Bushcraft bij de Bosjesmannen Deel 1: Cursus informatie
ExtraSurvival & Bushcraft
BushCulture Experience
Inhoud 1. Cursus overzicht
3
2. Opbouw van de cursus
4
3. Onze partners in Namibië
6
De Bosjesmannen
6
BushCulture Experience
8
4. Achtergrond & geschiedenis van Namibië
9
Taal
9
Natuur, klimaat en geografie
9
5. CursusLocatie
12
Erongo Mountains (dag 1 t/m 3)
13
//Xa/oba, Bushmenland (dag 4 t/m 11)
14
Kaudom National Park
15
(dag 8)
15
Waterberg Plateau National Park (dag 11)
16
6. Bushcraft & traditionele vaardigheden
17
7. Praktische vragen?
28
Waar slapen wij?
28
WC en douche?
28
Hebben wij water bij ons?
28
Wat eten wij?
29
Hoe zit het met Alcohol?
29
Hoe ziet een dag eruit?
30
8. Gezondheid & visum
31
EHBO onderweg
31
Advies bij vaccinaties voor Namibië
31
Verzekeringen
32
Visum & paspoort
32
9. Persoonlijke voorbereiding
33
Wat neem ik mee aan persoonlijke bagage?
33
Heb ik geld nodig tijdens de reis?
33
Wat kan ik over de Bosjesmannen lezen?
34
10. Reizen en vervoer
36
Hoe kom ik in Namibië?
36
Vervoer in Namibië
36
2
1. Cursus overzicht Deze cursus is voor iedereen met interesse in Bushcraft en de cultuur en kennis van één van de laatste jager/verzamelaar volken van de wereld, de Bosjesmannen. Het is een cursus waarin wij – of beter gezegd de Bosjesmannen zelf – je mee zullen nemen in een tijd die ook voor hen nu niet meer zo bestaat. Zij hebben nog wel een enorme kennis van het overleven in een droog gebied en hun kunst in het zoeken van sporen is overweldigend. Onze Bushmen gidsen zijn nog grootgebracht als jager/verzamelaars! Het is een cursus voor iedereen die van deze vakmannen en – vrouwen wil leren, met hen rond het kampvuur wil zitten en van de uitgestrektheid van het landschap wil genieten. Het is een actieve cursus waarin je veel op de been en op ruig terrein onderweg zult zijn – je hoeft geen topsporter te wezen maar een redelijke conditie is zeker wenselijk. Het is ook belangrijk dat je weet dat het GEEN (jacht)safari of een culturele tour is. Je gaat NIET naar de grote wildlife parks of culturele shows. Het is een cursus/reis waarin wij in de leer gaan bij de meesters van de Kalahari – de Bosjesmannen. Elke dag leren en leven van- en met de Ju/’hoansi bosjesmannen en het landschap!
Cursusduur: 12 dagen (excl. vlucht). Aantal deelnemers: minimaal 6, maximaal 8. Accommodatie: 2 nachten vliegen (voor- en achteraf), alle nachten in Nambië slapen wij in tenten of, voor wie dat wil, onder de sterren. Klimaat: In de wintermaanden zal het in het gebied waar wij ons bevinden overdag rond de 25 á 35 graden zijn. ’s Nachts daalt het een paar graden. Namibiën cursusleiders: Werner Pfeifer van Bushculture Experience Nederlandse cursusleiders: René Nauta en Beke Olbers van Extrasurvival
3
2. Opbouw van de cursus Dag 1: Aankomst op Windhoek Airport. Daar worden wij opgehaald door Werner van Bushculture Experience en rijden wij gezamenlijk naar de Erongo Mountains. Wij slaan ons kamp op in een miljoenjaar oude vulkaankrater, een vallei bezaaid met enorme granieten rotsblokken. Dit is een gebied waar de Bosjesmannen lang geleden woonden. Een nacht vol Afrikaanse geluiden wacht op ons… Dag 2 en 3: ’s Ochtends wakker gemaakt door het roepen van bavianen en het gefluit van klipdassen ontbijten we in het kamp. We beginnen met een korte veiligheids instructie over slangen, schorpioenen, etc. De komende dagen gaan wij op zoek naar rotstekeningen en -gravures die de Bosjesmannen hier lang geleden hebben achter gelaten. We maken 's avonds een tour met een lichtbak op zoek naar nachtactieve dieren zoals de luipaard, springhaas, mangoest maar ook ‘gewoon’ koedoe of orix. Naast de rotstekeningen zijn in de Erongo Mountains ook veel sporen van oude nederzettingen en relikwiën te vinden, onder rotsoverhangen ligt nog de as van ooit gestookte vuren…. Zou daar langs de droge rivierbedding ooit een nederzetting geweest zijn? Werner weet veel te vertellen over deze oude tijd en de cultuur van de Bosjesmannen. Dag 4: Na het ontbijt breken we het kamp op en rijden naar het Historic Living Hunting Museum van de Bosjesmannen in //Xa/oba (vlak bij Tsumkwe, Bushmenland). Ook daar slaan we ons kamp in de wildernis op. ’s Avonds ontmoeten wij de Bosjesmannen zelf. Dag 5 t/m 7: Deze dagen leven en leren wij met en van de Bosjesmannen. Zij laten ons zien hoe je vuur kunt maken en eten kunt vinden in de droogte van de Kalahari. Zij leren ons o.a. hoe zij strikken zetten, touw, pijl en boog, speer, graafstokken maken en sieraden van struisvogeleieren. Iedereen maakt zijn eigen pijl & boog, strikken en wellicht ook mes. Naast de ‘ambachten’ laten zij ons traditionele dans, zang en spelen zien. De Bosjesmannen zijn bekend om hun healing en trance dance, ook dat laten zij ons meemaken. Tijdens een bushwalk leren de vrouwen van de stam ons over eetbare planten, de medicijnman zal ons vertellen over de voor hem bruikbare planten en de jagers over hun ongelooflijke kennis van sporen lezen. Overleven in dit droge landschap is echter alleen mogelijk als je weet waar je water kunt vinden. Vaak onzichtbaar, letterlijk onder je voeten…
4
Dag 8: Dagtrip naar het Kaudom National Park in het NO van Namibië, vlakbij het Hunting Museum. Het is het meest afgelegen en wildste nationale park van Namibië en verreweg het mooiste! Olifanten, leeuwen, hyenas, giraffes, luipaard, jakals en wilde hond maar ook allerlei antilopes en meer dan 300 soorten vogels. Wij brengen de dag door in het park en hopelijk zien we een aantal van de dieren. `s Avonds rijden wij weer terug naar ons kamp bij de Bosjesmannen.
Dag 9 en 10: Deze twee dagen staan in het teken van de jacht zoals die misschien al meer dan 10.00 jaar bestaat. In kleine groepjes trekken wij met een jager de Kalahari in om 2 dagen zo te leven en te jagen als de Bosjesmannen dat al eeuwen doen. Natuurlijk nemen wij onze zelfgemaakte pijlen en bogen, graafstok en strikken mee maar echt jagen mogen hier alleen de Bosjesmannen zelf. Wij leren over hun oude kennis van tracking; diersporen zoeken, herkennen en volgen. Naast de traditionele spullen nemen wij alleen extra water mee. Misschien vangen of schieten wij een wrattenzwijn, koedoe, springhaas of stekelvarken. We slapen onder de sterren ergens in de Kalahari bij een kampvuur. Wie weet vertellen de jagers nog oude verhalen over de jacht van vroeger. De volgende dag zetten we de jacht voort, graven misschien eetbare knollen uit en zien een olifant. `s Avonds keert iedereen weer terug naar het basiskamp in het Hunting Museum. Als afsluiting van ons verblijf bij de Bosjesmannen staat de traditionele dans en spelletjes avond rond het vuur op het programma. Echt een unieke ervaring met een hele hoop lol! Dag 11: Wij nemen afscheid van de Bosjesmannen en rijden door de Westelijke Kalahari richting Windhoek. Onderweg overnachten wij aan de voet van het Waterberg Plateau (National Park). 's Avonds kun je nog een wandeling korte wandeling maken en wie weet allerlei dieren spotten. Dag 12: `s Ochtends hebben we met grote waarschijnlijkheid gasten aan de ontbijttafel - de bavianen weten de weg naar de campsite feilloos te vinden. We wandelen het Waterberg Plateau op waar o.a. de witte en de zwarte neushoorn voorkomen. Tegen de middag rijden naar Windhoek. Hier is het, afhankelijk van de tijd, mogelijk om de stad te bekijken of de laatste souveniers te kopen. ’s Avonds nemen wij afscheid van onze reisleiders en stappen op het vliegtuig in Windhoek.
5
3. Onze partners in Namibië De Bosjesmannen De Bosjesmannen zijn de oorspronkelijke bewoners van zuidelijk Afrika. Zij bewoonden al 20.000 jaar geleden als jager-verzamelaars een groot deel van het continent. Bekend zijn zij om hun oeroude cultuur en om hun unieke kennis om te overleven in o.a. het meest onherbergzame en droge landschap van de Kalahari woestijn. De Bosjesmannen, ook wel San, boesmans of bushmen genoemd, jaagden met pijl en boog, zetten strikken en verzamelden eetbare planten. Zij trokken met de seizoenen en het wild mee en bouwden eenvoudige hutjes van takken en gras ter bescherming tegen de zon. Ook al lijkt hun samenleving eenvoudig, het is gebaseerd op oeroude kennis en diep inzicht in het milieu. Hun verhalen, religie, muziek, kunst, (trance)dans en jachtmethodes zijn uniek. Men schrijft de Bosjesmannen de oudste bekende menselijke economie toe – een economie met de ‘afspraak’ de buit zo te verdelen dat iedereen even veel ontvangt. Deze man is nog als echte jager/verzamelaar opgegroeid, nu kijkt hij naar zijn (klein)kinderen die in Grashoek de oude techniek bewaren.
Later drongen de Nama vanuit het Zuiden hun gebied binnen. De Nama waren veehouders en pottenbakkers. Zij verdrongen de Bosjesmannen en leefden in Zuid Namibië tot 1500. Nakomelingen van zowel de Bosjesmannen als de Nama leven nog in Namibië maar alleen een kleine groep ervan leeft nog op de (nagenoeg) oude wijze.
Het dagelijkse leven van vroeger, nu in het Living Hunters Museum.
6
Het contact met blanken leidde tot de bekende conflicten. Bovendien rekende men de Bosjesmannen tot de apen en de wilde dieren waarop tot 1936 volop geschoten mocht worden! De Bosjesmannen verdedigen hun grond en jachtvelden tevergeefs. In 1960 werden een groot deel van de Ju/’hoansi bosjesmannen gedwongen om naar een verzamelkamp in Tsumkwe te verhuizen. In de oorlog tussen Zuid-Afrika en Zuidwest Afrika (later wordt dit Namibië) in 1966 dienden veel jonge Bosjesmannen als spoorzoekers onder de SADF (South African Defense Force) tegen de SWAPO (South West African Peoples Organsation). In 1970 werd het land waar de Ju/’hoansi nu leven tot ‘Bushmenland’ uitgeroepen en mochten zij weer terugkeren. Maar een politieke invloed op ‘hun land’ en het recht om het op traditionele wijze te gebruiken werd hen pas in 1993 toegestaan. Op dat moment omvat Bushmenland nog maar 1/3 van het oorspronkelijke land en maken de Bosjesmannen nog maar 3% van de bevolking van Namibië uit.
Tegenwoordig leven de bosjesmannen grotendeels aan de rand van de ‘moderne wereld’; van geld dat de overheid verstrekt of dat zij verdienen. Desondanks worden oude technieken voor jagen en verzamelen nog toegepast, middenin een moderne context. Er zijn veel verschillende groepen met oorspronkelijk weinig onderling contact. De Bosjesmannen in Grashoek horen bij de Ju/’hoansi.
Een groep Ju/’hoansi in Grashoek Historical Village.
7
BushCulture Experience BushCulture Experience begon 5 jaar geleden als een Bushcraft en Wilderness School in Namibië, Windhoek. Zij zijn gespecialiseerd in het verzorgen van bushcraft, wilderness en outdoor expeditions. BushCulture is een organisatie die nauw samenwerkt met lokale traditionele gemeentes, waaronder de Bosjesmannen. Werner en Luca
Een van hun doelen is samenwerken met deze lokale groepen om zo hun cultuur en tradities te promoten en te behouden. De twee mannen achter BushCulture zijn Werner Pfeifer (links op de foto) en Gianluca (‘Luca’) Massalini. Werner is een Duitse Namibiër. Hij heeft in Namibië gewerkt als jachtgids en ‘Nature Conservation Officer’. In 1990 studeerde hij aan de universiteit in Kiel/Duitsland om leraar te worden. Hij ontmoette Harm Paulsen die hem meesleepte de Steentijd in. Sindsdien is Werner een specialist in primitieve technieken en heeft hij veel cursussen gegeven in verschillende Europese openluchtmusea. Hij realiseerde zich dat dit een unieke wijze is om verdwijnende culturen in leven te houden. In 2003 ging hij terug naar Namibië waar hij nu wildernis bush safari’s en archeologische ontdekkingen leid. Samen met de Bosjesmannen in Grashoek zette hij een openluchtmuseum op, the Historical Living Village. Hij heeft geen financiële interesse in deze zaak. De opzet is dat de kennis en organisatie van de Bosjesmannen zelf tot het succes van dit ondernemen leidt. Werner is ‘a white bushmen’ en zal de hoofdinstructeur, vertaler en gids tijdens onze cursus zijn. Luca kwam in 2007 bij BushCulture en is naast zijn passie voor Afrika een uitstekende manager. Hij is Italiaans en pendelt heen en weer tussen zijn werkzaamheden in Namibië en zijn eigen consultancy in ‘Business Management and Company Organisation’ in Italië. Hij regelt voor BushCulture voornamelijk de administratie en PR, je zult hem waarschijnlijk niet op onze reis zien.
Onze gidsen !gao en #amashe
8
4. Achtergrond & geschiedenis van Namibië
Realiteit in Grashoek…
Taal
...en in de 'Historical Living Village’
Tot de onafhankelijkheid van Namibië in 1990 waren Engels, Duits en Afrikaans de officiële talen. Tegenwoordig spreek meer dan de helft van de bevolking als eerste taal Oshiwambo terwijl Afrikaans voor de meesten de tweede taal is. Engels is de nationale taal en wordt bijna overal gesproken. De meeste Bosjesmannen spreken Afrikaans als tweede taal. Hun eigen taal bestaat voor onze oren uit een aaneenschakeling van ‘klikken’. In Grashoek spreken zij Ju/’hoansi. De jonge generatie spreekt goed Engels en wordt door de groep zelf als tolk ingezet. Als Nederlanders hebben wij geluk omdat we het Afrikaans met een beetje fantasie goed kunnen verstaan.
Natuur, klimaat en geografie Geografie
Het landschap van Namibië bestaat voornamelijk uit hooglanden, waarvan de hoogste berg de Brandberg Mountain is met 2606 meter. Het centrale plateau loopt van noord naar zuid en grenst aan de Namib Desert en de kust ten westen, de Orange River ten zuiden en de Kalahari Desert ten oosten. Het klimaat maakt Namibië tot een land met diverse landschappen – van woestijn tot subtropisch. De gemiddelde hoogte van de NW Kalahari is 1000 meter NAP.
Klimaat Namibië is een droog land met weinig regen. Het heeft een overheersend woestijnklimaat met helder en windig weer. In het gebied waar wij heengaan is van december tot april het regenseizoen.
9
Flora Het Noordoostelijke deel, waar wij heen gaan, is een droog landschap met weinig groen. Het bestaat vooral uit lage bosjes met veel stekels en taai blad en weinig ondergroei. Afgewisseld met grasland en ‘semi-arid scrub savannah’.
Woestijn, maar als het even regent heb je overal prachtige bloemen.
Fauna
Wij zullen geen wildreservaten bezoeken tijdens deze reis. De hele cursus verblijven wij in bush-land en niet omheind boerenland. Dat wil niet zeggen dat er geen dieren voorkomen – deze regio zit vol met allerlei soorten antilopen en vleeseters. Hieronder een overzicht om je een idee te geven over de dieren die in de gebieden zitten waar wij kamperen:
Antilopen: Eland Gemsbok (Oryx) Kudu Hartebeest Steenbok Duiker Damara dik-dik
Namibië heeft nog veel wilde antilopen buiten de wildlife parks – grote kans dat je ze tijdens de reis zult zien! Hier zie je een van de grootste antilope soorten: een eland stier.
Reptielen: Pof Adder Cobra Zwarte Mamba Boomslang Gekko’s Hagedissen Kameleons Rock Monitor
Kameleon
Hagedis
10
Predatoren Luipaard Cheetah Bruine Hyena Honing Das Aardwolf Zwarte Jakhals Caracal Bat-eared Fox Mangoest Meerkat Afrikaanse wilde kat Genetkat
&
andere zoogdieren: Baviaan Aardvarken Stekelvarken Wrattenzwijn Eekhoorn Klipdas Springhaas
Op een avond in de Otavi Mountains liep een geschrokken aardvark voor ons op de weg!
Wrattenzwijnen…
... zie je ook veel langs de weg!
11
5. CursusLocatie
Kaudom National Park
Historic Living Hunting Museum in //Xa/oba Erongo Mountains
Waterberg Plateau
Onze reis gaat van Windhoek naar de Erongo Mountains. Vandaar rijden wij naar //Xa/oba, een Bushmendorp vlakbij Tsumkwe (Bushmenland). Vanuit //Xa/oba rijden wij door de Westelijke Kalahari naar het Waterberg Plateau en terug naar Windhoek.
12
Erongo Mountains (dag 1 t/m 3)
Basiskamp in Erongo
Het Erongo gebergte bestaat uit een miljoen jaar oude graniet vulkaan waar wij ons kamp letterlijk middenin opslaan, omgeven door gigantische granietkeien en droge rivierbeddingen. In dit gebied kom je rotstekeningen, gravures en bewijsstukken van oude nederzettingen tegen. Het is hier overdag heet en droog en met temperaturen tot 40ºC. De Erongo mountains is een ongelooflijk mooi landschap met prachtige zonsop- en ondergangen en een sterrrenhemel die uitnodigt om gewoon in de open lucht te slapen!
In je eentje in een eindeloos landschap!
Met dit uitzicht ga je slapen! En de bavianen maken je ’s ochtends met hun roep wakker…
13
//Xa/oba, Bushmenland (dag 4 t/m 11) Het dorp //Xa/oba van de Ju/’haonsi bosjesmannen ligt in de westelijke Kalahari, vlakbij Tsumkwe, Bushmenland. Tsumkwe is de voormalige ‘hoofdstad’ van Bushmenland. Het ‘stadje’ ligt midden in de Nyae Nyae Conservancy. Ten noorden van Tsumkwe ligt //Xa/oba met zijn Historic Living Hunting Museum. Het is het 3de openluchtmuseum van de Bosjesmannen in Namibië waar zij het traditionele leven van hun voorouders en het leven van de Ju/’hoansi van nu laten zien. Uniek van dit openluchtmuseum is dat de Bosjesmannen in de Nyae Nyae Conservancy nog zelf –op traditionele manier- mogen jagen! Het Historic Living Hunting Museum is door de Bosjesmannen in samenwerking met Werner Pfeifer en Luca Massalini opgezet.
14
Kaudom National Park (dag 8) Het Kaudom National Park ligt in het Noord-Oosten van Nambië, tegen de grens met Botswana aan. Dat het een van de ruigste en natuurlijkste Nationale Parken van het land is maakt het voor ons zo interessant: het is een beschermd gebied en dus heb je er veel wildlife en toch heb je niet het gevoel van een doorsnee Safari tourist. Het park bestaat uit het voor de Kalahri zo typische droge struikgewas en er lopen drie droge rivieren doorheen die met name in het regenseizoen belangrijk zijn. Met een beetje geluk kunnen wij luipaarden, leeuwen of cheetahs zien! Het Kaudom Park heeft een kudde van 500 olifanten. Maar ook hyenas, giraffes, allerlei soorten antilopes (waaronder Kudu en Eland) en jakhals. En van november tot maart komen meer dan 300 vogelsoorten naar het park, waaronder 50 roofvolgels.
Ondanks veel wild langs de straat en op farmland blijft een bezoek aan een national park toch echt bijzonder. Het geeft je het gevoel echt in Afrika te zijn, zoals je het kent van TV. Geen Afrika zonder het bezoek aan een wildpark!
Twee van de 500....
15
Waterberg Plateau National Park (dag 11) Het Waterberg Plateau ligt ten oosten van Otjiwarongo,in Centraal Namibië. Het plateau rijst 200 meter uit het omliggende landschap met prachtige rode rotswanden. Door de steile wanden is het plateau zelf moeilijk toegankelijk en leent het zich om bedreigde diersoorten tegen stropers te beschermen. En andersom komen grote dieren, eenmaal boven, door de steile rotswanden moeilijk van het plateau af. Met als resultaat dat er dieren voorkomen die elders moeilijk te zien zijn: de witte en de zwarte neushoorn bijvoorbeeld, maar ook de sabelantilope. Naast deze zeldzame dieren heb je grote kans op bavianen, klipdassies, jakhalzen, stekelvarkens, dik-diks, mangoesten, genetkattet en bruine hyenas. Lang niet allemaal in levende lijve maar misschien zien wij sporen van ze? De bavianen komen in ieder geval 's ochtends tijdens het ontbijt even op de koffie... En onder de meer dan 200 vogelsoorten is de Waterberg een van de laatste broedplekken van de Kaapse gier.
16
6. Bushcraft & traditionele vaardigheden
Alles wat een jager nodig heeft: pijl & boog, handboor en ‘chop-chop’(bijl).
17
De Erongo
Mountains nemen ons mee in de geschiedenis van de Bosjesmannen.
Hier gaan wij op zoek naar archeologische - rotstekeningen - rotsgravures - oude nederzettingen van de Bosjesmannen Verder - maken wij biltong, een Afrikaanse variant op jerky - zoeken wij water in een echt droog woestijnlandschap, hoe doen dieren dat?
De rotstekeningen hier zijn zonder meer heel oud.
Als je naar boven klimt kun je zien dat je echt in een oude krater loopt.
18
De rotstekeningen laten zien dat de ‘out-fit’ van de jager niet veel verandert is sinds de Bosjesmannen meer dan 20.000 jaar geleden in de Erongo Mountains leefden. De tekeningen laten jagers zien die hun pijlkoker en boog nog net zo over de schouder dragen als deze jager uit Grashoek Historical Village.
19
In //Xa/oba zijn de Ju/’hoansi bosjesmannen onze leraren. Tijdens de eerste dagen in het Historic Living Hunitng Museum leren zij ons allerlei Bushcraft vaardigheden:
-
-
veilig om te gaan met traditionele gereedschappen: mes en ‘chop-chop’ (multifunctionele bijl) vuur maken met de handboor het maken van een traditionele jachtboog wat gebruiken de bosjesmannen als tondel? het maken van de traditionele pijlen met botpunten en gif (dit laten zij zien maar zullen wij niet zelf kunnen maken) speer en graafstok touw maken van lokale planten traditionele vogelstrikken wrattenzwijn pootval sieraden van struisvogeleieren bushwalks om een indruk te krijgen van lokale en traditionele planten – eetbaar, medicinaal en giftig
Boog maken.
Vuur maken met de handboor.
Deze knol vinden de vrouwen onder de grond…
…door schaven en uiknijpen…
… kun je het vocht drinken.
20
Je maakt je eigen traditionele Bosjesmannen pijl & boog met hulp van de jagers:
Pijlpunten van bot.
Pijlen rechttrekken bij het vuur.
Je eigen pijl & boog!
Een echte Ju/’haonsi pijl&boog en koker.
Je maakt sieraden van struisvogeleieren en touw van vezelplanten om b.v. strikken te zetten
Gaten boren in scherven van struisvogelei.
Van het zelfgemaakte touw maken we strikken voor b.v. parelhoenders.
21
Ze houden allemaal van spelletjes spelen en dansen:
En leuker is het als de gasten mee doen!
Een dans of een spel? Wie het eerste omvalt… trekt de rest mee!
Touwspringen, aan de andere kant van de wereld net zo geliefd als hier.
Het ‘sinasappel’ spel.
Het publiek
‘De vrouwen van het dorp halen water bij de rivier’ – zie je de krokodillen loeren?
22
De Bosjesmannen leefden – net als alle jager/verzamelaars – van het land en dat is in de droogte van de Kalahari niet altijd even makkelijk. Zij weten precies welke plant eetbaar is, welke knol water geeft en welk bast als pleister kan dienen. Op een van onze dagen maken wij met een groep Bosjesmannen en –vrouwen een bushwalk.
Steeds weer stappen de vrouwen even uit de rij om noten, bessen, en wortels in de leren buidel te verzamelen. Mooi om te zien hoe gewoon dat voor hun is!
Wilde pruimen, een lekkere verfrissing onderweg!
Even pauze in de schaduw…
23
Na een paar dagen in het dorp en met voldoende zelf gemaakte jachtwapens en strikken gaan we onze aandacht richten op de jacht en alles wat daarbij komt kijken. Je leert
-
diersporen te herkennen (prenten, poep en andere sporen) wild te observeren diersporen zien, herkennen en volgen sluipen traditionele geruisloze communicatie bij de jacht en handsignalen vinden en gebruik van aas gedrag en leefomgeving van het wild camouflage villen van een groot zoogdier (b.v. een wrattenzwijn maar dit is afhankelijk van succes van de jacht) jagen, strikken en vallen zetten… we proberen ons eigen avondeten te vangen De wevervogel bouwt prachtige hangende nesten.
Deze prenten van een bruine hyena kwamen wij ’s ochtends tegen!!
Hij/zij is er echt nog maar net geweest, De prenten zijn vers, geweldig!
24
De Bosjesmannen zijn wereld beroemd om hun kennis van spoor lezen en volgen. Zij zijn meesters in de jacht en door hun kleine bogen ook meesters in sluipen. Hun gebarentaal die zij tijdens de jacht gebruiken is uniek. Het zit zo diep in hun dat je ook op elke willekeurige dag Bosjesmannen met gebaren zult zien communiceren, gewoon naast de woorden of in plaats daarvan. Wij gaan op stap met de meesters in sporen lezen om zo veel mogelijk van hun te leren.
Aardvarken
Steenbok, dit doet een jagershart sneller kloppen…
Damara dik-dik. Dit is een van de kleinste antilopen in Namibië.
Jakhals
Net als de vos poept een jakhals graag zo hoog en opvallend mogelijk.
Zó groot is een olifantenpoot!
Aardvarkens zijn nachtactief en brengen een groot deel van de dag in holen door die zij achter zich dicht maken metaarde
25
De Nyae Nyae Concervancy is het enige gebied waar de Bosjesmannen nog mogen jagen op traditionele wijze met pijl & boog.
Pefecte camouflage in een land vol schaduw.
Een traditionele strik voor parelhoenders.
In Nyae Nyae mogen alleen de Bosjesmannen jagen; wij leren van hun hoe zij dat van hun voorouders hebben geleerd maar wij mogen dus niet zelf letterlijk een dier schieten.
Succesvolle jacht: een wrattenzwijn!
Wat je niet opeet kun je beter drogen bij een temperatuur van rond de 35º
26
Naast Bushcraft en traditionele vaardigheden zullen wij tijdens de cursus ook aandacht besteden aan wat algemene -
tips & trucs zoals:
het reizen in een droog landschap slangen en schorpioenen, gevaar herkennen en EHBO
Schorpioen in de Erongo's
Groene boomslang
27
7. Praktische vragen? Waar slapen wij? Wij slapen alle nachten in 2 persoons tenten (of onder de sterren voor wie dat graag wil). Wij zetten 3 keer (in Erongo, in //Xa/oba en het Waterberg Plateau) een basiskamp op bestaand uit zeilen en tenten, een buitenkeuken, bush WC en douche en een kampvuurplek. We verwachten dat iedereen daaraan zijn steentje bijdraagt. Kampeerervaring en/of een eerder gevolgde cursus bij EXTRA is wel een voordeel maar zeker niet vereist.
Basiskamp in de Erongo's
WC en douche? De WC bestaat uit een schep en de natuur. Er is water voor persoonlijke hygiëne en een douchezak hangen we in een boom – douchen met uitzicht over het landschap! Bij het Waterberg Plateau staan wij op een camping met toilet en douche.
Hebben wij water bij ons? Kraanwater in steden en op boerderijen onderweg is veilig en drinkbaar. Tijdens de reis hebben wij altijd jerrycans met drinkwater mee. Dit is onze watervoorraad onderweg en die wordt uiteraard bijgevuld. Op deze wijze zijn wij onafhankelijk en maken wij geen gebruik van het schaarse water in de dorpen. Bij gebruik van oppervlakte water wordt aangeraden dit te zuiveren met b.v. jodium.
28
Wat eten wij? Al het eten tijdens de cursus wordt buiten gekookt boven vuur, net als de favoriete kookwijze in Namibië – de braai (een soort gril). Het standaard eten in Namibië bestaat uit vlees, vlees en nog eens vlees. Alleen de post-koloniale invloed vanuit de Duitse keuken brengt daar afwisseling in. Hoe dan ook, groente is minder populair in Namibië en wordt gezien als ‘het gif van de imperialisten’. Tijdens de cursus is het zeker mogelijk om ook voor vegetariërs te koken maar houd dan rekening met een beperkte keuze aan groente. Ingrediënten nemen wij mee en onderweg zullen wij boodschappen doen. Wij hebben geen koks bij ons en daarom is het koken een groepsgebeuren. Kun je koken dan is dat vooral handig maar ook op andere wijze kan er bij het eten geholpen worden.
Koken op houtvuur
Hoe zit het met Alcohol? Net als tijdens al onze andere cursussen speelt ook tijdens deze reis alcohol geen rol in de gezelligheid. Toch is het mogelijk onderweg alcoholische dranken te kopen. Dit is niet inbegrepen in de prijs en je wordt geacht je eigen drank zelf af te rekenen. Wij verzoeken je vriendelijk/dringend geen alcohol te drinken tijdens ons oponthoud in Bushmenland. Alcohol is een van de problemen waar de Bosjesmannen mee te maken hebben sinds ‘de beschaving’ hen heeft bereikt.
29
Hoe ziet een dag eruit? We zijn elke dag de hele dag buiten en de meeste activiteiten vinden overdag plaats. Na het ontbijt begint het dagprogramma – dit kan b.v. een dagwandeling of excursie zijn of het maken van traditionele voorwerpen. Vaak doen we ’s ochtends iets anders dan ’s middags. We lunchen meestal in het basiskamp. ’s Avonds koken en eten wij gezamenlijk. Soms doen wij ook ‘s avonds nog iets met de groep, b.v. een wandeling, wild observeren of gewoon bij het vuur zitten. Het weer is op alle 3 locaties verschillend maar als het ’s middags te warm wordt houden wij siësta en kun je even bijslapen, lezen, schrijven, enz. Naast de gezamenlijke activiteiten is er genoeg tijd tussendoor voor je eigen privé dingen.
Bushcraft in het basiskamp.
Elke dag is anders en elke dag brengt nieuwe vaardigheden met zich mee. Het tempo en niveau van de cursus is afhankelijk van de groep en net als bij al onze andere cursussen is voorkennis welkom maar geen vereiste. Het is wel nodig dat je fit genoeg bent om van de partij te zijn. Je bent 12 dagen buiten bij warm weer, veel onderweg in ruig terrein en slaapt al die dagen buiten.
Onderweg geeft Werner uitleg over een spoor.
's Avonds bij het kampvuur onder de sterrenhemel.
30
8. Gezondheid & visum EHBO onderweg EXTRAsurvival heeft een EHBO en Wilderness First Aid certificaat. Ook Werner van BushCulture is een vaardige EHBO’er en zorgt voor een EHBO reisset. Tijdens de hele reis zijn we nooit verder dan 2 uur rijden van het dichtstbijzijnde ziekenhuis. Aanvullend raden wij iedereen aan een eigen kleine EHBO reisset mee te nemen.
Advies bij vaccinaties voor Namibië Het beste kun je voor advies bij vaccinaties je huisarts of de GGD raadplegen. Zover ons bekend, is voor een korte reis naar Namibië geen enkele vaccinatie verplicht, wel aangeraden. Onderstaand beschrijven wij in het kort welk vaccinatie aangeraden wordt en wanneer je het moet halen. Voor meer informatie kun je kijken op www.gezondopreis.nl, www.ggd.nl of www.thuisvaccinatie.nl (deze komt ook buiten werktijden bij je thuis).
Door de GGD aangeraden vaccinaties / preventie: Hepatitis A (besmettelijke geelzucht): Je kunt een vaccinatie tegen Hepatitis A op twee verschillende wijzen laten prikken: voor 1 jaar bescherming, of als je voor langere tijd of regelmatig in risicogebieden gaat kun je na 6 maanden een tweede prik halen om langer beschermd te zijn. Voor meer informatie kijk op www.hepatitis.nl . DTP (Difterie, Tetanus en Polio): DTP heb je waarschijnlijk als kind al gehad en moet je eventueel laten herhalen. Let wel op: het is namelijk 10 jaar geldig. Aangeraden wordt om dit minimaal 2 á 3 weken voor vertrek te doen maar het kan ook last-minute. Malaria (falciparum type): Alleen in de noordelijke delen van Namibië komt Malaria voor, voornamelijk van november tot juni. Malaria vormt geen groot probleem in Namibië maar aangezien ook wij gedeeltelijk in deze streek verblijven, raden we je aan om een Malaria middel te nemen. Malarone schijnt het best te verdragen middel te zijn. Ga voorafgaand aan de reis naar je huisarts of de GGD en laat je voldoende voorschrijven. Neem ook DEET, shirts met lange mouwen en lange broeken voor ’s avonds mee om muggenbeten te voorkomen. En als je in de open lucht wilt slapen, een klamboe! Voor meer informatie kijk op www.gezondopreis.nl. Diarrhee: Eten en drinken in Namibië, zeker in lodges en hotels, voldoet aan onze westerse maatstaven. Dat je tijdens de reis last van diarrhee krijgt is dus eerder onwaarschijnlijk. Wij hebben ORS bij ons.
Optionele vaccinaties: -
Hepatitis B (overdraagbaar via bloed en speeksel, de kans op infectie is tijdens onze reis minimaal maar raadpleeg altijd een deskundige) Meningitis Rabiës
Over slangen- en schorpioenbeten krijg je aan het begin van de reis uitgebreide informatie door BushCulture.
31
Verzekeringen Het is verplicht om een passende reisverzekering af te sluiten voor de duur van de reis.
Visum & paspoort Voor alle burgers uit de EU, USA en Nieuw Zeeland is het niet nodig om een visum aan te vragen. Je krijgt bij aankomst in Namibië een stempel in je paspoort die je toestaat om 90 dagen in het land te verblijven, zonder extra kosten. Om Namibië binnen te mogen moet je een geldig paspoort bij je hebben. De geldigheidsdatum moet minimaal 6 maanden zijn vanaf de datum dat je Namibië weer verlaat (houd hier rekening mee en kijk goed naar de geldigheid van je paspoort!). Handig is om relevante papieren (paspoort, vliegtickets, traveller’s cheques, reisverzekering, e.d.) te kopiëren en één set kopieën bij je te dragen, één set in je bagage te bewaren en één set thuis te laten bij familie of een vriend(in) die je tijdens de reis desnoods kunt bereiken.
Tijdens een dagtocht in de Erongo Mountains.
32
9. Persoonlijke voorbereiding Wat neem ik mee aan persoonlijke bagage? Je hoeft echt geen safarikleding te kopen, sterker nog: met de lichte kaki kleuren val je eerder op dan met b.v. groene of bruine natuurkleuren!! Neem vooral shirts met lange en korte mouwen mee, lange en korte broeken, een zonnehoed, een trui voor ’s avonds, regenkleding, sandalen en goede loopschoenen (niet noodzakelijk bergschoenen). Verder heb je enkele kampeerspullen nodig (denk aan slaapzak enz.). Ruim vooraf ontvang je een uitgebreide bagagelijst.
Heb ik geld nodig tijdens de reis? De Namibien dollar (N$) is alleen in Namibië te verkrijgen – je kunt dus van tevoren in Nederland geen geld wisselen bij een bank. Zodra wij aankomen op het vliegveld in Windhoek kunnen wij geld wisselen; het is dus handig als je contante euro’s of traveller’s cheques bij je hebt. De wisselkoers in ongeveer €1.- = N$ 10. Voor de recente koers kijk op www.wisselkoers.nl De reis is inclusief alle activiteiten die BushCulture aanbied. Maar voor alle persoonlijke uitgaven heb je toch je eigen geld nodig. Je kunt dan denken aan wat snacks onderweg, een cola of ijsje, biltong (Namibische lekkernij) en souveniers. De Bosjesmannen runnen hun eigen souvenirwinkel! Al het eten en drinkwater is inbegrepen in de prijs dus je hoeft niets onderweg te kopen.
Zang gaat altijd samen met ritmisch klappen.
33
Wat kan ik over de Bosjesmannen lezen? Boeken
‘Bushmen – a changing way of life’ ISBN 978-1-86825-178-0 Een korte beschrijving over het leven van de Bosjesmannen – vroeger en nu. Met vooral prachtige grote foto’s! ‘The Bushmen’ ISBN 1-86872-110-8 Beschrijft de rijke geschiedenis en herkomst van de Bosjesmannen en hun cultuur. Het boek geeft een goed overzicht over hun leefwijze, erfgoed, archeologische opgravingen, kunst en ambachten, sociaal leven, familiebanden, hun traditie in spelen en kunst in het vertellen van verhalen, religie, rituelen en healing. Alles met veel foto’s waardoor je een levendige indruk krijgt van de Bosjesmannen. ‘The sheltering Desert’ Henno Martin ISBN 3-935453-03-5 Tijdens de 2e Wereldoorlog vluchten 2 Duitse archeologen in Namibië de woestijn in om uit handen van de Engelse overheid te blijven. In dit boek beschrijft Henno Martin hun avonturen; de voortdurende zoektocht naar water en eten, vinden van schuilplekken, enz... Dit alles in een ruig en meedogenloos landschap met op de achtergrond de dreigende wereldoorlog. ‘The Old Way, A story of the First People’ Elizabeth Marshall Thomas ISBN-13:978-0-374-22552-0 ISBN-10:0-374-22552-4 Dit boek beschrijft het leven van de Marshall Family hoe zij als eerste antropologen rond 1950 bij de Ju/’hoansi in Tsumkwe leven. Volgens Werner is dit een van de beste boeken over het oorspronkelijke leven van de Bosjesmannen in de Kalahari. ‘Nisa – het leven van een ¡Kungvrouw’ Marjorie Shostak ISBN 90-5847-257-4 Een reis verslag van de auteur en etnologe. Zij bezoekt Nisa - een oude bekende van een eerdere etnologische studie - en beschrijft de gesprekken met deze oude ¡Kungvrouw. Het boek geeft een indruk van het leven van een vrouw in de Kalahari; wel door de ogen van de schrijfster die tijdens haar bezoek aan Nisa aan kanker lijdt. Ook daarover gaat het boek. ‘The Bushmen’ Alf Johnson ISBN 0-600-31575-4 Een prachtig fotoboek! Met mythologische beschrijving van legendes over water, jacht, vuur en dieren. Maar ook over de 10.000 jaar die tussen de traditionele leefwijze van de Bosjesmannen en de moderne wereld ligt. Tekst is in het Engels. Laurens van der Post (inderdaad: Nederlandse voorouders) gaat in de jaren ’50 (nog maar goed 60 jaar geleden!!) op expeditie om de laatste nog levende Bosjesmannen te zoeken. Hij trekt daarbij diep in de veelal onbekende Kalahari woestijn. Hij heeft over deze reizen enkele boeken geschreven. Van een daarvan “Testament to the Bushmen” is ook een BBC TV serie verschenen met dezelfde titel. Dit zijn 2 andere titels:
34
“The lost world of the Kalahari – the famous story of one man’s perilous journey into the unknown’ Laurens van der Post ISBN 0-14-001716-X ‘Venture to the Interior – the famous story of one man’s perilous journey into the unknown’ Laurens van der Post ISBN 0-14-00-1238-9
(Veld)gidsen (Werner heeft tijdens de reis een aantal veldgidsen mee, die kun je inzien). ‘Tracks en Tracking in southern Africa’ Louis Liebenberg ISBN 978-86872-008-8 Een handzame sporengids met tekeningen van het spoor plus foto van het bijbehorende dier, een korte omschrijving van gewoontes, herkenning en verspreiding. Je kunt er zowel vogels, zoogdieren als amfibieën in vinden. ‘Fauna und Flora im südlichen Afrika’ Vincent Carruthers ISBN 978-86872-644-8 Dier- en plantengids met 2000 beschrijvingen plus tekening opgedeeld in spinnen, insecten, vissen, kikkers, reptielen, vogels, zoogdieren, grassen, bloemen en bomen. ‘The Mammal guide of Southern Africa’ Burger Cillié ISBN 978-1-875093-45-8 Maakt gebruik van een handige identificatie sleutel. En beschrijft per pagina een dier met foto’s van beide geslachten, een uitgebreide beschrijving van het uiterlijk, gewoontes, verspreiding, leefgebied, roep en voortplanting. Plus duidelijke tekeningen van prent en poep. Zeker een goede gids!
Tijdschriften ‘Ontdek Afrika – San special’ Sillen Media Projecten Nijmegen (www.ontdekafrika.nl) Een tijdschrift met een speciale uitgave over de Bosjesmannen – geschiedenis, Nederlanders en de Bosjesmannen, taal, verhalen, toerisme en prachtige foto’s (o.a. zijn er ook voor ons bekende gezichten uit Grashoek te zien!)
DVD’s ‘The great dance – a hunters story’ Jeremy Evans Jager !Nqate, gekleed in afgedankte westerse kleding, is de verteller en hoofdrolspeler van deze prachtige film. Je ziet o.a. spectaculaire beelden van een heel bijzondere manier van jagen waarbij een dier wordt ‘dood’gelopen door het net zolang te achtervolgen tot het niet meer kan lopen door oververhitting… “Tracking is like dancing, because your body is happy” is een citaat uit deze film.
35
10. Reizen en vervoer Hoe kom ik in Namibië? Heel belangrijk is dat je wacht met het boeken van een vlucht tot je van EXTRA bericht hebt ontvangen dat de reis door gaat. Wij hebben een minimum deelnemers nodig om de reis door te laten gaan. De vlucht naar Namibië is niet inbegrepen in de prijs van de cursus en wij vragen je je eigen vlucht individueel te boeken. Ons advies is om een vlucht bij Air Namibia te boeken, een van de goedkoopste maatschappijen die op Windhoek vliegt. De kosten voor de vlucht liggen tussen de € 800.- en 1200.- pp (incl. belasting). Air Namibia vliegt vanaf Frankfurt. Er bestaat een combinatie-ticket bij Air Namibia: als je een vlucht boekt kun je er een NS ICE-kaart voor €120,- bij kopen. Met dit ticket kun je vanaf elk station in Nederland naar Frankfurt Airport en weer terug. Zeker goedkoper dan een ticket bij de NS. Met de auto is zeker ook een optie maar je zult dan ook de parkeerkosten moeten mee berekenen en zelf moeten rijden (denk aan de terugweg).
Vervoer in Namibië BushCulture regelt al het vervoer tijdens de cursus, afhankelijk van het aantal deelnemers reizen wij in 1 of 2 Land Cruisers (4x4) plus aanhanger voor de bagage. De grote afstanden rijden wij op geasfalteerde wegen, soms op grindwegen en in verder afgelegen gebied op zandpaden. Van locatie naar locatie zijn wij soms van een paar uur tot bijna een hele dag onderweg dus hou rekening met langere tijd zitten - met een prachtig uitzicht!
Ons vervoer in Namibië.
Onderweg naar de Erongo Mountains.
36
37
