©Copyright SBR, Rotterdam
©Copyright SBR, Rotterdam
Het buitenspouwblad
©Copyright SBR, Rotterdam
©Copyright SBR, Rotterdam
Het buitenspouwblad
84 Stichting Bouwresearch
K1uwer Technische Boeken B.V. - Deventer - AntWerpen Ten Hagen B.V. - Den Háag
©Copyright SBR, Rotterdam
Het doel van de Stichting is het coördineren, stimuleren en begeleiden van speurwerk op het gebied van de bouwvoorbereiding, de bouwtechniek en bedrijfstechniek in de bouwnijverheid, alsmede de verbreiding van de resultaten daarvan, zowel ten behoeve van de opleiding als totde vorming van kennis bij het bouwen. De Stichting verstrekt opdrachten aan researchinstituten; zij vormt stuurgroepen en studiecommissies voor onderwerpen die zij in opdracht geeft. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - volgens de huidige stand van wetenschap en techniek - van de in deze publikatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten de mogelijkheid dat zich toch onjuistheden in deze publikatie bevinden. Degene die van deze publikatie gebruik maakt, aanvaardt daarvoor het risico. De Stichting sluit, mede ten behoeve van al degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze gegevens.
ISBN 90 2011464 6 D/1981/0108/159 © 1981 Kluwer Technische Boeken B.V.· Deventer © 1981 Ten Hagen B.V. - Den Haag.
Ie druk 1981. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd ent of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part ofthis book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.
©Copyright SBR, Rotterdam
Inhoud
7 8 .9
Woord vooraf Samenvatting Summary ..
1
Historie.
11
Materialen
16 16 19 19 19
, 2 2.1 2.2 2.3 2.4
De metselsteen . . . . De (voeg)metselmortel De spouw . . . . . . De achterliggende constructie
3
Spouw . . . . . . . . . . .
3.1 3.2 3.3 3.4 3.5
Voorkomen van regendoorslag . Afvoer van vocht Ventilatie. . . . Warmte-isolatie . Geluidisolatie .
4
Belastingen . .
4.1 4.2 4.3 4.4 4.5
Bepaling van de rekenwaarde van de windbelasting De sterkte van metselwerk. . . . . . . . . . . . Capaciteit van spouwankers . . . . . . . . . . . Verdeling van de windbelasting over binnen- en buitenspouwblad Rekenvoorbeelden
5
Vervormingen
6
Spouwankers
41
7 7.1 7.2 7.3 7.4
Spouwvullingen Gedeeltelijke spouwvulling Volledige spouwvulling Andere mogelijkheden van spouwmuurisolatie Inspecties van de spouw .
48 48 50 52 52
8
Praktijksituaties, .
8.1 8.2 8.3 8.4 8.5
Fundering van spouwmuren . Plaatsing van spouwankers . Latei-constructies . Opvangen van (kop )gevels . Voegen in gevelmetselwerk
21 21 23 24 25 27 28 28 32 33 35 37 .....
40
55 55 66 69 72
74 5
©Copyright SBR, Rotterdam
9
Voorbeelden fout-goed . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
75
10
Schadegevallen
83
11 11.1 11.2 11.3
86 86
11.4
Voorschriften......... NEN 3853, de TGB 1972 steen. Modelbouwverordening . . . . Nadere eisen van enige grote gemeenten 11.3.1 Rotterdam . 11.3.2 Amsterdam. 11.3.3 Den Haag . 11.3.4 Utrecht. . . De vrije hoogte van de traditionele spouwmuur.
12
Conclusies, aanbevelingen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . ..
90
Literatuur en normen
87 88
88
88 89 89 89
93
. . . . .
6
©Copyright SBR, Rotterdam
Woord vooraf
Waarom is een onderzoek ingesteld naar de problemen die zich bij buitenspouwbladen kunnen voordoen? Omdat telkens weer dezelfde soorten fouten'in ontwerp, detaillering en uitvoering worden gemaakt. Deze leiden tot schaden waarvan herstel dikwijls zeer kostbaar is.
In deze publikatie is veel kennis uit de praktijk verzameld en geordend. In tekst en vooral figuren wordt deze kennis doorgegeven in het besef dat er weliswaar geen schokkende wigheden worden vermeld, maar dat toch voor velen in kort bestek veel nuttige zaken zijn bijeengebracht, zodat bouwfouten ofzelfs bouwcalamiteiten in de toekomst kunnen worden vermeden. Het werk, opgedragen aan het Adviesbureau voor Bouwconstructies (A.B.C.) te Rotterdam, is kritisch en intensief begeleid door de commissie B15 'Bouwcalamiteiten' van de Stichting Bouwresearch. ing. P. J. van Tussenbroek, voorzitter
Bij het verschijnen van de publikatie was de commissie,als volgt samengesteld: ing.'P. J. van Tussenbroek, voorzitter ir. R Poeis, secretaris ir. J. Kortman ir. G. H. B. Kievits ir. 1. F. E. Tucker ir. Dragosavié ir. H. A. Ph. van Roosmalen, rapporteur
7
©Copyright SBR, Rotterdam
Samenvatting
Deze publikatie begint met een korte schets van de ontwikkeling van het bouwen in gemetselde muurconstructies. Spouwmuurconstructies blijken niet alleen voordelen te hebben. Daarna worden opmerkingen gemaakt over de metselsteen en de voegspecie. In een apart hoofdstuk wordt ingegaan op de verschillende belangrijke functies van de spouw. Vervolgens komt de invloed van de (wind)belasting op het buitenspouwblad aan de orde, tezamen met de sterktecriteria van metselwerk. De capaciteit van spouwankers onder druk en trek speelt daarin een belangrijke rol. Het hoofdstuk wordt afgesloten met enige rekenvoorbeelden. In het kort wordt daarna de ongunstige positie besproken waarin het. buitenspouwblad zich bevindt ten aanzien van klimaatinvloeden. In een volgend hoofdstuk wordt nader ingegaan op de aspecten van de spouwankers, waarbij ook ankers worden besproken welke enige bewegingsmogelijkheden bezitten. In het hoofdstuk over het vullen van de spouw wordt ingegaan op de vullingsgraad en op de aard van de vulling. Ten aanzien van de toepassing van kunststofschuim worden kritische opmerkingen gemaakt. Dit hoofdstuk wordt afgerond met het attenderen op de mogelijkheden van visuele spouwinspectie. In aparte hoofdstukken zijn daarna praktijksituaties en voorbeelden van details bij spouwmuurconstructies gegeven. Daar zijn de vele figuren de belangrijkste informatiedragers. Verder is een lijst opgenomen van in de vakpers verschenen schadegevallen. In een apart hoofdstuk is vermeld wat er in Nederland bestaat op het gebied van voorschriften en verordeningen. Met conclusies en aanbevelingen die het optreden van bouwfouten of calamiteiten beogen te voork6men, en met een lijst van binnenlandse en buitenlandse literatuur; wordt de publikatie afgeslgten.
8
©Copyright SBR, Rotterdam