Cursus bijengezondheid. Deel 1 Middelbeers 2011
Programma: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7.
Kennismaken. De cursus bijengezondheid. Reacties op een bijensteek. Residuen in honing en was.
Pauze (omstreeks 19.45). Bijengezondheid. Vragen en discussie over deel 1.
Kennismaken. • Wie ben je ? • Hoe staat het met je bijen ? • Wat verwacht je van deze cursus ?
De cursus bijengezondheid • Voor de imker die zijn kennis over bijengezondheid wil vergroten. • Cursusmateriaal als naslagwerk. • Kennis opfrissen over voorkomen en bestrijden van ziekten en plagen die bijen bedreigen. • Toont onze inzet voor de gezondheid van bijen nu we om extra steun vragen bij de overheid ter verbetering van de bijenstand.
Duur van de cursus
De cursus bijengezondheid in Middelbeers bestaat uit : a. Drie theorie avonden ➔ Donderdag 8 december 2011, donderdag 5 januari 2012 en donderdag 9 februari. Steeds om 19.30 uur.
b. Twee praktijklessen in juli en augustus. In overleg met de cursisten. c.
Lesplaats: “Ons Mevrouw” op de markt in Middelbeers.
Bijengezondheid
NBV
De cursus bijengezondheid Theorie. • Deel 1. Hygiënisch imkeren➔ Voorkomen van en het tegengaan van de verspreiding van ziekten.
• Deel 2. Alle voorkomende bijenziekten ➔ Vooral bedoeld als naslagwerk. Nadruk op varroa en broedziekten.
• Deel 3. Behandeling van ziekten en plagen ➔ nadruk op bestrijding van varroa.
Voorbeeld oxaalzuur druppelen. • • • •
Op de Biebult in Middelbeers. Liefst overdag. Wanneer en hoe laat? Welke volken mogen we als voorbeeld gebruiken ? • Wie brengt de “vreemdelingen “mee die op de markt in Middelbeers verzamelen ? • Recept oxaalzuur zit in deze cursus.
De cursus bijengezondheid Praktijk. • Twee praktijklessen ➔ voorstel medio juli en medio augustus 2012 ➔ afspraak maken ➔Datum, Plaats, Tijdstip, Wat doen we ? ➔ zie volgende dia !!!. • Groepen van 10 – 12 personen. • Afstemmen op de behoefte van de cursist. • Belangrijk: mijten tellen op de varroalade + manieren van varroa bestrijding (mierenzuur, oxaalzuur, thymol).
Voorbeeld praktijkles !!! 1.
Dinsdag 20 juli 2010.
• • • •
19.00 – 21.00 uur. Bij Wim van den Oord -Broekstraat 20a in Spoordonk / Oirschot. 0499-573400 Programma:
a.
Koffie + Informatie over.
b.
mierenzuur- en oxaalzuurbehandelingen.
Varroalade ➔ mijten tellen ➔ behandeling voorstellen ➔ behandeling uitvoeren. Vergrootglas meebrengen !!!!
Afsluiting van de cursus • De afdeling bepaalt de wijze van afsluiting. • Een theorie examen ?
2 x korte toets.
• Op een vriendelijke manier ? Aanwezigheid !!!!!!. • Wij (NBV) gunnen iedereen het Basisdiploma Bijengezondheid ➔ september 2012 ➔ diplomauitreiking..
Bijengezondheid
NBV
Reacties op een bijensteek.
Reacties op een bijensteek.
Reacties op een bijensteek. • Ons afweersysteem heeft als taak binnendringers (bacteriën, virussen, insectengif) uit te schakelen. • Bij 30% v.d. bevolking treedt een reactie op. • Een overdreven reactie van het afweersysteem noemen we allergie (70% binnen 15 min., 2% pas na een uur). • Patiënt reageert meestal niet sterk op de1e steek → allergie bouwt zich daarna volledig op → 2e steek levens-gevaarlijke situatie !! • Als je niets doet kun je later verantwoordelijk gesteld worden !! • Dus handelen !! 112, EpiPen, snel naar een arts.
Reacties op een bijensteek. (0 – 4: De graden van Muller) Ernst van de reactie Bijbehorende verschijnselen
Behandeling.
0
Zwelling op plaats v. steek. Kan zelfs na een dag nog.
•Lokale jeuk •Lokale roodheid •Lokale zwelling
•Antihistamine •NSAID (bv.Advil)
1
Huidverschijnselen over het hele lichaam:
•Galbulten, netelroos •Jeuk
•Antihistamine •Naar de huisarts •Prednison.
2
Algehele roodheid en zwellingen met maagdarm verschijnselen
•Zwellingen op andere •Antihistamine plaatsen •Naar de huisarts •Darmklachten: •Prednison. buikpijn, misselijkheid, braken, diarree
Reacties op een bijensteek (0 – 4: De graden van Muller). Ernst van de reactie
Bijbehorende verschijnselen
Behandeling
3
Ademhalingsverschijnselen
•Benauwdheid: piepende ademhaling, hees, dichtgeknepen keel, kortademig. •Sufheid, flauwvallen.
•112 bellen •Bij levensgevaar Epipen gebruiken
4
•Vasculaire aan•Hartkloppingen doeningen •Pijn op de borst •Anafylactische shock. •Bloeddrukdaling •Urine verlies •Blauwe handen/voeten •Bewusteloosheid.
•112 bellen •Bij levensgevaar Epipen gebruiken
Reacties op een bijensteek.
Reacties op een bijensteek. EpiPen: • Bij ernstige allergische reactie. • Adrenaline. • Na gebruik snel ( 15 min.) medische hulp zoeken (Arts en/of 112). Immunotherapie.
Residuen in de honing • Honing is een natuurzuiver product • Daar horen geen vreemde stoffen in
• Geneesmiddelen en bestrijdingsmiddelen in de honing zijn uit den boze Bijengezondheid
NBV
De imker is verantwoordelijk voor • Residuen van geneesmiddelen ➔ antibiotica tegen vuilbroed en nosema. • Residuen van bestrijdingsmiddelen ➔ mottenballen, middelen tegen varroa. • Residuen van houtbeschermingsmiddelen ➔ carbolineum. Bijengezondheid
NBV
De bijen brengen zelf in de kast • Zware metalen ➔ kwik, cadmium, lood via water. • Pesticiden ➔ bestrijdingsmiddelen uit land- en tuinbouw. • Pathogene bacteriën ➔ Am. + Eur. Vuilbroed. • Pollen van genetisch gemodificeerde planten ➔ mais • Radioactief materiaal ➔ 1986 Tsjernobyl ➔ heide
Bijengezondheid
NBV
Residuen in de was • Ook in de was blijven resten achter. • Sommige stoffen breken niet af. • Daardoor wordt de concentratie steeds hoger. • Dit kan schadelijk vormen aannemen voor de bij en de honing. • Hierdoor wordt ook de varroamijt resistent (apistan). Bijengezondheid
NBV
Präparat
Wirkstoff
Anwendung
„Chemische middelen tegen varroa Anti-varroa Schering
Löslichk.
Zulassung nein
Apidea-Applikator
nein
Burmeister-Verdunster
nein
Illertisser-MP (65%)
nein
Krämerplatte (98%)
nein
Liebig-Dispenser Liebefelder Dispenser Medizinflasche
In Duitsland gebruikte middelen tegen varroa
Amitraz
träufeln, nebeln, Dauerkontakt
Ameisensäure ad us.vet. 60%ig (85%ig)
ja verdunsten
frei verkäuflich
nein ja
frei verkäuflich
Nassenheider-Verdunster
ja
frei verkäuflich
Schwammtuch
Duldung
Universalverdunster
nein
Varroacid 60
ja
Kombi-Am
AS+Majoranöl
verdunsten
Apiguard
Thymix
verdunsten
nein ja
Thymol verdunsten
Fluvalinat
träufeln, Dauerkontakt
nein nein
Mavrik
nein nein
Bayvarol
Flumethrin
Dauerkontakt
ja
Apitol
Cymiazol-hydrochlorid
träufeln, füttern
nein
Coumaphos
träufeln, Dauerkontakt
Asuntol Checkmite
nein ja
Brompropylat+Metab.
Apothekenpflichtig
nein
Bienenwohl Oxuvar
verschreibungspflichtig
nein
Perizin Folbex VA neu
Apothekenpflichtig
nein Thymol, Campher, Eukalyptol, Menthol
Apistan Klartan
verschreibungspflichtig
nein Thymol
Thymovar
Apilife-VAR
nein ja
Frakno-Imkerrähmchen
frei verkäuflich
nein Oxalsäure ad us.vet. 3,5%
sprühen, träufeln, Dauerkontakt
Oxalsäure
ja
Apothekenpflichtig
ja
Apothekenpflichtig
Birlane
Chlorfenvinphos
nein
Tedion
Tetradifon
nein
Gabon PA
Acrinathrin
Cekafix
Thiophosphorsäure
träufeln
nein
Milchsäure
Milchsäure ad us.vet. 15%
versprühen
ja
nein
frei verkäuflich
In Nederland gebruikte middelen tegen varroa. Naam v. h. middel.
Werkzame stof. Manier van gebruik.
In vet (= was) oplosbaar .
Toegestaan
Tac Tic
Amitraz
Verdampen
ja
nee
Liebig Dispenser
Mierenzuur 85%
Verdampen
Nee
ja
Sponsdoek
Mierenzuur 65%
Verdampen
Nee
ja
Apilife-Var
Thymol, Kamfer,Mentol Eucalyptys
Verdampen
ja
ja
Thymovar
Thymol
Verdampen
ja
ja
Apiguard
Thymol
Verdampen
ja
ja
Oxaalzuur
Oxaalzuur 3½ % Druppelen. Sproeien. Verdampen
nee
ja
Perizine
Coumaphos
ja
?1?!
druppelen
Amitraz (Tac Tic). 1. Giftigheid → paarden, katten,vissen en bepaalde hondenrassen. 2. Het middel slaat op in vet (lipofiel) en dus in de raat. • Resistentie → Voorbeeld Apistanstrips + Bezoek Bissegem. • Contact met honing . • Hergebruik van was !!. 3. Imago van de bijenhouderij → honing !! 4. Geen wetenschappelijk onderzoek naar effect op mijten en bijen. 5. Geen onderzoek naar de dosering: Nu: 1 druppel ↔ Furetto gasverhitter. 6. Lange termijneffecten op de mens zijn onbekend. 7. Er zijn voldoende goede alternatieven met uitstekende werkzaamheid.
Mierenzuur
Melkzuur Oxalzuur (Oxuvar, Bienenwohl) Thymol (Apiguard, Thymovar) ApiLifeVar, Frakno-Rähmchen
Bayvarol®
(Flumethrin)
Apistan®, Klartan® (Fluvalinat)
Perizin® (Coumaphos) Asuntol, Checkmite®
Amitraz Folbex
(Brompropylat)
!!!
Regelmatig gebruik van in vet oplosbare Akarizide …leidt tot residuen in de was
…en in de honing!
…ook in na de behandeling geplaatste honingkamers !!!
Thymol – een alternatief ? Varroabalans v.d. proefvolken
Daarna overstap Baden-Württemberg naarNordrhein-Westfalen een ander Niedersachsen middel ! 10000
9000
.
7000
Anzahl Milben
8000
6000 5000 4000
Apiguard
Thymol werkt niet in het broed !
3000 2000 1000 0
2003
2004
2005
2006
2007
Wirtschafts- Jungvölker
2008
Thymol – een alternatief ? De residu-werking van Thymol….
Thymolresiduen in kunstraat
Ameisensäure Milchsäure Oxalsäure (Oxuvar, Bienenwohl) Thymol (Apiguard, Thymovar) ApiLifeVar, Frakno-Rähmchen
Natuurzuivere honing • Graag presenteren wij ons als een producent van een natuurzuiver product
• Dat moeten wij dan ook waarmaken!
Bijengezondheid
NBV
Zo niet !!!
Ontzegelen van honingramen in Uruguay
Zo ook niet !!!
Quelle: Dr. W.Mühle
Maar zo
…kan de keuken als een bijendichte slingerruimte dienen
Quelle: Dr. W.Mühlen
Bijengezondheid
NBV
Pauze Bijengezondheid
NBV
De gezondheid van bijen • Wat is nu echt van belang voor onze bijen ? Voldoende te eten.
Een schone omgeving. Een vakbekwame imker. Bijengezondheid
NBV
Wat is de natuurlijke ontwikkeling ? 1. Explosieve groei in het voorjaar. 2. Zwermen.
3. Voorraad verzamelen voor de winter. 4. Overwinteren. Bijengezondheid
NBV
Het veranderende landschap en de gevolgen voor nectar en stuifmeel.
• Weelderig bloeiende randen verdwijnen. • Uitbundig bloeiende weilanden verdwijnen. • Akkers worden onkruidvrij gehouden. • Het ontstaan van monoculturen. Bijengezondheid
NBV
Beschikbaarheid van stuifmeel is zeer belangrijk !! • Eiwitten, vitaminen, vetten en mineralen. • Nodig voor de productie van voedersap. • Nodig voor de ontwikkeling van larven. • Nodig voor de ontwikkeling van winterbijen. Bijengezondheid
NBV
Zorg voor gevarieerd stuifmeel • Niet elke plant bevat dezelfde stoffen. • Stuifmeel moet juist van veel verschillende planten afkomstig zijn. • Gebrek aan stuifmeel oorzaak zwakke volken. • Weinig stuifmeel, geen goede winterbijen, geen sterke volken. Bijengezondheid
NBV
Zwermen. • Natuurlijke methode van ziekte bestrijding. • In de natuur zwermen volken bij ernstige infectie. • Een zwerm neemt nauwelijks ziektekiemen en parasieten mee. • Deze blijven in het broednest achter. Bijengezondheid
NBV
Nadelen moderne imkerij: •
Het broednest zit soms jarenlang op de zelfde ramen.
•
Raat wordt veel te lang gebruikt.
•
Ziektekiemen hopen zich op.
•
Broedziekten ontwikkelen zich.
•
Ramen en kastdelen uitwisselen met andere volken.
•
Reizen naar drachtvelden: kans op contact met zieke volken.
Bijengezondheid
NBV
Wij zijn verantwoordelijk. • De bijen zijn volledig van ons afhankelijk. • Wij bepalen hun leefomgeving. • Wij zorgen voor huisvesting. • Bijhouden van kennis is van groot belang.
Bijengezondheid
NBV
De vakbekwame imker • is in staat om afwijkingen te herkennen: in het broednest.
op de bodemlade. buiten de kast. Bijengezondheid
NBV
De vakbekwame imker • Blijft zichzelf ontwikkelen door : Het volgen van lezingen.
Studiedagen bezoeken. Verenigingsavonden bijwonen. Bijengezondheid
NBV
De natuurlijke afweer tegen infecties: • Fysieke barrières
• Suikerconcentratie
• Het bijenlichaam
• Bijenbrood
• De proventriculus
• Broedtrekken
• Propolis verzamelen
• Gedragsaanpassing
Bijengezondheid
NBV
Ziekten verspreiden zich door : • Voeren besmet stuifmeel of honing
• Contact imkers onderling
• Invoer jonge koningin met bijen
• Uitwisselen besmet materiaal
• Vervliegen, zwermen, varroamijt, wasmot
• Aanschaf gebruikte bijenkasten
• Imker, handschoenen, kleding, schoeisel
• Gebruikt materiaal niet te reinigen
Bijengezondheid
NBV
Wat kan de imker doen ? • Evenwicht in de kast respecteren
• Zorgen voor schoon drinkwater
• Sterke volken telen, zwakke opruimen
• Materialen ontsmetten
• Raten vernieuwen
• Besmetting voorkomen
• Gevarieerd stuifmeel aanbieden
• De stal en kasten schoon houden
Bijengezondheid
NBV
Hygiëne in de stal • Kasten schoonmaken, uitboenen en afvlammen • Vernietig materiaal dat opgeruimd moet worden
• Ruim alles direct op • Laat geen rommel slingeren
Bijengezondheid
NBV
Raat vernieuwen. • Was het advies jaarlijks 33% te vervangen. • Het advies is nu jaarlijks 50% te vervangen. • Sommigen vervangen jaarlijks al 100% .
Bijengezondheid
NBV
Raat vernieuwen. • Volken gedijen beter op nieuwe raat. • Je verlaagt de infectiedruk enorm. • Een natuurlijke manier van imkeren
Bijengezondheid
NBV
Deze investeringen • Betalen zichzelf terug, door:
gezondere volken. meer plezier aan het imkeren. een hogere opbrengst aan honing en was.
Bijengezondheid
NBV
Ontsmetten • IJsazijn → tegen de wasmot in lege ramen. • Heet sodawater → Schrobben van voerbakken, kunststofkasten, uitkoken van raampjes, etc. • Flamberen → met gasvlam houten kasten, gereedschap, lege ramen , etc. schoonbranden. Bijengezondheid
NBV
ijsazijn tegen wasmot • Maak een toren van kamers met ramen. • Leg boven en onder een rooster of een plank. • Gebruik ijsazijn ( 60 % )in een bord op de bovenste ramen van de toren. o
• Toepassen bij temperatuur boven 15 C . • Kamers en ramen voor gebruik weer goed luchten.
Bijengezondheid
NBV
Ramen ontsmetten
Ramen ontsmetten
Flamberen • Een klusbrander hoort in de stal. • Materiaal direct voor gebruik flamberen. • Ziektekiemen en ongedierte verdwijnen.
Bijengezondheid
NBV
Einde les 1
Vragen of opmerkingen ?
Bijengezondheid
NBV
