Samen de droom realiseren René Scherpenisse Directeur/bestuurder Tiwos OTB/CPO Midden-Nederland 26 september 2013
Even voorstellen: CPO rode draad? • Achtergrond in bewonersbelangenbehartiging (opbouwwerk, LOBH, ANBO; 1982-1992) • Lid coöperatieve woonvereniging GDDP (19861992) • Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (1992-1998, 2004-2007) • Advieswerk (2004, 2009-2011) • Corporaties (Woonbron 1998-2004, Portaal 2007-2009, Tiwos, vanaf april 2011)
Wat ga ik doen? • De toekomst van CPO… • In een breder kader: waar staan we nu? • Geen toekomst zonder verleden: hoe zijn we hier terecht gekomen? • Welke beweging is nodig en hoe past CPO daarin? • Wat zou de rol van corporaties kunnen zijn? • Ervaringen van Tiwos
Waar staan we nu? • Het waait en stormt buiten… • Niet één crisis ,maar meerdere en samenhangend – – – – – – – – –
Financiële crisis Economische crisis Europa crisis Duurzaamheidcrisis Crisis op de woningmarkt Legitimiteitscrisis Vertrouwenscrisis Identiteitscrisis Morele crisis
Concluderend • • • •
Geen toevallige optelsom “Wortels” zijn gelijk Wijffels ea: systeemcrisis Transitie naar nieuwe fase in maatschappelijke ordening • Vastlopende systemen, vervreemding, pyramidisering, “ontmenselijking” • “How did we get here”: poging tot analyse
Toegepast op (organisatie) van het wonen • Gemeenschappen (dominant in 1900-1945) • Kernthema: liefde/loyalty, onderlinge betrokkenheid • Geworteld in Woningwet en zuilen • Verenigingen die eigen (collectief) belang organiseerden: voorlopers CPO! • Onderdeel van bredere emancipatiebeweging • Eigenaarschap helder, besluitvorming dichtbij • Bewoners waren lid van een gemeenschap
Tuindorp Vreewijk: Volkshuis de Brink
Staat • • • • • • • •
Dominant in periode 1945-1995 Kernthema: voice/dwang Opbouw van de verzorgingsstaat Wonen werd publieke domein ingetrokken Balies, met wonen als verzorgingsstaat-artikel Veel subsidies, nog meer regels, distributie Corporaties als uitvoerders Rijksbeleid Bewoners als subject beleid, burgers die gelijk moeten worden behandeld
Pendrecht
Markt • • • • • •
Dominant vanaf 90-er jaren Kernthema: ruil/exit Onderdeel van internationaal neo-liberalisme Wonen als marktartikel, stimulering eigen woningbezit Staat trekt zich terug, corporaties op eigen benen Schaalvergroting, professionalisering, commerciële avonturen • Enorme waarde-ontwikkeling (niet gebaseerd op werkelijke waardestijging, vgl financiële sector…) • Bewoners worden klant (in naam….)
Le Medi
Waar gaan we naar toe? • Voorspellen is moeilijk, vooral als het om de toekomst gaat….. (Mark Twain)
• Je gaat het pas zien als je het door hebt…. (Johan Cruyff)
Terug naar de gemeenschap • Onstuitbare opmars van “civil society”/communities • Op zoek naar nieuwe vormen voor oude waarden • Burgers aanspreken op eigen kunnen/kracht • Behoefte aan betrokkenheid, einde aan vervreemding • Deels opportunistisch, maar who cares… • Never waiste a good crisis.
Je gaat het pas zien…. • Voorbeelden: – – – – – – – – –
Buurtcentra RMO: Burgerkracht Engelse trusts, Big Society Hernieuwde belangstelling coöperatieven Enorme inzet vrijwilligers Inkoopcoöperaties al dan niet virtueel Energiecoöperaties Buurtzorg Pedagogische “civil society”: it takes a village to raise a child… – MOOI… – En –zeer recent- “participatie-maatschappij”
Wat betekent dat voor CPO • In het hart van deze beweging richting gemeenschappen… • Wonen is niet van de staat, niet van instituties of van producenten • Van gemakzuchtige klant naar betrokken (mede)producent • Juist kansen in tijden van crisis (CPO-ers bouwen wél)
Rol wooncorporaties • Sector staat in deze systeemcrisis zwaar onder druk • Weg kwijt tussen gemeenschappen, staat en markt • Fundamentele herbezinning nodig: beraden op rol en plek in de samenleving • Ondersteunen/faciliteren CPO past in keuze voor de beweging “terug naar de samenleving” • Andere manier om doelstellingen te bereiken – Bedienen starters en middengroepen – Niet alleen met huur, ook met koop – Inzet Verkoop onder voorwaarden voor duurzame beschikbaarheid – Werken aan sociale samenhang
Voorbeelden Tiwos • Al doende leert men….. • Centraal Wonen De Stam, moeizaam proces • Faciliteren starters met goedkopere grond in Koopgarant-constructie • Aanpak herstructurering Vogeltjesbuurt • Houbenstaete
Wat leren we ervan? • Maak korte metten met vooroordelen: – – – –
CPO is niet duurder, integendeel CPO duurt niet langer, integendeel CPO is geen strijdtoneel van belangen, integendeel CPO veroorzaakt geen “Belgische toestanden”, integendeel
• Maar ook: – CPO vergt fundamenteel andere houding – CPO vergt heldere en expliciete afspraken – CPO vergt professionele bewonersbegeleiding
