Crisis: preventief beleid

movisies

Extr aanda a ch voor t geme ente en de n Wmo

Relatieblad over maatschappelijke ontwikkeling * oktober 2009 * nr 6

Crisis: preventief beleid

In dit nummer: Algemeen

Wmo-congres 2009

2

Hoe maken we van de Wmo een echte participatiewet? Leefbaarheid

Proeftuin voor ambtenaren

4

Weg achter dat bureau! Mens en organisatie

Het participatiewiel

6

Participatiebevording in één oogopslag. Beroepsontwikkeling

Hoe gaat het met de Wmoambtenaar?

7

“Het is een enorme klus.” Huiselijk en seksueel geweld

Partnership Aanpak Seksueel Geweld

8

Voorzitter Aleid Wolfsen aan het woord. Vrijwillige inzet

Stelling:

10

Basisfuncties zijn verplichte kost voor gemeenten. Kwetsbare groepen

Stedelijk kompas dakloosheid

Het vergroten van leefbaarheid in Vogelaarwijken is harder nodig dan ooit.

Geen gemeente lijkt te ontkomen aan de gevolgen van de recessie. MOVISIE sprak met verschillende gemeenten over de uitgaven voor sociaal beleid. In sommige grote steden zoals Amsterdam en Utrecht zijn al concrete bezuinigingen voorgesteld op het jongerenen welzijnswerk. In veel kleinere gemeenten worden die later verwacht. Andere

Informele zorg

Van basisfuncties naar mantelzorgbeleid

Koploperproject homoemancipatiebeleid

Crisis en bezuinigingen – in dat licht zijn voor

treft vooral laaggeschoolden, allochtonen en

Voor veel investeringen in maatschappelijke inzet

MOVISIE een paar overwegingen smaak-

jongeren. Het vergroten van de leefbaarheid in

geldt het preventiebeginsel: als je dat nu doet,

bepalend. Juist in de sociaal minder sterke

minder florissante wijken zoals de Vogelaarwij-

bespaart het later veel geld. Als steden bijvoor-

delen van Nederland zal de crisis het hardst

ken is daarom harder nodig dan ooit.

beeld bezuinigen op de aanpak van dakloosheid, zitten ze door de crisis over vijf jaar juist met

14

Hoe pakt Groningen het aan? Training & advies

15

MOVISIE kort

16

meer daklozen. Het is extra kostbaar om het probleem dan weer aan te pakken.

In memoriam Jan de Wild

13

Volg de vijf stappen van MOVISIE. Diversiteit

gemeenten zien juist reden voor extra investeringen.

gevoeld worden. De werkloosheid bijvoorbeeld

12

Een inventarisatie van de stand van zaken onder 39 centrumgemeenten.

Terecht is er wel veel aandacht voor de bestrij-

Verschillende gemeenten zien gelukkig in dat

Op zaterdagmiddag 18 juli 2009

ding van werkloosheid. Maar voor kwetsbare

ze geld kunnen besparen door te investeren in

overleed Jan de Wild, directeur van

groepen in onze samenleving is een betaalde

maatschappelijke inzet. De gemeente Almelo

MOVISIE, geheel onverwacht aan

baan niet altijd zaligmakend. Daklozen, langdu-

een hartstilstand. Voor de directie en

rig werklozen of mensen met een verstandelijke

medewerkers van MOVISIE is dit een

beperking bijvoorbeeld, hebben meer nodig.

groot verlies. Niet alleen zullen we Jan

Denk aan gastvrije buurten, beschermde stage-

missen als deskundige van de sociale

en werkplekken of vrijwilligerswerk.

‘Nu investeren bespaart later geld’

sector, maar ook als een fijn mens. Onze gedachten blijven uitgaan naar

Wat dat laatste betreft: de crisis laat al een

stelt bijvoorbeeld dat opbouwwerk, ouderenwerk

zijn gezin, familie en vrienden.

toename zien van enkele honderden mensen

en maatschappelijk werk mensen zelfredzamer

die zich melden bij de vrijwilligerscentrales.

maakt, waardoor de behoefte aan ondersteuning

Op www.movisie.nl kunt u het

Om vrijwilligers naar vragende organisaties te

afneemt. In dit nummer van MOVISIES passeren

volledige in memoriam lezen. Tevens is

begeleiden is een institutionele en financiële

verschillende vormen van investeringen in sociaal

daar ruimte om uw condoleance achter

versterking van de positie van de vrijwilligers-

beleid de revue. Wie weet zit er een handvat

te laten.

centrales belangrijk.

voor uw gemeente bij.

Het ondersteunen van lokale partners bij de uitvoering van de Wet maatschappelijke ondersteuning (Wmo) loopt als een rode draad door onze activiteiten. MOVISIE helpt gemeenten en lokale organisaties.

Algemeen Welzijn Nieuwe Stijl

Wmo-congres 2009

Gem en d eente eW n mo

Nieuw: Mijn MOVISIE Op movisie.nl kunt u een persoonlijk profiel aanmaken. Handig als u vaker

Op 24 september 2009 organiseert het ministerie van VWS een groot Wmo-congres in de Amsterdamse RAI. Insteek: hoe ver zijn de gemeenten en wat moet er volgens burgers en cliënten nog gebeuren om van de Wmo een echte participatiewet te maken?

op onze website komt. Voordelen van Mijn MOVISIE: • Gemakkelijk publicaties bestellen en gratis downloaden. • Persoonlijk profiel: u hoeft slechts

M

eenmaal uw gegevens achter te OVISIE is inhoudelijk betrokken bij de

stands met informatie over Beter in Meedoen en

iglodebatten. Het programma is opgebouwd

voorbereidingen en verzorgt tijdens

Maatschappelijke stage.

rond acht thema’s:

het congres diverse kennistafels en

laten. • Aanmelden voor

1 Burger centraal: vraaggerichte ondersteuning.

e-mail nieuws-

iglodebatten. Zo is MOVISIE onder andere betrok-

Programma

2 Gelijkwaardig partnerschap.

brieven of een

ken bij workshops over de drie Beter in Meedoen

Het Wmo-congres 2009 belooft een groots

3 Versterkt professioneel handelen.

training.

programma’s waar MOVISIE uitvoering aan geeft

congres te worden waar iedereen die met de

4 Empowerment van de burger.

en verzorgt MOVISIE daarnaast een arenadiscus-

Wmo bezig is zijn hart kan ophalen. Naast een

5 Direct eropaf.

pagina’s en

sie over de basisfuncties vrijwilligerswerk en

plenair programma (uiteraard met staatssecre-

6 Cliëntenparticipatie en cliëntondersteuning.

downloads

mantelzorg. Ook op de informatiemarkt zijn

taris Bussemaker) zijn er tientallen kennistafels,

7 Lokaal keuzes maken.

bewaren.

MOVISIE medewerkers te vinden, onder andere bij

arena’s, werkplaatsen, minicongressen en

8 Verbeteren, verdiepen, versnellen en verbreden.

• Uw favoriete

Re uze gistre geb lf en m er ru aa voo ik van k rdel d en! e

Meer informatie: www.movisie.nl/mijnmovisie. Meer informatie: Bora Avric ([email protected] of 030 789 21 41) en www.wmo-congres2009.nl.

Antoinette Tanja Senior projectleider Informele zorg

Doet iedereen mee?

COLUMN


��

MOVISIE nu ook in het Engels Hulp nodig bij het ontvangen van buitenlands bezoek? Krijgt u vragen uit het buitenland?

Gemeenten gezocht

Praat mee in het gemeentepanel

Neem contact op met MOVISIE. MOVISIE werkt samen met veel buitenlandse organisaties, voert

Voor gemeenten is de Wmo steeds meer een

Europese projecten uit en deelt internationaal

kader om allerlei activiteiten te ontplooien

kennis. Onze internationale activiteiten lopen

die bijdragen aan een sociale samenleving

uiteen van een onderzoek naar zwerfjongeren

waarin iedereen kan meedoen. MOVISIE

In het Amsterdamse Oosterpark staan bij de zonneweide picknicktafels. Van ’s morgens

tot een internationaal project over vrijwilligers-

heeft veel kennis en ervaring op dit vlak.

vroeg tot ’s avonds laat is het goed toeven hier. Voor een grote groep verslaafden, zorgmij-

werk. MOVISIE ondersteunt deze internationale

Expertise die gemeenten kunnen benutten

ders en daklozen werd deze plek de gemeenschappelijke huiskamer, tot grote ergernis van

activiteiten door veel informatie in het Engels

als ze van de Wmo een succes willen maken.

de buurtbewoners. Per dag gingen er heel wat halve liter pils doorheen. Om de overlast aan

aan te bieden, via de website en sinds kort ook

Om deze kennis en ervaring beter te laten

te pakken, besloot het stadsdeelbestuur tot een alcoholverbod. Een dag nadat het besluit

via nieuwsbrieven. Diverse methodes en toolkits

aansluiten bij de praktijk, wil MOVISIE een

was genomen, zat de groep uit protest voor het stadsdeelkantoor. Het besluit was in ieder

zijn in het Engels vertaald zoals de Beursvloer

gemeentepanel inrichten. Deelnemende

geval snel doorgedrongen en samen hadden ze het heft in eigen hand genomen.

(MBO), De mantel verlicht, Erkenning verworven

gemeenten kunnen gevraagd en ongevraagd

Participatie avant la lettre.

competenties (EVC), 8-fasenmodel, Zilveren

aangeven waar MOVISIE haar dienstverlening

Kracht en de Gedragscode homojongeren. Van

op moet richten. Of het nu gaat om metho-

Zo willen we dat met de Wmo ook. Mensen die zorg nodig hebben zijn zelf de regisseur

elke programmalijn zijn daarnaast verschillende

diekontwikkeling, onderzoek of advisering.

en datgene wat ze wel kunnen is leidend. Hulpverleners, organisaties en ook de (lokale)

projecten beschreven. Ook is er Engelstalige

Werkt u bij een gemeente en wilt u graag

overheid zullen hun inzet daarop moeten afstemmen. Maar dat proces kost tijd en geld.

informatie over de Wmo, diverse aspecten van

uw mening geven of onze diensten in de

vrijwillige inzet en diversiteit.

praktijk toetsen? Meld u aan. Stuur een mail

Bij de invoering van de Wmo zag ik meteen de voordelen van een sluitende samenwerking

naar Anita Peters.

op lokaal niveau. Er zijn positieve resultaten behaald. Voor zwerfjongeren met complexe

Werkt u in een internationale context of krijgt u

problemen is bijvoorbeeld een maatprogramma gemaakt. Ex-dakloze jongeren werd

vragen uit het buitenland? Maak gebruik van de

Nieuwsgierig naar de dienstverlening van

gevraagd naar hun wensen. De vraag van de jongere staat nu centraal. Het maken van het

diensten en informatie van MOVISIE. MOVISIE

MOVISIE op het gebied van de Wmo?

programma is een intensieve zoektocht geweest. Dat vraagt om een andere manier van

kan voor u ook studiebezoeken organiseren en

Binnenkort vindt u op movisie.nl een speciaal

werken die pas op de langere termijn effect zal hebben.

ondersteuning bieden bij het ontvangen van

webadres voor gemeenten waar u allerlei

buitenlands bezoek.

informatie kunt terugvinden.

ruimte is om die noodzakelijke intensieve zoektocht te houden. De verslaafden en daklozen

Meer informatie:

Meer informatie: Anita Peters

uit het park bereiken kost nu eenmaal tijd. Goedkoper kan de nieuwe aanpak niet, leuker

[email protected] en

([email protected] of 030 789 20 64).

wel, want meer mensen kunnen meedoen.

www.movisie.nl/english.

De Wmo, ja! Ik zie een heleboel kansen. Maar het mag geen verkapte bezuiniging zijn.

Als taken zonder budget worden overgeheveld naar de gemeenten ben ik bang dat er geen

2

MOVISIE-partner aan het woord Gem en d eente eW n mo

Wmo-raad kan altijd beter De meeste gemeenten hebben een Wmo-raad die vanuit cliëntenperspectief het gemeentelijk beleid probeert te

beïnvloeden. Wat zijn de ervaringen met de representativiteit, invloed en deskundigheid van de Wmo-raden? Lotte Penning, Judith van Leeuwen en Rianne Cromwijk van MOVISIE behandelen in hun (afstudeer)onderzoeken deze vragen. Hieronder hun belangrijkste conclusies. Voorzitter is belangrijk

van het al dan niet hebben van een traditie van

De onderzochte Wmo-raden zijn verschillend

belangenbehartiging. Ook is de bekendheid

opgezet en opereren ook verschillend, zowel

van Wmo-raden voor verbetering vatbaar. Om

in hun eigen werkwijze als in relatie tot de

kwetsbare groepen te bereiken, is het bovendien

gemeente. Sommige raden signaleren zelfstan-

handiger om te kiezen voor informele vormen

dige lokale knelpunten rondom de Wmo, andere

van cliëntenparticipatie. Gemeenten en Wmo-

volgen meer de gemeentelijke beleidsagenda.

raden hebben nog niet duidelijk geformuleerd

De deskundigheid van Wmo-raden is sterk in

hoe ze die informele vormen kunnen inzetten.

Waarom niet één ministerie voor jongeren? Ineke Smidt is directeur van de Federatie Opvang, directeur van het Coördinatiecentrum Mensenhandel en voorzitter van het bestuur van de MOgroep voor de branche welzijn en maatschappelijke dienstverlening.

ontwikkeling. De rol van de voorzitter is daarbij belangrijk. De verhouding tot de gemeente

Beter informeren

varieert wat betreft de mate van zelfstandig

De meeste Wmo-raden hebben het gevoel dat

Wat doet u met MOVISIE?

opereren en informatievoorziening, maar ook

de gemeente hen serieus neemt. Gemeenten

“Ik werk op verschillende niveaus met MOVISIE samen. Op bestuurlijk niveau overleg

wat betreft goed contact. Voor dat laatste

hechten belang aan het bestaan van een Wmo-

ik één à twee keer per jaar met de directie. Dan praten we over de relatie tussen onze

blijkt een actieve en betrokken ambtenaar als

raad. Het is echter niet altijd helder hoe groot

organisaties, hoe je met elkaar omgaat en wat je van elkaar verwacht. Op uitvoerend

contactpersoon belangrijk.

de invloed van de Wmo-raden daadwerkelijk is.

niveau werken mijn medewerkers samen met MOVISIE aan allerlei projecten. MOVISIE

De gemeente kan de Wmo-raad beter informe-

heeft bijvoorbeeld het 8-fasenmodel ontwikkeld voor de maatschappelijke opvang. Dat

ren over wat zij doet met de opmerkingen van

is een goed geslaagde interventie; dit model heeft ervoor gezorgd dat de werkers in de

de Wmo-raad. De Wmo-raad kan op zijn beurt

opvang nu op een andere, meer gestructureerde manier met cliënten omgaan. Op dit

invloedsmiddelen, zoals het geven van advies en

moment zijn we bezig met het maken van beroepsprofielen en werken we aan kwaliteit

overleg met ambtenaren, effectiever inzetten.

voor welzijn.”

Nog geen afspiegeling

Mede op basis van deze conclusies ontwikkelt

Prettige partner?

Wmo-raden vormen vaak nog geen goede

MOVISIE momenteel cursussen voor gemeenten

“Ik vind dat MOVISIE een steeds betere samenwerkingspartner wordt. Natuurlijk

afspiegeling van de verschillende Wmo-doel-

en Wmo-raden.

verschillen we soms van visie, maar dat is het spel. Wrijving geeft glans, dus daar schrik

Een actieve en betrokken ambtenaar maakt het verschil.

groepen. Ouderen en mensen met een licha-

ik niet van terug. Ik vind dat de medewerkers van MOVISIE steeds beter luisteren naar

melijke beperking zijn oververtegenwoordigd,

de stakeholders. Niet langer vanuit hun eigen expertise dicteren, maar samen optrekken

mensen met een psychische handicap zijn

Meer informatie: Karin Sok

met de mensen op de werkvloer en van daaruit producten ontwikkelen. Ik merk dat

ondervertegenwoordigd. Dat is mede het gevolg


MOVISIE in een cultuuromslag zit en ik zou zeggen: ga daar vooral mee door en zorg dat al je personeel die omslag maakt. Dan krijg je gezag en respect en worden je producten

��

gebruikt en gewaardeerd.” Nog een wens?

Wmo-trendrapport in aantocht; een hoger rapportcijfer

“Loop voor de troepen uit en maak bijvoorbeeld toekomstverkenningen. Er verandert zoveel! Welzijnsinstellingen moeten tegenwoordig gericht zijn op de sociale cohesie in een wijk. Het jongerenwerk heeft de opdracht om drop-outs te signaleren. En ging het in de opvang vroeger om bed, bad, brood en een beetje begeleiding, tegenwoordig worden

Eind 2009 verschijnt het trendrapport ‘De uitvoering van de Wmo in beeld 2009’. Het rapport is geba-

ten Gemeen o m en de W

ganisaties bij de Wmo en de samenwerking

mensen zo snel mogelijk via een individueel traject terug naar de maatschappij geleid.

tussen maatschappelijke organisaties. Uit

Die ontwikkelingen vragen om een visionaire blik. Waar staan we over vijf jaar?”

de eerste resultaten blijkt dat de Wmo een

seerd op de Wmo-monitor,

hoger rapportcijfer krijgt dan in 2007. Het

Wat zou u doen als minister-president?

de landelijke online enquête

rapportcijfer dat de bevraagde organisaties

“Ik zou meteen een ministerie voor jongeren inrichten en daar alles op het gebied

voor de Wmo-trendstudie

geven aan de Wmo komt uit op een zes. Dit

van scholen, jeugd en gezin onderbrengen. Op die manier kun je ketens vormen voor

onder uitvoeringsorganisa-

is een verbetering ten opzichte van de vijf

jongeren met verschillende soorten problemen maar ook voor hen waarmee het goed

die in 2007 werd uitgedeeld.

gaat. Dat ministerie moet wel doorzettingsmacht hebben. Verder zou ik het ministerie van

ties, waarin organisaties zijn gevraagd naar de gevolgen van

VROM opheffen. Volkshuisvesting vind ik een gemeentelijke taak. Provincies kunnen de

de Wmo op het maatschappelijk midden-

Meer informatie: Anita Peters

ruimtelijke ordening doen en milieu kan wel bij Economische Zaken. Ik ben niet altijd even

veld. Aan de enquête hebben 389 organisa-

([email protected] of 030 789 20 64) en

tevreden over het huidige kabinet, maar gelukkig werken wij vooral samen met staats-

ties meegewerkt. Twee thema’s stonden

Vasco Lub ([email protected] of

secretaris Bussemaker en die doet haar werk met een enorme passie en gedrevenheid.”

centraal: de betrokkenheid van burgeror-

030 789 20 32). Meer informatie: www.opvang.nl, www.mensenhandel.nl, www.mogroep.nl. 3

MOVISIE mobiliseert alle partijen om samen te werken aan het oplossen van lokale sociale problemen. Burgers, organisaties en gemeenten kunnen zelf het leefklimaat van hun eigen buurt, wijk, dorp of stad verbeteren.

Leefbaarheid Proeftuin moeilijk bereikbare doelgroepen

Weg achter dat bureau!


Papieren tijgers Baltus Simson is het met Cadat eens. “Ambtenaren moeten het contact met burgers ook wíllen. Ze moeten er bovendien tijd voor hebben en krijgen.

Hoezo zijn jongeren en allochtonen moeilijk bereikbare doelgroepen?

Verder zijn verschillende netwerken

Door tijdgebrek komt het vaak voor dat

Ambtenaren zijn zelf moeilijk bereikbaar! Als zij achter hun bureau vandaan

van MOVISIE aanwezig zoals ‘Duizend

ze achter hun bureau iets bedenken,

komen en in de wijk hun gezicht laten zien, ontstaat het contact vanzelf. Dat is

en één Kracht’ en ‘Zilveren Kracht’.

simpelweg omdat dat sneller gaat.

Baltus: “Er zijn al zoveel initiatieven. Ik

Vervolgens leggen ze hun plan voor aan

hoop dat anderen daarbij aansluiten en

die paar burgers die altijd wel hun zegje

geïnspireerd raken.”

doen. Maar deze manier van werken

de belangrijkste uitkomst van de proeftuin ‘Moeilijk bereikbare doelgroepen’. MOVISIE organiseert deze proeftuin voor de VNG en het ministerie van BZK.

Altijd ontevreden

E

Mellouki Cadat van MOVISIE begeleidt

Ambtenaren zijn zelf moeilijk bereikbaar.

ind september vindt in

bereikbaar zijn”, stelt Baltus Simson,

ling en niet tussen bewoners en het

Amsterdam en zes andere gemeenten

stadsdeel Amsterdam Zuidoost

wijkcoördinator in Zuidoost. “Mensen

stadsdeel.” De happening in de tent

in de proeftuin over moeilijk bereik-

een happening plaats. Op het

participeren vaak in hun eigen groep.

wordt volgens Simson een netwerkdag

bare groepen. De zeven gemeenten

Anton de Komplein verrijst een tent

Ze zijn bijvoorbeeld actief in de kerk of

waar iedereen kan binnenlopen, maar

kampen allemaal met de vraag hoe ze

leidt in de praktijk niet tot de gewenste

waar iedereen kan kennismaken met

in een vereniging. Het probleem is dat

waarvoor hij ook gericht bewoners

doelgroepen als allochtonen, ouderen

resultaten, want de doelgroep wordt

initiatieven van medebewoners. “Ik

er weinig kruisbestuiving plaatsvindt.

gaat uitnodigen. Ook andere stads-

en jongeren moeten bereiken. Onder

niet bereikt en daardoor zijn de maatre-

geloof niet dat doelgroepen moeilijk

Niet tussen bewonersgroepen onder-

delen en gemeenten zijn welkom.

de doelgroep valt ook de burger

gelen niet effectief. Anders gezegd: het

die nooit tevreden is over de lokale

sluit niet aan op de praktijksituatie.”

overheid. Inmiddels heeft Cadat drie bijeenkomsten georganiseerd voor

Simson hoopt dat alle ambtenaren

de deelnemers aan de proeftuin.

en bewoners eind september naar de

Uitkomsten? “Ambtenaren moeten

netwerkdag komen. “We hebben een

van perspectief wisselen. De doelgroe-

reporter die iedereen zal interviewen

pen zijn niet moeilijk bereikbaar, dat

en er is entertainment. Jazeker, dat

zijn ze zelf. Zorg dat je voor burgers

wordt leuk!”

een gezicht hebt. Ga de wijk in, werk niet van 9 tot 5 maar werk op de

Stadsdeel Amsterdam Zuidoost organiseert een happening om het contact tussen buurtbewoners en ambtenaren te stimuleren.

��

momenten dat je met burgers contact

Meer informatie: Mellouki Cadat

kunt leggen. Dat is de beste manier

([email protected] of

om de drempel te verlagen.”

030 789 20 23).

Nederland heeft 17 proeftuinen De proeftuin ‘Moeilijk bereikbare doelgroepen’ is één van de zeventien lokale proeftuinen, onderdeel van het programma Lokaal

Verzilver uw gemeente Is vergrijzing een probleem? Welnee. De groeiende groep

Bestuur. De proeftuin is een leeromgeving waarin gemeenten


experimenteren met vernieuwende methoden om burgers meer te betrekken bij beleidsprocessen. Niet alleen door erover na te denken maar vooral door te doen. De proeftuinen zijn eind 2008 gestart en sluiten eind 2009 af, www.inactiemetburgers.nl.

mensen met levenservaring, kennis en vaardigheden biedt juist lokaal kansen. Bovendien willen senioren graag een nuttige bijdrage leveren aan de samenleving. MOVISIE heeft een praktische onderzoeksaanpak ontwikkeld voor gemeenten die aan de slag willen met verzilveringsacties.

4

Moeder- en vadercentrum: werken ze wel?

Onlangs deed MOVISIE onderzoek naar

Pak die kans

deze bijeenkomst worden afspraken

senioren in Amersfoort, in opdracht van

De onderzoeksaanpak van MOVISIE

gemaakt over concrete verzilve-

de gemeente. Het was de gemeente op-

start met een lokale werkgroep.

ringsacties. Het project wordt lokaal

MOVISIE en de Universiteit Utrecht

interventies inderdaad de beoogde

gevallen dat veel zestigplussers een be-

Afhankelijk van de lokale vraag en

geleid, bijvoorbeeld door de provincie

doen onderzoek naar de kwaliteit

effecten hebben voor de wijk en

langrijke bijdrage leveren aan de samen-

context zitten hierin de provincie,

of gemeente. MOVISIE coacht en

van dienstverlening van moeder- en

haar bewoners. Het inzicht in

leving. In het kader van de vergrijzing en

gemeente, lokale welzijnsinstellingen,

begeleidt de partijen en levert alle

vadercentra. Hiervoor worden 375

de werking helpt de moeder- en

invoering van de Wmo besloot de ge-

vrijwilligerscentrales en belangenbe-

materialen, zoals het stappenplan, een

bezoekers en vrijwilligers bevraagd.

vadercentra, maar dus ook de

meente om die zilveren kracht te onder-

hartigers van senioren. Samen bepalen

handleiding en de vragenlijsten.

Met het onderzoek wil MOVISIE de

gemeenten. De uitkomsten worden

zoeken. Wat bleek? Veel senioren willen

zij de focus van het onderzoek. Het

meerwaarde van het moeder- en

binnenkort op de website van

zich best inzetten voor een maatschap-

onderzoek zelf wordt in de vorm van

vadercentrum meten en zichtbaar

MOVISIE gepubliceerd.

pelijk doel als ze ervoor gevraagd worden

een community self survey uitgevoerd,

Meer informatie: Hilde van Xanten

maken. Er is aandacht voor zowel

en als hun inzet gewaardeerd wordt.

waarbij getrainde oudere vrijwilligers


het effect op persoonlijk niveau voor

Ineke Hooijschuur, beleidsadviseur

plaats- en leeftijdgenoten interviewen.

030 789 21 67), Jel Engelen

de bezoekers en vrijwilligers, als het

Meer informatie: Jamilla

Amersfoort: “Senioren zeiden: ‘Benut

De resultaten van het onderzoek


effect op wijkniveau. Veel gemeen-

Achahchah

onze kennis en ervaring, maar neem ons

worden besproken in een open space

030 789 20 24) en

ten, fondsen, welzijnsorganisaties


ook serieus’. Ze willen betrokken worden

workshop, met verschillende lokale

www.zilverenkracht.nl.

en de moeder- en vadercentra willen

030 789 22 53) en

en hun mening kunnen geven.”

maatschappelijke organisaties. Tijdens

namelijk weten of de gebruikte

www.movisie.nl/moedercentra.

Wat doen we met de Polen? De arbeidsmigratie uit Midden- en Oost-Europa, de zogenaamde MOE-landen, neemt een grote vlucht. Circa tachtig procent komt uit Polen. Door de economische crisis neemt de groei van de arbeidsmigratie af, maar dat geldt niet voor het aantal arbeidsmigranten. Dit stelt gemeenten voor de vraag: wat voor soort beleid moeten we maken?

E

en aantal gemeenten kiest voor puur

Wie doet er iets aan?

randvoorwaardelijk beleid, gericht op

De Erasmus Universiteit is een meerjarig onder-

goede woon- en werkomstandigheden

zoek gestart om de situatie van arbeidsmigranten

en het voorkomen van overlast. Mondjesmaat

in Nederland in kaart te brengen. FORUM heeft

zijn er ook gemeenten die initiatieven nemen

onlangs een publicatie uitgebracht over de

op het gebied van taal, onderwijs, inburgering,

situatie van de Polen in Nederland. Op lokaal

dienstverlening en opvang. De vraag is of de

niveau zien we de eerste kleinschalige, particuliere

Helaas worden nog te vaak slechte woon- en

verricht en gezocht naar concrete initiatieven, maat-

arbeidsmigranten tijdelijk in Nederland verblijven.

initiatieven van bijvoorbeeld het Oost-Europa

werkomstandigheden aangetroffen, veroorzaakt

regelen en projecten. Verder wordt de behoefte aan

Steeds meer Polen, zo blijkt uit lokaal onderzoek,

Centrum in Tilburg, de stedenband Warschau-Den

door malafide uitzendbureaus en werkgevers. Het

een landelijk informatiepunt verkend. In 2010 wil

kiezen voor een langdurig verblijf en laten

Haag, de stadsmariniers in Rotterdam, kerken,

kabinet vertrouwt vooralsnog op initiatieven van

MOVISIE hierover een conferentie organiseren.

hun kinderen naar Nederland overkomen. Veel

Poolse buurtwinkels en bewonersorganisaties.

de uitzendbranche zelf en van gemeenten.

arbeidsmigranten zitten in een lastige positie:

De sociale sector lijkt – op enkele initiatieven

Steeds meer arbeidsmigranten laten hun kinderen overkomen.

Poolse arbeidsmigranten kiezen vaker voor een langdurig verblijf in Nederland.

Dit doet MOVISIE

Meer informatie: Chris Veldhuysen

MOVISIE doet verkennend onderzoek naar de


sociale effecten van arbeidsmigratie in verschillende plattelandsregio’s. Naast aandacht voor beleid en maatregelen is er in het onderzoek aandacht voor de leefsituatie van de MOE-

de afhankelijkheid van werkgevers en uitzend-

van buurthuizen en provinciale CMO’s na – te

landers. Ook is MOVISIE in gesprek met het

bureaus is groot, ze vinden het moeilijk om zich

ontbreken. Bedrijven en corporaties komen wel

stadsgewest Haaglanden om een regionale

kritisch uit te spreken over overheid, uitzendbu-

met creatieve oplossingen om in te kunnen spelen

conferentie te organiseren. Ter voorbereiding

reaus en werkgevers.

op de structurele vraag naar tijdelijke huisvesting.

daarvan wordt inventariserend onderzoek

Kunst en cultuur in wijken en buurten Culturele interventies kunnen een belangrijke bijdrage leveren aan de sociale samenhang in

��

de wijk. Naast ontmoetingen tussen wijkbewo-

Beursvloer is investering waard

ners bieden zij ook mogelijkheden tot zelfont-

Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO). Dat blijkt uit de

van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. De Maatschappelijke Beursvloer is één van de succesvolle instrumenten die gemeenten ondersteunen.

voorbeeld van zo’n culturele interventie is Jalan


Eén op de drie Nederlandse gemeenten stimuleert

recente Wmo-benchmark van het SGBO, het onderzoeksbureau

plooiing en empowerment van mensen. Een

Wat is MBO?

Jalan 2009, een vrolijke optocht door de straten van de Indische buurt in Amsterdam.

Wat doet MOVISIE? MOVISIE wil culturele interventies in de wijkaanpak stimuleren. In september is er

Maatschappelijk Betrokken Onderne-

voor projecten van Ruimte voor Contact een

men is de verzamelnaam van activitei-

uitwisselingsdag rond dit thema. Op

ten en investeringen van bedrijven die

29 oktober komen kunstenaars, bewoners-

zijn gericht op het leefbaar maken en

organisaties, welzijnsorganisaties, woning-

houden van de lokale samenleving. Dat

corporaties en lokale overheden tijdens een bijeenkomst bij elkaar in Amsterdam.

De Maatschappelijke Beursvloer blijkt een goed

Pluspunten voor gemeenten

MBO volop in de belangstelling staat,

instrument voor gemeenten die Maatschappelijk

Voor gemeenten is de Maatschappelijke

blijkt onder andere uit de succesvolle

Betrokken Ondernemen willen stimuleren. De

Beursvloer een methode om sociale cohesie en

eerste editie van Wereldz, het net-

Na de zomer start MOVISIE met het Kunst en

beursvloer is een jaarlijks terugkerend, lokaal

leefbaarheid in steden en dorpen te stimuleren.

werkevenement voor Maatschappelijk

Cultuur voor je Wijk filmfestival. Bestaand video-

evenement waar de partijen vraag en aanbod

Door het samenbrengen van het bedrijfsleven,

Betrokken Ondernemen dat in juni

materiaal wordt verzameld en getoond tijdens

uitwisselen. Tijdens de beursvloer worden

welzijnsorganisaties, vrijwilligersorganisaties en

meer dan achthonderd bezoekers

een prikkelend festival op 24 november. Het

matches gemaakt die betrekking hebben op

onderwijsinstellingen ontstaan concrete samen-

trok. En de recente lancering van het

videomateriaal gaat over culturele dynamiek en

menskracht, kennis, toegang tot netwerken,

werkingsverbanden. Inmiddels zijn er verschillende

driejarige stimuleringsplan MBO dat

empowerment, culturele dynamiek en stedelijke

materiaal, faciliteiten, creativiteit en geld.

praktijkvoorbeelden waarbij gemeenten het

door het ministerie van VWS gefinan-

vernieuwing, culturele dynamiek en ontmoeting

Met inmiddels al meer dan 56 locaties en een

initiatief hebben genomen voor een Maatschap-

cierd wordt.

en culturele dynamiek en erfgoed.

jaarlijkse maatschappelijke waarde van enkele

pelijke Beursvloer. Voor gemeenten is de

miljoenen euro’s, stimuleert de Maatschap-

Maatschappelijke Beursvloer een laagdrempelig

Meer informatie: Stefanie Lap

pelijke Beursvloer de samenwerking tussen het

evenement dat met beperkte tijd en middelen tot

([email protected] of 030 789 22 58),

Meer informatie: Harry Mertens

bedrijfsleven, maatschappelijke organisaties,

grote resultaten kan leiden. MOVISIE is samen met

www.beursvloer.com en

([email protected] of 030 789 20 34),

gemeenten, scholen en serviceclubs.

Fortis Foundation en KPMG actief betrokken bij

www.wereldz.nl.

www.movisie.nl/wijkontwikkeling en

de ontwikkeling en de promotie van dit concept.

www.kunstencultuurvoorjewijk.nl 5

MOVISIE adviseert en ondersteunt maatschappelijke organisaties en overheden bij vragen op het gebied van organisatieversterking en organisatieverandering. Uitgangspunt is het vinden van evenwicht tussen organisatiedoelen, resultaten en de motivatie van mensen.

Mens en organisatie Participatiewiel voor gemeenten & activeerders



Nooit meer zelf het wiel uitvinden

Wmo door sport in zesde versnelling

MOVISIE heeft een participatiewiel ontwikkeld voor gemeenten. Ideaal voor

“Sport kan een grote rol spelen bij de invulling

beleidsmedewerkers die snel overzicht willen over de verschillende vormen van

en uitvoering van de Wmo”, vindt Bora Avric,

participatiebevordering. En voor gemeenten die beleid vanuit het perspectief

senioradviseur bij MOVISIE. Hij noemt sport

van burgers willen maken.

een motor als het gaat om de realisatie

S

van belangrijke kabinetsdoelen. Denk aan andra Hoogendoorn is

gaat uit van een individu. Waar

ontwikkelen vanuit het perspectief van

organisatieadviseur bij

heeft hij of zij problemen mee? In de

de burger. En dat is precies de bedoeling

MOVISIE en spreekt regelmatig

oranje en groene ringen daar omheen

van de Wmo.”

jeugdbeleid, onderwijs, integratie, wijken, veiligheid en internationaal beleid.

gemeenten. “Laatst nog zei een

zie je de verschillende vormen van

Wmo-beleidsmedewerker: ‘ik word

participatiebevordering die deze burger

Meer informatie:

volledig in beslag genomen door

kunnen helpen. Vervolgens kun je bij

Sandra Hoogendoorn

Hét raakvlak tussen sport en de Wmo?

is bovendien een goede netwerkstruc-

allerlei deelterreinen. Ik heb geen tijd

de buitenste blauwe ringen zien waar


“Het uitgangspunt van de Wmo is

tuur en een duidelijke regie nodig.”

om overzicht te krijgen, laat staan dat

je als gemeente het geld voor die

030 789 20 27).

dat mensen participeren. Sport is daar

ik verbindingen kan maken. Maar dat

interventies vandaan kan halen. Je ziet

een mooi middel voor”, zegt Avric.

En dit doet MOVISIE

wordt wel van me verwacht’.”

ook welke wetten er op het gebied van

Maar hoe maak je optimaal gebruik

MOVISIE kan gemeenten ondersteunen

participatie zijn en welke activiteiten

Veldhoven is er blij mee

van dat raakvlak en hoe geef je een

bij de inzet van sport bij de uitvoering

onder welke wet vallen.”

modern sportbeleid vorm? Zijn de

van de Wmo. “Wij hebben een advies-

sportverenigingen in staat om nieuwe

traject Sport en Wmo ontwikkeld dat

jaar werkzaam geweest bij diverse

Voordelen

“Ik heb heel veel zin om met

relaties aan te gaan? En hoe stimuleer

mikt op concrete resultaten.” Avric somt

gemeenten, ondersteunt gemeenten

Grootste voordeel van het participatie-

het participatiewiel aan de

je de kruisbestuivingen tussen verschil-

de opbrengsten op: “Een analyse van

bij alle soorten Wmo-vraagstukken. Het

wiel? Hoogendoorn: “Als je het wiel

slag te gaan”, vertelt Annelies

lenden sectoren?

het huidige sportbeleid. Een vernieuwde

participatiewiel is één van de beleids-

gaat invullen, heb je snel overzicht.

Manders, Wmo-projectleider

instrumenten van MOVISIE waarmee

Daarnaast dwingt het participatiewiel

bij de gemeente Veldhoven.

Dit is nodig

aansluit bij de Wmo-doelen. Sterke en

ze ondersteuning biedt. “Erg handig”,

een gemeente om vanuit individuen

"Het participatiewiel laat

Avric: “Sport moet integraal verankerd

stevige sportverenigingen die beter in

knikt ze terwijl ze het kleurige papieren

te denken. “Een ambtenaar denkt in

heel mooi zien dat we de

worden in het gemeentelijk beleid. En

staat zijn hun maatschappelijke rol te

wiel op tafel legt en op de witte stip in

doelen en abstracte systemen. Door het

zaken niet geïsoleerd moeten

dan heb ik het over beleid dat inspeelt

vervullen. Een infrastructuur waarin de

het midden wijst. “Het participatiewiel

participatiewiel in te vullen, ga je beleid

aanpakken maar juist samen

op de Wmo, dat kruisbestuivingen

verschillende spelers elkaar gemakkelijk

moeten doen.” In oktober

stimuleert met aanverwante sectoren

vinden en kennis en ervaringen met

organiseert Manders een

als onderwijs, welzijn en zorg, én beleid

elkaar delen. En last but not least: een

conferentie, met steun van

dat is opgebouwd vanuit de wensen en

beleid gericht op het behouden van de

MOVISIE. "We inventariseren

behoeften van de inwoners.” Minstens

regie door stimulering en facilitering.”

intern onze doelen en

zo belangrijk vindt Avric het versterken

instrumenten en kijken extern

van de sportverenigingen. “Zij moeten

wat er al gebeurt. Tijdens

toegerust worden op hun nieuwe taak

Meer informatie: Bora Avric

de conferentie wil ik het

als maatschappelijke speler. Om uitwis-


ingevulde participatiewiel

seling en interactie mogelijk te maken,

030 789 21 41).

Papieren wiel Sandra Hoogendoorn, zelf dertien

gemeentelijke sportbeleidsnota die

bespreken. Dan kunnen alle betrokkenen zelf zien wat het aanbod is, waar de overlap zit en wat er nog mist.”

Wat kunt u van MOVISIE verwachten? • Begeleiding van werksessies voor het maken van beleid.

Het participatiewiel is te

• Coachen van beroepskrachten in verenigingen.

vinden op www.movisie.nl

• Verzorging van workshops voor vrijwilligers.

en is ook ontwikkeld

• Organisatie van netwerkbijeenkomsten.

voor professionals in de

• Ondersteuning bij de start van samenwerkingstrajecten tussen

hulpverlening.

gemeenten en de verenigingen.

��

Projecten over participatie MOVISIE is bezig met twee projecten voor gemeenten over de participatie van burgers. Meedoen kan nog.

6

kunnen samenwerken met collega’s

Project 2: Bouwen met Burgers

ontwikkeld om burgers te betrekken

van andere diensten? Het project

Met de instelling van een Wmo-raad

bij het Wmo-beleid.

‘Gemeenten Wmo-proof’ beantwoordt

is de betrokkenheid van burgers

deze vragen. Dit project moet een over-

niet vanzelfsprekend gewaarborgd.

zicht opleveren van competenties om

Soms is het nodig andere manieren

Meer informatie:

Project 1: gemeenten Wmo-proof

beleid te ontwikkelen waar burgers

Wmo-proof te werken, inclusief een

te bedenken om de brug tussen

Sandra Hoogendoorn

Welke competenties hebben ambtena-

zich in herkennen? En welke compe-

training voor gemeenteambtenaren die

gemeente en samenleving te slaan. In


ren nodig om effectief maatschappelijk

tenties hebben zij nodig om goed te

dit willen leren.

dit project wordt een concrete aanpak

030 789 20 27).

Het werk van de sociale professional verandert permanent, omdat maatschappij en beleid voortdurend in beweging zijn. MOVISIE vertaalt deze veranderingen naar de werkvloer in zorg en welzijn.

Beroepsontwikkeling

Wmo-ambtenaar kampt met tijdgebrek Gem en d eente eW n mo

De Wmo-ambtenaar heeft de handen vol aan de Wmo. Het werk is interessant, absoluut. Maar waar is de tijd voor verdieping? Dit voorjaar interviewde MOVISIE 21 Wmo-ambtenaren over de veranderingen in hun functie, de uitdagingen en de knelpunten. Bora Avric: “Wmo-ambtenaren hebben in korte tijd de rol van netwerkregisseur gekregen.”

O

ké, die nieuwe taak doe ik er wel bij,

bepalend voor de kwaliteit van het Wmo-beleid.

samenwerkingspartners over de streep te trekken.

“Het is voor een gemeente een goede vorm van

reageerde menig beleidsadviseur

“Het verschil wordt bepaald door de visie van

Alles moet via overleg.” En daarmee komt Avric

deskundigheidsbevordering om medewerkers te

welzijn toen de Wmo in zicht kwam.

de gemeente. Een gemeente met een duidelijke

op een veelgehoord knelpunt: gebrek aan tijd.

ondersteunen bij het ontwikkelen van de juiste

En zo werd de beleidsadviseur in veel gemeenten

visie over de Wmo heeft een ambtenaar die de

“De Wmo is een enorme klus voor de gemeente-

competenties. Een gemeente die dit goed regelt,

in 2007 projectleider Wmo. “Daarmee veranderde

regietouwtjes in handen neemt.”

ambtenaar. Al die overleggen kosten tijd. Tegelijk

komt er met de Wmo sterker uit.”

hun functie enorm”, vertelt Bora Avric van

wordt van ze verwacht dat ze de diepte ingaan.

MOVISIE. “Wmo-ambtenaren hebben in korte

Uitdagend werk

Tijdens het interview wordt vaak herhaald hoe

tijd de rol van netwerkregisseur gekregen.

De geïnterviewde Wmo-medewerkers vinden

weinig tijd ze hebben.”

Ze werken niet meer taakgericht maar vooral

hun baan ronduit uitdagend. “De Wmo is heel

procesgericht. Ze zitten om de tafel met heel

breed en die verbreding spreekt aan. Ze maken

Competentieprofiel?

veel verschillende partijen.”

afspraken met sectoren als wonen, welzijn en

De uitkomsten van de interviews maken

Meer informatie: Bora Avric ([email protected] of 030 789 21 41).

volgens MOVISIE duidelijk dat Wmo-ambtenaren

Regietouwtjes Het is één van de uitkomsten van een inventarisatierondje dat MOVISIE onlangs maakte langs

voor het goed uitoefenen van hun nieuwe taken

Een gemeente met een visie bepaalt het verschil.

allerlei nieuwe competenties nodig hebben.

Slimmer werken

Ondersteuning bij de ontwikkeling hiervan is op

Wmo-ambtenaren in 21 gemeenten. “Geen

verschillende manieren mogelijk. Bijvoorbeeld

MOVISIE heeft een verkenning uitgevoerd

representatief onderzoek natuurlijk”, zegt Avric.

door de competenties in kaart te brengen in een

naar slimmer werken in de sector welzijn en

“Maar ik vermoed dat veel andere gemeenten

zorg. Ook intern zijn ze steeds op zoek naar

profiel van ‘Wmo regiecompetenties’. Onder-

maatschappelijke dienstverlening, jeugdzorg

zich wel degelijk herkennen in ons beeld.” De

verbreding en overleggen ze met sport, ruimtelijke

steuning kan ook via een competentietraject in

en kinderopvang. Slimmer werken gaat over

21 gemeenten zijn verschillend qua omvang en

ordening en economie. Lastig punt vinden

de vorm van een op maat gemaakte training.

verbeteringen op de werkvloer waardoor

ligging, maar die factoren zijn volgens Avric niet

sommigen dat ze geen dwangmiddel hebben om

MOVISIE voert al jaren competentietrajecten uit.

de arbeidsproductiviteit wordt verhoogd met behoud van kwaliteit en werkplezier.

��

Flinke stimulans voor jeugdzorg Halverwege 2007 is het Actieplan Professionalisering in de Jeugdzorg gestart. Doel: verbeterde dienstverlening aan jeugdigen en opvoeders door beter georganiseerde en beter opgeleide professionals. MOVISIE heeft het deelproject beroepenstructuur verzorgd. Inmiddels liggen er twee competentieprofielen voor de jeugdzorg plus een uitstroomprofiel.

Slimmer werken kan een oplossing bieden bij personeelstekorten. Naast literatuuronderzoek hebben we de mening gevraagd van uitvoerend medewerkers en direct leidinggevenden in het algemeen maatschappelijk werk. Hieruit blijkt dat er in de sector wel degelijk aandacht is voor slimmer werken, zowel in Nederland als in het buitenland, maar dat dit niet wordt benoemd. In het rapport wordt een link gelegd tussen slimmer werken, de Wmo en competenties van medewerkers. Veel

“De jeugdzorg telt maar liefst zestig verschil-

Uiteindelijk kwamen we uit op twee compe-

verwerft: tijdens de initiële opleiding of tijdens

mogelijkheden om slimmer te werken, zoals

lende functies”, vertelt projectleider Harry

tentieprofielen: van jeugdzorgwerkers en van

de loopbaan? Een beginnend professional heeft

‘bijdragen aan de zelfwerkzaamheid van de

Hens. “We zijn gestart met een inventarisatie

gedragswetenschappers in de jeugdzorg.”

behoefte aan begeleiding om van beginner uit

cliënt’, hebben een link met de Wmo. Com-

te groeien tot expert. We stellen vanuit het

petenties die bijdragen aan slimmer werken

en daaruit blijkt dat er een lappendeken van functies is. Wat niet betekent dat al die

Uitstroomprofiel

deelproject voor om de opleiding te organiseren

zijn bijvoorbeeld vraag- en oplossingsgericht

beroepskrachten uiteenlopende taken vervul-

Ongeveer veertig procent van de nieuwe

volgens het artsenmodel: je begint met een

werken, netwerken ICT-vaardigheden,

len. ”MOVISIE heeft in kaart gebracht welke

medewerkers in de jeugdzorg verruilt binnen

brede basisopleiding en vervolgens leer je als

efficiënte hulpverleningsmethoden uitvoeren

taken in de jeugdzorg essentieel zijn, voor

twee jaar hun baan voor werk in een andere

co-assistent door in de praktijk.”

en timemanagement.

welke lastige opgaven beroepskrachten staan

sector. Alle reden dus om te kijken naar de

(bijvoorbeeld omgaan met het belang van

manier waarop jeugdzorgwerkers opgeleid en

Meer weten over het Actieplan Professionalisering?

Het rapport ‘Competent voor slimmer werken’

opvoeders versus het belang van de jeugdige)

begeleid worden tijdens hun studie en hun

Kijk op www.nji.nl/professionaliseringjeugdzorg.

kunt u gratis downloaden op

en over welke competenties beroepskrachten

eerste baan. Daarom komt er een uitstroom-

moeten beschikken. Judith van de Haterd:

profiel jeugdzorg voor het hbo-onderwijs en

“In werkgroepen, tijdens werkconferenties

er wordt naar de mbo- en (post)academische

Meer informatie: Harry Hens

en op internet is hier enthousiast over

opleidingen gekeken. Hierdoor zal de aansluiting

([email protected] of 030 789 21 19) en

Meer informatie: Judith van de Haterd

meegepraat door beroepskrachten, cliënten,

tussen opleiding en praktijk verbeteren. Harry

Judith van de Haterd


managers, onderzoekers en vertegenwoordigers

Hens: “Daarnaast hebben we aandacht besteed


030 789 21 22) en Maaike Kluft

van landelijke partijen en het onderwijs.

aan het moment waarop je competenties

030 789 21 22).


www.movisie.nl/publicaties.

7

Huiselijk geweld is het meest voorkomende geweldsdelict in Nederland. MOVISIE ondersteunt overheid en uitvoerders bij signalering, preventie en het effectief aanpakken van huiselijk en seksueel geweld.

Huiselijk en seksueel geweld Partnership Aanpak Seksueel Geweld


Weerbaarheid op Utrechtse basisscholen

Dit is het Partnership Aanpak Seksueel Geweld Het Partnership is eind 2008 opgezet om de preventie en aanpak van seksueel geweld te verbeteren. Speerpunten voor 2009 en verder: deskundigheidsbevorde-

Een training weerbaarheid kan seksueel geweld voorkomen. Vanuit deze gedachte stimuleert de gemeente Utrecht basisscholen om zo’n training aan te bieden. Afgelopen schooljaar deden 32 basisscholen mee, voor komend schooljaar staat de teller nu al op het maximum: 45. Burgemeester Wolfsen, voorzitter van het Partnership Aanpak Seksueel Geweld, is er blij mee.

‘K

weerbaar tegen machtsmisbruik en grensover-

ring, organisatie van de opvang, advies

schrijdend gedrag. Voor het Partnership Aanpak

en hulpverlening en het vergroten van

Seksueel Geweld is dit de belangrijkste reden

weerbaarheid. De partners zijn: GGD

om basisscholen te stimuleren om aan de slag te

Nederland, GGZ Nederland, MOgroep,

gaan met een weerbaarheidprogramma.

Federatie Opvang, Zedenpolitie en –justitie, Pharos, MEE Nederland,

Investering

cliëntenvereniging VSK, Rutgers Nisso

“Ik heb begrepen dat kinderen door de

Groep, Stichting Ambulante Fiom,

training niet alleen zelf weerbaarder worden,

MOVISIE (secretaris). De VGN is geen

ze herkennen ook bij zichzelf dat ze pesten

officiële partner, maar werkt wel met

en grenzen overschrijden. Het werkt dus twee

het Partnership samen.

kanten op”, aldus Wolfsen. Hij adviseert alle om op voor Jezelf’ heet de weer-

Waarom meedoen?

Nederlandse gemeenten om te investeren in

baarheidstraining op basisscholen in

Burgemeester Wolfsen heeft tijdens zijn ken-

weerbaarheidstrainingen. “Ik zie het als diepte-

Utrecht. Jaarlijks volgen honderden

nismaking met Utrecht in 2008 zelf meegedaan

investering. Door kinderen nu voor te bereiden,

Meer informatie: Ina van Beek

meisjes en jongens uit groep 7 en 8 de training

aan een training. “Inclusief het doormidden

voorkom je dat ze later te maken krijgen met

([email protected] of 030 789 20 82)

onder schooltijd. Meisjes bij meisjes, jongens bij

slaan van een plankje”, lacht hij. “Ik zag er

grensoverschrijdend gedrag.”

en www.seksueelgeweld.info

jongens. In twaalf lessen van een uur leren ze

tegenop maar het viel mee. Je kunt meer dan

om voor zichzelf op te komen. De training gaat

je denkt en dat is dus ook wat de kinderen

over seksuele weerbaarheid, maar niet alleen.

tijdens de training leren.” Uit onderzoek blijkt

“De leerlingen worden weerbaar gemaakt tegen

dat een weerbaarheidstraining een positief effect

allerlei vormen van machtsmisbruik,” vertelt

heeft op de weerbaarheid. Het maakt kinderen

burgemeester Aleid Wolfsen van Utrecht. “Pesten, kindermishandeling, seksueel grensoverschrijdend gedrag, homo-intolerantie. In eerste instantie dacht ik: nou, nou, dat zijn grote onderwerpen

Utrechtse aanpak

voor kinderen van tien, elf jaar. Maar ze worden

Utrecht pakt via de GGD de weerbaar-

op een begrijpelijke en openhartige manier

heid op basisscholen al enkele jaren

besproken en dat werkt.”

voortvarend aan. Alle Utrechtse basisscholen worden een paar maanden voor het nieuwe schooljaar

Wat doet uw gemeente aan huiselijk geweld?

door de GGD uitgenodigd om zich aan te melden. De gemeente heeft drie weerbaarheiddocenten in dienst en huurt zo nodig extra freelancers in. De docenten nemen alle materialen mee, zoals stootkussens, huiswerkschriftjes

Als gemeente heeft u sinds de Wmo de regie

en lintjes. De scholen betalen een

om huiselijk geweld aan te pakken. MOVISIE

eigen bijdrage van 500 euro en moeten

helpt grote en kleine gemeenten. U kunt ons

twee grote ruimtes beschikbaar stellen

onder meer inschakelen voor:

voor de training. Verder is het een

• Beleidsteksten schrijven.

voorwaarde dat er een leerkracht

• Draagvlak creëren bij de ketenpartners.

bij de lessen is en dat de school een

• Samenwerking tussen gemeenten stimuleren.

ouderavond organiseert. De training

• Organisatie startbijeenkomsten.

wordt afgesloten met een examenles

• Trainingen over samenwerking.

en diploma.

• Coaching van gemeentelijke projectleiders.

Burgemeester Wolfsen: "Je kunt meer dan je denkt."

• ‘Vertaling’ van landelijke ontwikkelingen naar regionale en lokale activiteiten. • Wensenonderzoek en tevredenheidsonderzoek onder de burgers.

��

Nieuwe site over ouderenmishandeling

• Quick scans naar de uitgangssituatie en voortgang in uw gemeente.

Sinds juni 2009 is de website www.movisie.nl/

Ouderenmishandeling, met steun van het

maar liefst 81 procent. Lang niet alle meld-punten

• Voorlichting en informatiebijeenkomsten

ouderenmishandeling in de lucht. Op deze site

ministerie van VWS.

hebben hun cijfers vrijgegeven. Om een volledig

• Hulp bij het bereiken van specifieke

kunnen professionals en burgers terecht voor het landelijk overzicht van de meldpunten oude-

Veel meer meldingen

nog meer meldpunten in Nederland cijfers over

renmishandeling en informatie over de laatste

Dienstverleners zijn alerter op de signalen van

2009 doorgeven.

Meer informatie: Nonja Meintser

ontwikkelingen en cijfers. De website en het

ouderenmishandeling en doen vaker melding,

([email protected] of 030 798 20

opzetten van een infrastructuur van meldpunten

zo blijkt uit de cijfers van 2008. In 2008 zijn

Meer informatie: Maria van Bavel

89) en Petra Snelders (p.snelders@

en hulpverlening doet MOVISIE in samenwerking

662 meldingen gedaan van ouderenmishande-


movisie.nl of 030 798 22 27).

met Vilans en het Landelijk Platform Bestrijding

ling ten opzichte van 366 in 2007, een stijging van

en www.movisie.nl/ouderenmishandeling.

doelgroepen, zoals allochtonen of ouderen.

8

beeld te krijgen, hoopt MOVISIE dat volgend jaar

Niemand mag gedwongen worden tot een huwelijk De ene gemeente na de andere volgde Rotterdam deze zomer in haar initiatief om uithuwelijking van tieners in het thuisland tijdens de vakantie tegen te gaan. De gemeente vroeg leerplichtige jongeren uit kwetsbare groepen een contract te ondertekenen, waarin ze verklaarden dat zij bang zijn om gedwongen uitgehuwelijkt te worden. Als ze na hun vakantie niet terugkeren op school, wordt het Advies- en steunpunt huiselijk geweld en de politie ingeschakeld.

D

e zomervakantie is een

ting van meisjes, in enkele gevallen

aan ouders dat niemand gedwongen

risicotijd. Vooral net voor de

ook van jongens. Hiermee samen-

mag worden tot een huwelijk. In

zomervakantie lopen meisjes

hangend kan er sprake zijn van een

Engeland werkt een aantal scholen

gedwongen huwelijk.

met contracten maar ook daar is er

weg van huis, uit angst te worden gedwongen tot een huwelijk met een

discussie over. Komt de veiligheid van

partner in het land van herkomst.

Aanpak in Rotterdam

meisjes en hun zussen en broers niet

Als een meisje weggelopen is, kan ze

De ‘hands-on’ aanpak van Rot-

nog meer in het geding? Zou het niet

doorgaans niet meer terug naar het

terdam laat zien dat het thema

beter zijn de ouders te laten tekenen?

gezin, de familie en de gemeenschap.

huwelijksdwang in een jaar tijd hoog

De kans bestaat dat meisjes de

Na de zomer, zo blijkt uit buitenlands

op de agenda is komen te staan bij

verklaring uit angst of onder druk van

onderzoek, verschijnen veel meisjes

beleidsmakers en hulpverleners. Leyla

hun ouders weer intrekken, want welk

niet meer op school. Dit moet een

Çinibulak, projectleider bij MOVISIE,

meisje wil haar ouders strafrechterlijk

signaal zijn voor leerkrachten en

is enthousiast maar heeft ook

in de problemen brengen?”

andere professionals op school. Er kan

kanttekeningen: “Deze aanpak is in

sprake zijn van gedwongen achterla-

ieder geval een duidelijke boodschap

Sociale druk “Jongeren weerbaar maken tegen

Het thema huwelijksdwang is het afgelopen jaar hoog op de agenda komen te staan.

huwelijksdwang is belangrijk, maar

Landelijke campagne

niet voldoende. Ook ouders moeten

jongeren werken. Meisjes en jongens

kaanse, Surinaams-Hindoestaanse,

weerbaar worden tegen sociale druk

hebben vaak te maken met loyaliteits-

Somalische, Iraanse, Iraakse,

Het ministerie van Justitie is een landelijke campagne gestart om

in de leefgemeenschap. Volgens

conflicten en durven niet altijd tegen

Afghaanse, Pakistaanse, Koerdische,

huwelijksdwang en het onvrijwillig achterlaten van jongeren in het

recent onderzoek blijft de druk van

een opgedrongen huwelijkspartner

Chinese, Molukse en Roma jongeren.

buitenland tegen te gaan. Bij deze campagne wordt samengewerkt

de familie in het land van herkomst

in te gaan.” In de aanpak moet de

met de Steunpunten Huiselijk Geweld in de pilotsteden van het

een grote rol spelen. Bewustwording,

aandacht volgens Çinibulak niet

programma Eergerelateerd Geweld (Rotterdam, Amsterdam en

mobilisatie en actie zijn essentieel in

alleen uit gaan naar meisjes maar ook

Meer informatie: Leyla Çinibulak

Almelo), de koepels van migranten- en vluchtelingenorganisaties

gemeenschappen waarin gedwongen

naar jongens. Ook jongens worden


(SMN, IOT en VON), de Stichting Steun Remigranten en MOVISIE.

huwelijken voorkomen, maar ook

slachtoffer van huwelijksdwang.

030 789 22 04) en

onder beroepskrachten die met

Risicogroepen zijn Turkse en Marok-

www.movisie.nl/huwelijksdwang.

��

Publieksfolders huiselijk geweld MOVISIE heeft de publieksfolders huiselijk geweld opnieuw uitgebracht, met dank aan het ministerie van Justitie. De folders zijn te bestellen via www.movisie.nl/publicaties. Juridische aspecten van huiselijk geweld

Bescherming tegen geweld

In de folder ‘Als u wordt gestalkt’

MOVISIE heeft de brochure ‘Bescher-

Nog steeds verkrijgbaar: Slaande ruzie met je partner

wordt nader ingegaan op het begrip

Ook in de nieuwe uitgave van Juri-

ming tegen geweld, wat je zelf kunt

De folder 'Slaande ruzie' kan door

Meer dan 200.000 kinderen in Neder-

stalking en op de mogelijkheden van

dische aspecten van huiselijk geweld

doen’ nu ook uitgebracht in het Pools

professionals van politie, opvang en

land zijn jaarlijks getuige van huiselijk

de politie om slachtoffers van stalking

komt de wet Tijdelijk huisverbod aan

en Somalisch. Ook zijn de edities in het

maatschappelijk werk gebruikt worden

geweld. Hoewel vaak wordt gedacht dat

te helpen. De nieuwe wet Tijdelijk

de orde. U vindt er informatie over

Nederlands, Frans, Engels, Turks, Ara-

om plegers van huiselijk geweld te moti-

zij spanningen in huis niet merken, heeft

huisverbod, die kan worden opgelegd

strafrechtelijke en civielrechtelijke

bisch, Spaans, Farsi en Chinees herzien.

veren om hulp te zoeken. De folder gaat

geweld in huis grote impact op kinde-

bij ernstige dreiging van huiselijk

procedures, zoals bijvoorbeeld welke

De folder is geschreven voor vrouwen

in op de oorzaken van huiselijk geweld,

ren. Deze folder gaat over de gevolgen

geweld, is in deze herziene

gevolgen een scheiding heeft voor

die met (huiselijk) geweld worden

beschrijft het proces van onmacht

van huiselijk geweld voor kinderen,

uitgave opgenomen.

een verblijfsvergunning. De brochure

geconfronteerd, in het bijzonder zwarte,

waarin de pleger zich bevindt en gaat

over hoe ouders hulp kunnen bieden en

geeft een zo volledig mogelijk beeld

migranten- en vluchtelingenvrouwen.

in op de gevolgen van huiselijk geweld

zoeken, wat professionele (groeps)hulp

van alle juridische implicaties bij

De folder beschrijft welke stappen je als

voor de pleger zelf en voor zijn partner,

kan opleveren en hoe je met je kind kunt

huiselijk geweld.

slachtoffer of als getuige kunt onderne-

kinderen en omgeving.

omgaan tijdens of na de periode van

Als u wordt gestalkt

men om het geweld te stoppen.

Huiselijk geweld raakt kinderen

huiselijk geweld. 9

Vier miljoen vrijwilligers in Nederland en hun organisaties hebben goede randvoorwaarden en ondersteuning nodig. MOVISIE zet zich in voor kwaliteitsverbetering van de infrastructuur rond vrijwilligerswerk. We werken samen met de Vereniging Nederlandse Organisaties Vrijwilligerswerk (Vereniging NOV).

Vrijwillige inzet Stelling

Basisfuncties zijn verplichte kost voor gemeenten Mathijs Terpstra, MOVISIE:

niet op een goede manier vorm wil

gondersteuning. De inzet kan echter

“Nee, basisfuncties zijn niet verplicht

geven. Basisfuncties zijn bedoeld als

per gemeente verschillen, afhankelijk

maar ik raad gemeenten sterk aan

handreiking. Gemeenten moeten de

van wat lokaal nodig is. Daarbij zijn

om ermee te werken. Waarom? De

vrijheid hebben om de beleidsvelden

cliëntorganisaties, burgers en de

basisfuncties zijn een handig kader

zelf in te vullen, rekening houdend

gemeenteraad nauw betrokken."

om beleid te formuleren. Je hebt in

met lokale omstandigheden.”

één keer een compleet beeld, je ziet

Henk van Lieshout, ministerie van VWS:

kun je bewuste keuzes maken wat je

Arie Ouwerkerk, directeur Coalitie Erbij:

als gemeente wel en niet gaat doen.”

“Ik ben het ermee eens. Basisfuncties

verplicht stellen. De enige uitzonde-

moet je verplicht stellen en het

ring is als er lokaal al iets geregeld

Wisse de Vries, directeur Vrijwilligerscentrale Zaanstad:

gebruik ervan moet je robuust

is voor mantelzorgers of als er

aanpakken. Vergeet niet dat de

lokaal geen behoefte aan is. Het is

functies vanuit de vraag van de

uiteraard aan de gemeente om te

“Ja, je moet gemeenten verplichten

mantelzorger zijn opgesteld. Als je ze

bepalen hoe ze deze basisfuncties

om met basisfuncties te werken.

niet verplicht stelt, komen er grote

uitwerken. De staatssecretaris wil de

taak en mantelzorgers verdienen een

In de Wmo wordt vrijwilligerswerk

verschillen tussen gemeenten. De

basisfuncties in 2011 in 75 procent

goede ondersteuning. Dat kan een

Meer informatie: Mathijs Terpstra

namelijk alleen genoemd als

basisfuncties zijn zo geformuleerd dat

van de Wmo-plannen terugzien.

gemeente fundamenteel regelen met


prestatieveld. Er staat niet bij welke

gemeenten genoeg ruimte hebben

Mantelzorg is immers een heel zware

de basisfuncties. Verplichten dus.”

030 789 20 61).

doelen je als gemeente moet behalen.

voor eigen beleid.”

dus niets over het hoofd. Vervolgens

De basisfuncties geven hiervoor een kapstok."

Ronald Bellekom, VNG: “Verplichten? Nee, de basisfuncties

Maaike Moulijn, SVWO/ Arcon CMO Overijssel:

zijn een handreiking voor gemeenten.

“Verplicht stellen is niet nodig. Ik

we uit van lokale beleidsvrijheid

ken geen enkele gemeente in Overijs-

en lokaal maatwerk. Gemeenten

sel die de prestatievelden vrijwillige

presteren op alle prestatievelden, dus

inzet en mantelzorgondersteuning

ook op het terrein van de mantelzor-

In de uitvoering van de Wmo gaan

“Basisfuncties moet je inderdaad

Er zijn 1,5 miljoen mantelzorgers in Nederland.

��

Maatschappelijke stage pak je samen aan Gemeenten hebben de taak om een

Wat zijn basisfuncties? Basisfuncties zijn in feite termen, zoals Versterken en Verbreden of Verankeren, die gemeenten helpen bij het ontwikkelen van beleid rondom de Wmo. Op dit moment zijn er basisfuncties voor vrijwilligerswerk en mantelzorg. In ontwikkeling zijn de basisfuncties voor huiselijk geweld en voor cliëntenparticipatie. De basisfuncties zijn op verzoek van het ministerie van VWS ontwikkeld door onder andere de VNG,

maatschappelijk makelaarsfunctie te ontwikkelen. Hiermee wordt het vrijwilligerswerk versterkt én kan de maatschappelijke stage tot een succes worden gemaakt. Veel gemeenten koesteren een ideaalbeeld. Maar hoe vertaal je dat beeld naar de praktijk? MOVISIE helpt!

samenwerking gaan we aan met buurgemeenten?

Begin met een werkplan MOVISIE ondersteunt gemeenten bij het opzetten van een maatschappelijk makelaarsfunctie. Bijvoorbeeld door een inventarisatie te maken van de wensen die scholen, maatschappelijk makelaars en vrijwilligersorganisaties

NOV en Mezzo om gemeenten concreet te ondersteunen. MOVISIE

hebben. En door verschillende

begeleidt het proces en heeft de tekst opgesteld.

beleidsterreinen te betrekken bij het

Europees Jaar van het Vrijwilligerswerk 2011

10


Het is het ideaal van veel gemeenten:

Alle vragen op een rij

vormgeven van een gemeentelijke

het beleid rondom de maatschappelijk

Het ideaalbeeld toont aan dat veel

visie op de maatschappelijk make-

makelaarsfunctie wordt vanuit diverse

gemeenten naast vrijwilligerswerk in

laarsfunctie, het concretiseren van

gemeentelijke afdelingen samen ont-

het algemeen ook maatschappelijke

zijn takenpakket en het invullen van

wikkeld. Wat betreft maatschappelijke

stage een warm hart toedragen.

regionale samenwerking. In verschil-

stage, een thema waar de makelaar mee

Ze willen zich inzetten voor een

lende gemeenten helpt MOVISIE met

aan de slag gaat, geldt het volgende:

gezamenlijke, gefaseerde opbouw van

het ontwikkelen van een gezamenlijk

De Europese Commissie heeft een

ligersorganisaties, het bedrijfsleven

De stem van organisaties, scholen en

de maatschappelijke stage. Alle partijen

werkplan met meerdere gemeenten,

officiële beschikking gemaakt over

en de media. Anders gezegd: neem

ondersteuningsorganisaties is duide-

groeien zo mee in samenwerking. Maar

scholen en maatschappelijk makelaars.

het Europees Jaar van het Vrijwil-

het Europese Jaar alvast mee in uw

lijk te horen. De gemeente spreekt

veel gemeenten zoeken nog naar een

Met als resultaat: een goede start. En

ligerswerk in 2011. De Commissie

plannen voor 2010 en 2011. In de

geregeld met partijen over het verloop

goede opzet voor beleid rondom de

dat is het halve werk! Want een goed

wil gunstige voorwaarden voor het

loop van 2009 wijst het ministerie

van de maatschappelijke stages en de

maatschappelijk makelaarsfunctie. Ze

georganiseerde maatschappelijke stage

vrijwilligerswerk in de Europese Unie.

van VWS een landelijk coördinatie-

samenwerking. Knelpunten worden

spelen met vragen als: welke belangen

is een gezamenlijke inspanning!

Voorlopig is een totaal budget van

punt aan voor dit Europese jaar.

serieus genomen en successen gevierd.

hebben we als gemeente? Welke partij

acht miljoen euro vastgesteld. Mede

De gemeente stimuleert samenwerking

is geschikt om de makelaarsfunctie

vanwege dit krappe budget zal een

tussen partijen en kan zelf ook een

uit te voeren? Hoe beschermen en

Meer informatie: Fraukje van Dijk

succesvol Europees jaar afhangen

Meer informatie:

actieve rol vervullen. Er wordt aange-

helpen we de vrijwilligersorganisaties?


van de gezamenlijke inspanning van

Sandra Kamerbeek

stuurd op concrete afspraken tussen de

Hoe stemmen we het beleid af op

030 789 20 51) en Marleen Alblas

alle partijen: de Europese, nationale


partijen over verantwoordelijkheden en

de wensen van de scholen? Hoe


en lokale overheden, de vrijwil-

030 789 20 54).

te behalen resultaten.

regelen we de financiering en welke

030 789 22 18).

Geen maatschappelijke stage, geen diploma Vanaf het schooljaar 2011-2012 moeten alle leerlingen van het

doelen en doelgroepen makkelijker bereikbaar

Training voor organisaties

voortgezet onderwijs een verplichte maatschappelijke stage

door de maatschappelijke stages.

Voor organisaties die met vrijwilligers werken,

volgen. Dit levert circa 195.000 jonge vrijwilligers op. Volop

Win-win

‘Maatschappelijke stages: iets voor mijn organi-

kansen voor vrijwilligersorganisaties, zeggen beleidsmakers.

De twintig pilots die in het schooljaar 2008-2009

satie!?’. De training bestaat uit drie modules van

zijn uitgevoerd, hadden tot doel om de invoe-

een dagdeel. In de training worden de volgende

ring van maatschappelijke stages te stimuleren,

onderwerpen behandeld:

regionale en lokale samenwerkingsverbanden op

• Het inrichten van de organisatie op de

Maar wordt dit ook zo ervaren?

heeft MOVISIE een training ontwikkeld:

te zetten en betrokkenen van elkaar te laten leren. Aan de pilots hebben 275 scholen en een veelvoud

maatschappelijke stages. • Het creëren van een aantrekkelijk activitei-

aan maatschappelijke organisaties meegedaan,

tenaanbod waarbij de kern van bestaande

verspreid over heel Nederland. Ruim 61.000

activiteiten overeind blijft.

scholieren volgden een maatschappelijke stage

• Het omgaan en begeleiden van jongeren.

van ten minste dertig uur. De organisaties die de stageplekken hebben aangeboden, zijn in de pilots

Daarnaast geeft MOVISIE advies, trainingen en

op zoek gegaan naar een win-winsituatie voor de

lezingen aan vrijwilligersorganisaties, makelaars

organisatie en de jongere. De pilots zijn een bron

en gemeenten.

van informatie over wat de maatschappelijke stages voor stagebiedende organisaties betekent. Meer informatie: Iris Kummeling

Willen ze wel?


Met de pilots is slechts een klein deel van alle

030 789 21 45) en

potentiële stagebiedende organisaties bereikt. Er

www.movisie.nl/maatschappelijkestages.

zijn nog altijd organisaties die de maatschappelijke stage niet kennen. En voor veel organisaties die het fenomeen wel kennen, is niet duidelijk Ruim 61.000 scholieren volgden afgelopen schooljaar een maatschappelijke stage.

E

wat de meerwaarde voor de eigen organisatie zou kunnen zijn. Men voorziet knelpunten,

Conferentie over EVC-trajecten

en maatschappelijke stage doet iets met

aan dat ze een nieuwe kant van de maatschappij

zoals het motiveren van bestaande vrijwilligers

een leerling. Dat merken de organisaties

hebben ontdekt en dat ze het fijn vonden om zich

om maatschappelijke stages te organiseren en

Op 16 november 2009 organiseert MOVISIE

die hebben meegedaan aan de pilots

belangeloos in te zetten. Bestaande vrijwilligers

de leerlingen te begeleiden. En stel dat men

een conferentie over Erkenning Verworven

afgelopen schooljaar. Alle deelnemers zijn enthou-

zijn gemotiveerd door het enthousiasme dat

ongemotiveerde leerlingen over de vloer krijgt

Competenties oftewel EVC. Er zijn twee redenen

siast. Leerlingen geven na afloop van de stage

jongeren meebrengen. Bovendien blijken nieuwe

die veel begeleiding nodig hebben?

voor. MOVISIE wil zoveel mogelijk vrijwilligers laten profiteren van de mogelijkheden van EVC.

��

Ervaringen die mensen opdoen in vrijwilligers-

Bedrijven en gemeenten positief over MADD 2009

werk dragen bij aan hun persoonlijke ontwikkeling. Een EVC-traject biedt mensen inzicht in die opgedane competenties en is daarmee vaak een stimulans om een opleiding te gaan doen of de stap naar betaald werk te zetten. Afgelopen jaren hebben we niet stil gezeten als het gaat om het stimuleren van EVC

Bedrijven en gemeenten die zich hebben ingezet

Wat leverde het op?

Ook meedoen in 2010?

voor vrijwilligers. Zo hebben we een speciale

tijdens MADD 2009 zijn enthousiast. Dat blijkt uit

Deelname aan MADD leverde de deelnemende

Op 19 en 20 maart 2010 is de volgende MADD.

EVC-procedure ontwikkeld voor het vrijwil-

een enquête onder ruim 360 bedrijven en gemeen-

bedrijven en gemeenten een goed imago,

Kijk op www.madd2010.nl/bedrijven voor

ligerswerk. En onlangs is een inventarisatie

ten. 74 procent van de bedrijven geeft aan volgend

gemotiveerde medewerkers, media-aandacht en

meer informatie. Daar treft u een overzicht met

gemaakt over hoe we EVC voor vrijwilligers

jaar weer mee te doen, een kwart overweegt dit.

toegang tot nieuwe netwerken op. Daarnaast

intermediairs aan die u kunnen ondersteunen,

toegankelijker kunnen maken. Hierbij zijn

Meer dan de helft van de deelnemende bedrijven

droeg het bij aan de teambuilding, zo blijkt uit

u vindt er promotiematerialen en handige stap-

ervaringen uitgewisseld met onderwijsorgani-

die nog geen ervaring had met Maatschappelijk

de enquête.

penplannen en u kunt zich via de site abonneren

saties, gemeenten, vrijwilligersorganisaties en

op de gratis digitale nieuwsbrief.

het bedrijfsleven. Tijdens de conferentie op

Betrokken Ondernemen (MBO), is door MADD

Hebben intermediairs meerwaarde?

Meer weten? Bestel de flyers en speciale krant

resultaten van deze gesprekken.

Wie deed mee?

Bijna veertig procent van de respondenten

voor bedrijven, gemeenten en intermediairs MBO

Organisaties die meer willen weten over de

Het overgrote deel van de deelnemende bedrijven

heeft gebruikgemaakt van de diensten van

over deelname aan MADD. Bestellen via

mogelijkheden en kansen van EVC in het

is actief in de zakelijke dienstverlening, maar ook de

een intermediair Maatschappelijk Betrokken

[email protected] of downloaden via

vrijwilligerswerk of zelf ervaringen hebben die

non-profitsector was goed vertegenwoordigd. De

Ondernemen. Ze zijn daar over het algemeen

www.movisie.nl.

belangrijk zijn voor het project, kunnen contact

nadruk lag op activiteiten waarbij men de handen

heel tevreden over. Ook intermediairs zelf zijn

uit de mouwen stak. Er is veel gedaan voor speciale

enthousiast: 91 procent geeft aan volgend jaar

doelgroepen, zoals ouderen en mensen met een

weer mee te doen. In het najaar van 2009

Meer informatie: Carin van Empel of

beperking. Daarnaast zijn bijdragen geleverd in

worden diverse workshops georganiseerd voor

Nathalie Verdonschot

Meer informatie: Mariëlle Meeuwsen

de vorm van materialen of catering en is kennis

intermediairs. Houd de website in de gaten of



beschikbaar gesteld aan vrijwilligersorganisaties.

meld u aan voor de digitale nieuwsbrief.

030 789 20 00).

030 789 20 59).

geïnspireerd om actief te worden op dit gebied.

16 november presenteert MOVISIE de

opnemen met MOVISIE.

11

Sommige burgers kunnen zich niet op eigen kracht in de samenleving redden. MOVISIE besteedt veel aandacht aan de hulpverlening en activering van deze kwetsbare groepen.

Kwetsbare groepen

nten Gemee mo W en de

Stedelijk kompas dakloosheid

Daklozen van de straat! Alle gemeenten zijn van plan om daklozen van de straat te halen en een persoonsgericht traject te bieden. Dat blijkt uit de inventarisatie van MOVISIE onder 39 centrumgemeenten. Maar dat is makkelijker gezegd dan gedaan, stelt Anna van Deth van MOVISIE. Zijn er veel daklozen in Nederland?

in zo’n situatie terecht komen. De

melden bij één centraal meldpunt.

vier grote steden hebben al langer

26 van de 32 centrumgemeenten

“Ja, je kunt uitgaan van ongeveer

zo’n stedelijk kompas en zijn ook

willen dit of hebben het al. In Eind-

0,25 procent van de bevolking.

behoorlijk actief. Het Trimbos-instituut

hoven bijvoorbeeld zijn ze druk bezig

Amsterdam, Rotterdam, Den Haag en

volgt deze vier steden momenteel en

met de inrichting van een centrale

Utrecht hadden in 2007 samen 7650

uit die monitor blijkt dat dakloosheid

toegang. Hier werken onafhankelijke

daklozen. Het probleem is dat er nog

op drie manieren wordt aangepakt:

medewerkers die gezamenlijk aan

steeds mensen uit huis worden gezet.

via een centrale toegangsfunctie, via

de slag gaan zodat daklozen zo

Anna van Deth: “Voer als gemeente de regie. Dat is de beste manier om dakloosheid aan te pakken.”

Of uit instellingen, zonder dat ze onderdak hebben.”

Wat doen gemeenten voor daklozen?

Communicatie is de rode draad bij dakloosheid.

“Van de 39 centrumgemeenten heeft

Helpt een persoonlijk traject?

De tweede stap is dat je met de

“Dat is wel de bedoeling. Uit onze

Communicatie is in ieder geval de

inventarisatie blijkt dat gemeenten

rode draad. En verder moet je je

instellingen om de tafel gaat zitten.

op één na allemaal kiezen voor een

voorbereiden op allerlei hobbels. Er is

MOVISIE 32 stedelijke kompassen

persoonsgerichte trajecten en via het

snel mogelijk een persoonlijk traject

persoonsgericht traject. In Den Bosch

bijvoorbeeld in veel gemeenten nog

bekeken. Daarin staan hun plannen

creëren van meer voorzieningen.”

krijgen. Een centrale toegang is voor

hebben ze zelfs een nieuw centrum voor

geen cliëntvolgsysteem voor daklozen.

gemeenten trouwens ook handig

trajectbegeleiding opgezet van waaruit

Afspraken over privacy blijken lastig

om dakloosheid in de regio aan te pakken. Gemeenten willen daklozen

Centrale toegangsfunctie?

om een beeld te krijgen van het

de trajecten worden gecoördineerd. Hier

te organiseren, met als gevolg dat

van de straat hebben. Ze willen niet

“Gemeenten vinden het handig dat

aantal trajecten voor daklozen in hun

werken hulpverleners vanuit vier instel-

organisaties moeilijk gegevens kunnen

dat inwoners van hun gemeente

alle daklozen in hun regio zich kunnen

gemeente.”

lingen samen en daar gaat het om, dat

uitwisselen.”

de verschillende organisaties rondom ��

Nederlandse Stedenestafette De Europese Unie heeft het jaar 2010 uitgeroepen tot Europees jaar voor de bestrijding van armoede en sociale uitsluiting. Met een Stedenestafette willen

De rapportage ‘De strijd tegen

niet meer voorkomt dat hulpverleners

dakloosheid’ kunt u downloaden van

van verschillende organisaties zich inzet-

www.movisie.nl. MOVISIE heeft een

ten voor dezelfde dakloze, zonder dat ze

stappenplan voor gemeenten die aan

dat van elkaar weten.”

de slag willen met een stedelijk kompas dakloosheid.

Jouw advies voor gemeenten? “Voer als gemeente de regie. Dat

Meer informatie: Anne-Marie van

is de beste manier om dakloosheid

Bergen ([email protected]

Nederlandse initiatieven stimuleren en deze meer landelijke en Europese

in je gemeente aan te pakken.

of 030 789 20 67).

bekendheid geven.

��

MOVISIE, het Verwey-Jonker Instituut, DIVOSA en de gemeente Utrecht lokale

Nieuw: Kenniscentrum Cliëntenparticipatie

Lokale manifestaties

samenwerken in het armoedebeleid

Nederlandse stedenestafette gepre-

Centraal staat een reeks lokale

en welke rijkdom aan activiteiten

senteerd aan landelijke en Europese

manifestaties. Gemeenten worden

er ontplooid wordt. Uitkomsten

publieke en private actoren. Alle

opgeroepen om op lokaal niveau

worden verwerkt in een praktijkboek

Nederlandse gemeenten (en andere

Binnenkort gaat het Kenniscentrum

beperking. In de afgelopen jaren is

iedereen die actief betrokken is bij

dat gemeenten kunnen gebruiken

organisaties) worden uitgenodigd om

Cliëntenparticipatie van start. Het

in alle gemeenten een start gemaakt

de strijd tegen armoede en sociale

om het eigen beleid tegen het licht

lokale initiatieven te nomineren voor

centrum bundelt kennis over cliënten-

met die participatie, met dank aan drie

uitsluiting bij elkaar te brengen. Doel:

te houden, de kwaliteit ervan te

een landelijke prijsvraag van innova-

participatie in het kader van de Wmo

landelijke stimuleringsprogramma’s.

het bestaande lokale armoedebeleid

beoordelen en ideeën voor verbetering

tieve lokale initiatieven ter bestrijding

en stelt die beschikbaar via de website

Nu twee van de drie programma’s ten

evalueren en samenwerking voor de

op te doen. Elke gemeente krijgt

van armoede en sociale uitsluiting.

www.movisie.nl/clientenparticipatie,

einde lopen, gaat MOVISIE in nauwe

toekomst een nieuwe impuls geven.

toegesneden hulp bij de organisatie

informatiebijeenkomsten en trainingen.

samenwerking met de betrokken

Het is de bedoeling dat circa veertig

van lokale activiteiten in de vorm van

En MOVISIE?

Het centrum vervult ook een

koepels van cliëntenorganisaties de

gemeenten meedoen. De veertig lokale

een toolkit en een helpdesk.

Door samen te werken met de media

adviserende rol voor de organisaties die

resultaten borgen en vervolgactiviteiten

manifestaties zijn vooral bedoeld om in

12

daklozen een keten vormen. Zodat het

en door het etaleren van good

zich inzetten voor cliëntenparticipatie,

binnen het Kenniscentrum Cliëntenpar-

de eigen gemeente te laten zien wat er

Prijsvraag

practices, maar ook van misstanden

waaronder Wmo-raden, gemeenten,

ticipatie verder gestalte geven.

allemaal is bereikt en welke voortgang

De gemeente Utrecht geeft de aftrap

en achterblijvend beleid, wil MOVISIE

cliëntenorganisaties en de niet-

en vaart er in de armoedeaanpak zit.

waarin zij het estafettestokje van de

de publieke opinie beïnvloeden en de

georganiseerde belangengroepen.

Europese Unie in ontvangst neemt om

onderwerpen op de kaart zetten.

Naast formele vormen van cliëntenpar-

Meer informatie: Karin Sok

ticipatie zoals Wmo-raden heeft het


Praktijkboek

het vervolgens aan de andere deelne-

Op een vergelijkbare wijze wordt

mende gemeenten door te geven. Aan

centrum veel aandacht voor informele

030 789 20 76), Henk Beltman

in kaart gebracht welke publieke,

het eind van het jaar wordt tijdens een

Meer informatie: Bora Avric

participatie van moeilijk bereikbare


private, professionele en vrijwil-

slotconferentie van het ministerie van


doelgroepen, zoals dak- en thuislozen

030 789 22 39) en www.movisie.

ligersorganisaties binnen de gemeente

Sociale Zaken de opbrengst van de

030 789 21 41).

en mensen met een psychische

nl/clientenparticipatie.

Informele zorg is zorg door mantelzorgers, buurtgenoten en vrijwilligers. In Nederland verlenen zo’n 1,5 miljoen mensen mantelzorg. Daarnaast verlenen mensen op vele andere manieren onbetaalde zorg. MOVISIE wil eraan bijdragen dat mantelzorgers en andere onbetaalde zorgverleners hun werk onder de juiste randvoorwaarden en met goede ondersteuning kunnen (blijven) doen.

Informele zorg

Mantelzorgbeleid in vijf stappen


Iedere gemeente moet mantelzorgondersteuning opnemen in het beleid. Dat is geregeld in de Wmo. Als hulpmiddel heeft het ministerie van VWS onlangs de basisfuncties mantelzorg uitgereikt aan alle wethouders. Maar hoe maakt u de slag van basisfuncties naar mantelzorgbeleid? Volg de vijf stappen van MOVISIE. Stap 1: inventariseer welke mantelzorgers en partijen er zijn

lijst. Gemiddeld reageert dertig tot veertig procent. Bij nabellen wordt dit percentage hoger.” Mantelzorgers kunnen zelf het beste vertellen welke ondersteuning ze nodig hebben.

Roos Scherpenzeel van MOVISIE: “Begin altijd met

Stap 3: interview de belangrijkste partijen

voor over hoe de mantelzorgondersteuning er in de

en de betrokken partijen in de gemeente. Anders gezegd: bekijk de websites en pak de gemeen-

“Interviews leveren een compleet plaatje op van het

wethouder en beleidsmedewerker samen de bijeen-

basisfuncties en goede voorbeelden van beleid

tegids. Kijk naar partijen waar je een subsidiere-

ondersteunend aanbod in de gemeente. Interviews

komst trekken. Tip: nodig mantelzorgers die bij de

op www.prestatieveld4.nl.

latie mee hebt, zoals een steunpunt mantelzorg,

laten vaak duidelijk zien waar de gaten en overlap

gemeente werken uit voor deze bijeenkomst.”

welzijnsorganisaties. Denk ook aan andere partijen

zitten in het aanbod voor mantelzorgers. Ze laten

zoals Zonnebloem en aan AWBZ-gefinancierde

ook zien waar de belemmeringen en kansen liggen.

Stap 5: schrijf de mantelzorgnota

MOVISIE ondersteunt zowel grote als kleine

instellingen, zoals verpleeghuizen en woonzorg-

Een gemeente kan de interviews zelf doen maar

“Verwerk de uitkomsten van de bijeenkomsten,

gemeenten bij het opstellen van mantelzorgbeleid

centra. Daar zitten veel mantelzorgers en zorgvrij-

vanwege de subsidierelatie is het vaak beter om hier

inclusief die van de quickscan en inventarisatie,

op basis van de basisfuncties mantelzorg.

willigers. En vergeet niet de belangenorganisaties,

een onafhankelijke partij voor in te schakelen. Dat

in een beleidsnota mantelzorg. Leg deze nota

MOVISIE kan het hele traject uitvoeren, maar ook

Wmo-raad en patiëntenorganisaties.”

levert minder sociaal wenselijke antwoorden op.”

voor aan B&W.”

onderdelen, zoals de quickscan, de interviews of

een inventarisatie van het aantal mantelzorgers

gemeente uit zou moeten zien. Succesfactor: als de

ze dat het ‘menens’ is voor de gemeente. • Kijk voor uitgebreide informatie over de

Dit doet MOVISIE

het schrijven van de nota. MOVISIE maakt gebruik

Stap 2: voer een quickscan uit “Een quickscan is een kort onderzoek onder al die

Stap 4: organiseer een klankbordbijeenkomst

partijen over wat ze doen en voor wie. MOVISIE

“Prik een datum en breng alle partijen bij elkaar.

mantelzorgcafé waar ze vertellen wat voor hen

heeft een eenvoudige applicatie met een vragenlijst

Het werkt goed om dit in het gemeentehuis te

gepaste ondersteuning is. Laat ze reageren op

– gebaseerd op de basisfuncties – die een gemeente

doen, liefst gecombineerd met een informele

aan de eigen situatie kan aanpassen. Alle betrokke-

borrel of buffet. Tijdens deze bijeenkomst toetst

nen krijgen een mail met een link naar die vragen-

de gemeente de bevindingen en legt een voorstel

Speciaal voor lokale organisaties

��

Met de basisfuncties mantelzorg uit prestatieveld 4 gaan de gemeenten een goede invulling geven aan het lokale mantelzorgbeleid. Dat is goed nieuws voor mantelzorgers. Maar

Nog meer tips

van landelijke kennis en ervaringen die bij andere

• Betrek mantelzorgers. Organiseer een

gemeenten zijn opgedaan.

de uitkomsten van het onderzoek. • Organiseer nog voordat de nota af is een concrete activiteit voor mantelzorgers. Zo zien


Nieuwe brochure

De basisfuncties mantelzorg in de praktijk

het biedt ook nieuwe kansen voor lokale organisaties die werkzaam zijn op het gebied van informele zorg en mantelzorgondersteu-


mantelzorgers aanwezig moeten zijn. De brochure gaat hierop in. De basisfunctie Emotionele steun kan bijvoorbeeld ingevuld worden door het organiseren van een Mantelzorgsalon. Tijdens deze bijeenkomst kunnen mantelzorgers in een informele sfeer met anderen praten over hun ervaringen en emoties. Bij de basisfunctie Advies en begeleiding wordt de inzet van preventief huisbezoek genoemd.

MOVISIE en provinciale Centra voor Maatschappelijke

ning. Door alert in te spelen op het proces

Ontwikkeling (CMO’s) hebben een handzame brochure

van beleidsvorming kunnen zij hun bestaande

samengesteld voor gemeenten: ‘De basisfuncties mantelzorg

aanbod duidelijker profileren. In overleg met

Meer informatie: Roos Scherpenzeel

Zo krijgen mantelzorgers in een vroeg stadium suggesties om overbelasting te voorkomen.

Tips voor onderweg De samenstellers vergelijken de brochure zelf met

de gemeente kunnen organisaties ook nieuwe

in de praktijk’. Hierin staat een beknopte uitleg van de

het instructieboekje in het handschoenenkastje

activiteiten ontwikkelen. Bijvoorbeeld door een

randvoorwaarden en de inhoud van de acht basisfuncties. Om de

van de auto. Met een overzichtelijke uitleg van

lezer op ideeën te brengen is iedere basisfunctie geconcretiseerd

handige tips voor onderweg. Met veel verwijzingen

door middel van een goede praktijk. De brochure werkt als het

naar het grote handboek dat in de garage ligt.

instructieboekje in het handschoenenkastje van uw auto.

over de basisfuncties staat in dit geval online op

mantelzorgcafé op te zetten of een andere vorm van emotionele steun te bieden. MOVISIE wil organisaties hierin ondersteunen door bestaande instrumenten, bijvoorbeeld op het gebied van lokale samenwerking en

de werking van de belangrijkste onderdelen en

Dat ‘handboek’ met meer toegepaste informatie www.prestatieveld4.nl. Deze site is de schatkamer

strategiebepaling, toepasbaar te maken voor

De basisfeiten zijn inmiddels bekend. Zet honderd

het huishouden runt, ze moeten allemaal kunnen

in aanbouw die gemeenten, CMO’s en MOVISIE

het lokale mantelzorgbeleid. Een inventarisatie

mensen bij elkaar en tien tot vijftien hebben te

rekenen op een goed ondersteuningsaanbod.

samen vullen. Met modellen en instrumenten die

bij brancheorganisaties en bestaande overleg-

maken met substantiële zorgtaken voor hun

vormen moet uitwijzen aan welke instrumenten

naasten. Mantelzorg is hun gemeenschappelijke

Voorbeelden

behoefte is.

noemer, maar de situaties waarin ze die verlenen

Gemeenten hebben de wettelijke taak om de

lopen sterk uiteen en daarmee ook de vragen

ondersteuning van mantelzorgers vorm te geven.

Meer informatie: Roos Scherpenzeel

waar ze voor staan. De senior met een demen-

Staatssecretaris Bussemaker heeft acht basisfunc-


Meer informatie: Jolanda Elferink

terende partner, ouders van een kind met een

ties benoemd: omschrijvingen van functies die

030 789 20 65) en Antoinette Tanja


chronische ziekte, maar ook een vmbo’er die thuis

binnen de lokale ondersteuningsstructuur voor


werken bij het ondersteunen van mantelzorgers.

13

De samenleving kent een grote verscheidenheid aan mensen. MOVISIE wil bijdragen aan het verbinden van mensen en aan de participatie en het welzijn van burgers in al hun diversiteit.

Diversiteit Koploperproject homo-emancipatiebeleid

Groningen ziet homo’s helemaal zitten


heeft opgepakt. “De helft doet het goed, de andere helft moeten wij flink achter de vodden zitten”, vertelt Josee Rothuizen van MOVISIE. Samen met

Achttien gemeenten werken sinds een jaar aan homo-

Juul van Hoof begeleidt ze de gemeenten. Lieuwe

emancipatiebeleid. Ze vormen het kopgroepje van minister

contact met MOVISIE. Ze hebben goede informa-

Plasterk, die een slag wil maken met homo-emancipatie. MOVISIE

tie, ze organiseren middagen waar ik lekker kan

ondersteunt de koplopergemeenten. Beleidsmedewerker Lieuwe

onderzoek naar de beeldvorming onder jongeren.”

Rozema van de gemeente Groningen zit ‘helemaal in de flow’. “Ik

Rozema maakt er graag gebruik van. “Ik heb veel

netwerken en laatst hebben we ze ingezet voor een

Feest der herkenning

heb zelden met zulke leuke en betrokken mensen gewerkt.”

De uitnodiging om koplopergemeente te worden,

N

was voor Groningen precies het zetje om stevig

Sociale acceptatie is een belangrijk onderdeel van homo-emancipatie.

ee, zelf behoort hij niet tot de

hebben hier in Groningen drie actieve dames.

aan de slag te gaan met homo-emancipatiebeleid.

doelgroep. Voelde zelfs een behoorlijke

En geloof me, het emancipatieproces van een

“Eind 2008 hebben we een startbijeenkomst

achterstand toen hij begon met

transgender is niet te benijden. Maar met ons

georganiseerd met de wethouder en vertegen-

beleid kunnen we iets voor ze doen.”

woordigers van alle organisaties hier in de stad,

Zegt u homo, holebi of HLBT?

homobeleid. Maar inmiddels zou Lieuwe Rozema

de horeca, de sportclubs, de gereformeerde

De meeste mensen hebben het over

Lekker netwerken

homo’s, je kan het zo gek niet noemen. Vrouwen,

‘homo’ en ‘lesbisch’, een enkeling zegt

Groningen is één van de achttien koplopergemeen-

mannen en alles wat er tussen zit. Ik heb zelden

‘holebi’. Maar wie het helemaal correct

ten die de handschoen van Plasterk zonder aarzelen

zo’n geslaagde bijeenkomst meegemaakt. De

wil doen, praat over HLBT: homo,

sfeer was uitstekend. Iedereen was positief, het

lesbisch, biseksueel en transgender.

van de gemeente Groningen geen ander terrein

In 2011 is de roze zaterdag in Groningen.

Dit doet MOVISIE

was een feest der herkenning.”

meer willen bestrijken. “Het is anders dan anders

MOVISIE ondersteunt koplopergemeen-

Homobeleid

vindt de beleidsmedewerker. “Homomannen en

en dat is precies wat me aanspreekt. Neem de

ten met advies op maat, toolkits en

Aan het eind van die bijeenkomst zijn twee thema’s

lesbische vrouwen herkennen zich niet in alloch-

transgenders. Dat is een kleine groep, maar we

uitwisseling tussen koplopergemeenten,

geselecteerd: sociale acceptatie en zichtbaarheid.

tone vrouwen in een sociaal isolement. Daarom

onder meer via een virtueel kantoor

Rozema: “Sociale acceptatie past bij de doelen van

doen we het apart. We noemen het zelfs homo-,

voor ambtenaren. De achttien koplopers

Plasterk. Een platform maakt hier nu voorstellen

lesbisch en transgender emancipatiebeleid en ik

Diversiteitsprijs

homo-emancipatie zijn: Amsterdam, Rot-

voor. En de zichtbaarheid hebben we ook meteen

geloof dat we daar de hele doelgroep een plezier

terdam, Den Haag, Utrecht, Amersfoort,

bij de kop gepakt. We hebben ons kandidaat

mee doen.”

Tot 10 oktober 2009 kunt u meedingen naar

Arnhem, Deventer, Dordrecht, Enschede,

gesteld voor de roze zaterdag en dat is gelukt. In

de Diversiteitsprijs. Dit jaar zal MOVISIE die

Groningen, Heerlen, Leiden, Lelystad,

2011 is de roze zaterdag in Groningen.” Rozema

prijs voor de derde maal uitreiken aan een

Leeuwarden, Maastricht, Nijmegen,

werkt op dit moment aan de homonota maar: ‘die

Meer informatie: Josee Rothuizen

project dat invulling geeft aan diversiteit op

Tilburg en Zwolle. Het koploperproject

schrijft zich na zo’n bijeenkomst vanzelf’. Waarom


lokaal, regionaal of landelijk niveau. Het thema

loopt tot eind 2011.

homobeleid niet gewoon meenemen in het emanci-

en Juul van Hoof ([email protected] of

patiebeleid? “De doelgroep is te verschillend”,

030 789 22 67).

van 2009 is: ‘Seksuele diversiteit… Hoe anders mag je zijn?’. Inzenders kunnen hun eigen project of één of meerdere projecten van anderen voordragen.

Criteria: • Het project richt zich op groepen die de acceptatie van seksuele diversiteit zichtbaar en bespreekbaar maken.

��

Hoezo hokjesdenker? Debatteer mee!

• Het project draagt op concrete en zichtbare wijze bij aan de gezondheid, emancipatie en/of maatschappelijke participatie van individuen of groepen mensen. • Het project is baanbrekend en kleinschalig. • Het project brengt anderen op positieve ideeën en stimuleert hen tot activiteiten.

uiterlijk 10 oktober 2009. De prijsuitreiking

Op maandag 9 november 2009 organiseert MOVISIE een debat over seksuele diversiteit onder het motto: hoe anders mag je zijn? Hoe vrouwelijk of hoe stoer mag je zijn zonder dat je voor macho, mietje of pot wordt uitgemaakt? Het diversiteitsdebat

Diversiteitsprijs. Nieuwsgierig? Debatteer mee!

vindt plaats aansluitend aan het MOVISIE

14

beperkend zijn, want je seksuele voorkeur kan veranderen. Transgenders en biseksuelen kunnen van het ene naar het andere hokje reizen. Dat is leuk, het stelt al die hokjes ter discussie.”

sluit feestelijk af met de uitreiking van de jaarlijkse MOVISIE Inzendingen kunnen worden ingediend tot

fijn kunnen voelen. Maar hokjes kunnen ook

Zo ontstaat verbinding Hoe accepteer je verschillen? Tijdens het debat maakt u kennis met een aantal homo-heteroallianties, onder andere in het onderwijs, in de ouderenbond en in de sport. De allianties zijn een goed voorbeeld van een systematische aanpak van homo-emancipatie op lokaal niveau. Theater is hierbij een middel om met humor angst en sociale uitsluiting aan de orde te stellen. Het is een uitda-

Diversiteitsdebat op 9 november. De winnaar

We kennen allemaal mensen die net even anders

Welk hokje?

ging om meer verbindingen tot stand te brengen

krijgt ondersteuning van MOVISIE bij de

zijn. Mannen en vrouwen die, met andere woorden,

In het algemeen hebben we vaste beelden over

tussen homo’s, lesbo’s, biseksuelen, transgenders

verdere ontwikkeling en verspreiding van het

afwijken van de norm van mannelijkheid en vrou-

wie we zijn. Mensen denken veelal in hokjes:

en hetero’s.

project. Het inschrijfformulier kunt u vinden op

welijkheid. Maar hoe anders mag je zijn? Dat is het

angst voor het onbekende kan bedreigend

www.movisie.nl/diversiteitsprijs.

startpunt van het debat ‘Seksuele diversiteit…Hoe

zijn voor de eigen identiteit. Onzekerheid en

anders mag je zijn?’ Het debat gaat over beeldvor-

handelingsverlegenheid spelen hierbij een rol.

Meer informatie: Annie Oude Avenhuis

ming, vooroordelen, stereotypen en kansen. Het

Jiro is transgender en weet uit eigen ervaring hoe


Meer informatie: Sita Basant

gaat ook over onze cultuur waarin de meerderheid

mensen omgaan met anders zijn: “We hebben

030 789 21 15) en


bepaalt hoe afwijkend de minderheid mag zijn.

allemaal een hokje nodig als plek waar we ons

www.movisie.nl/diversiteitsdebat.

MOVISIE heeft een breed trainingsaanbod dat interessant is voor professionals, vrijwilligers en beleidsmakers. Onze adviseurs bieden advies en begeleiding aan voor maatschappelijke organisaties, overheden en maatschappelijk betrokken bedrijven.

Training & Advies Gemeente Zoetermeer


Wmo-evaluatie? Organiseer een congres! De gemeente Zoetermeer pakt het slim aan. Tijdens een

Zoetermeerse formule

Wmo-conferentie op 14 april 2009 konden alle partijen hun

De gemeente Zoetermeer scoort goed vergeleken

zegje doen over de uitkomsten van de Wmo-evaluatie. Daarnaast werd meteen druk genetwerkt en er werden onderwerpen besproken die voor de komende jaren van

met andere gemeenten. Er is een infrastructuur voor de uitvoering, de lokale organisaties zijn actief bij de uitvoering betrokken en iedereen is tevreden over de onderlinge samenwerking, zo blijkt uit de Wmo-evaluatie 2008. “Er zijn

belang zijn. “Dit moeten we volgend jaar weer doen.”

natuurlijk verbeterpunten”, nuanceert Magriet

D

tussen alle activiteiten in Zoetermeer en een

van Leuveren. “Er is meer samenhang nodig Wethouder Frank Speel tijdens de conferentie in Zoetermeer.

e conferentie in Zoetermeer trok 140

met de Wmo. Het heeft ons als gemeente een

meer wijkgerichte aanpak. En het mantelzorgbe-

deelnemers. Alleen al vanwege die grote

stukje verder gebracht. Eén van de aanbevelingen

leid staat nog in de kinderschoenen.” Wat is de

belangstelling vindt Wmo-coördinator

is bijvoorbeeld om nieuwe combinaties te maken

Wmo-formule in Zoetermeer? “Toen de Wmo in

de gemeente met burgers via artikelen in het

Magriet van Leuveren van de gemeente Zoeter-

waardoor we vraag en aanbod in de informele

aantocht was, hebben we er meteen een project

lokale nieuwsblad, de jaarlijkse Wmo-publieks-

meer het congres geslaagd. Maar natuurlijk ook

zorg beter kunnen matchen. Een andere aan-

van gemaakt”, vertelt Van Leuveren. “In eerste

krant, Wmo-markten, de gemeentelijke website

vanwege de reacties van de deelnemers. “Alle

beveling is om een maatschappelijk steun-

instantie ging het om het beleidskader en zijn

en lokaalloket.nl. Ook het congres past

partijen waren enthousiast: de verschillende lokale

systeem op te zetten voor mensen die de grip

we aan de slag gegaan met het Wmo-loket en

in de communicatiestrategie.

organisaties, de verantwoordelijke wethouders,

op hun leven verliezen en geen netwerk hebben.

de aanbesteding van de hulp bij het huishouden.

de leden van de Wmo-raad, de zorgverleners. Het

Dat zijn uitkomsten waar we nu mee aan de

Verder heeft een beleidsteam per thema een

En nu

was goed om samen te praten over wat je wilt

slag kunnen.”

deelbeleidsplan ontwikkeld.”

“Op dit moment zijn we druk bezig om de verschillende actiepunten uit het meerjaren-

Actieve Wmo-raad

beleidsplan uit te voeren, op basis van de

En zo ontstond in Zoetermeer een vierjarig

resultaten van de evaluatie 2008”, aldus Van

Wilt u ook een Wmo-congres in uw gemeente? MOVISIE heeft een concept ontwikkeld

beleidsplan. Volgens de coördinator hecht

Leuveren. De uitdaging? “De ondersteunings-

voor een resultaatgericht congres. Tijdens dit congres worden verbindingen gelegd

Zoetermeer aan tevredenheidsonderzoeken, de

vraag van inwoners integraal benaderen en de

tussen beleidsterreinen en samenwerkingsorganisaties en wordt de Wmo verbreed en

Wmo-benchmark en de lokale Wmo-omnibusen-

ondersteuning zo goed mogelijk vanuit de

uitgediept. Er zijn verschillende mogelijkheden. MOVISIE kan het congres inhoudelijk

quête. “Die geven ons inzicht in hoe het gaat met

wijk organiseren.”

voor u organiseren, we kunnen een evaluatie doen die als uitgangspunt voor het congres

de uitvoering van het Wmo-beleid.” Zoetermeer

dient, maar u kunt ons ook inschakelen voor een inleiding. Neem contact op met

heeft verder een actieve Wmo-raad die goed

Antoinette Tanja.

contact heeft met haar achterban en bovenop het

Meer informatie: Antoinette Tanja

gemeentelijk beleid zit. Zelf communiceert


Ook een congres?

��

Trainingen over de Wmo


Burgers aan het stuur: aanpak leefbaarheid in de wijk

werken met Burgers aan het stuur, een metho-

Burgerinitiatieven starten altijd enthousiast,

Staten ontwikkeld is door Mark Friedman. Met

maar lopen na verloop van tijd vaak vast zonder

deze succesvolle methodiek kunt u efficiënt aan

dat duidelijk is waarom. In deze training leert u

de slag met de verbetering van de leefbaarheid

diek voor burgerparticipatie die in de Verenigde

en de vergroting van de sociale cohesie. Voor

De Wmo goed vormgeven, is voor veel gemeenten nog steeds een uitdaging. Temeer omdat de wet zoveel terreinen bestrijkt. MOVISIE biedt een breed scala aan trainingen-op-maat om u hierbij te ondersteunen. Een greep uit de mogelijkheden vindt u hieronder. Staat er iets anders op uw wensenlijstje? Laat het ons weten!

sociale professionals, buurtbewoners, ambtenaren en bestuurders.

MOVISIE Training & Advies

Mantelzorgondersteuning in het Wmo-loket

Aan de slag met vernieuwing van uw

Consulenten van het Wmo-loket moeten

organisatie? Ondersteuning nodig

burgers informeren over mantelzorgonder-

bij de invoering van competentiema-

steuning. Daarbij hoort ook dat zij dreigende

nagement? Samen leren werken met

overbelasting van mantelzorgers signaleren en

een nieuwe methode? MOVISIE biedt

doorverwijzen naar Steunpunten Mantelzorg,

Vrijwillige inzet in de gemeente: over prestatieveld 4 van de Wmo

Actieve burgers en interactieve beleidsvorming in de Wmo

maatwerktrainingen en adviestrajecten

maatschappelijk werk, ouderenadviseur of

op het terrein van welzijn, participatie,

respijtzorgvoorzieningen. In deze training leert u

Sinds de invoering van de Wmo zijn gemeenten

De ondersteuning van vrijwillige inzet is één van

zorg en sociale veiligheid. Daarnaast

wat mantelzorg inhoudt en welke partijen actief

verplicht een vrijwilligerswerkbeleid op te stellen. In

de taken van gemeenten in de Wmo. Maar hoe

heeft MOVISIE een breed open

zijn uw eigen gemeente. Voor consulenten van

deze introductietraining leert u wat vrijwilligerswerk

zorgt u ervoor dat het vrijwilligerswerkbeleid ook

trainingsaanbod. De adviseurs en

het Wmo-loket.

lokaal inhoudt en betekent. U ontdekt welke moge-

gebaseerd is op de wensen van actieve burgers?

trainers zijn experts op hun werkter-

lijkheden er zijn om vrijwilligerswerk te ondersteu-

En wanneer betrekt u hen erbij? Naast de theorie

rein. Geïnteresseerd? Kijk voor een

nen en leert op basis hiervan een beleidsnota op te

werkt u in deze training aan een opzet voor een

compleet overzicht van het aanbod op

Meer informatie: Training & Advies

stellen waarin de lokale vrijwilligerspartijen gehoord

eigen plan van aanpak. Voor beleidsmedewerkers

www.movisie.nl/training.


zijn. Voor beleidsmedewerkers van gemeenten.

van gemeenten.

030 789 22 22). 15

Zes organisaties bundelen sinds 1 januari 2007 hun krachten in MOVISIE: CIVIQ, instituut vrijwillige inzet, Kenniscentrum Lesbisch en Homo-emancipatiebeleid (KCLH), Landelijk Centrum Opbouwwerk (LCO), TransAct, aanpak huiselijk en seksueel geweld, X-S2 Kennisnetwerk Sociaal Beleid en onderdelen van het Nederlands Instituut voor Zorg en Welzijn (NIZW).

MOVISIE kort

Agenda

Recente publicaties

Dit is een selectie uit onze agenda. Kijk voor onze volledige agenda op www.movisie.nl.

Bestellen of gratis downloaden via www.movisie.nl/publicaties. Hier vindt u ook ons volledige publicatie aanbod.

6 oktober

16 november 2009

Kennisdag en ledenvergadering: Samen op het goede spoor

Congres Huiselijk geweld & Kindermishandeling

Verbinding verbroken

De basisfuncties

De geschiedenis en

vrijwilligerswerk in

Combinatie van een landelijke kennisdag en

Jaarlijks congres over huiselijk geweld en kinder-

betekenis van de Stichting

de praktijk

algemene ledenvergadering. Organisatie: MOVISIE

mishandeling. Organisatie: MOVISIE en Nederlands

Straatadvocaten Utrecht

In deze brochure zijn de basis-

en MOgroep W&MD. Locatie: De Rijtuigenloods te

Jeugdinstituut. Locatie: Reehorst, Ede.

op toegankelijke wijze

functies vrijwilligerswerk uit-

Amersfoort.

Meer informatie: Annemiek Goes (a.goes@

vastgelegd.

gewerkt en geconcretiseerd.

Meer informatie: www.movisie.nl/kennisdag.

movisie.nl of 030 789 20 86).

15 euro*

Downloaden

��

��

29 september en 15 oktober

19 november 2009

Groene kansen voor jeugd buiten schooltijd

Zilveren Kracht Manifestatie Wat is er in vier jaar Zilveren Kracht in gang gezet?

Prachtige praktijken van

De basisfuncties

Samenwerking tussen ‘groene’ organisaties en

Organisatie: MOVISIE. Locatie: NBC, Nieuwegein.

lokale OGGZ-netwerken.

mantelzorg in de praktijk

organisaties voor welzijn, BSO en vrije tijd biedt

Meer informatie: www.zilverenkracht.nl.

Vergelijking van ervaringen

In deze brochure zijn de

meerwaarde. Organisatie: MOVISIE en

��

en resultaten in drie regio’s.

basisfuncties mantelzorg uit-

NovioConsult. Locatie: Geldmuseum, Utrecht.

24 november 2009

10 euro of downloaden

gewerkt en geconcretiseerd.

Meer informatie: www.movisie.nl/

Kunst voor je Wijk Festival

groenekansen.

Geef de wijk een positieve impuls, zet kunst

��

en cultuur in. Organisatie: MOVISIE.

29 oktober

Locatie: Studio K, Amsterdam.

Kunst en Cultuur in wijken en buurten


Downloaden

kunstvoorjewijk.

Mantelzorgondersteuning

Stappenplan Stedelijk

Meet en greet-bijeenkomst in de wijk. Organisatie:

��

in kaart

Kompas

MOVISIE. Locatie: Studio K in Amsterdam.

24 tot en met 27 november 2009

Onderdeel van De mantel

Hoe pak je als gemeente


Buurtalliantie Manifestatie

verlicht, een reeks handrei-

dakloosheid aan?

wijkontwikkeling.

Grote manifestatie over maatschappelijk onder-

kingen voor organisaties in de

Downloaden

��

nemen in de buurt. Organisatie: Buurtalliantie.

vrijwillige zorg. De kosten voor

9 november

Locatie: Pakhuis de Zwijger Amsterdam.

de volledige reeks zijn:

Diversiteitsdebat 2009

Meer informatie: www.buurtalliantie.nl.

13,75 euro*

Seksuele diversiteit…Hoe anders mag je zijn?

��

Organisatie: MOVISIE. Locatie: RASA in Utrecht.

7 december 2009


Landelijk congres jeugdprostitutie

diversiteitsdebat.

Bijeenkomst over de aanpak van Jeugdprostitutie.

Basisboek

Meer dan een steuntje

��

Organisatie: Expertisepunt Jeugdprostitutie.

vrijwilligersmanagement

in de rug

12 november 2009

Locatie: Rasa, Utrecht.

Een praktijkgerichte handlei-

Onderzoek naar de succes-

Conferentie moeder -en vadercentra

Meer informatie: www.jeugdprostitutie.nu.

ding voor het managen van

factoren van mentoring.

Jaarlijkse conferentie van de moeder- en vader-

��

motivatie.

14 euro*

centra. Organisatie: MOVISIE. Locatie: De Musketon,

24,50 euro*

Utrecht. Meer informatie: Mirjam Andries ([email protected] of 030 789 22 33).

* excl. verzendkosten

colofon © MOVISIE, Utrecht 2009 Jaargang 3, oktober 2009, nummer 6

Wat?

Hoe?

MOVISIE is hét landelijk kennisinstituut en

MOVISIE verzamelt en verspreidt

adviesbureau voor maatschappelijke ontwik-

bruikbare en actuele kennis.

keling. We bieden toepasbare kennis, adviezen en oplossingen bij de aanpak van sociale

MOVISIE MOVISIES is de relatiekrant van MOVISIE

Postbus 19129, 3501 DC Utrecht

en verschijnt drie keer per jaar.

Catharijnesingel 47, 3511 GC Utrecht T 030 789 20 00 * F 030 789 21 11

Eindredactie: Afdeling Communicatie MOVISIE en Tekstburo Gort.

* adviestrajecten * methodieken

Teksten: Diverse auteurs MOVISIE,

bij de Kennislijn: [email protected] of

werk staan vijf actuele thema’s centraal: hui-

* (pilot)projecten * praktijkonderzoek

Tekstburo Gort.

030 789 21 12.

selijk & seksueel geweld, kwetsbare groepen,

* trendstudies * quickscans * evaluaties

leefbaarheid, mantelzorg en vrijwillige inzet.

* marktonderzoek * monitoren

Vormgeving en productie:

Voor (organisatie)advies, trainingen, cursussen

Suggestie & illusie, Utrecht.

en workshops op maat kunt u terecht bij:

vraagstukken op het terrein van welzijn, participatie, zorg en sociale veiligheid. In ons

Met inhoudelijke vragen kunt u terecht

* protocollen * beroepsprofielen

16

www.movisie.nl * [email protected]

Dit doen wij in de vorm van:

[email protected] of 030 789 22 22.

Voor wie?

* organisatieadvies * competentieweb

Fotografie:Keke Keukelaar, Ed van Rijswijk,

We ondersteunen, adviseren en werken

* best practices * kennisnetwerken

Redmar Kruithof, Hollandse Hoogte/ Inge

Surf voor een gratis abonnement op MOVISIES

samen met maatschappelijke organisaties,

* digitale kennisdossiers

van Mill, David Rozing, Bert Spiertz.

naar Mijn MOVISIE op www.movisie.nl.

overheden, maatschappelijk betrokken

* internationale kennisuitwisseling

bedrijven en burgerinitiatieven. Lokaal én

* publicaties * themawebsites

Overname van (delen van) artikelen is met

Wilt u MOVISIES niet meer ontvangen of heeft u

bronvermelding toegestaan.

behoefte aan extra exemplaren? Stuur een mail aan

landelijk, toegesneden op het vraagstuk en de

* trainingen * cursussen * congressen

organisatie.

* workshops.

[email protected]. Hier kunt u ook correcties in uw ISSN: 1876-0422

adresgegevens doorgeven.

Crisis: preventief beleid

Recommend Documents