Theater Tieret stelt voor
in coproductie met CC Sint-Niklaas:
KRONKEL (5+) Lesmap 3de kleuterklas en 1ste graad lager onderwijs
Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
1
Regie en poppen: Patrick Maillard Tekst: Joost Van den Branden Acteurs-poppenspelers: Joost Van den Branden, Wim Van de Velde Muziek (live op scène): Winin’ Boys (Frederik Goossens, Piet Decalf, Koen De Winter, Dirk Vanderspeeten) Decor en techniek: Bart Picavet, Pat Riské En plots is ze daar, die ene vreemde gedachte. Als ik groot ben, denkt Joppe, wil ik een meisje worden. Dan mag ik zomaar wenen of met Pop spelen en hoef ik niet enkel te voetballen. Zus is toch ook een meisje en Mama, op oude verkleurde foto’s. Joppe ruimt z’n hele hoofd op en verzet al z’n gedachten. De mooie gedachten in een aparte lade, net als de bange en lichtblauwe. Een grote kast vol blije gedachten, net boven de diepe gedachten, en ook eentje met de droeve. In een hoekkastje zitten de stekelige gedachten. Die prikken zo lekker als je er met je herinneringen voorbij glijdt. En de verboden gedachten worden veilig achter slot en grendel opgesloten; krik krak! Maar hoe moet het nu met die ene vreemde gedachte? Als ik later groot ben … “Moet ik dan nu al stiekem oefenen om een meisje te worden of komt het plots, als een verjaardag die je vergeten bent?” KRONKEL wordt een wondere voorstelling over jongens en meisjes, over wondere gedachten en af en toe een kronkel in je hoofd. Een voorstelling boordevol wondere muziekjes uit lang vervlogen tijden op de meest wondere instrumenten.
Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
2
Beste leerkracht, In deze lesmap vindt u heel wat materiaal rond Theater Tieret en de voorstelling ‘KRONKEL’. Goed om weten vooraf … *Op zich is het niet nodig om deze voorstelling op voorhand te bespreken in klasverband. We houden ervan ons publiek (aangenaam) te verrassen. Wel is het mogelijk en vooral zinvol met jongere leerlingen de thematiek en het vormconcept even toe te lichten. Ook het inleidend tekstje (zie p. 1) mag/kan gerust meegegeven worden op voorhand. *Theater Tieret brengt figurentheater in een mix van live-acteurs en poppen (bespeeld door poppenspelers die vaak volledig in het zwart gekleed zijn); voor vele leerlingen is dit misschien een nieuw gegeven. Hen er even op voorhand over vertellen, maakt het ongetwijfeld makkelijker … *Voor leerlingen die nog niet vaak naar theater gingen, is het ongetwijfeld nuttig nog even de vaste ‘theatercodes’ te overlopen: lichten uit, spots aan en kijken, luisteren en genieten. Net zoals u, in de klas, hebben wij graag een publiek dat ‘open’ staat voor iets nieuws, met het respect om naar iemand te luisteren. Dit is niet steeds evident in tijden waarin kinderen opgroeien temidden TV- en theatershows waarin ze net “eens heel luid moeten mee roepen”. Toch zijn we ervan overtuigd dat kinderen en jongeren nog steeds een uurlang zwijgend kunnen genieten van een voorstelling; met een beetje hulp van u lukt het ons vast hen vanaf de eerste minuut te boeien. *Theater Tieret brengt poëtisch theater, met vaak ‘gelaagde’ teksten, d.w.z. dat jongere leerlingen tekstueel misschien niet alles vatten, maar door de context zijn ze ongetwijfeld toch in staat het verhaal steeds te volgen. Jonge kinderen halen, zo ondervonden we, immers vaak veel meer uit het visuele aspect van een voorstelling dan volwassenen. Hopelijk beleven jullie, samen met de leerlingen, veel plezier aan de voorstelling én de verschillende activiteiten en laten ze jullie nog lang van ‘KRONKEL’ nagenieten. Heb je verder nog vragen, suggesties of wil je meer over Theater Tieret te weten komen, dan kan je steeds terecht op: www.tieret.be of op
[email protected] We zouden het erg leuk vinden om nadien, wanneer jullie de voorstelling met de leerlingen verwerkt hebben, enkele reacties te horen. Stuur ze ons gerust per mail door! Alvast heel erg bedankt!! Geniet ervan …!! Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
3
TIERET - WASDA Theater Tieret werd in 2002 opgericht, maar groeide in die korte tijd uit tot één van de revelaties in het Vlaamse figurentheaterlandschap. De voorbije jaren slaagden we erin met producties zoals ‘Sprook’, ‘Land in zich’, ‘Eefje Donkerblauw’ en ‘Hybris’ meer dan 500 x door de Vlaamse cultuurcentra geprogrammeerd te worden. Ook in de Nederlandse theaterhuizen krijgen we stilaan voet aan de grond. De website van het gerenommeerde Antwerpse Theater Froe Froe omschrijft Tieret als een gezelschap “met een grooooote toekomst!”. Theater Tieret staat voor vormelijk én inhoudelijk suggestief, krachtig theater met een humoristische, speelse toets. Toch kiezen we vaak voor niet zo voor de hand liggende onderwerpen of conceptuele keuzes die we aantrekkelijk en toegankelijk trachten te vertalen naar ons doelpubliek. Hierbij willen we een zo breed mogelijk publiek proberen boeien en prikkelen, zonder ons te bedienen van algemeenheden of open deuren. We hoeden ons voor populistische, voorgekauwde toegevingen, waarbij kinderen/jongeren als doelpubliek al te vaak worden onderschat, gepamperd en betutteld. Kortom: we kiezen voor theater dat moet beklijven, soms mag jeuken en vooral even mag blijven nazinderen. Tieret heeft van bij de oprichting resoluut gekozen voor figurentheater in een mengvorm van acteurs, poppen/figuren/objecten en vaak live muziek. Deze mengvorm levert een boeiend spanningsveld op, waarbij de verschillende actoren elk door hun eigenheid een meerwaarde geven aan het conceptueel eindpunt. Tieret experimenteert vooral graag met de eigenheid van poppen; we tasten nog voortdurend de grenzen af van wat al dan niet kan ontstaan aan chemie tussen mens en stof of latex, tussen acteur en pop. Nog steeds verbazen we onszelf én ons publiek over de kracht van een figuur, de kracht van de ‘ver-beelding’. Wat je ziet als je de ogen sluit, bestaat echt ... een ogenblik lang.
Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
4
KRONKEL – DE VOORSTELLING, vertrekpunt Doelgroep voor deze voorstelling is, na een zijsprong met ‘Hybris’ (10+), opnieuw 5+, net als in onze bekroonde voorstelling ‘Eefje Donkerblauw’. We snijden met KRONKEL 2 moeilijke, of zo men wil ‘heikele’ thema’s aan. Enerzijds willen we stilstaan bij de ontwakende seksuele identiteit bij jonge kinderen. Kinderen zijn vanaf ca. 5 jaar erg gevoelig aan gendergerelateerde emoties, handelingen en reflecties. Waarom wordt het algemeen aanvaard dat meisjes sneller huilen dan jongens? Waarom lijkt de maatschappij jongens, zelfs al op erg jonge leeftijd, meer verantwoordelijkheid op te dringen? Zelfs in taal en spel worden kinderen in vele kleine alledaagse situaties geconfronteerd met een schijnbaar ‘genetisch voorgeprogrammeerde’ tweedeling op basis van gender. Anderzijds verkennen we met KRONKEL het verbluffende vermogen van kinderen om abstracte concepten (zoals gedachten en gevoelens) spelenderwijs te concretiseren, in te kleuren en als het ware te ‘beheersen’ door deze concepten te ver-beelden. Net deze verbeeldingskracht maakt kinderen (en met hen volwassenen die deze onbevangenheid blijven ‘toelaten’) buitengewoon dankbaar om (ver-)beeldend theater voor te maken. Uiteraard hoeden we ons voor theater dat al te zwaar op de hand is. We spelen letterlijk met het concept ‘gedachte’, door de gedachten te verbeelden als op zich staande figuurtjes. Net als bij ‘Hybris’ worden de poppen voor deze productie gemaakt door Patrick Maillard, vaste kracht in het atelier van Theater Froe Froe, en zonder twijfel absolute wereldtop in het creëren van latex figuren. Bovendien helpt Patrick, in zijn rol als poppenregisseur, bij de scenografie. Zo omzeilen we geenszins moeilijke thema’s, maar maken het, net als kinderen, bevattelijk door spel en beeld, meer dan met taal. Net als in onze vorige voorstellingen willen we hierbij een gelaagde theatertaal hanteren, waarbij voor jongere kinderen vooral de perceptie van het beeldende aspect doorweegt, terwijl we het oudere publiek uitdagen ook de diepere theatrale codes in taal en symboliek te ontcijferen. De keuze om met de vijfkoppige muziekformatie Winin’ Boys (zie ook www.wininboys.tk) in zee te gaan lijkt, net als de thematiek van deze productie, niet vanzelfsprekend. De Winin’ Boys zijn immers een kwintet dat zich vooral toelegt op ragtime, blues, ‘tin pan alley’ en aanverwante muziekgenres uit het begin van de vorige eeuw. Niet meteen muziek die wordt geassocieerd met de leefwereld van kinderen vanaf 5 jaar. Of toch? Wat al de muzikale pareltjes die de Winin’ Boys verklanken gemeenschappelijk hebben, is een uitgepuurde emotionaliteit zoals in hedendaagse popmuziek nog zelden wordt aangetroffen. Het is net dit overweldigend aanbod aan oprechte emoties, verpakt in luchtige, erg toegankelijke melodieën, die ons aanspreekt om hen KRONKEL te laten begeleiden. Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
5
In deze voorstelling hebben we een 6-tal nummers behouden, waarop we nieuwe Nederlandstalige teksten schreven, die naadloos aansluiten met het grote verhaal. Daarnaast is het ook de bedoeling om de Winin’ Boys met hun wondere instrumentarium (van ukelele tot zingende zaag) in sommige scènes een klankdecor te laten bouwen, waarop woord en beeld versmelten tot één organisch geheel. Dat we zo voor ons doelpubliek een heel nieuwe muziekwereld openen, is mooi meegenomen. De dubbele thematiek, abstract denken en ontluikende seksuele identiteit, komt in hoge mate aan bod in de leerplannen van zowel de laatste kleuterklas als de eerste graad lager onderwijs. Het is echter niet (nooit trouwens) onze bedoeling ‘educatief’ theater te brengen. Theater mag niet belerend of dwingend zijn, net zo min als het té vrijblijvend mag zijn. We willen net die elementen uit deze thematiek en muziek halen die stof vormen voor inhoudelijk sterk, bijwijlen ook hilarisch amusant, maar vooral in al haar eenvoud erg herkenbaar en ontwapenend waarachtig theater. Daar staan we voor, daar gaan we voor …
KRONKEL – DE VOORSTELLING, het verhaal in een notendop Joppe, 8 acht jaar oud, zit met een vreemde kronkel in zijn hoofd. Later als hij groot is, wil hij een meisje worden, net als Zus en Mama. Dan kan hij immers ook geheimen vertellen en giechelen, met de poppen van Zus spelen en rijden op een fiets zonder zo’n harde buis, waarop je kan vallen. Maar hoe doe je dat, ’n meisje worden? Niemand kan ‘m helpen, ook Neeltje niet, z’n beste vriendin op wie Joppe stiekem verliefd is. Dus gaat Joppe op zoek, in dikke boeken en bij Dokter Blink, de enige dokter met het antwoord op alle vragen … Telkens het te druk wordt in Joppe z’n hoofd, dan knijpt hij zijn ogen heel hard dicht, om zo de gedachten binnenin z’n hoofd beter te kunnen zien. Want … de kronkels en gedachten in je hoofd, je ziet ze echt als je ’t zelf gelooft!
Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
6
KRONKEL – enkele mogelijk verwerkingsmogelijkheden, nadien
invalshoeken
en
*De voorstelling gaat over voor- en nadelen van jongen/meisje zijn. Via kringgesprek kan je jongens eens laten vertellen waarom ze soms liever een meisje zouden zijn en omgekeerd. Je kan b.v. vertrekken van enkele ‘stellingen’: ‘Jongens/meisjes mogen nooit …’, ‘Jongens/meisjes kunnen beter …’ en de leerlingen laten aanvullen. *In de voorstelling worden allerlei soorten oude akoestische (dus niet elektrisch versterkte) instrumenten bespeeld, vooral snaarinstrumenten. Kunnen de leerlingen de verschillende soorten proberen benoemen of opzoeken (banjo, ukelele, dobro, drum, contrabas, stealgitaar, mondharp, zingende zaag …)? Aan de hand van de opsomming van leerlingen kan je (heel eenvoudig) de verschillende instrumentenfamilies overlopen: strijkinstrumenten, slaginstrumenten, blaasinstrumenten, snaarinstrumenten. *Voor jongere leerlingen is het zeker leuk om nadien iets te doen rond percussie en het scheppen van klankdecors. Laat lln. vertellen hoe de verschillende sferen in de voorstelling auditief werden gecreëerd. Vaak gaat het om erg eenvoudige vondsten met spectaculair effect (let b.v. op het geluid van de trampoline, het landen van de bal). Hierna kunnen de lln. zelf aan de … euhm … slag. *Joppe en z’n zus noemen ‘Dokter Blink’ zo omdat hij geen haartje op zijn hoofd heeft en ze gekke gezichten kunnen trekken in de spiegel van zijn kale knikker. Kunnen de leerlingen op een creatieve manier ook enkele gekke/grappige bijnamen bedenken voor anderen, zonder kwetsend te spreken over andermans uiterlijk? *Neeltje vertelt dat meisjes bang zijn van ‘muizen, spinnen, vleermuizen, draken en spoken’. Maar klopt dat wel? Zijn meisjes daar echt bang voor? En jongens dan? *De kronkels in Joppe z’n hoofd komen zelfs even tot leven; immers ‘de kronkels in je hoofd, je ziet ze echt, als je ’t zelf gelooft …’. Hoe zouden de leerlingen hun vreemde kronkels tekenen of boetseren? Welke soorten gedachten zijn er volgens hen? Probeer b.v. op de verschillende gedachten ‘ns een kleur te kleven. *Ook het poppenspel biedt uiteraard heel wat mogelijkheden tot nawerking. Peil even naar de ervaringen van de lln. met poppen; hadden ze reeds vroeger poppenspel in deze vorm gezien? Er bestaat heel wat materiaal om zelf poppen te maken, waarom ‘ns niet proberen met een washandje of kous? Theater Tieret: lesmap ‘KRONKEL’
7
