Patiënteninformatie
CPAP therapie bij obstructief slaapapneu syndroom Informatie over het gebruik van een CPAP-apparaat bij de behandeling van obstructief slaap apneu
Inhoudsopgave Pagina CPAP 4 CPAP-therapie 5 Drukinstelling 5 Controle tijdens de eerste periode 5 Het is daarom belangrijk dat u bij ieder bezoek aan de slaapverpleegkundige uw apparaat, slang en masker meebrengt. 5 Gebruiksinstructie 5 Voorbereiding voor het slapen 5 De handelingen na het slapen 6 ’s Nachts wakker worden 6 Tips om aan CPAP te wennen 6 Het masker 6 Bevochtiging 7 Schoonmaak en onderhoud 7 Maskers 7 Slang 8 Filters 8 Bevochtiger 8 Veel gestelde vragen 8 Wat moet ik doen als ik last heb van koude lucht en/of condens in de slang en het masker? 9 Wat te doen bij ziekenhuisopname en/of operatie? 9 Wat te doen als ik op reis ga? 10 Tot slot 10 Tergooi locatie Blaricum 10 Tergooi locatie Hilversum 10
3
CPAP therapie bij obstructief slaapapneu syndroom Informatie over het gebruik van een CPAP-apparaat bij de behandeling van obstructief slaap apneu. U heeft een afspraak in Tergooi gehad voor een slaaponderzoek. Onze artsen en medewerkers doen er alles aan om u met de beste zorg te omringen en uw bezoek aan het ziekenhuis zo aangenaam mogelijk te maken. Uit het slaaponderzoek is gebleken dat u een matig tot ernstige vorm heeft van slaapapneu (zie folder Slaapapneu). In overleg met u heeft uw behandelend specialist besloten dat u met CPAP-therapie gaat starten.
CPAP CPAP staat voor Continuous Positive Airway Pressure en betekend letterlijk ‘voortdurend positieve druk in de luchtwegen’. Het is een manier om de ademhaling te ondersteunen. Een CPAP apparaat verhoogt de luchtdruk in de neus- en keelholte. Dit voorkomt afsluiting van de keelholte en verstoring van de ademhaling. De pomp haalt extra lucht uit de slaapkamer en blaast die door een slang en een masker in uw neus. Zo blijven de luchtwegen open en worden ademstops voorkomen. De meeste patiënten met slaapapneu zijn gebaat bij deze therapie.
4
CPAP-therapie Drukinstelling Een behandeling met CPAP start met een zogenaamde titratieperiode van ongeveer vier weken. In deze periode wordt het apparaat ingesteld in een automatische stand. Hierbij wisselt de druk binnen een minimale en maximale ingestelde waarde. Door het apparaat automatisch de druk te laten zoeken, wordt bepaald welke vaste druk u nodig heeft om alle ademstops weg te blazen. Nadat u het apparaat ongeveer een maand in deze automatische stand heeft gebruikt, kunnen we kijken welke vaste druk voor u moet worden ingesteld. Controle tijdens de eerste periode Nadat u van de slaapverpleegkundige instructie heeft gekregen, bellen wij u na één week op om te horen hoe het bevalt. Na één tot twee maanden CPAP gebruik krijgt u een controleafspraak bij de slaapverpleegkundige. Ook maken we na twee tot drie maanden CPAP gebruik een controle afspraak bij de longarts. Mocht u tussendoor nog vragen hebben, dan kunt u altijd contact opnemen met de slaapverpleegkundige. In het CPAP apparaat worden al uw gebruiksgegevens opgeslagen op een kaartje. Bij ieder bezoek aan de slaapverpleegkundige lezen we het kaartje uit en controleren we de volgende zaken: • het aantal overgebleven ademstops; • de drukinstelling; • de maskerlekkage; • het aantal uren CPAP gebruik. Het is daarom belangrijk dat u bij ieder bezoek aan de slaapverpleegkundige uw apparaat, slang en masker meebrengt.
Gebruiksinstructie Voorbereiding voor het slapen • U begint met het opzetten van het masker. • Wanneer het masker voor uw gevoel goed zit, gaat u rustig door de neus in- en uitademen. • Monteer de slang aan het masker. • Zet het apparaat aan door op de aan/uit-knop te drukken.
5
De handelingen na het slapen • U zet het apparaat uit door op de aan/uit-knop te drukken. • U maakt de slag los van het masker. • Vervolgens zet u het masker af. ’s Nachts wakker worden Wordt u wakker en wilt u naar het toilet? • Schakel het apparaat uit. • Maak de slang los van het masker. • Ga met het masker op naar het toilet. • Bevestig de slang weer aan het masker. • Schakel het apparaat weer in. Tips om aan CPAP te wennen Bij thuiskomst van het eerste bezoek aan de slaapverpleegkundige kunt u het beste overdag, op een rustig moment, het masker en apparaat uitproberen. Ga er bijvoorbeeld even mee voor de televisie zitten. Dan bent u afgeleid en al wat gewend voor de nacht. Als u de eerste nachten met CPAP gaat slapen, probeer dit dan zo goed mogelijk vol te houden. Lukt het u niet, doe het masker dan af en probeer het de volgende nacht opnieuw en langer. Zo kunt u het CPAP gebruik langzaam opbouwen en bereikt u een beter resultaat. Doet u overdag een middagdutje? Gebruik het CPAP apparaat dan ook. Uit ervaring weten wij dat bij een juist gebruik van het CPAP apparaat de behoefte aan het doen van middagdutjes afneemt.
Het masker Om de ademstops te voorkomen wordt via een masker lucht ingeblazen. Dit is een drukmasker en het moet dus perfect passen. Het masker wordt door middel van banden op het hoofd bevestigd. Er zijn verschillende type maskers. De belangrijkste zijn: • het neusmasker, ook wel nasaal masker genoemd. Dit is een kapje dat alleen over de neus gaat. In de meeste gevallen volstaat een neusmasker. Door de overdruk die het apparaat creëert, slaapt u vanzelf met uw mond dicht.
6
• Het volgelaatsmasker, ook wel full facemasker genoemd. Dit masker gaat over de neus en de mond. Dit masker wordt voornamelijk gebruikt bij mensen die ‘s nachts met de mond open slapen of slecht door de neus kunnen ademen. • Neusdoppen, ook wel intra-nasaal of nose pillow masker genoemd. Dit zijn relatief kleine doppen die van onderaf tegen de neus drukken. Ze dekken het gezicht het minste af. Ze voldoen met name bij rustige slapers met een lage CPAP druk instelling (minder dan 10). Dit masker is minder geschikt bij gevoeligheid voor neusverkoudheid, hooikoorts of andere neusallergieën. De slaapverpleegkundige zal samen met u bepalen bij welk masker u zich het prettigste voelt.
Bevochtiging Het voortdurend blazen van lucht kan zorgen voor uitdroging van de slijmvliezen. Elk CPAP apparaat is daarom standaard voorzien van een bevochtiger. De bevochtiger is een bakje waarin u water kunt doen en aan de pomp is gekoppeld. Langsstromende lucht neemt vocht op waardoor de lucht minder droog is.
De instelling van die bevochtiger kunt u zelf regelen. Belangrijk bij het instellen van de juiste bevochtigingstand: • Wanneer u last heeft van neusklachten, kunt u de bevochtigingstand hoger zetten. • Wanneer u de lucht te warm en/of te benauwend vindt, kunt u de bevochtigingstand lager zetten. • Lucht met een hogere temperatuur kan meer waterdamp bevatten dan lucht met een lagere temperatuur. In de winter is vaak meer bevochtiging nodig dan in de zomer. In de winter is de kans op neusklachten ook groter in verband met de koude droge lucht.
Schoonmaak en onderhoud Maskers • De zachte onderdelen van het masker die de huid raken (de maskerinzet en het voorhoofdsteunkussen) dienen iedere dag gereinigd te worden met warm water en afwasmiddel (zonder citroen). Deze onderdelen moeten zoveel mogelijk vetvrij en ‘stroef’ blijven, omdat deze anders minder goed sluiten. 7
• De harde delen van het maskerframe dienen eenmaal per week gereinigd te worden met een warm sopje. • De hoofdbandage kan gewassen worden in een handwas. De hoofdbandage mag niet in de wasmachine, omdat hij daardoor zijn elasticiteit verliest en het klittenband kapot gaat. Slang • De slang dient éénmaal per week doorgespoeld te worden met warm kraanwater. Desgewenst kan de slang eerst doorgespoeld worden met een zeepoplossing. Filters De reiniging van de filters hangt af van welk type apparaat u heeft. Indien uw apparaat een groffilter (of foam filter) bevat, dient deze éénmaal per week uitgespoeld te worden met water. Deze filters kunt u hergebruiken. Indien u apparaat een fijnfilter (of stoffilter) bevat, dient deze éénmaal per maand vervangen te worden. Bevochtiger U dient de bevochtingingskamer elke dag om te spoelen, te drogen en het water in de bevochtiger te verversen. U kunt daarvoor gekookt en afgekoeld kraanwater gebruiken of mineraalwater (spa blauw). U kunt de bevochtigingskamer ontkalken met bijvoorbeeld schoonmaakazijn, verdund met water. Als u dit éénmaal per maand doet, is dit voldoende.
Veel gestelde vragen Hoe vaak moet ik het apparaat gebruiken? Elke nacht, omdat u zonder CPAP-apparaat ademstops heeft tijdens de slaap.
Hoe snel na het begin van de behandeling merk ik verbetering? Dit varieert. Sommige mensen zullen direct verbetering merken, anderen pas na enkele weken. Het is echter wel belangrijk dat u telkens als u gaat slapen, uw CPAP gebruikt. Als u dit niet doet, keren uw klachten terug naar het eerdere niveau.
8
Welke bijwerkingen kunnen optreden? • Maskerdrukplekken in het gezicht kunnen ontstaan door een niet goed passend of verkeerd afgesteld masker. Deze drukplekken kunnen onafhankelijk van het type masker ontstaan. Om deze plekken te voorkomen, is het belangrijk dat de banden, waarmee het masker om uw hoofd vastzit, op de juiste stand staan afgesteld. Bij reeds ontstane drukplekken adviseren wij de om de huid in de ochtend in te smeren met zinkzalf (bijvoorbeeld Bepanthen of Sudocreme). Ook kan een stukje Vileda zeem, geplaatst tussen de huid en het masker, de druk verlagen. • Een droge neus en/of mond. Dit kan verholpen worden door gebruik te maken van de luchtbevochtiging die bij het apparaat geleverd wordt. • Irritatie van de ogen. Dit ontstaat als het masker niet goed aansluit en er lucht langs het masker naar buiten komt. Aanpassing van het masker kan dit verhelpen. • Tijdelijke spierpijn op de borst van het tegen een hogere druk uitademen. • Oprispingen of winderigheid in de ochtend door het inslikken van lucht. Wat moet ik doen als ik last heb van koude lucht en/of condens in de slang en het masker? De slaapkamertemperatuur is te koud, sluit ramen. Zet de bevochtiger een stand omlaag of gebruik eventueel een verwarmde slang. U kunt een hoes van fleece om de slang maken om afkoeling te voorkomen. Wat te doen bij ziekenhuisopname en/of operatie? Bij een ziekenhuisopname en/of operatie moet u het CPAP-apparaat altijd meenemen. Meld bij uw behandelend arts en de verpleegkundige dat u slaapapneu heeft. Ook voor de anesthesioloog is het belangrijk dat hij weet dat u slaapapneu heeft en behandeld wordt met een CPAPapparaat. Hij houdt hier dan voor, tijdens en na de operatie rekening mee.
9
Wat te doen als ik op reis ga? U moet uw CPAP-apparaat als handbagage vervoeren. Verder dient u een douaneverklaring mee te nemen. Neem contact op met de slaapverpleegkundige. Zij kan deze verklaring voor u regelen.
Tot slot Meer informatie over slaapapneu en de werkwijze van de slaappolikliniek kunt u vinden op de website www.tergooi.nl/ slaappolikliniek. Als u na het lezen van deze folder vragen heeft, dan kunt u terecht bij de afdeling Longziekten: bij uw behandelend arts, bij Marie-Jose Bosscha (slaapverpleegkundige) of bij Babette Groen (slaapconsulent), telefonisch (zie onder) of per e-mail:
[email protected]. Tergooi locatie Blaricum Aanwezig: Maandag van 08:30 – 17:00 uur Dinsdag van 08:30 – 17:00 uur Donderdag van 08:30 – 17.00 uur Telefoon: 088 753 12 10 Tergooi locatie Hilversum Aanwezig: Maandag van 08:30 – 17:00 uur Dinsdag van 08:30 – 17:00 uur Woensdag van 08:30 – 17:00 uur Telefoon: 088 753 12 10
© Tergooi 000905032 09022015
10
11
T 088 753 1 753 www.tergooi.nl Locatie Blaricum Rijksstraatweg 1 1261 AN Blaricum Locatie Hilversum Van Riebeeckweg 212 1213 XZ Hilversum Locatie Weesp C.J. van Houtenlaan 1b 1381 CN Weesp
