©Copyright SBR, Rotterdam
©Copyright SBR, Rotterdam
Buitenisolatiesystemen met gepleisterde afwerking
©Copyright SBR, Rotterdam
©Copyright SBR, Rotterdam
Buitenisolatiesystemen met gepleisterde afwerking
92 Stichting Bouwresearch
Kluwer Technische Boeken B.V. - Deventer - Antwerpen Ten Hagen B.V.-Den Haag
©Copyright SBR, Rotterdam
Het doel van de Stichting is het coördineren, stimuleren en begeleiden van speurwerk op het gebied van de bouwvoor bereiding, de bouwtechniek en bedrijfstechniek in de bouwnijverheid, alsmede de verbreiding van de resultaten daarvan, zowel ten behoeve van de opleiding als tot de vorming van kennis bij het bouwen. De Stichting verstrekt opdrachten aan researchinstituten; zij vormt stuurgroepen en studiecommissies voor onderwerpen die zij in opdracht geeft. De Stichting en degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, hebben een zo groot mogelijke zorgvuldigheid betracht bij het verwerken - volgens de huidige stand van wetenschap en techniek - van de in deze publikatie vervatte gegevens. Nochtans moet niet worden uitgesloten de mogelijkheid dat zich toch onjuistheden in deze publikatie zouden bevinden. Degene die van deze publikatie gebruik maakt, aanvaardt daarvoor het risico. De Stichting sluit, mede ten behoeve van al degenen die aan deze publikatie hebben medegewerkt, iedere aansprakelijkheid uit voor schade die mocht voortvloeien uit het gebruik van deze gegevens.
ISBN9020116142 D/1982/0108/282
© 1982 Kluwer Technische Boeken B. V. - Deventer © 1982 Ten Hagen B.V. - Den Haag Ie druk 1982 Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, fotokopie, microfilm of op welke andere wijze ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. No part of this book may be reproduced in any form by print, photoprint, microfilm or any other means without written permission from the publisher.
©Copyright SBR, Rotterdam
Inhoud
7 9
Woord vooraf Samenvatting Summary. 1
10
Inleiding
11
2 Inventarisatie. 2.1 Overzicht systemen en leveranciers. 2.2 Systeembeschrijving .... 2.2.1 Plaatsystemen met daaraan hechtende pleisterlaag 2.2.2 Isolerende pleisters. . . . . . . . . . 2.2.3 Isolatiesystemen met een zelfdragende pleisterlaag
13 13 16 16 19 20
3 3.1 3.2 3.3 3.4
22 22 23 23 24 24 26 29
Kwaliteitscriteria.. Achtergrondbeschouwing. . Eigenschappen van buitenisolatiesystemen De ondergrond. . . . . . Eisen aan buitenisolatiesystemen 3.4.1 Veiligheid. . 3.4.2 Comfort . . 3.4.3 Duurzaamheid
4 4.1 4.2 4.3 4.4
Laboratoriumonderzoek Stootproeven; de kogelvalproef . Bepaling van de weerstand tegen doorponsen Bepaling van de hechtsterkte. . . . . Conclusies uit de mechanische belastingsproeven . 4.4.1 Stootbelastingen (kogelvalproef) 4.4.2 Doorponsbelastingen . . 4.4.3 Hechting (trekproeven) 4.5 Onderzoek naar de samenstelling en enige eigenschappen van de sierpleisters . . . . . . . . . . 4.5.1 Bepaling van de E-modulus . 4.5.2 Bepaling van het percentage kunststoffen 4.5.3 Bepaling van de korrelgradering
37 40 41 46 47 47 47 52 53 53 53 53
5 ©Copyright SBR, Rotterdam
5 5.1 5.2 5.3 5.4 5.5 5.6
Praktijkervaringen; schade; inspecties . Enkele soorten scheurvorming Verwerkingsomstandigheden Mechanische beschadigingen. Vervuiling. Beschrijving van een aantal toepassingen in de praktijk. Onderzoek in het buitenland.
56 56
6
De veranderingen van het uiterlijk na na-isolatie.
68
7
Overzicht van diverse aansluitingsdetailleringen . Kozijnaansluitingen Dakranden Funderingen en onderzijden van gevels Diversen . Details voor isolerende pleisters.
73
57 57 58 58
66
74 77 79 80
82
Begrippenlijst
84
Eigenschappen van materialen
85
Literatuur
86
6
©Copyright SBR, Rotterdam
Woord vooraf
Warmte-isolatie! Het woord is uit het bouwen van vandaag niet meer weg te denken. Toch was het nog maar een jaar of vijftien geleden van hooguit theoretische betekenis. Er waren hier en daar wat dubbele ramen, er was zelfs dubbel glas, al kwam het zo weinig voor dat de merknaam tevens soortnaam was: Thermopane. De enige isolatie die consequent werd toegepast was die van de spouwmuur. De ontwikkelingen zijn bekend. Nieuwe produkten als geschuimde kunststoffen, minerale wol in geperste vorm, geschuimd glas en dergelijke maakten een verbeterde warmte-isolatie tegen relatief lage prijzen mogelijk. begon met 2 cm in de spouw. Snel daarna werd het 3 cm, vervolgens 4, enzovoort. Door de snel stijgende energiekosten staat het begrip energiebeperking bijna model voor over elkaar tuimelende ontwikkelingen, waarvan het eind nog lang niet in zicht is. Omdat er veel arbeidsplaatsen mee gemoeid zijn, is het proces verder versneld. In zo'n turbulente ontwikkelingsgang is het publiceren van een stuk onderzoek een riskante bezigheid. Men loopt immers een gerede kans dat de publikatie verouderd is als hij uitkomt. De commissie BIOheeft dat risico onderkend en zich bewust beperkt tot een momentopname, die een meer inventariserend karakter heeft. Een aantal facetten, die vooral voor de praktijk van belang zijn, werden verder onderzocht. Hoewel deze publikatie slechts een facet van het gehele warmtegebied behandelt, verwacht de commissie dat het met name ten aanzien van het denken over isolatie van de ruim één miljoen woningen in Nederland met massieve muren, in een behoefte zal voorzien. ir. A. van Hengel voorzitter
©Copyright SBR, Rotterdam
7
Bij het voltooien van deze publikatie had de Studiecommissie B 10 'Afwerking van muren en plafonds' de volgende samenstelling: ir. A. van Hengel, voorzitter
'ir. R. Poe Is, secretaris J. F. Geerken
ing. N. den Hertog ing. A. de Jong prof. H. van Leeuwen ing. A. Noorlander
drs. E. C. Opentij ing. W. van Laecke
drs. H. Schinkel ir. P. K. v.d. Schuit
ir. G. Wesseling, rapporteur ing. W. Bassie, rapporteur ir. R. P. J. van Hees, rapporteur
Architect, bureau Groep 5 Rijswijk Raadgevend Ingenieur ONRI Leiderdorp Hoofd afd. Technisch Onderzoek Bedrijfschap Stukadoors-, Terrazzo- en Steengaasstellersbedrijf 's-Gravenhage Dienst Volkshuisvesting Amsterdam Ambtenaar Dienst Volkshuisvesting Rotterdam, b.d. Landbouw Hogeschool Wageningen Directeur Stichting Research Centrum Kalkzandsteenindustrie Barneveld Tollens Coatings B.V. Rotterdam Wetenschappelijk en Technisch Centrum voor het Bouwbedrijf Brussel Verenigde Bedrijven Bredero B.V. Maarssen Sectie Materialen en technieken, Rijksdienst voor de Monumentenzorg Zeist IBBC-TNO Delft Bouwcentrum Rotterdam IBBC-TNO Delft
Deze publikatie werd geschreven door ir. R. P. J. van Hees, onder wiens leiding ook het laboratoriumonderzoek werd verricht bij IBBC-TNO. Van diverse commissieleden werden belangrijke bijdragen in het rapport verwerkt. De in deze publikatie opgenomen foto's zijn beschikbaar gesteld door het Bedrijfschap Stukadoors-, Terrazzo- en Steengaasstellersbedrijf en door de auteur.
8
©Copyright SBR, Rotterdam