Conferentie
Sociale uitsluiting, Gezondheid en Mensenrechten Woensdag 10 april 2013, Eindhoven
Hoe menselijk willen wij hierop reageren?
Verslag Ter gelegenheid van de internationale dag van Gezondheid is er op 10 april in Eindhoven een conferentie georganiseerd, door stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen. Het thema was “Sociale uitsluiting, Gezondheid en Mensenrechten”. Dit initiatief werd door meerdere organisaties ondersteund m.n. Stichting De Vonk, EAPN-NL, Feniks, Humanitas-Eindhoven, Indigo-wereld, Stichting Niet voor jezelf, Stichting Shakti, Provinciale Vrouwenraad Noord-Brabant, Stichting Welzijnszorg Eindhoven. “De wardigheid van mensen moet onaantaastbaar zijn.” Deze goed bezochte conferentie had de bovenstaande zin hoog in het vaandel staan. Na het verwelkomen van de dagvoorzitter, Carola Eijsenring, opende Firouzeh Hamidian Rad, voorzitter van de stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen, de conferentie. Zij vertelde: vrouwen hebben een grote rol in de zorgverlening aan kinderen, mannen, zieken en ouderen, terwijl de gezondheid van henzelf achter blijft. Wij willen hier aandacht voor vragen en acties ondernemen.
Firouzeh Hamidian Rad
Armoede onder alleenstaande moeders en hun kinderen is hoog. Wat de gezondheid in belangrijke mate aantast is armoede en sociale uitsluiting. Het CBS rapporteert dat meer dan 1,2 miljoen mensen in armoede leven: rond de 400,000 daarvan zijn kinderen. De meeste van deze kinderen leven met alleenstaande moeders.
De overheid bestrijdt de armen, niet de armoede. Er wordt valse beelden over uitkeringsgerichtigden gepubliceerd m.n. ze zijn “luie mensen”, “de frauders”, “niet nuttig zijn voor de samenleving”. “De splinter in het oog van anderen zien & de balk in je eigen ogen niet zien” ,
1
is een gezegde die Firouzeh aanhaalde Zij verwees naar het artikel 25 van de Universele Verklaring van de rechten van de mens en zei dat de waardigheid van mensen onaantaastbaar moet blijven. Mensen kunnen geisoleerd worden als ze hun gevoel voor zelfrespect kwijt raken. Onderstaande vraag kwam in haar afronding: Is het niet tijd geworden dat wij onze liefde, wilskracht en kennis voor een menswaardige leven, voor een wereld zonder armoede, discriminatie & gelijke behandeling van mensen met elkaar te bundelen en het leven gaan veranderen? Daarna nodigde dagvoorzitter Carola Eijsenring de eerste ervaringsdeskundige, Johanna de Reus, uit. De bezuinigingen in de zorg kunnen het risico van isolatie van mensen vergroten. Johanna de Reus vertelde over haar zorgen over de bezuinigingen en de eigen bijdrage in de zorg en de effect die deze op het leven van ouderen, meervoudig gehandicapten en mensen binnen de geestelijke gezondheidzorg met een minima niveau inkomen, kunnen hebben.
Johanna de Reus
Johanna woont in Helmond op een minima niveau en is de moeder van een mentaal gehandicapte dochter die in een instelling, in een andere gemeente verblijft. Door de nieuwe regelingen kunnen ze elkaar minder vaak ontmoeten. Vervolgens sprak ervaringsdeskundige Els Lemmen van de EVA groep in Helmond. Slechte gezondheid kan tot sociale uitsluiting leiden. Het begon met een gat in haar knie, toen ze 10 jaar was. Ze kreeg een verkeerde diagnose. Uiteindelijk werd ze 20 jaar later geopereerd en kon ze weer met werken beginnen. Zij was getrouwed en heeft kinderen gekregen. Later moest ze vanwege 2
haar echtscheiding verhuizen en weer een baan zoeken. Door een verkeersongeluk kwam ze in een WSW baan terug. Door het rapport van artsen, mag ze nog maar maximaal 20 uur per week werken en daardoor moet ze levenslang in de bijstand ondanks dat ze 20 uur/week werkt. Ze vertelde hoe haar lage inkomen haar leven heeft beperkt m.n. in de mogelijkheid om samen te wonen, op vakantie te gaan en/of vaker met haar kinderen te zijn. Ze zei dat leven op minimum niveau niet standaard moet zijn, maar een uitzondering. We vechten voor een menswaardige bestaan voor ons en voor iedereen.
Els Lemmen
Daarna sprak Tine Ansems, directeur van De Vonk, over uitsluiting bij ouderen. Slechte gezondheid en laag inkomen staan aan de top als oorzaken van uitsluiting. Slechte gezondheid, laag inkomen, onvoldoende toegang tot voorzieningen en sociaal burgerschap, doubbele vergrijzing en schaamte voor de eigen situatie werden genoemd als oorzaken van uitsluiting bij ouderen. Hoewel de Nederlandse ouderen tot de toppers van Europa behoren, leven er toch tenminste 200,000 ouderen op minimum niveau in Nederland(CBS/SCP, 2009). Bij mensen met een laag inkomens gaat tot 86% van het inkomen op aan vaste lasten.
3
Niet-Westerse allochtone ouderen hebben een grotere kans om in een sociaal isolement te komen, 53% van allochtone ouderen heeft een laag inkomen en 1/3 leeft onder de armoedegrens. Onvolledige AOW, thuiswonende kinderen hetgeen gevolgen heeft voor aanvullende financiële ondersteuning, onbekendheid met voorzieningen en voorzieningen die niet op andere culturen zijn ingericht zijn genoemd als een aantal oorzaken van sociaal isolement.
Tine Ansems
Kostenstijgingen (energie, wonen, vervoer, boodschappen etc.), een opeenstapeling van effecten van bezuinigingen en verhoging van de eigen bijdrage voor allerlei zaken helpen mensen steeds meer thuis te blijven en afhankelijker te worden. Sociale uitsluiting bij ouderen neemt toe en het is van belang om die onder de aandacht van overheden te brengen, vond Tine Ansems. Marom Ayoubi, onderwijspsycholoog van Opvoeders van Nu, vertelde vervolgens hoe sociale uitsluiting de hersenen en identiteit van jongeren beinvloedt. Als definitie van uitsluiting noemde zij: Strategieën die groepen gebruiken om zich te onderscheiden van “outsiders” en om hen de toegang tot waardevolle hulpmiddelen te beletten of te bemoeilijken. Diskwalificeren, schrappen, uitbannen en boycotten zijn een aantal synoniemen van uitsluiting. Bij uitsluiting is er sprake van ondersheid tussen “wij” en “zij” en de boodschap is: - we willen jou niet - Je hoort er niet bij - Je deugt niet
4
Arm zijn en wonen in eenoudergezin zijn een paar omstandigheden die tot uitsluiting leiden. Uitsluiting beperkt de ontwikkeling en geeft een negatief zelfbeeld, dit veroorzaakt stress en angst. Hierdoor gaan ze meer alcohol en drugs gebruiken en/of zich extremistisch gedragen.
Marom Ayoubi
Betrokkenheid, aandacht geven, en liefdevolle communicatie helpt hen te leren positief te blijven in een negatief wereld, zei Marom Ayoubi. Daarna droeg Carola Eijsenrijg haar gedicht voor:
Carola Eijsenring
5
... Het kan je zomaar gebeuren, het kan ons allemaal zomaar gebeuren. Een kewestie van een beetje pech of een beetje geluk. Paula Dijkema, onderzoeker GGD Zuidoost Brabant, kwam daarna aan de beurt.
Paula Dijkema
Armoede in Eindhoven ligt boven het gemiddeld in de regio Zuidoost-Brabant. 9,1% van de huishoudens in Eindhoven zit in armoede, vergelijken met 6.7% in de regio, en armoede onder minderjarigen in Eindhoven is 11,8% , terwijl dat in de regio 8,7% is. Gezondheid en ziekte zijn ongelijk verdeeld over de sociaal-economische groepen. Mensen met een minimum inkomen, een slechte gezondheid en eenoudergezinnen zijn van risicogroepen met betrekking tot uitsluiting, zei ze. Volgens de cijfers van het CBS in 2009, liepen110,000 mensen met het risico tot uitsluiting in de regio Zuidoost-Brabant; ruim 30,000 van hen was 65 plusers. 23% van de huishoudens met kinderen in Eindhoven is eenoudergezin, dat is hoger is dan de 16% in de hele regio Z.O.B. Volgens recent onderzoek zijn er 6,222 eenoudergezinnen in Eindhoven. Kinderen en jongeren uit eenoudergezinnen lopen een hogere risico tot psychische problemen, overgewicht en roken en de ouders ervaren vaker opvoedingsstress. Zij roken vaker en hun gezondheid blijft achter. Ze hebben financiële zorgen en voelen zich eenzaam.
6
Volgens Paula Dijkema hebben alleenstaande ouders meer behoefte aan sociaal-emotioneele ondersteuning, WMO-voorzinningen (opgroei- en opvoedingsondersteuning), ontspanning en lotgenotencontact. Na de pauze vertelde Najla Wassie, advieseur/trainer bij Pharos (Landelijke kennis en advies centrum voor vluchtelingen), over de vluchtelingen en sociale uitsluiting.
Najla Wassie
Zij heeft het vluchtelingenbestaan op drie niveaus bekeken: Micro (individueel), Meso (familie en vrienden) en Macro (leefomgeving en overheidsbeleid). Vluchtelingen hebben vaak onvoorstelbare traumatische ervaringen (o.a. geweld, oorlog) achter de rug. Ze maken zich zorgen om de familie die ze hebben achter gelaten. Zij hebben een onduidelijk toekomst perspectief en leiden vaak aan slaapstornissen, depressie en psychosomatische klachten. Vluchtelingen ervaren vaak sociaal isolement, armoede en een slechte gezondheid. Ze ervaren ook een sociaal zwevende positie en afhankelijkheid. Veel vluchtelingen zijn hoog opgeleid hebben werkervaringen terwijl er hoge werkloosheid onder hen bestaat. Najla Wassie rondde af met de volgende zin: Vluchtelingen zijn normale mensen met abnormale ervaringen. De laatste spreker, Martijn van Lanen, onderzoeker Sociale studie Fontys Eindhoven, kon helaas niet aanwezig zijn. Carola Eijsenring droeg haar twede gedicht voor: Als de stilte openbarst, komt de woestijn tot leven 7
... Vulkanisch kind, alleen op het plein, moest gedoofd Voor ze mocht leven. Tenslotte was er discussie met het publiek: - ... Voor de politiek is het leerzaam om de werkelijke verhalen te horen. - ... Organisaties en de politiek kunnen samen naar de oplossingen zoeken. - ... Er wordt geen rekening gehouden met ervaringsdeskundigen. - ... Men praatte over armoede in Africa en wilde niet de armoede in Nederland erkenen. - Waarom zijn we hier?!!! Er is geen armoede!! - ... Het is belangrijk mensen een stem/gezicht te geven. - ...Ook is hier de landelijke samenwerking van belang. - ... Als men hard moet werken om te kunnen eten, hoe kan men dan voor anderen klaar staan??? - ... Er zijn veel mensen met heel hoge salarissen en de gemeente doet er niks tegen. - ... Het is belangrijk dat mensen te weten komen wat er aan de hand is en hoe anderen moet rond komen. - ... De gemeente doet niks voor ons, we moeten samen werken. - ... Het is goed om de media op een positieve manier te gebruiken. - ... Stel je niet afhankelijk op de politiek of professionals! Wees maar proactief en samen. - ... Het is belangrijk om elkaar te vinden, niet alleen lokaal, maar ook landelijk. - ... Morgen avond is er in Eindhoven nog een andere bijeenkomst over armoede. - ... ... Onze “Eigen kracht” zit bij ons “Samen”
We laten elkaar niet los! Wij zoeken samenwerking, wie wil er meedoen??
8
Stichting Samen voor Gezondheid van Vrouwen
9
