Coproductie of contraproductie? Over de moeizame samenwerking tussen gemeenten en Bewonersbedrijven 03-11-2015
Reinout Kleinhans - Faculteit Bouwkunde, Afdeling OTB
Bron foto’s: www.bewonersbedrijven.nl
Delft University of Technology
Challenge the future
Talk of the town
2
3
Principes van Bewonersbedrijven (LSA) Een Bewonersbedrijf: 1. Werkt aan economische, fysieke en sociale ontwikkeling van een gebied waarin bewoners zichzelf herkennen 2. Is onafhankelijk, zelfvoorzienend en winst vloeit terug naar de wijk en komt niet bij private personen terecht (NIEUW) 3. Is geïnitieerd door (komt voort uit) bewoners, is in bezit van bewoners en wordt bestuurd door bewoners 4. Is gericht op samenwerking met bewonersverenigingen, lokale overheid, instellingen en bedrijven
4
Beter goed ‘gejat’ dan slecht bedacht • Inspiratie uit Groot Brittannië > 700 community-led organisations
• BB: “onafhankelijk, zelfvoorzienend en winst vloeit terug naar de wijk en komt niet bij private personen terecht ” 5
In vogelvlucht • Kennisontwikkeling: inzicht in het proces van opstarten • Aanleiding en dilemma’s • Sociaaleconomische baten • Relatie burgers – overheid • Hoe nu verder?
6
www.bewonersbedrijven.nl
7
Aanleiding initiatieven • Beschikbaarheid leegstaand gebouw • Geconstateerde problemen in de wijk • Verloedering, werkloosheid, sociaal isolement • Onvoldoende effect recente wijkvernieuwing
• Aflopen van (gemeente)subsidies • ‘Gaten’ in lokale aanbod voorzieningen
• LSA-project Bewonersbedrijven (startkapitaal) • Ondernemingsplan en verdienmodel vereist
8
Verdienmodel • Exploitatie van woon- of werkruimtes • Voormalig buurthuis, schoolgebouw o.i.d • Startende ondernemers , zzp’ers (cultuur, verzorging, cursussen) • Non-profit instellingen en verenigingen
• Overname taken gemeente of corporatie • Plantsoenbeheer, signalering, onderhoud • Zinvolle dagbesteding, reïntegratie, zorg(!)
• Diensten en opdrachten • Schoonmaak, catering, sport, productiewerk • Vervoer en intermediair
• Aanloopkosten: subsidies/startkapitaal Bron: www.berflobedrijf.nl
9
Verwerving ‘assets’ • Veelal moeizame onderhandelingen • Gebruiksvoorwaarden (‘om niet’), huur of eigendomsoverdracht? • Wijzigend accommodatiebeleid
• Risico’s en aansprakelijkheid • • • •
Onderhoudsverplichtingen, veiligheid Vergunningen Verantwoording Terugkoopregeling (Emmen)
10
‘Running the business’…. • Ondernemerschap meestal niet sterk verankerd • Creëren maatschappelijke waarde prevaleert boven winst • Leren ondernemen • Zakelijk leider
• Draagvlak en inzet vrijwilligers • Bewonersbedrijf heeft bekendheid nodig • Inzetbaarheid vrijwilligers moeilijk te garanderen • De taaie wereld van de
• Gevaar voor overbelasting • Kleine kern actieve vrijwilligers
Bron: http://kinderenwebhotel.be.previewmysite.com/WO_tijd/images/PE01970_.gif
11
Sociaaleconomische baten • Doelgroep niet altijd precies te identificeren (‘de bewoners’), m.u.v. • Huurders werk- of woonruimten • Cliënten dagbesteding • Betaald werk en vrijwilligersvergoedingen
• Druk op BBs om zich te bewijzen, maar …. • Doelstellingen meestal weinig specifiek • Output ≠ outcome • Baten lastig aantoonbaar
• Weinig gevaar voor substitutie van reguliere werkgelegenheid • Grote prijsafstand tot commerciële diensten 12
Verhouding overheid-burgers • Tussen ideologische keuzes en financiële noodzaak • Bezuinigingen, vergrijzing, krimp
• Welwillende houding professionals, ook interne weerstanden • Wispelturige lokale politieke besluitvorming • Verschillen tussen afdelingen • Twijfels bij ‘representativiteit’
• Goede wil, loslaten valt niet mee • (Te)veel voorwaarden stellen • Vrees voor inadequate verantwoording • Het mag niet mislukken …..
13
Werk aan de winkel! • Geef burgers assets • Geen misleidend onderscheid burgers – professionals • Andere invulling van representativiteit
Bron: http://www.bewonersbedrijven.nl/wpcontent/uploads/2015/08/DSC_0101.jpg
• Geen garantie dat iedereen profiteert • Zakelijke aanpak ≠ democratische besluitvorming
• Doordacht vrijwilligersbeleid • Loslaten ≠ overvragen • En ten slotte ……. 14
