of kenleer) is de filosofische discipline die het menselijk kennen wil bestuderen. In deze cursus staan we eerst stil bij vragen als ‘wat is kennen?’ en ‘is kennis mogelijk?’ Daarna behandelen drie grote problemen van de kenleer.

Een eerste probleem is de waarheidswaarde van onze kennis. Wat is waarheid? Wanneer is een uitspraak waar? Het werkelijkheidsprobleem is een tweede probleemgebied. Wat is de werkelijkheid? Is ze voor ons denken en spreken toegankelijk? Bestaat er een werkelijkheid los van mijn denken en spreken? Hoe kom ik tot zekere, vaststaande kennis? Op deze derde grote vraag hebben in de filosofische traditie het empirisme, het rationalisme en Kant een antwoord gezocht. PSYCHOLOGIE – Persoonlijkheidspsychologie - (code: F 7) - € 60,00 prof. Karine Depuydt

(eerste semester) tweewekelijks op woensdag van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.45 tot 14.45uur

In de inleiding komen de mogelijke invalshoeken van waaruit de persoonlijkheid bestudeerd kan aan bod. Verder gaat de aandacht naar determinanten die de ontwikkeling van de persoonlijkheid beïnvloeden. Drie belangrijke theorieën die elk een visie op persoonlijkheid vertegenwoordigen worden expliciet behandeld: de klassieke psychoanalytische benadering van Freud en in mindere mate van Jung en Adler. Vervolgens worden uitgangspunten van de humanistische persoonlijkheidtheorieën van Maslow en Rogers toegelicht. De theorieën over conditionering en sociaal leren als basis van de persoonlijkheid en de vermeldingen van enkele actuele trends in het persoonlijkheidsonderzoek sluiten de cursus af. PSYCHOLOGIE – Godsdienstpsychologie - (code: F8) - € 60,00 prof. Karine Depuydt

(tweede semester) tweewekelijks op woensdag van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.45 tot 14.45uur

De inleiding wil duidelijk de psychologie als wetenschappelijke benadering van het religieus gedrag onderscheiden van de religie die het persoonlijke en maatschappelijke leven beïnvloedt met haar verwijzing naar het bovennatuurlijke. Het eerste hoofdstuk over psychoanalyse en religie bespreekt de theorieën van Freud en van Jung. In de volgende hoofdstukken worden de religieuze ervaring en de religieuze attitudes vanuit

enkele psychologische invalshoeken bestudeerd. Tenslotte komt geloof en ongeloof en de relatie met de ouderlijke symboliek en de hechting aan bod. De cursus eindigt met een theoretisch godsdienstpsychologisch model dat steunt op recent wetenschappelijk onderzoek . KUNSTGESCHIEDENIS - (code: F9) - € 60,00 prof. Jean-Luc Meulemeester

(eerste semester) woensdag van 17.00 tot 18.30 uur

Kerkelijk meubilair. Dit jaar worden (net zoals vorig jaar) enkele kerkelijke meubels behandeld: doksaal, biechtstoel, sacramentstoren, preekstoel, de communiebank … Telkens wordt de betekenis door de eeuwen heen, de geschiedenis en het kunsthistorisch uitzicht behandeld. Tevens wordt de vorm en de evolutie besproken aan de hand van voorbeelden en de iconografie ervan. De lessen worden gegeven met met powerpoint. Er is een cursus. WETENSCHAPPEN - (code: F10) - € 60,00 prof. ?

(tweede semester) woensdag van 16.00 tot 18.00 uur

Deze cursus wetenschappen beperkt zich tot een verkenning doorheen de menselijke biologie. Wat is de zin van de biologie in de opleiding? Studie van de biologie is geen neutrale wetenschappelijke activiteit. De biologie doet ons vragen stellen over de plaats van de mens in de natuur, de waarden, het bewustzijn, de schoonheid, ethische vragen en zoveel meer. Het accent van deze cursus ligt op de menselijke erfelijkheid: de genetica. Volgende onderwerpen worden besproken: de embryonale ontwikkeling, monogene of Mendeliaanse overerving, multifactoriële overerving, mutaties en erfelijke afwijkingen en als laatste de moleculaire genetica met de recente ontwikkelingen van de DNA technologie bv. de stamceltherapie. Omdat de studie van de genetica wel enig kennis en inzicht veronderstelt van de Eucaryote cel (menselijke cel), de celfuncties en de biologische moleculen starten we de cursus wetenschappen met een basis celbiologie. Tijdens de lessen worden ook een aantal wetenschappelijke teksten gelezen en besproken. ANTROPOLOGIE - (code: F11) - € 120,00 prof. Henk Laridon

tweewekelijks op woensdag van 10.00 tot 12.00 uur en van 13.45 tot 14.45uur

In deze syllabus geven we enkele grote lijnen inzake een deelgebied van de filosofie, de wijsgerige antropologie of het filosofisch nadenken over het wezen van de mens. Wat is specifiek menselijk? Waartoe is de mens in staat? Wat is de zin van zijn bestaan?

In een eerste gedeelte geven we een historisch overzicht van diverse mensopvattingen: het oorspronkelijk (bijbels) eenheidsdenken, de dualistische stromingen en het hedendaagse mensbeeld. In samenspraak met filosofen als J.P. Sartre, M. Heidegger, G. Marcel en E. Levinas behandelen we in een tweede gedeelte diepere wortels van de filosofische problematiek: wie is de ander voor mij, wat is de betekenis van de menselijke vrijheid, de dood en het voortbestaan? De cursus wil een inleiding zijn, een aanzet tot persoonlijke reflectie over het mens-zijn. INLEIDING LITURGIE - (code: F12) - € 30,00 prof. Stefaan Franco

(eerste semester) donderdag van 11.00 tot 12.00 uur

De cursus ‘inleiding liturgie’ omvat een eerste kennismaking met de systematische reflectie op ‘liturgie’ en bestaat uit twee delen. Eerst wordt ingegaan op de vraag ‘wat is liturgie?’ Deze kwestie omvat een aantal deelaspecten zoals liturgie als eredienst, liturgie en leven, symbolen en hun zeggingskracht, rituelen en hun kenmerken, basiswoorden als ‘vieren’ en ‘gedenken’ en tenslotte de sacramenten en het kerkelijke jaar. A.d.h.v. een lexicon worden de studenten vertrouwd gemaakt met de voornaamste termen uit de liturgie.

In een tweede deel gaan we in op de liturgie van de Goede Week. Bij de bespreking van de diensten van de Heilige Week gaan we na wat er gebeurt op het praktische vlak maar we besteden vooral aandacht aan de betekenis van de verschillende onderdelen en hun onderlinge samenhang. De bedoeling is enerzijds dat de studenten de algemene kennis uit het eerste deel concreet kunnen maken. Maar anderzijds vooral dat zij tot een beter begrip en beleving komen van de centrale week in het leven van een christen. Aanbevolen literatuur: K. JOOSSE, Wat is liturgie? Achtergronden van de christelijke eredienst, Baarn, 1994; G. KARDINAAL DANNEELS, De liturgie van lijden, dood en opstanding. De viering van de heilige week, s.d., s.l.; J. LAMBERTS, Liturgie in 1000 woorden, Heeswijk, 1999. LITERATUUR EN LEVENSBESCHOUWING DOSTOJEVSKI, Misdaad en straf - (code: F13) - € 60,00 prof. Jan Parmentier

(tweede semester) donderdag van 10.00 tot 12.00 uur

Voor vele lezers en ook voor een groot aantal auteurs is Fjodor Dostojevski (18211881) een reus in de wereldliteratuur. Zijn romanpersonages worstelen met de eeuwige vragen: vrijheid en lot, goedheid en lijden, schuld en vergeving, liefde en vervreemding, schijn en zijn, mens en God. We kunnen hem lezen als vertolker van de spanning in de 19de eeuw tussen moderniteit en traditie, maar ook vandaag zoeken mensen wat de goede richting is voor persoon en samenleving: individualisme of verbondenheid met volk en godsdienst?

Hoofdbrok van de cursus is de lectuur van de roman Misdaad en straf (1866). Als een van de sleutels tot interpretatie situeren we Dostojevski’s leven en werk in de Russische geschiedenis en literatuur. We bekijken hem ook door de bril van de psychologie. De kennismaking met tragische personages uit het theater van William Shakespeare (o.a. Hamlet) verruimt ons perspectief. INLEIDING IN DE BIJBEL - (code: F14) - € 120,00 prof. Patrick Degrieck

vrijdag van 9.00 tot 11.00 uur

De cursus inleiding tot het O.T. is de ene helft van de tweeluik. Het andere deel betreft de inleiding in het N.T..

De geschiedenis van het bijbelse volk wordt basiskennis. Dat wordt de achtergrond voor de wordinggeschiedenis van het O.T.. We staan stil bij de vragen: wie schreef een bepaald boek? Waar? voor wie en in welke tijd? Vaak heeft het antwoord meerdere lagen, omdat de boeken verschillende redactielagen hebben. Dat fenomeen bekijken we nader samen met de grote lijnen van de ontwikkeling van het exegetisch of bijbels onderzoek. Tenslotte interesseert ons de vraag hoe we dat woord van mensen toch op of zelfs op de eerste plaats ‘Gods Woord’ kunnen noemen, een woord om van te leven. WERELDGODSDIENSTEN – Islam - (code: F15) - € 60,00 prof. Inge Cordemans (eerste semester) vrijdag van 14.30 tot 16.30 uur Deze cursus beoogt een kennismaking met de islam als wereldgodsdienst. Na de kennismaking met de profeet Mohammed en zijn opvolgers en de verspreiding van de islam, wordt stil gestaan bij de belangrijkste geloofselementen van het islamitische geloof. Hierin worden de vijf geloofselementen besproken: het geloof in één God, in de engelen, in de heilige boeken, in de gezanten en de profeet en in het laatste oordeel. Daarna komt een kennismaking met de koran aan bod, met aandacht voor de koraninterpretatie. Bij de levenswijze van de moslims heeft de cursus aandacht voor de vijf zuilen van de islam als voor de islamitische wet. De cursus sluit af met de bespreking van een aantal islamitische feesten.

WERELDGODSDIENSTEN - Inleiding - (code: F16) - € 60,00 prof. Inge Cordemans (tweede semester) vrijdag van 14.30 tot 16.30 uur Het fenomeen godsdienst of religie wordt in deze cursus algemeen bestudeerd. Dit gebeurt vanuit verschillende invalshoeken. Na een inleiding over het fenomeen religie en het bestuderen ervan, gaat de cursus dieper in op de “homo religiosus”. Daarna gaat de aandacht naar het eigen religieuze taalspel. De religieuze ervaring komt aan bod in het hoofdstuk over de beleving van het goddelijke. Een ander hoofdstuk behandelt de verschillende manieren om de godsdiensten onder te verdelen. Enkele fundamentele beschouwingen rond de interreligieuze dialoog ronden deze cursus af.