Contactpersonen en adressen deel 1

Contactpersonen en adressen deel 1 Het bestuur van de afdeling Waterweg-Noord Voorzitter en externe contacten: Tom Schoenmakers tel. 010-4703447, Hofsingel 45, 3134 VE Vlaardingen E-mail: [email protected] Penningmeester: Loek Batenburg, tel. 010-5922697 Adriaan Brouwerstraat 11, 3141 JA Maassluis E-mail: [email protected] Ledenadministratie: Joost de Kurver, tel. 0174-849509 Hoekse Hillweg 203, 3151 CB Hoek van Holland E-mail: [email protected] Waarnemend secretaris: Marie Baar, tel. 010-4662921 Nolensstraat 24A, 3039 PV Rotterdam E-mail: [email protected] Bestuurslid: Sjaak Keijzer, tel. 010-4347149 Redactie Struinen: Anneke van der Meulen, tel. 010-4715415 Koekoekslaan 69, 3121 XJ Schiedam E-mail: [email protected] (kopij Struinen) Redactiecommissie: Anneke van der Meulen en Frank van Alphen De contributie bedraagt m.i.v. 01-01-2014: € 32,00 voor leden, € 11,00 voor huisgenootleden, € 16,00 voor jeugdleden (tot 25 jaar), € 11,00 voor leden van andere afdelingen (Struinenabonnee). IBAN-nr. NL44 INGB 0000 3374 67 ten name van KNNV afd WaterwegNoord te Maassluis. Opzegging lidmaatschap vóór 1 december. Mocht er iets mis zijn met de bezorging van Struinen, neem dan even contact op. Natuurcentrum “de Boshoek”, Bospad 3, Schiedam Noord (achter het Bachplein), tel. 010-4702050. E-mail: [email protected]. Website van de Boshoek: www.natuurcentrumdeboshoek.nl. Openingstijden: zaterdagochtend van 10.00 uur tor 13.00 uur. Voor activiteiten zie Struinen en de website. Bereikbaar met tramlijn 21 of 24, uitstappen halte Bachplein. Vormgeving omslag: Joost de Kurver 1

Inhoud

Contactpersonen en adressen deel 1

1

Voorwoord van het bestuur

3

Algemene lezing over zeeanemonen, koralen en kwallen

4

Algemene lezing over geheimen van roofvogels via gps-loggers

5

Inspirerende avond met de Rotterdamse Florawerkgroep

6

Sluitingsdatum copij Struinen 1e kwartaal 2015

8

Duurzaamheid Boshoek V

10

Mijn “Groot geaderd witje avontuur”

13

De mens als natuurverschijnsel

14

Kijk omhoog, KNNV-er!

16

Bijzondere waarnemingen

17

Programma Overzicht

22

Contactpersonen en adressen deel 2

26

2

Voorwoord van het bestuur Bij het schrijven van dit stukje op 20 augustus kletteren de herfstregens bij 11 graden naar beneden. Toch mogen we nog een heleboel nazomer verwachten. Eentje die uitnodigt om bijvoorbeeld de Broekpolder in te trekken. Want die ontwikkelt zich tot een prachtig gebied, voor velen van ons ‘om de hoek’. Zo worden er veel leuke vogels gezien als lepelaar, kleine zilverreiger, geoorde fuut en witgatje, maar ik liep aan het einde van de lente ook zomaar tegen een veldje met zeker 50 orchideeën op. De plantenwerkgroep zou wel geweten hebben welke. En talloze hommels en zweefvliegen waren er ook. De vogel- en plantenwerkgroep hebben de Broekpolder allang ontdekt en zijn er al met excursies geweest. Achterin deze Struinen kunt u zien wat deze werkgroepen, met de Strandwerkgroep nog meer organiseren. Als de herfst doorzet zijn er in de Boshoek nog enkele algemene lezingen. Zo is Mick Otten weer bereid om ons 30 oktober te vertellen over het onderwaterleven in ons land en komt Stef van Rijn 13 november een lezing over het gebruik van de nieuwste gps-loggers en de resultaten daarmee bij roofvogels als wespendief en rode wouw. Wie vorig jaar aanwezig was bij de lezingen van Mick en Stef zal dit niet willen missen (zie ook elders in dit blad). We hopen op een nóg grotere opkomst. Probeer je vrienden en buren bijvoorbeeld eens mee te lokken. Tom Schoenmakers

3

Algemene lezing over zeeanemonen, koralen en kwallen door Mick Otten op donderdag 30 oktober 2014 Zeeanemonen, koralen en kwallen: wie kent ze niet? Bij kwallen denken veel mensen aan de aangespoelde slijmballen of dieren die zo pijnlijk kunnen steken. Maar sommige kwallen steken helemaal niet en zwemmend zijn ze prachtig om te zien.

Aurelia aurita

Foto: Mick Otten

Kwallen zijn familie van zeeanemonen en koralen. Zet een kwal ondersteboven, dus met zijn tentakels naar boven en plak hem vast aan een steen en je hebt een zeeanemoon. En als een zeeanemoon een kalkskelet heeft gebouwd, hebben we de opzet van koraal. Ze lijken niet alleen op elkaar, maar hebben ook een ander gezamenlijk kenmerk: netelcellen. Dezelfde cellen waarmee kwallen pijnlijk steken en waarmee deze dieren – de neteldieren of holtedieren – hun voedsel vangen. Op donderdag 30 oktober gaat Mick Otten nog veel meer vertellen over neteldieren. En vooral ook laten zien hoe mooi deze dieren zijn. In Nederland komen veel soorten prachtige zeeanemonen, een zacht koraal en een aantal soorten kwallen voor. Maar hij neemt ons ook mee over de grens naar Bonaire, de Maldiven, Zuid-Afrika en veel andere exotische plaatsen waar hij neteldieren heeft gefotografeerd. Mick Otten 4

Algemene lezing: Geheimen van roofvogels ontdekken met gps-loggers door Stef van Rijn op 13 november 2014 Gps-loggers – die zendertjes die op een dier bevestigd worden en steeds de locatie van het dier doorgeven – worden steeds lichter en kunnen steeds meer. Daarom kunnen ze ook op steeds meer vogels bevestigd worden zonder dat ze het dier aantoonbaar belemmeren. Stef van Rijn werkt met de nieuwste gps-loggers en is daar heel enthousiast over. De laatste tijd worden er allerlei nieuwe aspecten aan het gedrag van onder andere roofvogels ontdekt, en dat niet alleen over de trek. Deze nieuwe kennis kan ook weer helpen bij het ontrafelen van eventuele bedreigingen en bijdragen aan gerichte bescherming. Hij wil ons graag vertellen over zijn laatste ontdekkingen, met name bij de wespendief en de rode wouw. Stef van Rijn is projectmedewerker bij Delta Projectmanagement, een bedrijf dat de overheid adviseert bij ecologische vraagstukken. Verder doet hij al jaren onderzoek naar roofvogels als wespendief en sperwer. Hij is daar zó druk mee dat hij alleen in de winterperiode tijd heeft voor lezingen. Zoals we 2 jaar geleden al hebben gemerkt is hij een bevlogen verteller, die ook nog eens prachtige beelden (ook bewegende) kan laten zien. We hopen met deze boeiende lezing ook mensen van buiten de KNNV te interesseren voor onze afdeling, dus probeer je buren, familie of vrienden eens mee te lokken. Tom Schoenmakers

5

Inspirerende avond met de Rotterdamse Florawerkgroep Op 19 augustus ging ik mee met de Rotterdamse Florawerkgroep. Ik vond het erg leuk en zou ook wel vanuit de KNNV Waterweg-Noord op die manier af en toe (een avond) op pad willen. De Rotterdamse Florawerkgroep is opgericht door zes floristen uit Rotterdam en omstreken op 1 april 2014. Iedere dinsdagavond van de even weken gaan ze in Rotterdam of nabije omgeving planten inventariseren. Dit begint om 18.30 uur en gaat door tot het donker is of tot men geen zin meer heeft. Iedereen die wil (leren) inventariseren en de wilde planten van Rotterdam wil leren kennen is welkom. Wil je mee, meld je dan bij [email protected], dan hoor je tijdig waar ze de volgende keer heen gaan en verzamelen.

Florawerkgroep

Foto: Priscelline van de Pas

Het weer was overdag dermate slecht, dat ik vreesde niemand aan te treffen op de afspreekplek bij de Zaagmolenbrug. (We inventariseerden km-hok 093-438, het Oude Noorden/ Crooswijk.) Om iets over half zeven stapte ik uit de tram en gelukkig zag ik een groepje al druk bezig. We waren met zeven. Nu vind ik het al heel leuk al die nieuwe plekken in Rotterdam eens te bekijken, laat staan al die wonderlijke planten. We daalden een trap af aan de kademuur tot een plankier vlak boven het water. We visten Smalle waterpest op en Grof hoornblad, alsook Schedefonteinkruid (met een slag om de arm want die smalbladige Fonteinkruiden zijn lastig te determineren). Weer op de kade werd een mij onbekende plant tussen de straatstenen aangewezen: Kleine majer,

6

een soort Amarant en daar stond ook Straatliefdegras, een laat bloeiend gras, tegenwoordig algemeen in dorpen en steden. Op de muren van de brug stonden diverse varens: Muurvaren, Mannetjesvaren en Steenbreekvaren. De kademuur was dicht begroeid met Eikvaren.

Eikvaren

Foto: Priscelline van de Pas

In een verdieping van de kade groeide een mooie groene Amarant, waar we het hoofd over braken. Het bleek Basterdamarant te zijn. Kinderen vroegen nieuwsgierig wat we zochten. Bij het aanwijzen van een (voor mij nieuw) miniplantje, Kransmuur, waren ze wat teleurgesteld, maar toen we vertelden dat het zeldzaam is, vonden ze het wel weer interessant. Verder langs de kade nog Zeegroene ganzenvoet, Tomaat, en tal van andere planten. We verlieten de Rotte. Op een stoep prachtige Groene naaldaar, met als buur een Doornappel. Het regende af en toe wat, dus de paraplu’s kwamen van pas. Een mooie regenboog verscheen aan de hemel. Even later was er een schitterende lucht met wat avondrood. Langs een gevel groeide Hoge fijnstraal. We doorkruisten een speeltuin aan de rand waarvan een Hemelboom was opgeslagen. Die zagen we later ook nog op allerlei andere plekken. Hemelboom is bezig om een plaag te worden. Tussen de flats waren moestuintjes aangelegd. De kroppen sla stonden er goed bij. De moestuintjes (waar de aarde regelmatig omgewoeld wordt) zijn goed voor allerlei akkeronkruiden zoals Geelrode naaldaar en Papaver. De aren van Geelrode naaldaar zijn veel groter dan die van de Groene en hebben een mooie rode gloed. We staken door naar een singel, waar volop eenden gevoerd werden. Vlak bij mijn voet schoot een Bruine rat weg. Tot onze grote verrassing stond er tussen de aangeplante struikjes als onkruid één heel mooi exemplaar van Dubbelkelk. Het 7

Koninginnekruid en de Gele lis leidden tot de discussie of dit hier soms was aangeplant en of we ze wel mochten strepen. Omdat het niet meer na te gaan is en ze er duidelijk al jaren staan streepten we ze wel mee. Inmiddels was het over negenen en al aardig donker. We kapten ermee. Dit hok zal een andere keer verder gestreept worden, want we hadden nog lang niet alles gedaan. Het was bijzonder hoe zo’n regendag eindigde in zo’n mooie avond. Ben je enthousiast om de stadsflora van Vlaardingen en/of Schiedam te verkennen? Laat het me weten dan kunnen we misschien nog dit jaar of anders volgend jaar op onderzoek uit gaan. Priscelline van de Pas

Sluitingsdatum informatie voor Struinen van het 1e kwartaal 2015: 20 november 2014 Wilt u uw informatie zoveel mogelijk elektronisch insturen, bij voorkeur in MS-Word (op A4 formaat, lettertype Arial 14 en beiderzijds uitvullen). Illustraties (liefst zo licht mogelijk afgedrukt) van harte welkom, graag apart insturen. Mijn email-adres is: [email protected] Anneke van der Meulen

8

9

Duurzaamheid Boshoek V In dit artikel worden de resultaten beschreven van de duurzame investeringen, zoals die de laatste 3 tot 4 jaar zijn verwezenlijkt in het gebouw van Stichting KNNV Natuurcentrum De Boshoek. De resultaten mogen er zijn, vandaar ook deze publicatie. Wij vinden dat we dit moreel verplicht zijn aan de instellingen die dit financieel mogelijk hebben gemaakt. Denk hierbij aan het De Grootfonds, het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. en Willems Vastgoedonderhoud. In het algemeen kan men stellen dat de interesse in het verminderen van het energieverbruik bij bedrijven, huishoudens of andere instellingen de laatste jaren enorm is toegenomen. Of het nu gaat om financieel voordeel of om het milieu. Het merendeel van de mensen ziet inmiddels het belang in van een efficiënter gebruik van fossiele brandstoffen en de inzet van alternatieve energiebronnen. Maar het menselijk gedrag zelf heeft veel invloed op het energieverbruik, dus ook op de eventuele reductie daarvan. Het domweg uitschakelen van een energieverbruiker is nog steeds de beste bespaarder. In de rapportage duurzaamheidonderzoek van De Boshoek, uitgevoerd in 2011, door Stichting Stimular te Rotterdam is in de milieubarometer te zien dat het gasverbruik 38,9%, het bezoekersvervoer 31,5% en het elektriciteitsverbruik met 19,5% grote milieubelastingen zijn voor De Boshoek. Aan de milieubelasting van het bezoekersvervoer kunnen we slechts iets doen door het fietsgebruik en het openbaar vervoer te promoten. De Boshoek is tenslotte goed bereikbaar met tramlijn 21 en 24. Gasverbruik De investeringen in een bijna compleet nieuwe CV-installatie, zoals beschreven in “Duurzaamheid IV” en vermeld in Struinen juli/aug./sept. 2013, hebben de afgelopen twee winterseizoenen een aanzienlijke vermindering van de hoeveelheid gas gegeven. Nadat in september 2012 de nieuwe CV-installatie opgeleverd was, konden wij als vrijwilligers van De Boshoek met de installatie aan de slag. Aanvankelijk waren alle variabele instellingen erg hoog ingesteld. Het advies van de installateur was om de eerste weken flink te stoken, wat op zich niet gunstig is voor het terugdringen van het gasverbruik. De herfst van 2012 moet beschouwd worden als een periode waarin we aan de nieuwe installatie moesten wennen en een beetje experimenteren met een aantal instellingen. 10

Nu, na twee volledige stookseizoen (2012/2013 en 2013/2014) kunnen we melden dat het gasverbruik met meer dan 40% is afgenomen.

Eerlijkheidshalve behoren we wel te vermelden dat het voorjaar van 2014 erg warm was, daarentegen was het voorjaar van 2013 extreem koud met veel wind uit het oosten. Als we deze twee extremen tegen elkaar wegstrepen mogen we concluderen dat de energie besparende maatregelen veel effect hebben gegeven. Hierbij mogen we ook opmerken dat De Boshoek niet minder gebruikt is, in tegendeel. Elektriciteit verbruik De investeringen en werkzaamheden om het elektriciteitsverbruik te reduceren zijn minder ingrijpend geweest dan het realiseren van de nieuwe CV-installatie, het aanbrengen van de zonnepanelen buiten beschouwing gelaten. Voordat we uitgenodigd werden door het Fonds Schiedam Vlaardingen e.o. om aan een duurzaamheidproject mee te doen, waren we reeds op bescheiden schaal bezig om het elektriciteitsverbruik te reduceren. Denk bijvoorbeeld aan het uitschakelen van de continue draaiende CV-pomp in de zomer, maar wel af en toe inschakelen en 15 minuten laten draaien tegen het vastroesten. De rapportage “Duurzaamheidonderzoek De Boshoek” heeft een grote impact gehad op het uitvoeren en realiseren van de energiezuinige veranderingen. Op de resultaten voor het terugdringen van de hoeveelheid afgenomen elektriciteit van het net mogen we trots zijn. In de grafiek zijn de resultaten weergegeven. In duurzaamheid IV werd een voorzichtige schatting gemaakt van een vermindering van bijna 40% in 2013 t.o.v. het jaar 2009. Deze procentuele vermindering mag nu bijgesteld worden naar ruim 52%. 11

Elektriciteitverbruik /afname van de jaren 2009 t/m 2014 (2014 is een schatting)

Dus in 4 jaar tijd hebben de vrijwilligers van De Boshoek kans gezien om de hoeveelheid afgenomen elektriciteit van het net met meer dan de helft te reduceren. Hierbij behoren we wel te vermelden dat de zonnestroom installatie (PV-panelen) daar een behoorlijk deel aan bij hebben gedragen. Een woord van dank is hier wel op zijn plaats voor de “oud” docenten en medewerkers van de Technische Hogeschool Rijswijk, die de zonnestroom installatie mogelijk hebben gemaakt. Hoog op de verlanglijst van De Boshoek staat het veranderen van alle oude TL-armaturen om daarmee het elektriciteitverbruik verder omlaag te brengen. Tot nu toe zijn er op bescheiden schaal een aantal oude TLbuizen vervangen door energiezuinige T5-buizen in bestaande armaturen m.b.v. adapters en een beperkt aantal compleet nieuwe armaturen met T5-buizen. Als we kans zien om voldoende financiële middelen te vergaren, gaan we over tot het vervangen van de oude TL-armaturen. Een eerste aanzet op financieel gebied is er, namelijk een donatie van de heren van De Ronde Tafel Schiedam. Er wordt hard gewerkt om de vervanging van de oude TL-armaturen binnen afzienbare tijd mogelijk te maken. Maarten Breedveld

12

Mijn “Groot geaderd witje avontuur” Het is me eindelijk gelukt!!! Ik heb een groot geaderd witje gefotografeerd. Afgelopen 15 juni ben ik met broer Jan, Sylvia Rousse en Aad Rozendaal naar onze zuiderburen gereden, en daar heb ik het groot geaderd witje voor het eerst gezien en er een prachtige foto van kunnen maken. Wilma van Holten

Groot geaderd witje

Foto: Wilma van Holten

P.s. Het schrijven van “Mijn Vlinderavontuur” is gestopt, en uitgerekend dit jaar was een fantastisch jaar. In Nederland heb ik de grote vos voor het eerst gezien en gefotografeerd. Onze zomervakantiebestemming ging dit jaar niet naar Polen toe, maar naar het Aostadal in Italie. Ik ben met ongeveer 25 nieuwe vlindersoorten thuis gekomen. Voor foto’s verwijs ik jullie naar www.observado.org Onder het kopje “deze site” ga je naar gebruikers, en daar typ je mijn naam in

13

De mens als natuurverschijnsel -Onze stamboom krimptWe leven in een geweldige tijd. Toen Darwin in 1859 zijn boek uitbracht, had hij een bijna onmogelijke taak om zich te verweren tegen religieuze mensen, die hem belachelijk maakten omdat hij durfde beweren dat de mens afstamt van aapachtige wezens. Maar 3 jaar eerder al was de eerste officiële Neanderthaler ontdekt, en weer een paar jaar later de Homo erectus, door de Nederlander Dubois, op Java, en sindsdien is er een stortvloed aan tussenstappen gevonden tussen de mens en de aap, waarmee het gelijk van Darwin volkomen bewezen is. Er zijn langzamerhand zóveel ‘Missing Links’ gevonden, dat het bijna niet meer te doen is om een stamboom te maken. Iedere keer duikt er weer ergens een andere schedel op, met een iets andere vorm, en prompt wordt die tot een nieuwe soort gebombardeerd; een nieuwe tak aan onze stamboom. Bijna altijd betreft het enkele, losse schedels, maar een paar jaar geleden werden er in Dmanisi (Georgië) overblijfselen gevonden van een groepje mensachtige wezens, die 1,8 miljoen jaar oud bleken te zijn! Gewoontegetrouw werden ze tot weer een nieuwe soort benoemd, maar opvallend was dat er grote verschillen zaten tussen de verschillende schedels. Er is heel veel discussie geweest tussen specialisten, maar de gevonden schedels worden sinds kort allemaal gerekend tot de Homo erectus, een mensensoort die al in 1891 ontdekt was, door Dubois, op Java. De grote verschillen tussen de vorm van de schedels gaf veel stof tot nadenken, met als uiteindelijk resultaat dat sinds kort al die eerder gevonden schedels, van over de hele wereld, zo’n beetje allemaal tot de Homo erectus gerekend gaan worden. Het was blijkbaar een soort met veel variatie aan vormen. En eigenlijk is dat helemaal niet gek, want ook de moderne mens komt in soorten en maten. Je ziet op straat lange en korte mensen, dunne en dikke, blanke, Aziatische en zwarte, met allemaal andere schedels, maar allemaal behorend tot de 14

Homo sapiens! Ook onze soort kent een geweldige variatie in vormen, dus waarom zou een eerdere soort dat niet gehad hebben? Onze stamboom wordt dus in één klap een stuk overzichtelijker: je had de apen, waarvan een groep 6 miljoen jaar geleden rechtovereind ging lopen, die tot Australopitheciden (eigenlijk nog steeds apen, maar rechtop lopend) ontwikkelde. Daaruit ontstond de Homo erectus (primitieve mensachtigen, met heel kleine herseninhoud, maar wel met eenvoudige stenen en houten werktuigen), en daaruit kwamen na lange tijd twee takken: de Neanderthaler (robuuste, op kou gebouwde jagers) en de Moderne mens (wij). Dat is te overzien, hѐ, die stamboom? Een stuk of tien ingewikkelde zijtakken, met zeer ingewikkelde namen, worden bij deze geschrapt. Leve de vooruitgang! Frank van Alphen

15

Kijk omhoog, KNNV-er! -Over Donkere Materie en Donkere EnergieEen paar honderd jaar geleden, in 1543 –dus eigenlijk nog maar kort geleden- bewees de Poolse priester-astronoom Copernicus dat de aarde om de zon draait, en niet andersom. Sinds die tijd is er zo ontzettend veel ontdekt en bewezen over ons heelal. We weten nu hoe oud onze zon en de planeten zijn, inclusief de aarde: 4,6 miljard jaar. En we weten sinds kort hoe lang het geleden is dat ons hele universum geschapen werd: 13,75 miljard jaar. En ga zo maar door. Er zijn mensen die denken dat alle grote vraagstukken nu zo’n beetje wel opgelost zijn, maar dat is absoluut niet zo. Met het oplossen van een aantal grote problemen, ontstonden er weer nieuwe problemen, soms nóg groter. Men kan tegenwoordig het gewicht van verre sterren en planeten meten. Maar als je het gewicht van al die sterren en planeten bij elkaar optelt, dan kom je bij lange na niet aan het totale gemeten gewicht van de sterrenstelsels. Het klopt niet. Maar hoe? Er moet nog een enorme hoeveelheid onzichtbaar materiaal rondzweven. Wetenschappers zijn er achter gekomen dat alle zichtbare materie (dus alle sterren die je aan de hemel kunt zien, plus hun planeten) maar ongeveer 4 procent van het totaal kan zijn! De rest is nog onbekend! De grootste breinen van onze planeet buigen zich al tientallen jaren over dat probleem, en theorieën zijn er genoeg, maar bewezen is er nog niets! Je hebt dus onzichtbare materie die door zijn zwaartekracht alles bij elkaar houdt. Men weet nog niet zo lang dat het hele heelal uit één punt ontstaan moet zijn, zo’n 13,75 miljard jaar geleden (‘The Big Bang’). Veel wetenschappers meenden dat het heelal door zijn eigen gewicht ooit weer in elkaar zou moeten klappen (‘The Big Crunch’), maar nog maar een paar jaar geleden werd bekend dat het heelal nog steeds uitdijt, en niet alleen dat: het gaat ook steeds sneller! Dus de snelheid neemt niet af, zoals verwacht, nee, hij neemt toe! Heel bizar. Het kan niet anders 16

dat er naast de ‘Donkere Materie’, ook nog een onbekende ‘Donkere Energie’ moet zijn, die die uitdijing veroorzaakt. Maar wat is die donkere energie dan? Niemand weet het. Het gekke is dat de Donkere Energie, en de Donkere Materie samen 96% uitmaken van alles wat er in het totale universum te vinden is. Van alles wat er zich om ons heen bevindt, weten we dus maar van 4% wat het is, en de hele rest is volkomen onbekend! Kortom, er valt nog zat te ontdekken! Frank van Alphen

Bijzondere waarnemingen juni - augustus 2014 Van “saaie” zomermaanden kun je wat betreft de vogels eigenlijk niet meer spreken. Zowel landelijk als ook in ons eigen gebied viel er weer het nodige te zien. Zo was in De Ruigte een aardige groep van 5 Kleine Zilverreigers te zien. Vermeldenswaard waren ook twee Zwarte ibissen bij de Banken. Dankzij internet kon een Vale Gier vanaf Den Helder tot in ons gebied worden gevolgd en waargenomen. Wat de uilen betreft deden eigenlijk alleen de Ransuilen het relatief goed. De echte klapper was wat mij betreft het broedgeval van een paartje Grauwe Klauwieren in ons gebied. Een zeldzame broedvogel waarvan het merendeel in Drente broedt. Hieronder volgt weer het overzicht van (een selectie van) leuke en bijzondere vogels die in de afgelopen periode in het gebied WaterwegNoord zijn waargenomen. Voorzover bekend hebben er dit jaar Zomertalingen gebroed in de Rietputten en in Polder Noord Kethel. In het gebied De Ruigte in de 17

Broekpolder werden de afgelopen periode ook regelmatig enkele Zomertalingen gezien. Of ze daar ook hebben gebroed is mij niet bekend. In augustus werden daar wel veel vogels in eclipskleed gezien met op 28 augustus maar liefst 17 exemplaren. Een groep van 8 Patrijzen werd op 25 juni gezien in de Broekpolder. Daarnaast werden nog 2 Patrijzen gemeld op 3 augustus in het Abtswoudse Bos. In de Oude Campspolder bij De Lier was op 14 juni een Kwartel aanwezig. De in de vorige Struinen al gemelde 9 Geoorde Futen in De Ruigte werden ook de afgelopen periode gezien. De vogels vertoonden nestindicerend gedrag en op 28 juni werden 2 juvenielen gezien. Helaas dit jaar geen territoria van Geoorde Fuut in de Rietputten i.t.t. vorig jaar. In de Rietputten zijn in de afgelopen periode 3 territoria van Roerdomp vastgesteld. “Voedselvluchten” naar het Zuidbuurt gebied zou wijzen op de aanwezigheid van jongen. Verder kwamen er nog waarnemingen van Roerdompen uit de Broekpolder, de Kandelaar, de Vockestaert en het Abtswoudse Bos. Nadat al eerder één Kleine Zilverreiger was gezien in De Ruigte, nam het aantal in augustus toe tot maar liefst 5 exemplaren op 18 augustus. In Hoek van Holland was op 25 juli een groep van 4 exemplaren even ter plaatse langs de Kon. Emmaboulevard. Op 23 juli waren 2 Purperreigers ter plaatse in de Lage Abtswoudse Polder en op 21 augustus was een exemplaar aanwezig in het gebied Vockestaert. Verder werden nog Purperreigers gezien in de Holierhoeksepolder, Abtswoudse Bos en de Kandelaar. Twee Zware Ibissen waren op 7 juni kortstondig aanwezig in het duinmeertje bij De Banken van ’s-Gravenzande. Op 1 augustus werd boven Den Helder een Vale Gier ontdekt. Na een rondje Texel vloog de vogel weer via Den Helder naar het zuiden. Een dag later werd de vogel weer gezien boven Alkmaar, vliegend in zuidelijke richting. Na Heemstede en Leiden kon de vogel worden opgepikt door waarnemers in Rijswijk, Delft en Den Hoorn. De vogel vloog in de richting De Lier/Schipluiden maar werd niet meer gemeld. Op 8 juni werd een laag vliegende Vale Gier geclaimd in Polder Noord Kethel, maar kon niet meer worden teruggevonden. Een Zwarte Wouw was op 24 augustus kortstondig aanwezig in De Ruigte. De vogel vloog laag weg in ZW richting en kon niet meer worden terug gevonden. Een Slechtvalk was op 2 juni ter plaatse nabij Negenhuizen/Zouteveen. Verder kwamen in augustus nog meldingen van Slechtvalken in Hoek van Holland, Polder Noord-Kethel, het Abtswoudse Bos (jagend op Halsbandparkieten) en de Foppenpolder.

18

Vale gier

Foto: Jan van der Meulen

Vier Kluten werden op 11 juni gezien in Polder het Nieuwland bij Hoek van Holland. Op 15 juni werd in de Rietputten een baltsend paar Kluten waargenomen. In De Ruigte werd op 17 augustus een foeragerende Kleine Strandloper gezien, een soort die we bij ons niet zo vaak zien. Een adult zomerkleed Zwartkopmeeuw was op 10 juli ter plaatse in de Vockestaert. Op 31 augustus vloog er nog een Zwartkopmeeuw over het recreatiegebied Poldervaart. Weinig meldingen van Zomertortel dit jaar. Alleen uit de Broekpolder kwamen enkele meldingen van Zomertortels met 1 á 2 paar. Op diverse plaatsen werden Ransuilen waargenomen met op veel plaatsen roepende juvenielen. 2 á 3 juvenielen werden gehoord in het gebied tussen Krabbeplas en de Westwijk; in het “Wielerbaanbos” ten ZO van Maassluis; in de lage Abtswoudse Polder nabij Abtswoude en in het Abtswoudse Bos. Daarnaast werden nog roepende jonge Ransuilen gehoord in het Beatrixpark (Sch.), het Woudhoekparkje, de Holierhoeksepolder en bij de Kandelaar. Al met al een redelijk succesvol Ransuilenjaar. De enige roepende Bosuil werd gemeld uit het Abtswoudse Bos. In het gebied De Ruigte werden de afgelopen periode weer regelmatig IJsvogels waargenomen; een enkele keer waren er 2 IJsvogels ter plaatse. Op 24 augustus werd in De Ruigte een (overvliegend) juveniel gezien. Ook de Beukenhof in Schiedam leverde weer een IJsvogel op. Één exemplaar werd gezien vliegend vanuit de Foppenpolder naar de Aalkeetbuitenpolder. In de wijk Holy werd ook enige keren een langs vliegend exemplaar gezien. Andere meldingen hadden betrekking op IJsvogels in de Rietputten, in het gebied Vockestaert en in het recreatiegebied Poldervaart. 19

Baltsend/zingende Groene Spechten werden regelmatig gehoord in de populieren ten westen van de Rietputten, in de Broekpolder (met name in De Ruigte), begraafplaats Holy en ’t Hof in Vlaardingen. In de Duifpolder is al het hele jaar een Groene specht aanwezig (Oostgaag). Verder waren er nog meldingen bij de golfbaan van Schipluiden, Hoek van Holland (Dorp), de Kandelaar en Abtswoudse Bos. Een Kleine Bonte Specht werd enkele keren gemeld vanuit De Ruigte. In de Kapittelduinen werd nog een vijftal Nachtegalen waargenomen. Ook in de Broekpolder (2) en in De Ruigte (1) waren nog Nachtegalen aanwezig. Op 20 juni werd een Zwarte Roodstaart gezien aan de Gustoweg in Schiedam-Zuid. In Hoek van Holland was op 10 augustus een exemplaar ter plaatse en op 13 augustus werd een Zwarte Roodstaart aangetroffen in Hoek van Holland. In de afgelopen periode werden in de Vockestaert regelmatig Paapjes gezien. Op 30 augustus werden er daar minimaal 14 exemplaren geteld op een pas gemaaid terrein. Overige waarnemingen hadden betrekking op een exemplaar bij de Krabbeplas en 3 in de Holierhoeksepolder. In het gebied de Kandelaar heeft de afgelopen periode een paartje Roodborsttapuit gebroed. Er zijn daar 3 juvenielen gezien. In de Rietputten, de Vockestaert en het Abtswoudse Bos werden in elk van de gebieden 3 territoria van Sprinkhaanzanger vastgesteld. Daarnaast werden nog zingende Sprinkhaanzangers gemeld in de Kandelaar, de Broekpolder, Holierhoeksepolder en recreatiegebied Poldervaart. Minimaal 3 territoria van Snor in het Vockestaertgebied. In de Rietputten slechts 1 territorium (vorig jaar nog 4). Verder werden nog Snorren gehoord bij Schipluiden en in het Abtswoudse Bos (west). Tot begin juli zijn er langs het pad naar de vogelhut en de Rijskade minimaal 3 zingende Cetti’s Zangers gehoord. Eén waarnemer meldde op 6 juni ook juvenielen te hebben gezien. Op basis van het aantal meldingen van zingende Spotvogels wordt het aantal territoria geschat op 15. Daarvan waren 5 afkomstig uit de Broekpolder (incl. De Ruigte), 4 uit de Vockestaert en 3 uit het Abtswoudse Bos. De overige Spotvogels werden gehoord in Polder NoordKethel, de Duifpolder en bij Maasland. Op drie plaatsen in de Broekpolder waren in juni (zingende) Grauwe Vliegenvangers aanwezig. Ook in De Ruigte werd een Grauwe Vliegenvanger waargenomen. Een Matkop werd op 20 juni gezien langs de Rijskade en op 7 juli waren 2 exemplaren aanwezig op de dijk die achter de vogelhut loopt. 20

Grauwe Klauwier

Foto: Ben van den Broek

Op 23 mei werd in de Kandelaar eerst een vrouwtje en 10 minuten later een mannetje Grauwe Klauwier ontdekt. Al snel bleek het voor ons gebied om een uniek broedgeval te gaan. Vanwege de zeldzaamheid als broedvogel en de kwetsbaarheid van het gebied werd besloten om dit broedgeval stil te houden. Bij dit unieke broedgeval zijn 4 jongen grootgebracht. De vogels zijn in ieder geval nog tot medio augustus in het gebied gebleven met af en toe een uitstapje naar de Vockestaert. Een aantal mensen heeft zich ingespannen om de rust rond de nestplaats te bewaren; zeker toen men in juli besloot om tot vlak bij de nestplaats te gaan maaien. In de Broekpolder werden de afgelopen periode nog op 3 plaatsen Wielewalen (al dan niet roepend) waargenomen. In de Aalkeetbinnenpolder (net over het spoor bij de Rietputten) kon een broedgeval worden vastgesteld. Op 10 juni werd een overvliegende Appelvink gezien in de Broekpolder. Ook was daar op 3 juli nog een exemplaar ter plaatse. Tot zover dit overzicht met dank aan alle waarnemers die de moeite hebben genomen hun waarnemingen door te geven. Voor vragen of opmerkingen over dit overzicht kan contact worden opgenomen met Jan van der Meulen, tel.: 010-4715415 of email: [email protected]

21

Programma Overzicht Voor zover niet nader aangegeven vinden de bijeenkomsten plaats in ons verenigingsgebouw “De Boshoek” aan het Bospad en beginnen ze om 20.00 uur. PWG SWG VWG PaWG

Plantenwerkgroep Strandwerkgroep Vogelwerkgroep Paddenstoelenwerkgroep

Wo 01 okt PWG-excursie naar de Plantage in Schiedam. Hier staan veel monumentale bomen en ook veel banken. Bovendien is het internationale ouderendag, dus we hebben wat te vieren. Het is het oudste stadspark van Nederland. Het werd diverse malen heringericht. Tijd: ±10.30 ter plekke bij het monument. Vooraanmelden bij Priscelline, 010-4740030 of [email protected]. Za 11 okt

VWG-halve dag excursie. Bestemming is de Maasvlakte, waar we hopelijk kunnen genieten van wat zeetrek, als de weersomstandigheden zich daarvoor lenen. Het is de bedoeling om ongeveer tot 13:00 uur daar te vertoeven. Aanmelden bij Loek Batenburg, tel. 010-5922697. We vertrekken om 07:00 uur vanaf de parkeerplaats bij de voormalige It's, Nieuwpoortweg 2 in Schiedam.

Wo 15 okt PWG-avond. “Wat hebben wij in de vakantie beleefd?” Breng foto’s of verhalen mee. Ook al ben je niet verder geweest dan de stoeptegels, misschien heb jij dan juist de Kleine majer gezien. Ook een artikel of boek, dat je aansprak kan uitgangspunt zijn. Aanvang 19.45 uur. Di 21 okt

PaWG-inventarisatie-excursie in het Volksbos Lickebaert. Verzamelen om 10.00 uur bij de ingang van het Volksbos. De excursie duurt tot ca. 13.00 uur. Vooraanmelden is niet nodig.

Za 25 okt SWG-excursie naar Yerseke. Vorig jaar waren er tientallen zonneroosjes te zien en honderden prachtige blauwgrijze bostelwormen. Waarschijnlijk zitten die er nog steeds en misschien komen we weer wat nieuwe exoten tegen? Aanvang 22

excursie 09.00 uur. Vooraanmelden bij Mick Otten (0628964475 of [email protected]). Do 30 okt Algemene lezing over zeeanemonen, koralen en kwallen door Mick Otten. Aanvang 20.00 uur in de Boshoek. Voor verdere informatie zie elders in Struinen. Wo 05 nov PWG-avond. “Je wilt er geen boeket van op je tafel”. We bespreken de Amarantenfamilie. Hiertoe behoren 12 geslachten en wel 46 of meer soorten. Werk aan de winkel dus. Trek zelf iets bloemigs aan voor de kleur. Aanvang 19.45 uur. Do 13 nov Algemene lezing: Geheimen van roofvogels ontdekken met gps-loggers door Stef van Rijn. Aanvang 20.00 uur in de Boshoek. Voor verdere informatie zie elders in Struinen. Di 18 nov PaWG-inventarisatie-excursie in het Volksbos Lickebaert. Verzamelen om 10.00 uur bij de ingang van het Volksbos. De excursie duurt tot ca. 13.00 uur. Vooraanmelden is niet nodig. Wo 19 nov PWG-avond. Ofwel we gaan verder met de Amaranten, maar wil je iets geurigers, dan kunnen we de Anjerfamilie onder handen nemen. Wel eens van Kransmuur gehoord? Doe nu een parfum op voor de totaalbeleving (mode). Aanvang 19.45 uur. Vr 21 nov VWG-avond. Vanavond wil Berend de Haan graag vertellen over de Rietputten, en daarbij de foto's laten zien, die hij in de loop van de jaren daar heeft gemaakt. Een leuke bijkomstigheid is het waarschijnlijk ook om te zien hoe Berend vertrouwd is geworden met het fotograferen. Za 29 nov SWG-excursie naar Burghsluis. Stenen keren, het strandje afstruinen en de begroeide pontons bekijken. Hier is altijd wel wat te zien. In 2012 vonden we er toch maar mooi een voor Nederland nieuwe soort zeenaaktslak. Aanvang excursie 12.00 uur. Vooraanmelden bij Mick Otten (06-28964475 of [email protected]). Wo 03 dec PWG-avond. We bespreken elk een exoot. Uitgangspunt kan zijn het boek Veldgids Exoten door Menno Soes e.a. (KNNVuitgave) Kleding vrij. Aanvang 19.45 uur.

23

Zo 07 dec VWG-dagexcursie. Vandaag staat een rondje Delta op het programma. Dus dat betekend dat we gaan kijken in Stellendam, de Brouwersdam, de inlagen, en waar we daarna nog aan toekomen. Aanmelden bij Wilma van Holten, tel. 0620787430. Bij aanmelden voor vrijdag kan ook mijn gewone telefoonnummer gebruikt worden, tel. 010-4264932. Vanaf vrijdag graag mijn mobiele nummer gebruiken. We vertrekken om 09:00 uur vanaf de parkeerplaats bij de voormalige It's, Nieuwpoortweg 2 in Schiedam. Di 16 dec PaWG-inventarisatie-excursie in het Volksbos Lickebaert. Verzamelen om 10.00 uur bij de ingang van het Volksbos. De excursie duurt tot ca. 13.00 uur. Vooraanmelden is niet nodig. Wo 17dec PWG-avond. Feestelijke afsluiting van het jaar. We doen een Quiz, waarvoor we in de loop van het kwartaal allemaal een paar vragen gemaakt hebben. Aanvang 19.45 uur. Vr 19 dec VWG-avond. Jan van der Meulen heeft zich bereid verklaard om weer een mysteriequiz te houden. Deze avond staat garant voor gezelligheid en we leren ook nog wat als het goed is. Als het kan graag pen en papier meenemen. Een verrekijker is ook handig. Za 27 dec SWG-excursie naar Westkapelle. Benieuwd of er zo laat in het jaar veel bijzonders is te vinden. Zo niet, dan ben je er ‘even’ lekker uit geweest na twee kerstdagen binnen. Aanvang excursie 09.45 uur. Vooraanmelden bij Mick Otten (06-28964475 of [email protected]). Wo 07 jan PWG-avond. Traditioneel Takkenavond. Breng knoppentabel, loep en mesje mee. Ook andere wetenswaardigheden over bomen zijn welkom. Aanvang 19.45 uur.

24

25

Contactpersonen en adressen deel 2

Plantenwerkgroep: woensdagavond Priscelline van de Pas, tel. 010-4740030 E-mail: [email protected] Srandwerkgroep: excursies Mick Otten, tel. 010-5990161, 0628 964 475 E-mail: [email protected] Vogelwerkgroep: vrijdagavond Wilma van Holten, tel. 010-4264932 E-mail: [email protected] Hans Zevenbergen, tel. 010-4755111 E-mail: [email protected] Paddenstoelenwerkgroep: Loek Batenburg, tel. 010-5922697 E-mail: [email protected] Homepage afdeling Waterweg-Noord: http://www5.knnv.nl/waterweg-noord Webmaster: Marie Baar, tel. 010-4662921 E-mail: [email protected] Groen meldpunt: Voor het aanmelden van (groene) milieudelicten, tel. 010-2743333

26