Continu beleidsondersteunend onderzoek

Continu beleidsondersteunend onderzoek

De effectiviteit van de topsportscholen in Vlaanderen: een vergelijking van het loopbaantraject van topsporters al dan niet in een context van een topsportschool “0-meting” Onderzoek in opdracht van het Vlaams Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media

Veerle De Bosscher, Stephanie De Croock V r i j e

U n i v e r s i t e i t

( L K ) P l e i n l a a n

V a k g r o e p 2 ,

1 0 5 0

B r u s s e l

–

F a c u l t e i t

S p o r t b e l e i d B r u s s e l

–

e n

L i c h a m e l i j k e

S p o r t m a n a g e m e n t

O O 3 2 ( 2 ) 6 2 9 . 2 7 . 4 5

E - m a i l : V e e r l e . D e . B o s s c h e r @ v u b . a c . b e

O p v o e d i n g ( S B M A )

&

K i n e s i t h e r a p i e

Effectiviteit van de topsportscholen in Vlaanderen: vergelijking van het loopbaantraject van topsporters al dan niet in een context van een topsportschool “0-meting”

Veerle De Bosscher en Stephanie De Croock

Vrije Universiteit Brussel Faculteit Lichamelijke Opvoeding & Kinesitherapie (LK) Vakgroep Sportbeleid & Sportmanagement (SBMA) Pleinlaan 2 – 1050 Brussel Tel. 0032(2)629.27.45 E-mail Veerle De Bosscher: [email protected] Stephanie De Croock: [email protected]

Met dank aan het Vlaams Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media, het Bloso, de federaties

met

een

topsportschool,

topsportcoördinatoren,

trainers

evenals

de

topsporters die de tijd konden vrijmaken voor het invullen van de vragenlijst.

Effectiviteit van de topsportscholen

Inhoudsopgave Inleiding ..............................................................................................................................5 1. Achtergrond van het onderzoek naar de evaluatie van de topsportscholen ......................... 5 2. doelstelling en Onderzoeksvragen .............................................................................. 10 2.1 Onderzoeksvragen voor de afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool en drop outs:..................................................................................................................... 10 2.2 Onderzoeksvragen voor de (top)sporters naast de topsportschool: ............................... 11 Theoretisch kader..............................................................................................................12 Onderzoekmethodologie ...................................................................................................15 1. Onderzoekspopulatie ................................................................................................ 15 2. Het onderzoeksinstrument ......................................................................................... 16 2.1 Opstellen van de vragenlijst ..................................................................................... 16 2.2 Inhoud van de vragenlijsten .................................................................................... 16 2.3 Interviews ............................................................................................................. 16 3. Onderzoeksprocedure ............................................................................................... 17 3.1 Invullen van de vragenlijsten ................................................................................... 17 3.2 Verwerken van de gegevens .................................................................................... 17 4. Analyse van de responsgroepen ................................................................................. 18 5. Geslacht .................................................................................................................. 20 6. leeftijd .................................................................................................................... 20 7. AANTAL JAREN TOPSPORTSCHOOL ............................................................................. 21 8. Huidige leefsituatie van de (top)sporters ..................................................................... 22 9. Statuut van de topsporters ........................................................................................ 22 10. Vroegtijdige beëindiging van de (top)sportcarrière ...................................................... 24 11. Besluit .................................................................................................................. 26 Niveau van de (top)sporters .............................................................................................27 1. Huidig niveau........................................................................................................... 28 2. Hoogst behaalde niveau ........................................................................................... 32 3. Hoogst haalbare ambitie .......................................................................................... 34 4. Behaalde doelstelling van de federatie ....................................................................... 35 5. Besluit ................................................................................................................... 36 Pijler 4: talentontwikkeling ...............................................................................................37 1. Inleiding ................................................................................................................. 37 2. Topsportscholen: een evaluatie door de afgestudeerden................................................ 38 2.1 Selectiecriteria voor participatie in een topsportschool ................................................ 38 2.2 In- en uitstroom aan de topsportschool ..................................................................... 41 2.5 Concept van de topsportschool ................................................................................. 45 2.6 Traininguren tijden de topsportschool ....................................................................... 47 2.7 De sterke en zwakke punten van de topsportschool .................................................... 50 2.8 Belemmeringen om naar een topsportschool te gaan .................................................. 54 2.9 Studierichtingen binnen de topsportschool ................................................................. 55

2


2.10

Ondersteuning en extra sportieve begeleiding ..................................................... 56

2.10.1 ondersteuning................................................................................................ 56 Sporttakoverschrijdende beoordeling ........................................................................... 56 Sportspecifieke beoordeling ........................................................................................ 57 2.10.2 Extra sportieve begeleiding ............................................................................. 64 Sporttakoverschrijdende beoordeling ........................................................................... 64 2.11

Bijzondere studiefaciliteiten ............................................................................... 71

2.12

Samenwerking tussen de verschillende (top)sportactoren binnen de topsportschool 76

2.13 Besluit pijler 4: Talentontwikkeling ......................................................................... 79 Pijler 5: de ondersteuning tijdens de topsportcarrière ......................................................82 1. Individuele leefsituatie van de (top)sporter.................................................................. 82 2. Topsport en hogere studies ....................................................................................... 82 3. Sterke en zwakke punten van de opvolging na de topsportschool ................................... 83 4. ondersteuning en extra spotieve begeleiding ............................................................... 85 4.1 Ondersteuning ....................................................................................................... 85 4.2 Extra sportieve begeleiding ...................................................................................... 91 5. Besluit Pijler 5: Atletische carrière .............................................................................. 96 Pijler 6: Trainingsfaciliteiten en infrastructuur binnen en buiten de topsportschool .........98 1. Sporttakoverschrijdende beoordeling .......................................................................... 98 2. Sportspecifieke beoordeling ..................................................................................... 101 3. nettoscores van pijler 6 per sport ............................................................................. 103 4. Besluit pijler 6: Trainingsfaciliteiten en infrastructuur binnen en buiten de topsportschool 105 Pijler 7: Deskundigheidsniveau van de trainer in en naast de topsportschool ................. 106 1. Deskundigheid van de trainer tijdens de talentontwikkelingsfase (pijler 4) ..................... 107 2. Deskundigheid van de trainer tijdens de atletische carrière (pijler 5) ............................ 111 3. pijler 7 per sport .................................................................................................... 114 4. Besluit pijler 7: Deskundigheidsniveau van de trainer in en naast de topsportschool ....... 116 Pijler 1: De financiële input van de (top)sporters tijdens de talentontwikkeling ............. 117 Algemene conclusie ......................................................................................................... 119 1. Niveau van de topsporters (OUTPUTS) ...................................................................... 120 2. Het (sportieve) carrièreverloop van topsporters uit de topsportschool ........................... 122 3. Processen van talentontwikkeling van topsporters in en naast de topsportschool (Pijler 4)124 3.1 Concept van de topsportschool .............................................................................. 125 3.2 Selectiecriteria en instapleeftijd in de topsportschool ................................................ 126 2.3 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding in en naast 4.3 Relaties tussen de topsportactoren binnen de

topsportschool ................. 126

topsportschool ................................... 129

3. De atletische carrière van de afgestudeerde (top)sporters en (top)sporters naast de topsportschool (Pijler 5) .............................................................................................. 129 3.1 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding .......................................................... 130 3.2 Hogere studie en tewerkstelling.............................................................................. 131 4. Trainingsfaciliteiten/accommodaties in, na en naast de topsportschool (pijler 6) ............ 131 5. Pijler 7: Deskundigheid van de trainer tijdens, na en naast de topsportschool ................ 132 Aanbevelingen ................................................................................................................. 134

3


Samenvattend overzicht per sporttak .............................................................................. 142 1. Pijler 4: Talentontwikkeling IN en naast de topsportschool .......................................... 142 1.1 Concept van de topsportschool ............................................................................... 142 1.2 Selectiecriteria voor de topsportschool .................................................................... 142 1.3 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding in en naast de topsportschool ................ 143 1.4 Relaties tussen de verschillende topsportactoren ..................................................... 147 1.5 Bijzondere studiefaciliteiten ................................................................................... 148 2.

Pijler 5: De atletische carrière van de afgestudeerde (top)sporters en de (top)sporters

naast de topsportschool .............................................................................................. 149 2.1 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding na en naast de topsportschool ............... 149 3. Pijler 6: Trainingsfaciliteiten en infrastructuur binnen en buiten de topsportschool ......... 153 4.

Pijler 7: Deskundigheid van de trainer binnen en buiten de topsportschool ................ 155

Literatuur ........................................................................................................................ 158 WYLLEMAN,

P.,

DE

KNOP,

P.,

MAESCHALCK,

J.

en

TAKS,

M.,(2002).

Sport

en

carrièreontwikkeling”, in P. DE KNOP, B. VANREUSEL en J. SCHEERDER (eds.), Sportsociologie: Het spel en de spelers, (p. 384-391). ....................................... 161 Bijlage 1 .......................................................................................................................... 162 Bijlage 2 .......................................................................................................................... 180

4


Inleiding 1. ACHTERGROND VAN HET ONDERZOEK NAAR DE EVALUATIE VAN DE TOPSPORTSCHOLEN Sinds 1998 zijn de topsportscholen in werking met als doel de talenten de kans te bieden zich in hun sport optimaal te ontwikkelen in combinatie met hun studies. Dit houdt in dat leerlingen binnen het lessenpakket wekelijks –afhankelijk van de sporttak- een totaal van minstens 6-8 lesuren voor de eerste graad en 12 lesuren vanaf de tweede graad worden vrijgemaakt voor de sportspecifieke trainingen, met behoud van de bereikte leerplandoelstellingen. Daarnaast kunnen ze genieten van een aantal dagen per jaar gewettigde afwezigheid voor internationale stages en competities, kwaliteitsvolle trainingen via de federatie, medische, paramedische (mentaal, voeding) en wetenschappelijke

begeleiding, carrièrebegeleiding

alsook een sterk geïndividualiseerde

begeleiding op studievlak. Dit wordt wettelijk geregeld via een convenant dat onder meer de oprichting van specifieke topsportrichtingen regelt, de organisatie van trainingsflexibiliteiten, de wijze vastlegt waarop het topsportonderwijs georganiseerd en gefinancierd wordt en welke flexibiliteiten er aan de leerlingen/topsporters verleend worden. Belangrijk daarbij is dat afspraken werden gemaakt door enerzijds de Vlaamse Minister van Onderwijs en anderzijds Vlaamse Minister van Sport. Zonder een dergelijke wettelijke regeling hangt een topsporter af van individuele initiatieven en bereidwilligheid van scholen, zoals het in het verleden het geval was, en in veel landen nog steeds zo is. Leerlingen in de topsportschool krijgen een A of B-statuut. Daarnaast kunnen,

overeenkomstig

het

convenant,

ook

leerlingen

buiten

de

topsportschool

een

topsportstatuut toegekend krijgen, wat hen vooral toelaat gewettigd afwezig te zijn. Momenteel zijn er echter elf sportfederaties die enkel nog statuten toekennen onder voorwaarde dat de leerling zich inschrijft in de topsportschool. Dit systeem van de Vlaamse topsportscholen is vrij uniek en werd in een internationaal vergelijkende studie met zes landen (Be, Can, It, Nl, Nor, VK) als het beste systeem geëvalueerd (De Bosscher,V.,P.De Knop & M. van Bottenburg, 2008b). De volgende tabel vat samen wat de kenmerken van de Vlaamse topsportscholen zijn in vergelijking met deze andere landen.

5


Tabel 1: kenmerken van topsport- en studiesystemen in zes pilootlanden (De Bosscher et al., 2008)

VLA

NL

NOR

WAL

Positieve punten

Negatieve punten

"Topsportscholen" - gecentraliseerd: de beste topsporters trainen samen - financiële middelen komen zowel van de sportsector als van onderwijs - atletische begeleiding/training gebeurt door federatie, onderwijsbegeleiding door de school - alle leeftijden (<12-18 jaar), afhankelijk van de vereisten van de sport - wonen, studeren en trainen op 1 plek - wettelijke basis "LOOT-scholen” - regionaal verspreid: dicht bij huis - gedecentraliseerd: bereikt veel topsporters - alle leeftijden - wettelijke basis

- internaatsysteem: kinderen weg van huis - beperking in studierichtingen: niet alle jonge talenten bereikt - vrij recent initiatief (1998)

2 systemen: gecentraliseerd (15 toppiddrettsgymnas) en gedecentraliseerd - financiering door ministerie van onderwijs en onderzoek en atleten gerekruteerd door federatie - studieresultaten zijn een voorwaarde om tot de topsport gymnasia te mogen toetreden - lange traditie: sinds 1968 - gedecentraliseerd: flexibele regeling aangepast aan de individuele noden van atleten - systeem gecoördineerd door de federatie

-

beste topsporters trainen niet samen in 1 centrum - atletische begeleiding/training gebeurt door clubs: voldoende expertise aanwezig? Merk op dat pilootprojecten zijn opgezet om studeren, trainen en sporten op 1 plek mogelijk te maken - topsport gymnasia worden mede gefinancierd door de atleet en zijn duur - start relatief laat (15 jaar)

-

te kort aan logistieke ondersteuning voor de federaties: moeten alles zelf regelen gebrek aan coördinatie systeem is beperkt tot erkenning vanwege het ministerie en wat financiële ondersteuning; beperkte studieondersteuning

Wat deze tabel laat zien, is dat het heel moeilijk is om een optimaal topsport- en studiesysteem te hebben. Elk voordeel heeft vaak ook nadelen. Zo biedt de gecentraliseerde aanpak in Vlaanderen voor de meeste sporttakken (op uitzondering van voetbal en basketbal) als belangrijk voordeel dat de beste jongeren samen kunnen trainen, onder de best mogelijke omstandigheden. Het nadeel is echter dat atleten meestal op internaat zitten, weg zijn van huis. In dat kader heeft het Vlaams topsportbeleid sinds het bestaan van de topsportscholen continu keuzes moeten maken. Het doel is om zoveel mogelijk jongeren de aan de Vlaamse selectiecriteria voldoen, de kans te geven om gebruik te kunnen maken van de faciliteiten in de topsportschool en hen de meest optimale sportieve- en studiebegeleiding te geven. Tijdens het schooljaar 2009-2010 gingen de topsportscholen hun 12e schooljaar in. Het aantal deelnemende sportfederaties is gestegen van 12 in 1998-1999 naar 17 in het huidige schooljaar (2009-2010), gespreid over zes locaties die de erkenning als „topsportschool‟ in Vlaanderen hebben.

Onderstaande

tabel

geeft

een

overzicht

van

de

verschillende

locaties

topsportscholen.

6

van

de


Brugge

Voetbal

Ski/snowboard

Tafeltennis

Taekwondo

Golf

Schermen

Triatlon

Badminton

Handbal

Wielrennen

Zwemmen

Volleybal

Tennis

Judo

Gymnastiek

Basketbal

Atletiek

Tabel 2: overzicht van de verschillende locaties van de topsportscholen

x

Gent

x

x

x

Antwerpen Hasselt

x x

x

x

X

x

x

x

x

x

x

x

x

Genk

x

Leuven

x

x

x

Ook het aantal leerlingen ingeschreven in de topsportschool is sterk geëvolueerd. In 1998 schreven slechts 201 leerlingen/topsporters zich in een topsportschool in. Voor het huidige schooljaar zijn dat er 683. Daarnaast is het aantal uitgereikte statuten geëvolueerd van 399 in 1998-1999 naar 814 voor het schooljaar 2009-2010. Hiermee gingen toegenomen subsidies gepaard, die stegen van 180.000 EURO in 1998 naar 2.250.000 EURO in 2009. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de aanvullende subsidies voor Vlaamse unisportfederaties voor topsportscholen per jaar. Tabel 3: overzicht van de aanvullende subsidies Vlaamse sportfederaties voor topsportscholen (Bron: jaarverslagen Bloso)

Bloso: Aanvullende subsidies Vlaamse sportfederaties voor topsportscholen (x1000 EURO) 1998

180

1999

2000

2001

2002

2003

2004

397

459

459

575

655

758

2005

2006

2007

2008

2009

1.288

1.621

1.621

1.698

2.250

Daar de topsportscholen al een hele evolutie hebben afgelegd dringt de vraag zich op welk traject de afgestudeerde leerlingen/topsporters (en de drop outs) ondertussen hebben afgelegd, dit zowel op sportief- als op studievlak. Uit de evaluatie van het topsportklimaat in Vlaanderen (De Bosscher, Truyens, Bogaert & De Knop, 2008) bleek dat er van de 59 topsporters die in aanmerking kwamen om naar een topsportschool te gaan (op basis van sporttak en leeftijd) er 20 effectief naar de topsportschool gingen (=33%). In de loop der jaren heeft de topsportschool alvast meer kwaliteit kunnen afleveren. Dat het rendement van de topsportscholen steeds beter wordt, is merkbaar in de positieve evolutie op jeugdkampioenschappen voornamelijk binnen de TSS. Zo behaalde België in 2009 op het European Youth Olympic festival in Tampere 12 medailles waarvan acht door leerling/atleten uit de topsportschool (Auxipress, 2010). Na 12 jaar topsportscholen dringt de noodzaak voor een evaluatie zich op. Er is immers weinig geweten over waar de afgestudeerde topsporters terecht kwamen, alsook hoe het gesteld is met de topsporters die er niet voor kozen om naar een topsportschool te gaan. Dit onderzoek heeft tot doel de effectiviteit van de topsportscholen na te gaan, vanuit het perspectief van de topsporter. Daarbij worden de topsporters bevraagd die sinds 1998 naar een topsportschool zijn geweest, alsook de topsporters die niet gingen maar er wel voor in aanmerking kwamen. Er

7


wordt nagegaan hoe beide doelgroepen hun talentontwikkelingsfase hebben doorlopen en eveneens gekeken wat er na de topsportschool gebeurde, op vlak van studies en sportief gezien. Ook in onderzoek dienen keuzes te worden gemaakt. Er werd in dit onderzoek voor gekozen om de topsporters te bevragen, omdat zij het best kunnen oordelen over de services die ze krijgen. Het betrekken van de belangrijkste stakeholders wordt als essentieel beschouwd in de literatuur over kwaliteit (Chelladurai & Chang, 2000) en effectiviteit (Chelladurai, 2001; Papadimitriou & Taylor, 2000) en gebeurt ook in andere landen, onder meer in het Verenigd Koninkrijk, Australië, Nederland. Deze resultaten dienen terug gekoppeld te worden aan de visie van experts, omdat – zoals ook de literatuur aangeeft- topsporters niet steeds weten welke services noodzakelijk zijn. De voorliggende studie is een zogenaamde “0-meting” van de evaluatie van de topsportschool. Het is belangrijk dit mee te nemen bij het lezen van dit rapport; immers er is in 12 jaar ontzettend veel veranderd in de organisatie en aanpak van de topsportscholen in Vlaanderen. Deze worden intern door het beleid immers continu geëvalueerd. Dat betekent dat de resultaten moeten gespiegeld worden aan mogelijke wijzigingen die zich hebben voorgedaan, om aan de behoeften van de jonge topsporters tegemoet te komen. Om deze reden zal in dit onderzoek de vergelijking worden gemaakt tussen topsporters die vóór en na 2005 zijn ingestapt in een topsportschool. Enkele doorslaggevende beslissingen in het beleid met betrekking tot de topsportscholen worden in de volgende tabel per schooljaar samengevat. Als belangrijkste noteren we de uitbreidingen van sporttakken, uitbreiding naar eerste graad en lagere school en uitbreiding van de studierichtingen. Daarnaast worden jaarlijks acties ondernomen om de kwaliteit van zowel de studiebegeleiding als sportieve begeleiding te optimaliseren. Een regelmatige en continue evaluatie is in navolging van deze “0-meting” aangewezen.

8


Tabel 4: overzichtstabel van de belangrijkste structurele veranderingen per schooljaar

1998

- convenant topsportscholen - Start topsportscholen: 12 sporttakken in 8 topsportscholen atletiek, badminton, basketbal, gymnastiek, handbal, judo, paardrijden, skiën, tennis, voetbal, volleybal, zeilen/surfen

1999

- Start topsportschool tafeltennis en golf

2002

- Start topsportschool wielrennen en zwemmen

2003

- Start topsportschool taekwondo

2004

- tweede convenant topsportscholen - Uitbreiding topsportscholen naar de eerste graad (atletiek, badminton, golf, gymnastiek, handbal, judo, tafeltennis, tennis en zwemmen) en naar de basisschool (tennis en gymnastiek) - uitbreiding trainingstechnisch programma: mogelijkheid gecreëerd om naast de 12 uur binnen het curriculum, nog 12 bijkomende uren buiten het curriculum gesubsidieerd te krijgen (2de en 3de graad) - uitbreiding van het aantal studierichtingen binnen ASO (Wetenschappen – Topsport, 2e + 3e graad; Moderne talen – Topsport, 3e graad; Wiskunde – Topsport, 3e graad) en binnen TSO (Topsport, 2e +3e graad; Handel – Topsport, 2e + 3e graad)

2005

-Twee

sporttakken

stoppen

met

de

topsportschool:

zeilen/windsurfen

talentdetectiesysteem) en paardrijden - Uitbreiding naar de basisschool bij zwemmen - Basketbal en volleybal breiden hun topsportwerking uit met een middenschool - Selectiecriteria van de topsportscholen worden scherper gesteld - Start topsportschool triatlon 2006

- Basketbal breidt uit met twee middenscholen

2007

- Start topsportschool schermen - Aanstellen topsportschoolcoördinator

2008

- geen belangrijke wijzigingen

2009

- geen belangrijke wijzigingen

9

(geen


2. DOELSTELLING EN ONDERZOEKSVRAGEN Het doel van het onderzoek is tweedelig. Ten eerste willen we achterhalen welke topsporters die ooit naar een topsportschool gingen de finale doelstellingen van het Vlaamse topsportbeleid behaalden, en welk sportief – en studietraject ze na de topsportschool volgden. Ten tweede willen we bekijken hoeveel talentvolle jongeren de instapcriteria van de topsportschool behalen maar er voor kiezen niet in te stappen en wat hiervoor de redenen zijn. In een latere (derde) fase dient ook onderzocht te worden of er een goed topsportklimaat heerst in de topsportschool en hoe dit verder kan geoptimaliseerd worden. Dit onderdeel maakt geen deel uit van dit onderzoeksrapport.

Centraal in dit onderzoek staan drie onderzoeksvragen: 1. Draagt de topsportschool voldoende bij tot het behalen van de sportieve en educatieve doelstellingen van de Vlaamse overheid? 2. Is in elke sporttak de topsportschool een geschikte aanpak om de einddoelstellingen te behalen? 3. Is er een verschil in ondersteuning (sportief en studie) tussen topsporters die wel en niet het traject van de topsportschool doorlopen? Voor beide doelgroepen kunnen we de onderzoeksvragen als volgt specifiëren.

2.1 

Onderzoeksvragen voor de afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool en drop outs: Hoeveel topsporters die naar een topsportschool gingen, voldeden aan de finale doelstellingen van het Vlaamse topsportbeleid, met name de top 12 van de wereld en top 8 van Europa?



Hoeveel topsporters vatten na de topsportschool hogere studies aan en slagen erin topsport en studie succesvol te combineren?



Wat zijn de voornaaste redenen van de uitstappers (einde studie, niet voldoen aan criteria, kwetsuren, attitude,…)?



Hoe verloopt de opvolging, begeleiding en ondersteuning tijdens maar ook na de topsportschool, met betrekking tot:



o

De sportieve begeleiding

o

De (para) medische begeleiding

o

Psychosociale en psychologische begeleiding

o

Kwaliteit van de relatie tussen de verschillende stakeholders;

o

Kwaliteit van de begeleiding tijdens wedstrijden, trainingen, stages;

o

Kwaliteit van de begeleiding trainers;

o

Wat zijn de noodzakelijke noden? Wat moet zeker nog ingevuld worden?

Hebben de topsportscholen bijgedragen tot het verbeteren van de sportieve carrière en de studiecarrière?

10


2.2 

Onderzoeksvragen voor de (top)sporters naast de topsportschool: Hoeveel talentvolle jongeren die niet zijn ingestapt in de topsportschool voldoen aan de finale doelstellingen van het Vlaamse topsportbeleid, met name de top 12 van de wereld en top 8 van Europa



Hoeveel van de topsporters die internationaal presteren hadden de mogelijkheid om naar de topsportschool te gaan en verkozen om niet in te stappen (top down)?



Wat zijn de redenen voor niet-participatie in de topsportscholen?



Hoeveel atleten vatten hogere studies aan en hoeveel slagen erin topsport en studie succesvol te combineren?



Hoe verloopt de opvolging, begeleiding en ondersteuning tijdens het secundair onderwijs en in de verdere educatieve ontwikkeling:



o

De sportieve begeleiding

o

De (para) medische begeleiding

o

Psychosociale en psychologische begeleiding

o

Kwaliteit relatie tussen de verschillende stakeholders;

o

Kwaliteit begeleiding tijdens wedstrijden, trainingen, stages;

o

Kwaliteit begeleiding trainers;

o

Wat zijn de noodzakelijke noden? Wat moet zeker nog ingevuld worden?

In welke mate verschilt de ontwikkeling en ondersteuning van de studiecarrière voor atleten die wel en niet naar een topsportschool gaan?

11

sportieve en


Theoretisch kader Wanneer er bij succesvolle topsporters wordt gevraagd naar de sleutel van hun succes komt dikwijls het belang van de trainer, omkadering en de steun vanuit de federatie, land naar voor. Over de wijze waarop topsportprestaties beïnvloedbaar zijn, is er in de literatuur echter weinig gekend (De Bosscher, 2007). In welke mate topsportsucces maakbaar is, is dan ook moeilijk te bepalen. Van Bottenburg (2008) stelt dat het een basisfeit van het menselijke samenleven is dat mensen fundamenteel van elkaar afhankelijk zijn. Talent, of het nu in de sport, kunst, economie of wetenschap is, is een individuele eigenschap, die alleen in een specifieke sociale omgeving tot zijn recht komt. In die zin is topsportsucces maakbaar of in elk geval beïnvloedbaar. Daar steeds meer landen geloven in de “maakbaarheid” van topsportsucces wordt er internationaal steeds meer geïnvesteerd in een strategische aanpak van het topsportbeleid (De Bosscher, Bingham, Shibli, Van Bottenburg & De Knop, 2008). Ook het Vlaamse topsportbeleid heeft de voorbije jaren een vooruitstrevende rol gespeeld. Nooit eerder werd zoveel in sport en topsport geïnvesteerd, en nooit eerder werd zo diep nagedacht over een planmatig, systematische en rationele aanpak van het topsportbeleid (De Bosscher & De Knop, 2009). Het Vlaamse topsportbeleid heeft dan ook een positieve evolutie gekend op diverse vlakken. Dit vraagt om continue evaluatie en bijsturing. Topsportprestaties worden door een veelheid aan factoren bepaald. Om de invloed van het sportbeleid in het juiste perspectief te plaatsen, kunnen we drie niveaus onderscheiden: de topsporter en zijn of haar directe omgeving (microniveau), het sportbeleid (mesoniveau) en de maatschappelijke, economische, culturele en fysieke omgeving (macroniveau). Op het microniveau beïnvloeden allerlei factoren de kans van individuele topsporters op topsportsucces: van genetische kenmerken tot het milieu (ouders, partner, vrienden) waarin de topsporter opgroeit. Tot het mesoniveau behoren de factoren die in het kader van het topsportbeleid worden uitgevoerd om het topsportklimaat te verbeteren en de kans op topsportsucces te vergroten. Tot het macroniveau behoren factoren zoals bevolkingsomvang, het welvaartsniveau en de geografische variatie in een land (De Bosscher et al., 2006). Ongeveer de helft van de verschillen in het topsportsucces tussen afzonderlijke landen kan worden verklaard op grond van macrofactoren, in het bijzonder het bruto binnenlands product en de bevolkingsomvang1. Voor het beleid heeft dit weinig betekenis: al deze factoren vallen grotendeels of geheel buiten de invloed van het topsportbeleid. Bovendien groeit de consensus onder onderzoekers dat de macrofactoren minder goede voorspellers zijn van de afzonderlijke landenprestaties naarmate het topsportbeleid in de verschillende landen strategischer wordt gericht op de meso-variabelen. Van alle factoren die het topsportsucces bepalen, zijn deze op het mesoniveau de enige waar effectief iets kan aan gedaan worden. Vanuit wetenschappelijk onderzoek is het heel moeilijk om de precieze invloed van deze factoren na te gaan. Door benchmarken, -d.i. kijken hoe andere landen hun topsportbeleid structureren en aanpakkenproberen landen te leren en imiteren van elkaar, met als gevolg dat topsportsystemen steeds homogener worden. Echter met kleine verschillen, die vaak een groot verschil voor de atleet kunnen betekenen. Op basis van een uitgebreide analyse van de literatuur, deskresearch, eigen 1

zie onder meer Bernard & Busse, 2004; De Bosscher, De Knop & Heyndels, 2003 a & b; Hoffmann et al., 2002; Kuper & Sterken, 2001; Van Bottenburg, 2000

12


onderzoek en een internationaal vergelijkende studie, kwam De Bosscher et al. (2006; 2007; 2008) tot de conclusie dat alle prestatiebepalende factoren uit het topsportbeleid –de kritische succesfactoren (KSF)-, kunnen ingedeeld worden in negen prestatiebepalende dimensies of pijlers van het topsportbeleid2. Dit model – het zogeheten SPLISS model- wordt als vertrekbasis genomen voor dit onderzoek. De volgende figuur is een grafische weergave, voorgesteld als een smalle selectie van een beperkt aantal topsporters uit een brede basis, zoals voor de meeste sporttakken in Vlaanderen het geval is. Figuur 1: SPLISS-model: de prestatiebepalende pijlers van topsport (De Bosscher, et al., 2006)

Omgeving van topsport: media & sponsoring

Pijler 5: perfectie

Na-carrière

Nationale sportfederaties

beter topsportklimaat Atletische carrière Pijler 9: sportwetenschappelijke

ondersteuning Pijler 8 : (Inter)nationale

competitie

Pijler 7: voorzieningen en opleiding van coaches Pijler 6: trainings-

Pijler 4: prestatie

Talentontwikkeling

Talent identificatie systeem

faciliteiten Georganiseerde sport (clubs) Niet georganiseerde sportbeoefening en lichamelijke opvoeding op school

Pijler 3: initiatie

Participatie

INPUT

Deze negen pijlers situeren zich volgens de literatuur over effectiviteit op drie niveau‟s:

inputs

(middelen) - throughputs (processen) en outputs (resultaten). Alle pijlers vormen een onderdeel van de throughputs of de processen die tot een bepaald resultaat leiden. De output wordt gevormd door het resultaat en geeft de graad van effectiviteit weer. De inputs zijn de investeringen in sport en topsport, weergegeven in pijler 1. Pijlers 2-9 zijn de processen (throughputs) die weergeven op welke wijze de middelen worden geïnvesteerd en aldus de kansen op succes kunnen verhogen. Dit 2

Het SPLISS model is gebaseerd op een uitgebreide literatuurstudie over (1) topsportsystemen van landen (zie onder meer Broom, 1986; Riordan, 1989, 1991 & 1994; Digel et al., 2003 & 2004; Oakley & Green, 2001; Green & Houlihan, 2005), over prestatiebepalende factoren (Clumpner, 1994; Larose & Haggerty, 1996; Oakley & Green, 2001) en studies naar de bevorderende en remmende factoren voor het individueel succes van atleten (zie onder meer Conzelmann & Nagel, 2003; Duffy, Lyons, Moran et al., 2001; Gibbons, McConnel, Forster et al., 2003; Nys, De Bosscher & De Knop, 2002; Unierzyski, 2002; Van Bottenburg, 2000). Deze werd aangevuld met twee experimentele vooronderzoeken bij Vlaamse atleten, trainers en federaties en bij internationale (tennis)experts. Dit model werd getoetst in een internationale vergelijking van het topsportbeleid van zes landen.

13


verwijst naar de efficiëntie van het topsportbeleid, namelijk hoe de inputs optimaal worden gemanaged om de vereiste outputs te realiseren. Deze prestatiebepalende pijlers van het topsportbeleid interageren met elkaar. De één kan vaak niet zonder de ander, het moet voor een topsporter „allemaal‟ goed zitten. Ook zal het belang van elke pijler zeer sport-afhankelijk zijn. Het succes of falen van een topsporter hangt dan ook vaak samen met kleine elementen uit de topsportcarrière. Dit onderzoek focust slechts op één bepaalde fase van de topsportcarrière: de fase waarin topsporters investeren in twee loopbanen: hun sportieve- en hun schoolloopbaan. Dat betekent dat in deze studie vooral de pijlers vier (talentontwikkeling), vijf (atletische carrière), zes (topsportfaciliteiten) en zeven (trainers) aan bod komen. Pijler 4: talentidentificatie en –ontwikkelingssysteem. Pijler 4 start wanneer jonge sporters met bijzondere begaafdheden worden ontdekt en speciale aandacht krijgen. Een goed talentidentificatiesysteem moet ervoor zorgen dat het maximale potentieel aan talenten wordt bereikt. Nadien volgt de periode van talentontwikkeling en topsportbeoefening die een periode van gemiddeld acht tot tien jaar aan intensieve training en aangepaste begeleiding omvat. Deze fase vergt een goed doordachte aanpak. Zo moeten er niet alleen per ontwikkelingsfase maar zelfs per trainings- en competitieperiode welbepaalde trainingsvolumes en –intensiteiten afgewerkt worden. Dit is enkel mogelijk mits voldoende ondersteuning die vaak vanuit club en/of federatie komt. Pijler 5: atletische carrière en post-carrière. Na de talentontwikkeling komt de (top)sporter in de perfectiefase die slechts door enkele atleten wordt bereikt. In een beperkt aantal sporten kunnen topsporters leven van hun inkomsten als topsporter. Het is dan ook belangrijk dat er na de ontwikkelingsfase voldoende ondersteuning aanwezig is om te kunnen doorgroeien naar internationaal niveau. Pijler 6: trainingsfaciliteiten. De uitvoering van trainings- en wedstrijdprogramma‟s vereist vanzelfsprekend kwalitatieve en beschikbare trainingsfaciliteiten en wedstrijdaccommodaties. Voor topsporters liggen de eisen van de accommodaties dan ook hoger dan voor de breedtesport. Pijler 7: voorzieningen en opleidingen van coaches. Goede coaches zijn op elk niveau van de piramide belangrijk. Een trainer kan dan ook beschouwd worden als de rode draad doorheen de ontwikkeling van de topsportercarrière. Van alle betrokken partijen heeft hij de meeste invloed op de prestaties van zijn atleet (Veerle De Bosscher et al, 2008). Een goede coach is dan ook een belangrijke factor doorheen de sportieve carrière van een topsporter.

14


Onderzoekmethodologie 1. ONDERZOEKSPOPULATIE Het doel van dit onderzoek is een vergelijkende studie te maken tussen het loopbaantraject van (top)sporters afgestudeerd aan de TSS (TSS)3 en de drop-outs enerzijds en (top)sporters die niet gestudeerd hebben aan de TSS anderzijds. Daarbij onderzochten we de omkadering vanuit de federatie en/of de club, de trainingsintensiteit, het niveau van de trainers en organisatorische aspecten. In eerste instantie werd er gestart met de analyse van categorie I sporten (excl. voetbal4): atletiek, basketbal, gymnastiek, judo, tennis, volleybal, wielrennen en zwemmen. De andere sporten met een TSS werden in een latere fase geanalyseerd: badminton, triatlon, golf, handbal, schermen, ski/snowboard, taekwondo en tafeltennis. De (top)sporters werden zorgvuldig uitgezocht aan de hand van volgende criteria: (a) Afgestudeerde (top)sporters en drop outs aan de TSS Dit zijn alle leerlingen/topsporters die zijn afgestudeerd aan de TSS, of die deze vroegtijdig hebben verlaten, sinds 1998 in de eerder vermelde sporttakken. (b) (Top)sporters naast de TSS Dit zijn (top)sporters die verkozen om niet in te stappen in de TSS, maar wel voldoen/voldeden aan de criteria. We maakten gebruik van een bottum up en top down analyse. Bottom up:  

(top)sporters die ooit tijdens de jeugdjaren een topsportstatuut A of B hebben verkregen via het Bloso (top)sporters die geselecteerd werden vanuit de federatie voor EYOF, EK‟s, WK‟s bij de jeugd sinds 1998

Top down: 

(top)sporters die geselecteerd werden door de federatie voor EK‟s, WK‟s, OS of andere grote tornooien als senior de voorbije vier jaar en die geboren zijn in het jaar 1983 of later.

3

In de hieraanvolgende tekst zal topsportschool worden afgekort als TSS Daar voetbal pas in 2009 een erkende topsportfederatie in Vlaanderen had, werd deze sporttak niet in dit onderzoek opgenomen. 4

15


2. HET ONDERZOEKSINSTRUMENT 2.1 Opstellen van de vragenlijst Omdat het onderzoek nastreefde om een grote populatie te bereiken, werd gebruik gemaakt van half gestructureerde vragenlijsten met open en gesloten vragen. Per doelgroep (TSS en naast de TSS) werd op basis van documentenanalyses en literatuuronderzoek een schriftelijke vragenlijst opgesteld, waarbij de vragen tussen beide doelgroepen grotendeels overeen kwamen. De kernpunten werden op eenzelfde wijze verwerkt, zodat een vergelijking mogelijk werd. Om een zo hoog mogelijke responsgraad te verkrijgen werden de vragenlijsten zowel schriftelijk als digitaal opgemaakt. Deze vragenlijst werd in een vooronderzoek getoetst bij enkele respondenten die aan de nodige criteria voldeden.

2.2 Inhoud van de vragenlijsten Voor

beide

doelgroepen

achtergrondkenmerken

(TSS

en

en

naast

de

sportachtergrond

TSS) van

werden de

vragen

opgenomen

respondenten,

alsook

over over

de de

prestatiebepalende factoren (De Bosscher et al., 2007, 2008). De vragenlijsten bevatten zowel objectieve gegevens (leeftijd, studies, niveau, aantal trainingsuren,…) alsook subjectieve gegevens (beoordelingen van ondersteuning zowel tijdens de talentontwikkeling als tijdens de periode als (top)sporter, kwaliteit van trainingsfaciliteiten,…). De respondenten konden de tevredenheid uitdrukken aan de hand van een vijf punten Likertschaal. Deze vragenlijsten werden besproken met medewerkers van het departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media en van het Bloso. De eerder vernoemde pijlers dienen als leidraad voor de structuur van de vragenlijst. Door het feit dat dit onderzoek een “0-meting” betreft, werd gekozen voor een uitdieping van verschillende momenten doorheen een topsportcarrière, namelijk zowel tijdens de periode van het secundair onderwijs als de periode na de topsportschool. Dat heeft gevolgen voor de lengte van de vragenlijst, met als nadeel dat de respondenten na enige tijd het invullen moe worden (De Pelsmacker & Van Kenhove, 1999). Om hieraan zoveel mogelijk tegemoet te komen, werd bij de digitale versie van de vragenlijst gewerkt met een „timingbalk‟ die de resterende invultijd aangeeft en konden de topsporters tussentijds hun antwoorden opslaan.

2.3

Interviews

Om een zo breed mogelijk beeld te verkrijgen over de topsportwerking hebben we ervoor geopteerd om een aantal topsportcoördinatoren alsook een aantal trainers/experts, betrokken bij het traject naast de TSS, te bevragen. Aan de hand van een half gestructureerd interview werden deze trainers bevraagd over hun visie met betrekking tot drie fasen van een (top)sportcarrière namelijk: talentdetectie, talentontwikkeling en de topsportcarrière. Via een inductieve analyse werden de belangrijkste punten uit het uitgeschreven interview gehaald en verwerkt. In totaal werden 5 experts geïnterviewd verbonden aan de TSS en 4 experts niet verbonden aan de TSS. In een latere fase werden ook 14 diepergaande interviews afgenomen van topsportcoördinatoren.

16


3. ONDERZOEKSPROCEDURE 3.1 Invullen van de vragenlijsten Aan de (top)sporters die voldeden aan de bovenvermelde criteria werd een persoonlijke email gestuurd waarin het onderzoek gekaderd werd met tevens de link naar een digitale vragenlijst. Om de responsgraad te verhogen werd twee maand later nog een herinnering verstuurd en werden alle (top)sporters herhaaldelijk telefonische gecontacteerd. De gymfederatie opteerde om zelf de vragenlijst te versturen waardoor we zelf geen contact met de gymnasten konden leggen. Adressen werden in eerste instantie bekomen via Bloso en voornamelijk herhaaldelijk telefonisch contact met de federaties en persoonlijke contacten. Een gebrek aan geupdate databestanden heeft ons echter niet toegelaten alle geselecteerde (top)sporters te contacteren. In totaal werden 1135 vragenlijsten verstuurd, waarvan 641 naar afgestudeerden/drop outs aan de TSS en 494 naar (top)sporters die niet zijn ingestapt aan de TSS.

3.2 Verwerken van de gegevens Via Osucre, het programma dat werd gebruikt voor het invullen van de digitale vragenlijst, werden alle data in eerste instantie weergegeven in een Excel file. De statistische verwerking gebeurde in het statistisch programma SPSS. Voor gesloten objectieve en subjectieve vragen werd gebruik gemaakt van de beschrijvende statistiek door middel van frequentietabellen en figuren. Voor het toetsen van significante verschillen tussen de sporten onderling werd gebruik gemaakt van de Kruskall-Wallis test met als post hoc de Man-Whitney test. In de vergelijking wordt uitgegaan van een gewenst significantieniveau van 1 procent. Tenslotte werden de antwoorden op de open vragen via inductieve analyse samengevoegd tot een beperkt aantal antwoordcategorieën en aan de andere bekomen resultaten gelinkt. Om vervolgens meer duiding te krijgen bij de betekenis van de antwoorden, werden scores berekend op basis van vooraf bepaalde categorieën. Deze zijn verschillend voor objectieve en subjectieve vragen. Voor het verwerken van subjectieve vragen (likertschaal) werd gebruik gemaakt van nettoscores. Dit maakt het mogelijk om sporten op meer objectieve wijze met elkaar of ten opzichte van het sporttakoverschrijdende gemiddelde te situeren. Deze nettoscore is het verschil tussen het procentueel aantal tevreden en ontevreden respondenten, gedeeld door tien. Op deze wijze krijgen we een schaal die kan variëren tussen -10 tot +10. We illustreren deze werkwijze aan de hand van onderstaand voorbeeld.

17


Tabel 5: voorbeeld voor het bereken van de nettoscore sport x

sport y

Sport Z

zeer slecht

A

50%

10%

0%

slecht

B

50%

5%

0%

0%

30%

0%

0%

15%

20%

neutraal goed

C

zeer goed

D

0%

40%

80%

A+B

100%

15%

0%

C+D

0%

55%

100%

-100%

40%

100%

-10

4

10

C+D - A+B Netto-score

Dit onderzoeksrapport bevat de belangrijkste resultaten met betrekking tot de nulmeting van de evaluatie van de topsportscholen. Daarnaast kunnen meer gedetailleerde resultaten per sporttak geraadpleegd worden via het detailrapport.

4. ANALYSE VAN DE RESPONSGROEPEN In totaal werden 641 topsporters (inclusief dropouts) aangeschreven die sinds 1998 ooit naar een topsportschool gingen. Hiervan hebben er 408 (64%) de vragenlijst terug gestuurd. Naast de topsportschool werden 494 vragenlijsten verstuurd en was de respons 69 procent (n=494). Deze respons is niet optimaal, maar zeker zeer degelijk voor dergelijk onderzoek met een doelgroep die vaak moeilijk te bereiken is, door het drukke tijdschema en de vele buitenlandse missies. Om de betekenis van de respons te bepalen, hebben we de responsgroepen op verschillende manieren vergeleken. Ten eerste is de responsgroep van de (top)sporters per sporttak vergeleken met het totaal aantal verstuurde vragenlijsten. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal verstuurde en ontvangen vragenlijsten per sport.

18


Tabel 6: overzicht van de responsgraad

Afgestudeerde (top)sporters/

(top)sporters naast de TSS

drop outs aan de TSS Verstuurd

ontvangen

verstuurd

Ontvangen

Atletiek

95

78 (82%)

92

85 (92%)

Basketbal

92

31 (34%)

75

39 (52%)

Gymnastiek

58

31 (53%)

4

2 (50%)

Judo

55

40 (73%)

51

31 (61%)

Tennis

43

23 ( 54%)

29

18 (62%)

Volleybal

92

60 (63%)

78

52 (67%)

Wielrennen

22

16 (73%)

79

57 (72%)

Zwemmen

31

22 (71%)

25

19 (76%)

Handbal

71

49 (69%)

36

22 (61%)

Badminton

20

15 (75%)

4

1(25%)

Ski/snowboard

17

10 (59%)

8

5 (63%)

Triatlon

10

9 (90%)

5

5 (100%)

3

3(100%)

3

3 (100%)

12

8 (67%)

2

1 (50%)

Taekwondo

7

5 (71%)

0

0

Tafeltennis

13

8 (62%)

3

1 (33%)

641

408 (64%)

494

341 (69%)

Schermen Golf

TOTAAL

Het feit dat niet elke sporttak evenveel topsporters of jonge talenten heeft, maakt uiteraard dat niet elke sporttak gelijk vertegenwoordigd is in de steekproef. In de responsgroep van topsporters zijn 16 verschillende takken van sport vertegenwoordigd. Oververtegenwoordigd zijn de atleten, volleyballers en handballers. Ondervertegenwoordigd zijn de (top)sporters bij triatlon, schermen, taekwondo, golf en tafeltennis. Dit laatste is te wijten zijn aan de latere opstart van de TSS voor deze sporten. Deze bevindingen kunnen de algemene resultaten beïnvloeden. Bijgevolg zijn sporttakspecifieke analyses in dit onderzoek des te belangrijk. Daarnaast vergelijken we de responsgroep van de topsporters met betrekking tot geslacht, leeftijd, huidige toestand van de (top)sporter/context en de in/uitstroom.

19


5. GESLACHT De responsgroep van de afgestudeerde (top)sporters van de TSS bestaat uit 54 procent vrouwen en 46 procent mannen. Voor de (top)sporters naast de TSS is de responsgroep op vlak van geslacht vergelijkbaar, namelijk 50 procent vrouwen en mannen.

6. LEEFTIJD De onderstaande figuur geeft de verdeling weer in drie leeftijdscategorieën. Figuur 2: overzicht van de leeftijd van de bevraagde populatie

70,0%

66,5%

60,0% 51,3% 50,0% 40,3%

40,0%

30,0% 23,0% 20,0% 10,5% 10,0%

8,4%

0,0% <18 jaar

18-23 jaar

afgestudeerde (top)sporters/drop outs (n=209)

24-28 jaar (top)sporters naast de TSS (n=154)

Een belangrijke vaststelling is dat de meerderheid (67 %, n=139)) van de afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool tussen de 18 en 23 jaar oud is. 23 procent (n=22) is tussen de 24 en 28 jaar oud. Doordat de dropouts uit de TSS mee zijn bevraagd, zijn er een aantal jonger dan 18 jaar, namelijk 11 procent (n=48). Deze grote „jonge‟ populatie zal een invloed hebben op het niveau en de leefsituatie van de (top)sporters. In totaal zijn er 133 drop outs bevraagd, dat betekent topsporters die de TSS vroegtijdig hebben verlaten. Deze leeftijden liggen iets anders bij de (top)sporters naast de TSS: hier blijkt de populatie ouder, wat de resultaten mogelijk kan beïnvloeden. Vooral een groter aantal topsporters (40%, n=62) is tussen de leeftijd van 24-28 jaar. De meerderheid (51%, n=79) is eveneens tussen de 18 en 23 jaar oud en 8 procent (n=13) heeft de leeftijd jonger dan 18 jaar. Meerdere elementen kunnen dit leeftijdsverschil tussen topsporters uit de TSS en ernaast verklaren. Ten eerste is er de verschillende respons per sporttak. Zo bevat de populatie uit dit onderzoek meer gymnasten uit de topsportscholen en meer wielrenners naast de topsportscholen.

20


Gymnasten zijn doorgaans jonger en wielrenners doorgaans ouder. Er zijn in verhouding ook meer handballers en badmintonners onder de respondenten die naar een TSS gingen. Dit kan mogelijk ook verband houden met de leeftijd waarop jonge talenten via een TSS worden geselecteerd, waardoor het naast de TSS langer duurt vooraleer een topsporter tot „topatleet‟ uitgroeit (zoals de definitie van deze onderzoekspopulatie bepaalt, p.10). Ook bestaat de kans dat bij de opstart van de topsportscholen in 1998, de (top)sporters die reeds in de derde graad zaten een schoolwissel van het reguliere onderwijs naar de TSS (verandering van school en studierichting) niet zagen zitten.

7. AANTAL JAREN TOPSPORTSCHOOL Gemiddeld zit een leerling topsport 2,8 jaar op de TSS, gaande van 4,3 jaar bij tafeltennis, 3,1 jaar bij gymnastiek, 3,4 jaar bij tennis en 3,1 bij handbal tot 1,9 jaar bij du/trialton, 1,3 jaar bij schermen en 2,0 jaar bij wielrenen. Ook na 2005 blijkt de topsporter gemiddeld 2,8 jaar op de TSS te zitten. Dat betekent dat de impact van deze TSS op de totale topsportcarrière van een topsporter niet mag onderschat, maar ook niet mag overschat worden. Zoals weergegeven in onderstaande figuur zat het grootste gedeelte van de (top)sporters tussen de drie en de vijf jaar op een TSS, 149 (top)sporters zaten minder dan twee jaar op de TSS. Daar er pas in 2004 een uitbreiding van de TSS was naar de eerste graad is het pas sinds dit schooljaar (2009-2010) mogelijk het volledige traject van zes jaar te doorlopen. Verder dient men ook rekening te houden dat de TSS schermen en triatlon pas later is opgestart. Onderstaande figuur geeft een overzicht van het aantal jaren een (top)sporter gemiddeld op een TSS zit. Figuur 3:gemiddeld aantal jaar op een TSS 180 160

171

149

140 120 100 80 60 40

20

11

0 1-2 jaar

3-5 jaar

>5 jaar

21


8. HUIDIGE LEEFSITUATIE VAN DE (TOP)SPORTERS In totaal is 61 procent (n=164) van de bevraagde topsporters uit de topsportschool momenteel. Van deze niet actieve topsporters, is er 58 procent ook effectief afgestudeerd aan de topsportschool en hieronder zijn er 42 procent dropouts. Dat betekent dat ze de topsportschool vroegtijdig hebben verlaten. Naast de topsportschool zijn er slechts 52 topsporters (15%) niet meer actief. (a) Afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool Momenteel is 11 procent (n=19) van de afgestudeerde (top)sporters voltijds met zijn sport bezig. 55 procent (n=95) combineert (top)sport met studie (halftijds of voltijds). 18 procent (n=31) combineert (top)sport met een half- of voltijdse job.

11% van de afgestudeerde (top)sporters van de TSS is fulltime topsporter, 14% bij de (top)sporter naast de TSS

(b) (top)sporters naast de topsportschool Bij de topsporters naast de TSS vinden we gelijkaardige cijfers. 14 procent (n=27) is voltijds (top)sporter. De helft van de respondenten (n=98) combineert (top)sport met studie (halftijds of voltijds) en één vierde (n=50) combineert (top)sport met een half- of voltijds job.

9. STATUUT VAN DE TOPSPORTERS Een (top)sporter kan in Vlaanderen een erkend statuut als (top)sporter krijgen via verschillende kanalen. Dit kan gaan over een tewerkstellingscontract via Bloso of Topsport Vlaanderen waarbij de topsporters worden tewerkgesteld via een arbeidsovereenkomst van bepaalde duur en daarbij de mogelijkheid krijgen om voltijds met hun sport bezig te zijn. Bij Topsport Defensie genieten de topsporters van het statuut van militair met de daaraan verbonden rechten en plichten. Sinds het schooljaar 2003-2004 is het Bloso-topsportstudentenproject Hoger Onderwijs een volwaardige opvulling van het Bloso-tewerkstellingscontract Topsport. Het voorziet de Vlaamse topsporter in een aantal maatregelen om hun topsportloopbaan verder uit te bouwen in combinatie met volwaardig, zij het gespreide studies. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal Bloso-tewerkstellingscontracten

en

Bloso-topsportstudentencontract

ooit

uitgedeeld

topsporters uit de onderzoekspopulatie.

22

aan


Tabel 7: overzicht van het aantal Bloso-tewerkstellingscontracten en Bloso-topsportstudentencontracten

Bloso-tewerkstellingscontract

Blosotopsportstudentencontract

Afgestudeerde topsporters van de TSS

8

13

(1wielrenner, 1 beach volley,

(3 volleyballers, 2 zwemmers,

1 zwemmer, 1 gymast, 1 judoka,

4 gymnasten, 2 atleten)

3 tennissers)

Topsporters naast de TSS

Iets

meer

topsporters

12

naast

13

(3 wielrenners, 1 zwemmers,

(2 wielrenners, 4 zwemmers,

5 atleten, 2 judoka‟s, 1 tennisser)

1 gymnast, 5 atleten, 1 judoka)

de

topsportschool

beschikken/beschikten

over

een

Bloso-

tewerkstellingscontract. Het zijn voornamelijk de „laatspecialisatiesporten‟ atletiek en wielrennen waar

meer

topsporters

naast

de

topsportschool

over

een

terwerkstellingscontract

beschikken/beschikten. Zowel dertien afgestudeerde topsporters aan de TSS als topsporters naast de TSS kunnen/konden gebruik maken van een Bloso-topsportstudencontract. Verder kunnen studerende (top)sporters in sommige universiteiten en hoge scholen een statuut “topsport student” krijgen. Zo kunnen de (top)sporters beroep doen op studieflexibiliteiten, sportieve

en

logistieke

faciliteiten

voor

het

optimaliseren

van

hun

hogere

studies

en

competitiebeoefening op hoog niveau. Dit betreffen (veelal beperkte) initiatieven van (enkele) universiteiten en hogescholen om topsporters te steunen. In

deze

context

werd

in

de

vragenlijst

aan

de

(top)sporter

gevraagd

wie

van

enige

topsportfaciliteiten van hun onderwijsinstelling konden genieten. In totaal kregen 200 topsporters (=53%) een dergelijk statuut. Hiervan zijn er 117 (56%) naar een topsportschool geweest en 83 (49%) niet.

23


10. VROEGTIJDIGE BEËINDIGING VAN DE (TOP)SPORTCARRIÈRE De sociaal-maatschappelijke positie en het welbevinden van vroege uitvallers en oud-topsporters komen vaak weinig aan de orde binnen het topsportbeleid. De afwezigheid van resultaten op dit gebied kwam ook tot uiting bij de topsportklimaatmetingen in Vlaanderen (De Bosscher, Truyens et al. 2008). Niettemin is de aandacht voor maatschappelijke loopbaankansen tijdens en na de topsportcarrière de afgelopen jaren toegenomen. Zo werd er in 2007 door het Departement Cultuur, Jeugd, Sport en Media gefinancierd project „carrièrebegeleiding‟ het leven in geroepen met als doel de kansen op topsportsucces te verhogen, het optimaliseren van zowel de studie- en werkresultaten, de leefsituatie voor (ex) topsporters als (en vooral) het optimaal voorbereiden van de topsporter op de na-carrière. De reden waarom (top)sporters stoppen met hun carrière worden in dit hoofdstuk besproken. Vanuit de literatuur is geweten dat topsporters stoppen om verschillende redenen. Sommige stoppen noodgedwongen vanwege blessure of gezondheidsproblemen, geen profcontract of selectie meer hebben. Men spreekt dan van non-normatieve carrièrebeëindiging. Andere stoppen vrijwillig zoals het kiezen voor studies of gebrek aan motivatie en ambitie, dit is de normatieve carrièrebeëindiging (Wylleman & Lavalle, 2003). Ook aan vormen van „vrijwillige‟ carrièrebeëindiging kunnen minder vrijwillige aspecten als „niet goed meer zijn‟ of psychologische factoren als faalangst ten grondslag liggen (Wylleman & Lavallee, 2003). Vooral wanneer investeringen in de topsport en de prestatieprogressie verstoord raakt, krijgen talenten te maken met motivatieproblemen, die kunnen leiden tot beëindiging van de topsportcarrière. Vaak is er sprake van meerdere demotiverende reden en is het afscheid eerder een proces dan een momentopname (Van Bottenburg, 2009). Voor de meeste talenten is afscheid moeten nemen echter een onvermijdelijk vooruitzicht, omdat er uiteindelijk slechts enkele talenten de overstap kunnen maken naar de echte top of een professionele sportcarrière. (Taylor & Ogilvie, 1998; Wylleman & Lavalee, 2004). In de vragenlijst werden de (top)sporters gevraagd of ze nog actief zijn als topsporter en wat de eventuele reden was voor het beëindigen van hun topsportcarrière. In totaal zijn 154 bevraagde (top)sporters (sinds 1998) gestopt met topsport. We bespreken dit afzonderlijk voor de (top)sporters wel en niet naar een topsportschool zijn geweest.

24


Afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool Van de (top)sporters die aan de TSS zijn gestart (afgestudeerden + vroegtijdig beëindigd) is er momenteel

38

procent

(n=102)

gestopt

met

27% van de afgestudeerde (top)sporters

topsport. Bij de afgestudeerde (top)sporters geef 27

aan de TSS en 15% naast de TSS is niet

procent (n=59) aan niet meer actief te zijn als

meer actief als topsporter

topsporter. Bij de vroege specialisatiesporten, tennis en gymnastiek evenals judo, golf (n=2) en tafeltennis (n=3) is de helft of meer dan de helft niet meer actief als topsporter. De meest genoemde reden om te stoppen met (top)sport was blessureleed (inclusief gezondheidsproblemen) (30%, n=30). Na blessure was de noodzaak of keuze voor een maatschappelijke carrière (school/werk) het meest doorslaggevend. 26 procent (n=26) van de respondenten gaf studie aan als reden terwijl voor 6 procent (n=6) van de respondenten werk de aanleiding was om de topsportcarrière te beëindigen. Het gebrek aan motivatie en ambitie lag voor 23 procent (n=23) van de respondenten aan de basis van het stoppen met (top)sport. Andere redenen die werden aangehaald zijn onder meer de werksituatie, geen selectie bij het nationale team, gebrek aan vrije tijd, gebrek aan financiële steun en het stichten van een gezin. (top)sporters naast de topsportschool Van de ondervraagde (top)sporters die niet zijn ingestapt in de TSS is 15 procent (n=52) gestopt met (top)sport. Bij tennis is de helft van de respondenten niet meer actief. De reden waarom dit percentage bij de (top)sporters naast de TSS lager ligt dan bij de afgestudeerde topsporters van de TSS, ondanks hun hogere leeftijd, is niet bekend. De meest genoemde redenen voor het beëindigen komen grotendeels overeen met de afgestudeerde (top)sporters. Een blessure (inclusief gezondheidsproblemen) (27%), was het meest voorkomend, gevolgd door de noodzaak of keuze voor een maatschappelijke carrière (school/werk) het meest doorslaggevend. Het gebrek aan motivatie en ambitie lag voor 11 procent van de respondenten aan de basis van het stoppen met (top)sport. Andere redenen die werden aangehaald zijn onder meer te weinig vrije tijd, te veel eisend, gebrek aan financiële steun, gezin stichten, geen profcontract meer, gebrekkige begeleiding en metaal te zwaar.

25


11. BESLUIT In totaal werden 408 topsporters (64%) bevraagd die sinds het bestaan in 1998 naar een topsportschool zijn geweest en 341 (69%) topsporters die hun topsportcarrière naast de topsportschool hebben doorlopen. Deze komen uit 14 verschillende sporttakken. Een belangrijke vaststelling binnen het profiel van deze populatie is dat de meerderheid jonger is dan 23 jaar: 77 procent van de afgestudeerde (top)sporters en 60 procent naast de topsportschool. Bovendien zijn de (top)sporters naast de topsportschool significant ouder: een grotere groep (40%, n=62) is tussen de 24 en 28 jaar oud tegenover 23 procent van de afgestudeerden. Het aantal profstatuten ligt iets hoger bij de afgestudeerde topsporters naast de topsportschool. 11 procent (n=19) van de afgestudeerde respondenten van de topsportschool is voltijds (top)sporter waarvan vier zijn of werden tewerkgesteld bij Bloso, vier bij Topsport Defensie en drie bij topsport Vlaanderen. 18 procent (n=31) combineert (top)sport met job en de helft combineert (top)sport met studie. Iets meer topsporters naast de topsportschool zijn voltijds sporter namelijk 14 procent (n=27) is voltijds topsporter. Zeven zijn of werden tewerkgesteld bij Bloso, 1 bij Topsport Defensie en 14 binnen Topsport Vlaanderen. Éen vijfde combineert het met een job en ongeveer de helft combineert (top)sport met studie. Opmerkelijk is dat van de afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool sinds 1998 momenteel 38 procent (n=102) is gestopt met topsport. De meest genoemde reden om te stoppen met (top)sport was een blessure (inclusief gezondheidsproblemen) (30%, n=30); vervolgens was de noodzaak of keuze voor een maatschappelijke carrière (school/werk) het meest doorslaggevend. 26 procent (n=26) van de respondenten gaf studie aan als reden terwijl voor 6 procent (n=6) van de respondenten werk de aanleiding was om de topsportcarrière te beëindigen. Het gebrek aan motivatie en ambitie lag voorts voor 23 procent (n=23) van de respondenten aan de basis voor hun carrièrebeëindiging. Van de ondervraagde (top)sporters die niet zijn ingestapt in de topsportschool is slechts 15 procent (n=52) gestopt met (top)sport. Bij tennis is de helft van de respondenten niet meer actief. De reden waarom dit percentage bij de (top)sporters naast de topsportschool veel lager ligt dan bij de afgestudeerde topsporters van de topsportschool, ondanks hun hogere leeftijd, is niet bekend. De meest genoemde redenen voor het beëindigen komen grotendeels overeen met de afgestudeerde (top)sporters.

26


Niveau van de (top)sporters Of de topsportschool voldoende bijdraagt tot het behalen van de finale doelstellingen van de Vlaamse overheid is een centrale vraag binnen dit onderzoek. Deze prangende vraag wordt ook vaak gesteld in de media. In dit deel brengen vergelijken we het huidig niveau en het hoogst behaalde niveau van zowel de afgestudeerde (top)sporters als de (top)sporters naast de topsportschool. In de loop der jaren heeft de topsportschool steeds meer kwaliteit kunnen leveren waardoor steeds meer potentiële topsporters de stap naar de topsportschool zetten. Dat het rendement van de topsportscholen

steeds

beter

wordt

is

merkbaar

in

de

positieve

evolutie

van

jeugdkampioenschappen voornamelijk binnen de topsportschool. Zo behaalde België in 2009 op het European Youth Olympic Festival in Tampere twaalf medailles, waarvan acht door leerlingen uit de Vlaamse topsportscholen (Auxipress, 2010). Zoals weergegeven in de rapporten per sporttak is er bij

de

meeste

sporten

jeugdkampioenschappen.

een We

positieve

mogen

ons

evolutie echter

merkbaar niet

blind

in

de

staren

resultaten op

de

van

de

resultaten

op

jeugdkampioenschappen. Gezien het feit dat Vlaanderen zeer weinig topsporters heeft en een probleem heeft met het vormen topsporters zal er moeten afgewacht worden of deze positieve evolutie in jeugdkampioenschappen ook resulteert in meer Vlaamse topsporters.

27


1. HUIDIG NIVEAU Om het huidig niveau van de volledige onderzoekspopulatie5 te bepalen, werden alle geleverde prestaties op een EK, WK of OS in kaart gebracht, met andere woorden van alle topsporters die sinds 1998 wel en niet naar een topsportschool zijn geweest en die momenteel nog als topsporter actief zijn. Daar niet alle kampioenschappen jaarlijks plaatsvinden werd zowel 2008 als 2009 in rekening gebracht voor het bepalen van het huidig niveau. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de kampioenschappen die gebruikt werden per sport. Voor tennis werd zoals door het beleid bepaald, de top 100 op ATP/WTA of plaatsen op grand slams genomen. Voor wintersporten keken we enkel naar WK en Olympische spelen. Tabel 8: overzicht van de criteria per sport

Sport

Kampioenschappen

Atletiek

EK, WK, OS outdoor

Gymnastiek

EK, WK, OS

Judo

EK, WK, OS

Tennis

Top

100

ATP/WTA,

plaats op grand slams

5

Zwemmen

EK, WK, OS

Wielrennen

EK, WK, OS (piste)

Badminton

EK, WK, OS

Ski

WK, OS

Snowboard

WK, OS

Triatlon

EK, WK, OS

Schermen

EK, WK, OS

Golf

EK, WK, OS

Taekwondo

EK, WK, OS

Tafeltennis

EK, WK, OS

Onderzoekspopulatie= respons + non-respons

28


Figuur 4 geeft voor de individuele sporten de vergelijking weer tussen het huidig niveau van de afgestudeerde topsporters van de topsportschool en de topsporters naast de topsportschool. Figuur 4 Vergelijking van het huidig niveau tussen de afgestudeerde (top)sporter van de TSS en de (top)sporter naast de TSS voor de individuele sporten

18

16 16

14 14

12

10

9

8

6

6

6

4

3

3

2 2

1 0

0

Top 3 WK

Top 12 WK

Top 3 EK

Huidig niveau afgestudeerde topsporters

Top 8 EK

internat.selectie

Huidig niveau topsporters naast de TSS

Hieruit kunnen we afleiden dat het aantal afgestudeerde topsporters dat een selectie behaalde voor een EK, WK of OS hoger ligt dan de topsporters naast de TSS, namelijk 33 afgestudeerde topsporters ten opzichte van 27 topsporters naast de TSS. Het aantal topsporters dat minimaal een top 8 plaats op een Europees kampioenschap behaalde ligt eveneens hoger bij de afgestudeerde topsporters. Samenvattend kunnen we stellen dat van alle (top)sporters die minimaal een top acht plaats van Europa behalen (n=29), er 21 naar een

Van alle topsporters die minimaal een top acht plaats van Europa behalen, gingen er 19 naar een TSS en 11 niet.

topsportschool zijn geweest en 11 niet naar een topsportschool zijn geweest. Wat overigens opvalt is dat beduidend meer topsporters die een medaille behalen naar een topsportschool zijn geweest, namelijk negen op een totaal van elf.

Om het niveau van de topsporters beter te duiden, wordt onderstaand een overzicht per sporttak gegeven.

29


(a) Afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool De volgende tabel geeft een overzicht van alle afgestudeerde (top)sporters die momenteel (20082009) tot de top acht van Europa behoren. Eenvoudigheidshalve wordt een top 12 tijdens een WK als een hoger niveau beschouwd dan een top acht van Europa, wat zeker niet voor elke sporttak altijd het geval is. Hier dient wel opgemerkt te worden dat de TSS schermen en triatlon nog maar aan hun respectievelijk derde en vijfde schooljaar bezig zijn wat het huidig niveau kan beïnvloeden. Tabel 9: Overzicht van het aantal afgestudeerde (top)sporters van de TSS die in 2008-2009 tot de top 8 van Europa

ATL

GYM

JUD

TEN

ZWE

WIE

BAD

SKI

SNO

TRI

SCH

GOL

TAE

TAF

behoorden (voor de individuele sporten)

Top 3 WK

0

6

1

0

0

1

0

0

1

0

0

0

0

0

Top 12 WK

2

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

Top 3 EK

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 8 EK

0

2

0

2

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Internat.

2

2

0

0

2

0

1

3

1

0

0

0

0

1

Totaal (n)

3

11

1

2

4

1

1

3

3

0

0

0

0

1

Totaal n

95

58

55

43

31

22

20

14

3

10

3

12

7

13

12

12

12

12

8

8

12

12

12

5

3

12

7

11

selectie

(afgestudeerden) Aantal jaren TSS

In totaal maken 19 afgestudeerde (top)sporters aan de TSS deel uit van de top acht van Europa (incluis WK). Sportspecifiek zijn het negen gymnasten, twee snowboarders, twee zwemmers, twee atleten, twee tennisser, één judoka en één wielrenner die deze finaliteit van de Vlaamse overheid behaalden. Het hoge aantal gymnasten kan onder meer verklaard worden door de gouden teammedaille op het WK 2008. Ook bottum up kunnen we deze cijfers bekijken. Van de 386 „potentiële‟ topsporters6 die we in dit onderzoek konden registreren die ooit naar een topsportschool zijn geweest, hebben er op dit ogenblik in totaal 19 (4,9%) de top acht van Europa bereikt.

6

386 ‘potentiële’ topsporters: het aantal afgestudeerde topsporters uit de individuele sporten die in dit onderzoek werden aangeschreven. Het effectieve aantal afgestudeerde topsporters ligt hoger dan 386.

30


(b) (top)sporters naast de topsportschool De volgende tabel geeft een overzicht van alle (top)sporters naast de topsportschool die momenteel (2008-2009) tot de top acht van Europa behoren. Tabel 10: Overzicht van het aantal (top)sporters naast de TSS die in 2008-2009 tot de top 8 van Europa behoorden

ATL

GYM

JUD

TEN

ZWE

WIE

BAD

SKI

SNO

TRI

SCH

GOL

TAE

TAF

(voor de individuele sporten)

Top 3 WK

1

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 12 WK

1

0

0

0

0

5

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 3 EK

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 8 EK

0

0

0

0

3

0

0

0

0

0

0

0

0

0

8

0

2

0

0

2

1

1

1

0

0

0

0

1

10

1

2

0

3

7

1

1

1

0

0

0

0

1

Internat. selectie Totaal (n)

Hieruit blijkt dat elf (top)sporters, die niet zijn ingestapt in een TSS, deel uitmaken van de top acht van Europa. Sportspecifiek zijn het vijf wielrenners, drie zwemmers, twee atleten en één gymnast die deze finaliteit van de Vlaamse overheid behaalden. Van de 305 „potentiële‟ topsporters7 , uit de individuele sporten, die we in dit onderzoek konden registreren die niet naar een topsportschool zijn geweest, hebben er op dit ogenblik in totaal 11 (3,6%) de top acht van Europa bereikt. (c) Vergelijking tussen het huidig niveau van de afgestudeerde (top)sporters en de (top)sporters naast de topsportschool Het huidig niveau van de topsporters die de finaliteit van de Vlaamse overheid behalen ligt iets hoger bij de afgestudeerde (top)sporters van de TSS. Deze topsporters zijn voornamelijk afkomstig uit gymnastiek. Bij wielrennen alsook atletiek ligt het niveau van de topsporters naast de topsportschool hoger. Een belangrijke verklaring hiervoor is het

feit

dat

zogenaamde

deze

twee

sporten

„laatspecialisatie‟

Het zijn voornamelijk de afgestudeerde gymnasten en wielrenners naast de TSS die het hoogste niveau behalen.

sporten zijn, wat het voor het beleid niet altijd gemakkelijk maakt een keuze te nemen voor één bepaald traject. Een andere verklaring voor het niveauverschil bij atletiek kan te wijten zijn aan het feit dat de populatie afgestudeerde (top)sporters jonger is dan de populatie (top)sporters naast de topsportschool.

7

305 ‘potentiële’ topsporters; het aantal topsporters naast de TSS uit de individuele sporten die in dit onderzoek werden aangeschreven. Het effectieve aantal afgestudeerde topsporters ligt hoger dan 305.

31


2. HOOGST BEHAALDE NIVEAU Daar een deel van de topsporters niet meer actief is of enkel recreatief de sport nog verder beoefent, werd van de onderzoekpopulatie het hoogst behaalde niveau op EK, WK en OS sinds 2005 in kaart gebracht. De volgende figuur geeft de vergelijking weer van het hoogst behaalde niveau sinds 2005 tussen de afgestudeerde (top)sporters aan de TSS en de (top)sporters naast de TSS. Tabel 11: Vergelijking van het hoogst behaalde niveau (sinds 2005) tussen de afgestudeerde (top)sporter van de TSS en de (top)sporter naast de TSS voor de individuele sporten Hoe ver staan we met het 25 topsportbeleid?

20 20

15

14

10 10

7

7 5

5

3 2 1 0 0

Top 3 WK

Top 12 WK

Top 3 EK

Hoogste niveau afgestudeerde topsporters

Top 8 EK

internat.selectie

Hoogste niveau topsporters naast de TSS

Hieruit kunnen we afleiden dat het aantal afgestudeerde topsporters of topsporters dat naast de TSS sinds 2005 minimaal een selectie behaalde voor een EK, WK of OS ongeveer gelijk verdeeld is, namelijk 33 afgestudeerde topsporters ten opzichte van 36 topsporters naast de TSS. Het aantal topsporters dat minimaal een top 8 plaats op een Europees kampioenschap behaalde ligt net iets hoger bij de afgestudeerde topsporters. We kunnen stellen dat van alle (top)sporters die minimaal ooit de top acht van Europa behaalden (n=35), er 19 naar

Een top 8 plaats van Europa werd

een topsportschool zijn geweest en 16 niet naar een

ooit behaald door 19 afgestudeerde

topsportschool zijn geweest. Wat net zoals bij het huidig

topsporters van de TSS en door 16

niveau opvalt, is dat ook hier beduidend meer topsporters


die een medaille behalen naar een topsportschool zijn geweest, namelijk 10 op een totaal van 12. Om het niveau van de topsporters beter te duiden, wordt onderstaand een overzicht per sporttak gegeven.

32


(a) Afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool De volgende tabel geeft een overzicht van alle afgestudeerde (top)sporters die sinds 2005 de finaliteit van de Vlaamse overheid behaalde. Opnieuw dient men er rekening mee te houden dat de TSS schermen en triatlon nog maar aan hun respectievelijk derde en vijfde schooljaar bezig zijn. Tabel 12: Overzicht van het aantal afgestudeerde (top)sporters van de TSS die ooit de top 8 van Europa behaalde

ATL

GYM

JUD

TEN

ZWE

WIE

BAD

SKI

SNO

TRI

SCH

GOL

TAE

TAF

(individuele sporten)

Top 3 WK

0

6

1

1

0

1

0

0

1

0

0

0

0

0

Top 12 WK

2

0

0

0

0

0

0

0

1

0

0

0

0

0

Top 3 EK

0

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 8 EK

0

2

0

1

2

0

0

0

0

0

0

0

0

0

2

2

0

1

3

0

1

3

1

0

0

0

0

2

Totaal (n)

3

15

1

3

5

1

1

3

3

0

0

0

0

2

Totaal n

95

58

55

43

31

22

20

14

3

10

3

12

7

13

12

12

12

12

8

8

12

12

12

5

3

12

7

11

Internat. selectie

(afgestudeerden) Aantal jaren TSS

Een belangrijke vaststelling is dat er geen wijzigingen zijn in aantallen en namen van de afgestudeerde topsporters tussen het huidige en hoogst behaalde niveau. Sinds 2005 maakten 19 afgestudeerde (top)sporters aan de TSS deel uit van de top acht van Europa. Sportspecifiek zijn het negen gymnasten, twee snowboarders, twee zwemmers, twee atleten, twee tennissers, één judoka en één wielrenner die deze finaliteit van de Vlaamse overheid behaalden. Ook bottum up kunnen we deze cijfers bekijken. Van de 386 „potentiële‟ topsporters die we in dit onderzoek konden registreren die ooit naar een topsportschool zijn geweest hebben er in totaal 19 (5,2%) ooit de top acht van Europa bereikt. (b) (top)sporters naast de topsportschool Onderstaande tabel geeft een overzicht van alle (top)sporters naast de topsportschool die sinds 2005 de finaliteit van de Vlaamse overheid behaalde. Tabel 13: Overzicht van het aantal (top)sporters naast de TSS die ooit de top 8 van Europa behaalde

ATL

GYM

JUD

TEN

ZWE

WIE

BAD

SKI

SNO

TRI

SCH

GOL

TAE

TAF

(individuele sporten)

Top 3 WK

1

1

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 12 WK

2

1

0

0

0

5

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 3 EK

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

Top 8 EK

1

0

1

0

4

0

0

0

0

0

0

0

0

0

6

0

3

0

3

5

1

1

1

0

0

0

0

1

10

2

4

0

7

10

1

1

1

0

0

0

0

1

Internat. selectie Totaal (n)

33


Hieruit blijkt dat 16 (top)sporters, die niet zijn ingestapt in een TSS, sinds 2005 minimaal een top 8 plaats op een Europees kampioenschap. Sportspecifiek zijn het vijf wielrenners, vier zwemmers, vier atleten, twee gymnasten en één judoka die deze finaliteit van de Vlaamse overheid behaalden. Van de 305 „potentiële‟ topsporters die we in dit onderzoek konden registreren die niet naar een topsportschool zijn geweest, hebben er in totaal 16 (5,2%) ooit de top acht van Europa bereikt.

3. HOOGST HAALBARE AMBITIE Afgestudeerde (top)sporters In de vragenlijst vroegen we de afgestudeerde (top)sporters naar het hoogst haalbare niveau dat ze ambiëren. 5 procent (n=16) van de respondenten vindt de ambitie om een podiumplaats op een wereldkampioenschap te behalen haalbaar, 14 procent (n=48) om een top twaalf plaats van de wereld

te

behalen. Volgens 18

procent

(n=63) is een podiumplaats op

een Europees

kampioenschap een haalbare kaart, 34 procent (n=119) is van mening dat een top acht plaats op een Europees kampioenschap een realistische ambitie is. 66 procent (n=233) geeft aan dat een internationale selectie haalbaar is. De hoogste ambities vinden we terug bij wielrennen, gymnastiek en ski/snowboard waar één vierde een podiumplaats en ongeveer 40 procent een top twaalf plaats op een wereldkampioenschap als haalbare ambitie aangeeft. (top)sporters naast de topsportschool Voor 9 procent (n=29) van de (top)sporters die niet zijn ingestapt in een TSS is een podiumplaats op een wereldkampioenschap een haalbare ambitie, 22 procent (n=68) geeft een top twaalf plaats dan weer aan als een haalbare kaart. Een podiumplaats op een Europees kampioenschap is voor 22 procent (n=70) realistisch, een top acht plaats is volgens 45 procent (n=142) een haalbare ambitie. De hoogste ambities vinden we terug bij atletiek, judo, zwemmen en wielrennen waar meer dan de helft een top acht plaats op een Europees kampioenschap als haalbaar inschatten. Meer dan één derde van de (top)sporters bij judo, zwemmen en zelfs meer dan de helft van de wielrenners gelooft in zijn kansen voor een top twaalf plaats op een wereldkampioenschap. Vergelijking tussen de hoogst haalbare ambitie van de afgestudeerde (top)sporters en de (top)sporters naast de topsportschool Blijkens onze gegevens, geloven de atleten die niet zijn ingestapt in een TSS significant meer in hun kansen om een podiumplaats of een top acht plaats op een Europees kampioenschap te behalen dan de afgestudeerde atleten van een TSS (34% ten opzichte van 45%). Ook significante meer wielrenners naast de TSS vinden een internationale selectie een haalbare kaart.

34


4. BEHAALDE DOELSTELLING VAN DE FEDERATIE Een andere manier om de prestaties van de afgestudeerde (top)sporters te evalueren, kan gebeuren aan de hand van de vooropgestelde doelstellingen geformuleerd vanuit de federatie. De criteria om in aanmerking te komen voor het Bloso tewerkstellingscontract Topsport of het Bloso Topsportstudentenproject Hoger onderwijs worden als aanknopingspunt genomen voor het behalen van de einddoelstelling van de topsportcarrière van de leerling/topsporters. Dit houdt in dat er tussendoelen opgesteld moeten worden in functie van deze einddoelstellingen. Deze tussendoelstellingen werden opgesteld door de federatie en zijn zeer sportspecifiek. Om een beeld te krijgen van de verdere sportieve evolutie werden de oud-leerlingen/topsport na hun uitstroom uit de TSS gevraagd of ze de doelstellingen na de derde graad en/of de tussentijdse doelstellingen en/of de einddoelstellingen hebben bereikt. Onderstaande figuur geeft een algemeen overzicht. Tabel 14: overzicht van de behaalde doelstellingen van de afgestudeerde (top)sporter van de TSS

60,0% 54,7% 50,0% 48,6%

47,5%

42,4% 39,6%

40,0%

31,8%

29,7%

30,0%

31,3% 27,8%

27,0%

26,6%

25,2%

22,3% 20,0%

17,6% 11,5%

17,4%

16,7%

12,5%

11,5%

15,8%

12,5%

12,2%

11,5%

10,0%

6,5%

0,0% Doelstelling derde Tussendoelstelling Tussendoelstelling Einddoelstelling graad (19-20j) (21-22j) (19-20j) ja

nee

ik weet het niet

Einddoelstelling (20-21j)

Einddoelstelling (ouder dan 23j)

nvt

49 procent (n=72) van de afgestudeerde (top)sporters geeft aan na het verlaten van de TSS de sportspecifieke doelstelling van de federatie in derde graad te behalen. 18 procent behaalt dit niet, 12 procent weet het niet en 22 procent geeft aan dat dit niet van toepassing was. Het percentage aan (top)sporters die ligt het hoogst bij triatlon (60%, n=3), handbal (80%, n=12), basketbal (67%, n=8), volleybal (70%, n=16) en judo (63%, n=10). Het zijn opnieuw volleybal, basketbal en handbal waar de meeste (top)sporters de tussentijdse doelstellingen behalen. De einddoelstelling, aangegeven door de federatie, wordt door 17 procent behaald op de leeftijd van 19 tot 20 jaar, terwijl ook hier een lager percentage (12%) de einddoelstelling behaalt op de leeftijd van 20 tot 21 jaar en nog minder (top)sporters (7%) behaalt de einddoelstelling op de leeftijd van 23 jaar of ouder. Dat onze „jonge‟ populatie aan afgestudeerden (67% tussen 18 en 23

35


jaar) verkaart deels het lage percentage aan (top)sporters die de einddoelstelling heeft behaald. Een groot deel van deze (top)sporters heeft nog een groeipotenteel.

5. BESLUIT Of de topsportschool voldoende bijdraagt tot het behalen van de finale doelstellingen van de Vlaamse overheid is een centrale vraag binnen dit onderzoek. Deze prangende vraag wordt ook vaak gesteld in de media. In 2008-2009 behaalden bij de individuele sporten 19 afgestudeerde topsporters van de topsportschool minimaal een top 8 plaats op een Europees kampioenschap waarbij de gymnasten het hoogste niveau behalen. Sommigen zijn ervan overtuigd dat er geen topsportschool nodig is om topsportsucces te behalen. Voor 11 topsporters, naast de topsportschool, die in 2008-2009 minimaal een top 8 plaats op een Europees kampioenschap hebben behaald blijkt dit ook het geval te zijn maar dikwijls worden deze topsporters wel ondersteund vanuit de federatie of overheid. In verschillende gevallen kan de topsporter ook gebruik maken van onder andere de faciliteiten, trainingen en de trainer van de topsportschool. Het zijn de wielrenners naast de topsportschool die het hoogste niveau behalen. Toch blijft een kritische noot dat het aantal topsporters in Vlaanderen die de internationale top behalen zeer beperkt is. In de loop der jaren heeft de topsportschool steeds meer kwaliteit kunnen leveren waardoor steeds meer potentiële topsporters de stap topsportscholen

steeds

beter

naar de topsportschool zetten. Dat het rendement van de

wordt

is

merkbaar

in

de

positieve

evolutie

van

jeugdkampioenschappen voornamelijk binnen de topsportschool. Zo behaalde België in 2009 op het European Youth Olympic Festival in Tampere twaalf medailles, waarvan acht door leerlingen uit de Vlaamse topsportscholen (Auxipress, 2010). De subjectieve peiling naar hoogst haalbare ambities reikt iets hoger bij de respondenten naast de topsportschool, met een significantie voor atletiek. 142 (45%) van deze (top)sporters en 119 (34%) van de afgestudeerde (top)sporters gelooft in hun kansen om een top acht plaats van Europa te behalen.

36


Pijler 4: talentontwikkeling 1. INLEIDING Pijler 4 start wanneer jonge sporters met bijzondere begaafdheden worden ontdekt en speciale aandacht krijgen. Een goed talentidentificatiesysteem moet ervoor zorgen dat het maximale potentieel aan talenten wordt bereikt. Nadien volgt de periode van talentontwikkeling en topsportbeoefening die een periode van gemiddeld acht tot tien jaar aan intensieve training en aangepaste begeleiding vereist (Bloom, 1985; Ericsson, 2003; Ericsson & Charness, 1994). De overgang van jong talent naar topsporter is niet alleen lang maar ook complex. Een topsportcarrière verloopt doorheen verschillende fasen waarbij de sportieve fase ook parallel loopt met, en beïnvloed wordt door, de ontwikkeling van de jonge atleet op andere domeinen (Wylleman & Lavallee, 2004). De onderstaande figuur van Wylleman & Lavallee illustreert deze verschillende fasen in de topsportcarrière en welke

transities zich voordoen op atletisch, psychologisch,

psychosociaal en academisch niveau.

Figuur 5: Ontwikkelingsmodel van de transities ervaren door een atleet op atletisch, psychologisch, psychosociaal en academisch niveau (Wylleman & Lavallee, 2003)

Leeftijd

10

15

Atletische ontwikkeling

Initiatie

Ontwikkeling

Psychologische

Schoolkind

ontwikkeling

Ouders

Psychosociale ontwikkeling

Studie/beroepsontwikkeli ng

Puberteit

20

Coach Ouders

Discontinuatie

Familie

Partner

(Coach)

Coach

Middelbaar

Universiteit of

Onderwijs

Vervolgopleiding

10

35

Volwassen

Leeftijdsgenoten

Broer/zus

30

Perfectie

Adolescentie

Leeftijdsgenoten

Lager Onderwijs

25

15

20

Leeftijdsgenoten

Beroepscarrière

25

30

35

Talentrijke kinderen kunnen door middel van een goed talentidentificatiesysteem herkend worden als

potentiële

topsporter

en

belanden

zo

in

de

ontwikkelingsfase

van

een

mogelijke

topsportcarrière. De ontwikkeling van jeugdige talenten op sportief vlak hangt nauw samen met de ontwikkeling die ze op andere domeinen doorlopen. Specifiek voor ons onderzoek is de transitie op academisch en beroepsniveau. Aangezien jongeren in België schoolplichtig zijn tot 18 jaar bestaan er

overlappingen

tussen

het

lager

en

secundair

onderwijs

en

de

initiatie-

en

talentontwikkelingsfase. Deze dubbele rol van student en atleet zet individuen in situaties waar men al de beschikbare tijd en energie moet steken in het ontwikkelen van deze twee gebieden (Wylleman, De Knop, Verdet, Erpic,2007).

37


Om hieraan tegemoet te komen werden in 1998 in Vlaanderen de topsportscholen opgericht met als doel een zo optimaal mogelijke combinatie tussen topsport en studie te faciliteren. Deze periode vergt een goed doordachte aanpak. Zo moeten er niet alleen per ontwikkelingsfase maar zelfs per trainings- en competitieperiode welbepaalde trainingsvolumes en –intensiteiten afgewerkt worden. Dit is enkel mogelijk mits voldoende ondersteuning die vaak vanuit club en/of federatie komt. In dit hoofdstuk gaan we hier dieper op in. Uit de 1-meting van het topsportklimaat in Vlaanderen (De Bosscher et al., 2008) bleek namelijk dat 61 procent van de atleten en 70 procent van de trainers aangeven dat de ondersteuning die ze in Vlaanderen krijgen als aankomend talent onvoldoende is om het hoogst bereikbare niveau te behalen. Ook geven 41 procent van de coaches en 47 procent van de atleten aan dat de éérste aandacht van de club of federatie voor de jeugdige talenten te laat komt. In het eerste deel gaan we dieper in op het traject dat de topsporter aflegt vooraleer deze in een TSS komt en proberen we te achterhalen in welke mate de respondenten oordelen dat ze voldoende ondersteuning kregen om hun hoogst haalbare niveau te bereiken.

2. TOPSPORTSCHOLEN: AFGESTUDEERDEN 2.1

EEN

EVALUATIE

DOOR

DE

Selectiecriteria voor participatie in een topsportschool

Het aantal leerlingen ingeschreven in een TSS, steeg van 477 in het schooljaar 2004-2005 naar 683 in het schooljaar 2009-210. De TSS is echter niet voor elke sporttak/discipline per definitie het meest aangewezen instrument om de talentontwikkeling in deze leeftijdscategorie optimaal in te vullen (topsportactieplan Vlaanderen II, 2009-2012). De topsportscholen hebben al een hele evolutie afgelegd, ook op vlak van de selectiecriteria. De talentdetectie speelt hier een belangrijke rol. Overeenkomstig het actieplan verwijst talentdetectie naar alle maatregelen en initiatieven met betrekking tot de instroom van getalenteerde jongeren in een topsportprogramma. Talentdetectie vereist expertise en een gerichte werking per sporttak inzake (1) de identificatie van talent aan de hand van talentidentificatie parameters (“welke kenmerken moeten we observeren/meten op welke leeftijd/ontwikkelingsfase ?”), (2) de opsporing van talenten in een ruimere groep (“hoe wordt het zoeken naar jongeren met de geschikte kenmerken effectief en efficiënt georganiseerd ?”) en (3) de

selectie

van

een

beperkte

groep

getalenteerde

jongeren

voor

deelname

aan

een

topsportprogramma (“Welke selectiecriteria of normen worden op welke leeftijd/ontwikkelingsfase opgelegd?”) (topsportactieplan Vlaanderen II, 2009-2012). Om een TSS op te starten en/of verder te blijven investeren in een bestaande TSS zal er in de toekomst aan een aantal criteria voldaan moeten worden. Zo zal de TSS moeten kaderen in een volledig

traject/programma

van

talentontwikkeling.

In

het

traject

van

detectie

van

een

topsporttalent tot het behalen van internationaal topsportsucces, dient een TSS een deel van het geheel te vormen. De nadruk moet liggen op doorstroommogelijkheden in verdere samenwerking met de topsportfederatie. De selectiecriteria moeten ook gericht zijn op het behalen van een internationaal niveau. De finaliteit van de selectiecriteria dient per graad ondubbelzinnig vastgelegd te worden in een convenant tussen Bloso en de betrokken federatie. De criteria dienen voldoende

38


streng gesteld te worden, zodat uitsluitend leerlingen/topsporters van voldoende hoog niveau in functie van doorgroeimogelijkheden weerhouden worden. Selectiecriteria voor de TSS In dit deel gaan we na of de topsporters al dan niet op de hoogte waren van de selectiecriteria gehanteerd door de TSS alsook de beoordeling van de haalbaarheid van deze criteria. Uit de resultaten van dit onderzoek blijkt dat gemiddeld 73 procent (n=248) van de afgestudeerde (top)sporters op de hoogte was van de selectiecriteria gehanteerd door de TSS. Bij tennis, basketbal en badminton geeft echter minder dan de helft aan hiervan op de hoogte te zijn geweest. Deze criteria worden door gemiddeld 43 procent

73% van de afgestudeerde (top)sporters van

(n=145) van de afgestudeerde (top)sporters als

de TSS was op de hoogte van de

correct tot zeer correct beschouwd, 43 procent

selectiecriteria. 43% beoordeelt deze als

(n=143)

correct tot zeer correct, 43% als neutraal en

is

hieromtrent

neutraal

terwijl

14

procent (n=46) de criteria als moeilijk tot zeer moeilijk

haalbaar

aanschouwen.

Dat

14% als moeilijk tot zeer moeilijk haalbaar

deze

selectiecriteria zeer sportspecifiek zijn uit zich in de beoordeling tussen de verschillende sporten. Tabel 11 geeft hiervan een overzicht per sporttak. Tabel 15: percentage van de afgestudeerde (top)sporters die op de hoogte waren van de selectiecriteria van de TSS Atl.

Jud.

Ten.

Wie.

Zwe.

Vol.

Gym.

Bas.

N=62

N=36

N=19

N=15

N=19

N=45

N=27

N=26

ja

75,8%

86,1%

47,4%

80,0%

84,2%

68,9%

74,1%

46,2%

nee

24,2%

13,9%

52,6%

20,0%

15,8%

31,1%

25,9%

53,8%

Han.

Ski.

Sno.

Bad.

Gol.

Sch.

Tae.

Tri.

Taf.

Gem

N=40

N=6

N=3

N=14

N=8

N=3

N=4

N=7

N=7

N=341

ja

85,0%

66,7%

66,7%

42,9%

100,0%

66,7%

100,0%

85,7%

57,1%

72,7%

nee

15,0%

33,3%

33,3%

57,1%

0,0%

33,3%

0,0%

14,3%

42,9%

27,3%

Slechts één tennisser oordeelt de selectiecriteria als correct terwijl zeven tennissers de selectiecriteria als moeilijk tot zeer moeilijk haalbaar bestempelen. Ook bij zwemmen liggen de meningen verdeeld. Acht zwemmers zijn van oordeel dat de selectiecriteria correct tot zeer correct zijn terwijl zeven zwemmers deze als moeilijk haalbaar bestempelen. De grote meerderheid van de (top)sporters (88%) paste zijn trainingen niet aan voor het behalen van de criteria. De meeste aanpassingen gebeurden bij gymnastiek waar één derde van de gymnasten (n=9) aangeeft meer en anders te hebben getraind in voorbereiding van het behalen van de selectienorm. Van de (top)sporters die niet zijn ingestapt in de TSS was 76 procent op de hoogte van de

selectiecriteria

die

door

de

grote

meerderheid als haalbaar tot zeer goed haalbaar bestempeld worden. 76 procent

76% van de (top)sporters naast de TSS kreeg de kans om naar een TSS te gaan en was op de hoogte van de selectiecriteria die door de meerderheid als haalbaar bestempeld worden

kreeg ook de kans om naar de TSS te gaan.

39


Tot slot polsten we bij de afgestudeerde topsporters welk traject er vooraf ging aan hun selectie voor de TSS. Ongeveer één derde van de bevraagde (top)sporters (uit de TSS) geeft aan geen oproep vanuit de federatie te hebben ontvangen om eerst deel te nemen aan een training alvorens geselecteerd te worden voor de TSS. Zoals blijkt uit onderstaande tabel liggen deze percentages het hoogst bij atletiek (49%), wielrennen (46%), basketbal (59%), ski (100%, n=5) en triatlon (80%, n=4). Meer dan 40 procent had bovendien nog nooit deelgenomen aan een stage of werd opgeroepen voor een selectie vanuit de federatie alvorens geselecteerd te worden voor de TSS. Tabel 16: aantal trainingen vanuit de federatie alvorens de (top)sporter geselecteerd werd voor de TSS Aantal

Atl.

Jud.

Ten.

Wie.

Zwe.

Vol.

Gym.

Bas.

N=41

N=19

N=12

N=13

N=16

N=34

N=14

N=17

0

48,8%

36,8%

16,7%

46,2%

25,0%

22,9%

35,7%

58,8%

1-3

24,4%

26,3%

41,7%

46,2%

56,3%

48,6%

35,7%

35,3%

>3

26,8%

36,8%

41,7%

7,7%

18,8%

28,6%

28,6%

5,9%

Aantal

Han.

Ski

Sno.

Bad.

Gol.

Sche.

Tae.

Tri.

Taf.

totaal

N=23

N=4

N=1

N=11

N=8

N=3

N=2

N=5

N=5

N=230

0

26,3%

100%

100%

10,0%

12,5%

0,0%

50,0%

80,0%

25,0%

35,9%

1-3

47,4%

0,0%

0,0%

30,0%

25,0%

33,3%

0,0%

0,0%

0,0%

35,0%

>3

26,3%

0,0%

0,0%

60,0%

62,5%

66,7%

50,0%

20,0%

75,0%

29,1%

Deze cijfers lagen voor stages het hoogst bij en

Één derde van afgestudeerde (top)sporters van

ski/snowboard (67%). Voor selecties lag het

de TSS kreeg geen oproep om deel te nemen

cijfer het hoogst bij atletiek (63%).

aan een training, meer dan 40% voor een stage

Vandaag de dag werken federaties steeds meer

of selectie alvorens in te stappen in de TSS

wielrennen

(67%),

basketbal

(77%)

een meer aan het optimaliseren van hun talentdetectiesysteem. We vergelijken daarom de verschillen vóór en na 2005. Toch geeft gemiddeld nog 22 procent van de (top)sporters die in 2005 of later zijn uitgestapt aan geen selectie gehad te hebben voor een training , stage of selectie alvorens in te stappen in de topsportschool. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het aantal percentage voor en na uitstap 2005 die aangeven geen niet geselecteerd te zijn geweest voor een training, stage of wedstrijd.

Aantal

Trainingen

Stage

Selectie

Voor 2005

Na 2005

Voor 2005

Na 2005

Voor 2005

Na 2005

0

48,1(n=26)

30,8 (n=36)

57,9(n=33)

38,8(n=47)

44,1(n=26)

37,3(n=47)

1-3

27,1 (n=15)

35,0(n=41)

33,4(n=19)

42,2(n=51)

33,9(n=20)

43,7(n=55)

>3

24,8(n=13)

34,2(n=40)

8,7(n=5)

19,0(n=23)

22,0(n=13)

19,0(n=22)

Wel dienen we er rekening mee te houden dat dit een retrospectief onderzoek is, waarbij de respondenten gevraagd wordt terug te blikken op het verleden en we bijgevolg voor ogen moeten houden dat men zich dit mogelijk niet meer herinnert. Ook bestaat de mogelijkheid dat de topsporter niet altijd op de hoogte is van sommige selectieprocedure zoals scouting. Dit zijn desalniettemin belangrijke vaststellingen die grondig dienen opgevolgd te worden.

40


Het actieplan Vlaanderen II (Muyters,2010) stelt namelijk dat de selectiecriteria voldoende streng dienen gesteld te worden, zodat uitsluitend leerlingen/topsporters van voldoende hoog niveau in functie van doorgroeimogelijkheden weerhouden worden. Het is dan ook belangrijk dat de federaties het potentieel van de talenten die voor de TSS in aanmerking komen goed kennen, en deze talenten gedurende een lange periode op de voet worden gevolgd vooraleer de stap naar een TSS te zetten.

2.2

In- en uitstroom aan de topsportschool

In dit deel bekijken we het traject dat een topsporter doorheen zijn carrière heeft doorlopen. De onderstaande figuur geeft een overzicht van het carrièreverloop van afgestudeerde topsporters bij de cat I sporten aangevuld met handbal. Bij de andere sporten ligt het aantal respondenten te laag om een correct beeld weer te geven, opgesplitst per categorie. Hierbij kunnen we een aantal zaken vaststellen. Doorgaans komen de topsporters bij vroegspecialistatiesporten, zoals tennis, gymnastiek en zwemmen ook vroeger in contact met hun sporttak en –opvallend genoeg- hebben deze topsporters ook (gemiddeld) vóór de leeftijd van 18 jaar de TSS verlaten.

Initiatiefase, contact met de sport en specialisatie De initiatiefase ligt bij de afgestudeerde (top)sporters van de TSS het vroegst bij tennis, gymnastiek en zwemmen en deze ligt gemiddeld tussen de leeftijd van 5 en 7 jaar. Het zijn ook deze drie sporten waar de (top)sporter zich het vroegst enkel op zijn sport toelegt. Bij wielrennen ligt de initiatie fase (11 jarige leeftijd) het laatst. Gemiddeld 41 procent van de afgestudeerde (top)sporters aan de TSS beoefende naast hun sport als (top)sporter nog gemiddeld 6 jaar een andere sport tijdens hun jeugdjaren. Voetbal, zwemmen, basketbal, gymnastiek en atletiek zijn hierbij de meest populaire sporten. Bij (top)sporters naast de TSS is dit de helft. Gemiddeld zit een leerling topsport 2,8 jaar op de TSS, gaande van 4,3 jaar bij tafeltennis, 3,1 jaar bij gymnastiek, 3,4 jaar bij tennis en 3,1 bij handbal tot 1,9 jaar bij trialton, 1,3 jaar bij schermen en 2,0 jaar bij wielrennen. Ook na 2005 blijkt de topsporter gemiddeld 2,8

Gemiddeld zit een leerling/topsport 2,8 jaar op een TSS

jaar op een topsporterschool zitten. Daar pas in 2004 de uitbreiding naar de eerst graad plaats vond is het pas sinds dit schooljaar mogelijk (2009-2010) het volledige traject van het eerste t.e.m. het zesde studiejaar af te leggen binnen de TSS. Verder dient ook rekening gehouden te worden dat de TSS schermen en triatlon pas later zijn opgestart. Dit alles betekent dat de impact van deze TSS op de totale topsportcarrière van een topsporter niet mag onderschat, maar ook niet mag overschat worden. Voorafgaand aan de TSS legt de (top)sporter gemiddeld 6 jaar af waarin deze zich specialiseert in zijn huidige sport. Ook blijkt uit onze gegevens dat 41 procent van de afgestudeerden van de TSS gemiddeld 6,1 jaren een andere sport heeft beoefend tijdens de jeugdjaren. Bij de twee zogenaamde vroegspecialisatiesporten, namelijk tennis en gymnastiek, en bij wielrennen heeft minder dan één derde nog een andere sport beoefend. Bij de (top)sporters naast de TSS heeft de helft tijdens zijn jeugdjaren nog 5,8 jaren een andere sport beoefend.

41


Het tijdsverloop tussen het moment waarop men met de sporttak voor het eerst in contact komt en het waarop men zich in de huidige sporttak specialiseert, is gemiddeld 3,1 jaren.

2.3 Instap topsportschool De instapleeftijd aan de TSS ligt grotendeels tussen 14 en 16 jaar. Bij vroegspecialisatie sporten zoals tennis en gymnastiek evenals tafeltennis (n=4) zien we dat meer dan de helft van de (top)sporters is ingestapt op de leeftijd van 12 jaar. Bij wielrennen stapte de helft (n=7) in op de leeftijd van 16 jaar. Bij sporten zoals judo (n=29), handbal (n=22), wielrennen (n=10), volleybal (n=36), ski/snowboard (n=5), golf (n=5), triatlon (n=4) en taekwondo (n=3) verliet meer dan 70 procent de TSS na het zesde jaar. Bij tennis, zwemmen, gymnastiek en basketbal ligt dit meer verdeeld over de jaren heen. Figuur 6: carrièreverloop van de cat. I sporten + handbal 17,7 17,6

18

17,4 17,2 17 16,5 15,8 15,6

17 16

16,1 14,9

15

15,5

14,8 14,9

14 13

12,8

12

12,8 12,3

12 11,6 11,3

11

11,4

14,1 13,9 13,5

11,2

10

10

9

9,1

8

8,5 8 8,0

9,3 8,4

7,4 7

6,7 6,5

6

5,9

5

contact sport atletiek

basketbal

enkel huidige sport gymnastiek

judo

instap TSS tennis

volleybal

verlaten TSS zwemmen

wielrennen

42

handbal


Aan de respondenten werd gevraagd om deze instapleeftijd te beoordelen. Tabel 17: beoordeling van de instapleeftijd in de TSS per sporttak Atl.

Jud.

Ten.

Wie.

Zwe.

Vol.

Gym.

Bas.

Han.

N= 61

N= 36

N=18

N=15

N=19

N=44

N=27

N=26

N=39

net goed

62,3%

61,1%

61,1%

53,3%

68,4%

61,4%

51,9%

57,7%

53,8%

te laat

19,7%

27,8%

16,7%

33,3%

10,5%

22,7%

33,3%

26,9%

30,8%

te vroeg

18,0%

11,1%

22,2%

13,3%

21,1%

15,9%

14,8%

15,4%

15,4%

Ski

Sno.

Bad.

Gol.

Sch.

Tae.

Tri.

Taf.

Tot.

N=6

N=3

N=14

N=8

N=3

N=4

N=7

N=7

N=337

net goed

50,0%

100,0%

64,3%

75,0%

33,3%

100,0%

28,6%

57,1%

59,6%

te laat

33,3%

0,0%

0,0%

12,5%

66,7%

0,0%

71,4%

28,6%

24,3%

te vroeg

16,7%

0,0%

35,7%

12,5%

0,0%

0,0%

0,0%

14,3%

16,0%

60 procent (n=201) is van mening dat hun instapleeftijd in de TSS net goed was. 24 procent (n=82) vindt dat zijn of haar instapleeftijd te laat was waaronder één derde (n=9) van de respondenten bij gymnastiek, twee (op 3) schermers en vijf (op 7) triatlon. Dat de topsportschool schermen en triatlon pas recent is opgestart is hiervoor een verklaring. Ook delen onder andere nog twaalf andere atleten, tien judoka‟s, tien volleyballers en zeven basketballers deze mening. We vroegen de (top)sporters hun antwoord toe te lichten. Daarbij geven vijf (top)sporters aan dat een vroegere professionele begeleiding beter was geweest of een betere ontwikkeling tot gevolg zou gehad hebben. Volgens drie respondenten is een techniek aanleren op vroege leeftijd belangrijk. Volgens vier respondenten zou een vroegere instap ertoe geleid hebben dat ze meer uit hun carrière gehaald zouden hebben. Verder geven drie (top)sporters aan teveel trainingsachterstand gehad te hebben en vijf andere (top)sporters geven aan dat ze door hun late instap te weinig ontwikkeld waren. Anderzijds vond 16 procent (n=54) hun instapleeftijd te vroeg. Dit zijn voor het merendeel tennissers (22%, n=4), zwemmers (21%, n=4) en badmintonners (36%, n=5). Verder vonden ook onder andere elf atleten, zeven volleyballers, zes handballers hun instapleeftijd te vroeg. Van deze (top)sporters, geven elf (top)sporters aan dat ze te jong

waren

voor

een

grote

trainingshoeveelheid.

Zes

respondenten had nog een groeiachterstand of gaf aan een laatbloeier te zijn, volgens hen was een latere instap beter

60% vond de instapleeftijd aan de TSS net goed, 24% te laat en 16% te vroeg

geweest. Drie (top)sporters benadrukken dat de grote drop out te wijten is aan het “te veel” op “te vroege” leeftijd. Verder zijn er ook 2 (top)sporters die het mentaal te zwaar hadden en 2 andere (top)sporters vinden dat jonge (top)sporters nog nood hebben aan hun ouders. Volgens hen waren ze te jong om hun eigen leven te leiden. Onderstaande tabel geeft een gedetailleerd beoordeling van de instapleeftijd weer. Grote verschillen in beoordeling van de instapleeftijd tussen de uitstappers na 2005 en de selectietopsporters met de andere (top)sporters zijn er niet te vinden. 62 procent van de uitstappers na 2005 en 59 procent van de selectie-topsporters beoordelen hun instapleeftijd als goed. 14 procent

43


van de uitstappers na 2005 en 16 procent van de selectie-topsporters is van mening dat hun instapleeftijd te vroeg was tegenover 25 procent van de uitstappers na 2005 en 24 procent van de selectie-topsporters beoordeelt hun instapleeftijd als te laat.

2.4 Drop outs Wanneer we vervolgens dieper ingaan op het moment

waarop

de

(top)sporters

de

TSS

verlaten, blijkt 41 procent (n=133) de TSS

41 procent heeft de TSS vroegtijdig verlaten op gemiddelde leeftijd van 15,5 jaar

vroegtijdig te hebben verlaten op de gemiddelde leeftijd van 15,5 jaar. We vroegen de (top)sporters om uit een reeks van antwoordmogelijkheden de reden aan te duiden. De onderstaande figuur geeft de verschillende redenen weer die hiervoor door de topsporters werden aangehaald.

Figuur 7: redenen van het vroegtijdig verlaten van de TSS

40,0% 35,9% 35,0%

30,0%

27,6%

25,0% 18,8%

20,0% 15,0% 10,0%

8,2%

9,4%

5,0% 0,0% kwetsuren

niet voldaan aan criteria TSS

omwille van andere moeilijke combinatie studierichting topsport-studie

andere reden

Voor gemiddeld 28 procent (n=47) van de (top)sporters is een kwetsuur de aanleiding geweest voor het vroegtijdig verlaten van de TSS.

Deze

(top)sporters

situeren

zich vooral bij gymnastiek (n=16) en atletiek (n=9). 19 procent (n=34) voldeed

niet

meer

aan

de

28% van de (top)sporters verliet de TSS vroegtijdig omwille van kwetsuur, 19% omwille van het niet behalen van criteria, 8% omwille van studierichtingen en 9% omwille van de combinatie tss topsport en studie

selectiecriteria gehanteerd door de TSS. Deze (top)sporters situeren zich het meest bij atletiek (n=7), tennis (n=7), basketbal (n=5) en zwemmen (n=4). Een andere reden die via de gesloten vraag werd aangeboden is de moeilijke combinatie tussen topsport en studie evenals het verkiezen van een andere studierichting. Voor net iets minder dan 10 procent van de (top)sporters was dit de reden voor het vroegtijdig verlaten van de TSS. Meer dan één derde van de (top)sporters gaf zelf nog andere oorzaken aan. De andere redenen werden geclusterd in volgende thema‟s:

44




heimwee, geen toffe groep, niet leuk meer vinden, verkeerde mentaliteit: 39% (n=22)



verkeerde trainingsmethode of geen verbetering merkbaar: 14% (n=8)



internaat: 5% (n=3)



te weinig vrije tijd: 7 % (n=4)



wrijvingen met topsportactoren, geen communicatie, geen geloof in topsporter :12% (n=7)



medische redenen: 5% (n=3)



verandering van locatie/ naar buitenland/ te ver: 12% (n=7)



ongekende reden, niet meegedeeld: 4% (n=2)

We gingen dieper in op het niveau van de (top)sporters die de topsportschool vroegtijdig hebben verlaten. Zeven (top)sporters geven aan momenteel tot de top 8 van Europa te behoren. Bij 5 van deze topsporters was een blessure de aanleiding om te stoppen. 1 topsporter wou de lat op studieniveau hoger leggen en een andere topsporter verliet de TSS vroegtijdig omwille van een Cattest.

2.5

Concept van de topsportschool

Het doel van de topsportscholen is de jongeren de kans te bieden hun sport op hoog niveau te beoefenen in combinatie met hun studies. Binnen de

66%

TSS leeft de leerling/topsporter samen met andere

tevreden,

beloftevolle

jongeren en kan

ontevreden over het concept van de TSS

aangepast

onderwijs

hij/zij en

genieten van

van

de

(top)sporters

20%

matig

en

is

zeer 14%

deskundige

trainingsbegeleiding in kwalitatieve trainingscentra. We gingen dan ook na hoe tevreden de afgestudeerde (top)sporters zijn over de TSS in zijn totaliteit: het concept, de studiebegeleiding en de sportieve begeleiding. Zoals weergegeven in de onderstaande figuur blijkt dat de afgestudeerde (top)sporters tamelijk tevreden zijn over het totale concept van de TSS. 66 procent is (zeer) tevreden, 20 procent matig tevreden terwijl 14 procent ontevreden gestemd is.

45


Figuur 8: beoordeling van het concept van de TSS

80,0% 69,4%

70,0%

66,0%

60,0% 50,0%

39,3%

40,0% 34,0% 30,0% 20,0%

26,7% 19,6% 16,5%

14,4% 11,1%

10,0% 0,0% concept TSS (helemaal) ontevreden

studiebegeleiding

sportieve begeleiding

noch ontevreden, noch tevreden

(helemaal) tevreden

De sportieve begeleiding binnen de TSS wordt algemeen redelijk goed beoordeeld. 69 procent is hier (zeer) tevreden over, 17 procent matig terwijl 11 procent ontevreden is. 66 procent (n=186) is van mening dat de TSS veel tot zeer veel heeft bijgedragen tot de sportieve prestaties. Bij volleybal, gymnastiek, basketbal, handbal en taekwondo (n=3) geeft minder dan 5 procent van de (top)sporters aan dat de TSS weinig heeft tot hun sportieve prestaties. Minst tevreden zijn de respondenten bij tennis waar 43 procent (n=6) aangeeft dat de TSS weinig heeft bijgedragen tot hun sportieve prestaties. Daar het over een longitudinaal onderzoek gaat en de topsportscholen een evolutie doormaken, werden de data ook opgesplitst tussen de topsporters die de TSS voor en na 2005 hebben verlaten. Er werd voor 2005 gekozen daar er in 2004 een tweede topsportconvenant werd afgesloten waarbij een aantal maatregelen werden getroffen m.b.t. de werking van de TSS Er werden echter geen significante verschillen terug gevonden tussen de beoordeling van de topsporters vóór en na 2005. In tegenstelling tot de sportieve begeleiding is de (top)sporter minder tevreden over de studiebegeleiding. Slechts 39 procent is tevreden over deze begeleiding, 34 procent is matig tevreden terwijl 27 procent ontevreden is. Opvallend is dat slechts 13 procent vindt dat de TSS veel tot zeer veel heeft bijgedragen tot de studieprestaties, 60 procent is van mening dat de TSS hier weinig heeft toe bijgedragen. Hierbij dient opgemerkt dat in 2007 er in de TSS een topsportschoolcoördinator werd aangesteld, een maatregel die bedoeld was om dit pijnpunt aan te pakken. Dankzij onder meer deze maatregel is er wel een positieve evolutie merkbaar tussen de beoordeling van de topsporters voor en na 2005, namelijk 44 procent van de uitstappers na 2005 beoordeelt de studiebegeleiding goed tot zeer goed terwijl 22 procent deze als slecht beoordeelt.

46


Sportspecifiek zijn de (top)sporters bij

66% is tevreden over het concept van de TSS, 69%

volleybal, gymnastiek, handbal, schermen

over de sportieve begeleiding en 39% over de

en triatlon het meest tevreden over het

studiebegeleiding binnen de TSS.

concept, de sportieve- en

66% vindt dat de TSS veel heeft bijgedragen tot de

studiebegeleiding van de TSS. De

sportieve prestaties, 13% tot de studieprestaties.

nettoscore ligt hier boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore. Verder zijn ook de atleten, golfers en ski/snowboarders tevreden over het totaalplaatje van de TSS. Minder positief zijn de tennissers waar slechts 5 (top)sporters (36%) tevreden zijn over het concept van de TSS. Negatieve nettoscores zijn enkel terug te vinden voor de studiebegeleiding bij wielrennen, basketbal, golf en tafeltennis. De (top)sporters bij zwemmen (47%,n=8), ski/snowboard (78%,n=7), triatlon (71%,n=5) zijn het meest tevreden over de studiebegeleiding binnen de TSS. Bij de vraag of de TSS heeft bijgedragen tot de studieprestaties krijgen we slechts bij twee sporten, triatlon en taekwondo, een positieve nettoscore, wat betekent dat we bij de andere sporten kunnen stellen dat de meerderheid van de respondenten van mening zijn dat de studiebegeleiding zeker voor verbetering vatbaar is.

2.6

Traininguren tijden de topsportschool

Dat het aantal trainingsuren zowel leeftijdsgebonden als sportspecifiek is, blijkt uit onderstaande figuur. De afgestudeerde (top)sporters werd gevraagd naar het aantal trainingsuren tijdens de TSS. Algemeen liggen de hoogste trainingsuren tijdens de talentontwikkeling bij gymnastiek en tennis. Voor de leeftijd van 12 tot 14 jaar zijn het de respondenten van de vroegspecialisatie sporten, namelijk gymnastiek, tennis en zwemmen die de hoogste trainingsuren weergeven. De trainingsuren bij wielrennen liggen tijdens deze fase het laagst. Naar het einde van de ontwikkelingsfase

zijn het

nog steeds de

gymnasten met

de

meeste trainingsuren. De

respondenten bij judo, tennis, volleybal en zwemmen trainen gemiddeld tussen de 19 en 23 uur/week. Voor atletiek, basketbal en wielrennen ligt dit gemiddeld tussen 14 en 16 uur/week.

47


Figuur 9: grafisch overzicht van het aantal trainingsuren tijdens de talentontwikkeling 35,0

29,9

30,0

30,8 28,3 24,0 22,7

25,0

21,6

21,5 19,1

19,0

20,0

16,015,5

14,5

15,0

17,4

14,0

14,1

15,0

14,9

11,5 10,0

10,7 9,0

8,6

8,1

8,7 5,3

5,0

0,0

Atletiek

Basketbal

Gymnastiek

Judo

Totaal u/week 12-14 jaar

De

totale

trainingsuren

begeleidingsvormen. sportspecifieke

De

vormen.

kunnen

Volleybal


we

opsplitsen

trainingsvormen Onder

Tennis

Zwemmen

Wielrennen


in

omvatten

sportspecifieke

de

begeleidingsvormen

zowel

zitten

de

de

trainingsvormen

conditietraining medische-,

en

als

de

mentale

en

voedingsbegeleiding. Onderstaande tabellen geven per leeftijdscategorie een overzicht van het aantal trainingsuren dat de respondenten besteden aan de verschillende trainingsvormen. Tabel 18: overzicht van het aantal trainingsuren tussen de leeftijd van 12 tot 14 jaar 12-14 jaar Totaal week/u

Conditietraining

Sportspecifiek

Gem.

Atl.

Bas.

Gym.

Jud.

Ten.

Vol.

Zwe.

12,5

8,1

8,6

29,9

9,0

17,4

8,7

14

Wie. 5,3

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

3,2

3,0

1,4

6,0

2,2

5,6

2,9

2,6

3,0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

6,5

4,0

4,7

21,0

7,4

7,9

5,6

5,1

2,2

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

Medische

0,4

0,2

0,2

0,9

0,3

2,7

0,0

0,1

0

begeleiding

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

Mentale begeleiding

Voedingsbegeleiding

0,3

0,1

0,0

0,6

0,0

2,6

0,0

0,3

0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

0,3

0,1

0,0

1,3

0,1

2,3

0,3

0,4

0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

Tabel 19: overzicht van het aantal trainingsuren tussen de leeftijd van 14 tot 16 jaar 14-16 jaar Totaal week/u

Conditietraining

Sportspecifiek

Medische begeleiding

Mentale begeleiding

Voedingsbegeleiding

Gemi.

Atl.

Bas.

Gym.

Jud.

Ten.

Vol.

Zwe.

16,5

11,5

16,0

30,8

19,0

24,0

14,1

14,9

Wie. 10,7

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

5,1

5,0

3,6

6,1

5,2

8,0

4,8

4,4

7,0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

9,5

5,3

10,2

21,0

11,7

10,0

8,6

5,4

4,6

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

0,9

0,7

0,9

1,4

0,6

2,3

0,6

0,3

0,4

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

0,5

0,1

0,6

0,9

0,2

3,8

0,6

0,2

0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

0,4

0,4

0,1

0,3

0,2

2,7

0,4

0,6

0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

48


Tabel 20: overzicht van het aantal trainingsuren tussen de leeftijd van 16 tot 18 jaar 16-18 jaar Totaal week/u

Conditietraining

Sportspecifiek


Mentale begeleiding

Voedingsbegeleiding

Gem.

Atl.

Bas.

Gym.

Jud.

Ten.

Vol.

Zwe.

Wie.

19,1

14,5

15,5

28,3

21,6

22,7

21,5

19,1

15,0

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

6,6

5,8

3,7

5,3

6,7

8,2

6,9

5,5

12,5

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

10,4

7,2

10,4

22,0

11,9

10,8

12,2

11,6

4,4

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

1,3

1,5

1,1

1,1

1,5

1,7

0,8

1,2

0,8

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

0,6

0,5

0,7

0,8

0,3

1,5

0,7

0,8

0,6

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

0,5

0,7

0,8

0

0,3

0,9

0,7

0,5

0,1

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

uur/week

49


2.7

De sterke en zwakke punten van de topsportschool

Om meer diepgang te bekomen vroegen we bij wijze van inleiding in een open vraag aan de (top)sporters om aan te geven wat volgens hen de drie sterke en drie zwakke punten zijn van de TSS. Deze werden inductief verwerkt, en geclusterd in categorieën. (a) Afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool Sterke punten van de topsportschool In totaal werden er door de afgestudeerde (top)sporters 492 positieve opmerkingen geformuleerd over de TSS. Een overzicht na groepering wordt weergegeven in de onderstaande figuur. Figuur 10: de sterke punten van de TSS volgens de afgestudeerde (top)sporters (n=492)

vervoer/ligging (n=9), 1,8% trainingsniveau (n=13), 2,6%

zelfstandigheid (n=7), 1,4% financieel aspect internaat (n=2), 0,4% (n=8), 1,6%

trainingsmogelijkheden (n=28), 5,7% sfeer (n=29), 5,9%

begeleiding (n=136), 27,6%

deelname buitenlandse stages/wedstrijden (n=32), 6,5% trainingsparntners (n=39), 7,9%

trainingsfaciliteiten (n=42), 8,5%

trainingsintensiteit (n=49), 10,0%

combinatie topsport en sudie (n=98), 19,9%

28 procent (n=136) van de sterke punten van een TSS heeft betrekking op de begeleiding van de afgestudeerde (top)sporter. Onder begeleiding verstaan we alle vormen van begeleiding gaande van begeleiding van de persoonlijke trainer, medische begeleiding, psychologische/mentale begeleiding, persoonlijke begeleiding, voedingsbegeleiding, studiebegeleiding tot begeleiding na de TSS. Meer bepaald geven (top)sporters hier aan dat deze begeleidingsvormen een meerwaarde zijn van de TSS. De centralisatie van de kennis en de bekwaamheid van de verschillende actoren, is voor een deel van de respondenten dan ook het sterkste punt van de TSS. Binnen deze groep (top)sporters is voor 52 respondenten de trainers binnen de TSS een sterk punt. De positieve bemerkingen betreffende de trainingen kunnen we opdelen op verschillende niveaus. Volgens 9 procent (n=42) van de respondenten zijn de trainingsfaciliteiten een sterk punt en

50


volgens 10 procent (n=49) de trainingsintensiteit. Ook het kunnen samen trainen met partners van hetzelfde niveau of in groep trainen is volgens 8 procent (n=39) een meerwaarde. 6 procent (n=28) van de respondenten vindt dat er een ruim aanbod aan trainingsmogelijkheden is en 3 procent (n=13) ervaart de kwaliteit van de trainingen als sterk punt. De combinatie van topsport en studie binnen de TSS wordt door 20 procent (n=98) aangegeven als een sterk punt. Volgens 7 procent (n=32) is er binnen de TSS meer mogelijkheid tot deelname internationale tornooien/stages. Ook de sfeer binnen de TSS wordt door 6 procent (n=29) als een positief element beschouwd. Zwakke punten van de topsportschool Vervolgens vroegen we ook naar de belangrijkste zwakken punten van de TSS. In totaal werden er door de afgestudeerde (top)sporters 449 negatieve opmerkingen geformuleerd over de TSS. Een overzicht wordt weergegeven in onderstaande figuur. Figuur 11: de zwakke punten van de TSS volgens de afgestudeerde (top)sporters van de TSS

combinatie topsporttrainingsfaciliteiten studie (n=8), 2% studiemogelijkheden (n=10), 2% afzondering lln (n=12), 3% (n=10), 2% organisatie mentale druk (n=7), 2% (n=16), 4%

begeleiding (n=172), 37%

vervoer (n=17), 4% weinig vrije tijd (n=18), 4% internaat (n=22), 5%

communicatie/ samenwerking (n=34), 8%

andere (n=37), 8%

trainingsintensiteit (n=38), 8%

studieniveau (n=48), 11%

Dat de meningen van de respondenten verdeeld liggen, is duidelijk te zien in bovenstaande figuur. De clusters die werden gevormd voor de sterke punten van de TSS zijn grotendeels terug te vinden bij de zwakke punten van de TSS. 37 procent (n=172) van de zwakke punten van een TSS heeft betrekking tot de begeleiding van de (top)sporter. Ook hier is de term begeleiding overkoepelend gaande van persoonlijke begeleiding van de trainer, medische begeleiding, psychologische/mentale begeleiding, persoonlijke begeleiding, voedingsbegeleiding, studiebegeleiding tot begeleiding na de TSS. Meer bepaalt trekken (top)sporters de begeleiding in twijfel of achten deze als onvoldoende. Een ander zwak punt volgens 11 procent (n=48) van de afgestudeerde (top)sporters is het lage studieniveau. Daarnaast geeft ook 3 procent (n=12) van de respondenten aan dat er binnen de TSS te weinig studiemogelijkheden zijn.

51


Op vlak van trainingen vindt 8 procent (n=38) van de respondenten dat de trainingsintensiteit te hoog was, 4 procent (n=18) vindt dan ook dat er te weinig tijd was voor rust of ontspanning. Acht respondenten (2%) zijn van mening dat de focus van de TSS te eenzijdig is. Volgens 6 procent (n=25) is er te weinig samenwerking met de club en de clubtrainer. Het internaat verbonden aan de TSS is dan weer voor 5 procent (n=22) een zwak punt. Daarbij komt dat 4 procent (n=14) de voeding op de TSS of het internaat ondermaats vindt. Andere zwakke punten die aan bod komen zijn de mentale druk (4%), de ligging van de TSS (2%), de moeilijke combinatie van topsport en studie (2%), de afzondering van gewone leerlingen (2%), de organisatie binnen de TSS (2%), trainingsfaciliteiten (2%), vriendjespolitiek (2%) en communicatie met de ouders (12%). (b) (top)sporters naast de topsportschool Sterke punten van de topsportschool In totaal werden er door de (top)sporters naast de TSS 432 positieve opmerkingen geformuleerd over de TSS. Een overzicht na groepering wordt weergegeven in de onderstaande figuur. Figuur 12: de sterke punten van de TSS volgens de (top)sporters naast de TSS (n=199)

andere (n=15); 3,0% traininsgniveau (n=16); 3,2%

vervoer financieel aspect n=6); 1,2% (n=5); 1,0%

internaat (n=1); 0,2% begeleiding (n=199); 39,3%

selectie-stages (n=22); 4,3% trainingsmethode (n=22); 4,3%

trainingsintensiteit (n=40); 7,9%

trainingsfaciliteiten (n=41); 8,1%

Sfeer (n=69); 13,6%

combinatie topsportstudie (n=71); 14,0%

Volgens 39 procent (n=199) van de (top)sporters naast de TSS werd de begeleiding binnen de TSS aanzien als een sterk punt. De begeleiding omvat alle vormen van medische- en paramedische begeleiding, wetenschappelijke begeleiding tot de sportieve begeleiding. Het centraliseren van goede trainers, kennis en een professionele begeleiding van (top)sporters wordt door een groot deel van de respondenten aanschouwd als een sterk punt van de TSS. Een andere sterk punt volgens een deel van de respondenten (14%, n=71) is de combinatie tussen topsport en studie. Daarnaast is 14 procent (n=69) van oordeel dat de sfeer rond de TSS een sterk

52


punt is. Onder sfeer bedoelden de respondenten het samen kunnen trainen, een goede groepssfeer, een hechte groep en het sociaal contact. De positieve bemerkingen betreffende de trainingen kunnen we opdelen in drie onderdelen: de trainingsintensiteit, het trainingsniveau en de trainingsmethode. De trainingsintensiteit, het aantal uren training, is volgens 8 procent (n=40) een meerwaarde binnen de TSS. Verder geloven 4 procent (n=22) van de respondenten in de trainingsmethoden en 3 procent (n=16) beoordeelt het trainingsniveau binnen de TSS als een sterk punt. Zwakke punten De (top)sporters naast de TSS formuleerden in totaal ook 443 negatieve opmerkingen over de TSS. Onderstaande figuur geeft een overzicht. Figuur 13: de zwakke punten van de TSS volgens de (top)sporters naast de TSS (n=443)

te vroege instap (n=8); 1,8% Trainingsniveau (n=10); 2,3% Begeleiding na TSS (n=16); 3,6%

Financieel aspect Faciliteiten (n=6); 1,4% (n=4); 0,9% combinatie topsport en studie (n=2); 0,5% studieniveau (n=93); 21,0%

Selectiecriteria (n=19); 4,3% Internaat (n=19); 4,3%

Vervoer (n=24); 5,4% Trainingsmethodes (n=25); 5,6%

Trainingsintensiteit (n=72); 16,3%

andere (n=27); 6,1% studiemogelijkheden (n=34); 7,7%

Sfeer (n=38); 8,6%

Begeleiding (n=46); 10,4%

Het studieniveau wordt volgens 21 procent (n=93) het vaakst aangegeven als een zwak punt van de TSS. Veel (top)sporters trekken de kwaliteit van het onderwijs in twijfel en zijn van mening dat het studieniveau te laag is om nadien hogere studies aan te vatten. Volgens 16 procent (n=72) van de (top)sporters is de trainingsintensiteit binnen de TSS te hoog op jonge leeftijd wat volgens hen kan leiden tot overbelasting, blessure en zelfs overtraining. Voor sommige (top)sporters (n=8) gebeurt de instapleeftijd aan de TSS op te vroege leeftijd. In contrast met de sterke punten (n=194) van de TSS beschouwt 10 procent (n=46) van de (top)sporters de trainingsbegeleiding als een minpunt. Men is van mening dat er teveel prestatiegericht wordt gewerkt. 9 procent (n=38) oordeelt de sfeer als zwak punt. Onder sfeer bedoelen deze atleten het te competitief zijn van of tussen de (top)sporters, de sfeer en mentaliteit binnen de TSS, het verminderde sociaal contact evenals een minimum aan vrije tijd.

53


2.8

Belemmeringen om naar een topsportschool te gaan

De (top)sporters die niet zijn ingestapt hadden de mogelijkheid om via een open vraag de drie voornaamste belemmeringen voor instap aan de TSS weer te geven. De antwoorden stemmen grotendeels overeen met de door hen geformuleerde zwakke punten van de TSS. Voor 24 procent (n=133) zijn de studiemogelijkheden, het studieniveau of het niet willen veranderen van school de grootste belemmering om niet in te stappen. 11 procent (n=64) trekt de trainingsfrequentie en intensiteit in twijfel. De centralisatie van de TSS is dan weer voor 13 procent een hinderpaal. Ook het gemis van de omgeving en ouders wordt door 13 procent als een belemmering weergegeven. Volgende citaten illustreren dit: “Er was geen studierichting die ik kon volgen” “Ik kreeg van mijn club en school alle begeleiding die ik nodig had” “Minder vrijheid op het gebied van trainen en plannen” “Ik kan niet tegen de constante prestatiedruk” Ook werd de (top)sporter via een gesloten vraag verschillende antwoorden aangeboden als mogelijke reden voor het niet instappen in een TSS. Meer dan de helft van de aangehaalde redenen blijkt organisatorisch van aard. De voornaamste reden voor het niet instappen aan een TSS blijkt de studierichtingen te zijn. 17 procent stapte niet in omwille van de begeleiding binnen de TSS en bij 10 procent had het een sociale reden. Nog eens 20 procent gaf nog een andere reden aan. Ook de verplaatsingen, internaat, studiebegeleiding en het vinden dat de TSS hen geen meerwaarde biedt wordt steeds door meer dan 50 (top)sporters aangehaald. De volgende tabel vat de resultaten samen. Figuur 14: overzicht van de belemmeringen voor instap in een TSS organisatorische

Begeleiding in de TSS

Sociale redenen

Andere

-Studierichting

- Studiebegeleiding

-Missen van vrienden

-Geen meerwaarde

(n=166)

(n=56)

(n=32)

(n=84)

Verplaatsing school - thuis

- Samenwerking trainer TSS-

-Gemis familiale sfeer

-Financiële reden (n=43)

–training (n=71)

persoonlijke trainer

(n=30)

redenen

(n=40) -Internaat

-Sportieve begeleiding

(n=56)

(n=18)

-Hoeveelheid training

-Andere (n=13)

(n=46) -Andere (n=40)

-Andere (n=15)

-Andere (n=27)

-Niet functioneren in groep (n=1)

-Medische/paramedische begeleiding (n=3)

-Planning training (n=26) -Infrastructuur (n=10) Totaal: n=415 (53%)

Totaal: n=130 (17%)

Totaal: n=78 (10%)

Totaal: n=154 (20%)

Iets meer dan de helft van de (top)sporters (54%) die niet zijn ingestapt in een TSS zijn van mening een trainingsvoordeel gehad te hebben indien ze toch waren ingestapt.

54


2.9

Studierichtingen binnen de topsportschool

In de vragenlijst werd de (top)sporters de vraag gesteld of ze nood hadden aan een uitgebreider studiepakket binnen de TSS. Iets meer dan de helft (55%) beantwoordde deze vraag positief (zie tabel 14). Een (top)sporter maakt volgende kanttekening; “Daar we vaak in het buitenland zitten voor stages en internationale wedstrijden zouden meer talen welkom zijn”. Tabel 21: overzicht van (top)sporters die nood hadden aan een uitgebreider studiepakket binnen de TSS Atl.

Jud.

Ten.

Wie.

Zwe.

Vol.

Gym.

Bas.

Han.

N= 61

N= 36

N=18

N=14

N=19

N=43

N=26

N=26

N=39

ja

59,0%

61,1%

44,4%

57,1%

63,2%

51,2%

38,5%

46,2%

71,4%

nee

41,0%

38,9%

55,6%

42,9%

36,8%

48,8%

61,5%

53,8%

28,6%

Ski

Sno.

Bad.

Gol.

Sch.

Tae.

Tri.

Taf.

Tot.

N=6

N=3

N=14

N=8

N=2

N=4

N=7

N=7

N=334

ja

66,7

0,0%

71,4%

62,5%

50,0%

0,0%

71,4%

57,1%

54,8%

nee

33,3

100%

28,6%

37,5%

50,0%

100,0%

28,6%

42,9%

45,2%

In het algemeen was er nood aan meer keuzemogelijkheden binnen ASO en TSO met name wiskunde, wetenschappen en talen. Dit euvel is reeds deels opgelost door één van de realisaties binnen het aangepast Topsportconvenant. Sinds het schooljaar 2004-2005 is er de uitbreiding van bestaande studierichting in het ASO en TSO met de richtingen Wiskunde –Topsport (3e graad ASO), Moderne talen (3e graad ASO), Handel-Topsport (2e en 3e graad TSO) en de basisoptie (2de leerjaar 1e graad). Toch is nog steeds 52,7 procent van de topsporters die in 2005 of later de TSS hebben verlaten van mening dat het studiepakket mag uitgebreid worden. Volgens gemiddeld 50 procent van de respondenten is hun studierichting niet bepalend geweest voor de keuze van de TSS. Dit is voor gemiddeld 36 procent van de respondenten wel het geval. Deze verhoudingen vinden we ook sportspecifiek terug. Meer dan 40% van de (top)sporters bij tennis, wielrennen, zwemmen en volleybal geeft aan dat hun studierichting bepalend is geweest voor de keuze van de TSS.

55


2.10 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding 2.10.1 ONDERSTEUNING (a) Afgestudeerde (top)sporters tijdens de topsportschool Als aankomend talent is een goede ondersteuning tijdens de ontwikkelingsfase van zeer groot belang. Binnen de TSS wordt een kader gecreëerd om de (top)sporters zo goed mogelijk te ondersteunen. Dit gebeurt voornamelijk door de federatie. De vraag werd aan de topsporters gesteld of ze vinden dat ze over voldoende ondersteuning konden beschikken. Aan elke ondersteuningsvorm werd een nettoscore toegekend,

overeenkomstig de eerder

besproken methode.

SPORTTAKOVERSCHRIJDENDE BEOORDELING Onderstaande

figuur

geeft

een

overzicht

van

de

sporttakoverschrijdende

nettoscore

per

ondersteuningsvorm. Hieruit blijkt dat sommige ondersteuningsvormen binnen de TSS voldoende aanwezig zijn, andere vormen zijn volgens de (top)sporters voor verbetering vatbaar. Figuur 15: sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van ondersteuning tijdens de TSS

kleding en materiaal n=282

46,8%

vervoer n=282

49,6%

deelname internat. wedstrijden n=286

49,6%

betere trainingsfac. n=282

20,2% 20,8% 15,4%

31,8%

extra conditie/krachttraining n=286

15,5%

70,6%

trainen in aparte groep/privé-trainen n=283 vaker/ intensiever trainen n=286

13,1% 2,5% 20,8%

10,8%

54,1%

15,9%

10%

20%

30%

40%

noch onvoldoende, noch voldoende

3,2%

15,7% 2,8%

24,4%

84,7% 0%

4,9% 3,1%

14,5%

60,6%

2,1%

24,6%

69,9%

trainings-/wedstrijdschema's n=281

(meer dan) voldoende

30,8%

5,7%

4,9%8,3% 2,1% 50%

60%

70%

(zeer )onvoldoende

80%

90%

100%

niet nodig

85 procent van de (top)sporters vindt voldoende ondersteuning te hebben gekregen om vaker en intensiever te trainen. Ook de ondersteuning op vlak van

De afgestudeerde (top)sporters zijn algemeen tevreden over

extra

de

conditie-

of

krachttraining

wordt als voldoende beschouwd.

ondersteuning

binnen

de

TSS.

Deelname

aan

internationale wedstrijden is voor verbetering vatbaar.

Iets minder tevreden zijn de (top)sporters over de trainings- en wedstrijdschema‟s (60 procent) en het trainen in aparte groep/privétraining (54 procent).

56


De ondersteuning op vlak van vervoer, deelname aan internationale wedstrijden, kleding en materiaal is zeker voor verbetering vatbaar. Minder dan de helft van de (top)sporter beoordeelt deze

ondersteuning

binnen

de

TSS

als

voldoende

aanwezig.

De

gemiddelde

sporttakoverschrijdende nettoscores liggen dan ook het laagst voor deze drie vormen van ondersteuning. Ook voor de beoordeling van de ondersteuning werd een opsplitsing gemaakt de (top)sporters die de TSS vóór en na 2005 hebben verlaten. Er werden echter geen noemenswaardige verschillen

Er zijn geen noemenswaardige versschillen in

vastgesteld tussen voor en na 2005.

de beoordeling van de ondersteuningsvormen door de uitstappers voor en na 2005

Een andere opsplitsing in de data werd gebaseerd op twee criteria namelijk, het verschil tussen de drop outs (topsporters die de TSS vroegtijdig hebben verlaten) en de afgestudeerde topsporters aan de TSS, en het verschil tussen de selectietopsporters en de niet selectie- (top)sporters. De criteria voor het bepalen van selectie- topsporters stemt enerzijds overeen met de criteria vastgelegd in het reeds eerder besproken hoofdstuk omtrent het niveau van de topsporters (selectie EK, WK, OS) en anderzijds werden ook de topsporters met een profstatuut bij Bloso, Topsport Vlaanderen of Topsport Defensie hieraan toegevoegd. Er waren geen significante verschillen. Een net niet significant verschil (.06) werd enkel terug gevonden voor de beoordeling van de trainingsfaciliteiten waarbij de afgestudeerde topsporters deze ondersteuning beter beoordelen in vergelijking met de drop outs.

SPORTSPECIFIEKE BEOORDELING Deze tendens specifieert zich per sporttak in de volgende tabel.

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

Tabel 22: samenvatting van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de ondersteuning tijdens TSS

9

4,8

4,3

7,8

10

8,5

8,1

5,5

10

1,7

10

9,2

7,1

10

10

8,6

10

6

-1

-5

6,1

5,7

3,1

5,5

4,1

3,2

-3,3

10

0

1,7

3,3

10

1,4

0

8,5

5,2

2,1

7,6

6,7

6,9

7,3

2,7

3,5

-3,3

10

6,9

0

3,3

10

3,3

5

6,5

0,3

1,5

4,4

5,3

3,8

4,1

1,9

5,2

-3,3

10

4,6

0

3,3

10

10

8,3

5,7

5

2,1

7,3

8,1

4,6

7,6

5,9

7,1

-3,3

3,3

6,9

2,9

3,3

10

5,7

4

0,9

4,8

0

2,5

4,1

-7,5

4,8

-1

-0,3

3,3

3,3

7,7

0

3,3

10

1,4

-1,7

Vervoer

3,5

1

3,6

1,1

5,9

-2,3

6,1

-1,5

1,3

3,3

10

5,4

4,3

10

10

-1,4

6

Kleding en materiaal

2,3

0,7

-3,6

-3

3,5

-0,8

3,9

2,9

3,7

1,7

/

3,8

1,7

10

6,7

-1,4

10

5,3

2,6

0,6

4,2

6,2

2,0

5,9

2,6

4,2

-0,4

8,1

5,6

2,2

5,8

9,6

3,5

5,2

Vaker en intensiever trainen Aparte groep/privétraining Extra conditie-, krachttraining Trainings-/ wedstrijdschema‟s Betere trainingsfaciliteiten Deelname aan internat. wed.

Totale nettoscore (som 8 items)

57


Minst tevreden zijn de (top)sporters over deelname aan internationale wedstrijden. Dit resulteert in een negatieve nettoscore bij wielrennen, basketbal, handbal en tafeltennis. Minder belangrijk maar ook een negatieve nettoscore vinden we terug voor kleding en materiaal bij tennis, volleybal, wielrennen en triatlon. Daarnaast zijn algemeen de (top)sporters bij wielrennen, basketbal en triatlon niet tevreden over de ondersteuning die ze kregen op vlak van vervoer. Op deelname aan internationale wedstrijden na, blijken al de negatieve nettoscores ook negatief te blijven bij de opsplitsing na 2005. Bij judo zijn er zelfs nog meer negatieve nettoscore terug te vinden. Wanneer we een vergelijking maken van de nettoscore per sporttak tegenover de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore zijn het de zwemmers, taekwondoërs (n=3), badmintonners en gymnasten die het meest positief zijn. De nettoscores voor alle items liggen gelijk of boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore en neemt voor minstens vijf items een hogere nettoscore dan 5 aan. Dit in tegenstelling tot de nettoscores bij tennis en judo waar 7 items onder de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore liggen. Ook de (top)sporters bij triatlon, golf (n=3),

snowboard,

basketbal

en

wielrennen

liggen

met

minstens

5

items

onder

het

sporttakoverschrijdende gemiddelde. De onderstaande tabel geeft een samenvatting van de nettoscores per sporttak. Naast de federatie zijn de meeste topsporters in de TSS verbonden aan hun club, waar ze – weliswaar veelal beperkt- eveneens trainen. Uit de éénmeting van het topsportklimaat in Vlaanderen (De Bosscher et al., 2008) bleek namelijk dat 60 procent van de topsporters pas vanaf de leeftijd van 16 jaar extra aandacht krijgt vanuit de federatie. De ondersteuning vanuit de club verliep gemiddeld twee jaar vroeger. 41 procent van de coaches en 47 procent van de atleten gaf bovendien aan dat de eerste aandacht van de federatie voor de jeugdige talenten te laat komt. Hier kan verondersteld worden dat een deel atleten tot 16 jaar te weinig begeleid wordt in de talentontwikkeling. Om deze reden werd in dit onderzoek ingezoomd op de subjectieve beoordeling van deze ondersteuning en begeleiding.

58


Figuur 16: : sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van ondersteuning vanuit de club

42,6%

kleding en materiaal…

39,2%

vervoer… deelname internat. wedstrijden…

20,3%

20,1%

0%

7,6% 8,0%

27,0%

17,9%

20%

25,8% 47,1%

52,5%

vaker/intensiever trainen…

29,9%

17,2%

36,1%

trainen in aparte groep/privé-…

7,6%

25,2%

51,6% 25,2%

29,1%

45,0%

41,8%

betere trainingsfac.…


23,3%

26,9%

trainings-/wedstrijdschema's…

extra conditie/krachttraining…

20,7%

40%

60%


5,4% 7,6%

36,5% 16,1%

6,1%

9,6% 27,2%

80%

(zeer )onvoldoende

4,3% 100% niet nodig

Zoals weergegeven in bovenstaande figuur worden in dit onderzoek de ondersteuningsvormen vanuit de club minder positief beoordeeld. Slechts voor

De ondersteuning vanuit de club wordt

twee

minder positief beoordeeld dan tijdens

ondersteuningsvormen,

namelijk

vaker

en

intensiever trainen en betere trainingsfaciliteiten meent

de TSS.

meer dan de helft van de afgestudeerde (top)sporters hiervoor voldoende ondersteuning te hebben gekregen vanuit de club. Voor deelname aan internationale wedstrijden en extra conditie- of krachttraining is dit minder dan dertig procent. De gemiddelde nettoscores voor alle items vanuit de club liggen dan ook lager dan de nettoscores voor de items vanuit de TSS. Toch is dit sportspecifiek niet bij elke sport het geval. Dat blijkt uit de onderstaande samenvattende tabel, waarbij de nettoscores worden weergeven voor de beoordeling van de ondersteuningsvormen vanuit de club.

59


ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

Tabel 23: samenvatting van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de ondersteuning vanuit de club

4,3

2,9

7,9

-0,6

5,6

5,6

5,9

3,6

-1,7

-2,0

10

0,9

0,0

10,0

0,0

0,0

-10

1,9

0,7

7,1

-4

1,3

4,4

3,9

-0,9

-4,5

-4,0

10

-5,5

6,7

3,3

0

0

-7,5

-0,2

-2,6

0,0

-5,1

-1,9

6,3

4,3

-3,8

-6,5

-6,0

10

-6,4

-3,3

-3,3

-10

-2,0

-10

3,8

1,3

1,5

4,9

5,6

4,4

5,0

4,8

-0,3

-6,0

10

-2,7

-3,3

6,7

5,0

2,0

-5,0

1,3

-1,0

4,6

1,4

0,0

5,0

2,4

2,9

0,0

0,0

10

2,7

7,1

0,0

0,0

5,0

-2,5

-3,1

0,3

0,8

-5,0

-1,2

0,9

-3,2

-3,5

-3,7

8,0

3,3

-1,8

0,0

6,7

0,0

-2,0

-2,5

-0,2

2,4

-3,8

2,2

-2,4

8,0

4,0

0,5

1,2

2,0

10

-3,0

-3,3

3,3

0,0

0,0

2,5

-2,4

2,6

0,0

4,3

-1,3

8,0

3,6

2,4

0,0

4,0

/

1,0

-2,9

-10

10,0

5,0

5,0

0,7

0,8

2,3

-0,2

0,7

5,3

3,2

0,8

-1,9

-0,5

9,0

-1,9

0,1

2,1

0,6

1,0

-3,8

Vaker en intensiever trainen Aparte groep/privétraining Extra conditie-, krachttraining Trainings-/ wedstrijdschema‟s Betere trainingsfaciliteiten Deelname aan internat. wed. Vervoer Kleding en materiaal Totale nettosore (som 8 items)

Bij wielrennen en tennis worden vijf items binnen de club beter beoordeeld dan vanuit de TSS. Bij tennis wordt enkel de ondersteuning voor het vervoer, trainings- en wedstrijdschema‟s evenals de extra conditie- en krachttraining binnen de TSS beter beoordeeld vanuit de club. Bij wielrennen gaat dit om vaker en intensiever trainen, extra conditie- en krachttraining. Atletiek, handbal, badminton en tafeltennis zijn de sporten waar alle ondersteuningsvormen binnen de TSS beter worden beoordeeld dan vanuit de club.

60


(b) (top)sporters naast de topsportschool

Sporttakoverschrijdende beoordeling Ook

aan

de

(top)sporters

naast

de

TSS

werd

gevraagd

of

ze

tijdens

hun

fase

van

talentontwikkeling gebruik konden maken van bepaalde vormen van ondersteuning aangeboden door de federatie, de club of een andere organisatie(s). De onderstaande grafiek geeft de sporttakoverschrijdende resultaten weer. Figuur 17: sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van de ondersteuning voor de (top)sporters naast de TSS aangeboden door de federatie, sportclub of andere organisatie(s)

kleding/ materiaal… 8,3%

36,1%

vervoer… 8,4%

23,2%

18,0%

vaker/ intensiever trainen… 0%

4,0%

47,8%

extra conditie/ krachttraining… 10,7% trainen in aparte groep/…

49,6% 17,5%

25,2%

trainings- /wedstrijdschema's… 7,7%

5,6%

34,4%

19,8%

40,4%

25,1%

32,0%

10,2%

33,6%

47,0% 20%

30%

40%

ja, federatie

50%

ja, club

21,1%

52,8% 10,1%

37,5%

15,6%

10%

36,1%

18,8%

55,8%

deelname internat.… betere trainingsfac.…

19,4%

8,8% 60%

70%

ja, andere

80%

19,1% 90%

100%

nee

Gemiddeld 35 procent van de (top)sporters naast de TSS heeft als aankomend talent geen ondersteuning gekregen vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). Dit percentage ligt nog hoger voor de ondersteuning op vlak van betere trainingsfaciliteiten, vervoer, kleding en materiaal. Opvallend is dat de selectie- topsporters, die voldoen aan voorafgaande criteria, duidelijk meer ondersteuning kregen op vlak van betere trainingsfaciliteiten en het trainen in aparte groep. Dit kan deels te wijten zijn aan het feit dat de topsporters afkomstig zijn uit de sporten waar

Gemiddeld 35% van de (top)sporters naast de

de talentontwikkeling goed verloopt.

TSS kreeg geen ondersteuning. De mate van ondersteuning is afhankelijk van het behaalde

De (top)sporters die van enige ondersteuning

niveau

konden genieten beoordelen deze algemeen positief. Meer dan 70 procent vindt dat hij/zij voldoende aandacht kreeg om vaker en intensiever te trainen, extra conditie of krachttraining en trainings- en wedstrijdschema‟s. Ongeveer 60 procent is tevreden

over

de

ondersteuning

voor

deelname

aan

internationale

wedstrijden,

61

betere


trainingsfaciliteiten en voor kleding en materiaal. Minst tevreden zijn de (top)sporters over de ondersteuning op vlak van vervoer waar minder dan de helft deze ondersteuning voldoende vindt.

Sportspecifieke beoordeling Voor

de

ondersteuningsvormen

tijdens

de

talentontwikkelingsfase

stellen

er

zich

bij

de

(top)sporters naast de topsportschool geen problemen bij atletiek, judo, volleybal, zwemmen, wielrennen als basketbal. Zowel de tennissers als triatleten zijn van mening dat er onvoldoende ondersteuning was om deel te nemen aan internationale wedstrijden. De handballers vinden de ondersteuning op vlak van trainings- en wedstrijdschema‟s evenals betere trainingsfaciliteiten onvoldoende. Tabel 24: samenvatting van de nettoscores per sporttak voorde beoordeling van de ondersteuning

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

TRI

SCH

HAN

BAD

SKI/SNO

TAF

door de (top)sporters naast de TSS

8,5

7,2

3,6

7,7

8,5

5,0

5,0

8,0

10

10

4,2

-10

0,0

10

8,2

5,6

1,0

5,8

8,5

6,0

5,0

7,9

6,7

10

4,4

0,0

10

1O

8,5

6,8

4,0

6,6

6,4

4,8

0,0

9,1

10

0,0

5,3

-10

0,0

10

7,8

4,7

1,0

7,8

8,5

7,2

5,0

8,2

10

10

-1,0

-10

10

/

5,4

6,4

1,0

7,0

3,3

3,8

0,0

7,6

10

10

-3,8

-10

10

10

2,9

6,3

-2,2

6,3

5,0

5,6

0,0

6,7

-5,0

10

3,6

10

0,0

0,0

Vervoer

2,9

6,1

-7,8

1,9

0,0

5,0

0,0

4,7

0,0

10

2,7

0,0

10

/


4,4

0,0

1,0

3,8

2,9

7,4

-5,0

5,0

3,3

0,0

3,6

10

0,0

10

6,1

5,4

0,2

5,9

5,4

5,6

1,3

7,2

5,6

7,5

2,4

-2,5

5,0

10

Vaker en intensiever trainen Aparte groep/privétraining Extra conditie-, krachttraining Trainings-/ wedstrijdschema‟s Betere trainingsfaciliteiten Deelname aan internat. wed.


(c) Vergelijking tussen de beoordeling van de ondersteuningsvormen tijdens en naast de topsportschool Om een vergelijkend beeld te kunnen schetsen van (top)sporters die wel en niet naar een TSS gingen, plaatsen we hierna de resultaten in een radargrafiek. Deze geeft voor elke vorm van ondersteuning een nettoscore weer. We moeten er echter rekening mee houden dat een groot deel topsporters naast de topsportschool van deze ondersteuningsvormen niet kon gebruikmaken, en deze dus ook niet kon beoordelen.

62


Figuur 18: Vergelijking van de nettoscores voor de beoordeling van de ondersteuning tijdens de TSS en naast de TSS

vaker en intensiever trainen 10 8 6 4 2 0 -2 -4 -6 -8 -10

kleding en materiaal

vervoer

aparte groep/privétraining

extra conditie en krachttraining

internationale wedstrijden

trainings- en wedstrijdschema's

trainingsfaciliteiten gemiddelde nettoscore tijdens TSS

gemiddelde nettoscore (top)sporters naast TSS

Allereerst blijkt uit deze grafiek dat er voor geen enkele vorm van ondersteuning een zeer grote ontevredenheid heerst, met negatieve nettoscore. Wat wel opvalt, is dat (top)sporters naast de TSS voor zes items een hogere score vertonen ten opzichte van de (top)sporters tijdens de TSS. Dat betekent dat zij deze ondersteuningsvormen positiever beoordelen. Deze kloof is vreemd genoeg het grootst bij het trainen in aparte groep, deelname aan internationale wedstrijden en de trainings- en wedstrijdschema‟s, drie domeinen waaraan in een TSS bijzondere aandacht dient verleend te worden. Zelfs wat vaker en intensiever trainen betreft, is het oordeel van (top)sporters buiten de TSS even positief als (top)sporters binnen de TSS. Hier kunnen meerdere verklaringen aan ten grondslag liggen. Enerzijds is het mogelijk dat (top)sporters niet naar een TSS gaan, omdat ze zich in een omgeving bevinden waar ze voldoende intensief en in aparte groep kunnen trainen. Voor hen is een TSS mogelijkerwijs een onvoldoende meerwaarde en waren ze dan ook niet ontevreden over de ondersteuning die ze kregen. Anderzijds mogen we niet uitsluiten dat de (top)sporters naast de TSS zich zo mogelijk niet of minder bewust zijn van de tekorten die ze op vlak van ondersteuning hebben genoten omdat ze niet kunnen vergelijken. Ook gaat het over (top)sporters naast de TSS die konden genieten van enige ondersteuning. Steeds meer dan één vijfde gaf aan hiervan geen ondersteuning te hebben gekregen. Wanneer we dieper ingaan op deze scores per sport, is het belangrijk te noteren dat de nettoscores bij de judoka‟s en basketballers naast de TSS voor minstens zeven items boven de nettoscores van de judoka‟s en basketballers afgestudeerd aan de TSS uitstijgen. Dit in tegenstelling tot gymnastiek waar op de trainings- en wedstrijdschema‟s na, de nettoscores van de verschillende

63


ondersteuningsvormen tijdens de TSS hoger liggen. Deze gegevens zijn per sporttak uitgewerkt en worden besproken in het detailrapport. 2.10.2 EXTRA SPORTIEVE BEGELEIDING Naast de trainingondersteuning kunnen topsporters gebruik maken van verschillende vormen van extra sportieve begeleiding, die noodzakelijk zijn in aanvulling op de training en competities. Dit betreft

de

extra

sportieve

begeleiding

op

zowel

medisch-

en

paramedisch

vlak

als

studiebegeleiding. De vraag werd eveneens aan de topsporters gesteld of ze vinden dat ze over voldoende extra sportieve begeleiding konden beschikken. (a) afgestudeerde t(op)sporters tijdens de TSS SPORTTAKOVERSCHRIJDENDE BEOORDELING Algemeen worden de extra sportieve begeleidingsvormen binnen de TSS minder positief beoordeeld en zijn deze dus zeker voor verbetering vatbaar. Figuur 19: sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van extra sportieve begeleiding tijdens de TSS

studiebegeleiding n=284

35,5%

carrière begeleiding n=284

20,7%

23,6%

28,9%

20,8%

medische opvolging n=283

54,6%

48,7%

medische begeleiding n=285 39,3%

17,3%

mentale begeleiding n=285

37,0%

12,6%


20%

30%

33,6% 10,2%

voedingbegeleiding n=283

10%

3,9%

16,3% 64,6%

0%

2,1%

40%

50%

noch voldoende, noch onvoldoende

1,4%

24,9%

39,9%

3,5%

37,5% 60%

70%

80%

0,4%

3,9% 90%

(meer dan) onvoldoende

100%

niet nodig

64


65 procent van de (top)sporters vindt dat ze voldoende medische begeleiding kregen binnen de TSS, de medische opvolging wordt door net iets minder dan de helft als voldoende aanschouwd. Minder tevreden zijn de (top)sporters over de studie-, voedings- en mentale begeleiding waar minder dan 40 procent oordeelt dat ze deze extra sportieve begeleidingsvormen voldoende kregen. Dit bleek ook eerder al bij het aangeven van de

zwakke

punten van de

TSS.

Algemeen kunnen we stellen dat de extra sportieve begeleidingsvormen

binnen

de

Betreffende studiebegeleiding is men vaak

verbetering

afhankelijk van individuele initiatieven van

begeleiding

geëngageerde vakleerkrachten. Dat men

voldoende aanwezig beschouwd.

vatbaar wordt

zijn.

door

TSS

Enkel

meer

zeker

de

dan

de

voor

medische helft

als

bewust is van dit probleem blijkt uit de remediëring van de TSS via maatregelen op vlak van het onderwijs (Topsportactieplan Vlaanderen II, 2009-2013). Enerzijds zijn meer TSS- en netoverschrijdende initiatieven inzake het ter beschikking stellen van geïnformatiseerde studiepakketten en het uitwerken van aangepaste leermethodes noodzakelijk. Anderzijds dient er een profiel van de leerkracht opgesteld te worden, aangepast aan de specifieke noden en behoeften van de leerling/topsporter, dat als leidraad kan aangebonden worden aan de verschillende topsportscholen. Extra individuele tutoring/mentoring tijdens (buitenlandse) stages en competities voor de leerlingen/topsporters die veelvuldig en lang in het buitenland verblijven. Dat slechts één vijfde van de respondenten van mening is dat carrièrebegeleiding voldoende aanwezig was binnen de TSS kent zijn oorzaak in het feit dat carrièrebegeleiding pas in 2007 is opgericht en bijgevolg een groot deel van de respondenten daar nog geen gebruik van kon maken. Dit resulteert dan ook in een negatieve sporttakoverschrijdende nettoscore. Dit geldt ook voor voedingsbegeleiding. Nochtans kunnen federaties beroep doen op initiatieven van het Bloso om de extra sportieve begeleiding op vlak van voeding te ondersteunen. Dat de verschillende initiatieven een positief

De extra sportieve begeleidingsvormen binnen

gevolg kennen, blijkt uit de positieve evolutie.

de TSSS worden positiever beoordeeld door de

De (top)sporters die zijn afgestudeerd in 2005

uitstappers

of later beoordelen algemeen de verschillende

verschil voor de mentaleen carrièrebegeleiding

na

2005,

met

een

significant

extra sportieve begeleidingsvormen positiever. Voor de mentaleen carrièrebegeleiding is er zelf een significant verschil merkbaar. Het verschil voor de voedingsbegeleiding is net niet significant. Op carrièrebegeleiding na zijn de nettoscores voor de verschillende extra sportieve begeleidingsvormen positief na 2005. Verder beoordelen ook de afgestudeerde (top)sporters de mentale begeleiding positiever, weliswaar net niet significant (.03), dan de drop outs. Ook de selectie- topsporters beoordelen de begeleidingsvormen lichtjes positiever dan de niet-selectie (top)sporters.

65


Sportspecifieke beoordeling De hierna volgende tabel geeft de samenvatting van de nettoscores per sport, waarvan in het detailrapport de bespreking van elk item is opgenomen. Tabel 25:samenvatting van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de extra sportieve begeleiding door de

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

(top)sporters tijdens de TSS

1,7

-4,3

-3,8

1,4

3,5

-2,3

1,8

0,5

3,7

-10

/

3,8

1,4

0

10

7,1

1,7

-1,8

-3,9

-0,7

3,5

6,3

-6,9

-0,5

-1,8

2,4

-10

0,0

4,2

-1,7

-10

0

7,1

6

5,9

1,6

2,9

0

4,7

-4,6

4,1

5,5

7,7

0,0

3,3

6,2

8,6

-3,3

10

7,1

10

2,5

-1,3

1,4

-1,1

2,4

-2,3

2,7

2,4

4,0

-8,3

5,0

2,3

2,9

-10

10

7,1

10

-3,8

-5,9

0,7

-3,8

-2,9

-6,2

0

-5,2

-2,1

-10

-10

-5,4

0

-6,7

-6,7

8,3

-8

0,2

-0,3

1,4

4,3

7,1

-3,3

3,2

-0,5

1,9

1,7

6,7

-2,3

8,6

-10

6,7

5,7

-2

0,8

-2,4

0,3

0,7

3,5

-4,3

1,9

0,2

2,9

-6,1

1,0

1,5

3,3

-6,7

5,0

7,1

3,0

Mentale begeleiding Voedingsbegeleiding Medische begeleiding Medische opvolging Carrière begeleiding Studiebegeleiding Totale nettoscore (som 6 items)

Wanneer we deze gegevens nader analyseren zijn het de (top)sporters bij judo (n=30) , wielrennen (n=12) , ski (n=6) en schermen (n=3) die de extra sportieve begeleidingsvormen het minst positief beoordelen. Voor deze sporten zijn de nettoscores voor minstens vier van de zes items negatief. Daar ski een niet gesubsidieerde federatie is, is er ook hier geen extra sportieve begeleiding voor handen. Bij wielrennen zijn alle nettoscores negatief. Dit in tegenstelling tot triatlon waar geen enkele extra sportieve begeleidingsvorm een negatieve nettoscore kent. Zoals weergegeven in onderstaande tabel is het voornamelijk atletiek, gymnastiek en handbal die na 2005 een positieve evolutie kennen. Toch is er slecht één significant verschil vast te stellen, namelijk de atleten met uitstap in 2005 of later beoordelen de voedingbegeleiding significant beter. Voor de voedingsbegeleiding is het verschil bij handbal net niet significant. Bij de overige sporten blijft het aantal negatieve nettoscore gelijk, bij judo stijgt het aantal negatieve nettoscores zelfs na 2005. Tabel 26: nettoscores voor de beoordeling van de extra sportieve begeleiding voor en na 2005

ATL

ATL

GYM

GYM

HAN

HAN

VOL

VOL

voor

na

voor

na

voor

na

voor

na

Mentale begeleiding

0,5

4,5

-3,3

3,6

-0,8

1,0

1,8

1,0

Voedingsbegeleiding

-3,8

1,5

-3,3

-2,3

0,8

3,6

6,4

1,4


5,7

7,0

-3,3

5,7

5,4

9,4

-2,7

1,0

Medische opvolging

2,9

3,2

-3,3

3,6

1,5

5,3

-2,7

1,0

Carrière begeleiding

-4,5

-3,2

-6,7

-0,8

-5,5

0,0

-4,5

-2,9

Studiebegeleiding

-0,5

1,4

3,3

3,8

1,5

1,9

4,5

4,8

66


Bij de vergelijking van de sporttakken tegenover de

gemiddelde sporttakoverschrijdende

nettoscores zijn de zwemmers, gymnasten, handballers en triatleten het meest positief waar de nettoscores voor minstens 5 items boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore uitstijgt. Minst positief zijn de (top)sporters bij judo, wielrennen, tennis, ski en schermen (n=3), waar de nettoscores voor vijf of meer (van de zes) items onder de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore ligt. Opnieuw bekeken we de extra sportieve begeleidingsvormen ook vanuit de club. Figuur 20: sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van extra sportieve begeleiding vanuit de club voor topsporters uit de TSS

studiebegeleiding n= 175

14,2%

carrière begeleiding n= 275

13,8%

10,9%


16,0%

16,3%

medische begeleiding n=275 7,9%

mentale begeleiding n=277 0%


10%

59,6%

13,5%

57,3%

13,5%

8,7%

68,5%

11,9% 20%

10,5%

54,9%

11,2%

12,2%

14,9%

15,9%

22,9%


57,1%

12,3%

65,0% 30%

40%

50%


60%

10,8% 70%

80%

90%


100%

niet nodig

Hoewel uit reeds eerder vermelde gegevens uit het topsportklimaat bleek dat het belangrijk is dat ook de clubs moeten kunnen instaan voor de extra sportieve begeleiding van (top)sporters blijkt uit volgende tabel dat deze extra sportieve begeleidingsvormen duidelijk nog minder positief beoordeeld. Elke vorm wordt door meer dan de helft als onvoldoende beschouwd wat overeenstemt met een negatieve nettoscore voor elk item. De gemiddelde nettoscores voor alle extra sportieve begeleidingsvormen vanuit de club liggen dan ook lager dan de nettoscores voor de extra sportieve begeleidingsvormen vanuit de TSS. Sportspecifiek vinden we wel bij wielrennen en ski

vier items terug, namelijk de mentale-,

voedings- , carrièrebegeleiding en de medische opvolging, waarbij de nettoscores voor deze extra sportieve begeleidingsvormen vanuit de club hoger liggen.

67


(b) (top)sporters naast de topsportschool Sporttakoverschrijdende beoordeling Aan de (top)sporters naast de TSS werd eveneens gevraagd of ze tijdens hun fase van talentontwikkeling gebruik konden maken van bepaalde extra sportieve begeleidingsvormen aangeboden door

de federatie, de club of andere organisatie(s). De resultaten worden

onderstaand weergegeven. Figuur 21 sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van extra sportieve begeleiding door de (top)sporters naast de TSS

studiebegeleiding 3,6% 4,4% 14,8% n= 250 carrière begeleiding n= 252

77,2%

4,4% 6,0%9,1%


8,3%

medische begeleiding n=257

80,6%

14,3%

19,0%

13,2%


10,6%


8,7% 0%

58,3%

31,9% 12,6%

23,3%

11,8%

65,0%

7,9% 2,8%

10%

20%

31,5%

80,6% 30%

federatie

40%

club

50%

andere

60%

70%

80%

90%

100%

nee

Meer dan 75 procent heeft als aankomend talent geen studie-, carrière- en mentale begeleiding gekregen. Twee derden kreeg dan weer geen voedingsbegeleiding. De meeste ondersteuning kreeg de (top)sporter op vlak van medische begeleiding waar minder dan één derde geen begeleiding voor kreeg. Dit in tegenstelling tot de opvolging waar meer dan de helft aangeeft dat

Meer dan 75 procent heeft als aankomend talent geen studie-, carrière- en mentale begeleiding gekregen. Twee derden kreeg dan weer geen voedingsbegeleiding. Dit ligt lager bij de selectie- topsporters.

deze niet aanwezig was. Wanneer we kijken naar het verschil in extra sportieve begeleiding tussen de selectie- topsporters en de andere niet-selectie (top)sporters kunnen we vaststellen dat op studiebegeleiding na de selectie- topsporters meer ondersteuning kregen. De grootste verschillen zijn terug te vinden voor de mentaleen voedingsbegeleiding waar respectievelijk 53 procent en 47 procent van de selectietopsporters aangeeft hiervoor als aankomend talent geen ondersteuning te hebben gekregen. Figuur 24 geeft weer hoe de topsporters die toch van enige ondersteuning konden genieten deze beoordelen. Hierbij wordt enkel de medische begeleiding en opvolging als redelijk positief ervaren.

68


82 procent vond de medische begeleiding voldoende, iets minder (66%) was tevreden over de opvolging. Ongeveer de helft beoordeelt de voedingsbegeleiding als voldoende. Minder tevreden is men over de mentale-, studie- en carrièrebegeleiding. Opvallend is dat 50 procent van de respondenten naast de TSS dit niet nodig vindt. Dit geldt ook voor 38 procent wat betreft carrièrebegeleiding. Figuur 22: sporttakoverschrijdende beoordeling van de beoordeling van de extra sportive begeleidingsvormen bij (top)sporters naast de TSS


36,7%


11,9%

28,4%

21,1%

13,8%


30,3%

20,2%

37,6%

65,6%

16,0%


82,0%

voedingbegeleiding n=106 32,4%

0%


10%

20%

12,3%

8,1%

30%

10,4%

9,1%

40%

10,4%

2,8%4,2%

11,2%

49,1%


8,0%

28,3%

50,5%

50%

60%


70%

80%

90%


100%

niet nodig

Sportspecifieke beoordeling Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscore per sport door de (top)sporters die van enige extra sportieve begeleidingsondersteuning konden genieten. Tabel 27: samenvatting van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de extra sportieve begeleiding door de

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

TRI

HAN

SKI

TAF


Mentale begeleiding

8,8

7,5

6

5

6

-1,7

-10

2

0

0

-10

/

Voedingsbegeleiding

5,6

8

6

5,6

5,8

4,2

-10

3,8

10

3,3


8,5

7,5

6,7

8,7

6,7

9

10

8,3

5

7,8

-10

10

Medische opvolging

6,6

5,7

5

7,1

6,4

6,7

10

5,3

/

4

/

10


-0,7

2,9

-2,5

2,9

1,4

2,5

0

-2

10

-10

0

/

Studiebegeleiding

2,4

1,7

-2,5

4,7

2,9

-1,5

10

3

/

10

-10

/

5,2

5,6

3,1

5,7

4,9

3,2

1,7

3,4

6,3

2,5

-7,5

10

/


69


Minst tevreden zijn de (top)sporters naast de topsportschool over zowel de mentale – als carrièrebegeleiding waar de respondenten bij drie sporten deze extra sportieve begeleiding als onvoldoende achten. (c) Vergelijking tussen de beoordeling van de ondersteuningsvormen tijdens en na de topsportschool De (top)sporters in de TSS kunnen over het algemeen meer gebruik maken van verschillende vormen van extra sportieve begeleiding. Kennelijk heeft de TSS hier op vlak van talentontwikkeling de grootste ondersteuning betekend. Toch is zijn een aantal ondersteuningsvormen voor verbetering vatbaar. Voor het grootste deel van de (top)sporters naast de TSS ontbrak de structuur om in deze vormen van extra sportieve begeleiding te voorzien. De rol van de club blijft hier veelal beperkt tot medische begeleiding. In onderstaande radargrafiek plaatsen we de resultaten van de (top)sporters die wel en niet naar een TSS gingen, voor de beoordeling van deze extra sportieve begeleidingsvormen. Daarbij dient opnieuw rekening te worden gehouden dat het aantal respondenten naast de topsportschool zich beperkt tot diegenen die de begeleiding ontvingen. Alle zes de extra sportieve begeleidingsvormen beoordelen de (top)sporters naast de TSS beter dan tijdens de TSS. Dit geeft deels een vertekend beeld weer daar het slechts over een beperkt aantal (top)sporters naast de TSS gaat (n=gaande van 53 tot 167 ) die van enige ondersteuning kan genieten. We kunnen dus wel stellen dat de (top)sporters naast de TSS die over een extra sportieve begeleidingsvorm kon genieten daar meer tevreden over zijn dan de (top)sporters tijdens de TSS. Bij de atleten, judoka‟s, volleyballers, wielrenners en basketballers naast de TSS liggen de nettoscores voor alle items hoger dan de nettoscores tijdens de TSS.

70


Figuur 23: vergelijking van de nettoscores voor de beoordeling van de extra sportieve begeleidingsvormen tijdens de TSS en naast de TSS

mentale begeleiding 10 8 6

4 2

studiebegeleiding

voedingsbegeleiding

0

-2 -4

-6 -8 -10

carrièreplanning

medische begeleiding

medische opvolging gemiddelde nettoscore tijdens TSS

gemiddelde nettoscore (top)sporters naast TSS

2.11 Bijzondere studiefaciliteiten (a) Afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool Om de combinatie tussen topsport en studie te optimaliseren kan de (top)sporter binnen de TSS gebruik maken van bijzondere topsportfaciliteiten zoals een flexibel lessenrooster waar de trainingen worden ingepast, verminderde aanwezigheidsplicht in functie van een wedstrijd/stage met de federatie, examen en/of overgangsreglementen en individuele studiebegeleiding.

71


Sporttakoverschrijdende beoordeling De onderstaande figuur geeft een overzicht hoe de afgestudeerde topsporters deze bijzondere topsportfaciliteiten beoordelen. Figuur 24: beoordeling van de bijzondere studiefaciliteiten binnen de TSS

individuele studiebegeleiding (n=262)

42,4%

27,4%

examenregeling (n=273)

23,5%

73,0%

verminderde aanwezigheidsplicht ifv stage/wedstrijden…

17,4%

71,2%

flexibele lessenroosters (n=282) 10%

20%

30%

6,4% 3,2%

13,8% 5,4% 9,6%

69,5%

0%

6,8%

20,9%

40%

50%

(zeer)goed

60%

redelijk

70%

80%

(zeer)slecht

8,1% 1,4%

90%

100%

nvt

Op de individuele studiebegeleiding na, beoordeelt drie vierden deze studiefaciliteiten goed tot zeer goed. De gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore voor deze drie items ligt dan ook hoog. Zoals

eerder

gebleken,

studiebegeleiding

een

(top)sportschool.

Minder

is

de

werkpunt dan

de

individuele binnen

helft

van

de de

(top)sporters (n=161) is hieromtrent tevreden. De vier studiefaciliteiten, met name de individuele studiebegeleiding,

worden

algemeen

positiever

Meer dan 70% van de respondenten was tevreden over de flexibele lessenrooster, de verminderde aanwezigheidsplicht ivf stage en wedstrijden en de examenregeling tijdens de TSS. Minder dan de helft was tevreden over de studiebegeleiding.

beoordeeld na 2005. Het verschil voor een flexibeler lessenrooster is net niet significant. Opvallend is ook dat deze vier faciliteiten positiever worden beoordeeld door de selectie(top)sporters waarbij het verschil voor de studiebegeleiding net niet significant is bevonden. Verder beoordelen, weliswaar ook niet significant, de afgestudeerde (top)sporters aan de TSS de vier studiefaciliteiten beter dan de drop outs.

72


Sportspecifieke beoordeling Zoals blijkt uit onderstaande tabel, waar per sporttak een overzicht wordt gegeven, liggen de nettoscores voor de vier items boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore bij atletiek, zwemmen, ski, snowboard en triatlon. Dit in tegenstelling tot basketbal en badminton waar de nettoscore bij de vier items onder de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore ligt. Toch zijn de basketters en badmintonners, op de studiebegeleiding na, redelijk tevreden over de studiefaciliteiten binnen de TSS. Op triatlon na wordt bij elke sport de individuele studiebegeleiding het minst positief ervaren. Dit resulteert in een negatieve nettoscore bij tennis, wielrennen, basketbal en tafeltennis. Enkel de nettoscore bij tennis evolueert positief na 2005.

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

Ski

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

Taf

Tabel 28: samenvatting van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de studiefaciliteiten binnen de TSS

7,9

6,5

4,3

6,6

7,6

7,7

5,2

4,0

4,0

10

10

3,1

5,7

6,7

10

8,6

6,7

8,2

6

7,1

8,8

8,1

5,0

7,8

5,6

5,8

10

10

6,9

4,3

10

6,7

10

8,3

8,5

6,8

7,5

6

7,6

5,4

7,4

4,7

5,7

10

10

6,2

6,7

10

6,7

8,6

5,0

2,4

0,6

-2,3

3,8

5,9

-2,5

0,9

-1,1

2,9

5,0

10

1,5

2,9

0,0

3,3

10

-2,0

5,0

4,2 6,3 5,05,0

7,3

3,9 4,2

5,3

3,3 6,3

4,6

8,8 7,3

10

4,4 3,9

4,9

6,7 6,7 5,3

Flexibele lessenrooster Verminderde aanwezigheidsplicht ivf stage/wedstrijd Examenregeling Individuele studiebegeleiding Totale nettoscore (som 4 items)

6,8

73

9,3

4,5 3,3

4,6


Via een open vraag werd aan de afgestudeerde (top)sporter gevraagd van welke vormen van studiefaciliteiten hij of zij meer gebruik hadden willen maken. Zoals weergegeven in onderstaande tabel wil de (top)sporter vooral meer begeleiding. Dit omvat zowel de mentale-, voeding-, medische- en studiebegeleiding als meer individuele begeleiding en een betere begeleiding na de TSS. Tabel 29: overzicht van studiefaciliteiten dat de topsporter meer had willen hebben binnen de TSS (open vraag)

Aantal

percentage

66

70%

Mentale begeleiding

15

16,0%

Studiebegeleiding

14

14,9%


12

12,8%

Voedingsbegeleiding

9

9,6%

Meer individuele begeleiding

8

8,5%

Begeleiding na TSS

4

4,3%

Begeleiding:

Betere trainingsfaciliteiten

13

14%

Vrije tijd/ontspanning

4

4,3%

Trainers

4

4,3%

Vakkundige trainers:

2

2,1%

Meer trainers

1

1,1%

Betere communicatie tussen trainers

1

1,1%

Internationale wedstrijden

3

3,2%

Carrière advies

2

2,1%

Vervoer

1

1,1%

Spreiding lessen

1

1,1%

(b) (top)sporters naast de topsportschool

Sporttakoverschrijdende beoordeling Binnen het reguliere onderwijs zijn deze bijzondere studiefaciliteiten geen evidentie en meestal afhankelijk van de goodwill van de school. Voor minstens één vijfde van de (top)sporters naast de TSS waren de studiefaciliteiten niet van toepassing op hen. Eén derde van de (top)sporters kon geen gebruik maken van individuele studiebegeleiding. Ook zijn er geen verschillen vast te stellen in gebruik van de faciliteiten tussen de selectie- topsporters en de niet-selectie (top)sporters. Van de (top)sporters die gebruik konden maken van één van de studiefaciliteiten blijkt één vijfde tevreden te zijn over de studiebegeleiding en het flexibel lessenrooster. Ongeveer 40 procent is dan weer tevreden over de examenregeling en de verminderde aanwezigheidspicht in functie van een stage of wedstrijd met de federatie. Meest tevreden over deze faciliteiten zijn de zwemmers en volleyballers, minst tevreden de atleten en wielrenners. 38 procent beoordeelt het flexibele lessenrooster en 29 procent de individuele studiebegeleiding als slecht.

74


Figuur 25: sporttakoverschrijdende beoordeling van de bijzondere studiefaciliteiten naast de TSS

20,0%

individuele studiebegeleiding (n=265)

examenregeling (n=266)

16,6%

28,7%

39,4%

verminderde aanwezigheidsplicht ifv stage/wedstrijden (n=266)

21,2%

41,4%

flexibele lessenroosters (n=266)

19,9%

0%

10%

34,7%

19,5%

13,2%

20%

18,2%

21,2%

19,2%

19,9%

37,9%

30%

40%

(zeer)goed

50%

28,9%

60%

redelijk

70%

(zeer)slecht

80%

90%

100%

nvt

Sportspecifieke beoordeling De onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscores per sporttak. Van de (top)sporters die van enige faciliteiten konden genieten zijn het vooral de atleten, wielrenners en triatleten die de faciliteiten binnen het reguliere onderwijs als slecht beoordelen. Het zijn vooral de flexibele lessenrooster evenals de studiebegeleiding die als slecht aanzien worden.

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

TRI

SCH

GOL

HAN

BAD

Ski

TAF

Flexibele lessenrooster

ATL

Figuur 26: samenvatting van de nettoscore per sporttak voor de beoordeling van de studiefaciliteiten naast de TSS

-4,9

-2,7

1,1

2,3

0

-5,4

10

-3,3

-10

10

/

-1,5

-10

5

/

-1,4

3,2

6

7

6,7

2

10

2,1

-3,3

10

10

2,7

10

10

0

-2,4

0

-1,3

3,8

4,6

-3,4

0

0

-10

10

10

-2

0

0

/

-1,4

-1,2

0

1,8

4,3

-4,1

/

-1,5

-10

6,7

/

3,3

-10

3,3

/

Verminderde aanwezigheidsplicht ivf stage/wedstrijd Examenregeling Individuele studiebegeleiding

75


2.12 Samenwerking tussen de verschillende (top)sportactoren binnen de topsportschool Binnen een TSS zijn er verscheidene interacties die rechtstreeks en onrechtstreeks de topsporters kunnen beïnvloeden. Een goede samenwerking, coördinatie en communicatiesysteem tussen de verschillende topsportactoren vormt dan ook de basis van een goed werkende TSS. Daar de TSS als doel heeft het optimaliseren van topsport en studie is er nood aan een goede samenwerking tussen de actoren binnen de onderwijsinstelling en de sportspecifieke instanties.

Sporttakoverschrijdende beoordeling We bespreken hoe de (top)sporters verschillende relaties beoordelen. De onderstaande grafiek geeft de beoordeling weer. Figuur 27: beoordeling van de samenwerking tussen de verschillende actoren binnen de TSS

63,4%

topsporter-andere lln…

58,0%

topsporters-…

21,9%

18,4%

22,7% 29,8%

21,6%

31,6%

45,1%

19,1%

10%

20%

30%

18,8%

25,5%

64,3%

trainers onderling…

9,6% 18,4%

(zeer) goed

50%

redelijk

60%

70%

(zeer) slecht

3,9%

9,9% 2,1%

23,7% 40%

0,4% 3,5%

26,2%

52,1%

trainer-medische begeleiding…

22,3%

27,7%

28,0%

trainer-psychologische…

24,7%

29,4%

39,0%

trainer-vakleerkracht…

4,6%

11,0% 3,5%

16,9%

47,5%

trainer-ouders…

0%

17,9%

37,5%

school-internaat…

16,0%

22,0%

40,5%

topsporter-internaat…

13,5% 4,0%

21,4%

63,5%

topsporter-vakleerkracht…

trainer-persoonlijke trainer…

19,0%

80%

90%

100%

nvt

Ongeveer 60 procent van de afgestudeerde (top)sporters vond de samenwerking tussen de trainers onderling goed tot zeer goed en was tevreden over hun relatie met de vakleerkracht, topsportschoolcoördinator en de andere leerlingen. Bij geen enkele sport is de nettoscore voor deze relaties negatief. Minder tevreden is men over de samenwerking met het internaat (voornamelijk in Hasselt) en de relatie tussen de trainer en vakleerkrachten en de trainer met de medische- en mentale begeleider. De stroeve samenwerking met het internaat werd ook vastgesteld in het topsportactieplan waardoor volgende maartregelen prioritair zijn in de realisatie van een topsportvriendelijk internaat: (1) het internaat verbonden aan een TSS dient andere omkaderingsnormen te krijgen voor leerling/topsporters die in het internaat verblijven. Leerling/topsporters vragen immers grote flexibiliteit van het opvoedend personeel. Het voorstel is om 1 opvoeder/begeleider per

76


aangevangen reeks van 15 leerling/topsporters in plaats van 1 op 21. (2) Bovendien dient er gestreefd te worden naar om enkel opvoeders aan te stellen die beantwoorden aan een specifiek profiel. Een grote vorm van „topsportmindedness‟ bij de opvoeders is van essentieel belang (Muyters,2010) Het minst tevreden is de (top)sporter over de samenwerking tussen de trainer van de TSS en de persoonlijke trainer van de (top)sporter wat resulteert in een negatief sporttakoverschrijdende nettoscore. Hoewel dit geen evidentie is, en vanuit het standpunt van persoonlijke trainers veelal begrijpelijk, is het belangrijk dat de topsportscholen hier aandacht aan besteden. De meeste relaties kennen een positieve evolutie na 2005. Het zijn vooral de relaties tussen de topsporter en het internaat, topsporter en vakleerkracht, topsporter en topsportschoolcoördinator en de relatie tussen de topsporters en de andere leerlingen die positiever worden beoordeeld. Deze verschillen zijn net niet significant. Significante verschillen zijn wel vast te stellen tussen de selectie- topsporters en de niet-selectie topsporters waarbij deze laatste groep de relaties tussen de trainer en de psychologische begeleiding, de topsporter en de topsportschoolcoördinator en de topsporter en de andere leerlingen beter beoordelen. Sportspecifieke beoordeling In onderstaande tabel geven we een overzicht van de nettoscores per sporttak. De nettoscore voor de relatie tussen de trainer van de TSS en persoonlijke trainer is negatief bij vijf sporten namelijk judo, tennis, volleybal, wielrennen en tafeltennis. Ook bij deze vijf sporten beoordelen de uitstappers in 2005 of later deze relatie negatief. Verder verliep volgens de afgestudeerde (top)sporters de relatie tussen de trainer van de TSS en de vakleerkracht niet goed. Bij maar liefst negen sporten is de nettoscore voor deze samenwerking negatief. Deze zijn terug te vinden bij atletiek, judo, tennis, wielrennen, gymnastiek, basketbal, schermen en tafeltennis. Ook na 2005 blijft op atletiek en tennis na, deze nettoscores negatief. De relatie tussen school en internaat en tussen (top)sporter en internaatverantwoordelijke verliep, ook na 2005, het minst vlot bij atletiek, wielrennen, handbal en golf. Algemeen verliep volgens de afgestudeerde (top)sporters de samenwerking tussen de verschillende actoren het best bij zwemmen, badminton, taekwondo (n=3) en tafeltennis waar de nettoscore bij minstens tien items boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore ligt.

77


JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

Trainer onderling

ATL

Figuur 28:samenvatting van de nettoscore per sporttak voor de beoordeling van de samenwerking binnen de TSS

6,0

5,2

5

6,9

4,1

0,8

4,5

5,2

8,1

0,0

0,0

6,2

7,1

0

10

10

3,3

4,9

-2,1

4,3

0,9

6,5

-1,8

2,2

4,3

6,7

0,0

10

5,4

5

0

10

10

6,7

2,7

-5

1,7

1,8

7,1

0

0,5

0,0

5,2

-10

/

5,4

4,3

0

10

8,6

5,0

0,4

-5,4

-1,5

-2,1

0,6

-2,5

1,2

2,1

0,0

0,0

/

0,0

2,9

10

3,3

6,0

-7,5

-0,2

-0,6

-0,7

3,1

6,5

-2,3

-3

-2,1

2,9

-2,0

10

3,8

2,9

-5

6,7

7,1

-4,0

3,2

1,6

3,8

1,7

3,5

0,0

2,6

0,0

3,9

1,7

10

3,8

5,7

-6,7

6,7

5,7

-3,3

0,6

2,7

6,4

1,7

7,9

1,7

4,5

0,7

-0,9

/

10

3,1

0,0

-10

3,3

7,1

1,7

-1,3

4,8

8,2

2,8

7,7

0,0

5,7

2,3

-1,9

/

10

6,9

0,0

10

3,3

10

0,0

5,0

6,1

3,1

6,1

5,9

3,3

3,9

4,3

4,2

10

10

6,9

8,3

10

10

10

4,0

1,6

3,0

1,5

6,3

6,3

5,4

2,2

3,7

7,1

4,0

10

5,4

10

6,7

10

2,9

2,5

4,0

6,3

2,5

3,0

7,5

6,9

6,5

7,9

3,6

5,0

3,3

6,2

10

6,7

10

7,1

0,0

Trainer med.begeleiding Trainer -psycho. begeleiding Trainer – pers. trainer Trainer vakleerkracht Trainer – ouders School – internaat (Top)sporter – internaatverantw. (Top)sporter – vakleerkracht (Top)sporterschoolcoörd (Top)sporter – andere lln

De nettoscore voor de relatie tussen de trainer van de TSS en persoonlijke trainer is negatief bij vijf sporten namelijk judo, tennis, volleybal, wielrennen en tafeltennis. Ook bij deze vijf sporten beoordelen de uitstappers in 2005 of later deze relatie negatief. Verder verliep volgens de afgestudeerde (top)sporters de relatie tussen de trainer van de TSS en de vakleerkracht niet goed. Bij maar liefst negen sporten is de nettoscore voor deze samenwerking negatief. Deze zijn terug te vinden bij atletiek, judo, tennis, wielrennen, gymnastiek, basketbal, schermen en tafeltennis. Ook na 2005 blijft op atletiek en tennis na, deze nettoscores negatief. De relatie tussen school en internaat en tussen (top)sporter en internaatverantwoordelijke verliep, ook na 2005, het minst vlot bij atletiek, wielrennen, handbal en golf. Algemeen verliep volgens de afgestudeerde (top)sporters de samenwerking tussen de verschillende actoren het best bij zwemmen, badminton, taekwondo (n=3) en tafeltennis waar de nettoscore bij minstens tien items boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore.

78


2.13 Besluit pijler 4: Talentontwikkeling De sportieve ontwikkeling van jeugdige talenten loopt parallel met de ontwikkeling die ze op andere domeinen doorlopen. Specifiek de transitie op academische vlak zorgt ervoor dat de individuen in hun dubbele rol als student en topsporter in situaties komen waar men al de beschikbare tijd en energie moet steken in het ontwikkelen van deze twee gebieden (Wylleman, De Knop, Verdet, Erpic, 2007). Om hieraan tegemoet te komen werden in 1998 de topsportscholen in Vlaanderen opgericht. Om

de

instroom

naar

de

topsportschool

te

optimaliseren

is

er

nood

aan

een

goed

talentdetectiesysteem dat ervoor moet zorgen dat het maximale potentieel aan talent wordt ontdekt. Toch is het opmerkelijk dat ongeveer 30 procent van de respondenten aangeeft, ook na 2005, nooit geselecteerd te zijn geweest voor een training, stage of selectie alvorens geselecteerd te worden voor de topsportschool. Hier dient er wel rekening gehouden te worden met het feit dat het gaat over een retrospectief onderzoek waarbij de respondenten gevraagd werden terug te blikken op het verleden en we bijgevolg voor ogen moeten houden dat men zich dit mogelijk niet meer herinnert. Ook bestaat de mogelijkheid dat de topsporter niet altijd op de hoogte was van de selectieprocedure, zoals scouting. Om een topsportschool op te starten en/of verder in te blijven investeren zal de topsportschool moeten kaderen in een volledig traject/programma van talentontwikkeling waarbij de criteria moeten gericht zijn op het behalen van een internationaal niveau. Ondanks dat het actieplan Vlaanderen II stelt dat de selectiecriteria voldoende streng dienen gesteld te worden, beschouwde slechts 14 procent (n=46) van de afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool ze als moeilijk haalbaar. De instapleeftijd in de topsportschool ligt grotendeels tussen 14 en 16 jaar. De in de literatuur beschreven vroegspecialisatiesporten zoals tennis, zwemmen en gymnastiek, blijken ook de sporten te zijn waarbij de topsporters het vroegst in te stappen. Voorafgaand aan de topsportschool legt de (top)sporter gemiddeld 6 jaar af waarin deze zich specialiseert in zijn huidige sport. Na de talentdetectie volgt een periode van talentontwikkeling dat acht tot tien jaar aan intensieve training en aangepaste begeleiding vereist (Bloom, 1985; Ericsson,2003; Ericsson & Charnes, 1994). Uit ons onderzoek blijkt dat gemiddeld een topsporter 2,8 jaar op een topsportschool

zit.

Dit

wil

zeggen

dat

het

aandeel

van

de

topsportschool

tijdens

de

talentontwikkeling niet onderschat maar ook niet overschat mag worden. Dit aandeel zal in de toekomst wel vergroot worden daar er in 2004 een uitbreiding was naar de eerste graad. De verschillende ondersteuningsvormen worden algemeen positief beoordeeld. Volgens de (top)sporters mag er wel meer aandacht besteed worden aan deelname aan internationale wedstrijden. Vaak is het gebrek aan internationale wedstrijden een financiële kwestie. Daar het over een longitudinaal onderzoek gaat en de topsportscholen al een evolutie hebben doorgemaakt, werd de data ook opgesplitst tussen de topsporters die de topsportschool voor en na

79


2005

hebben

verlaten.

Echter,

op

vlak

van

ondersteuningsvormen

werden

er

geen

noemenswaardige verschillen vastgesteld tussen voor en na 2005. Een andere opsplitsing in de data is gebaseerd op twee criteria, namelijk 1) het verschil tussen de drop outs (topsporters die de TSS vroegtijdig hebben verlaten) en de afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool, en 2) het verschil tussen de selectie- topsporters die als senior een hoog niveau behalen en de niet-selectie (top)sporters. Een net niet significant verschil werd enkel teruggevonden bij de beoordeling van de trainingsfaciliteiten waarbij de afgestudeerde topsporters deze ondersteuning beter beoordelen in vergelijking met de drop outs. Naast de topsportschool zijn de meeste topsporters ook aangesloten bij een club, dewelke duidelijk minder positief beoordeeld worden. Verder geeft steeds meer dan 20 procent van de topsporters naast de TSS aan geen ondersteuning te krijgen tijdens de talentontwikkeling. Ongeveer de helft kreeg zelf geen ondersteuning voor betere trainingsfaciliteiten. De (top)sporters die wel van enige ondersteuning konden genieten beoordelen deze wel als voldoende. Opvallend is dat de selectie- topsporters, die voldoen aan voorafgaande criteria, duidelijk meer ondersteuning kregen op vlak van betere trainingsfaciliteiten en het trainen in aparte groep. Dit kan deels te wijten zijn aan het feit dat de topsporters voornamelijk afkomstig zijn uit de sporten waar de talentontwikkeling beter verloopt. In tegenstelling tot de ondersteuningsvormen worden de extra sportieve begeleidingsvormen binnen de topsportschool niet zo positief beoordeeld waarbij voornamelijk de voedings-, mentaleen carrièrebegeleiding voor verbetering vatbaar zijn. Dit blijkt uit de zwakke punten van de topsportschool aangegeven door de afgestudeerde topsporters. De topsportschool maakt op vlak van omkadering een hele evolutie door en federaties zoeken steeds naar een betere omkadering en/of het verder op punt stellen daarvan. Dit

is

ook

merkbaar

in

de

positieve

evolutie

na

2005

waarbij

alle

extra

sportieve

begeleidingsvormen beter worden beoordeeld. Een significant verschil is merkbaar bij zowel de mentale- als de carrièrebegeleiding. De beoordeling van de voedingsbegeleiding is net niet significant bevonden. Verder beoordelen de afgestudeerde (top)sporters de mentale begeleiding positiever, weliswaar net niet significant, dan de drop outs. Ook de selectie- topsporters beoordelen de extra sportieve begeleidingsvormen licht positiever dan de niet-selectie (top)sporters. Sportspecifiek zijn het voornamelijk atletiek, gymnastiek, handbal en volleybal die een positieve evolutie kennen na 2005. Toch is er slechts één significant verschil vast te stellen, waarbij de atleten met uitstap in 2005 of later de voedingbegeleiding significant beter beoordelen. Voor de voedingsbegeleiding is het verschil bij handbal net niet significant. Hoewel eerder vermelde gegevens uit het topsportklimaat aantonen dat het belangrijk is dat ook de clubs moeten instaan voor de begeleiding tijdens de fase van talentontwikkeling is de rol van de club hierin veelal beperkt tot medische begeleiding. Drie vierden van de (top)sporters naast de topsportschool heeft als aankomend talent geen studie, carrière- en mentale begeleiding gekregen. Twee derden kreeg dan weer geen voedingsbegeleiding. De (top)sporters die van enige

80


ondersteuning konden genieten, ervaren enkel de medische begeleiding en opvolging als redelijk positief. Wanneer we kijken naar het verschil in extra sportieve begeleiding tussen de selectie- topsporters en de niet selectie- (top)sporters kunnen we vaststellen dat op studiebegeleiding na de selectietopsporters meer ondersteuning kregen. De grootste verschillen zijn terug te vinden voor de mentaleen de voedingsbegeleiding waar respectievelijk 53 procent en 47 procent van de selectietopsporters aangeeft hiervoor als aankomend talent geen ondersteuning te hebben gekregen. Naast de ondersteunings- en begeleidingsvormen kunnen de (top)sporters ook gebruik maken van bijzondere topsportfaciliteiten zoals een flexibel lessenrooster, verminderde aanwezigheid in functie van stage en wedstrijden, examenregeling en individuele studiebegeleiding. Opnieuw komt hier de studiebegeleiding als pijnpunt naar boven. Over de andere topsportfaciliteiten die hen werden aangeboden zijn de (top)sporters zeer tevreden. De vier topsportfaciliteiten, met name de individuele studiebegeleiding, worden algemeen positiever beoordeeld na 2005. Opvallend is ook dat deze vier faciliteiten positiever worden beoordeeld door de (top)sporters die het vooropgestelde niveau als senior niet behalen waarbij het verschil voor de studiebegeleiding net niet significant is bevonden. Verder beoordelen, weliswaar ook niet significant, de afgestudeerde topsporters aan de TSS de vier faciliteiten beter dan de drop outs. Binnen het reguliere onderwijs zijn deze topsportfaciliteiten geen evidentie en vaak afhankelijk van de goodwill van de school. Een groot deel kon geen gebruik maken van enige vorm van ondersteuning dewelke ook niet zo positief wordt beoordeeld. Om het concept van de topsportschool optimaal te laten functioneren is er nood aan een goede samenwerking tussen de verschillende actoren binnen zowel de onderwijsinstelling als de sportspecifieke instanties. Algemeen worden de relaties positief beoordeeld. Zoals ook vastgesteld werd in het topsportactieplan Vlaanderen II is de samenwerking met het internaat en de vakleerkracht voor verbetering vatbaar. Het meest ontevreden zijn de afgestudeerde (top)sporters over de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer. Hoewel het geen evidentie is, en vanuit het standpunt van persoonlijke trainers veelal begrijpelijk, is het belangrijk aandacht te besteden aan de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer. Verder kennen de meeste relaties ook een positieve evolutie na 2005. Het zijn vooral de relaties tussen de topsporter en het internaat, topsporter en vakleerkracht, topsporter en topsportschoolcoördinator en de relatie tussen de topsporters en de andere leerlingen die positiever worden beoordeeld. Deze verschillen zijn net niet significant. Significante verschillen zijn wel vast te stellen tussen de selectie- topsporters en de niet selectie- (top)sporters waarbij deze laatste groep de relaties tussen de trainer en de psychologische begeleiding, de topsporter en de topsportschoolcoördinator en de topsporter en de andere leerlingen beter beoordelen.

81


Pijler 5: de ondersteuning tijdens de topsportcarrière Na de talentontwikkeling komt de (top)sporter in de perfectiefase; die wordt slechts door enkele atleten bereikt. Slechts in een beperkt aantal sporten kunnen topsporters leven van hun inkomsten als topsporter. Het is dan ook belangrijk dat er na de ontwikkelingsfase, voor een selectie van topsporters voldoende ondersteuning aanwezig is om te kunnen doorgroeien naar internationaal niveau.

1. INDIVIDUELE LEEFSITUATIE VAN DE (TOP)SPORTER Van de afgestudeerde (top)sporters geeft 11 procent (n=19) aan voltijds met zijn sport bezig te zijn. 55 procent (n=98) combineert (top)sport met studie (halftijds of voltijds). 18 procent (n=31) combineert (top)sport met een half- of voltijdse job. Bij de (top)sporters naast de TSS is 14 procent (n=27) voltijds (top)sporter. De helft van de (top)sporters (n=98) combineert (top)sport met studie (halftijds of voltijds) en één vijfde (n=50) combineert (top)sport met een half- of voltijds job.

2. TOPSPORT EN HOGERE STUDIES Uit de bevraging blijkt dat 78 procent van de afgestudeerde (top)sporters uit de TSS hogere studies heeft aangevat. Een interessant gegeven is dat dit voor de (top)sporters naast de TSS ook 75 procent is. Van de afgestudeerde (top)sporters ging 62 procent naar een hogeschool, 34 procent naar een universiteit en 4 procent verkiest nog een andere instelling. Bij de (top)sporters die niet zijn ingestapt gaat 45

78% van de afgestudeerde (top)sporters

procent naar een hogeschool en 49 procent voor een

en 74% van de (top)sporters naast de

universiteit.

TSS vatte hogere studies aan. Van deze

75 procent van de afgestudeerde (top)sporters die

laatste gaat wel hoger percentage naar

niet hebben verder gestudeerd was dit wel van plan.

een universiteit.

Van de 12 afgestudeerde (top)sporters die ooit of momenteel binnen een programma werden tewerkgesteld (Bloso, Topsport Vlaanderen of Topsport Defensie), hebben 8 hogere studies ondernomen waarvan er 3 vroegtijdig zijn gestopt. Van de 4 respondenten bij Topsport Defensie heeft er maar één hogere studies aangevat en deze vroegtijdig stopgezet. Twee van de drie respondenten tewerkgesteld bij Atletiek Vlaanderen hebben hun studies afgewerkt. Momenteel hebben al 85 (45%) (top)sporters hun hogere studies na de TSS beëindigd, 23 (12%) (top)sporters hebben deze vroegtijdig beëindigd. Aan de afgestudeerde (top)sporters van de TSS werd ook gevraagd of hun sportieve carrière nadelen heeft ondervonden door de studiekeuze na de TSS. Voor gemiddeld 14 procent was deze vraag niet van toepassing, 56 procent beantwoordde deze vraag negatief terwijl 30 procent aangeeft dat hun sportieve carrière wel nadelen heeft ondervonden. Voor 20 (top)sporters lag tijdsgebrek aan basis. 11 (top)sporters geven aan dat ze hun studie hebben laten primeren.

82


Andere oorzaken zijn terug te vinden in een slechte lessenrooster (n=8), fysiek te zwaar (n=5) en stages/wedstrijden moesten wijken (n=7) Ook heeft voor 37 procent van de afgestudeerde (top)sporters het studietraject nadelen ondervonden door hun sportieve carrière. De meest aangehaalde reden was hier het studieniveau (n=21) gevolgd door tijdsgebrek (n=14). Acht (top)sporters gaven aan dat ze dikwijls lessen missen en zes (top)sporters heeft voorrang gegeven aan zijn sport.

3. STERKE EN ZWAKKE PUNTEN VAN DE OPVOLGING NA DE TOPSPORTSCHOOL Binnen de TSS kunnen topsporters gebruik maken van verschillende ondersteunings- en begeleidingsvormen. Ook na de TSS blijft voldoende ondersteuning belangrijk om te kunnen doorgroeien naar internationaal niveau. In een open vraag werd aan de afgestudeerde (top)sporters gevraagd naar de drie sterkste en zwakste punten van hoe volgens hen de opvolging na de TSS verliep. Figuur 29: grafische voorstelling van de sterke punten van de opvolging van de (top)sporters na de TSS

Begeleiding; 9,1%

Connecties; 5,8%

carrièrebegeleidng; 4,1%

Andere; 19,8%

trainingsfaciliteiten; 9,9%

contact met de TSS/ training TSS; 15,7%

Zelfstandigheid/vrijheid 10,7% Trainers; 12,4%

studiebegeleidng; 12,4%

83


Figuur 30 : grafische voorstelling van de zwakke punten van de opvolging van de (top)sporters na de TSS

carrièrebegeleidng; 1,0%

begeleiding; 3,9% trainers; 3,9% financieel; 5,9%

trainingsfaciliteiten; 29,4%

contact met de TSS; 8,8%

federatie; 9,8%

studiebegeleidng; 17,6%

andere; 16,9%

Voor 12 procent (n=15) van de bevraagde (top)sporters was de studiebegeleiding een sterk punt na de TSS. 5 (top)sporters verwijzen hier specifiek naar de goede samenwerking tussen de federatie en de universiteit. Toch geven meer (top)sporters (18%,n=18) de studiebegeleiding als een zwak punt aan. De combinatie tussen topsport en studie is voor sommige (top)sporters een struikelblok. 16 procent (n=19) geeft aan dat er nog een positief contact is met de TSS. Dit gaat over het contact met de trainers, kiné en de mogelijkheid tot training in de TSS. Iets minder dan 10 procent (n=9) geeft het weinig of geen contact meer hebben met de TSS aan als een zwak punt. Ook de trainer na de TSS is voor sommige (top)sporters een sterk punt, 4 (top)sporters (4 procent) vinden dit dan weer een zwakte na de (top)sportschool. Volgens 29 procent (n=30) zijn de trainingsfaciliteiten na de TSS een zwakte terwijl 10 procent (n=12) dit als een sterkte van de opvolging beschouwt. 41

procent

van

(top)sporters vindt voldoende

de

afgestudeerde

dat hij/zij

ondersteuning

momenteel

krijgt

om

te

presteren op het hoogst mogelijke niveau. Iets meer dan de helft (54%, n=118) van de afgestudeerde (top)sporters is echter ook van

41% van de afgestudeerde (top)sporters aan de TSS, 42% van de (top)sporters naast de TSS vinden dat ze momenteel voldoende aandacht krijgen om te presteren op hun hoogst mogelijke niveau.

mening dat een betere omkadering na de TSS tot betere prestaties had kunnen leiden. Bij judo, wielrennen, ski/snowboard, golf en triatlon deelt zelfs meer dan 70 procent deze mening. Dit in tegenstelling tot bij schermen (n=3) waar geen enkele schermer aangeeft dat een betere omkadering tot betere prestaties hadden kunnen leiden. Van de (top)sporters die niet zijn ingestapt in een TSS vindt 42 procent de ondersteuning

waar

ze

momenteel

van

Volgens 54% van de afgestudeerde (top)sporters aan de TSS had een betere omkadering tot betere prestaties kunnen leiden.

kunnen genieten voldoende om te presteren op het hoogst mogelijke niveau.

84


4. ONDERSTEUNING EN EXTRA SPOTIEVE BEGELEIDING 4.1

Ondersteuning

Zoals reeds eerder besproken dient er per ontwikkelingsfase welbepaalde trainingsvolumes en – intensiteiten afgewerkt te worden. Dit is enkel mogelijk mits voldoende ondersteuning/ extra sportieve begeleiding zowel tijdens de ontwikkelingsfase als tijdens de topsportcarrière. In dit deel bevragen we (top)sporters naar de ondersteuning waarvan ze kunnen genieten tijdens hun topsportcarrière (+18jaar). (a) Afgestudeerde (top)sporters Uit de resultaten blijkt in de volgende tabel dat steeds meer dan 40 procent van de afgestudeerde (top)sporters na de TSS geen extra aandacht of ondersteuning krijgt voor onderstaande ondersteuningsvormen. Figuur 31: Grafische voorstelling van de ondersteuningsvormen na de TSS aangeboden door federatie, sportclub of andere organisatie(s)

kleding/materiaal… 8,2% vervoer… deelname internat. wedstrijden… betere trainingsfac.…

24,0%

9,4%

17,6%

18,3% 14,9%

extra conditie/krachttraining…

13,9%


14,6%

0%

60,9%

12,2% 6,8%

20,0%

52,8% 8,9%

22,8%

ja, federatie

45,1%

10,0% 30,2%

30%

39,6%

18,1%

26,8%

20%

51,9%

8,9%

36,6%

21,9% 10%

52,4%

12,0%

29,1%

trainings-/wedstrijdschema's…

vaker/intensiever trainen…

15,5%

40%

48,5% 7,0%

50%

ja, club

60%

ja, andere

40,9% 70%

80%

nee

85

90%

100%


Meer dan 40 procent krijgt geen extra ondersteuning tijdens de atletische carrière. Op vlak van deelname aan internationale wedstrijden, betere trainingsfaciliteiten, vervoer, kledij en materiaal geeft meer dan de helft aan hiervoor geen ondersteuning te krijgen. Op deelname aan internationale wedstrijden, kledij en materiaal na, vanwaar de meeste ondersteuning vanuit de federatie komt, geven de (top)sporters aan de meeste ondersteuning te krijgen vanuit de club. De

ondersteuning

organisatie(s)

is

vanuit duidelijk

club,

federatie

verschillend

of

andere

naargelang

Meer

het

dan

40%

van

de

afgestudeerde (top)sporters en 27%

niveau van de atleet. Dit blijkt ook uit de resultaten.

van de (top)sporters naast de TSS

Gemiddeld 29 procent van de selectie- topsporters geeft

krijgen geen extra ondersteuning

aan geen ondersteuning te krijgen terwijl dit bij de niet

tijdens de atletische carrière

selectie- (top)sporters net iets meer dan de helft is (51%).

De ondersteuning stijgt naargelang

Voornamelijk op vlak van trainen in een aparte groep, de

het niveau.

conditie- en krachttraining, betere trainingsfaciliteiten en

deelname aan internationale wedstrijden krijgen de selectie- topsporters meer ondersteuning. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het percentage aan (top)sporters per sport die geen extra ondersteuning krijgen vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). Tabel 30: percentage van afgestudeerde (top)sporters die tijdens de atletische carrière oordelen dat ze geen extra ondersteuning krijgen

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

Ski

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

ondersteuning krijgen

JUD

topsporters die geen

ATL

Percentagevan

34

48

54

39

14

46

53

45

52

67

67

27

17

0

33

0

80

39

65

36

52

29

36

67

55

73

67

100

27

17

0

33

0

60

43

57

54

23

14

46

61

60

56

67

67

46

67

0

33

0

75

26

52

54

23

0

46

53

68

60

67

67

18

50

0

33

0

60

49

52

58

50

43

55

61

70

72

67

67

36

33

0

33

17

60

58

39

62

58

57

27

63

75

56

33

67

20

20

0

33

17

80

70

55

77

42

50

55

77

80

68

50

67

72

67

0

33

33

40

63

76

39

36

36

55

56

80

54

33

100

27

33

100

33

17

20

Vaker en intensiever trainen (% geen ondersteuning) Trainen in aparte groep/privétraining (% geen ondersteuning) Extra conditie- & krachttraining (% geen ondersteuning) Trainings- en wedstrijdschema’s (% geen ondersteuning) Betere trainingsfaciliteiten (% geen ondersteuning) Deelname aan internationale wedstrijden (% geen ondersteuning) Vervoer (% geen ondersteuning) Kleding en materiaal (% geen ondersteuning)

86


Sportspecifiek vinden we de meeste extra ondersteuning terug bij zwemmen, golf, badminton, taekwondo (n=3), tafeltennis en schermen (n=3) waar algemeen minder dan 40 procent van de respondenten aangeeft geen extra ondersteuning te krijgen. Aan

de

afgestudeerde

(top)sporters

van

de

TSS

die

kunnen

genieten

van

enige

ondersteuningsvormen werd vervolgens ook de vraag gesteld deze vormen te beoordelen. Figuur 32: sporttakoverschrijdende beoordeling van de afgestudeerde (top)sporters voor ondersteuningsvormen tijdens de atletische carrière

kleding/ materiaal n=109

47,5%

13,1%

vervoer n=158

44,9%

16,5%

deelname internat. wedstrijden n=163

44,1%

16,6%

betere trainingsfac. n=159

54,7%

trainings-/wedstrijdschema's n=169

18,8%

20,9%

15,7%

11,8%

57,6%

15,2%

trainen in aparte groep/privé-trainen n=169

59,1%

10,7%

65,9%


10%

20%

30%

40%


19,0%

14,5%

extra conditie/krachttraining n=165

0%

17,7%

20,2%

65,7%

vaker/intensiever trainen n=173

20,6%

11,8%

14,5%

60%

70%

15,4%

9,3% 80%

(zeer )onvoldoende

10,7%

12,7%

14,8%

11,6% 50%

15,1%

13,3% 90%

100%

niet nodig

Zoals weergegeven in bovenstaande figuur zijn de (top)sporters meest tevreden over de ondersteuning die wordt aangeboden om vaker, intensiever te trainen en over de trainings- en wedstrijdschema‟s waar 66 procent deze ondersteuningsvormen voldoende vindt. Ook de extra conditie of krachttraining, de betere trainingsfaciliteiten en de extra kracht- of conditieschema‟s wordt door meer dan de helft als voldoende beschouwd. Minder tevreden zijn de (top)sporters voor de ondersteuning op vlak van materiaal en kledij, deelname aan internationale wedstrijden en vervoer waar minder dan de helft deze ondersteuning als voldoende beschouwt. Het aantal (top)sporters dat de ondersteuningsvormen als onvoldoende vindt is beperkt en ligt tussen de twaalf en twintig procent. Elke

Het aantal (top)sporters met extra ondersteuning beoordelen deze algemeen als voldoende aanwezig.

ondersteuningsvorm wordt door minstens 10 procent als niet nodig beschouwd. Sportspecifiek worden de ondersteuningsvormen het best beoordeeld door de volleyballers, zwemmers,

badmintonners

en

schermers

(n=3)

waar

de

nettoscore

voor

alle

ondersteuningsvormen boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore uitstijgt. Dit in tegenstelling tot judo, ski en golf waar de nettoscore voor minstens zeven items onder de gemiddelde sporttakoverstijgende nettoscore ligt.

87


41 procent van de afgestudeerde (top)sporters is van mening voldoende ondersteuning te krijgen, 32 procent oordeelt onvoldoende ondersteuning te krijgen om te presteren op het hoogst mogelijke niveau. Het zijn de wielrenners die het meest tevreden zijn over de huidige ondersteuning. Dit in tegenstelling tot judo, tennis en golf waar minder dan één vierde tevreden is over de huidige ondersteuning om te presteren op het hoogst mogelijke niveau. (b) (top)sporters naast de topsportschool In tegenstelling tot tijdens de talentontwikkelingsfase, ligt de ondersteuning bij de (top)sporters naast de topsportschool hoger dan de afgestudeerde (top)sporters na de topsportschool. De club zorgt nog steeds voor de meeste ondersteuning. Figuur 33: Grafische voorstelling van de ondersteuningsvormen voor de (top)sporters naast de TSS tijdens de atletische carrière aangeboden door federatie, sportclub of andere organisatie(s)

kleding/ materiaal

7,5%

vervoer

3,8%

49,7% 31,0%

14,3% 12,0%

40,6%

deelname internat. wedstrijden 15,9%

betere trainingsfac. trainings-/wedstrijdschema's

12,5%

extra conditie/krachttraining

13,0%

4,4%

7,0%

18,0%

vaker/intensiever trainen

18,6% 10%

11,3%

41,4%

40%

ja, federatie

29,6%

9,3%

45,3% 30%

28,1%

16,0%

37,0%

20%

30,6% 44,6%

48,1%

trainen in aparte groep/privé-trainen

0%

53,2% 24,4%

32,5%

28,6%

34,8% 7,5%

50%

ja, club

60%

28,6%

70%

80%

ja, andere

90%

100%

nee

28 procent van de (top)sporters naast de topsportschool geeft aan geen extra aandacht of ondersteuning te krijgen –noch vanuit de federatie, noch vanuit club- voor vaker en intensiever te trainen, extra conditie- of krachttraining, trainings- en wedstrijdschema‟s, deelname aan internationale wedstrijden, kleding en materiaal. 45 procent krijgt geen ondersteuning voor betere trainingsfaciliteiten en iets meer dan de helft krijgt geen ondersteuning op vlak van vervoer. De selectie- topsporters naast de TSS geven ook aan meer ondersteuning te krijgen vanuit de club, federatie

of

andere

organisatie(s)

in

vergelijking

met

de

andere

(top)sporters

waarbij

respectievelijk 19 procent en 36 procent aangeeft geen ondersteuning te krijgen. Voornamelijk op vlak van vaker en intensiever trainen, trainen in aparte groep, wedstrijden trainingsschema‟s en betere trainingsfaciliteiten krijgen de selectie- topsporters meer ondersteuning.

88


Onderstaande tabel geeft een overzicht van het percentage aan (top)sporters per sport dat geen extra ondersteuning krijgt vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). Tabel 31:percentage van (top)sporters naast de TSS die tijdens de atletische carrière geen extra ondersteuning krijgen

TEN

VOL

ZWE

WIE

BAS

TRI

HAN

Ski

extra ondersteuning

JUD


ATL

Percentages van

22

14

100

28

14

48

24

0

24

100

24

29

100

48

29

36

32

0

44

100

24

29

100

20

29

33

36

0

33

100

11

43

100

33

14

25

40

0

44

100

37

50

100

48

43

30

60

0

56

100

36

14

100

52

14

14

29

0

25

50

64

67

100

46

57

41

40

50

53

100

38

50

100

24

28

7

28

33

29

50

krijgen Vaker en intensiever trainen (% geen ondersteuning) Trainen in aparte groep/privétraining (% geen ondersteuning) Extra conditie- & krachttraining (% geen ondersteuning) Trainings- en wedstrijdschema’s (% geen ondersteuning) Betere trainingsfaciliteiten (% geen ondersteuning) Deelname aan internationale wedstrijden (% geen ondersteuning) Vervoer (% geen ondersteuning) Kleding en materiaal (% geen ondersteuning)

Sportspecifiek vinden we de meeste extra ondersteuning terug bij atletiek, zwemmen, wielrennen en triatlon (n=3) waar minder algemeen minder dan 30 procent van de respondenten aangeeft geen extra ondersteuning te krijgen. Vervolgens werd aan de (top)sporters naast de topsportschool die kunnen genieten van ondersteuningsvormen de vraag gesteld deze te beoordelen. Onderstaande figuur geeft een overzicht van de resultaten.

89


Figuur 34: sporttakoverschrijdende beoordeling van de (top)sporters naast de TSS voor de ondersteuningsvormen tijdens de atletische carrière

67,5%

kleding en materiaal…

53,8%

vervoer…

16,3%

21,7%

15,6%

62,8%

betere trainingsfac.…

16,8%

5,3%

14,3% 5,0% 10,9%

81,8%

vaker/ intensiever trainen… 10%

20%

30%

40%


15,0%

11,4% 3,2% 5,7%

69,8%


9,8%

10,7% 1,6% 10,7%

79,6%

extra conditie/ krachttraining…

4,1%

10,4%

18,0%

76,9%

trainings-/ wedstrijdschema's…


14,2%

56,6%

deelname internat.…

0%

12,2%

8,3% 4,9% 5,0% 50%

60%

70%

80%

(zeer )onvoldoende

90%

100%

niet nodig

De (top)sporters die van een ondersteuningsvorm kunnen genieten, beoordelen deze algemeen goed. Meer dan drie vierden van de (top)sporters beoordeelt het vaker en intensiever kunnen trainen, de extra conditie of krachttraining en de trainings- en wedstrijdschema‟s als voldoende tot meer dan voldoende. Minst tevreden zijn de (top)sporters over het vervoer waar iets meer dan de helft tevreden over is terwijl 22 procent deze ondersteuningsvorm onvoldoende beoordeelt. Uit de analyse per sport blijkt dat de basketballers en triatleten meest tevreden zijn over de ondersteuningsvormen. Dit in tegenstelling tot handbal en ski waar de nettoscores voor minstens acht items onder het gemiddelde ligt. De nettoscores voor deelname aan internationale wedstrijden, vervoer, kleding en materiaal zijn negatief. 43 procent van (top)sporters naast de TSS is van mening dat hij/zij voldoende ondersteuning krijgen om te presteren op het hoogst mogelijke niveau. Het zijn de handballers, zwemmers, volleyballers en triatleten die het meest tevreden zijn over de huidige ondersteuning.

90


4.2

Extra sportieve begeleiding

Opnieuw werden

de (top)sporters gevraagd van welke extra sportieve begeleidingsvormen

(gaande van medische begeleiding op opvolging, mentaleen voedingsbegeleiding tot studie- en carrièrebegeleiding ze gebruik konden maken en hoe ze deze beoordelen. We bevragen (top)sporters naar de begeleiding waarvan ze kunnen genieten tijdens hun topsportcarrière (+18 jaar). (a) afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool Onderstaande grafiek geeft een overzicht van het aantal afgestudeerde (top)sporters die na de TSS gebruik kunnen maken van begeleidingsvormen aangeboden door de federatie, club of andere organisatie(s). Figuur 35: sporttakoverschrijdende beoordeling van de mate van ondersteuning voorafgestudeerde (top)sporters na de TSSaangeboden door de federatie, club of andere organisatie(s)


8,4% 4,8%


15,0%

71,8%

7,9% 4,8% 9,2%


13,0%


78,2%

13,0%

16,1%

10,8%

18,3%

63,2% 15,2%

50,4%


10,4% 4,8% 8,7%

76,1%


11,3% 5,2% 7,8%

75,7%

0%

10%

20%

30%

federatie

40%

club

50%

andere

60%

70%

80%

90%

100%

nee

Meer dan de helft van de afgestudeerde (top)sporters krijgt na de TSS geen ondersteuning voor één

van

bovenvermelde

extra

sportieve

begeleidingsvormen.

Meer dan drie vierden van de (top)sporters

Voor voeding-, mentale-, studie- als carrière ligt dit zelf

krijgt geen voedings-, mentale-,studie- als

boven

sportieve

carrièrebegeleiding. Deze extra sportieve

de

begeleiding stijgt wel naargelang het niveau.

70

procent.

De

begeleidingsvormen worden zowel

extra vanuit

club,

federatie als vanuit een andere organisatie aangeboden. Net zoals bij de ondersteuningsvormen is ook hier de extra sportieve begeleiding vanuit de club, federatie of andere organisatie(s) duidelijk verschillend naargelang het niveau van de atleet. Gemiddeld 48 procent van de selectie- topsporters geeft aan geen ondersteuning te krijgen terwijl 71 procent van de andere (top)sporters geen extra sportieve begeleiding krijgt. Voornamelijk op

91


vlak van mentale-, voedingsbegeleiding en medische opvolging krijgen de selectie- topsporters meer begeleiding. Tabel 32: percentage van afgestudeerde (top)sporters die tijdens de atletische carrière geen extra sportieve begeleiding krijgt

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

extra sportieve

JUD


ATL

Percentages van

73

86

69

87

43

73

77

90

84

83

100

73

67

33

33

50

80

73

91

62

90

43

64

82

84

84

83

67

73

83

33

67

40

80

64

68

46

27

43

46

71

37

48

83

33

46

67

0

67

17

80

73

72

62

53

43

55

71

58

68

83

33

73

83

67

33

17

80

89

81

69

77

57

63

77

95

80

100

100

80

67

67

67

17

100

86

85

62

63

36

82

75

79

80

83

100

55

83

33

67

17

80

begeleiding krijgen Mentale begeleiding (% geen ondersteuning) Voedingsbegeleiding (% geen ondersteuning) Medische begeleiding (% geen ondersteuning) Medische opvolging (% geen ondersteuning) Carrière advies (% geen ondersteuning) Studiebegeleiding (% geen ondersteuning)

Sportspecifiek vinden we de meeste extra sportieve begeleiding terug bij zwemmen en triatlon waar respectievelijk 44 procent en 26 procent van de respondenten aangeeft geen extra sportieve begeleiding te krijgen. De minste begeleiding vinden we terug bij ski, judo en tafeltennis. We willen we wel meegeven dat de extra sportieve begeleiding afhankelijk is van het niveau van de topsporter. Vervolgens werd opnieuw gevraagd de extra sportieve begeleiding die ze kregen te beoordelen. Onderstaande figuur geeft hiervoor de resultaten.

92


Figuur 36: Grafische voorstelling van de beoordeling van de extra sportieve begeleidingsvormen na de TSS


42,9%


10,3%

34,4%


10,4%

11,1%

65,5%


33,9%



10%

20%

11,8%

23,0%

20,9%

11,5% 30%

37,6%

7,7% 8,4%

12,9%

36,1%

31,0%

17,6%

54,1%


15,9%

40%

32,3%

18,0% 50%


60%

18,3%

34,4% 70%

80%

90%


100%

niet nodig

Bij vraag naar de beoordeling van deze extra sportieve begeleidingsvormen wordt enkel de medische begeleiding en opvolging door meer dan de helft van de (top)sporters als voldoende beschouwd. Ongeveer één derde van de (top)sporters is tevreden over de voedings-, mentaleen carrièrebegeleiding. Een deel van de (top)sporters acht ondersteuning als niet nodig. Sportspecifiek worden de extra sportieve begeleidingsvormen het best beoordeeld bij zwemmen, wielrennen, tennis, handbal, ski/snowboard en triatlon. Minder tevreden over deze extra sportieve begeleidingsvormen zijn de atleten, judoka‟s waar de voedings- en mentale begeleiding als onvoldoende wordt beschouwd. Ook de gymnasten zijn ontevreden over de voedingsbegeleiding. Bij golf wordt zowel de medische begeleiding als medische opvolging als onvoldoende beschouwd.

93


(b) (top)sporters naast de topsportschool Dezelfde vragen werden eveneens gesteld aan de topsporters naast de TSS. Onderstaande grafiek geeft een overzicht van de resultaten. Figuur 37: Grafische voorstelling van de extra sportieve begeleidingsvormen voor de (top)sporters naast de TSS aangeboden door federatie, sportclub of andere organisatie(s)

studiebegeleiding n= 217 carrière begeleiding n= 220

3,7% 4,6%

16,6%

75,1%

4,5%6,8% 10,0%


8,6%


15,0%

14,0%


11,8%


10,0%

0%

10%

78,6%

21,4%

55,0%

28,4%

13,1%

26,1%

13,6%

61,5%

8,2% 3,2%

20%

31,5%

78,5%

30%

40%

federatie

50%

club

60%

andere

70%

80%

90%

100%

nee

Op de medische begeleiding na geeft meer dan meer dan de helft van de (top)sporters naast de TSS aan tijdens hun atletische carrière geen ondersteuning te krijgen voor één van bovenvermelde begeleidingsvormen. Voor mentale-, studie- als carrièrebegeleiding ligt dit zelf boven 75 procent. De extra sportieve begeleidingsvormen worden zowel vanuit club, federatie als vanuit een andere organisatie aangeboden. Ook de selectie- topsporters geven aan meer extra sportieve begeleiding te krijgen vanuit de club, federatie of andere organisatie(s). Gemiddeld 32 procent van de selectie- topsporters geeft aan geen ondersteuning te krijgen terwijl dit bij de andere (top)sporters 62 procent is. Dit uit zich voornamelijk bij de mentale-, voedingsbegeleiding en medische opvolging.

94


Tabel 33: percentage van (top)sporters naast de TSS die tijdens de atletische carrière geen extra sportieve begeleiding krijgt Percentages van ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

BAS

TRI

HAN

BAD

Ski


Mentale begeleiding

64

57

67

73

29

77

79

0

81

100

100

Voedingsbegeleiding

51

43

67

77

14

59

70

67

69

0

100


27

29

67

24

14

27

22

0

11

100

100

Medische opvolging

52

57

67

36

29

47

44

67

59

100

100

Carrièrebegeleiding

81

71

100

72

57

60

89

0

93

100

100

Studiebegeleiding

71

57

67

72

57

82

78

0

75

100

100

extra sportieve begeleiding krijgen

Sportspecifiek vinden we de meeste extra sportieve begeleiding terug bij zwemmen en triatlon waar respectievelijk 33 procent en 22 procent van de respondenten aangeeft geen extra sportieve begeleiding te krijgen. De minste extra sportieve begeleiding vinden we terug bij ski, tennis en badminton. Ook hier willen we opnieuw meegeven dat de extra sportieve begeleiding stijgt naargelang het niveau van de topsporter. Bij de vraag naar de beoordeling van deze extra sportieve begeleidingsvormen wordt enkel de medische begeleiding en opvolging door meer dan de helft van de (top)sporters als voldoende beschouwd. Minder dan 30 procent van de (top)sporters is tevreden over de studie- en carrière begeleiding. Meer dan één derde acht de voedings-, mentale-, studie- als carrièrebegeleiding niet nodig. Figuur 38: Grafische voorstelling van de beoordeling van de extra sportieve begeleidingsvormen door de (top)sporters naast de TSS tijdens de atletische carrière


29,7%


27,9%

11,1% 11,6%


18,5%

40,7%

19,8%

40,7%

57,3%


17,7% 76,0%


42,7%



10%

20%

16,9% 30%

40%

12,5%

12,0% 9,0%

34,9%

12,5%

14,6%

33,7%

10,8% 50%


60%

8,4% 3,7%

37,3% 70%

80%

90%


100%

niet nodig

95


5. BESLUIT PIJLER 5: ATLETISCHE CARRIÈRE De helft van de bevraagde topsporters is nog steeds student. Ondanks het ongenoegen over het studieniveau binnen de topsportschool vatte 78 procent (n=186) van de afgestudeerden hogere studies aan waarvan 62 procent aan een hoge school, 34 procent start(te) aan de universiteit en 4 procent nog aan een andere instelling. Momenteel zijn reeds 85 (45%) afgestudeerd en 23 (12%) hebben hun studies vroegtijdig stopgezet. Bij de (top)sporters naast de topsportschool vatte 74 procent hogere studies aan, waarvan 45 procent aan een hoge school, 50 procent aan de universiteit en 5 procent aan een andere instelling. De topsportfaciliteiten vanuit de onderwijsinstellingen zijn onvoldoende aanwezig. 46 procent van de (top)sporters kon geen gebruik maken van enige faciliteit om de combinatie tussen topsport en studie te optimaliseren. Ongeveer één derde is dan ook van mening dat de hun sportieve carrière nadelen heeft ondervonden door hun studiekeuze en omgekeerd. Uit de resultaten blijkt verder dat de ondersteuning en extra sportieve begeleiding vanuit de federatie, club of andere organisatie(s) tijdens de atletische carrière

beperkt

aanwezig is.

Gemiddeld geeft 40 procent van de afgestudeerde (top)sporters aan na de topsportschool geen ondersteuning te krijgen. Dit is 27 procent naast de topsportschool. Op deelname aan internationale wedstrijden, kledij en materiaal na, komt de meeste ondersteuning vanuit de club. Sportspecifiek zijn het de volleyballers, zwemmers, badmintonners en schermers (n=3) die aangeven de meeste ondersteuning te krijgen. Bij de vraag of de (top)sporter van mening is of hij/zij voldoende ondersteuning krijgt om te presteren op het hoogste niveau beantwoordt 41 procent deze vraag positief, 32 procent beantwoordt deze vraag negatief. Hoewel het percentage aan (top)sporters zonder ondersteuning lager ligt bij de selectietopsporters, die reeds geselecteerd waren voor een EK, WK, OS bij de senioren of tewerkgesteld zijn binnen een programma, geeft toch ook gemiddeld 29 procent aan geen ondersteuning te krijgen. In tegenstelling tot de talentontwikkeling, ligt de ondersteuning tijdens de atletische carrière lichtjes hoger bij de (top)sporters naast de topsportschool, waar gemiddeld 35 procent aangeeft geen ondersteuning te krijgen vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). Ook hier ligt dit percentage beduiden lager bij de selectie- topsporters waarbij gemiddeld 19 procent aangeeft geen extra ondersteuning te krijgen. Eveneens kunnen we besluiten dat tijdens de atletische carrière slechts weinig (top)sporters gebruik kunnen maken van extra sportieve begeleiding (zoals medische, mentale, voedings, carrière en studiebegeleiding) vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). Ondanks dat de (top)sporters aangeven de meeste extra sportieve begeleiding te krijgen op medische vlak geeft nog meer dan de helft van de afgestudeerde (top)sporters aan dat dit niet het geval was. Voor mentale-, voedings-, carrière- en studiebegeleiding krijgt meer dan 70 procent geen extra sportieve begeleiding. Opvallend is ook dat 48 procent van de selectie- topsporters aangeeft geen trainingsbegeleiding te krijgen. Deze tendens is ook vast te stellen bij de (top)sporters naast de

96


topsportschool waar enkel voor de medische begeleiding meer dan de helft aangeeft begeleiding te krijgen. Bij de vraag naar de sterkten en zwakten van de opvolging na de topsportschool liggen de meningen verdeeld. Voor 12 procent (n=15) was de studiebegeleiding na de topsportschool een sterk punt waarbij verschillende (top)sporters verwijzen naar de goede samenwerking tussen federatie en universiteit. Toch zien net iets meer (top)sporters (18%, n=18) de studiebegeleiding als een zwak punt van de opvolging na de topsportschool. Ook een blijvend contact met de topsportschool wordt door 16 procent aanzien als een sterkte, terwijl een aantal (top)sporters (n=9) aangeven dat er te weinig contact is met de topsportschool. Verder worden ook de trainingsfaciliteiten aanzien als zowel een sterkte en zwakte van de topsportschool.

97


Pijler 6: Trainingsfaciliteiten en infrastructuur binnen en buiten de topsportschool De uitvoering van trainings- en wedstrijdprogramma‟s vereist vanzelfsprekend kwalitatieve en beschikbare trainingsfaciliteiten en wedstrijdaccommodaties. Voor topsporters liggen de eisen van de accommodaties dan ook hoger dan voor de breedtesport. In het onderzoek werden de (top)sporters bevraagd naar hun oordeel over enerzijds de kwaliteit en anderzijds de beschikbaarheid van de trainings-, wedstrijdfaciliteiten en accommodaties binnen hun sporttak. We vergelijken opnieuw de situatie voor (top)sporters die naar de TSS gingen met deze erbuiten. Ook vergelijken we de afgestudeerde topsporters tijdens de periode van de topsportscholen met de periode nadien.

1. SPORTTAKOVERSCHRIJDENDE BEOORDELING Ondanks een algemeen redelijk positief oordeel over de hele lijn voornamelijk bij (top)sporters in de TSS, blijven diverse (top)sporters van mening dat de faciliteiten en accommodaties voor verbetering vatbaar zijn. Binnen de TSS zijn er geen noemenswaardige problemen vast te stellen. Verder zijn er ook geen grote verschillen vast te stellen tussen de beoordeling van de uitstappers voor en na 2005. Dat de topsporters hoge eisen stellen, blijkt ook uit het verschil in beoordeling tussen de selectie- topsporters en de niet selectie- (top)sporters waarbij de selectie- topsporters zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid minder positief beoordelen. Deze verschillen zijn echter net niet significant bevonden (kwaliteit, .05 en beschikbaarheid .02). De volgende figuur toont de resultaten van de topsporters die naar een TSS zijn geweest.

98


Figuur 39: beoordeling van de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/infrastructuur tijdens en na de TSS (door( top)sporters uit de TSS)

67,1%

kwaliteit tijdens TSS

25,7%

65,2%

beschikbaarheid tijdens TSS

26,5%

48,7%

kwaliteit na TSS

35,7%

49,1%

beschikbaarheid na de TSS

0%

10%

20%

30%

(zeer)goed

redelijk

50%

60%

70%

8,3%

15,5%

31,1%

40%

7,1%

19,8%

80%

90%

100%

(zeer)slecht

De kwaliteit en beschikbaarheid van de trainings- en wedstrijdfaciliteiten/accommodaties binnen de TSS wordt door 67 procent als goed tot zeer goed beoordeeld. Ongeveer één vierde van de respondenten oordeelt zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid als redelijk, minder dan 10 procent geeft een negatieve beoordeling weer. Er zijn geen grote verschillen vast te stellen tussen voor en na 2005. Na de TSS is er eveneens nood aan kwalitatieve en beschikbare

trainings-

en

wedstrijdfaciliteiten/

accommodaties. Deze faciliteiten/accommodaties worden

De kwaliteit en beschikbaarheid van de trainings- en wedstrijdfaciliteiten/ accommodaties tijdens de TSS wordt algemeen als goed beschouwd.

minder positief beoordeeld dan tijdens de TSS. Zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid wordt door iets minder dan de helft als goed tot zeer goed beoordeeld. Ondanks dat sommige (top)sporters die niet zijn ingestapt in de topsportschool gebruik kunnen maken

van

de

trainingsfaciliteiten/accommodaties

beoordelen

deze

(top)sporters

de

trainingsfaciliteiten/accommodaties minder positief. De volgende figuur geeft hiervan de resultaten weer.

99


Figuur 40: beoordeling van de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/infrastructuur door de topsporters naast de TSS

beschikbaarheid naast TSS

40,6%

kwaliteit naast TSS

39,1%

44,0%

0%

10%

20%

30%

20,3%

37,7%

40%

50%

(zeer)goed

60%

70%

18,3%

80%

90%

100%

redelijk

Zoals blijkt uit deze figuur zijn de (top)sporters die niet zijn ingestapt in een TSS minder tevreden over de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/accommodaties. Slechts 44 procent beoordeelt de kwaliteit en 41 procent de beschikbaarheid als goed tot zeer goed. Ongeveer één op vijf (top)sporters vindt de faciliteiten slecht tot zeer slecht. Ook hier beoordelen, weliswaar niet significant, de selectie- topsporters zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid minder positief.

100


2. SPORTSPECIFIEKE BEOORDELING Sportspecifiek zijn er een aantal verschillen merkbaar. In onderstaande radargrafiek vergelijken we de nettoscores voor de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/accommodaties tijdens en na de TSS per sporttak. Figuur 41: nettoscore per sport voor de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/infrastructuur tijdens en na de TSS voor de cat I sporten

Atletiek (n=46/37) 10 8 6

Basketbal (n=22/16)

Judo(n=31/25)

4 2

0 -2 -4

-6 -8

Gymnastiek (n=23/17)

Tennis (n=14/14)

-10

Wielrennen (n=13/10)

Volleybal (n=36/32)

Zwemmen (n=17/15) kwaliteit tijdens TSS


kwaliteit na TSS

beschikbaarheid na TSS

Figuur 42: nettoscore per sport voor de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/infrastructuur tijdens en na de TSS voor de categorie II en III sporten

Handbal (n=31/27) 10 8

Snowboard (n=3)

6

ski (n=6)

4 2

0 -2 -4 -6

Tafeltennis (n=6/6)

Badminton (n=13/12)

-8 -10

Triatlon

Golf (n=7/6)

Taekwondo (n=3/3)

kwaliteit tijdens TSS


Schermen (n=3/3)

kwaliteit na TSS

beschikbaarheid na TSS

101


Algemeen liggen de nettoscores voor zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid tijdens de TSS hoog. De hoogste scores zijn terug te vinden bij gymnastiek, basketbal, volleybal, zwemmen en triatlon, de laagste bij ski en schermen. Het verschil tussen gymnastiek en judo is significant 8. Ook voor de beschikbaarheid is het verschil tussen ski met bijna alle andere sporten significant. Opvallend is dat na de TSS de kwaliteit en beschikbaarheid in bijna alle sporttakken een stuk minder wordt beoordeeld. Enkel bij tennis ligt de nettoscore voor de kwaliteit na de TSS iets hoger dan tijdens de TSS. De categorie sporten II en III sporten hebben duidelijk meer moeite met de trainingsfaciliteiten/infrastructuur na de TSS, in het bijzonder in tafeltennis, ski, snowboard, triatlon en schermen. Op handbal, taekwondo (n=3) en schermen (n=3) na ligt de nettoscore voor zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid na de TSS veel lager. Bij ski, snowboard en tafeltennis beoordelen

de

(top)sporters

de

trainingsfaciliteiten/infrastructuur

als

onvoldoende.

Grote

verschillen zijn niet merkbaar tussen (top)sporters deze zijn uitgestapt vóór en na 2005 zijn uitgestapt. De volgende figuur geeft deze nettoscores weer per sporttak voor de topsporters die niet zijn ingestapt in een TSS. Deze zijn algemeen minder tevreden over de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainings- en wedstrijdfaciliteiten/accommodaties. Er dient rekening te worden gehouden met de lage respons in een aantal sporttakken. Figuur 43: nettoscore per sport voor de kwaliteit en beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/infrastructuur naast de TSS

Atletiek (n=52) 10

Tafeltennis (n=1)

8

Judo (n=16)

6

4

Triatlon (n=3)

Tennis (n=3)

2 0

-2 -4

-6

Schermen

Volleybal (n=27)

-8 -10

Ski/snow (n=2)

Zwemmen (n=11)

Handbal (n=17)

Wielrennen (n=29)

Basketbal (n=27) kwaliteit naast TSS

Gymnastiek (n=2)

beschikbaarheid naast TSS

nul-Score

8

Significante verschillen voor de kwaliteit van de trainingsfaciliteiten/accommodatie situeren zich tussen judo met gymnastiek (U=149.0, r=--0.51)

102


Meest tevreden voor zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid is de (top)sporter naast de TSS bij volleybal, tennis, schermen en tafeltennis. Vooral de zwemmers, handballers en triatleten (n=3) vinden de kwaliteit en beschikbaarheid trainingsfaciliteiten/accommodaties onvoldoende. Een significant verschil is er tussen volleybal met atletiek, judo, zwemmen en handbal. De beoordeling van de trainingsfaciliteiten en infrastructuur wordt tijdens de TSS beter beoordeeld dan naast de TSS. Enkel bij tafeltennis, schermen en tennis, wat door een beperkt aantal (top)sporters wordt beoordeeld, ligt de nettocore voor zowel de kwaliteit als beschikbaarheid naast de TSS hoger. Bij volleybal liggen de waarden ongeveer gelijk evenals voor de kwaliteit bij judo. Bij de andere sporten is er een grote kloof tussen de nettoscore van de TSS en naast de TSS.

3. NETTOSCORES VAN PIJLER 6 PER SPORT Net zoals in pijler 4 (talentontwikkeling) en pijler 5 (atletische carrière) berekenen we in dit hoofdstuk

de

totale

nettoscore

(som

van

de

kwaliteit

en

de

beschikbaarheid)

van

de

trainingsfaciliteiten/accommodaties per sporttak tijdens en na de topsportschool. (a) Tijdens de topsportschool Onderstaande grafiek geeft de totale nettoscore weer ten opzichte van de gemiddelde score (horizontale lijn). Het is niet de bedoeling sporten onderling met elkaar te vergelijken maar een beeld te schetsen waar een sport zich globaal gezien profileert. Figuur 44: de totale netto-score per sporttak voor de trainingsfaciliteiten/accommodaties tijdens de TSS 12,0

10,0 10,0

8,3 8,0

6,0

7,3

7,2

6,7

6,6 5,9

5,6

5,6

5,4

5,0

5,0 4,3

4,0

3,7

3,6

3,4

2,0

0,0

-1,0

-2,0

(Top)sporters uit triatlon scoren heel goed waarbij alle respondenten tevreden zijn over de trainingsfaciliteiten/accommodaties. Ook gymnastiek, basketbal en volleybal scoren zeer hoog en duidelijk beter dan het gemiddelde. Minder tevreden wordt er gereageerd bij judo, golf en schermen. De (top)sporters bij ski beoordelen de trainingsfaciliteiten/accommodaties binnen de topsportschool het minst goed en deze zijn zeker voor verbetering vatbaar.

103


(b) Na de topsportschool Dezelfde weergave wordt ook gegeven voor de (top)sporters die niet zijn ingestapt in een TSS. Figuur 45: de totale netto-scores per sporttak voor de trainingsfaciliteiten/accommodaties na de TSS 10,0

8,0

6,0

7,2

6,7 5,4

5,0

4,9

4,3

4,0

2,0

4,3 3,4

3,3

3,2

1,9

1,8

1,7 0,9

-0,9

0,0

-2,0

-4,0

-6,0

-8,0

-6,7

-10,0

-10,0 -12,0

Ook uit deze figuur kunnen we vaststellen dat de afgestudeerde (top)sporters na de topsportschool minder tevreden zijn over de trainingsfaciliteiten/accommodaties in Vlaanderen. Bij geen enkele sport is de totale nettoscore na de topsportschool hoger dan tijdens de topsportschool. Gymnastiek en taekwondo zijn de sporten die nog steeds hoog scoren. Dit in tegenstelling tot atletiek, judo, schermen en golf waar enige ontevredenheid gestemd is en de faciliteiten/accommodaties zeker voor verbetering vatbaar zijn. Helemaal ontevreden zijn de tafeltennissers maar vooral de ski/snowboarders waar bijna alle respondenten de trainingsfaciliteiten/accommodaties na de topsportschool als negatief beoordelen.

104


4. BESLUIT PIJLER 6: TRAININGSFACILITEITEN INFRASTRUCTUUR BINNEN EN BUITEN DE TOPSPORTSCHOOL Een

actiepunt

binnen

het

topsportactieplan

2009-2010

is

de

uitbouw

van

de

EN

Vlaamse

trainingsinfrastructuur. De doelstelling is het topsportklimaat te verbeteren door ondermeer het verhogen

van

de

kwaliteit

en

beschikbaarheid

van

de

sportspecifieke

infrastructuur

en

trainingsinfrastructuur in het bijzonder. Deze noden kwamen ook tot uiting in dit onderzoek waar zowel de bevraagde trainers als de (top)sporters aangeven dat zowel de kwaliteit als beschikbaarheid voor verbetering vatbaar is. Volgens de (top)sporters stellen er zich geen noemenswaardige

problemen

binnen

de

TSS.

De

afgestudeerde

(top)sporters

van

de

topsportschool geven een positief oordeel over heel de lijn. Dit is zeer sportspecifiek getint en het zijn de afgestudeerde schermers en ski die het minst tevreden zijn. Er zijn tevens geen grote verschillen vast te stellen tussen de beoordeling van de uitstappers voor en na 2005. De trainers die werden geïnterviewd oordelen hier echter anders over, met name vooral in zwemmen is er te weinig infrastructuur beschikbaar. Eens de topsportschool verlaten kan de (top)sporter minder gebruik maken van kwalitatieve en beschikbare trainingsfaciliteiten/accommodaties en is men hierover blijkens onze bevraging ook minder tevreden. Dit was vooral opvallend bij atletiek, basketbal, judo en zwemmen, ski en snowboard. Deze laatste is logischerwijs gelinkt aan de geografische ligging van Vlaanderen en wordt door het beleid gecompenseerd door een aantal ski/snowboarders naar het buitenland te sturen om te trainen. Ook valt op dat de (top)sporters naast de topsportschool minder tevreden zijn over de trainingsfaciliteiten/accommodaties.

Bij

bijna

alle

sporten

ligt

de

beoordeling

van

de

trainingsfaciliteiten/accommodaties lager dan tijdens de topsportschool. Vooral de beschikbaarheid wordt minder positief beoordeeld.

105


Pijler 7: Deskundigheidsniveau van de trainer in en naast de topsportschool Goede trainers zijn op elk niveau van de piramide belangrijk. Een trainer kan dan ook beschouwd worden als de rode draad doorheen de ontwikkeling van de topsportercarrière. Van alle betrokken partijen heeft hij de meeste invloed op de prestaties van zijn atleet (De Bosscher et al, 2008). Volgens de topsportklimaatmeting (De Bosscher et al., 2008) stellen twee op drie van de Vlaamse trainers dat er onvoldoende gekwalificeerde opleidingen zijn voor topcoaches. Ook al werden er binnen het Vlaams topsportbeleid reeds een aantal maatregelen getroffen door o.a. de Pool van Toptrainers, Pool van Jeugdtrainers Topsport, verdere professionalisering van toptrainers en is er het Vlaams coachplatform. Dit lost nog niet alle problemen op zoals tot uiting kwam tijdens de interviews die werden afgenomen met trainers. “Er is nood aan de oprichting van een denkcel met ervaren trainers om het trainersniveau te ondersteunen of meer coachplatforms waar jonge en ervaren trainers worden samengebracht. Werk met pilootclubs met goede trainers en jeugdwerking die ondersteund wordt” (Interview 1) Verschillende trainers zijn dan ook van mening dat het niveau van de trainersopleiding omhoog moet en dat er nood is aan een niveau boven trainer A. Volgens een andere trainer is de vergoeding een drempel. “Ik heb het gevoel dat we te weinig doen met de kennis die we in huis hebben en dit dikwijls omdat onze goede trainers teveel om handen hebben. We moeten naar een beter systeem gaan waar we van onze trainers echt toptrainers maken en daarboven een aantal toptrainers, die naar waarde betaald worden. Vaak zit hier het probleem: wie wil zijn vaste job opgeven voor een onzeker bestaan als trainer?” (interview 2) Dit wordt beaamd door een andere trainer die van mening is dat er vanuit de overheid een initiatief moet zijn waar beroepcoaches gestimuleerd worden. “Waarom zou een startersproject voor beginnende ondernemingen binnen de sport niet kunnen?” (Interview 3). Verder werd in deze studie de (top)sporters gevraagd om het deskundigheidsniveau van hun trainer zowel tijdens de ontwikkelingsfase (pijler 4) als tijdens de atletische fase (pijler 5) te beoordelen.

106


1. DESKUNDIGHEID VAN DE TRAINER TALENTONTWIKKELINGSFASE (PIJLER 4)

TIJDENS

DE

Blijkens onze bevraging zijn afgestudeerde (top)sporters van de TSS algemeen tevreden over het deskundigheidsniveau van de trainer binnen de TSS. 62 procent van de ondervraagde (top)sporters evalueert de trainer voor het trainen van (top)sporters op het hoogste niveau goed tot zeer goed. Voor de (top)sporters naast de TSS is dit 65 procent, zoals de onderstaande figuur weergeeft. Figuur 46: beoordeling van de globale evaluatie van de trainer door zowel de afgestudeerde (top)sporter als de (top)sporters naast de TSS 45,0%

39,7%

40,0%

38,3%

35,0%

30,0%

26,7% 25,0%

22,4% 23,0%

22,0%

20,0%

15,0%

9,7%

10,0%

9,9%

6,1% 5,0%

2,1%

0,0%

zeer slecht

slecht

redelijk trainer TSS

goed

zeer goed

trainer naast TSS

(a) Afgestudeerde (top)sporters aan de topsportschool Sportspecifieke extra sportieve begeleiding De onderstaande tabel geeft een overzicht van de verschillende onderdelen die de topsporters konden beoordelen. Hieruit blijkt dat gemiddeld de

62 procent van de afgestudeerde (top)sporters

topsportschool aangeeft dat de trainer een

is tevreden over de globale evaluatie van de

professionele houding uitstraalde en meer dan

trainer tijdens de TSS. Minder dan de helft is

80 procent oordeelt dat hij over een goed tot

tevreden over de relatie tussen de trainer TSS

zeer goede kennis betreffende de internationale

en de persoonlijke trainer.

73

procent

van

de

topsporters

uit

topsport beschikte. De kwaliteit van de training vindt gemiddeld 77 procent goed tot zeer goed. Wat betreft de aanwezigheid op zowel training, wedstrijd als stage zien we dat respectievelijk 86 procent, 67 procent en 83 procent dit goed tot zeer goed beschouwde. De minst positieve beoordeling krijgt de trainer op vlak van relaties. Gemiddeld 59 procent van de (top)sporters vond de relatie tussen trainer en (top)sporter goed en minder dan de helft vindt dat de relatie tussen de trainer van de TSS en de clubtrainer vlot verliep. Dit werd ook eerder bevestigd in het hoofdstuk talentontwikkeling.

107


Er zijn geen grote verschillen vast te stellen tussen voor en na 2005. Wel zijn er net geen significante verschillen tussen de selectie topsporters en de niet-selectie (top)sporters waarbij zowel de kennis van de trainer (.07), de kwaliteit van de training (.04), de globale evaluatie van de trainer (.07) als de aanwezigheid op stage (.06) beter wordt beoordeeld door de selectie-topsporters. Verder geven de afgestudeerde (top)sporters aan een betere relatie te hebben met de trainer van de TSS in vergelijking met de drop outs (.02). Tabel 34: sporttakoverschrijdende beoordeling door de (top)sporters van de deskundigheid van de trainer binnen de TSS tijdens de talentontwikkeling zeer goed

goed

redelijk

slecht

zeer slecht

Kennis over de internationale topsport (N= 282)

43,6%

38,7%

11,3%

3,5%

2,8%

Professionalisme (N=281)

33,8%

39,9%

13,9%

8,2%

4,3%

Relatie met mij als topsporter (N=282)

24,5%

34,0%

25,2%

8,9%

7,4%

Relatie met mijn clubtrainer (N=278)

16,5%

27,7%

24,1%

19,1%

12,6%

Kwaliteit van de trainingen (N=281)

29,9%

47,0%

15,3%

4,3%

3,6%

Globale evaluatie van uw trainer voor het trainen

22,0%

39,7%

22,4%

9,7%

6,1%

Aanwezigheid op training (N=282)

46,8%

39,0%

9,9%

1,4%

2,8%

Aanwezigheid op wedstrijd (N=280)

33,9%

32,8%

15,4%

9,3%

8,6%

Aanwezigheid op stages (N=280)

39,6%

42,9%

9,6%

5,4%

2,5%

van topsporters op het hoogste internationaal niveau (N=277)

Sportspecifieke beoordeling Ondanks de algemeen positieve beoordeling van het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de TSS is deze toch ook sportspecifiek getint. Tabel 35: sportspecifieke beoordelingdoor de (top)sporters van de deskundigheid van de trainer binnen de TSS tijdens

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

de talentontwikkeling

Globale evaluatie

6,3

1,7

0,7

5,6

7,6

-3,8

7,8

4,5

6,7

-5,0

6,7

3,1

1,7

0

10

8,6

5

Kennis

7,3

7,7

2,9

8,9

9,4

2,3

8,7

9,1

9,4

0,0

6,7

6,9

5,7

10

10

8,6

8,3

Professionalisme

7,7

4,3

2,9

6,7

6,5

3,1

6,8

7,3

6,5

-5,0

10

3,8

10

6,7

10

8,6

8,3

5,8

1

3,6

5,3

4,7

4,6

3

3,6

6,1

-5,0

6,7

3,8

1,4

0

6,7

10

3,3

2,3

1

0

-1,7

1,2

1,5

4,3

0

1,9

-5,0

10

-2,3

2,9

10

-3,3

5

2

8,3

6,3

1,4

8,1

6,5

3,1

8,3

8,2

9

-5,0

3,3

6,2

4,3

6,7

10

10

6,7

8,5

7

4,3

9,4

10

6,9

9,1

9,1

9

-3,3

3,3

8,5

8,6

6,7

10

10

8,3

7,9

4

3,6

7,5

7,6

-6,9

9,1

0

5

-1,7

0,0

7,7

-5,7

0

10

5,7

5

9,6

7

3,6

9,2

9,4

3,8

10

5,2

6,8

-1,7

0,0

7,7

1,4

10

10

10

10

Relatie topsportertrainer TSS Relatie trainer TSSclubtrainer Kwaliteit training Aanwezigheid op training Aanwezigheid op wedstrijd Aanwezigheid op stage

Het zijn vooral wielrennen, tennis, judo en ski die het sportoverschrijdend gemiddelde naar beneden halen. Voor minstens 8 items ligt de nettoscore bij judo, tennis en ski en voor zeven items bij wielrennen onder de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore. Negatieve nettoscores zijn

108


terug te vinden bij wielrennen namelijk voor de globale evaluatie van de trainer en de aanwezigheid op training, en bij ski waar 6 items een negatieve nettoscore weergeven, namelijk de globale evaluatie van de trainer, de relatie tussen topsporter en trainer van de TSS, de kwaliteit van de training en de aanwezigheid zowel op training, stage als op wedstrijd de (top)sporters naast de TSS. De negatieve nettoscores bij ski zijn te wijten aan het feit dat de skiërs niet echt begeleid worden door een trainer binnen de TSS. Bij atletiek, zwemmen, volleybal, handbal, taekwondo (n=3) en triatlon stijgen minstens acht items boven de gemiddelde nettoscore van 5 uit. De laagste nettoscore is terug te vinden voor de relatie tussen de trainer van de TSS en de clubtrainer. Deze nettoscore resulteert in een negatieve nettoscore bij volleybal, badminton en taekwondo. De volleybal is er wel een positieve trend vast te stellen. Dit uit zich in een positieve beoordeling door de volleyballers die de TSS hebben verlaten in 2005 of later. Dit in tegenstelling tot bij basketbal en tennis waar de respondenten deze relatie als slecht achten. De relatie tussen de trainer van de TSS en de persoonlijke trainer dient dan ook meer aandacht te krijgen omdat dit de prestatieomgeving kan beïnvloeden. (b) (top)sporters naast de topsportschool De topsporters naast de topsportschool werd ook de vraag gesteld het deskundigheidsniveau van hun trainer tijdens de ontwikkelingsfase te beoordelen. Tabel 36: sporttakoverschrijdende beoordeling van de deskundigheid van de trainer door de (top)sporter naast de TSS tijdens de talentontwikkeling zeer goed

goed

redelijk

slecht

zeer slecht


43,2%

36,6%

14,8%

5,2%

0,4%


36,1%

38,6%

18,9%

5,2%

1,2%


34,8%

39,3%

20,6%

4,0%

1,2%


33,6%

51,2%

11,9%

2,9%

0,4%

Globale evaluatie van uw trainer voor het

26,7%

38,3%

23,0%

9,9%

2,1%


53,9%

31,4%

10,6%

1,6%

2,4%


48,4%

32,5%

12,2%

3,3%

3,7%


47,9%

30,5%

10,2%

6,8%

4,7%

trainen van topsporters op het hoogste internationaal niveau (N=243)

Zoals blijkt uit de bovenstaande tabel beoordelen de (top)sporters het deskundigheidsniveau van hun trainer tijdens de ontwikkelingsfase eerder positief. 65 procent van de ondervraagde (top)sporters die niet zijn ingestapt in een TSS vindt de globale evaluatie van de trainer evenzeer goed tot zeer goed. 75 procent vindt dat de trainer een goed tot zeer goede

65

professionele houding uitstraalt en 80 procent is van mening dat


hij over een goed tot zeer goede kennis beschikt betreffende de

is tevreden over de globale

internationale topsport. De kwaliteit van de training wordt door 85

evaluatie van de trainer.

procent

van

de

procent als goed tot zeer goed beschouwd. Wat betreft de aanwezigheden op trainingen, stage en wedstrijden beoordeelt respectievelijk 85 procent, 81 procent en 78 procent deze als goed tot zeer goed. Ongeveer drie vierden oordeelt ook positief over de relatie tussen de (top)sporter en trainer.

109


Er

zijn

geen

significante

verschillen

vast

te

stellen

tussen

de

beoordeling

van

het

deskundigheidsniveau van de trainer door de selectie topsporters en de niet-selectie (top)sporters. Vergelijking tussen het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de talentontwikkelingsfase bij de afgestudeerden aan de topsportschool en naast de topsportschool Ondanks de gelijkenissen tussen de beoordeling van het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de TSS en de trainer naast de TSS zijn er sportspecifiek een aantal significante verschillen. Op ski na beoordelen bij alle andere sporten de afgestudeerde (top)sporters de aanwezigheid van hun topsporttrainer tijdens de TSS op wedstrijd minder goed. Dit verschil is significant bij basketbal. Dit in tegenstelling tot de aanwezigheid van de trainer op stage wat algemeen beter wordt beoordeeld door de afgestudeerde (top)sporters. Bovendien leiden we af dat de topsporters naast de TSS een betere beoordeling geven voor de kwaliteit van de training en hun relatie met de trainer. Zowel de judoka‟s als tennissers naast de TSS beoordelen hun relatie met de trainer significant beter. Een significant verschil voor de kennis van de trainer situeert zich bij wielrennen waar de (top)sporters naast de TSS een beter beoordeling geven. Globaal gezien betekent dit dat de topsporter naast de TSS de deskundigheid van de trainer als beter aanziet tegenover de TSS leerlingen. Hierbij dient wel gezegd dat algemeen de deskundigheid van de trainer als goed wordt beschouwd bij beide groepen. Niet uitgesproken, maar er is wel een licht betere inschatting van de kennis van de TSS trainer in de ogen van de studenten TSS. In tegenstelling tot het globale beeld zijn de afgestudeerde topsporters in atletiek, zwemmen, handbal en triatlon van mening dat de globale evaluatie mbt de deskundigheid van de trainer bijzonder hoog ligt, zelfs hoger dan de topsporters naast de TSS.

110


2. DESKUNDIGHEID VAN DE TRAINER TIJDENS DE ATLETISCHE CARRIÈRE (PIJLER 5) Met het oog op de opvolging na de ontwikkelingsfase en de cruciale rol van de trainer tijdens de atletische

carrière

werd

de

(top)sporters

ook

gevraagd

naar

de

beoordeling

van

het

deskundigheidsniveau van de trainer na de TSS. De afgestudeerde (top)sporters zijn algemeen tevreden over de deskundigheid van de trainer na de TSS. 66 procent van de afgestudeerde (top)sporters evalueert de trainer voor het trainen van topsporters op het hoogste niveau goed tot zeer goed. Voor de (top)sporters naast de topsportschool is dit 77 procent, zoals onderstaande grafiek weergeeft. Hier willen we ook meegeven dat een deel van de (top)sporters na de TSS nog steeds samenwerkt met de trainer van tijdens de TSS.

Figuur 47: beoordeling van de globale evaluatie van de trainer tijdens de atletische carrière

45,0%

41,7% 40,0%

35,3% 33,3%

35,0%

32,2%

30,0%

24,4%

25,0%

20,0%

15,4% 15,0%

10,0%

6,1% 5,0%

6,4%

3,9% 1,3%

0,0%

zeer slecht

slecht

redelijk na de TSS

goed

zeer goed

naast de TSS

Opnieuw gaan we dieper in op verschillende aspecten van het deskundigheidsniveau van de trainer.

111


(a) Afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool Ongeveer 80 procent van de respondenten vindt zowel de kennis van de trainer als de relatie tussen trainer en (top)sporter goed tot zeer goed. Net iets minder geeft aan dat de trainer een goed tot zeer goede professionele houding uitstraalt en is tevreden over de kwaliteit van de training. Wat betreft de aanwezigheid van de trainer op zowel training, stage als wedstrijd zien we dat respectievelijk 79 procent, 75 procent en 71 procent dit als goed tot zeer goed beschouwt. Tabel 37: beoordeling van de deskundigheid van de trainer door de afgestudeerde (top)sporter tijdens de atletische carrière (na de TSS) zeer goed

goed

redelijk

slecht

zeer slecht

Kennis over de internationale topsport (N=193)

38,9%

38,3%

16,1%

5,7%

1,0%


35,6%

33,0%

22,7%

5,7%

3,1%


38,8%

37,2%

17,6%

2,7%

3,7%


34,9%

39,2%

20,1%

4,2%

1,6%


32,2%

33,3%

24,4%

6,1%

3,9%


38,9%

40,5%

13,2%

5,3%

2,1%


36,5%

38,5%

16,7%

5,2%

3,1%


36,3%

34,6%

20,7%

5,0%

3,4%


Sportspecifiek zijn het judo, ski/snowboard en badminton die onder het gemiddelde liggen. Voor minstens 7 items ligt de nettoscore onder de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore. Toch is geen enkel item negatief. Meest tevreden zijn de afgestudeerde (top)sporters van de TSS bij zwemmen, schermen (n=3), taekwondo (n=3) waar minstens 7 items boven het gemiddelde uitstijgen. De beoordeling van de aanwezigheid van de trainer op stage is significant verschillend tussen zwemmen met judo en tennis. (b) Vergelijking van het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens en na de topsportschool Uit de beoordelingen van de (top)sporters blijkt dat zowel het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de TSS als na de TSS als goed beoordeeld wordt. Triatlon, atletiek en gymnastiek zijn de sporten waarbij de trainer tijdens de TSS algemeen beter wordt beoordeeld. Bij ski/snowboard, wielrennen, tennis, golf wordt de trainer na de TSS duidelijk beter beoordeeld. Vooral de relatie tussen de (top)sporter en de trainer na de TSS wordt positiever beoordeeld. Er werden significante verschillen aangetroffen tussen de trainer tijdens en na de TSS. De meeste verschillen zijn terug te vinden bij wielrennen waar zowel het professionalisme, de globale evaluatie als de aanwezigheid op wedstrijden beter wordt beoordeeld bij de trainer na de TSS. Ook de afgestudeerde atleten geven aan een significant betere relatie te hebben met hun trainer na de TSS. Dit in tegenstelling tot de (top)sporters bij handbal waar de kennis van de trainer en de kwaliteit van de training significant beter wordt beoordeeld tijdens de TSS. Door het systeem van de topsportschool kan de trainer door de leerling/topsporter aanzien worden als een soort leerkracht (evaluaties schrijven, problemen op studiegebied mee opvolgen, …). Dit kan de beoordeling van de relatie tussen (top)sporter en trainer van de topsportschool mede beïnvloeden.

112


(c) (top)sporters naast de topsportschool Het deskundigheidsniveau van de trainer naast de TSS tijdens de atletische carrière werd slechts door een beperkt aantal (top)sporters ingevuld (n=161) wat erop kan wijzen dat een deel van de (top)sporters

nog

steeds

samenwerkt

met

hun

trainer

van

tijdens

de

periode

van

talentontwikkeling en de beoordeling dezelfde is. Sommige (top)sporters naast de TSS, werken ook samen met een trainer van de TSS. Zoals de onderstaande tabel laat zien, zijn de (top)sporters over de hele lijn tevreden over hun huidige trainer. Voor alle items geeft steeds meer dan 80 procent een positieve beoordeling weer, minder dan 10 procent is negatief gestemd. Net iets meer dan 80 procent van de (top)sporters vindt zowel de kennis, het professionalisme, kwaliteit van de training, de aanwezigheid op zowel wedstrijd als stage als de relatie met de trainer goed. Het professionalisme van de trainer wordt door de selectie topsporters beter beoordeeld, weliswaar net niet significant (0.5), in vergelijking met de niet-selectie (top)sporters. Tabel 38: sporttakoverschrijdende beoordeling van de deskundigheid van de trainer door de (top)sporter naast de TSS tijdens de atletische carrière zeer goed

goed

redelijk

slecht

zeer slecht


54,7%

28,6%

13,0%

3,7%

0,0%


48,8%

33,1%

11,3%

6,3%

0,6%


42,1%

39,6%

12,6%

5,0%

0,6%


38,1%

48,8%

8,8%

2,5%

1,9%


41,7%

35,3%

15,4%

6,4%

1,3%


53,5%

29,9%

8,9%

5,1%

2,5%


51,9%

31,4%

9,0%

5,1%

2,6%


50,3%

32,9%

9,8%

4,4%

2,8%


Meest positief zijn de atleten en handballers waar minstens 7 items boven of gelijk met het gemiddelde liggen. Ondanks dat bij judo alle items onder de gemiddelde nettoscore liggen beoordelen deze (top)sporters het deskundigheidsniveau van hun trainer positief. (d) Vergelijking tussen het deskundigheidsniveau van de trainer naast de topsportschool tijdens de talentontwikkelingsfasen en de atletische carrière (18 jaar) Zowel het deskundigheidsniveau van de trainer naast de TSS, tijdens de talentontwikkelingsfase als tijdens de atletische fase worden zeer positief beoordeeld. Eén significant verschil is terug te vinden waar de atleten de professionele houding van hun trainer tijdens de atletische carrière significant beter in vergelijking met de professionele houding van hun trainer tijdens de ontwikkelingsfase.

113


3. PIJLER 7 PER SPORT In dit hoofdstuk berekenen we de totale nettoscore (som van negen items) van het deskundigheidsniveau van de trainer per sporttak tijdens de ontwikkelingsfase en de atletische fase. Zoals weergegeven in onderstaande grafiek wordt de totale nettoscore uitgezet ten opzichte van de gemiddelde score (horizontale lijn). Ook hier is het de bedoeling een beeld te schetsen waar een sport zich globaal gezien profileert. (a) Tijdens en na de topsportschool

Figuur 48: vgl van de totale nettoscore van het deskundigheidsniveau van trainer tijdens en na de TSS 12,0

10,0 10,0

9,1

8,6

8,2 7,5

8,0

6,3 6,0

9,2

8,8

7,1 6,8 7,0

7,3 7,2 6,7 6,6 6,4

7,3 5,6

5,2

5,3

7,2 5,4 5,0

7,2

4,0

5,2

5,0

4,44,5

3,4 2,6

2,5 1,6

2,0

1,3

0,0

-3,0

-2,0

-4,0

nettoscore tijdens TSS

nettoscore na de TSS

gem.TSS

gem.na TSS

Zoals weergegeven in bovenstaande grafiek zijn bij de meeste sporten de (top)sporters tevreden over het deskundigheidsniveau van hun trainer tijdens de topsportschool. De gemiddelde totale nettoscore ligt dan ook redelijk hoog. Minder tevreden zijn de golfers, tennisser en wielrenners. Een deel van deze (top)sporters is ontevreden over het niveau van de trainer binnen de TSS. Een totale ontevredenheid heerst er bij de ski waar de totale nettoscore zelfs een negatieve waarde is. Dit

wil

zeggen

dat

de

meer

(top)sporters

ontevreden

zijn

dan

tevreden

over

het

deskundigheidsniveau van de trainer binnen de topsportschool. Opnieuw moet er hier rekening mee gehouden worden dat ski geen gesubsidieerde federatie is en dan ook geen middelen heeft om een trainer binnen de TSS aan te stellen. Ook het deskundigheidsniveau van de trainer na de topsportschool wordt algemeen genomen goed beoordeeld. De gemiddelde nettoscore van de trainer na de topsportschool ligt iets hoger dan tijdens de topsportschool. De (top)sporters bij taekwondo, schermen, zwemmen en tafeltennis zijn zeer tevreden over hun huidig trainer. Ook de totale nettoscore van handbal, golf, volleybal,

114


wielrennen, atletiek en gymnastiek ligt hoog. Opnieuw wordt de trainer bij ski minder positief beoordeeld en is volgens de (top)sporters zeker voor verbetering vatbaar. Zowel voor de beoordeling het deskundigheidsniveau van de trainer binnen de topsportschool als na de topsportschool, dienen we echter rekening te houden met het lage aantal respondenten. (b) Naast de topsportschool tijdens de talentontwikkelingsfase en atletische carrière De volgende tabel geeft een overzicht van de nettoscores van het deskundigheidsniveau van de trainer naast de TSS tijdens de talentontwikkeling en atletische carrière. Figuur 49: de totale nettoscores van het deskundigheidsniveau van trainer de naast de TSS tijdens de talentontwikkelingsfase en atletische carrière 12,0

10,0 10,0

9,0 8,48,3 8,1

8,2

8,0

7,3 7,5

8,4 7,4 7,1 7,2

8,3 7,0

6,0

5,1

6,7

6,8 6,3

6,3 5,4

5,3

3,5

4,0

2,0

-0,6 0,0

-2,0

Het deskundigheidsniveau van de trainer naast de topsportschool tijdens de atletische carrière wordt eveneens algemeen positief beoordeeld. Bij geen enkele sport stellen er zich problemen. Globaal gezien wordt de trainer naast de topsportschool iets beter beoordeeld dan de trainer tijdens de topsportschool. Op ski/snowboard na wordt het deskundigheidsniveau van de trainer zeer goed beoordeeld. Bij ski/snowboard dienen we er rekening mee te houden dat de beoordeling slechts gaat over twee respondenten.

115


4. BESLUIT PIJLER 7: DESKUNDIGHEIDSNIVEAU VAN DE TRAINER IN EN NAAST DE TOPSPORTSCHOOL De afgestudeerden zijn algemeen tevreden over het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de topsportschool. Een aandachtspunt situeert zich op vlak van relaties. Voornamelijk de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer is een werkpunt. Ondanks de algemeen positieve beoordeling is deze beoordeling sportspecifiek getint. Er doen zich weinig problemen voor op vlak van opvolging na de topsportschool, in tegendeel, het deskundigheidsniveau van de trainer na de topsportschool wordt beter beoordeeld bij 13 sporten en is met name in wielrennen zelfs significant. Ook de (top)sporters naast de (top)sportschool zijn tevreden over de trainer tijdens de talentontwikkelingsfase en atletische carrière. Ondanks de gelijkenissen tussen de beoordeling van het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de TSS en de trainer naast de TSS zijn er sportspecifiek een aantal significante verschillen. Zo beoordelen de basketballers naast de topsportschool de aanwezigheid van hun trainer op wedstrijden beter dan de afgestudeerde (top)sporters. Ook bij judo en tennis wordt de relatie met de trainer beter beoordeeld door de (top)sporters naast de topsportschool. Verder beoordelen de wielrenners naast de topsportschool beoordelen de kennis van hun trainer beter dan de afgestudeerde wielrenners. Globaal gezien betekent dit dat de topsporter naast de TSS de deskundigheid van de trainer als iets beter aanziet tegenover de TSS leerlingen. Hierbij dient wel gezegd dat algemeen het trainersniveau als goed beoordeeld wordt.

116


Pijler 1: De financiële input van de (top)sporters tijdens de talentontwikkeling De financiële ondersteuning van (top)sporters werd in dit onderzoek slechts in beperkte mate bevraagd. De (top)sporter werd gevraagd naar het budget dat gespendeerd werd, zonder tussenkomst van de federatie, tijdens hun ontwikkelingsfase. Dit budget omvat alles inzake sportbeoefening gaande van medische kosten, huur accommodatie, reiskosten, sportmateriaal tot inschrijvingsgeld aan de TSS. Zoals we kunnen opmaken uit onderstaande figuur liggen de onkosten sterk verdeeld. Bij de afgestudeerde (top)sporters van de TSS geeft 36 procent aan tussen de 500-1000€/jaar gespendeerd te hebben, 31 procent spendeerde meer dan 1500 €/jaar aan hun sport. Ongeveer dezelfde tendens vinden we terug bij de (top)sporters naast de TSS waar 31 procent tussen de 500-1000 €/jaar spendeerde, 35 procent spendeerde meer dan 1500€/jaar. Figuur 50: financiële input tijdens de ontwikkelingsfase 40,0%

35,7%

34,4%

35,0%

30,9%

30,5% 30,0%

25,0%

20,6%

19,7%

20,0%

15,4% 15,0%

12,9%

10,0%

5,0%

0,0%

<500€

500-1000€ Afgestudeerde (top)sporter

1000-1500€

>1500€

(top)sporter naast de TSS

117


Daar de financiële input zeer sportspecifiek is, geven we een overzicht per sport. (a) Afgestudeerde (top)sporters aan de TSS Meer dan twee derden van de tennissers, wielrenners, ski/snowboarders en triatleten geven aan dat ze tijdens de TSS meer dan 1500€/jaar spendeerden aan hun sport. Bij judo, basketbal en golf geeft meer dan 60% van de respondenten aan dat dit bedrag boven de 1000€/jaar lag. De goedkoopste sporten zijn atletiek, volleybal, zwemmen, gymnastiek, handbal, badminton, taekwondo en tafeltennis. Tabel 39: financiële uitgave per jaar van de afgestudeerde (top)sporter tijdens de talentontwikkeling (kledij, medische onkosten, reiskosten, huur accommodatie, sportmateriaal, inschrijvingsgeld,...) ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

N=57

N=34

N=16

N=42

N=18

N=14

N=23

N=21

<500€/jaar

12,3%

2,9%

0,0%

23,8%

16,7%

0,0%

25,0%

4,8%

500€1000€/jaar 10001500€/jaar >1500€/jaar

40,4%

29,4%

6,3%

42,9%

44,4%

14,3%

50,0%

33,3%

21,1%

35,3%

25,0%

11,9%

27,8%

7,1%

16,7%

38,1%

26,3%

32,4%

68,8%

21,4%

11,1%

78,6%

8,3%

23,8%

HAN

BAD

GOL

SCH

TAR

TRI

TAF

GEM

N=36

Ski/SN O N=9

N=12

N=8

N=3

N=4

N=7

N=6

N=311

<500€/jaar

13,9%

11,1%

41,7%

0,0%

0,0%

0,0%

14,3%

0,0%

12,9%

500€1000€/jaar 10001500€/jaar >1500€/jaar

47,2%

0,0%

33,3%

0,0%

33,3%

75,0%

0,0%

83,3%

35,7%

19,4%

0,0%

8,3%

37,5%

33,3%

25,0%

0,0%

0,0%

20,6%

19,4%

88,9%

16,7%

62,5%

33,3%

0,0%

85,7%

16,7%

30,9%

(b) (Top)sporters naast de topsportschool Meer dan 80% van de tennissers, wielrenners en ski/snowboarders geeft aan dat ze tijdens hun ontwikkelingsfase meer dan 1500€/jaar uitgaven aan hun sport. Daarnaast spendeerde ook 80% van de zwemmers meer dan 1000€/jaar. Volgens onze respondenten zijn de goedkoopste sporten volleybal, gymnastiek, handbal, badminton (n=1), tafeltennis (n=1) en basketbal. Tabel 40: financiële uitgave per jaar van de (top)sporter naast de TSS tijdens de talentontwikkeling (kledij, medische onkosten, reiskosten, huur accommodatie, sportmateriaal,...) ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

N=70

N=22

N=15

N=36

N=16

N=49

N=1

N=33

<500€/jaar

14,3%

18,2%

0,0%

48,6%

6,3%

2,0%

100,0%

24,2%

500 €1000€/jaar 10001500€/jaar >1500€/jaar

44,3%

31,8%

0,0%

29,7%

12,5%

10,2%

0,0%

51,5%

18,6%

18,2%

13,3%

5,4%

37,5%

6,1%

0,0%

21,2%

22,9%

31,8%

86,7%

16,2%

43,8%

81,6%

0,0%

3,0%

TRI

SCH

GOL

HAN

BAD

Ski/SNO

TAF

GEM

<500€/jaar 500 €1000€/jaar 10001500€/jaar >1500€/jaar

N=4

N=3

N=1

N=21

N=1

N=5

N=1

N=275

0,0%

0,0%

0,0%

52,4%

0,0%

0,0%

100,0%

19,7%

25,0%

33,3%

100,0%

38,1%

100,0%

0,0%

0,0%

30,5%

50,0%

66,7%

0,0%

9,5%

0,0%

0,0%

0,0%

15,4%

25,0%

0,0%

0,0%

0,0%

0,0%

100,0%

0,0%

34,4%

118


Algemene conclusie De Vlaamse topsportscholen zijn erop gericht de talenten (tussen 12 en 18 jaar) de kans te bieden zich in hun sport optimaal te ontwikkelen in combinatie met hun studies. Tijdens het schooljaar 2009-2010

gingen

de

topsportscholen

hun

12e

schooljaar

in.

Het

aantal

deelnemende

sportfederaties is gestegen van 12 in 1998-1999 naar 17 in het huidige schooljaar (2009-2010), gespreid over zes locaties die de erkenning als „topsportschool‟ in Vlaanderen hebben. Ook het aantal leerlingen ingeschreven in de topsportschool is sterk geëvolueerd. In 1998 schreven 201 leerlingen/topsporters zich in een topsportschool in. Voor het huidige schooljaar zijn dat er 683. Daarnaast is het aantal uitgereikte statuten geëvolueerd van 399 in 1998-1999 naar 814 voor het schooljaar 2008-2009. Hiermee gingen toegenomen subsidies gepaard, die stegen van 180.000 EURO in 1998 naar 2,25 miljoen EURO in 2009. Het Vlaams topsportbeleid hanteert een gecentraliseerd systeem waarbij elke sporttak voornamelijk één topsportschool heeft (met uitzondering van voetbal en atletiek) en waarbij topsporters worden aangemoedigd om het traject voor talentontwikkeling in de eerste plaats via de topsportschool te doorlopen. Het doel is om zo de talenten kansen te geven om zowel hun academische als sportieve carrière te ontwikkelen, de kwaliteit van de talentontwikkeling te verhogen en de beste talenten samen te brengen onder de coördinatie van de federatie. Momenteel zijn er elf sportfederaties die enkel nog topsportstatuten toekennen onder voorwaarde dat de leerling zich inschrijft in de topsportschool. In deze 12 jaar topsportschool is er ontzettend veel veranderd in de organisatie en aanpak van de topsportscholen in Vlaanderen. Deze worden intern door het beleid immers continu geëvalueerd. Bijgevolg dringt de noodzaak voor een evaluatie zich op, om te achterhalen welk traject de afgestudeerde topsporters ondertussen hebben afgelegd, zowel op sportief- als op studievlak. Het doel van dit onderzoek was de effectiviteit van de topsportscholen na te gaan, vanuit het perspectief van de topsporters. Er werden zowel topsporters bevraagd die sinds 1998 naar een topsportschool zijn geweest, als topsporters die niet gingen maar er wel voor in aanmerking kwamen. Daarbij wordt effectiviteit multidimensioneel benaderd. Dat betekent dat naast prestaties ook de processen die tot deze prestaties kunnen hebben bijgedragen door beide doelgroepen werden geëvalueerd. Topsportprestaties hangen immers af van veel factoren en de resultaten zijn pas op lange termijn merkbaar. De voorliggende studie is een zogenaamde “0-meting” van de evaluatie van de topsportschool; met andere woorden, een eerste evaluatie waar toekomstige vorderingen zich kunnen aan spiegelen. Om deze processen bij te sturen, dient een regelmatige evaluatie plaats te hebben, bijvoorbeeld bij elke lichting topsporters die de topsportschool verlaat. Om de effectiviteit van de topsportscholen in kaart te brengen wordt het zogeheten SPLISS model als vertrekbasis genomen dat de prestatiebepalende factoren van topsport in kaart brengt en de effectiviteit van beleid evalueert op drie niveaus: de inputs (middelden) – throughputs (processen) en outputs (resultaten) (De Bosscher et al., 2006;2007;2008). Voor de processen focust dit onderzoek zich slechts op één bepaalde fase van de topsportcarrière: de fase waarin topsporters investeren in twee loopbanen: hun sportieve- en hun schoolloopbaan. Dit betekent dat vooral pijler

119


vier (talentontwikkeling), vijf (atletische carrière), zes (topsportfaciliteiten) en zeven (trainers) aan bod kwamen om de graad van effectiviteit weer te geven. In totaal werden 408 topsporters (64%) bevraagd die sinds het bestaan in 1998 naar een topsportschool zijn geweest en 341 (69%) topsporters die hun topsportcarrière naast de topsportschool hebben doorlopen. Deze komen uit 16 verschillende sporttakken. 61% van de topsporters uit de TSS en 85% naast de TSS is nog momenteel actief als topsporter. Een belangrijke vaststelling binnen het profiel van deze populatie is dat de meerderheid jonger is dan 23

jaar: 77%

van de

afgestudeerde

(top)sporters (n=187) en 60% (n=92) naast

de

topsportschool. Bovendien zijn de (top)sporters naast de topsportschool significant ouder: een grotere groep (40%, n=62) is tussen de 24 en 28 jaar oud tegenover 23% (n=22) bij de afgestudeerden. Ook is meer dan de helft van de topsporters student. Dit kan twee belangrijke consequenties hebben voor de onderzoeksresultaten. Ten eerste betekent dit dat deze topsporters nog in volle bloei zijn en nog niet op het topniveau van hun sportcarrière zitten. Ten tweede hebben studenten andere specifieke noden en zullen zij hun individuele leefsituatie als topsporter anders beoordelen dan voltijdse topsporters. Daar de resultaten zeer sportspecifiek zijn, krijgt elke sporttak een apart rapport van de belangrijkste zaken die betrekking hebben op hun sporttak. Het is heel moeilijk om voor elke sporttak te veralgemenen. Daarom hebben we bijwijze van overzicht een samenvatting toegevoegd van de resultaten per sporttak.

1. NIVEAU VAN DE TOPSPORTERS (OUTPUTS) 54% van alle atleten die ooit

top acht

behaalden in Vlaanderen is naar een topsportschool

geweest. Op dit vlak draagt de topsportschool bij tot het behalen van sportieve doelstellingen van de overheid. Tegelijk is het potentieel in Vlaanderen zeer schaars: er werden 1.135 potentiële talenten voor dit onderzoek geregistreerd (waarvan er 154 gestopt zijn), sinds 1998. Anno 2008-2009 telt Vlaanderen 30 atleten in de top acht van Europa (3,0%).

Bij alle topsporters uit de bevraagde en niet bevraagde populatie werd gekeken naar de geleverde prestaties op een EK, WK of OS. In totaal zijn er in Vlaanderen in 2008-2009 bij de individuele sporten 30 topsporters die als huidig niveau de top acht van Europa halen. Hiervan gingen er 19

(63%) naar een topsportschool: negen gymnasten (inclusief een teammedaille), twee

snowboarders, twee zwemmers, twee atleten, twee tennissers, één judoka en één wielrenner. 11 van de top acht atleten van Europa gingen niet naar een topsportschool. Dit zijn vijf wielrenners, drie zwemmers, twee atleten en één gymnast. In laatspecialisatiesporten, zoals atletiek en wielrennen liggen de prestaties naast de topsportschool iets hoger. Opvallend is dat vooral het aantal

medailleplaatsen

van

de

afgestudeerden

aan

de

topsportschool

hoger

ligt:

tien

afgestudeerden ten opzichte van twee naast de TSS behalen een podiumplaats op een wereld kampioenschap. Wanneer we terugblikken op het hoogste niveau dat de topsporters ooit hebben behaald op deze kampioenschappen (sinds 2005, individuele sporten), dan blijken 35 topsporters

120


ooit in de top acht van Europa gepresteerd te hebben: 19 hiervan gingen naar een topsportschool en 16 niet. Concluderend kunnen we met deze top down analyse stellen dat 54% van alle Vlaamse topsporters die ooit op Europees niveau (top acht) hebben gepresteerd naar een topsportschool is geweest. Hier maakt voornamelijk gymnastiek het verschil. Deze cijfers zijn hoger dan enkele jaren geleden, waar 33% van de topsporters naar een topsportschool was geweest (De Bosscher et al., 2008). Dit toont dat de topsportscholen in een groeifase zijn, wat overigens ook blijkt uit het stijgend aantal topsporters dat presteert tijdens belangrijke jeugdkampioenschappen. Vergelijken we dit met Nederland, dan zijn ongeveer 30% van de topsporters naar een LOOT-school geweest (Heerema, 2007). Kanttekening die hierbij gemaakt moet worden is dat de LOOT-scholen een gedecentraliseerd regionaal systeem zijn, waarbij NOC*NSF slechts 3.000 euro betaalt per LOOT-school, en 15.000 euro aan de Stichting Landelijk Overleg Onderwijs en Topsport (LOOT) (Heerema, 2007). Sinds 2008 werden ook Centra voor Topsport en Onderwijs (CTO‟s) gestart met als doel wonen, trainen en studeren zoveel mogelijk rond één locatie te clusteren, analoog aan de Vlaamse situatie. In Duitsland bleek uit een analyse na Vancouver dat 35 van de 43 medaillewinnaars (81%) een topsportschool met succes gevolgd hebben. Van de 153 Duitse atleten die voor Vancouver werden genomineerd, had 54% een topsportschool gevolgd, terwijl dat vier jaar eerder in Turijn nog 48% was. Deze gegevens tonen dat het concept van topsportscholen zijn vruchten lijkt af te werpen. Tegelijk ligt dit ook internationaal ter discussie en wordt er gezocht naar de meest optimale organisatie en aanbod om een topsportschool te organiseren. Deze cijfers dienen ook bottom up bekeken te worden: van de 386 „potentiële‟ topsporters die we in dit onderzoek konden registreren die ooit naar een topsportschool zijn geweest, hebben er op dit ogenblik in totaal 19 (4,9%) de top acht van Europa bereikt. Naast de topsportschool zijn dit er 11 op 305 (3,6%). Het potentieel aan atleten in Vlaanderen ligt dus nog steeds laag en dit ondanks het bestaan van de topsportscholen. We dienen daarbij op te merken dat veel van deze topsporters gezien hun jonge leeftijd (meer dan de helft is immers jonger dan 23 jaar), nog groeipotentieel heeft. Zo geven ook 119 topsporters uit de topsportschool en 142 naast de topsportschool aan dat een top acht in Europa voor hen een realistische ambitie is. Op dat vlak dient dus een nieuwe evaluatie te gebeuren binnen een viertal jaren. Toch valt ook op in het onderzoek dat 49% van de afgestudeerde topsporters aangeeft dat ze de doelstellingen die door de federatie voor de derde graad worden voorop gesteld, niet behalen. Deze gegevens vragen verdere duiding in een internationale context. Vlaanderen heeft op dit moment 30 topsporters bij de individuele sporten die tot de top acht van Europa behoren. Ter vergelijking: Nederland (16 miljoen inwoners) heeft 484 topsporters met een A-statuut, dat betekent behorend tot de top 8 van de wereld. Hiervan zijn er 350 actief in een Olympische tak van sport, daarvan zijn er 46 paralympische sporters en 154 beoefenen een teamsport. Ondanks de positieve prestaties van de topsportscholen in de bovenstaande analyse, en rekeninghoudend met het groeipotentieel dat de topsporters nog hebben, moeten we het aantal atleten kritisch in vraag durven stellen:

121


(1) Worden/werden de 1135 potentiële topsporters voldoende goed opgeleid om op het hoogste niveau te presteren? (2) Welk aandeel heeft de topsportschool in een totale ontwikkeling van een topsporter en welk aandeel heeft de club in de totale topsportcarrière? (3) Waar gaat er talent verloren, na prestaties op jeugdkampioenschappen en waarom? (4) Wordt er misschien noodgedwongen, omwille van de strenge selectiecriteria die dienen behaald te worden, te vroeg te specifiek getraind waardoor er te weinig tijd voor is voor de ontwikkeling van het jonge talent? Hoewel dit onderzoek niet op elk van deze vragen antwoord kan bieden, werden alvast de processen onderzocht die dienen bij te dragen tot het succes van topsporters tijdens de fase van de topsportscholen alsook nadien, volgens het oordeel van de topsporters. Dezelfde processen werden onderzocht bij de topsporters die niet naar een topsportschool gingen maar er wel voor in aanmerking kwamen.

2. HET (SPORTIEVE) CARRIÈREVERLOOP VAN TOPSPORTERS UIT DE TOPSPORTSCHOOL Topsporters zitten gemiddeld slechts 2,8 jaar op een topsportschool en bovendien geven topsporters aan dat ze al gemiddeld 6 jaar zich specialiseren in hun sporttak vooraleer ze naar een topsportschool gaan. Naast de topsportscholen spelen de sportclubs bijgevolg eveneens een belangrijke rol in de talentontwikkeling van topsporters.

Het is belangrijk het aandeel van de topsportschool in de totale sportieve carrière van een topsporter te bekijken. In de literatuur wordt gesteld dat gemiddeld 8 tot 10 jaar en 10.000 kwaliteitsvolle trainingsuren nodig zijn om een atleet tot topatleet te ontwikkelen (Ericsson, 2003; Ericsson & Charnes, 1994). In de bevraging stellen we vast dat (top)sporters al gemiddeld zes jaar hebben afgelegd waarin ze zich in hun huidige sport specialiseren voorafgaand aan de topsportschool. Dat is zeer sportspecifiek. Bij wielrennen ligt bijvoorbeeld de initiatiefase het laatst, op 11 jarige leeftijd. In de vroegspecialisatiesporten, zoals zwemmen, tennis en gymnastiek starten topsporters vroeger met hun sport, stappen ze ook vroeger in en ook uit de topsportschool. Het is ook voor deze drie sporten dat er sinds 2004 een middenschool werd opgericht. Na deze specialisatiefase zaten de (top)sporters uit de steekproef gemiddeld slechts 2,8 jaar op een topsportschool, variërend van 2 jaar in wielrennen tot 4,3 jaar in tafeltennis. Er waren geen significante verschillen tussen topsporters die vóór en na 2005 in een topsportschool hebben gezeten. Dat betekent dat de impact van de (top)sportschool op de topsporter en het succes niet onderschat maar ook niet overschat mag worden. De betekenis hiervan is evenwel belangrijk voor het Vlaams topsportbeleid. De kwaliteit van het traject van talentontwikkeling in de sportclubs –voorafgaand aan de topsportschool- is minstens even prominent in de vorming van topsporters. Dit wordt bevestigd door eerdere gegevens uit het onderzoek naar het topsportklimaat (De Bosscher et al., 2008) waar werd vastgesteld dat 62 procent van de topsporters pas na de leeftijd van 16 jaar voor het eerst extra aandacht als aankomend talent kreeg vanwege de

122


federatie of een andere organisatie. Veel basiseigenschappen zijn echter het best trainbaar vóór deze leeftijd. In het gelijkaardige Nederlands onderzoek naar het topsportklimaat kwam men tot dezelfde vaststellingen (Van Bottenburg, 2009). Overigens toonde Van Bottenburg (2009) ook aan dat ten opzichte van 1998 (de Nederlandse nulmeting van het topsportklimaat) Nederlandse topsporters gemiddeld 4 jaar vroeger zijn begonnen met de sport waarin ze momenteel presteren en dat ze ten opzichte van tien jaar geleden gemiddeld 5 jaar langer hun sport hebben beoefend. Deze bevindingen zijn extra interessant in het licht van talentidentificatie- en ontwikkeling. Een topsportcarrière duurt steeds langer met als gevolg dat jongeren vaak vroeger gaan specialiseren. In onze steekproef beoefende gemiddeld 41 procent van de afgestudeerde (top)sporters aan de TSS en 50 procent ernaast, naast hun sport als (top)sporter nog gemiddeld 6 jaar een andere sport tijdens hun jeugdjaren. Het belang van hoogstaande kwalitatieve talentontwikkeling in de sportclubs is essentieel in de talentontwikkeling van jonge topsporters en druist veelal in tegen principes van centralisatie, waarbij de beste expertise wordt samengebracht –meestal door de federatie - en de beste jongeren samen trainen. Echter, blijkens de vaststellingen in dit onderzoek is het des te belangrijk om met de sportclubs samen te werken en incentives aan te reiken zodat zowel de kwantiteit van als de kwaliteit van opkomend talent verbetert. Ter illustratie halen we een voorbeeld uit het Nederlands zwemmen aan. Hier wordt een gedecentraliseerd operationeel beleid gevoerd waar men er bewust voor kiest om de talenten twee jaar later te selecteren dan men in Vlaanderen doet (Meyers, 2009). De doorstroom gebeurt eerst naar de zogenaamde „local talent clubs‟ (10 in 2009, 15 in 2010 en 20 tegen 2012), die via het meerjaren opleidingsplan zwemmen (MOZ) worden ondersteund en van waaruit de meest getalenteerden verder evolueren naar de regionale trainingscentra (RTC). Deze laatste worden gesubsidieerd. In Vlaanderen wordt voor een gecentraliseerde aanpak geopteerd, omdat het rendement van de zwemclubs te laag is (Meyers, 2009). Wellicht is een combinatie van decentrale kwaliteitsverbetering in clubs en centralisatie van de beste zwemmers op het juiste moment noodzakelijk om meer en betere topsporters te vormen. Een andere opmerkelijke vaststelling binnen het onderzoek was dat

veel afgestudeerde

(top)sporters en (top)sporters die vroegtijdig de topsportschool hebben verlaten, reeds gestopt zijn met het beoefenen van (top)sport. Dat kan tevens verband houden met de steeds langer durende carrière (Van Bottenburg, 2009) en hiermee gepaard gaande dropouts. Het definitieve carrière-einde wordt veroorzaakt door een brede waaier aan factoren. Onder andere blessure en fysieke ongemakken, keuze voor een maatschappelijke carrière maar ook de studie- of werkkeuze, gebrek aan motivatie en ambitie de wens tot gezinsuitbreiding. Reeds ondernomen initiatieven zoals carrièrebegeleiding, blessurepreventie, medische expertencentra moeten ertoe leiden dat de drop outs naar de toekomst toe verminderen.

123


3. PROCESSEN VAN TALENTONTWIKKELING VAN TOPSPORTERS IN EN NAAST DE TOPSPORTSCHOOL (PIJLER 4) Topsporters zijn algemeen (66%) tevreden over het concept van de topsportscholen. 494 topsporters verkozen om niet naar een topsportschool te gaan. 341 hiervan werden bevraagd en geven als voornaamste belemmeringen organisatorische redenen (n=415), begeleiding (n=130) of sociale redenen (n=78). Selectie, opvolging en extra sportieve begeleiding: -

Gemiddeld 22% van de (top)sporters geeft aan niet geselecteerd te zijn geweest voor een training, stage of wedstrijd alvorens in te stappen in de topsportschool. Dit cijfer is wel verbeterd ten opzichte van vóór 2005.

-

De afgestudeerde (top)sporters zijn algemeen tevreden over de ondersteuning binnen de TSS. Deelname aan internationale wedstrijden is voor verbetering vatbaar: slechts de helft is van mening hiervoor voldoende ondersteuning gekregen te hebben. Wat de extra sportieve begeleiding betreft, vindt 65% dat ze voldoende medische begeleiding kregen. Mentale-, voeding-, carrièrebegeleiding dient verbeterd te worden. Studiebegeleiding wordt algemeen door drie vierde positief beoordeeld. Enkel individuele studiebegeleiding is voor verbetering vatbaar, met 24% die deze slecht beoordeelt. Vanuit de sportclub kunnen de topsporters uit de topsportschool slechts beperkt op ondersteuning rekenen. Tot slot verloopt de relatie tussen de trainer en vakleerkrachten enerzijds, en topsportschooltrainers met persoonlijke trainers anderzijds voor meer dan één derde van de topsporters stroef, net als de samenwerking met het internaat.

-

Er is duidelijk een verschil in ondersteuning met topsporters die niet naar een topsportschool

gingen.

Hier

blijkt

gemiddeld

35%

als

aankomend

talent

geen

ondersteuning te hebben gekregen vanuit de federatie, club of andere organisatie(s); indien ze dit kregen, beoordelen ze deze wel positief. Meer dan 75 procent heeft als aankomend talent geen studie-, carrière- en mentale begeleiding gekregen. Wie dit wel kreeg, is hier tevreden over (meer dan topsporters uit de topsportschool). Twee derden kreeg geen voedingsbegeleiding.

Eén derde kreeg geen medische begeleiding.

Opvallend is dat 50% mentale begeleiding en 38% carrièrebegeleiding niet nodig vindt.

Dat de topsportschool een leerproces doormaakt komt niet alleen tot uiting in de prestaties op jeugdkampioenschappen maar ook binnen het concept van de topsportschool. Zowel het Bloso als de federaties trachten steeds de noden voor de (top)sporters te optimaliseren en de omkadering verder op punt te stellen. Anderzijds blijft de realiteit dat een aantal potentiële talenten er nog steeds voor kiezen om een topsportcarrière te ontwikkelen niet via een traject van de topsportschool. Het beleid stelt zich via het Vlaams topsportactieplan tot doel dat de statuten van topsporters naast de topsportschool worden uitgereikt op voorstel van de sportfederatie en niet worden gecontesteerd. Het programma wordt door de topsportfederatie bepaald en opgevolgd. Sommige federaties proberen topsporters die niet naar een topsportschool gaan zo optimaal mogelijk –en binnen de financiële mogelijkheden- kansen te geven om met de federatie mee te trainen en van andere services gebruik te laten maken. Andere sporttakken focussen op de

124


centralisatie in de topsportschool en dwingen topsporters zoveel mogelijk naar een topsportschool te gaan indien ze van de steun van de federatie gebruik willen maken. Topsport vraagt immers een „alles of niets aanpak‟, er is geen ruimte voor compromissen. Dit leidt veelal tot conflictsituaties tussen de federatie en de club, de trainers en de topsporter. Tevens leidt het ertoe dat veel topsporters er niet voor kiezen om verder te investeren in hun topsportcarrière. Ook blijkt uit de resultaten dat een aantal topsporters buiten de topsportschool het uiteindelijk wel hebben kunnen waarmaken als topsporter en dienen we te accepteren dat een aantal topsporters het misschien nog beter hadden gedaan indien ze vanuit de club of federatie meer ondersteuning kregen. De vraag dient gesteld of het Vlaams topsportbeleid hier de juiste keuzes maakt en of dit de weg is naar meer top acht atleten. Over de ideale aanpak bestaat weinig eensgezindheid. Deze is bovendien zeer sportspecifiek. In alle geval blijkt globaal gezien dat topsporters wel tevreden zijn over het traject dat ze in een topsportschool hebben doorlopen.

3.1 Concept van de topsportschool Algemeen genomen zijn topsporters zeer tevreden over de topsportscholen: 66 procent is zeer tevreden, 20 procent matig tevreden en slechts 14 procent ontevreden. In volleybal, gymnastiek, handbal, taekwondo, snowboard, schermen en triatlon is men het meest tevreden; in tennis en wielrennen minder. 66 procent van de topsporters vindt bovendien dat de topsportschool positief heeft bijgedragen tot hun sportieve prestaties. De sportieve begeleiding wordt door deze topsporters dan ook positief beoordeeld; slechts 11 procent is hierover minder tevreden. Amper 13

procent

is

van

mening

dat

de

topsportschool

heeft

bijgedragen

tot

de

studieprestaties. Studiebegeleiding blijkt een pijnpunt te zijn in de topsportschool. Slechts 39 procent

is

hierover

tevreden.

Echter,

dit

knelpunt

werd

met

het

aanstellen

van

een

topsportschoolcoördinator al aangepakt. We merken dan ook een positieve evolutie voor de topsporters die na 2005 in een topsportschool hebben gezeten. Aan de 341 topsporters die niet naar een topsportschool zijn gegaan werd gevraagd naar de redenen waarom (top)sporters niet instappen in een topsportschool. Deze blijken grotendeels van organisatorische aard te zijn. Voornamelijk de studierichting en studieniveau (24%), verplaatsingen en internaat zagen topsporters als mogelijke belemmering(en). Verder komt ook de studiebegeleiding, de samenwerking tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer, het missen van vrienden en familiale sfeer of het twijfelen aan de meerwaarde van

de topsportschool meermaals aan bod. De meeste van deze knelpunten zijn gekend bij de

Vlaamse overheid en worden in het Actieplan II (2009) grondig aangepakt. In het convenant topsportscholen van 2004 zijn de studierichtingen uitgebreid, binnen het ASO en TSO. Het oprichten van nog meer studierichtingen is financieel amper haalbaar in het huidige concept van de topsportscholen omdat elke nieuwe studierichting aparte klassen vereist. Desalniettemin is nog steeds, na 2005, 53 procent van de topsporters die naar een topsportschool gingen van mening dat het studiepakket mag uitgebreid worden. Tegelijk geeft 50 procent van de respondenten aan dat de studierichting niet bepalend is geweest voor de keuze van de topsportschool. Voor 36 procent was dit dan weer wel het geval.

125


3.2 Selectiecriteria en instapleeftijd in de topsportschool Wil men de instroom naar de topsportschool kwalitatief verhogen is er nood aan een goed talentidentificatiesysteem. Vlaanderen heeft gezien de kleinschaligheid niet de luxe om te gaan “shoppen” tussen de talenten. Er kan niet gewacht worden tot de talenten komen boven drijven, potentieel talent dient actief opgespoord te worden. Hiervoor dienen duidelijke selectiecriteria gehanteerd te worden (op basis van technische, medische, fysieke en psychosociale criteria en/of groeilijnen) gericht op het behalen van de finaliteit van het sportbeleid. Zo zal de topsportschool moeten kaderen in een volledig traject/programma van talentontwikkeling. In het traject van detectie van een topsporttalent tot het behalen van internationaal topsportsucces, dient een topsportschool een deel van het geheel te vormen. De selectiecriteria moeten gericht zijn op het behalen van internationaal niveau en dienen permanent afgestemd te worden op de finaliteit “topsport‟ (topsportactieplan II, 2009). Uit de resultaten blijkt dat 73 procent van de topsporters uit de topsportschool en 76 procent ernaast op de hoogte was van deze selectiecriteria van de federatie. Echter, ondanks een positieve evolutie na 2005, geeft nog steeds een groot deel (gemiddeld 22 procent) van de (top)sporters aan niet geselecteerd te zijn geweest voor een training, stage of wedstrijd alvorens in te stappen in de topsportschool. Ondanks dat het actieplan Vlaanderen II stelt dat de selectiecriteria voldoende streng dienen gesteld te worden, beschouwde slechts 14 procent (n=46) van de afgestudeerde (top)sporters van de topsportschool ze als moeilijk haalbaar. Ook de instapleeftijd in de topsportschool is een kritisch punt. Binnen de populatie is 60 procent van mening dat hun instapleeftijd net goed was, 24 procent oordeelt de instapleeftijd te laat en 16 procent te vroeg. In dat kader stelt het Vlaams topsportbeleid een positieve maatregel voor: men moet jonge talenten minstens twee jaar opvolgen alvorens hen te selecteren voor een topsportschool. In het licht van een betere selectie, is het belangrijk dat Vlaamse federaties dit als een actiepunt opnemen.

2.3

Ondersteuning en extra sportieve begeleiding in en naast topsportschool

Binnen het onderzoek werd nagegaan op welke wijze de afgestudeerde (top)sporters tijdens en de (top)sporters naast de topsportschool de ondersteunings-, extra sportieve begeleidingsvormen, studiefaciliteiten en de relaties tussen de topsportactoren binnen de topsportschool beoordelen. Voor de topsporters in de topsportscholen, kan uit de resultaten geconcludeerd worden dat er op vlak van sportieve ondersteuningsvormen (vaker en krachttraining,

trainingsschema‟s,

trainingsfaciliteiten,

intensiever trainen, privé trainen, internationale

wedstrijden,

vervoer,

materiaal) geen noemenswaardige problemen vast te stellen zijn en dat de (top)sporters daar algemeen positief over gestemd zijn. Tevens zijn er ook geen grote verschillen vast te stellen in de beoordeling van de uitstappers voor en na 2005. Echter, een aandachtspunt blijft de deelname aan internationale wedstrijden, waar minder dan de helft tevreden over is. Dit is voor de meeste federaties vooral een financiële kwestie. Ook de wijze van beoordeling van de extra sportieve begeleiding (mentale-, voedings-, carrière-, studie- en medische begeleiding en opvolging) binnen de topsportschool werd nagegaan. Algemeen kunnen we stellen dat, ondanks de significante positieve evolutie na 2005, zowel de mentale-,

126


voedings- als carrièrebegeleiding voor verbetering vatbaar zijn waarbij minder dan 40 procent van de topsporters oordeelt dat ze deze begeleidingsvormen voldoende kregen. Uit de resultaten blijkt dat de afgestudeerde (top)sporters en de selectie-topsporters de extra sportieve begeleiding beter beoordelen in vergelijking met de drop outs en de niet-selectie-(top)sporters. Studiebegeleiding wordt algemeen door drie vierde positief beoordeeld. Enkel individuele studiebegeleiding is voor verbetering vatbaar, met 24 procent die deze slecht beoordeelt. Elk van deze punten werden grondig aangepakt binnen het actieplan topsport Vlaanderen II. Om te bevorderen dat talenten de aandacht krijgen die zij nodig hebben, zal talentontwikkeling één van de beleidsspeerpunten zijn van het Vlaams topsportbeleid. Zo dienen de sportfederaties voor de medisch/paramedische begeleiding van hun leerlingen/topsporters op structurele basis samen te werken met experts uit de verschillende domeinen. Dit komt bovendien de uitbouw tot een volwaardig trainingscentrum ten goede en kan mede ondersteund worden via projecten ten laste van Vlaamse werkingsmiddelen topsport. Op onderwijsvlak is men voor de studiebegeleiding en studiefaciliteiten vaak afhankelijk van individuele initiatieven van geëngageerde vakleerkrachten. Het profiel van de leerkracht is hierbij allesbepalend. Enerzijds zijn meer topsportschool– en netoverschrijdende initiatieven inzake het ter beschikking stellen van geïnformatiseerde studiepakketten en het uitwerken van aangepaste leermethodes noodzakelijk. Anderzijds dient er een profiel van de leerkracht opgesteld te worden, aangepast aan de specifieke noden en behoeften van de leerling/topsporter, dat als leidraad kan aangeboden worden aan de verschillende topsportscholen. Bovendien blijkt extra individuele tutoring/mentoring tijdens (buitenlandse) stages en competities voor de leerlingen/topsporters die veelvuldig en lang in het buitenland verblijven gewenst (topsportactieplan, 2009-2012). Daar de meeste topsporters ook verbonden zijn en blijven aan hun club, werd de ondersteuning die ze hier krijgen eveneens geanalyseerd. Hieruit konden we vaststellen dat de extra ondersteuning en extra sportieve begeleiding op clubniveau eerder beperkt is. Slechts de helft (53 procent) van de topsporters vindt dat ze met hun club voldoende extra konden trainen en minder dan dertig procent kon rekenen op voldoende ondersteuning voor extra conditie- en krachttraining. Opvallend genoeg zijn de topsporters in twee sporttakken, met name wielrennen en tennis meer tevreden over de ondersteuning op clubniveau; het tegenovergestelde vinden we bij atletiek, handbal, badminton en tafeltennis. Met het oog op de doelstelling van deze studie is het evenzeer belangrijk om het loopbaantraject van topsporters naast de topsportschool in kaart te brengen. Aangezien 45 procent van alle topsporters (uit de top acht) niet naar een topsportschool ging, dienen zij beroep te doen op alternatieve ondersteuningsvormen, die in de eerste plaats vooral van de club afkomstig zijn. In het licht van deze studie stellen zich drie kritische vragen: -

In welke mate werden topsporters in een traject naast de topsportschool voldoende ondersteund en wie zorgt voor deze ondersteuning?

-

Zou meer en betere ondersteuning tijdens de jeugdjaren bij deze topsporters hebben bijgedragen tot (nog) betere prestaties?

-

Hoeveel jonge talenten hebben de weg naar de top misschien niet gevonden omdat ze in de club onvoldoende ondersteuning kregen en ze zelf niet bereid waren om naar een topsportschool te gaan?

127


Voor de meeste (top)sporters lagen de studierichting (n=166), het internaat (n=56), de verplaatsing (n=71) en sociale redenen (familie en vrienden, n=78) aan de basis om niet in te stappen in een topsportschool. Om deze topsporters te behouden, is er behoefte aan een regionale ondersteuning onder meer opdat de jongeren dicht bij huis kunnen trainen en psychosociale problemen miniem blijven. Verscheidene federaties trachten deze topsporters op te vangen, door hen mee te laten trainen met selectiegroepen of deels met de topsportschool. Dit blijkt voor 25 procent

van de topsporters het geval te zijn en 56 procent geeft aan door de federatie

ondersteund te worden voor de deelname aan internationale competities. Echter, gemiddeld één op drie topsporters kreeg als aankomend talent geen extra ondersteuning op vlak van conditietraining, wedstrijdschema‟s, trainingsfaciliteiten noch vanuit de federatie, de club of een andere organisatie. Op vlak van extra sportieve begeleiding liggen de cijfers nog veel hoger. Hier heeft meer dan drie op vier topsporters als aankomend talent helemaal geen carrière- en mentale begeleiding gekregen. 65 procent kreeg geen voedingsbegeleiding. Opvallend is dat ook 77 procent geen studiebegeleiding kreeg. Vanuit de federatie was de steun zeer beperkt: slechts 11 procent kreeg voedingsbegeleiding, 13,2 procent medische begeleiding, 9 procent mentale begeleiding en 4 procent carrièrebegeleiding. Wel dient opgemerkt dat deze cijfers hoger liggen voor de selectie- topsporters, die uiteindelijk de top acht van de wereld bereikten. Ook dient de kanttekening gemaakt dat 50 procent van deze topsporters mentale begeleiding en 37 procent carrièrebegeleiding niet nodig acht. De topsporters die wel van extra ondersteuning konden gebruik maken zijn hier wel tevreden over, veelal zelfs meer tevreden dan topsporters in de topsportschool. Dit zijn wetenswaardige vaststellingen voor Vlaamse beleidsmakers en de federaties in het bijzonder. Blijkens onze bevraging komt er betrekkelijk weinig ondersteuning voor jonge talenten vanuit de clubs en deze voldoet bovendien niet aan de vereisten van de internationale

topsportontwikkeling.

Hoewel

veel

federaties

ernaar

streven

een

optimale

topsportloopbaan aan te bieden binnen het traject van de topsportschool, stellen we vast dat nooit alle topsporters bereid zullen worden gevonden om in dit gecentraliseerd systeem in te stappen. Wanneer middelen in een land beperkt zijn, lijkt centralisatie de meest voor de hand liggende keuze. Echter, tegelijk investeren beleidsmakers dan in een zeer smalle piramide en gaat er

heel

veel

talent

verloren.

Het

verdient

een

aanbeveling

om

binnen

elke

sporttak

samenwerkingsprojecten voor talentontwikkeling in sportclubs op te zetten (cfr. Het waaslandproject in Volleybal) of een selectie aan pilootclubs te ondersteunen (cfr. analoog aan het Nederlandse „Local talent club‟ programma). Op lange termijn leidt dit tot meer kwaliteitsvolle clubs die talenten aanleveren en een groei van het potentieel aan geschikte trainers. We verwijzen naar

de

Vlaamse

gymnastiek,

waar

“sinds

het

betrekken

van

sportclubs

in

regionale

ondersteuningsprojecten, na een aantal jaren de expertise bij de trainers en in de sportclubs is toegenomen, waardoor een „gezonde‟ concurrentie ontstond. Clubs zijn immers in staat tot een latere leeftijd talenten op te leiden op een niveau dat aan de internationale normen voldoet” (Ernst & Young, 2007). Deze mening zijn ook de topsportcoördinatoren toegedaan. Het beleid kan hier een ondersteunende rol spelen door onder meer het aanbieden van kwaliteitsondersteunende projecten, invoering van kwaliteitslabels voor talentontwikkeling, adviserende rol naar het clubbestuur of samenwerkingsverbanden met andere clubs te stimuleren.

128


4.3

Relaties tussen de topsportactoren binnen de

topsportschool

Andere aandachtpunten binnen de topsportschool zijn terug te vinden op vlak van relaties tussen de verschillende topsportactoren. Zoals reeds werd vastgesteld in het topsportactieplan verloopt de samenwerking tussen de topsportschool en het internaat bij sommige sporten stroef (met Hasselt als voornaamste pijnpunt). Door de andere leefgewoontes en vereisten van leerling/topsporters dient er een andere aanpak gehanteerd te worden dan bij de gewone leerlingen. Een grote sportmindness bij de opvoeders is noodzakelijk. Verder wordt ook de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer minder positief beoordeeld. Bij judo, tennis, volleybal, wielrennen en tafeltennis beoordelen meer dan de helft van de respondenten dat deze relatie slecht was. Hoewel het geen evidentie is, en vanuit het standpunt van de persoonlijke trainers veelal begrijpelijk, is het belangrijk aan deze relatie aandacht te besteden. Wel dient opgemerkt dat de meeste van deze relaties licht positief evolueren na 2005.

3. DE ATLETISCHE CARRIÈRE VAN DE AFGESTUDEERDE (TOP)SPORTERS EN (TOP)SPORTERS NAAST DE TOPSPORTSCHOOL (PIJLER 5) 79% van de afgestudeerde en 74% van de (top)sporters naast de TSS studeert verder. Een hoger percentage van de afgestudeerde (top)sporters studeert verder aan een hoge school (62% t.o.v. 45%) dan aan een universiteit. Voor 30% van de respondenten heeft hun sportieve carrière nadelen ondervonden door hun studiekeuze. De ondersteuning en extra sportieve begeleiding na de topsportschool verloopt minder vlot. Gemiddeld 40% van de afgestudeerden geeft aan geen ondersteuning te krijgen. De ondersteuning stijgt wel naargelang het niveau. 41% van de respondenten is van mening dat hij/zij voldoende ondersteuning krijgt om te presteren op het hoogst mogelijke niveau. Op vlak van extra sportieve begeleiding krijgen de afgestudeerde (top)sporters nog minder steun waar meer dan 70% aangeeft geen voedings-, mentale, studie als carrièrebegeleiding te krijgen. Ook de ondersteuning en extra sportieve begeleiding van de topsporters naast de topsportschool is beperkt aanwezig. 45% van de respondenten krijgt geen ondersteuning op vlak van betere trainingsfaciliteiten. Op medische begeleiding na, krijgt ook meer dan de helft geen extra sportieve begeleiding. 43% van de respondenten

is van mening dat hij/zij voldoende

ondersteuning krijgt om te presteren op het hoogst mogelijke niveau.

129


3.1 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding Daar er gemiddeld 8 tot 10 jaar nodig zijn om een atleet tot topatleet te ontwikkelen is ook de periode na de topsportschool van primordiaal belang. Het onderzoekt toont aan dat zowel de ondersteuning als extra sportieve begeleiding vanuit de club, federatie of andere organisatie tijdens de atletische fase beperkt aanwezig is. Gemiddeld 40 procent van de afgestudeerde (top)sporters geeft aan geen ondersteuning te krijgen vanuit de club, federatie of andere organisatie(s). Met ondersteuning wordt in dit onderzoek bedoeld –zoals eerder aangegeven- de mogelijkheden om vaker en intensiever te trainen, privé trainen, krachttraining, trainings- en wedstrijdschema‟s, trainingsfaciliteiten, internationale wedstrijden, vervoer en materiaal. Het zijn de zwemmers, schermers en triatleten die aangeven de meeste ondersteuning te krijgen. Ondanks dat de ondersteuning stijgt naargelang het niveau van de topsporter, geeft 29 procent van de afgestudeerde selectie-topsporters aan dit niet te krijgen. De (top)sporters met ondersteuning zijn daar tevreden over. 41 procent van de respondenten geeft tevens aan onvoldoende ondersteund te worden om op het hoogste niveau te presteren. Op vlak van extra sportieve begeleiding geeft meer dan de helft van de afgestudeerde (top)sporters aan geen extra aandacht te krijgen. Voor voedings-, mentale-, studie- als carrièrebegeleiding is dit zelfs meer dan 70 procent. Ook de extra sportieve begeleiding stijgt naar gelang het niveau en geeft gemiddeld 48 procent van de afgestudeerde selectie-topsporters aan geen begeleiding te krijgen. Ook de ondersteuning en extra sportieve begeleiding van de (top)sporters naast de topsportschool is beperkt aanwezig tijdens de atletische carrière. Ongeveer 28 procent van de (top)sporters naast de topsportschool krijgt geen ondersteuning voor vaker en intensiever te trainen, trainings-, wedstrijd-

en

krachtschema‟s,

45

procent

kreeg

geen

ondersteuning

voor

betere

trainingsfaciliteiten. Het zijn de zwemmers en gymnasten die aangeven de meeste ondersteuning te krijgen. De (top)sporters met ondersteuning zijn daar tevreden over. 43 procent van de respondenten geeft tevens aan onvoldoende ondersteund te worden om op het hoogste niveau te presteren. Op vlak van extra sportieve begeleiding geeft op medische begeleiding na, meer dan de helft aan geen ondersteuning te krijgen. Dit percentage ligt ook hier hoger voor zowel de mentale-, voedings- , carrière- en studiebegeleiding. Ook geeft gemiddeld 48 procent van de selectie topsporters aan geen extra begeleiding te krijgen.

130


3.2 Hogere studie en tewerkstelling Een onderzoeksvraag binnen dit onderzoek was hoeveel (top)sporters hogere studie aanvatten. Hieruit blijkt dat ondanks het ongenoegen over het studieniveau binnen de topsportschool toch meer dan drie vierden van de afgestudeerden hogere studies aanvatten. Ook een groot aantal (top)sporters naast de topsportschool, 74 procent, vat hogere studies aan. Een hoger percentage van de topsporters aan de topsportschool studeert verder aan een hogeschool (62% tegenover 45%) eerder dan een universiteit. Zonder een oorzakelijk verband te leggen, kan dit betekenen dat deze topsporters zich meer op hun topsportcarrière wensen toe te leggen. 30 procent van de afgestudeerde (top)sporters geeft aan dat hun sportieve carrière nadelen ondervonden heeft door hun studiekeuze. Ook omgekeerd geeft 37 procent van de afgestudeerden aan dat hun studiekeuze nadelen heeft ondervonden door hun sportieve carrière. Om

de

overgang

leerlingen/topsport

tussen

topsportschool

voldoende

en

voorbereid

hogere

te

studies

worden.

Het

te

optimaliseren

recent

dienen

opgestarte

de

project

“carrièrebegeleiding” komt hier alvast in tegemoet.

4. TRAININGSFACILITEITEN/ACCOMMODATIES IN, NA EN NAAST DE TOPSPORTSCHOOL (PIJLER 6) De infrastructuur (kwaliteit en beschikbaarheid) binnen de topsportschool wordt door de afgestudeerde

(top)sporters

algemeen

als

goed

beoordeeld.

Deze

beoordeling

is

zeer

sportspecifiek waarbij de (top)sporters bij ski en schermen minst tevreden zijn. Zowel de afgestudeerde (top)sporters als (top)sporters naast de topsportschool geven aan minder

gebruik

te

kunnen

maken

van

kwalitatieve

en

beschikbare

trainingsfaciliteiten/accommodaties.

In dit onderzoek werd tevens nagegaan of de trainer en (top)sporters tevreden zijn over zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid van trainingsfaciliteiten/accommodaties in Vlaanderen (pijler 6). De uitbouw van de Vlaamse sportinfrastructuur is tevens ook een actiepunt binnen het topsportactieplan 2009-2010. Deze noden kwamen ook tot uiting in dit onderzoek waar zowel de bevraagde topsportcoördinatoren als de topsporters aangeven dat de kwaliteit evenals de beschikbaarheid voor verbetering vatbaar zijn. De afgestudeerde (top)sporters geven een algemeen een positief oordeel over de hele lijn. Deze beoordeling is zeer sportspecifiek waarbij de respondenten bij schermers en ski het minst tevreden zijn. Zowel topsportcoördinatoren als een actiepunt binnen het topsportbeleid benadrukken het centraliseren van een trainingscentrum, school en internaat aan één topsportschool, het zogenaamde één-campusmodel, als een ideaal concept. Dit concept geeft aanleiding tot een betere communicatie, meer rust door minder tijdsverlies omwille van de verplaatsingen en het creëren van een topsportcultuur waarbij de leerling/topsporters samen leven met beloftevolle jongeren en kunnen genieten van aangepast onderwijs, internaat en de experten in het trainingcentrum. Eveneens blijkt uit de resultaten dat een (top)sporter eens de topsportschool verlaten, minder gebruik kan maken van kwalitatieve en beschikbare infrastructuur. Dit was vooral opvallend bij

131


atletiek, basketbal, judo, zwemmen, ski en snowboard. Verder zijn ook de (top)sporters naast de topsportschool minder tevreden over de trainingsfaciliteiten/accommodaties waar de beoordeling bij bijna alle sporten lager is dan tijdens de topsportschool. Bij bijna alle sporten ligt de beoordeling van de trainingsfaciliteiten/accommodaties lager dan tijdens de topsportschool. Vooral de beschikbaarheid wordt minder positief beoordeeld.

5. PIJLER 7: DESKUNDIGHEID VAN DE TRAINER TIJDENS, NA EN NAAST DE TOPSPORTSCHOOL Topsporters zijn algemeen tevreden over het deskundigheidsniveau van hun trainer: -

62% oordeelt de globale evaluatie van de trainer in de TSS als goed

-

66% oordeelt de globale evaluatie van de trainer na de TSS als goed

-

65% van de topsporters naast de TSS oordeelt de globale evaluatie van de trainer tijdens de ontwikkelingsfase als goed

-

77% van de topsporters naast de TSS oordeelt de globale evaluatie van de trainer tijdens de atletische carrière als goed

Volgens de bevraagde topsportcoördinatoren en trainers is er meer nood aan gekwalificeerde opleidingen voor topcoaches, moet de vergoeding omhoog, en is er nood aan transparanter coachplatform

In

laatste

instantie

professionalisme,

werd

relatie

ook

met

het

deskundigheidsniveau

topsporter,

relatie

clubtrainer,

van

de

kwaliteit,

trainers globale

(kennis, evaluatie,

aanwezigheid op training, stage en wedstrijd) tijdens, na en naast de topsportschool nagegaan. De afgestudeerden zijn algemeen tevreden over het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de topsportschool waarbij 62 procent de globale evaluatie van de trainer tijdens de topsportschool als goed tot zeer goed beoordeelt. Sportspecifiek zijn het de (top)sporters bij triatlon, taekwondo, gymnastiek, atletiek en zwemmen die het meest tevreden zijn, minder tevreden zijn de (top)sporters bij wielrennen en ski. Voor ski willen we wel meegeven dat deze federatie niet gesubsidieerd is waardoor er geen trainer kan worden aangesteld. Zoals eerder vermeld blijft de relatie tussen de trainer en persoonlijke trainer een hekelpunt. Ook de topsporters naast de topsportschool zijn tevreden over het deskundigheidsniveau van hun trainer tijdens de talentontwikkelingsfase waarbij 65 procent van de respondenten de globale evaluatie als goed beoordeelt. Met het oog op de opvolging na de topsportschool werd in het onderzoek ook de (top)sporters de vraag gesteld het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de atletische carrière te beoordelen.

Er

doen

zich

hier

algemeen

geen

problemen

voor;

integendeel,

het

deskundigheidsniveau van de trainer na de topsportschool wordt bij dertien sporten beter beoordeeld. 66 procent van de afgestudeerde (top)sporters oordeelt de globale evaluatie, voor het trainen van (top)sporter op het hoogste niveau, van hun trainer als goed tot zeer goed. Ook 77 procent (top)sporters naast de topsportschool zijn tevreden over het deskundigheidsniveau van de trainers tijdens de atletische fase.

132


Naast de (top)sporters werden in dit onderzoek ook een aantal trainers bevraagd. Volgens hen is er nood aan meer gekwalificeerde opleidingen voor topcoaches, moet de vergoeding omhoog en is er nood aan een meer transparant coachplatform. Binnen het Vlaams topsportbeleid werden door onder andere de Pool van Toptrainers, Pool van Jeugdtrainers Topsport, verdere professionalisering van toptrainers en Vlaams coachplatform reeds een aantal maatregelen getroffen.

133


Aanbevelingen In totaal werden 408 (top)sporters (64% respons) bevraagd die sinds het bestaan in 1998 naar een topsportschool zijn geweest en 341 (69% respons) topsporters die hun topsportcarrière naast de topsportschool hebben doorlopen. We stellen vast dat topsporters uit een topsportschool een positieve evolutie hebben gemaakt en dat deze (top)sporters bovendien beter presteerden tijdens internationale kampioenschappen. Een belangrijk knelpunt in het Vlaams topsportbeleid is dat in totaal slechts 35 van al deze atleten ooit de top acht van Europa kon behalen. De vroegtijdige dropouts in acht genomen is dit een beperkt percentage van 3 procent potentiële talenten dat tot nog toe ooit kon presteren. De randbemerking dient echter gemaakt dat het aannemelijk is dat dit aantal nog zal stijgen gezien de nog vrij jonge leeftijd van de bevraagde populatie. Concluderend kan gesteld worden dat de topsportscholen een goed concept zijn om voor een selectie van atleten een optimaal topsportklimaat te creëren gedurende een korte periode, maar ze zijn een onvoldoende antwoord op de aanlevering van meer topatleten. De aanbeveling aan het beleid luidt dan ook om een kritische analyse te maken van de oorzaak waarom Vlaanderen zo weinig topatleten kan maken. Dit onderzoek geeft hier een beperkt antwoord op, namelijk op de mogelijke hiaten tijdens de periode van de topsportschool en nadien. Daar topsporters gemiddeld slechts 2,8 jaar op een topsportschool hebben gezeten en zich al gemiddeld zes jaar specialiseren in hun sport vooraleer in te stappen in een topsportschool, moeten de perspectieven van het Vlaams topsportbeleid in de fase van talentontwikkeling verruimd worden naar de periode vóór en nà de topsportschool. Hier schiet het Vlaams actieplan II enigszins tekort door enkel te focussen op de talentontwikkeling binnen de topsportscholen en de federatie. De “mogelijke” impact van de topsportscholen ten aanzien van de talentontwikkeling dient met voorzichtigheid omschreven te worden. Overigens blijkt uit het onderzoek dat de ondersteuning vanuit de clubs, zowel voor topsporters die wel of niet naar een topsportschool gingen, als aankomend talent veel te beperkt was. In het licht van deze vaststellingen, met name (1) het beperkt aantal topatleten in Vlaanderen (n=35) en (2) het relatief beperkt aandeel van de topsportschool in de totale carrière, en (3) de beperkte ondersteuning in sportclubs voor talentontwikkeling, suggereren we graag de volgende aanbevelingen op vlak van quality labels, fundings en commerciële:

134


Quality labels 

Uitbouwen van een doelgericht kwaliteitsbeleid in topsportclubs, namelijk: -

Ontwikkelen van kwaliteitslabels voor talentontwikkeling in topsportclubs, analoog aan de reeds bestaande kwaliteitsincentives binnen het decreet, maar dan met structurele aandacht voor de uitbouw van talentontwikkeling;

-

Federaties stimuleren om de instroom van talenten vanuit de sportclubs te verbeteren en dus kwaliteitsvolle talentontwikkeling in sportclubs prioritair te stellen (door hiernavolgende initiatieven). Dit betekent deels een decentralisatie van het gevoerde beleid (of „uitstellen van centralisatie‟), teneinde aan meer talenten kwaliteitsvolle perspectieven te bieden.

-

„coach de coach‟ en „coach de club‟: aanstellen van talentenbegeleiders binnen de federatie of sporttakoverstijgend, die tot taak hebben de kwaliteit van sportclubs voor talentontwikkeling mee uit te bouwen; kennisoverdracht naar sportclubs, om gespecialiseerde knowledge over topsport en talentontwikkeling in het bijzonder, over te brengen naar clubtrainers en jeugdsportcoördinatoren in clubs;

-

Verspreiden en verbeteren van knowhow: getalenteerde trainers binnen de clubs opleidingskansen bieden en incentives om zich bij te scholen. Investeren in talentvolle clubtrainers via talentdetectie bij trainers (cfr. VK).



Oprichten van een label zoals „local talent clubs‟: een selectie van goedwerkende topsportclubs die bijkomende assistentie en incentives kunnen krijgen om op basisniveau aan potentieel talent de nodige kansen te bieden. Deze pilootclubs dienen voldoende regionaal verspreid te zijn (minimaal één per provincie)

Funding 

Oprichten van regionale samenwerkingsverbanden tussen sportclubs op het gebied van talentontwikkeling en federaties hiertoe stimuleren;



Federaties stimuleren tot het uitbouwen van een jeugdfonds en financiële return aan sportclubs met een local talent label of met een kwaliteitslabel;



Herbekijken van het ideale moment (leeftijd) van centralisatie en instap in een topsportschool, door te bepalen tot op welke leeftijd de goedwerkende clubs –mits begeleiding- eveneens aan de vereisten van talentontwikkeling kunnen voldoen (en dus centralisatie nog niet nodig is, met het oog op de psychosociale ontwikkeling in een thuisomgeving van het jong talent). Dit kan enkel mits de federaties die ervoor zouden kiezen om het moment van instap in een topsportschool te „verlaten‟, de financiële middelen kunnen behouden die ze kunnen investeren in betere talentclubs.



Stimuleren dat federaties een opvangnet creëren voor topsporters die niet naar een topsportschool willen gaan, door enerzijds deze jongeren aan te sporen om in één van de local talent clubs te trainen, eventueel door trainingsmogelijkheden aan te bieden binnen de federatie en door topsportstatuten naast de topsportschool niet uit te sluiten (of tot op een bepaalde leeftijd niet). Clubs dienen gemotiveerd te worden om te willen blijven investeren in jong talent. Hoewel veel federaties ernaar streven een optimale topsportloopbaan aan te bieden binnen het traject van de topsportschool, stellen we vast dat nooit alle potentiële (top)sporters bereid zullen worden gevonden om in dit gecentraliseerd systeem te stappen. Dit

135


is in laatspecialisatiesporten nog meer het geval dan in vroegspecialisatiesporten. Deze redenen blijken voornamelijk organisatorisch van aard te zijn. Wil men deze topsporters behouden, dan is er behoefte aan een regionale ondersteuning onder meer opdat jongeren dichter bij huis kunnen trainen en psychosociale problemen miniem blijven. Merk op dat dit niet met grote financiële implicaties hoeft gepaard te gaan, maar wel met structurele en servicegerichte investeringen. Communication 

Het is tot slot aan te bevelen een goed communicatiebeleid en samenwerking uit te bouwen tussen de clubs en federatie, en zodoende de relaties tussen atleet – clubtrainerfederatie(trainer) te optimaliseren, zodat de taakverdeling duidelijk is voor alle partners. In het onderzoek gaven namelijk veel topsporters (32%) de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer als een pijnpunt aan. Ook uit de eerdere evaluatie van Ernst en Young bleek dat communicatie tussen federatie en clubs veelal mank loopt (Ernst & Young, 2007).

De kritische vraag die in het topsportbeleid centraal dient te staan, blijft: “indien federaties dezelfde middelen zouden krijgen als voor een topsportschool, zou men dan nog steeds kiezen voor een topsportschool als de ideale weg om talentontwikkeling uit te bouwen?” Met name voornamelijk in laatspecialisatiesporten dient deze vraag gesteld en het is dan ook aan te bevelen aan het beleid om de financiële middelen niet te laten afhangen van een topsportschool. Het topsportactieplan II geeft zelf aan dat “In geen geval mag de participatie in een topsportschool vooral of uitsluitend gericht zijn op het verwerven of behouden van de daaraan gekoppelde subsidies topsport aan de betrokken sportfederatie” (p26). Echter, er worden weinig alternatieven voor financiering in talentontwikkeling buiten de topsportscholen voorzien. Dit laatste is belangrijk om federaties aan te sporen om de juiste keuzes te maken waarbij niet de structuren maar wel het talent centraal kunnen staan. Wellicht is een combinatie van decentrale kwaliteitsverbetering in clubs en centralisatie van de beste topsporters op het juiste moment noodzakelijk om meer en betere topsporters te vormen. Dit zal op lange termijn leiden tot meer kwaliteitsvolle clubs die talenten aanleveren en een groei van het potentieel aan geschikte trainers. De hiernavolgende aanbevelingen zijn gebaseerd op de evaluatie van de processen door de topsporters, namelijk hoe werden de talenten geselecteerd voor een topsportschool, hoe hebben ze de verschillende extra sportieve begeleidings- en ondersteuningsvormen ervaren en welk traject hebben ze na de topsportschool doorlopen. Dezelfde vergelijking wordt gemaakt met de topsporters naast de topsportschool.

136


Topsporters binnen de topsportschool (tot 18 jaar) De topsportscholen werden door de topsporters algemeen vrij positief geëvolueerd. Zeer veel pijnpunten van de topsportscholen zijn bij het beleid al gekend. Er werden aanbevelingen in het topsportactieplan gesuggereerd die reeds ten dele aan de vaststellingen in dit onderzoek tegemoet komen. 

De beperking in studierichting en studieniveau is nog steeds de voornaamste reden waarom topsporters niet instappen in een topsportschool. Een derde van de topsporters naast de topsportscholen stapte om deze reden niet in een topsportschool. Studierichtingen werden sinds 2004 uitgebreid, maar dit pakket is voor veel topsporters nog onvoldoende. Nog meer studierichtingen is binnen de organisatievorm van de Vlaamse topsportscholen financieel onhaalbaar. Een aantal toptrainers maakt zelf afspraken met schooldirecties. Het is aan te bevelen om topsporters die voor een traject naast de topsportschool wensen te kiezen (en in aanmerking komen voor een topsportschool), niet af te remmen om topsport te bedrijven. Het aanreiken van een topsportstatuut biedt deels een oplossing; echter, het topsportactieplan II geeft aan dat dit in het verleden tot teveel versnippering en verwarring leidde. Om de piramide onderaan te verbreden kan overwogen worden om op lokaal niveau een aantal afspraken uit te werken met „pilootscholen‟ (zoals de LOOT-scholen in Nederland), die voor jonge talenten de overstap naar een topsportschool nadien dichterbij brengen. Merk op dat de Nederlandse LOOT-scholen slechts een voorbereiding vormen op een gecentraliseerd traject (dat in Nederland voornamelijk via de federaties loopt) en dat deze gerealiseerd worden met zeer minimale financiële inspanningen vanwege NOC*NSF of de overheid (VWS). De inputs (middelen)-outputs (resultaten) in acht nemend, is het wellicht zinvol om te analyseren of een Nederlands model, dat gekoppeld is aan de regionale steunpunten (ondersteuning van jong talent), in de toekomst een meerwaarde kan betekenen voor Vlaanderen, eventueel door in één regio een pilootproject op te starten. Het Steunpunt Noord-Brabant heeft in het verleden al aangegeven expertise aan Vlaanderen te willen verlenen tijdens een startfase.



Ook de studiebegeleiding bleek in dit onderzoek een pijnpunt te zijn; sinds 2007 werd een voltijds studiecoördinator aangesteld per topsportschool, die de combinatie van topsport en studie moet begeleiden. In het topsportactieplan II wordt al aanbevolen om topsportschool- en netoverschrijdende

initiatieven

te

nemen

inzake

het

ter

beschikking

stellen

van

geïnformatiseerde studiepakketten, aangepaste leermethodes aan te bieden, en een profiel van de leerkracht op te stellen aangepast aan de specifieke noden en behoeften van de leerling/topsporter. Andere verbetermaatregelen in het topsportactieplan II betreffen een minimumpakket aan lerarenomkadering en een topsportvriendelijk klimaat in het internaat. Dit laatste wordt in dit onderzoek bevestigd, waarbij topsporters aangeven dat een grote sportmindedness bij de opvoeders gewenst is. 

Gezien de kostprijs van een topsportschool, en de investering die zowel de jongere, de overheid, federatie, trainer en andere betrokkenen maken, dient elk jong talent heel zorgvuldig geselecteerd te worden. Een belangrijk accent binnen het topsportactieplan II is daarbij dat de strenge selectiecriteria moeten worden afgestemd op de finaliteit van “topsport”. In dit onderzoek bleek dat een vijfde van de topsporters niet geselecteerd was geweest voor een training, selectie of stage alvorens geselecteerd te worden voor de topsportschool. Dit vormt een belangrijk actiepunt en het is aan te bevelen om jonge talenten minstens twee jaar op

137


te volgen (vb. via pilot talent clubs en regionale projecten) alvorens hen te selecteren voor een topsportschool. Ook dient de instapleeftijd grondig geëvalueerd door elke federatie (cfr. supra). Deze werd door 60 procent van de bevraagde topsporters goed bevonden. Het zijn voornamelijk de gymnasten, triatleten en schermers die hun instapleeftijd als te laat beoordelen. Een beoordeling van een te vroege instap vinden we voornamelijk terug bij de tennissers, zwemmers en badmintonners. 

Ondanks de positieve evolutie na 2005, blijkt uit het onderzoek dat zowel de mentale-, voedings-, als carrièrebegeleiding volgens meer dan 40 procent van de topsporters nog voor verbetering vatbaar zijn. In de sportspecifieke rapporten wordt hier dieper op ingegaan. Het actieplan topsport Vlaanderen II biedt in elk geval perspectieven om deze pijnpunten aan te pakken. Zo geeft het plan aan dat de sportfederaties op structurele basis dienen samen te werken met experts uit de verschillende domeinen. Dit komt bovendien de uitbouw tot een volwaardig trainingscentrum ten goede en kan mede ondersteund worden via projecten ten laste van Vlaamse werkingsmiddelen topsport. Het verder optimaliseren van reeds ondernomen initiatieven zoals carrièrebegeleiding, blessurepreventie, medische expertencentra, opvolging na de topsporterschool moeten ertoe leiden dat begeleiding verbetert en de drop outs in de toekomst

verminderen.

Een

ideaal

concept

is

een

volwaardig

trainingscentrum

per

topsportschool, het zogenaamde „één campusmodel‟, waar de experten overkoepelend werken met de verschillende federaties. 

Minder dan de helft van de topsporters is van oordeel dat ze voldoende konden deelnemen aan internationale wedstrijden tijdens hun studieperiode. Hiervan is een gebrek aan financiële middelen veelal de oorzaak. De federaties dienen aan te geven in welke mate dit volgens hen de talentontwikkeling van hun topsporters beperkt om door te groeien naar de top.



In de topsportscholen dienen de beste toptrainers in Vlaanderen voor elke sporttak te zitten. Het Vlaams beleid tracht dit te bewerkstelligen door de beste trainers een contract te geven via een (jeugd)trainerspool en de arbeidsvoorwaarden in de topsportschool concurrentieel te maken. Voor veel sporttakken blijft het echter nog moeilijk om de beste trainers, met voldoende internationale ervaring en expertise op het hoogste niveau, in de topsportschool aan te trekken. Desondanks werden in de bevraagde populatie de deskundigheid van de trainers door twee derde van de topsporters als positief ervaren, zowel tijdens, na en naast de topsportschool. Topsporters zijn het meest tevreden bij triatlon, taekwondo, gymnastiek, atletiek en zwemmen en het minst tevreden bij wielrennen en ski. De mindere beoordeling voor ski kent voornamelijk zijn oorsprong in het feit dat ski geen gesubsidieerde federatie is en dus ook geen subsidies ontvangt om een trainer aan te stellen.

Deze bevindingen en aanbevelingen zijn zeer algemeen en sporttakoverschrijdend. Daar elke sporttak zijn specificiteit heeft en de zwakke en sterke punten van de topsportschool zeer verschillend zijn naargelang de topsportschool werd nog een samenvatting toegevoegd per sporttak.

138


Topsporters na de topsportschool (na 18 jaar) Het doel van het beleid is om de topsporters na de topsportschool zoveel mogelijk te stimuleren om een diploma te behalen. Topsporters investeren dus in twee carrières die vaak in schril contrast staan met elkaar. Een interessant gegeven in dit onderzoek was dat toch drie op vier bevraagde topsporters hogere studies aanvatten. Hoe ouder het potentieel talent wordt, hoe nauwkeuriger men kan inschatten wat de slagingskansen zijn. De belangrijkste investering van het Vlaams topsportbeleid in de periode na 18 jaar betreft het topsportstudentenproject, dat tot doel heeft een optimaal topsportklimaat aan te bieden voor de geselecteerde topsporters. Het actieplan topsport II streeft ernaar om de topsporters die hiervoor in aanmerking komen uit te breiden van 15 (2008) naar 30 (2012), wat een kost betekent van ongeveer 25.000 euro per talent. Vanaf deze leeftijd ondersteunen we de visie om enkel te investeren in talenten met kans op succes. De keuze moet echter opengelaten worden of de topsporter voltijds in zijn/haar topsportcarrière wenst te investeren al dan niet gecombineerd met deeltijds studies. Dit blijkt uit voorbeelden van andere landen (Oostenrijk, Kempf 2010). Daarnaast zou het ook zinvol zijn om topsporters hun studiecarrière te ondersteunen na hun topsportcarrière zodat topsporters zich niet weerhouden om te kiezen voor hun topsport. Voor sommigen topsporters is het ook belangrijk een zekerheid te hebben na de carrière. Ook is het aan te bevelen dat voltijds topsporters met een tewerkstellingscontract mogelijkheden hebben hun nacarrière voor te bereiden. Dit kan onder meer door: 

Specialiserende studies



Contacten met werkgever



Eventueel beperkte werkopdracht (vb 4 uur) vb aan de federatie



Promotie van de sport

Blijkens de resultaten van dit onderzoek geven de bevraagde topsporters (in en naast de topsportschool)

aan

dat

de

ondersteuning

en

extra

sportieve

begeleiding

na

de

topsportschool ondermaats was. Potentiële topsporters die gewoon zijn om minimaal 20 uur per week trainen vallen terug op slechts drie trainingen per week, zonder extra sportieve ondersteuning en begeleiding. Dit vormt een probleem wanneer deze topsporters wel nog kans zouden maken om te presteren. Het lijkt zeer ongeloofwaardig dat op meer dan 600 topsporters in topsportscholen er slechts jaarlijks 15 kunnen verder investeren in hun topsportcarrière. Het kan aangewezen zijn om naast de bestaande ondersteuning, te investeren in goedkopere ondersteuningsvormen, enerzijds via clubs en regionale steunpunten, anderzijds door het aanbieden van services op vlak van studiebegeleiding en flexibiliteit, topsportinfrastructuur, extra training, medische begeleiding en carrièrebegeleiding.

139


Topsporters naast de topsportschool (tot 18 jaar) Aangezien 45 procent van alle topsporters niet naar een topsportschool gingen, dienen alternatieve ondersteuningskanalen aangesproken te worden, die in de eerste plaats vooral van de club afkomstig zijn. Hierover heerst geen eensgezindheid binnen het Vlaams topsportbeleid. Dit blijkt nochtans een essentiële vaststelling binnen dit onderzoek en is ook voor federaties een belangrijk discussiepunt: we missen talent omdat ze niet bereid worden gevonden om naar een topsportschool te gaan. De ondersteuning die de topsporters naast de topsportschool vanuit de club kregen blijkt zeer beperkt. Het enige onderdeel waar de helft van de topsporters ondersteuning kreeg vanuit de federaties, betreft de deelname aan internationale competities. Het is

voor

een

beleid

zeer

moeilijk,

zo

niet

onmogelijk

om

in

alle

sportclubs

optimale

trainingsomstandigheden en een optimale topsportontwikkeling, zoals mentale begeleiding, carrièrebegeleiding, voedingsbegeleiding, medische begeleiding te ondersteunen. Echter, er gaat veel potentieel talent verloren, niet enkel aan topsporters maar ook aan trainers. We verwijzen naar bovenstaande aanbevelingen om de kwaliteit van talentontwikkeling in sportclubs te verbeteren voorafgaand aan de topsportscholen (omdat veel vaardigheden vóór de leeftijd van 12 jaar het best trainbaar zijn) en tijdens de topsportscholen (omdat men van jongeren zelden op jonge leeftijd perfecte voorspellingen kan maken over talent en omdat niet alle jongeren bereid worden gevonden om naar een topsportschool te gaan). Jongeren en hun ouders en clubtrainers dienen ook bewust gemaakt te worden van de consequenties om te investeren in een topsportcarrière. Men kan niet „half‟ investeren, compromissen zijn in topsport niet mogelijk. Daarom heeft het Vlaams topsportbeleid de visie dat de federatie het programma van de topsporters, ook naast de topsportschool moet kunnen bepalen. Het is binnen het Vlaams beleid een begrijpelijke keuze om prioritair te investeren in de topsportscholen, omdat men gelooft dat dit de beste weg naar de top is. Vraag blijft of dit haalbaar is en hoeveel jonge talenten men bijgevolg mist. Een andere denkpiste kan erin bestaan om via regionale steunpunten, die zelfbedruipend zijn, analoog als in Nederland de markt te stimuleren tot een verbeterde talentontwikkeling op clubniveau en langs deze weg een goedkoper alternatief te steunen naast de topsportschool. Een andere aanbeveling heeft betrekking op de topsportaccommodaties in Vlaanderen. Ondanks de tevredenheid over de trainingsfaciliteiten/accommodaties binnen de topsportschool is er volgens de afgestudeerde (top)sporters, (top)sporters naast de topsportschool en de topsportcoördinatoren zowel na als naast de topsportschool nood aan een verdere uitbouw van de Vlaamse sportinfrastructuur. Tot slot zijn er ook nog onderzoeksmatige aanbevelingen. 

Daar de topsportscholen nog steeds in een groeifase zit, is het aangewezen dergelijk onderzoek herhaaldelijk uit te voeren (vb. vierjaarlijks). Dit onderzoek kan dan aanzien worden als de nulmeting.



Een korte evaluatie (schriftelijke vragenlijst) kan jaarlijks, na het beëindigen van de topsportschool, worden afgenomen waarbij de gegevens eventueel later verwerkt worden. Dit vermijdt dat (top)sporters bepaalde vragen zich niet goed meer herinneren.

140




Het grondig(er) bijhouden en verder opvolgen van contactgegevens en evoluties van topsporters. Het topsportervolgsysteem kan hieraan toegevoegd worden mits er wijzigingen van contactgegevens toegevoegd worden.

141


Samenvattend overzicht per sporttak 1. PIJLER 4: TALENTONTWIKKELING TOPSPORTSCHOOL

IN

EN

NAAST

DE

Een veel gestelde vraag is of de topsportschool “überhaupt” altijd nodig is en per definitie het meest aangewezen instrument is om talentontwikkeling in deze leeftijdscategorie optimaal in te vullen. De federatie is zelf het best geplaatst om dit te antwoorden; echter deze beslissing mag niet afhangen van het krijgen van financiële middelen. Zo zijn er grote verschillen tussen sporttakken. Kinderen in tennis, zwemmen en gymnastiek beginnen vroeger met hun sport en specialiseren sneller. Dit heeft gevolgen op de volledige talentontwikkeling en de omkadering die daarbij nodig is vanuit de club en de federatie. In dit onderzoek werd ook sportspecifiek gepeild naar hoe de topsporters de topsportscholen hebben ervaren en welke vormen van ondersteuning en begeleiding ze voldoende kregen.

1.1

Concept van de topsportschool

Algemeen genomen zijn de (top)sporters zeer tevreden over het concept van de topsportscholen. In is men het meest tevreden; in tennis en wielrennen minder. Ook de sportieve begeleiding binnen de topsportschool wordt positief beoordeeld, dit in tegenstelling tot de studiebegeleiding. Sportspecifiek zijn het de volleyballers, gymnasten, handballers, schermers en triatleten die het meest tevreden zijn over zowel de sportieve- en studiebegeleiding. De wielrenners, basketballers, golfers en tafeltennissers zijn dan weer het meest tevreden over de studiebegeleiding.

1.2

Selectiecriteria voor de topsportschool

Om het maximaal aan talenten te bereiken dient er actief naar de potentiële talenten gezocht te worden. Dit is enkel mogelijk mits een goed talentidentificatiesysteem en duidelijke, strenge selectiecriteria voor instap in een topsportschool. Uit de resultaten blijkt dat 73 procent van de (top)sporters uit de topsportschool op de hoogte was van de selectiecriteria. Enkel bij basketbal en tennis blijkt minder dan de helft van de afgestudeerden op de hoogte te zijn geweest. Binnen de populatie is 60 procent van mening dat hun instapleeftijd in de topsportschool net goed was. Het zijn voornamelijk de gymnasten, triatleten en schermers die hun instapleeftijd als te laat beoordelen. Een beoordeling van een te vroege instap vinden we eerder terug bij de tennissers, zwemmers en badmintonners.

142


1.3 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding in en naast de topsportschool Om een beeld te krijgen van de ondersteuning en extra sportieve begeleiding tijdens de talentontwikkeling berekenen we, zoals weergegeven in onderstaande tabel, de totale nettoscore per sporttak. Dit doen we aan de hand van de sommering van de verschillende items die van invloed zijn. Bij deze sommering wordt er wel vanuit gegaan dat elk onderdeel even belangrijk is en dus gelijk gewogen wordt. Dat betekent dat de totale score gedeeld werd door het aantal items. Bovendien wordt –om rekening te houden met de ongelijke responsgraad van sporttakken, per sporttak gedeeld door het aantal respondenten. Het is op zich niet de bedoeling om sporten met elkaar te vergelijking maar het geeft ons wel een idee hoe een sport zich globaal gezien profileert. Ondersteuning binnen de topsportschool Algemeen kunnen we stellen dat de afgestudeerde (top)sporters tevreden zijn over de trainingsondersteuning (vaker en intensiever trainen, trainen in aparte groep, extra kracht/conditietraining,

trainings-/wedstrijdschema‟s,

betere

trainingsfaciliteiten,

deelname

aan

internationale wedstrijden, vervoer, kleding en materiaal) aangeboden binnen de topsportschool. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscores per sporttak die aangeven of de topsporters de ondersteuning die ze kregen binnen de topsportschool voldoende vonden.

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

Tabel 41: overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van ondersteuning binnen de TSS

5,3

2,6

0,6

4,2

6,2

2,0

5,9

2,6

4,2

-0,4

8,1

5,6

2,2

5,8

9,6

3,5

5,2

9

4,8

4,3

7,8

10

8,5

8,1

5,5

10

1,7

10

9,2

7,1

10

10

8,6

10

6

-1

-5

6,1

5,7

3,1

5,5

4,1

3,2

-3,3

10

0

1,7

3,3

10

1,4

0

8,5

5,2

2,1

7,6

6,7

6,9

7,3

2,7

3,5

-3,3

10

6,9

0

3,3

10

3,3

5

6,5

0,3

1,5

4,4

5,3

3,8

4,1

1,9

5,2

-3,3

10

4,6

0

3,3

10

10

8,3

5,7

5

2,1

7,3

8,1

4,6

7,6

5,9

7,1

-3,3

3,3

6,9

2,9

3,3

10

5,7

4

0,9

4,8

0

2,5

4,1

-7,5

4,8

-1

-0,3

3,3

3,3

7,7

0

3,3

10

1,4

-1,7

Vervoer

3,5

1

3,6

1,1

5,9

-2,3

6,1

-1,5

1,3

3,3

10

5,4

4,3

10

10

-1,4

6


2,3

0,7

-3,6

-3

3,5

-0,8

3,9

2,9

3,7

1,7

/

3,8

1,7

10

6,7

-1,4

10

totale netto-score tijdens TSS (som 8 items) Vaker en intensiever trainen Aparte groep/privétraining Extra conditie-, krachttraining Trainings-/ wedstrijdschema‟s Betere trainingsfaciliteiten Deelname aan internat. wed.

Sportspecifiek zijn er een aantal verschillen op te merken. Zo geven vier sporten namelijk, wielrennen, basketbal, handbal en tafeltennis een negatieve nettoscore weer voor deelname aan internationale

wedstrijden.

Dit

wil

zeggen

dat

meer

(top)sporters

de

ondersteuning

als

onvoldoende beoordelen dan voldoende. Het gebrek aan internationale wedstrijden is vaak een financiële kwestie. Verder zijn ook de judoka‟s, skiërs en tennissers van mening onvoldoende ondersteuning te krijgen voor het trainen in aparte groep/privé-training en geven de skiër aan dat

143


de trainingsfaciliteiten voor verbetering vatbaar zijn. Minder belangrijk is de ondersteuning op vlak van kledij, vervoer en materiaal waar eveneens vier sporten; tennis, volleybal, wielrennen en ski negatief gestemd over zijn. Bij de totale nettoscore, som van de 8 ondersteuningsvormen, zijn het de zwemmers, taekwondoërs, badmintonners en gymnasten die het meest tevreden zijn over de verschillende trainingsondersteuningsvormen aangeboden binnen de topsportschool. Bij de vergelijking van de beoordeling van de uitstappers voor en na 2005 zijn er geen opmerkelijke verschillen binnen de sporten vast te stellen. Naast de federatie zijn de meeste (top)sporters in een topsportschool verbonden aan hun club, waar ze – weliswaar veelal beperkt- eveneens kunnen trainen. De ondersteuning vanuit de club is algemeen veel minder aanwezig waarbij de gemiddelde nettoscores voor alle items vanuit de club lager liggen dan de nettoscores voor items vanuit de topsportschool. Toch is dit sportspecifiek niet bij alle sporten het geval. Bij wielrennen en tennis worden vijf (van de negen) items beter beoordeeld vanuit de club dan vanuit de topsportschool. Bij tennis wordt enkel de ondersteuning voor het vervoer, trainings- en wedstrijdschema‟s evenals de extra conditie- en krachttraining binnen de topsportschool beter beoordeeld dan vanuit de club. Bij wielrennen gaat dit om vaker en intensiever trainen, extra conditie- en krachttraining. Atletiek, handbal, badminton en tafeltennis zijn de sporten waar alle ondersteuningsvormen binnen de topsportschool beter worden beoordeeld dan vanuit de club. Ondersteuning buiten de topsportschool Gemiddeld 35 procent van de (top)sporters naast de TSS heeft als aankomend talent geen ondersteuning gekregen vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). De (top)sporters met ondersteuning zijn daar algemeen tevreden over. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de ondersteuning door de (top)sporters die van enige ondersteuning gebruik konden maken.

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

SCH

TAE

TRI

TAF

Tabel 42: overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de ondersteuning naast de TSS

6,1

5,4

0,2

5,9

5,4

5,6

1,3

7,2

2,4

5,0

/

-2,5

7,5

/

5,6

10

8,5

7,2

3,6

7,7

8,5

5,0

5,0

8,0

4,2

0,0

/

-10

10

/

10

10

8,2

5,6

1,0

5,8

8,5

6,0

5,0

7,9

4,4

10

/

0,0

10

/

6,7

1O

8,5

6,8

4,0

6,6

6,4

4,8

0,0

9,1

5,3

0,0

/

-10

0,0

/

10

10

7,8

4,7

1,0

7,8

8,5

7,2

5,0

8,2

-1,0

10

/

-10

10

/

10

/

5,4

6,4

1,0

7,0

3,3

3,8

0,0

7,6

-3,8

10

/

-10

10

/

10

10

2,9

6,3

-2,2

6,3

5,0

5,6

0,0

6,7

3,6

0,0

/

10

10

/

-5,0

0,0

Vervoer

2,9

6,1

-7,8

1,9

0,0

5,0

0,0

4,7

2,7

10

/

0,0

10

/

0,0

/


4,4

0,0

1,0

3,8

2,9

7,4

-5,0

5,0

3,6

0,0

/

10

0,0

/

3,3

10

totale netto-score naast de TSS (som 8 items) Vaker en intensiever trainen Aparte groep/privétraining Extra conditie-, krachttraining Trainings-/ wedstrijdschema‟s Betere trainingsfaciliteiten Deelname aan internat. wed.

144


Bij de (top)sporters die niet zijn ingestapt in de topsportschool stellen er zich sportspecifiek geen problemen voor bij atletiek, judo, volleybal, zwemmen, wielrennen en basketbal. Zowel de tennissers als triatleten zijn van mening dat er onvoldoende ondersteuning was om deel te nemen aan internationale wedstrijden. De handballers vinden de ondersteuning op vlak van trainings- en wedstrijdschema‟s evenals betere trainingsfaciliteiten onvoldoende. Extra sportieve begeleiding binnen de TSS Algemeen kunnen we stellen dat de extra sportieve begeleidingsvormen binnen de TSS minder positief beoordeeld wordt en zijn dus zeker voor verbetering vatbaar. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de extra sportieve begeleiding binnen de topsportschool.

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

Tabel 43: overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de extra sportieve begeleiding binnen de TSS

0,8

-2,4

0,3

0,7

3,5

-4,3

1,9

0,2

2,9

-6,1

1,0

1,5

3,3

-6,7

5,0

7,1

3,0

Mentale begeleiding

1,7

-4,3

-3,8

1,4

3,5

-2,3

1,8

0,5

3,7

-10

/

3,8

1,4

0

10

7,1

1,7

Voedingsbegeleiding

-1,8

-3,9

-0,7

3,5

6,3

-6,9

-0,5

-1,8

2,4

-10

0,0

4,2

-1,7

-10

0

7,1

6


5,9

1,6

2,9

0

4,7

-4,6

4,1

5,5

7,7

0,0

3,3

6,2

8,6

-3,3

10

7,1

10

Medische opvolging

2,5

-1,3

1,4

-1,1

2,4

-2,3

2,7

2,4

4,0

-8,3

5,0

2,3

2,9

-10

10

7,1

10

Carrièrebegeleiding

-3,8

-5,9

0,7

-3,8

-2,9

-6,2

0

-5,2

-2,1

-10

-10

-5,4

0

-6,7

-6,7

8,3

-8

Studiebegeleiding

0,2

-0,3

1,4

4,3

7,1

-3,3

3,2

-0,5

1,9

1,7

6,7

-2,3

8,6

-10

6,7

5,7

-2

totale nettoscore tijdens TSS (som 6 items)

Zoals eerder aangegeven zijn een aantal extra sportieve begeleidingsvormen (studie-, carrière-, voedings-, mentale begeleiding en medische opvolging) voor verbetering vatbaar. Meest tevreden over de extra sportieve begeleiding binnen de topsportschool zijn de triatleten waar geen enkele begeleidingsvorm als onvoldoende wordt beschouwd. Slechts één negatieve nettoscore is terug te vinden

bij

tafeltennis

(studiebegeleiding),

badminton

(studiebegeleiding),

taekwondo

(carrièrebegeleiding), snowboard (carrièrebegeleiding), handbal (carrièrebegeleiding), zwemmen (carrièrebegeleiding),

gymnastiek

respondenten

twee

geven

(voedingsbegeleiding)

negatieve

en

begeleidingsvormen

golf

weer

(voedingsbegeleiding). bij

atletiek

(voedings-

De en

carrièrebegeleiding), tennis (mentaleen voedingsbegeleiding) en volleybal (medische opvolging en carrière begeleiding). De respondenten bij basketbal beoordelen zowel de voedings-, carrièreals studiebegeleiding als onvoldoende. Minder tevreden zijn de respondenten bij judo (mentale-, voedings-, carrièrebegeleiding en medische opvolging), wielrennen (mentale-, medische-, carrière-, studiebegeleiding en medische opvolging), ski (mentale-, voedings-, carrièrebegeleiding en medische opvolging) als schermen (voedings-, medische-, carrière-, studiebegeleiding en medische opvolging) waar minstens vier extra sportieve begeleidingsvormen als onvoldoende beschouwd worden. Minsten vijf (van de zes) nettoscores bij zwemmen, gymnastiek, handbal en triatlon liggen boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore. Dit in tegenstelling tot bij judo, wielrennen,

145


tennis,

ski

en

schermen

waar

vijf

of

meer

nettoscores

onder

de

gemiddelde

sporttakoverschrijdende nettoscore ligt. Extra sportieve begeleiding buiten de TSS Meer dan 75 procent heeft als aankomend talent geen studie-, carrière- en mentale begeleiding gekregen. Twee derden kreeg dan weer geen voedingsbegeleiding. De meeste ondersteuning kreeg de (top)sporter op vlak van medische begeleiding waar minder dan één derde geen begeleiding voor kreeg. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscores per sporttak, die aangeven of de topsporters met extra sportieve begeleiding die ze kregen als voldoende vonden. Hier willen we wel meegeven dat dit slecht over de beoordeling van een beperkt aantal atleten gaat.

8,3

7,8

-10

10

5,3

4

/

/

/

/

2,5

0

-2

-10

0

/

/

-1,5

10

3

10

-10

/

/

8,5

7,5

6,7

8,7

Medische opvolging

6,6

5,7

5

7,1


-0,7

2,9

-2,5

2,9

1,4

Studiebegeleiding

2,4

1,7

-2,5

4,7

2,9

-7,5

/

/

/

/

2

0

-10

/

/

/

/

3,8

3,3

TAF

10

6,7


2,5

TRI

9

6,4

Voedingsbegeleiding

6

3,4

TAE

6,7

6

8

SCH

-10

7,5

5,6

GOL

-10

4,2

8,8

BAD

-1,7

Mentale begeleiding

SNO

6 5,8

3,1

SKI

GYM

5 5,6

5,6

HAN

WIE

1,7

5,2

BAS

ZWE

3,2

TEN

4,9

JUD

5,7

ATL

VOL

Tabel 44: overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de extra sportieve begeleiding naast de TSS

/

6,3

10

/

0

/ /

totale nettoscore naast de TSS (som 6 items)

/

/

/

/

/

10

/

/

/

/

/

5

10

/

/

/

10

/

/

/

10

/

/

/

/

/

/

146


1.4 Relaties tussen de verschillende topsportactoren Ook de beoordeling

van de

relaties tussen de

verschillende topsportactoren binnen de

topsportschool is zeer sportspecifiek. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de nettoscores per sporttak.

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

2,9

5,8

1

2,8

2,6

3,5

1,0

8,1

4,8

5,1

6,0

5,2

5

6,9

4,1

0,8

4,5

5,2

8,1

0,0

0,0

6,2

7,1

4,9

-2,1

4,3

0,9

6,5

-1,8

2,2

4,3

6,7

0,0

10

5,4

5

2,7

-5

1,7

1,8

7,1

0

0,5

0

5,2

-10

/

5,4

0,4

-5,4

-1,5

-2,1

0,6

-2,5

1,2

2,1

0,0

0,0

/

-0,2

-0,6

-0,7

3,1

6,5

-2,3

-3

-2,1

2,9

-2,0

3,2

1,6

3,8

1,7

3,5

0

2,6

0

3,9

0,6

2,7

6,4

1,7

7,9

1,7

4,5

0,7

-1,3

4,8

8,2

2,8

7,7

0

5,7

5,0

6,1

3,1

6,1

5,9

3,3

1,6

3

1,5

6,3

6,3

4,0

6,3

2,5

3

7,5

TAF

VOL

3,1

TRI

TEN

1,5

TAE

JUD

2,5

SCH

ATL

Tabel 45: overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de relaties tussen de verschillende topsportactoren

2

7,5

7,7

0,8

0

10

10

3,3

0

10

10

6,7

4,3

0

10

8,6

5,0

0,0

2,9

10

3,3

6,0

-7,5

10

3,8

2,9

-5

6,7

7,1

-4

1,7

10

3,8

5,7

-6,7

6,7

5,7

-3,3

-0,9

/

10

3,1

0,0

-10

3,3

7,1

1,7

2,3

-1,9

/

10

6,9

0,0

10

3,3

10

0,0

3,9

4,3

4,2

10

10

6,9

8,3

10

10

10

4,0

5,4

2,2

3,7

7,1

4,0

10

5,4

10

6,7

10

2,9

2,5

6,9

6,5

7,9

3,6

5,0

3,3

6,2

10

6,7

10

7,1

0

Totale nettoscore (som 11 items) Trainer onderling Trainer-med.beg. Trainer -psycho. begeleiding Trainer –pers. trainer Trainer vakleerkracht Trainer – ouders School – internaat (Top)sporter – internaatverantw. (Top)sporter – vakleerkracht (Top)sporterschoolcoörd (Top)sporter – andere lln

De nettoscore voor de relatie tussen de trainer van de topsportschool en persoonlijke trainer is negatief bij vijf sporten namelijk judo, tennis, volleybal, wielrennen en tafeltennis. Ook bij deze vijf sporten beoordelen de uitstappers in 2005 of later deze relatie negatief. Verder verliep volgens de afgestudeerde (top)sporters de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de vakleerkracht niet goed. Bij maar liefst negen sporten is de nettoscore voor deze samenwerking negatief. Deze negatieve nettoscore is terug te vinden bij atletiek, judo, tennis, wielrennen, gymnastiek, basketbal, schermen en tafeltennis. Ook na 2005 blijft op atletiek en tennis na, deze nettoscore negatief. De relatie tussen school en internaat en tussen (top)sporter en internaatverantwoordelijke verliep, ook na 2005, het minst vlot bij atletiek, wielrennen, handbal en golf. Algemeen verliep volgens de afgestudeerde (top)sporters de samenwerking tussen de verschillende actoren het best bij zwemmen, badminton, taekwondo (n=3) en tafeltennis waar de nettoscore bij minstens tien items boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore ligt.

147


1.5

Bijzondere studiefaciliteiten

Zoals onderstaande tabel aantoont worden de studiefaciliteiten positief beoordeeld.

7,6

7,7

5,2

8,2

6

7,1

8,8

8,1

5

8,5

6,8

7,5

6

7,6

2,4

0,6

-2,3

3,8

5,9

Taf

6,6

TRI

4,3

TAE

6,5

SCH

7,9

GOL

5,3

BAD

GYM

3,9 4,2

SNO

WIE

7,3

6,8

Ski

ZWE

(som 4 items)

HAN

VOL

4,2 6,3 5,05,0

Totale nettoscore

BAS

TEN

5,0

ATL

JUD

Tabel 46: overzicht van de nettoscores per sporttak voor de beoordeling van de bijzondere studiefaciliteiten binnen de TSS

3,3 6,3

4,6

8,8 7,3

10

4,4 3,9

4,9

6,7 6,7 5,3

9,3

4,5 3,3

4

4

10

10

3,1

5,7

6,7

10

8,6

6,7

7,8

5,6

5,8

10

10

6,9

4,3

10

6,7

10

8,3

5,4

7,4

4,7

5,7

10

10

6,2

6,7

10

6,7

8,6

5

-2,5

0,9

-1,1

2,9

5,0

10

1,5

2,9

0

3,3

10

-2

Flexibele lessenrooster Verminderde aanwezigheidsplicht ivf stage/wedstrijd Examenregeling Individuele studiebegeleiding

De totale netto-score van de bijzondere studiefaciliteiten (flexibel lessenrooster, verminderde aanwezigheidsplicht i.f.v. stage/wedstrijden, examenregeling en individuele studiebegeleiding) bij atletiek, zwemmen, ski, snowboard en triatlon liggen voor de vier items boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore. Negatieve nettoscores zijn enkel terug te vinden bij tennis, wielrennen, basketbal en tafeltennis waar de respondenten de individuele studiebegeleiding als onvoldoende beschouwt. Bij tennis is er wel een positieve evolutie merkbaar na 2005.

148

4,6


2. PIJLER 5: DE ATLETISCHE CARRIÈRE VAN DE AFGESTUDEERDE (TOP)SPORTERS EN DE (TOP)SPORTERS NAAST DE TOPSPORTSCHOOL 2.1 Ondersteuning en extra sportieve begeleiding na en naast de topsportschool Ook hier berekenen we, om een beeld te krijgen van de ondersteuning en extra sportieve begeleiding tijdens de atletische carrière, de totale nettoscore per sporttak. Ondersteuning na de topsportschool Het onderzoek toont aan dat zowel de ondersteuning als de extra sportieve begeleiding vanuit de club, federatie of andere organisatie(s) beperkt aanwezig is. Onderstaande tabel geeft een overzicht van het percentage aan (top)sporters die na de topsportschool geen extra ondersteuning krijgen vanuit de federatie, club of andere organisatie(s). Tabel 47: overzicht van het percentage aan topsporters die na de TSS geen extra ondersteuning krijgt vanuit de federatie, club of andere organisatie(s)

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

Ski

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TAE

TAF

ondersteuning krijgen

JUD


ATL

Percentage

48

56

54

40

30

46

61

67

61

56

75

34

38

13

33

11

59

Gemid. % die geen extra sportieve begeleiding krijgen (som 6 items) Vaker en intensiever trainen (% geen ondersteuning)

34

48

54

39

14

46

53

45

52

67

67

27

17

0

33

0

80

39

65

36

52

29

36

67

55

73

67

100

27

17

0

33

0

60

43

57

54

23

14

46

61

60

56

67

67

46

67

0

33

0

75

26

52

54

23

0

46

53

68

60

67

67

18

50

0

33

0

60

49

52

58

50

43

55

61

70

72

67

67

36

33

0

33

17

60

58

39

62

58

57

27

63

75

56

33

67

20

20

0

33

17

80

70

55

77

42

50

55

77

80

68

50

67

72

67

0

33

33

40

Trainen in aparte groep/privétraining (% geen ondersteuning) Extra conditie- & krachttraining (% geen ondersteuning) Trainings- en wedstrijdschema’s (% geen ondersteuning) Betere trainingsfaciliteiten (% geen ondersteuning) Deelname aan internationale wedstrijden (% geen ondersteuning) Vervoer (% geen ondersteuning) Kleding en materiaal (% geen ondersteuning)

63

76

39

36

36

55

56

80

54

33

100

27

33

100

33

17

20

Gemiddeld geeft steeds meer dan 40 procent van de afgestudeerden aan de topsportschool geen extra ondersteuning te krijgen vanuit federatie, club of andere organisatie(s). Sportspecifiek vinden we na de meeste ondersteuning terug bij zwemmen, volleybal golf, badminton, taekwondo (n=3),

149


tafeltennis en schermen (n=3). De gymnasten, basketballers, skiërs en snowboarders geven aan de minste ondersteuning te ontvangen na de topsportschool. Van de (top)sporters die van enige extra ondersteuning kunnen genieten zijn het de wielrenners die het meest tevreden. Dit in tegenstelling tot judo, tennis en golf waar minder dan één vierde tevreden is over de huidige ondersteuning om te presteren op het hoogst mogelijke niveau. Ondersteuning naast de topsportschool Zoals weergegeven in onderstaande tabel is ook het percentage aan (top)sporters naast de topsportschool dat geen extra ondersteuning krijgt vanuit de club, federatie of andere organisatie(s) beperkt aanwezig. Tabel 48: overzicht van het percentage aan topsporters die naast de TSS geen extra ondersteuning krijgt vanuit de federatie, club of andere organisatie(s)

VOL

ZWE

WIE

BAS

TRI

HAN

Ski

32

37

100

37

29

29

36

10

39

88

22

14

100

28

14

48

24

0

24

100

24

29

100

48

29

36

32

0

44

100

24

29

100

20

29

33

36

0

33

100

11

43

100

33

14

25

40

0

44

100

37

50

100

48

43

30

60

0

56

100

36

14

100

52

14

14

29

0

25

50

64

67

100

46

57

41

40

50

53

100

38

50

100

24

28

7

28

33

29

50

TEN

kregen

JUD

die geen ondersteuning

ATL

Percentage topsporters

Gemid. % die geen extra ondersteuning krijgen (som 8 items) Vaker en intensiever trainen (% geen ondersteuning) Trainen in aparte groep/privétraining (% geen ondersteuning) Extra conditie- & krachttraining (% geen ondersteuning) Trainings- en wedstrijdschema’s (% geen ondersteuning) Betere trainingsfaciliteiten (% geen ondersteuning) Deelname aan internationale wedstrijden (% geen ondersteuning) Vervoer (% geen ondersteuning) Kleding en materiaal (% geen ondersteuning)

Sportspecifiek vinden we de meeste extra ondersteuning terug bij atletiek, zwemmen, wielrennen en triatlon (n=3) waar minder algemeen minder dan 30 procent van de respondenten aangeeft geen extra ondersteuning te krijgen. De (top)sporters naast de topsportschool die van enige ondersteuning kunnen genieten zijn het meest tevreden bij basketbal en triatlon. Dit in tegenstelling tot handbal en ski/snowboard waar de nettoscores voor minstens acht items onder het gemiddelde ligt. De nettoscores voor deelname aan internationale wedstrijden, vervoer, kleding en materiaal zijn negatief.

150


Extra sportieve begeleiding na de TSS Net zoals bij de ondersteuningsvormen is ook hier de begeleiding vanuit de club, federatie of andere organisatie(s) weinig aanwezig en verschillend naargelang de sporttak. Onderstaande grafiek geeft een overzicht van het aantal afgestudeerde (top)sporters die na de TSS geen gebruik kunnen maken van extra sportieve begeleidingsvormen aangeboden door de federatie, club of andere organisatie(s). Tabel 49: overzicht van het percentage van afgestudeerde (top)sporters die na de TSS geen extra sportieve begeleiding krijgt

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SKI

SNO

BAD

GOL

SCH

TAE

TRI

TAF

sportieve begeleiding

JUD

die geen extra

ATL


76

81

62

66

44

64

76

74

74

86

72

67

75

39

56

26

83

73

86

69

87

43

73

77

90

84

83

100

73

67

33

33

50

80

73

91

62

90

43

64

82

84

84

83

67

73

83

33

67

40

80

64

68

46

27

43

46

71

37

48

83

33

46

67

0

67

17

80

73

72

62

53

43

55

71

58

68

83

33

73

83

67

33

17

80

89

81

69

77

57

63

77

95

80

100

100

80

67

67

67

17

100

86

85

62

63

36

82

75

79

80

83

100

55

83

33

67

17

80

krijgen Gemid. % die geen extra sportieve begeleiding krijgen (som 6 items) Mentale begeleiding (% geen ondersteuning) Voedingsbegeleiding (% geen ondersteuning) Medische begeleiding (% geen ondersteuning) Medische opvolging (% geen ondersteuning) Carrière advies (% geen ondersteuning) Studiebegeleiding (% geen ondersteuning)

Sportspecifiek vinden we de meeste begeleiding terug bij zwemmen en triatlon waar respectievelijk 44 procent en 26 procent van de respondenten aangeeft geen extra begeleiding te krijgen. De minste begeleiding vinden we terug bij ski, judo en tafeltennis. We willen wel meegeven dat de begeleiding afhankelijk is van het niveau van de topsporter. De (top)sporters met enige ondersteuning zijn het meest tevreden bij zwemmen, wielrennen, tennis, handbal, ski/snowboard en triatlon. Minder tevreden over deze begeleidingsvormen zijn de atleten, judoka‟s waar de voedings- en mentale begeleiding als onvoldoende wordt beschouwd. Ook de gymnasten zijn ontevreden over de voedingsbegeleiding. Bij golf wordt zowel de medische begeleiding als medische opvolging als onvoldoende beschouwd.

151


Extra sportieve begeleiding naast de TSS Onderstaande tabel geeft een overzicht van het percentage aan (top)sporters naast de topsportschool die geen extra sportieve begeleiding krijgen. Tabel 50: overzicht van het percentage van (top)sporters naast de TSS die geen extra sportieve begeleiding krijgt

ATL

JUD

TEN

VOL

ZWE

WIE

BAS

TRI

HAN

BAD

Ski


58

52

73

59

33

59

64

22

65

83

100

Mentale begeleiding

64

57

67

73

29

77

79

0

81

100

100

Voedingsbegeleiding

51

43

67

77

14

59

70

67

69

0

100


27

29

67

24

14

27

22

0

11

100

100

Medische opvolging

52

57

67

36

29

47

44

67

59

100

100


81

71

100

72

57

60

89

0

93

100

100

Studiebegeleiding

71

57

67

72

57

82

78

0

75

100

100

die geen extra sportieve begeleiding krijgen Gemid. % die geen extra sportieve begeleiding krijgen (som 6 items)

Sportspecifiek vinden we de meeste begeleiding terug bij zwemmen en triatlon waar respectievelijk 33 procent en 22 procent van de respondenten aangeeft geen extra begeleiding te krijgen. De minste begeleiding vinden we terug bij ski, tennis en badminton. Ook hier willen we opnieuw meegeven dat de begeleiding stijgt naargelang het niveau van de topsporter.

152


3. PIJLER 6: TRAININGSFACILITEITEN BINNEN EN BUITEN DE TOPSPORTSCHOOL

EN

INFRASTRUCTUUR

Dat de beoordeling van de trainingsinfrastructuur/faciliteiten eveneens zeer sportspecifiek is, blijkt uit dit onderzoek. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de beoordeling voor de verschillende nettoscores van zowel de kwaliteit als beschikbaarheid van de trainingsfaciliteiten/accommodaties tijdens, na en naast de topsportschool. Tabel 51: overzicht van de verschillende netto-scores per sporttak voor de beoordeling van de

Tafeltennis

Triatlon

Taekwondo

Schermen

Golf

Badminton

sno

Ski

Handbal

Basketbal

Gymnastiek

Wielrennen

Zwemmen

Volleybal

Tennis

Judo

Atletiek

trainingsfaciliteiten/accommodaties tijdens, na en naast de TSS

netto-scores tijdens TSS

5,6

3,7

4,3

7,2

5,6

5,4

8,3

7,3

5,9

-1,0

5,0

6,6

3,6

3,4

6,7

10

5,0

6,3

3,2

3,6

6,9

7,1

6,2

8,7

7,3

6,1

-2

6,7

6,2

4,3

6,7

3,3

10

3,3

4,8

4,2

5

7,5

4,1

4,6

7,8

7,3

5,7

0

3,3

6,9

2,9

0

10

10

6,7

1,9

1,8

4,3

4,9

3,4

5,0

7,2

3,2

4,3

-6,7

-10,0

3,3

0,9

1,7

6,7

5,4

-0,9

2,4

2

4,3

4,7

4

6

7,1

2,5

4,8

-6,7

-10

3,3

0

3,3

3,3

6,7

0

1,4

1,6

4,3

5

2,7

4

7,2

3,8

3,7

-6,7

-10

3,3

1,7

0

10

4

-1,7

1,6

1,9

6,7

6,7

-1,4

1,8

2,5

7,0

-0,6

-10

/

/

10

-5,0

10

/

1,9

3,1

6,7

7

-0,9

1,7

5

4,1

-0,6

-10

/

/

10

-6,7

1,3

0,6

6,7

6,3

-1,8

2,8

0

2,9

-0,6

-10

/

/

10

-3,3

(som 2 nettoscores) Kwaliteit (tijdens de TSS) Beschikbaarheid (tijdens de TSS) netto-scores na de TSS (som 2 nettoscores) Kwaliteit (na de TSS) Beschikbaarheid (na de TSS) netto-scores naast TSS (som 2 nettoscores) Kwaliteit (naast de TSS) Beschikbaarheid (naast de TSS)

10 (n=1) 10 (n=1)

/

/

Algemeen zijn de afgestudeerde (top)sporters tevreden over de trainingsfaciliteiten/accommodaties binnen de topsportschool. De gymnasten en triatleten beoordelen zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid van de trainingsinfrastructuur/faciliteiten zeer goed. Ook de atleten, volleyballers, zwemmers,

wielrenners,

handballers,

basketballers,

badmintonners,

taekwondoërs

en

tafeltennissers zijn tevreden over de infrastructuur. Minst tevreden zijn de skiërs waarbij de kwaliteit als onvoldoende wordt beschouwd. Dit laatste wordt logischerwijs gelinkt aan de geografische ligging van Vlaanderen. Verder wordt ook de beschikbaarheid bij schermen (n=3) minder positief beoordeeld. Hiervoor zijn reeds de eerste stappen ondernomen voor de uitbouw van de schermzaal in Gent. Wanneer we de beoordeling van de trainingsfaciliteiten/accommodaties voor en na 2005 sportspecifiek bekijken stellen we geen significante verschillen vast.

153


Opvallend is wel dat de respondenten bij bijna alle sporttakken de trainingsfaciliteiten/ accommodaties na de topsportschool minder positief beoordeelt. Enkel bij tennis ligt de nettoscore voor de kwaliteit na de topsportschool iets hoger dan tijdens de topsportschool. Het zijn wielrenners, gymnasten, volleyballers, tennissers, taekwondiërs (n=3) die het meest tevreden zijn over de trainingsfaciliteiten/infrastructuur na de topsportschool. Dit in tegenstelling tot ski en snowboard waar de meerderheid van de respondenten zowel de kwaliteit als de beschikbaarheid als slecht beoordelen. Verder zijn ook de tafeltennissers ontevreden over de kwaliteit van de trainingsfaciliteiten. Wel

dient

opgemerkt

te

worden

dat

verschillende

federaties

aangeven

dat

de

trainingsfaciliteiten/accommodaties zowel tijdens als na de topsportschool dezelfde zijn. Wanneer we de beoordeling van de trainingsfaciliteiten/accommodaties binnen de topsportschool vergelijken met de beoordeling van de (top)sporters naast de topsportschool valt op dat slechts in twee sporten, namelijk tennis en schermen (n=3), de trainingsfaciliteiten beter worden beoordeeld naast de topsportschool. Het zijn voornamelijk de zwemmers, triatleten, skiërs en handballers die hun ontevredenheid weergeven over de infrastructuur/faciliteiten naast de topsportschool.

154


4. PIJLER 7: DESKUNDIGHEID VAN DE TRAINER BINNEN EN BUITEN DE TOPSPORTSCHOOL Ondanks de algemeen positieve beoordeling van het deskundigheidsniveau van de trainers tijdens de topsportschool is deze toch ook sportspecifiek getint. Het deskundigheidsniveau van de trainer bevat de beoordeling van de kennis, het professionalisme, de globale evaluatie, de relatie met de persoonlijke trainer, de kwaliteit van de training en de aanwezigheid op zowel training, stage als op wedstrijden. De nettoscores voor het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens, na en naast de topsportschool per sporttak worden weergegeven in onderstaande tabel. Tabel 52: overzicht van de verschillende netto-scores per sporttak voor de beoordeling van het deskundigheidsniveau van de

TEN

VOL

ZWE

WIE

GYM

BAS

HAN

SNO

BAD

GOL

SCH

TRI

TAF

4,4

2,6

6,6

7,0

1,6

7,5

5,3

6,7

-3,0

5,2

5,0

3,4

5,6

8,2

8,6

6,4

Globale evaluatie

6,3

1,7

0,7

5,6

7,6

-3,8

7,8

4,5

6,7

-5,0

6,7

3,1

1,7

0

10

8,6

5

Kennis

7,3

7,7

2,9

8,9

9,4

2,3

8,7

9,1

9,4

0,0

6,7

6,9

5,7

10

10

8,6

8,3

Professionalisme

7,7

4,3

2,9

6,7

6,5

3,1

6,8

7,3

6,5

-5,0

10

3,8

10

6,7

10

8,6

8,3

5,8

1

3,6

5,3

4,7

4,6

3

3,6

6,1

-5,0

6,7

3,8

1,4

0

6,7

10

3,3

2,3

1

0

-1,7

1,2

1,5

4,3

0

1,9

-5,0

10

-2,3

2,9

10

-3,3

5

2

Kwaliteit training

8,3

6,3

1,4

8,1

6,5

3,1

8,3

8,2

9

-5,0

3,3

6,2

4,3

6,7

10

10

6,7

Aanwezigheid train.

8,5

7

4,3

9,4

10

6,9

9,1

9,1

9

-3,3

3,3

8,5

8,6

6,7

10

10

8,3

Aanwezigheid wed.

7,9

4

3,6

7,5

7,6

-6,9

9,1

0

5

-1,7

0,0

7,7

-5,7

0

10

5,7

5

Aanwezigheid stage

9,6

7

3,6

9,2

9,4

3,8

10

5,2

6,8

-1,7

0,0

7,7

1,4

10

10

10

10

nettto-score na de TSS

6,8

4,5

5,0

7,2

9,1

7,2

6,3

7,3

7,3

2,5

1,3

5,4

7,2

9,2

10,0

5,2

8,8

6

5

3,2

6,4

6,2

7,5

7,5

3,3

5,8

0

0

5,5

10

10

10

3,3

10

Kennis

7,5

8

4,7

6,4

7,7

10

8,8

6,5

5,9

0

10

5,5

5

10

10

6,7

10

Professionalisme

5,6

6

3,2

4,5

6

9,2

10

7,1

5,9

0

0

4,5

7,5

10

10

6,7

10

9,4

4

5,3

7,3

6,2

8,5

10

7,5

7,3

0

0

3,6

10

6,7

10

5

10

Kwaliteit training

7,4

6

4,4

7,3

6,6

9,2

8,8

6,9

6,5

5,0

0

5,5

7,5

10

10

8,3

10

Aanwezigheid train.

6,6

6

5,8

8

7,6

9,2

5

8,8

8,8

5,0

0

7,3

6,7

10

10

5

10

Aanwezigheid wed.

5,7

8

5,6

0

8,7

9,2

5

8,8

9,4

5,0

0

6,4

7,5

6,7

10

0

10

Aanwezigheid stage

5,9

7

2,4

0

8,2

10

2,5

9,2

8,7

5,0

0

5,5

3,3

10

10

6,7

0

7,2

7,0

5,3

8,2

7,4

5,4

8,1

8,4

6,7

3,5

/

6,3

/

10

/

6,8

7,5

Globale evaluatie

4,5

5,9

3,3

6,6

5,7

6,6

10

6,1

3

3,3

/

-10

/

10

/

3,3

10

Kennis

6,5

8,2

3,3

8,5

6,4

8,8

5

8,5

5,5

10

/

10

/

10

/

10

10

Professionalisme

5,9

6,8

5,8

8,5

5,7

7,9

5

8,1

5,5

2,5

/

0

/

10

/

7,5

10

Relatie topsportertrainer

7,3

6,4

8,3

7

5,7

5,8

5

8,4

6,5

2,5

/

10

/

10

/

5

0

TAE

JUD

7,1

nettto-score tijdens TSS

SKI

ATL

trainer tijdens, na en naast de TSS

(som9 items)

Relatie topsportertrainer TSS Relatie trainer TSSclubtrainer

(som9 items) Globale evaluatie

Relatie topsportertrainer

netto-score naast TSS (-18 jaar)(som9 items)

155


Kwaliteit training

7,6

9,5

7,5

9

6,4

9,1

10

7,8

8,4

2,5

/

10

/

10

/

7,5

10

Aanwezigheid train.

8,7

9,1

7,5

9,1

10

2

10

10

9,5

5

/

10

/

10

/

3,3

10

Aanwezigheid wed.

8,5

7,7

4,2

9,1

10

0,3

10

10

8,5

-2,5

/

10

/

10

/

10

0

Aanwezigheid stage

8,3

2,4

2,2

7,8

9,3

2,8

10

8,1

6,8

5

/

10

/

10

/

7,5

10

8,4

5,1

7,3

7,1

6,3

8,3

9,0

-0,6

/

/

/

/

/

8,3

/

Globale evaluatie

7,1

3,8

6,1

6,7

8,8

6,8

6,9

0

/

/

/

/

/

10

/

Kennis

7,6

6,7

5,8

6,7

9,6

8,8

10

5

/

/

/

/

/

10

/

Professionalisme

8,6

5

5,4

6,7

9,1

6,4

8,9

0

/

/

/

/

/

10

/

9

3,8

7,2

6,7

8,8

6,8

7,6

0

/

/

/

/

/

3,3

/

8,8

5

7,6

5

9,6

8

9,4

0

/

/

/

/

/

10

/

Aanwezigheid train.

9

6,3

8,8

6,7

0,9

10

8,9

0

/

/

/

/

/

10

/

Aanwezigheid wed.

9,2

5

9,2

8,3

0

10

10

0

/

/

/

/

/

3,3

/

Aanwezigheid stage

7,6

5

8,3

10

3,3

9,5

10

-10

/

/

/

/

/

10

/

nettto-score naast TSS (+18 jaar)(som9 items)

Relatie topsportertrainer Kwaliteit training

Negatieve nettoscores voor één van bovenstaande items betreffende het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens de topsportschool zijn enkel terug te vinden bij volleybal, wielrennen, ski, badminton, golf en taekwondo. Zowel bij volleybal, badminton als taekwondo is de relatie tussen de trainer van de topsportschool en de persoonlijke trainer een knelpunt. Verder wordt de aanwezigheid op wedstrijden als onvoldoende aanzien bij wielrennen, golf en ski. De totale nettoscore (som van de 9 items) is op ski na, bij geen enkele sport negatief. Hier moeten we wel meegeven dat ski geen gesubsidieerde federatie is en dus ook geen subsidies ontvangt voor het kunnen aanstellen van een trainer binnen de topsportschool. Dit verklaart de negatieve nettoscores voor de verschillende items. Wanneer we de totale nettoscore vergelijken met de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore zijn het wielrennen, tennis, judo en ski die voor minstens 7 (van de 9) items onder het gemiddelde liggen. Bij atletiek, zwemmen, volleybal, handbal, taekwondo en triatlon stijgen minstens 8 (van de 9) nettoscore boven de gemiddelde sporttakoverschrijdende nettoscore uit. Op vlak van trainersdeskundigheid is er na de topsportschool geen probleem. Bij geen enkele sport is er een negatieve nettoscore vast te stellen. Het zijn voornamelijk de afgestudeerde (top)sporters bij taekwondo, schermen, zwemmen en tafeltennis die zeer tevreden zijn. Ook de nettoscores van handbal, golf, volleybal, wielrennen, atletiek en gymnastiek liggen hoog. Opmerkelijk is dat bij de vergelijking van het deskundigheidsniveau van de trainer tijdens en na de topsportschool enkel bij gymnastiek, atletiek en triatlon de trainer tijdens de topsportschool algemeen positiever wordt beoordeeld dan na de topsportschool. Verder zijn ook de (top)sporters die niet zijn ingestapt in een topsportschool algemeen tevreden over hun trainer zowel tijdens de talentontwikkelingsfase als de atletische carrière waarbij enkel de skiërs de aanwezigheid op wedstrijd als onvoldoende beoordelen tijdens de atletische carrière.

156


Een vaststelling is ook dat een aantal (top)sporters naast de topsportschool meetrainen met de trainer van de topsportschool.

157


Literatuur Anciaux (2004). Beleidsplan 2004-2009 [Policy plan 2004-2009]. Brussels, BE: Cabinet of the Flemish Minister of culture, youth, sport and media. Anciaux (2006). Beleidsbrief Sport. Beleidsrealisaties 2006, beleidsprioriteiten 2007. [Policy letter Sport. Political realisations 2006, political priorities 2007]. Brussels, BE: Cabinet of the Flemish Minister of culture, youth, sport and media. Anciaux (2007). Beleidsbrief Sport. Beleidsrealisaties 2007, beleidsprioriteiten 2008. [Policy letter Sport. Political realisations 2007, political priorities 2008]. Brussels, BE: Cabinet of the Flemish Minister of culture, youth, sport and media. Anciaux (2008). Beleidsbrief Sport. Beleidsrealisaties 2008, beleidsprioriteiten 2009. [Policy letter Sport. Political realisations 2008, political priorities 2009]. Brussels, BE: Cabinet of the Flemish Minister of culture, youth, sport and media. Anderson, D., & Morris, T. (2000). Athlete lifestyle programs. In D. Lavallee, & P. Wylleman (Eds.), Career transitions in sport: International perspectives (pp59-80) Morgantown, WV: Fitness Information Technology. Auxipress (14 februari, 2010). Meer medailles in 2012! De Zondag, pagina 8 Baker, J. (2003). Early specialization in Youth sport: a requirement for adult expertise? Bloom, B.S. (1985). Developing talent in young people. New York: Balantine. Blom, S., Duijvestijn, P. (2008). Combineren van topsport met studie. Een inventarisatie va situatie en knelpunten van de combinatie topsport en onderwijs. Bloso

(2009),

Jaarverslagen,

Brussel,

op

http://www.bloso.be/public/infotheek/jaarverslagen.asp Bloso

(2009),

topsporters,

Vlaamse

Gemeenschap,

Bloso,

op:

http://www.bloso..be/public/topsport/LijstTopsporters.asp Bloso (2009), topsport, Brussel, op http://www.bloso.be/public/topsport/wetenschap.asp Topsport Vlaanderen (2009), topsportbeleid, op: http://www.topsportvlaanderen.be/Topsporters/Topsportbeleid/Topsportlandschap/Ac toren-van-de-Vlaamse-topsportstructuur/Ondersteunende-en-adviesverlenendeinstellingen/Topsportscholen-en-de-begeleidingscommissie Côté, J., Baker, J., & Abernethy, B. (2003). From play to Practice: A Developmental Framework for the Acquisition of Expertise in Team Sports. In J. Starkes, & K.A. Ericssoc (Eds.), Expert Performance in Sports: Advances in Research on Sport Expertise (pp.89-110). Champaign, IL:Human Kinetics. Dawn, A. (2009). Degrees of succes: Negotiating dual career paths in elite sport and university education in Finland, France and the UK. De Bosscher, V., De Knop, & Van Bottenburg (2007). Sports Policy Factors Leading to International Sporting Success. Published doctoral thesis. Brussels, BE: VUBPRESS.

158


De Bosscher, V., Bingham, J., Shibli, S., van Bottenburg, M., De Knop, P. (2008). A global sporting arms race. An international comparative study on sports policy factors Leading to international sporting success. Aachen, DE: Meyer & Meyer. De Bosscher, V., De Knop, P., Heyndels, B. (2006). En de winnaar is … Rusland. Een methode om het relatief succes van landen te bepalen [And the winner is… Russia. A methodology to determine relative success of nations]. In P. De Knop, J. Scheerder & B. Vanreusel (Eds). Sportsociologie. Het spel en de spelers [Sport sociology.

The

game and the players] (pp213-229). Maarssen: Elsevier. De Bosscher, V., De Knop, P., Van Bottenburg, M. (2008). Vlaanderen Sport. Ook aan de top. Een internationale vergelijking van het topsportbeleid en topsportklimaat in zes landen. Nieuwegein: Arko Sports Media. ISBN De Bosscher,V.,P.De Knop & M. van Bottenburg, (2008b), Vlaanderen sport, ook aan de top, Arko Sports Media, Nieuwegein De Bosscher, V., De Knop,P., van Bottenburg, M., Shibli, S. (2006). A conceptual framework for analysing sports policy factors leading to international sporting success. European Sport Management Quarterly, 6 185-215.

De Bosscher, V., Truyens, J., Bogaert, I., De Knop, P. (2008). Ontwikkelingen in het topsportklimaat

in

Vlaanderen

(2003-2007).

Onderzoek

in

opdracht

van

het

Steunpunt Cultuur, Jeugd en Sport. Nieuwegein: Arko Sports Media. De Bosscher, V., De Knop,P., van Bottenburg,M., Shibli, S., Bingham, J. (2009). Explaining international sporting success. An International comparison of elite sport systems and policies in six nations. Sport Management Review, 12, 113-136 De Knop, P, De Bosscher, V., & Leblicq, S. (2004). Topsportklimaat in Vlaanderen [elite sports climate in Flanders]. Brussels: Vrije Universiteit Brussel. De Bosscher, V., De Knop, P., Truyens, J (2008). Hoe succesvol zijn we in topsport? De ontwikkeling van een Belgische Topsportindex. Tussentijds rapport, Vrije Universiteit Brussel. De Knop, P., Scheerder, J., Ponnet, H. (2006). Sportbeleid in Vlaanderen - Volume I: trends, visies, cases en cijfers. Brussels, BE: VTS. De Knop, P., Scheerder, J., Ponnet, H. (2006). Sportbeleid in Vlaanderen - Volume II: Studies. Brussels, BE: VTS. DE KNOP, P. en WYLLEMAN, P., (2000). De combinatie van studie en topsport in een maatschappelijke, organisatorische en onderzoekscontext, Nieuw Tijdschrift, 2, 69-96. Duquet, W., & Hebbelinck, M. (2001). Navorsingsmethodes, informatica en statistiek toegepast op de lichamelijke opvoeding

[investigation methods, informatics and

statistics applied to physical education] (4th ed.).

Course of the faculty physical

education, Vrije Universiteit Brussel, Brussels, BE: VUBPress.

159


Emrich E., Fröhlich, M., Klein, M., & Pitsch, W. (2009). Evaluation of the Elite Schools of Sport: Emprirical Findings from an Individual and Collective Point of View, International Review for the Sociology of Sport; 44;151 Ericsson, K.A. (2003). Development of elite performance and deliberate practice: An update from the perspective of the expert performance approach. In K. Starkes & K.A. Ericsson. Expert Performance in Sports. Advances in Research on Sport Expertise (pp. 49-85). Illinois, Champaign IL: Human Kinetics. Ericsson, K.A., & Charness, N. (1994). Expert performance. Its structure and acquisition. American Psychologist, 725-747. Ernst & Young (2007). Focusgroupinterview in gymnastiek, Gent, 11/06/2007. Erpic, S.C., Wylleman, P., Zupancic, M. (2002). The effect of athletic and non-athletic factors on the sports career termination process. European Commission (2004). Education of young sports persons. Final report (lot1), in the European Year for Education and Sport, Report by PMP in partnership with the Institute of Sport and Leisure Policy, Loughborough University, England. Kempf (2010), international

meeting SPLISS with experts and

policity makers.

Magglingen, 06.03.2010.

Fejgin, N. (1994). Participation in high school competitive sports: A subversion of school mission or contribution to academic goals. Sociology of Sport Journal, 11, 211-230. Field, A. (2005). Discovering Statistics Using SPSS, Sage Publications, London. Fraser-Thomas, J.,Côté, J.,& Deakin, J. (2007). Understanding dropout and prolonged engagement in adolescent competitive sport. Meyers, S. (2009). Exploratief onderzoek naar het het zwembeleid in Vlaanderen en Nederland. Niet gepubliceerde Masters thesis, Brussel, Vrije Universiteit Brussel. Nys,

K.(2002).

Prestatiebepalende

factoren

in

topsport

[Factors

determining

international success in elite sports]. Unpublished masters thesis, Vrije Universiteit Brussel, BE. Heerema, R. (2007). Uiteentzetting over de Stichting LOOT. Verslag op basis van een interview met Rutmer Herema, 15.11.2007, Ahrnem en Eindhoven. PANATHLON, (2008), Verklaring over ethiek in de jeugdsport, Document afgeladen op 24 februari 2008 van http://www.sportopjongerenmaat.be/index.php?c=600&p=10472. SILEGHEM, T., CARTON, J. en POLLET, S., (2007), Audit van de sportfederaties en het decreet van 13 juli 2001. Januari 2007 –augustus 2007. Synthese, Brussel, Ernst & Young. Riemer, A.B., Beal, B., & Riemer, B.A. (2000). The influences of peer and university culture

on

female

student

athletes‟

perceptions

of

career

termination,

professionalization, and social isolation. Journal of Sport Behavior, 23, (4), 364-378

160


Luijt, R., Reijgersberg, N.,

Elling, A. (2009). alles voor de

sport? (Gestopte)

topsporttalenten en hun ouders over investeringen, opbrengsten en offers. Topsportconvenant, Staten-generaal Topsportconvenant, 1998, 12p Topsportconvenant, 2004, Het Topsportconvenant, 15 p. ‟t Hart, H., Noeije, H., Hox, J. (2007). Onderzoeksmethoden Van Bottenburg, M. (2000). Het topsportklimaat in Nederland [The elite sports climate in the Netherlands].

‟s-Hertogenbosch, the Netherlands: Diopter-Janssens and van

Bottenburg bv. Van Bottenburg, M., De Bosscher, V., De Knop, P., Shibli, S., Bingham, J., (2006). Topsport. Een internationale vergelijking van het topsportbeleid in 6 landen. In K. Breedveld en A.Tiesen- Raaphorst (Eds.) Rapportage Sport 2006 (pp.269-294). Den Haag: Sociaal en cultureel Planbureau. Van

Bottenburg,

M.,

Roques,

C.,

&

Smit,

S.

(2004).

Ontwikkelingen

in

het

topsportklimaat in Nederland, 1998-2002, [Developments in the elite sports climate in the Netherlands, 1998-2002]. Niewegein, NL: Arko Sports Media. Van Bottenburg, M. (2009,). Op jacht naar goud. Het topsportklimaat in Nederland, 1998-2008. [the hunt for gold. The elite sport climate in the Netherlands, 19982008]. Niewegein, NL: Arko Sports Media. Van Hoeymissen E. (2004) , Onderzoek naar de transitie topsport – arbeidsmarkt en de rol van loopbaan- begeleiding daarbij, 126 p., (Leuven: KULeuven; Licentiaatverhandeling toegepaste economische wetenschappen).

Williams, A.M., Reilley, T.(2000). Talent identification and development in soccer. Wylleman, P., & Lavallee, D. (2003). A developmental perspective on transitions faced by athletes.

In M.

Weiss (Ed.), Developmental sport and exercise psychology: A

lifespan perspective. Morgantown, WV: Fitness Information Technology. Wylleman, P., Alferlann D., Lavallee D.(2002). Career transition in sport: European perspectives. WYLLEMAN, P., DE KNOP, P., MAESCHALCK, J. en TAKS, M.,(2002). Sport en carrièreontwikkeling”, in P. DE KNOP, B. VANREUSEL en J. SCHEERDER (eds.), Sportsociologie: Het spel en de spelers, (p. 384-391).

161


Bijlage 1 Vragenlijst afgestudeerde (of vroegtijdig beëindigd) topsporters van de topsportschool A. Inleidende vragen Onderstaand bevindt zich een tijdslijn, die het carrière verloop van de topsporter weergeeft. Breng in deze figuur met een rood kruis aan waar u zich momenteel bevindt en in welk jaartal je volgende fasen hebt doorlopen.. ….

….

.…

….

….

….

….

JAARTAL Beroepsactiviteiten

Beroepsatleet

Aanvatten Hogere studie

Verlaten/ Afgestudeerd aan TSS

Instap TSS

uw huidige sport

Enkel beoefenen van

Eerste contact met uw huidige sport

Geboortejaar

I------------I------------I------------------I----------I------------I---------I------->

1. Welke sport en discipline(s)/ nummer(s) beoefen je? Sport: Discipline(s)/nummer(s):

2. Heb je hiernaast nog andere sporten beoefend (op een regelmatige, intensieve basis)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) ja nee Zo ja, welke? sport 1: aantal jaren beoefend: sport 2: aantal jaren beoefend:

3.

Hoeveel

jaren

trainde

je

in

een

sportclub

(voor

dezelfde

sport

als

topsportschool)alvorens naar een topsportschool te gaan? ……………. jaar/jaren

162

voor

de


4. Wat is jouw huidig niveau (indien je nog actief bent)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) internationaal niveau – top 3 van de wereld (vb medaillewinnaar Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen van wereld niveau) internationaal niveau – top 12 van de wereld (vb top 12 Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen op wereldniveau)  internationaal niveau – top 3 van Europa (vb medaillewinnaar Europese kampioenschappen

of

evenementen van vergelijkbaar niveau) internationaal niveau – top 8 van Europa (vb top 8 Europese kampioenschappen of evenementen van vergelijkbaar niveau) internationale selecties (EK, WK, OS) nationaal niveau: andere: zoals:

5. Wat is jouw hoogst behaalde niveau ooit? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) internationaal niveau – top 3 van de wereld (vb medaillewinnaar Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen van wereld niveau) internationaal niveau – top 12 van de wereld (vb top 12 Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen op wereldniveau)  internationaal niveau – top 3 van Europa (vb medaillewinnaar Europese kampioenschappen

of

evenementen van vergelijkbaar niveau) internationaal niveau – top 8 van Europa (vb top 8 Europese kampioenschappen of evenementen van vergelijkbaar niveau) internationale selecties (EK, WK, OS) nationaal niveau: andere: Zoals:

163


6. Hoe haalbaar lijken jouw mogelijkheden als topsporter? Wat is jouw hoogst haalbare ambitie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) helemaal

goed

niet haalbaar

niet haalbaar

neutraal

haalbaar

haalbaar

- internationaal niveau – top 3 van de wereld






















- internationaal niveau – top 3 van Europa






















- internationale selecties (EK, WK, OS)











- nationaal niveau











B. Periode op de topsportschool (TSS)

7

a) Was je op de hoogte van de selectiecriteria om voor de topsportschool in aanmerking te komen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja nee b) Waaruit bestond deze selectieprocedure? c) Hoeveel aantal oproepen heb je gekregen door de federatie alvorens je geselecteerd werd voor de topsportschool: voor trainingen :………/aantal voor stages :………… /aantal selecties: …………… /aantal d) Hoe beoordeel je de haalbaarheid van deze selectiecriteria? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

- haalbaarheid selectiecriteria

zeer moeilijk

moeilijk

haalbaar

haalbaar





zeer neutraal



correct



e) Had je (of jouw trainer) jouw trainingen aangepast om deze criteria te behalen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja nee f) Hebben de selectiecriteria jou toegelaten het maximum uit jezelf te halen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja nee

164

correct




8. a) Hoeveel jaar heb je op de topsportschool gezeten? ……jaar/jaren ingestapt:…….studiejaar, op de leeftijd van……..jaar verlaten:…….. studiejaar, op de leeftijd van ……jaar b) Was dit volgens jou de ideale instapleeftijd voor de topsportschool? Vond je deze leeftijd: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

te vroeg net goed te laat Leg uit waarom? c) Indien je vroegtijdig de topsportschool hebt verlaten, wat was de reden? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

kwetsuren niet voldaan aan de criteria van de topsportschool omwille van andere studierichting moeilijke combinatie topsport en studie andere, Andere, namelijk:

9. a) Welke studierichting heb je aan de topsportschool gevolgd? b) Is jouw keuze van studierichting al dan niet bepaald geweest door jouw keuze

voor de

topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

- keuze studierichting bepaald

helemaal niet

eigenlijk niet

neutraal







eigenlijk wel

in sterke mate





geweest door keuze TSS

c) Is er volgens jou nood aan een uitgebreider studiepakket? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja, welke:

nee

165


10.

a)

Hoeveel

geld

spendeerde

je

(of

jouw

ouders)

ongeveer

per

jaar

aan

inschrijvingsgeld? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Indien je intern was (internaat):

< 3000 €/jaar 3000€ – 4000 €/jaar 4000€ – 5000€/jaar > 5000€/jaar

Indien je extern was (externaat):

< 500€/jaar 500€ - 1000€/jaar 1000-2000€jaar > 2000€/jaar

b) Hoeveel geld spendeerde je (of jouw ouders) ongeveer per jaar aan jouw sport medische

onkosten,

sportmateriaal,

verplaatsingsonkosten,

inschrijvingsgeld

reiskosten,

topsportschool,

…)

huur

zonder

(kledij,

accommodatie, tussenkomst

huur

van

de

topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

<500 €/jaar 500€ - 1000€/jaar 1000 - 1500 €/jaar > 1500 €/jaar 11. Hoeveel uur trainde je per week tijdens de basisschool/topsportschool? <12jaar

Totaal aantal uur per week:

… uur/week

12-14 jaar ... uur/week

14-16 jaar

16-18 jaar

… uur/week

.uur/week.

waaronder sportspecifieke trainingsvormen: - conditietraining:

....uur/week

....uur/week

....uur/week

...uur/week

- sportspecifiek (techniek, tactiek,…)

....uur/week

....uur/week

....uur/week

..uur/week

- medische begeleiding

....uur/week

....uur/week

....uur/week

...uur/week

- mentale begeleiding

....uur/week

....uur/week

....uur/week

...uur/week

- voedingsbegeleiding

....uur/week

....uur/week

....uur/week

...uur/week

- andere,

....uur/week

....uur/week

....uur/week

....uur/week

en sportspecifieke begeleidingsvormen:

Andere, namelijk:

166


12. a) Vind je dat je voldoende aandacht en ondersteuning gekregen hebt tijdens de topsportschool met betrekking tot één van de volgende onderwerpen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

noch onvoldoende noch voldoende

meer dan

onvoldoende

onvoldoende

voldoende

voldoende

NN

- vaker en intensiever trainen













- trainen in een aparte groep/













- extra conditie- & krachttraining













- trainings- & wedstrijdschema’s













- betere trainingsfaciliteiten













-













- vervoer













- kleding en materiaal













- andere,













privé-training

deelname

aan internationale

wedstrijden

- andere, namelijk:

nn: niet nodig

b) Hoe goed kon je deze aandacht en ondersteuning ook terug vinden in uw club? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer


meer dan

onvoldoende

onvoldoende

voldoende

voldoende

NN


































































-













- vervoer


























- andere,













privé-training

deelname

aan internationale

wedstrijden

- andere, namelijk: nn: niet nodig

167


13. a) Vind je dat je voldoende begeleiding gekregen hebt tijdens de topsportschool met betrekking tot één van de volgende onderwerpen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

noch onvoldoende

onvoldoende onvoldoende


noch voldoende

meer dan voldoende

voldoende

NN





















































































(sportpsycholoog); - voedingsbegeleiding/ dieet onder begeleiding - medische begeleiding (dokter, kin’é,…) - medische opvolging (medisch dagboek, nauwe opvolging blessure) - carrière-advies – carrièreplanning/ lifestyle management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere,

- andere, namelijk:

b) Hoe goed kon je deze begeleiding ook terug vinden in uw club? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

noch onvoldoende

onvoldoende onvoldoende


noch voldoende

meer dan voldoende

voldoende

NN





















































































(sportpsycholoog); - voedingsbegeleiding/ dieet onder begeleiding - medische begeleiding (dokter, kin’é,…) - medische opvolging (medisch dagboek, nauwe opvolging blessure) - carrière-advies – carrièreplanning/ lifestyle management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere, namelijk

- andere, namelijk:

168


14. Hoe beoordeel je het deskundigheidsniveau van jouw trainer(s) binnen de topsportschool (de trainer(s) waarmee je de meeste tijd hebt gewerkt) met betrekking tot één van volgende onderwerpen: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed

- kennis over de internationale topsport/mijn sport











- professionalisme











- relatie met mij als topsporter











- relatie met mijn clubtrainer











- kwaliteit van de trainingen











- globale evaluatie van uw trainer voor het trainen van











- aanwezigheid op trainingen











- aanwezigheid op wedstrijden











- aanwezigheid op stages











- andere :











topsporters op het hoogste internationale niveau

- andere, namelijk:

15. Hoe beoordeel je de volgende samenwerkingen: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht slecht

redelijk

goed

zeer goed

nvt

- trainers onderling in de TSS













- trainer TSS- medische begeleiding













- trainer TSS- psychologische begeleiding













- trainer TSS - persoonlijke trainer













- trainer TSS - vakleerkrachten













- trainer TSS - ouders













- school- internaat













- topsporter - internaatverantwoordelijke













- topsporter - vakleerkracht













- topsporter - topsportschoolcoördinator













- topsporter - andere leerlingen













nvt= niet van toepassing TSS= topsportschool

169


16. a) Hoe beoordeel je de bijzondere topsportfaciliteiten tijdens de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed

nvt

























- examen- en overgangsregelingen













- individuele studiebegeleiding/studieadviezen













- andere:













- flexibele lessenroosters -verminderde

aanwezigheidsplicht

ifv

stages

wedstrijden met de federatie

- andere, namelijk: nvt= niet van toepassing b) Welke vormen van topsportfaciliteiten had je meer willen hebben?

17. Hoe beoordeel je voor jouw sporttak (in Vlaanderen) de volgende voorzieningen binnen de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

de

kwaliteit

van

de

trainings-

zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed

en











en











wedstrijdfaciliteiten/accommodaties de

beschikbaarheid

van

trainings-

wedstrijdfaciliteiten/accommodaties

18. In welke mate heeft de topsportschool bijgedragen tot een verbetering van jouw prestaties? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer weinig

weinig

voldoende

veel

zeer veel

- sportieve prestaties











- studieprestaties











leg uit: 19. a) Heb je tijdens de topsportschool te kampen gehad met blessures? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

nee ja b) Deed je aan blessurepreventie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja, ……x/week nee c) Wat was de oorzaak van de blessure?

170


(Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

acuut van oorzaak te wijten aan overbelasting 20. a). Hoe tevreden ben je algemeen over het concept “topsportschool”? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) helemaal

- concept TSS

noch ontevreden

helemaal

ontevreden

ontevreden

noch tevreden

tevreden









tevreden



b) Hoe tevreden ben je algemeen over de studiebegeleiding van de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) helemaal

- studiebegeleiding TSS

noch ontevreden

ontevreden

ontevreden





noch tevreden



helemaal tevreden

tevreden





c) Hoe tevreden ben je algemeen over de sportieve begeleiding van de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) helemaal

- sportieve begeleiding TSS

noch ontevreden

helemaal

ontevreden

ontevreden

noch tevreden

tevreden

tevreden











d) Hoe tevreden ben je algemeen over de samenwerking tussen de federatie (topsportschool) en de club? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) helemaal

- samenwerking federatie en club

noch ontevreden

helemaal

ontevreden

ontevreden

noch tevreden

tevreden

tevreden











21. Noem de voor jou drie sterkste en drie zwakste punten van de topsportschool. Sterke punten: 1. 2. 3.

171


Zwakke punten: 1. 2. 3.

C. Periode na de topsportschool (TSS)

22. Bent je nog steeds actief als (top)sporter? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja nee, wat is de reden? 23. Maak/maakte jij of jouw trainer nog gebruik van bepaalde projecten binnen de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja, welke? nee 24. Hoeveel uur train/trainde je per week na de TSS? Totaal aantal uur per week:

………uur/week.


………uur/week


………uur/week

en sportspecifieke begeleidingsvormen: - medische begeleiding

………uur/week


………uur/week


………uur/week

- andere, namelijk…….

………uur/week

25. Heb/had je (ooit of momenteel) een erkend statuut als topsporter in Vlaanderen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

nee ja.

vroeger momenteel Welk statuut?



Bloso tewerkstellingscontract/Bloso topsportteam



BOIC statuut A B C

172




Topsport Defensie



contract bij Topsport Vlaanderen



topsportstudent met erkend statuut (door federatie/Bloso)



andere, namelijk: ………………………………………………………………..…………………………

26. Wat is jouw huidig sociaal statuut als topsporter (indien je nog actief bent)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) voltijds topsporter: ik train op voltijdse basis deeltijds werk + topsport: ik werk op deeltijdse basis en train voor/na het werk deeltijds studie + topsport: ik studeer op deeltijdse basis en train voor/na de studie voltijds werkende + topsport: ik werk op voltijdse basis en train voor/na het werk voltijds studerende + topsport: ik studeer op voltijdse basis en train voor/na de studie andere,verduidelijk………………………………………………………… 27. Heb je na de topsportschool een bepaald studietraject afgewerkt? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) nee, was je van plan om verder te studeren (ga verder naar vraag 32)? ja nee ja:

Hoge school

waar: studierichting: gestart:……….(jaartal) afgestudeerd:……..(jaartal) vroegtijdig beëindigd: …….. (jaartal)

Universiteit:


andere


28.

Heeft

jouw

sportieve

carrière

nadelen

ondervonden

door

jouw

studiekeuze

topsportschool: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja , verklaar

nee

173

na

de


nvt (niet van toepassing) 29. Heeft jouw studietraject na de topsportschool nadelen ondervonden door jouw sportieve carrière: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja , verklaar nee nvt (niet van toepassing) 30. a) Kan/kon je tijdens jouw hogere studies gebruik maken van bijzondere topsportfaciliteiten van jouw onderwijsinstelling? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) nee

ja, hs

ja, unief

ja, andere

ja, gvg









- studiespreiding















- andere,





- flexibele lessenroosters -

verminderde

aanwezigheidsplicht

ifv

stages/wedstrijden

Andere, namelijk:

Hs: hoge school

unief: universiteit

gvg: gebruik van gemaakt

b) Hoe beoordeel je de bijzondere topsportfaciliteiten? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed

nvt

- flexibele lessenroosters













- verminderde aanwezigheidsplicht ifv stages/













- studiespreiding (over meerdere jaren)


























- individuele studiebegeleiding/ studieadviezen













- andere













wedstrijden

Andere, namelijk: nvt= niet van toepassing

31. a) Hoe beoordeel je de algemene steun (flexibele regeling) die je krijgt/kreeg van de hoge school, universiteit of andere instellingen bij de combinatie van jouw training en studie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

174


- algemene steun in Hoge school, unief,…

zeer slecht

slecht





redelijk

goed





zeer goed



b) Wat zou er volgens jou moeten verbeteren? 32. Oefen je momenteel een job uit? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja , welke job? nee ( ga naar vraag 35 ) 33. Ondervindt jouw sportieve carrière nadelen ten gevolge van jouw

beroepsactiviteiten?


ja verklaar: nee nvt (niet van toepassing) 34.

Ondervinden jouw beroepsactiviteiten nadelen ten gevolge van jouw sportieve carrière?


ja verklaar;

nee nvt (niet van toepassing) 35. a) Kon je na de topsportschool gebruik maken van één van volgende faciliteiten/ ondersteuningen door jouw federatie, club of andere organisatie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja, federatie

ja, club

ja, andere










- trainen in een aparte groep/privé-training




































- deelname aan internationale wedstrijden









- vervoer


















- andere,









175

nee


- andere, namelijk: b) Indien ja, hoe beoordeelt je de faciliteiten/ondersteuningen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

noch onvoldoende

onvoldoende

onvoldoende

noch voldoende

meer dan voldoende

voldoende

NN


































































- deelname aan













- vervoer


























- andere,













privé-training

internationale wedstrijden

Andere, namelijk: nn: niet nodig

36. a) Kon je na de topsportschool gebruik maken van volgende begeleidingsvormen door jouw federatie, club of andere organisatie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja,federatie

ja, club

ja, andere

- mentale begeleiding door een sportpsycholoog









- voedingsbegeleiding/dieet onder begeleiding









- medische begeleiding (kiné, dokters,…):









nauwe









lifestyle

























-

medische

opvolging

(medisch

dagboek,

nee

opvolging blessure) -

carrière-advies

–

carrièreplanning/

management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere,

- andere, namelijk: b) Indien ja, hoe beoordeel je de begeleidingsvormen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer onvoldoende

noch onvoldoende onvoldoende

noch voldoende

meer dan voldoende

176

voldoende

NN























































































(sportpsycholoog); - voedingsbegeleiding/dieet onder begeleiding - medische begeleiding (dokter, kiné,…); - medische opvolging (medisch dagboek, nauwe opvolging blessure) - carrière-advies – carrièreplanning/ lifestyle management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere, namelijk

- andere, namelijk:

37. Hoe beoordeel je het deskundigheidsniveau van jouw huidige trainer (de trainer waarmee je momenteel werkt) met betrekking tot één van de volgende onderwerpen (indien je nog actief bent)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed












- professionalisme






















- relatie met mijn clubtrainer (indien van toepassing)






















- globale evaluatie van uw trainer : voor het trainen van












































- andere,












- andere, namelijk:

38. Hoe beoordeel je voor jouw sporttak (in Vlaanderen) de volgende voorzieningen op topsportniveau?

de

kwaliteit


van

de

trainings-

en

zeer slecht

slecht

redelijk

goed









zeer goed




177


de

beschikbaarheid

van

trainings-



en










39. a) Heb je na de topsportschool te kampen gehad met blessures? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

nee ja b) Deed je aan blessurepreventie? ja, ……x/week nee c) Wat is/was de oorzaak van de blessure?

acuut van oorzaak te wijten aan overbelasting

40. Had een betere opvolging/omkadering na de topsportschool jouw prestatie kunnen verbeteren? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) Ja, op welk gebied

nee 41. Hoe beoordeel je de ondersteuningen die je momenteel krijgt als topsporter om te presteren op uw hoogst mogelijke niveau? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

zeer

noch onvoldoende

onvoldoende

onvoldoende





- ondersteuning die ik krijg als topsporter om

noch voldoende



meer dan voldoende



te presteren op hoogst mogelijke niveau

42. Beantwoord je aan volgende doelstellingen (zie bijlage in e-mail voor jouw specifieke sporttak) (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja

nee

Ik weet het niet

nvt









19-20 jaar









21-22 jaar









e

Doelstellingen 3 graad TSS 19-20 jaar Tussentijds doelstellingen

Einddoelstelling

178

voldoende




19-20 jaar









21-22 jaar









23 jaar en ouder









Nvt= niet van toepassing

43. Noem de voor jou drie belangrijkste sterke en zwakke punten van de opvolging na de topsportschool.

Sterke punten: 1. 2. 3.

Zwakke punten: 1. 2. 3.

Naam: ……………………………………………………………… Geslacht:………….. Huidige trainer: ……………………………………..

179


Bijlage 2

Vragenlijst topsporters naast de topsportschool A. Inleidende vragen

Onderstaand bevindt zich een tijdslijn, die het carrière verloop van de topsporter weergeeft. Breng in deze figuur met een rood kruis aan waar u zich momenteel bevindt en in welk jaartal je volgende fasen hebt doorlopen. ....

....

....

....

....

JAARTAL

Beroepsactiviteiten

Beroepsatleet

Aanvatten Hogere studie

uw huidige sport

Enkel beoefenen van

Eerste contact met uw huidige sport

Geboortejaar

I------------I------------I------------------I----------I--------------->

1. Welke sport en discipline(s)/ nummer(s) beoefen je? Sport: Discipline(s)/nummer(s):

2. Heb je hiernaast nog andere sporten beoefend (op een regelmatige, intensieve basis)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja Nee Zo ja, Welke?

- sport 1 aantal jaren beoefend

- sport 2 aantal jaren beoefend

180


3. Ben je momenteel nog steeds actief als (top)sporter? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang  door x)

ja Nee, wat is de reden? 4. Wat is jouw huidig niveau (indien je nog actief bent)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang  door x)  internationaal niveau – top 3 van de wereld (vb medaillewinnaar Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen van wereld niveau)  internationaal niveau – top 12 van de wereld (vb top 12 Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen op wereldniveau  internationaal kampioenschappen

niveau

–

top

3

van

Europa

(vb

medaillewinnaar

Europese

of evenementen van vergelijkbaar niveau)

 internationaal niveau – top 8 van Europa (vb top 8 Europese kampioenschappen of evenementen van vergelijkbaar niveau) internationale selecties (EK, WK, OS) nationaal niveau andere:……….. 5. Wat is jouw hoogst behaalde niveau? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)  internationaal niveau – top 3 van de wereld (vb medaillewinnaar Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen van wereld niveau)  internationaal niveau – top 12 van de wereld (vb top 12 Wereldkampioenschap, Olympische Spelen of andere evenementen op wereldniveau)  internationaal kampioenschappen

niveau

–

top

3

van

Europa

(vb

medaillewinnaar

Europese

of evenementen van vergelijkbaar niveau)

 internationaal niveau – top 8 van Europa (vb top 8 Europese kampioenschappen of evenementen van vergelijkbaar niveau) internationale selecties (EK, WK, OS) nationaal niveau andere:………..

181


6. Hoe haalbaar lijken jouw mogelijkheden als topsporter? Wat is jouw hoogst haalbare ambitie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) helemaal

goed

niet haalbaar

niet haalbaar

neutraal

haalbaar

haalbaar













































- internationale selecties (EK, WK, OS)











- nationaal niveau











B. Periode als jong talent (-18 jaar)

7. Hoeveel geld spendeer/spendeerde je (of jouw ouders) ongeveer per jaar aan uw sport als jong talent

(-18jaar)

(kledij,

medische

onkosten,

verplaatsingsonkosten,

reiskosten,

accommodatie, huur sportmateriaal,….) zonder tussenkomst van de federatie? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) < 500€/jaar 500€ - 1000€/jaar 1000-1500€jaar > 1500€/jaar 8. Was je op de hoogte van het bestaan van een topsportschool voor jouw sporttak? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja nee 9. Kreeg je de kans om naar een topsportschool te gaan? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja nee, waarom niet? 10. a) Was je op de hoogte van de selectiecriteria van de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja nee

182

huur


b) Hoe beoordeel je de haalbaarheid van deze criteria? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer moeilijk

moeilijk

haalbaar

haalbaar

haalbaar

haalbaar

haalbaar











- haalbaarheid selectiecriteria

net

goed

11. Wat is de reden waarom je niet instapt(e) in de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) a)

omwille

van

organisatorische redenen:

b)

omwille

begeleiding

van

de

in

de

c) sociale redenen:

d) andere

ik functioneer niet in groep

 ik voldeed niet aan de

topsportschool

infrastructuur

studie begeleiding

instapcriteria

van

de

topsportschool

internaat

sportieve begeleiding

 missen van vrienden en

 ik vind/vond dat de

familie

topsportschool

mij

meerwaarde biedt

planning trainingen

 medische/para-medische

 gemis van de familiale

begeleiding

sfeer

(kinesitherapeuten,

andere,namelijk

dokters,

voedingsdeskundige,psychol oog..)

hoeveelheid trainingen

samenwerking trainer TSS

andere,namelijk

-persoonlijke trainer

 verplaatsingen

tussen

andere, namelijk

school – thuis, school – trainingen,… studierichtingen andere, namelijk

183

geen


12. Wat zijn/waren de drie voornaamste belemmeringen om naar de topsportschool te gaan? 1.

2.

3.

13. Denk je een trainingsvoordeel gehad te hebben indien je toch naar de topsportschool was geweest?


ja nee 14. Noem de voor jou drie belangrijkste sterke en zwakke punten van de topsportscholen: Sterke punten 1. 2. 3.

Zwakke punten/verbeterpunten

1. 2. 3.

15. Is/was er een trainingsaanbod vanuit de federatie naast de topsportschool? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

nee Ja , welke provinciale trainingen federale trainingen meetrainen met de topsportschool:………..x week andere, namelijk

184


16. Hoeveel uur train/trainde je per week tijdens het basisonderwijs/reguliere school (-18jaar) ? <12jaar

12-14 jaar

14-16 jaar

16-18 jaar

..uur/week

....uur/week

...uur/week

...uur/week

- conditietraining:

......uur/week

…...uur/week

....uur/week

...uur/week


......uur/week

......uur/week

...uur/week

...uur/week

- medische begeleiding

......uur/week

......uur/week

...uur/week

.. ...uur/week


......uur/week

......uur/week

.....uur/week

.....uur/week


......uur/week

......uur/week

......uur/week

....uur/week


......uur/week

......uur/week

......uur/week

....uur/week

Totaal aantal uur per week: waaronder sportspecifieke trainingsvormen:

en sportspecifieke begeleidingsvormen:

17. Hoe beoordeel je volgende topsportfaciliteiten in jouw reguliere school (-18jaar)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed

nvt



















































- andere,














verminderde

aanwezigheidsplicht

tijdens

wedstrijden/stages met de federatie

nvt= niet van toepassing

- andere, namelijk: 18. a) Kan/kon je, als aankomend talent (-18 jaar), gebruik maken van één van de volgende begeleidingsvormen door uw federatie, club of een andere organisaties? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja,federatie

ja, club

ja, andere




























nauwe









lifestyle

























-

medische

opvolging

(medisch

dagboek,

nee


carrière-advies

–

carrièreplanning/

management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere,

- andere, namelijk:

185


b) Indien ja, hoe beoordeel je de begeleidingsvormen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

noch onvoldoende

meer dan

onvoldoende

onvoldoende

noch voldoende

voldoende

voldoende

NN

























- medische begeleiding (dokter, kiné,…)













- medische opvolging (medisch dagboek,

















































- mentale begeleiding (sportpsycholoog) -voedingsbegeleiding/ dieet onder begeleiding

nauwe opvolging blessure) - carrière-advies – carrièreplanning/ lifestyle management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere,

nn: niet nodig

- andere, namelijk: 19. a) Kan/kon je, als aankomend talent (-18 jaar), gebruik maken van één van de volgende faciliteiten/ ondersteuningen door uw federatie, club of andere organisaties? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja, federatie

ja, club

ja, andere























































- vervoer


















- andere,









- andere, namelijk:

186

nee


b) Indien ja, hoe beoordeel je de faciliteiten/ ondersteuningen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) Zeer

noch onvoldoende

meer dan

onvoldoende

onvoldoende

noch voldoende

voldoende

voldoende

NN














- trainen in een aparte groep

































































- vervoer


























- andere,













/privé-training

nn: niet nodig

- andere, namelijk:

20. Hoe beoordeel je het deskundigheidsniveau van uw trainer (de trainer waarmee u als jong talent het meest mee samenwerkt(e))? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed












- professionalisme






















- relatie met mijn clubtrainer


































































- andere :












- andere, namelijk:

187


21. a) Heb je als aankomend talent (-18jaar) te kampen gehad met blessures? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)


ja, ……x/week nee Indien ja, hoe vaak per week? …x/week c) Wat was de oorzaak van de blessure? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

acuut van oorzaak te wijten aan overbelasting 22. Hoe beoordeel je de ondersteuning die je krijgt/kreeg als jong talent (-18jaar) om te presteren op jouw hoogst mogelijke niveau? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

- ondersteuning die ik kreeg als jong talent

noch onvoldoende

onvoldoende

onvoldoende





noch voldoende



om te presteren op hoogst mogelijke niveau

188

meer dan voldoende

voldoende






C. Periode als talent (+ 18 jaar) (indien van toepassing)

23. Wat is jouw huidig sociaal statuut als topsporter? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) voltijds topsporter: Ik train op voltijdse basis deeltijds werk + topsport: ik werk op deeltijdse basis en train voor/na het werk deeltijds studie + topsport: ik studeer op deeltijdse basis en train voor/na de studie voltijds werkende + topsport: ik werk op voltijdse basis en train voor/na het werk voltijds studerende + topsport: ik studeer op voltijdse basis en train voor/na de studie andere,verduidelijk:

24. Heb/had je (ooit of momenteel) een erkend statuut als topsporter in Vlaanderen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

 nee  ja

vroeger momenteel

Welk statuut?



Bloso tewerkstellingscontract/Bloso topsportteam



BOIC statuut A B C



Topsport Defensie



contract bij Topsport Vlaanderen



topsportstudent met erkend statuut (door federatie/Bloso)



andere, namelijk:

25. Hoeveel uur train/trainde je per week na het secundair onderwijs? >18 jaar

Totaal aantal uur per week:

… uur/week


....uur/week


....uur/week

en sportspecifieke begeleidingsvormen: - medische begeleiding

....uur/week


....uur/week


....uur/week


....uur/week

189


26. Heb je na het secundair onderwijs een bepaald studietraject afgelegd? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

nee (ga naar vraag 31) ja,

□ Hoge school

waar : studierichting: gestart:……….(jaartal) afgestudeerd:……..(jaartal) vroegtijdig beëindigd: ….. (jaartal)

□ Universiteit:

waar studierichting: gestart:……….(jaartal) afgestudeerd:……..(jaartal) vroegtijdig beëindigd: …….. (jaartal)

□ Andere


27. Heeft jouw sportieve carrière nadelen ondervonden door jouw studiekeuze: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja verklaar:

nee nvt (niet van toepassing) 28. Heeft jouw studietraject nadelen ondervonden door jouw sportieve carrière: (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja , Verklaar:

nee nvt (niet van toepassing)

190


29. a) Kon/kan je tijdens uw hogere studies gebruik maken van bijzondere topsportfaciliteiten van jouw onderwijsinstelling? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) nee

ja, hs

ja, unief

ja, andere

ja, gvg



















- andere,






verminderde

aanwezigheidsplicht

tijdens


hs= hoge school

unief=universiteit

gvg:gebruik van gemaak

- andere, namelijk:

b) Hoe beoordeel je de volgende topsportfaciliteiten aan de hoge school, unief of andere instelling (indien van toepassing) ? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk














- individuele studiebegeleiding/studieadviezen - andere,


verminderde

aanwezigheidsplicht

tijdens

goed

zeer goed

nvt


















































nvt= niet van toepassing

- andere, namelijk: 30. a) Hoe beoordeel je de algemene steun (flexibele regeling) die je krijgt/ kreeg van de hoge school, universiteit of andere instellingen bij de combinatie van uw training en studie (indien van toepassing)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeel slecht

- algemene steun in hoge school, unief,…



slecht



redelijk

goed

zeel goed

nvt









191


b) Wat zou er volgens jou moeten verbeteren? 31. Ondervindt jouw sportieve carrière nadelen ten gevolge van jouw beroepsactiviteiten (indien van toepassing)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja, verklaar:

nee nvt (niet van toepassing) 32. Ondervinden jouw beroepsactiviteiten nadelen ten gevolge van jouw sportieve carrière (indien van toepassing)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

ja, nee nvt (niet van toepassing) 33.

a)

Kan/kon

je,

als

talent

(+18jaar),

gebruik

maken

van

één

van

de

volgende

begeleidingsvormen door uw federatie, club of een andere organisaties? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja,federatie

ja, club

ja, andere




























nauwe









lifestyle

























-

medische

opvolging

(medisch

dagboek,

nee


carrière-advies

–

carrièreplanning/

management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere, - andere, namelijk:

192


b) Indien ja, hoe beoordeel je de begeleidingsvormen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer

noch onvoldoende

onvoldoende

onvoldoende

























- medische begeleiding (dokter, kiné,…)













- medische opvolging (medisch dagboek,


















































noch voldoende

meer dan voldoende

voldoende

NN

(sportpsycholoog) - voedingsbegeleiding/ dieet onder begeleiding

nauwe opvolging blessure) - carrière-advies – carrièreplanning/ lifestyle management - studiebegeleiding (examenplanning, extra tijd voor training,…) - andere

- andere, namelijk:

34. a) Kon je, als talent (+ 18 jaar) gebruik maken van één van de volgende faciliteiten/ ondersteuningen door uw federatie, club of andere organisaties? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

Ja, federatie

ja, club

ja, andere























































- vervoer


















- andere,









- andere, namelijk:

193

nee


b) Indien ja, hoe beoordeel je de faciliteiten/ ondersteuningen? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) Zeer


meer dan

onvoldoende

onvoldoende


voldoende

voldoende

NN













- trainen in een aparte groep

































































- vervoer


























- andere, namelijk













/privé-training

nn: niet nodig

- andere, namelijk:

35. a) Heb je als talent (+18jaar) te kampen gehad met blessures? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)


ja, ……x/week nee c) Wat was de oorzaak van de blessure? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

acuut van oorzaak te wijten aan overbelasting 36. Hoe beoordeel je de ondersteuningen die je momenteel krijgt als topsporter om te presteren op uw hoogst mogelijke niveau (indien van toepassing)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer onvoldoende

- ondersteuning die ik krijg als topsporter om



noch onvoldoende

meer dan

onvoldoende

noch voldoende

voldoende







te presteren op hoogst mogelijke niveau

194

voldoende




37. Hoe beoordeel je het deskundigheidsniveau van uw trainer (de trainer waarmee u de meeste tijd werkt) met betrekking tot één van volgende onderwerpen (indien je nog actief bent)? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x) zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed












- professionalisme






















- relatie met mijn clubtrainer (indien van toepassing)


































































- andere,












- andere, namelijk: 38. Hoe beoordeel je voor jouw sporttak (in Vlaanderen) de volgende voorzieningen op topsportniveau? (Markeer via markeerstift in de menubalk of vervang door x)

de

kwaliteit

van

de

trainings-

zeer slecht

slecht

redelijk

goed

zeer goed

en











en











wedstrijdfaciliteiten/accommodaties de

beschikbaarheid

van

trainings-

wedstrijdfaciliteiten/accommodaties Naam:………………………………………………………….. Geslacht:……………………….... Huidige trainer:………………………………………………….

195

Continu beleidsondersteunend onderzoek

Recommend Documents