Creatie van een leernetwerk tussen een woon en zorgcentrum en zorgverleners van een psychiatrisch ziekenhuis

Creatie van een leernetwerk tussen een woon – en zorgcentrum en zorgverleners van een psychiatrisch ziekenhuis.

OVERZICHT 1. 2. 3. 4. 5.

Samenvatting – doel Participanten aan het leernetwerk Beschrijving van de uitdaging De praktijk De eerste bevindingen

Samenvatting van het leernetwerk

SAMENVATTING - DOEL  een proces  zorgverleners op hun eigen werkvloer van het WZC  nieuwe uitdagingen gerelateerd aan de zorgverlening aan ouderen met een psychische kwetsbaarheid

SAMENVATTING - DOEL  ook de coaches worden op hun beurt beïnvloed door de ervaring buiten het psychiatrisch ziekenhuis  opdracht binnen hun eigen werkterrein verder genuanceerd

OVERZICHT 1. 2. 3. 4. 5.

Samenvatting – doel Participanten aan het leernetwerk Beschrijving van de uitdaging De praktijk De eerste bevindingen

De participanten aan het leernetwerk

 groot psychiatrisch ziekenhuis in St-Truiden  één van de zorgclusters focust zich op ouderenpsychiatrie  1 afdeling voor ouderen met een cognitief probleem (vaak gecombineerd met BPSD)  2 residentiële afdelingen en 1 dagkliniek voor ouderen met een functionele stoornis

OVERZICHT 1. 2. 3. 4. 5.

Samenvatting – doel Participanten aan het leernetwerk Beschrijving van de uitdaging De praktijk De eerste bevindingen

De uitdaging

De uitdaging  startend vanop de werkvloer van het WZC

In de wandelgangen van het WZC, ging het vaker over het gedrag van een aantal bewoners.

Lea, Jean, Irma en André zijn enkele namen die vaak over de lippen gaan …

Lea

Lea

- Vrouw van 76 - Niet getrouwd, geen kinderen, enkel een zus - Verschillende opnames in psychiatrisch ziekenhuis - Heel wat mensen beschouwen haar als een “moeilijke madame”

Lea

- Ze vraagt erg veel aandacht - Belt erg vaak in de “ochtendspits”, terwijl ze qua adl volledig zelfstandig is - Houdt zich niet aan de afspraken binnen het wzc -

Jean

Jean

-

weduwnaar van 82 jaar ex - treinconducteur vader van 3 kinderen nagenoeg geen medische voorgeschiedenis

Jean

- eet al geruime tijd minder goed - komt nog amper van zijn kamer - vraagt erg vaak doktersconsult – veel lichamelijke klachten

Irma

Irma

- weduwe van 79 jaar - moeder van 2 kinderen - kijkt erg bitter terug op haar huwelijksleven

Irma

- erg veeleisend - overtuigd dat ze nu recht heeft om verzorgd te worden

André

André - gepensioneerd landbouwer - 82 jaar - weduwnaar - vader van 6 kinderen

André - overdag vrij rustig - wordt ‘s namiddags onrustig - wil absoluut naar de boerderij - reageert agressief wanneer hij tegengehouden wordt - af en toe nachtelijke onrust

keuze binnen WZC

De uitdaging  startend vanop de werkvloer van het WZC

De uitdaging  een theoretische onderbouw

MOTIVATIE – theoretische onderbouw  vergrijzingsgolf in Vlaanderen  tendens tot vermaatschappelijking van zorg, ook binnen psychiatrische ziekenhuizen  stepped care

MOTIVATIE – theoretische onderbouw  zowel in de thuissituatie als in de woon – en zorgcentra zal het aantal ouderen met een psychische kwetsbaarheid of met psychiatrische problemen toenemen

MOTIVATIE – theoretische onderbouw Bvb depressie is bij ouderen een veelvoorkomend gezondheidsprobleem  2 tot 3% van de ouderen heeft een ernstige depressie  15 tot 20%, heeft een lichte vorm  van de mensen die jaarlijks als gevolg van een depressie hun leven beëindigen, is een derde ouder dan zestig jaar

MOTIVATIE – theoretische onderbouw  nood aan een specifieke vorm van ondersteuning  vaak al een vorm van reguliere ondersteuning (vooral somatisch georiënteerde zorg)

MOTIVATIE – theoretische onderbouw  meer en meer beroep op mantelzorgers  steeds vaker signalen met een vraag tot een vorm van ondersteuning om die ouderen met een psychische kwetsbaarheid en psychiatrische problemen de zorgkwaliteit te geven die ze verdienen

Bevestiging via studies: Vonk 3

(Vlaams Onderzoeks- en Kenniscentrum derde leeftijd)

Er is een duidelijke nood aan ondersteuning van de WZC op het gebied van ouderen met psychische kwetsbaarheid en psychiatrische problemen.  ouderen met een vorm van dementie  met een andere psychiatrische stoornis  Wzc met hiervoor aandacht in opnamebeleid > verdienen vorm van ondersteuning

Bevestiging via studies:

Vonk 3

(Vlaams Onderzoeks- en Kenniscentrum derde leeftijd)

 uitdaging om de groter wordende groep ouderen die zowel lichamelijke als geestelijke zorgnoden kent, op een kwaliteitsvolle manier te kunnen opvangen  momenteel zijn er al heel wat ouderen met dementie, depressie en Korsakow aanwezig in de WZC  ook ouderen met andere psychische noden kunnen een belangrijke plaats gaan innemen

Bevestiging via studies: Vorm vzw – sam studie http://probis.be/nl/nieuws/kwaliteitsvolle-zorg-voor-ouderen-met-eenpsychiatrische-problematiek

gelijkaardige bedenkingen met o.a. de nadruk op:  nood aan meer en permanente vorming van de zorgverleners binnen WZC en de thuiszorg  inzetten op referentiemedewerkers

Bevestiging via studies: Thomas More http://issuu.com/provincie_limburg/docs/20140220_stakeholdersbevragin gvonk3

Een bevraging van diverse stakeholders:  patiënt centraal staan en betrokkenheid van de mantelzorg  nood aan consultfunctie, aan casusbespreking, aan stage lopen  nood aan vorming, telefonisch contact en informeel overleg  nood aan een “107” voor ouderen

De uitdaging samengevat

schets van de uitdaging

Ouderen met een psychische kwetsbaarheid of met psychiatrische problemen zijn vaker dan vroeger aanwezig in de thuissituatie en in de woon – en zorgcentra. Dit zal blijven toenemen.

schets van de uitdaging Professionelen die daar nu werken hebben in hun vakgebied, binnen hun taken (somatisch & praktisch georiënteerd) wel voldoende expertise, maar botsen tijdens deze taken op het psychische luik en kunnen hierdoor ook hun taken niet altijd volbrengen omdat zij uiteraard niet uitgerust zijn om met bepaalde gedragingen/situaties adequaat om te gaan.

schets van de uitdaging

Dit zorgt voor een toenemende werkdruk en voor gevoelens van machteloosheid alsook gevoelens van te kort schieten in taken.

OVERZICHT 1. 2. 3. 4. 5.

Samenvatting – doel Participanten aan het leernetwerk Beschrijving van de uitdaging De praktijk De eerste bevindingen

De praktijk

elkaar vinden op een netwerkmoment

samenwerkingsovereenkomst

hierin o.a.: - verantwoordelijkheid / aansprakelijkheid - duurtijd / frequentie - kostprijs - startomstandigheden

belang van de startomstandigheden  vraaggericht: een initiële vraag vanuit een bepaald team van een wzc

belang van de startomstandigheden  info binnen team wzc (doel!!)  wijze van wederzijds informeren  vb. heen- en weerschrift

 de medewerker van pz die zal coachen …

belang van de startomstandigheden  coach leert eerst en vooral de werkcontext van het wzc beter begrijpen.

gemiddelde investering

een begeleider van ouderenpsychiatrie Asster is ongeveer 4 uur per 2 weken aanwezig in het WZC (investering meestal afbouwend)

schets aard begeleiding

INTERVISIE COACHING

ADVIES MODELING

tijd

Lea De vrouw die beschreven werd als aandachtvragend, zeker in de “ochtendspits” …

Medewerker van Asster zoekt deze vrouw steeds op voor een gesprekje, een thema dat vaak terugkomt is “benadeling in het leven”

Irma De veeleisende vrouw die ervan overtuigd is dat ze nu recht heeft om verzorgd te worden Samen met een medewerker wzc wordt een gesprek voorbereid waarin de hoofddoelstelling is het geven van erkenning voor haar proeven van een mislukt huwelijk.

André De man die periodisch erg onrustig is.

Samen met vk wordt een observatiekader bekeken om dit gedrag gericht op te volgen en te bespreken met huisarts (onderliggend idee: symptoom van de dementie of een extra acute verwardheid)

- Ook deze “rustige” man wordt systematisch opgezocht voor een gesprekje. Hierdoor ontdekt men dat de man het erg moeilijk heeft met een mogelijk verlies van autonomie.

Lea De koffiepauze wordt 10’ verlengd om de vraag te lanceren “waarom iemand zich zo zou verzetten tegen afspraken” … Enkele dagen werd hierop teruggekomen. Iemand bracht aan dat mevrouw toch erg eenzaam moest zijn. Er werd afgesproken naar haar te kijken als “iemand die het moeilijk heeft” ipv “moeilijk iemand”.

Jean De man die amper nog van zijn kamer komt en veel lichamelijke klachten uit Aan een vk van het wzc wordt gevraagd eens bij de collega’s na te vragen waarom iemand voor dat gedrag zou kiezen,

Een zorgkundige stelt voor om Rosalie iedere keer dat ze er is even extra op te zoeken. Ze vermoedt dat er iets aan de hand is. Rosalie is erg stil, dit terwijl ze in de buurt gekend was als super sociaal. De begeleider van Asster overloopt na enkele weken met haar het verloop en de inhoud van de contacten.

Opvallend binnen deze ondersteuning  beide partijen een duidelijk engagement tot een welslagen (dus ook gezamenlijk verantwoordelijk zijn)

Opvallend binnen deze ondersteuning een methode van coaching op de werkvloer > zeker geen dienstverlening die vertrekt vanuit een ivoren toren (minder barrière)

Opvallend binnen deze ondersteuning  de dienstverlening aangeboden wordt door “gelijken”. Door medewerkers die ook voor het grootste deel van hun opdracht dagelijks in de begeleiding staan van ouderen.

Opvallend binnen deze ondersteuning  deze medewerker kan terugvallen op interdisciplinaire collega’s werkzaam binnen de cluster ouderenpsychiatrie  Vb psychiater

 ook op deze werkplek een gezamenlijke verantwoordelijkheid en een leernetwerk (intervisie)

Opvallend binnen deze ondersteuning

 door op een andere werkplek aan coaching te doen, leren de medewerkers van het ziekenhuis de andere sectoren beter kennen. Hierdoor kan de eigen behandeling verder geoptimaliseerd worden.

Opvallend binnen deze ondersteuning

 Het opent ook de mogelijkheid om andere partners « even binnen te halen » in het psychiatrisch ziekenhuis voor hun expertisedomeinen.

Een tussenevaluatie: een duidelijke meerwaarde

meerwaarde voor medewerkers wzc

 vaardiger in het observeren van het gedrag van de oudere

 creatiever in het begrijpen van dit gedrag (als combinatie van contextelementen, levensloop, waarden en normen, betekenis van pathologie, enz)

meerwaarde voor medewerkers wzc

 handiger in het omgaan met de oudere met een psychische kwetsbaarheid

 vaardiger in het omgaan met de familie / mantelzorgers en andere mantelzorgers (en hun onderlinge interacties)

meerwaarde voor medewerkers wzc

 vaardiger in het omgaan met de interacties tussen de bewoners  vooral omdat ze zelf veel bespreekbaar maken  professioneler in het contact met betrokken artsen

meerwaarde voor medewerkers wzc  breder in het nadenken over goede zorg en goede organisatie van zorg (toelaten van een variant zorgmodel, met naast de terechte focus op adl - en somatische zorg, ook aandacht voor eenzaamheid, autonomie, enz.)

meerwaarde voor medewerkers wzc

 kunnen met vragen snel en zonder drempel terecht bij een collega uit het psychiatrisch werkveld >  gevoel van ondersteuning  deel zijn van een complete zorg  handvaten kunnen krijgen

meerwaarde voor medewerker wzc  het leren op de werkvloer  modeling als een relatieve snelle manier van leren  voor-doen >  samen-doen >  alleen-doen met feedback >  alleen-doen met eigen keuze tot vragen feedback

meerwaarde voor medewerker wzc

Besef dat er geen “mirakeloplossingen” zijn. Dat goede oplossingen starten vanuit een begrijpen van (het gedrag van) de oudere

meerwaarde voor wzc  competentere zorgverleners: beter “gewapend” in het omgaan met de toenemende complexiteit in hun werksetting  meer kans op grotere arbeidstevredenheid  hoogstwaarschijnlijk een geringere uitval  vlottere samenwerking tussen de verschillende (elkaar beter kennende) lijnen binnen het netwerk

meerwaarde voor wzc

 weten dat hun directie hen steunt in hun ervaren van moeilijke situaties

meerwaarde coach vanuit pz

 ervaren van de praktijkomstandigheden waarin zorg wordt verleend aan ouderen thuis of in een WZC.  leidt tot een bijsturing van de zorg binnen het psychiatrisch ziekenhuis. (nog minder naden)

meerwaarde voor PZ

 lagere drempel naar (de ouderenpsychiatrie van het) psychiatrisch ziekenhuis  breder netwerk

meerwaarde voor de oudere  verhoogde levenskwaliteit (competentere medewerkers)  minder snel worden opgenomen in een ziekenhuis (psychiatrisch of algemeen). = getrapte zorg én vermaatschappelijking van zorg  minder medicatiegebruik

meerwaarde voor de oudere

 psychische zorgvragen worden vaker opgemerkt en minder (en onterecht) beschreven als “normaal voor de leeftijd”  minder vaak gesedeerd (medicatie)

meerwaarde voor familieleden  meer aandacht aan het risico dat ze dreigen overvraagd te worden  gerichte communicatie  beperkt aanbod van psycho – educatie  door “andere” relatie zien ze vaak minder snel dat oudere mentaal achteruitgaat

meerwaarde voor huisarts  minder expliciete vraag tot voorschrijven van een geneesmiddel + makkelijker bespreekbaar  huisarts kan ook advies vragen aan psychiater

 meer gerichte observaties  duidelijkere beschrijving van psychische zorgvragen

leerpunten  aandacht voor informatieoverdracht binnen het wzc (ook minder georganiseerd teamoverleg dan in PZ)  resultaten en de inspanningen hiertoe zijn erg team – en coachafhankelijk (tijdelijk / permanent)

leerpunten  het aspect “tijd” in een wzc  thema’s zijn ook vaak  “vraaggericht werken”  “bejegening”  “begrip tussen de bewoners”