Compartment C, Car 293, 1938 olieverf op doek, Edward Hopper

Compartment C, Car 293, 1938 olieverf op doek, Edward Hopper

Geoffry Clements/ORBIS

Wat doet reizen met mijzelf? 2

2

Wat doet reizen met mijzelf? 3

Wat doet reizen met mijzelf?

Kimberley Perrin 6119549 Bachelorsscriptie Culturele Antropologie Onder begeleiding van Flip Lindo Woorden Aantal: 11 427

3

Wat doet reizen met mijzelf? 4

Voor elke reiziger

4

Inhoudsopgave INLEIDING ........................................................................................................................................................ 6 WAT IS REIZEN? .............................................................................................................................................. 10 DE ZELF OP REIS.............................................................................................................................................. 16 DE ZELF IN HET DAGELIJKSE LEVEN ALS PASSAGIER......................................................................................................... 16 DE ZELF ALS ZWERVER ............................................................................................................................................ 18 DE ZELF ALS NATUURLIEFHEBBER .............................................................................................................................. 20 DE ZELF EN DE ANDERE ZELFS ................................................................................................................................... 23 DE ZELF EN DE ‘ANDER’ ........................................................................................................................................... 25 DE ZELF ALS MODERNE PELGRIM ............................................................................................................................... 27 DE ZELF IN DE DAGELIJKSE OMGEVING ........................................................................................................................ 29 CONCLUSIE ..................................................................................................................................................... 32 LITERATUURLIJST ........................................................................................................................................... 36 ARTIKELEN & BOEKEN ............................................................................................................................................ 36 WEBSITES ............................................................................................................................................................ 38 BIJLAGE MUZIEK ............................................................................................................................................. 39 1.

JEFFERSON AIRPLANE - EMBRYONIC JOURNEY ........................................................................................ 40

2.

TRACY CHAPMAN – SHE’S GOT HER TICKET ....................................................................................................... 40

3.

CAT STEVENS – WILD WORLD ........................................................................................................................ 41

4.

BOB MARLEY – RUNNING AWAY. ................................................................................................................... 42

5.

ESTRELLA MORENTE – VOLVER....................................................................................................................... 44

6.

EDDIE VEDDER – SOCIETY .............................................................................................................................. 45

7.

10 CC – DREADLOCK HOLIDAY ....................................................................................................................... 46

8.

MELANIE SAFKA – BEAUTIFUL PEOPLE ............................................................................................................. 47

9.

STING - ENGLISHMAN IN NEW YORK ................................................................................................................ 48

10.ALEXANDER – TRUTH ........................................................................................................................................ 49 11.THE TALLEST MAN ON EARTH – THE DREAMER ...................................................................................................... 51 MIJN REISBIOGRAFIE ...................................................................................................................................... 52

Inleiding (Bijlage

Jefferson Airplane - Embryonic Journey)

Reizen is een universeel fenomeen dat betekenis heeft op individueel niveau. Vakanties zijn nooit hetzelfde. Passies ontwikkelen zich, vriendengroepen veranderen en nieuwe reisverlangens ontstaan. Elke reis vertrek ik naar het buitenland met andere verlangens om te bevredigen. Reizen brengt mij fysiek en geestelijk in beweging, het doet iets met me. Het verlangen komt steeds opnieuw terug, en niet alleen bij mij, maar bij meer dan één miljard mensen (WTO, http://mkt.unwto.org/en/barometer). Ieder mens heeft een eigen levensdoel, en zo ook een eigen reisdoel. Bovendien heeft elk individu per moment verschillend een ander levensmotto, ofwel een andere reis voor ogen om te realiseren. Reizen is een heel breed begrip. Een invidu reist als hij enkele dagen in het buitenland doorbrengt, maar meerdere maanden kan ook. Het buitenland kan variëren van een Westerse stad tot het platteland in een derdewereldland. Iemand reist wanneer hij zich vrijwillig naar het buitenland begeeft, onafhankelijk van de tijdsduur en bestemming. Elke reis is verschillend voor het individu; elke reis bestaat maar één keer. Daarom zal deze scriptie zich enkel op mijn eigen visie op reizen richten. Om te begrijpen waar toeristen naar op zoek zijn, is het eerst noodzakelijk te begrijpen waar ik zelf naar op zoek ga in het buitenland. Hieruit vloeit de volgende onderzoeksvraag voort ‘Wat doet reizen met mijzelf?’ In hoeverre is het mogelijk onderzoek te doen naar de zelf, waren gedachtegangen die mij wakker hielden, met vragen als ‘wat heeft de lezer aan mijn subjectieve kennis?’ Volgens Turner & Turner (1978) is subjectieve kennis net zo waardevol als objectieve neutrale observaties verkregen door een ander: ‘When the deeper levels of the self, deeply tinctured by culture, are reflexively engaged, the knowledge brought back from the encounter between the self as subject and the self as object may be just as valid as knowledge acquired by “neutral” observations of others.’ (Turner & Turner 1978: p.xxv) Onderzoek naar de zelf leidt tot een ontmoeting tussen de zelf als onderzoeker en als onderzoeksobject. Een onderzoeker gaat systematisch te werk, maar zijn keuzes zullen altijd

Wat doet reizen met mijzelf? in bepaalde mate worden gestuurd door zijn persoonlijke overwegingen. Een onderzoeker streeft ernaar om de werkelijkheid van het onderzoeksobject te doorgronden. Omdat de

7

werkelijkheid afhankelijk is van de interpretaties door individuen, is mijn werkelijke zelf pas te begrijpen met behulp van mijn eigen interpretaties van mijn handelingen. De zelf als object is door mijzelf geconstrueerd. Ik zal proberen duidelijk te maken hoe deze constructie is verlopen. Allereerst heeft de zelf als onderzoeker altijd een geschiedenis, die van invloed is op het beschrijvende en verklarende onderzoeksproces: ‘I can only write from my own point of view. And my point of view has a history. It draws on the political dispositions I brought from “home”. (…) the anthropologist, as both political actor and subject, is at the center of this descriptive and explanatory process. Inevitably, any account must be partial and subjective, but is also political in a more formal sense. Its value, at least in part, must lie in the transparency of these conditions.’ (Lindisfarne, aangehaald in Geros, 112)1 De reisgeschiedenis van mijzelf is opgenomen in de reisbiografie om een kwantitatief beeld te scheppen van mijn ondernomen reizen. De passages uit mijn dagboeken geven inzicht in de betekenis aan de reizen die ik heb gemaakt. Ik heb gekozen om letterlijk mijn reisgedachtes te kopiëren, en niet achteraf mijn gevoelens te verwoorden om te voorkomen dat mijn inlevingsvermogens gekleurd zijn door mijn huidige perspectief op reizen. Dit zelfonderzoek houdt het midden tussen wat antropologen noemen single-sited en multi-sited onderzoek (Sorge & Roddick 2012). In single-sited is een bevolkingsgroep gedurende jaren het onderzoeksobject, in multi-sited wordt het onderzoeksobject vergeleken in verschillende plekken. In dit zelfonderzoek zal ik mijzelf onderzoeken in de verschillende reizen die ik gemaakt heb in de afgelopen jaren. Dit onderzoek is een zoektocht naar kennis over wat reizen met iemand doet langs een reizende zelf, genaamd ik. Om deze kennis relevant te maken zal ik gebruik maken van het

1

2

Lindisfarne, aangehaald in Geros, 112 Jarvis, R. (1997). The Deptford Mice Almanack. United Kingdom: Macdonald Young Books.

Inleiding

onderscheid in kennis, zoals gemaakt door Jarvis (1997: 69, aangehaald in Ingold 2007). 2De

7

Wat doet reizen met mijzelf? moderne manier van denken over kennis is het verbinden van kennisbronnen tot een compleet geheel, een opeenstapeling van specifieke fragmenten in de structuur. Deze opeenstapeling

8

van kennis, die verticaal van aard is, heet occupation of knowledge. Het doet er bij het bezitten van kennis niet toe hoe je er aan gekomen bent, maar dat je kennis bezit. Anderzijds, bij habitation of knowledge, gaat het om het pad, het bewandelen van kennis – nieuwe objecten verschijnen en oude objecten verdwijnen. Kennis is beweeglijk en kun je niet bezitten, het verandert steeds en vanuit deze benadering is kennis een lijn van beweging door de wereld, waarin iemand ‘knows as he goes’, aldus Ingold (2000: 299-230). In dit persoonlijk onderzoek zullen verschillende visies over reizen worden samengebracht om te begrijpen wat reizen is. Anderzijds zal kennis tijdelijk zijn, om de lezer te laten zwerven door dit essay, en zijn gedachtegang te stimuleren. Volgens Ingold (2007: 93) ontbreekt het bij getypte teksten aan beweging, omdat getypte letters geen ruimte bieden voor de onzichtbare beweging. Om toch beweging in mijn verhaallijn te krijgen zal ik persoonlijke fragmenten uit mijn reisdagboeken gebruiken, om de lezer mee te slepen naar een specifiek moment in mijn reis. Maar woorden zijn niet alles, bijpassende liedjes

zullen de reis compleet maken. In

de bijlage zijn de teksten opgenomen, de liedjes zijn in volgorde op de CD te beluisteren.In ‘mijn resibiografie’ zijn foto’s toegevoegd om de reizen tastbaarder te maken. De opbouw van dit essay ziet er als volgt uit. Allereerst zal in hoofdstuk 1 reizen gedefinieerd worden. Met behulp van Turner (1969) en aanvullingen van MacCannell (2011) en Van Gennep (1960) zal reizen als ritueel worden gedefinieerd. In hoofdstuk 2 zal de diversiteit aan reizen de revue passeren. De zelf komt allereerst in het dagelijkse leven als passagier aan bod. Het dagelijkse leven beschrijf ik met ‘de structuur’ van Turner (1969) en de puntenverbinding van Ingold (2007). De ‘structuur’ is de vaste patronen waar de zelf aan voldoet in de dagelijkse omgeving. In het ritueel van Turner verliest het individu op reis haar structuur, de zelf is beland in de anti-structuur. De zelf zal op zoek gaan naar haar verlangens op reis. In de anti-structuur verandert de zelf deels naar een zwerver gebruik makend van de lijnen van Ingold (2007). In de natuur verandert mijn zelf in de avonturier van Simmel, op de vlucht van de structuur en op zoek naar tijdelijkheid (1950). Een zelf die ook op zoek gaat naar contact met andere reizigers ‘de andere zelfs’ om de emotionele batterij op te laden (Turner 1969; Collins 2004), en de zelf te ontwikkelen en te veranderen in ‘de zelf de van mind-walking (Ingold 2010). In de ‘conclusie’ zullen de hoofdstukken verbonden worden

Inleiding

“ander”’. Tenslotte ga ik proberen zelf op reis te gaan in de dagelijkse omgeving met behulp

8

Wat doet reizen met mijzelf? tot een geheel van occupational knowledge. Hier zal ik kritiekpunten aandragen en ideeën

9

Inleiding

voor vervolgonderzoek.

9

Wat doet reizen met mijzelf?

Wat is reizen?

10

Wanneer ik vakantie heb, reis ik zoveel mogelijk. Het woord vakantie is terug te leiden naar het Latijnse woord vacare, dat ‘vrij zijn’ en ‘leeg zijn’ betekent. Ontleend aan het middeleeuwse

Latijnse

woord

vacantia

verstaat

Van

Dale

(http://surfdiensten3.vandale.nl/zoeken/zoeken.do) hieronder ‘dag waarop geen rechtspleging geschiedt’. Het Engelse holiday is ontstaan uit holy days, ‘heilige dagen’ met een dubbele betekenis, namelijk als religieuze dagen en als dagen van ontspanning. Uitgaande van een structurele benadering, staat vakantie in contrast met het dagelijkse leven. Tijdens vakantie heb je vrijstelling van je verplichtingen in de samenleving, en heb je de mogelijkheid om te reizen. Toerist is een veelgebruikte benaming voor ‘mensen die reizen naar plaatsen buiten hun gebruikelijk milieu, die niet meer dan één jaar voor vrije tijd, zaken en andere doeleinden blijven en die niet beloond worden voor hun activiteit ter plaatse’, aldus de definitie van de World Tourism Organisation (WTO; http://nl.wikipedia.org/wiki/Toerisme).VanDale (http://surfdiensten3.vandale.nl/zoeken/zoeken.do) definieert toerist als ‘iemand die het reizen voor zijn genoegen, als ontspanning beoefent, m.n. in een hem vreemd gebied, meestal met het doel verschillende bezienswaardige of bekende plaatsen te bezoeken.’ Toch schaar ik me liever niet onder definitie van toerist, omdat deze voor mij een pejoratieve connotatie heeft. De negatieve bijklank blijkt uit het voorbeeld van het McDisneyzation-effect, waarin toeristische plekken worden aangepast aan de wensen van de toeristen, namelijk voorspelbare, efficiënte, berekende ervaringen gecontroleerd door niet-menselijke technologieën (Rojek & Urry 1997: 3, 97). Toeristen zien zichzelf liever ook niet als toeristen, omdat toerisme een commerciële en oppervlakkige bijklank heeft (Bruner 2005: 7). Ik noem me liever een reiziger. Reiziger is voor mij een benaming van een daadkrachtig individu. Van Dale (http://surfdiensten3.vandale.nl/zoeken/zoeken.do) definieert reiziger als de ‘ruiter, man te paard’ vermoedelijk ontleend aan Middelhoogduits reisiger, de

betekende vroeger iemand die reisvaardig was te paard. Later kreeg het de betekenis voor iemand die diende onder een krijgstocht, en ging vechten voor zijn volk. Beide betekenissen ondersteunen het idee van een individu met daadkracht; een ruiter omdat hij het paardrijden tot zich had gemaakt, en een krijger omdat hij het gevaar onder ogen zag tijdens een strijd

Wat is reizen?

huidige betekenis berust op reizen en op Middelnederlands reiser (reiziger). Een reiziger

1 0

Wat doet reizen met mijzelf? tegen de vijand. Vechten is een teken van moed, ver weg van je vertrouwde omgeving in barre omstandigheden. De hedendaagse reiziger is actief het buitenland gaat verkennen, elke

11

keer met een ander doel. De oorspronkelijke betekenis van ‘reiziger’ legt de nadruk op het realiseren van een doel van de reis: het berijden van het paard of het winnen van de oorlog. De betekenis van ‘toerist’ duidt vooral op het beleven van plezier tijdens de reis. De overeenkomst tussen een toerist en reiziger is dat beide hun land van herkomst verlaten om een andere plek te ontdekken en ervaren. En hoewel hun doelen en redenen kunnen variëren, komen de stappen om het te realiseren overeen. Het reizen naar een nieuwe plek, het zijn op die plek, en het terugkeren naar huis. Deze terugkerende fases zijn belangrijk om te begrijpen wat een individu ervaart tijdens een reis; de ervaringen kunnen verschillen. Het ritueel van Turner (1969: 94) vertoont overeenkomsten met de genoemde fases van een reis. Een ritueel heeft in zich de een opeenvolging van geformaliseerde handelingen, die bij elke reis terugkeren in dezelfde volgorde. Het ritueel bestaat uit de (1) preliminele fase (2) liminele fase (3) postliminele fase (Turner 1969: 166). Turner baseert zijn ritueel op de rite de passage van Van Gennep met de (1) separatiefase (2) transitiefase (3) incorporatiefase. De rite de passage legt de nadruk op verandering, waar ik later in dit hoofdstuk op terug zal komen. Het ritueel is toepasbaar op veel terugkerende elementen uit het dagelijkse leven. Omdat het ritueel een universeel toepasbaar fenomeen is, zullen bruikbare onderdelen van ‘de reis als cyclus’ van MacCannell (2011: 64) als handvat dienen voor de invulling van de fases. Turner ziet een ritueel als de onderbreking van ‘de structuur’, hieronder verstaat hij de sociale structuur die hij omschrijft als de verzamelingen van culturele condities, zoals wederzijds afhankelijke instituties, organisatie en de positie van actoren hierin (Turner 1969: 166). ‘De structuur’ bestaat uit de vaste rollen en verplichtingen waar de zelf aan moet voldoen in de thuisomgeving. Een reis is een onderbreking van de sociale structuur, die mijns inziens zowel mentaal als fysiek kan zijn. Turner heeft het vooral over de fysieke afscheiding van de sociale structuur, concreet zijn dat de handelingen van het ‘op slot doen van de

MacCannell (2011: 64-68) benoemt in de preliminele fase de mentale afscheiding van de sociale structuur, namelijk het verlangen, het doel en het plan, alvorens het daadwerkelijk vertrek (Bijlage

Tracy Chapman – She’s got her ticket). MacCannell stelt dat een reis veel

Wat is reizen?

woning’ tot ‘het uitstappen van het vervoersmiddel’ op de vakantiebestemming.

1 1

Wat doet reizen met mijzelf? eerder begint, wegdromen is de eerste terugkerende stap van de reis. Daaruit voort vloeien het voorbereiden en de toestemming om ‘vrij’ te nemen. Hier volgen twee passages uit mijn

12

reisdagboek om achtereenvolgens mentale en fysieke afscheiding van de structuur te illustreren: ‘Fietsend door Amsterdam met de zon in mijn gezicht voelt het alsof ik de hele wereld aankan. De zon heeft een krachtige invloed, mijn energie groeit exponentieel doordat mijn cellen sneller gaan bewegen. De dagelijkse zorgen en de stress om deadlines verliezen langzaam aan betekenis. De drang om meer te genieten van de mooiheid van de wereld neemt toe, en in gedachte droom ik weg naar mooie verre oorden waar ik alles kan doen waar mijn hart naar verlangt. Deze gedachtes vervagen langzaam als de verplichtingen en afspraken weer onderdeel worden van de realiteit. Want ik weet dat als ik aan mijn afspraken voldoe, geld verdien, studiepunten haal, dat deze terugkomende verlangens ook gerealiseerd zullen worden omdat reizen mij iets geeft om naar uit te kijken. (03-03-2013, Amsterdam) Verlangens blijven bestaan tijdens de fysieke afscheiding. Mijn reis naar Zuid-Amerika was mijn grote wereldreis in mijn tussenjaar waar ik maanden naar uit heb gekeken. Ik ben net ingestapt in het vliegtuig: ‘Ik wil wat van de wereld zien, weg uit mijn vertrouwde omgeving om andere culturen en gebruiken te leren kennen. Om te realiseren waar het leven echt om gaat. Lol maken, positief blijven, andere mensen helpen en nog meer andere dingen.’ (09-01-2009, Zuid-Amerika) (Bijlage:

Cat Stevens – Wild World) De liminele fase is bij Turner de belangrijkste fase

van het ritueel. Het individu heeft zich dan fysiek en mentaal losgemaakt uit de sociale structuur, om aan te komen op een plek waar het individu zichzelf ervaart als noch het één,

zijn sociale structuur uit de thuisomgeving heeft geen betekenis meer. Bij Van Gennep (1960) heet de liminele fase de transitiefase, en zoals de naam al aangeeft, is het individu in een overgangsfase van zijn eigen bestaande sociale structuur naar een nieuwe sociale structuur van zijn vakantieland die hij zich niet eigen kan maken.

Wat is reizen?

noch het ander (Turner 1969: 95). Een reiziger is aangekomen op de plek van bestemming en

1 2

Wat doet reizen met mijzelf? De nieuwe structuur, wordt ervaren als de anti-structuur (Turner 1969: VII). In de anti-structuur heeft het individu geen vaste plek, sociale positie, status of leeftijd. Vandaar dat

13

liminele fase een andere benaming is voor deze fase. Een individu ervaart zichzelf als een anomalie, omdat hij in zijn eigen maatschappij geen rol meer vervult, en in het vakantieoord ook een buitenstaander is, die niet honderd procent grip kan krijgen op de normen en waarden. De liminele fase brengt het individu in verwarring omdat niets helemaal klopt, hij loopt altijd het risico om onbeschreven regels te overtreden. Dit gevoel kan bevrijdend en tegelijkertijd grillig aanvoelen voor het individu. Een gevolg is dat het individu zichzelf als tabula rasa kan ervaren, omdat de zelf gedefinieerd in de eigen sociale structuur geen betekenis en rol heeft in de anti-structuur (Turner 1969: VII). Een individu kan nooit helemaal een tabula rasa zijn omdat het verleden mede van invloed is op zijn handelingen. De mate waarin een individu zichzelf als limineel ervaart, varieert per individu en omgeving. In een toeristische westerse stad zal de ervaring van noch het één noch het ander beperkt zijn omdat de normen en waarden van de eigen structuur nog steeds bruikbaar zijn, zoals communicatie in het Engels en bekend zijn met het eten. In een onbegaanbaar gebied in Verweggistan is alles onbekend. Eten bestellen moet met handgebaren, zonder te weten wat de pot schaft. Vertrouwen op het onbekende is een risicovolle onderneming, met twee mogelijke, tegengestelde uitkomsten. Het eten kan smerig zijn en een bron van ziektekiemen, maar het kan ook een van de verrukkelijkste maaltijden ooit zijn. De liminele fase dwingt het individu om nu de dagelijkse zorgen achter zich te laten door mentaal en fysiek op te gaan in het heden (MacCannell 2011: 74). Mensen zoeken deze time out of time op, omdat het een ongestructureerde omgeving is zonder tijdsbesef. De Botton (2002: 20) stelt dat mensen op reis gaan met het doel het ervaren van liminaliteit. Deze doelgerichte afscheiding van ‘de structuur’ kan soms anders uitpakken dan gepland. Het lichaam bevindt zich in de anti-structuur, terwijl de gedachtes nog bij het thuisfront zijn. Mensen hopen dat door de lichamelijke afscheiding van de maatschappij de problemen thuis achterblijven. Je kunt niet weggaan zonder je geest mee te nemen (Bijlage:

Bob Marley –

over de ‘structuur’ die je vanaf een afstand kan ervaren: ‘Reizen doet wat me je. Je voelt je vrij, onafhankelijk, avontuurlijk. Anderzijds probeer te bedenken wat en wie je mist, wat je te wachten staat als je weer terug in Amsterdam bent. Hier ver weg van alles en iedereen waar je om geeft, wordt de

Wat is reizen?

Running Away). De liminele fase zet je ook aan het denken, over het hier en nu, maar ook

1 3

Wat doet reizen met mijzelf? betekenis van al dit opeens relatief. Ik mis bijvoorbeeld niet echt iemand, waarschijnlijk omdat ik alles kan oppakken als ik terug ben, twee maanden is eigenlijk

14

heel kort. Het is echter wel lang genoeg om even van alles te worden losgekoppeld te, en als je weer terug komt weer alles opnieuw vast te koppelen.’ (21-07-2012, Thailand, Azië) (Bijlage:

Estrella Morente - Volver) In de postliminele, ofwel incorporatiefase keert het

individu terug naar zijn samenleving en staat het opnieuw vastkoppelen van de zelf aan de bestaande structuur centraal. De terugreis is vaak vervelend, het duurt altijd lang en is nooit leuk; je gedachtes gaan heen en weer tussen de ervaringen die je hebt beleefd, en de gedachtes over wat je te doen staat nemen steeds meer de overhand. De structuur van de samenleving wordt voelbaar, de verplichtingen van de thuisomgeving die je achter je had gelaten krijgen steeds meer betekenis. De anti-structuur verliest steeds meer aan kracht, de gemaakte voornemens verwateren vaak binnen korte tijd. Toch is terugkomen niet hetzelfde als gebleven zijn. Ergens is er iets veranderd; dat hangt af van de belevenissen. Het is lastig om precies een moment aan te wijzen van een verandering in de zelf als deze zich in een gradueel proces ontwikkeld, maar meestal is er wel een bijzonder moment om aan terug te denken: ‘Alles vervaagt. De vakanties die geweldig waren en onvergetelijk leken, blijken toch naar de achtergrond te verdwijnen. Zelfs gisteren lijk al een eeuwigheid geleden en het is natuurlijk onmogelijk om de precieze details op te halen. Door middel van foto’s blijven sommige herinneringen heel sterk. Van de momenten dat er geen foto’s zijn gemaakt, neemt de moeilijkheid om een bepaald bijzonder moment terug te halen toe. Toch heeft het een sterke emotie in jou losgemaakt.’ (09-03-2011, Amsterdam) Het mooie is dat er altijd een mogelijkheid is dat je veranderd terugkeert van je reis, gepland of ongepland. Pas in de incorporatie zal het individu ondervinden of de ondernomen reis een ritueel of rite de passage is geweest (Van Gennep 1960). Een rite de passage is een status of sociale positie (Van Gennep 1960). Pas bij de terugkoppeling in ‘de structuur’ wordt duidelijk in interactie met de omgeving, of het individu veranderd is tijdens de reis.

Wat is reizen?

bijzondere vorm van het ritueel, omdat het individu een verandering doormaakt in leeftijd,

1 4

Wat doet reizen met mijzelf? Van Gennep (1960) stelt dat rites de passages verschillen in de wijze waarop de subfases zich tot elkaar verhouden. Bij het ritueel van de geboorte ligt de nadruk op

15

incorporatie en bij begrafenissen ligt de nadruk op separatie. Reizen draait om het afwezig zijn uit de dagelijkse structuur, en minder om het vertrekken en terugkeren. Wel is het zo dat afhankelijk van de soort reis, elke fase haar eigen invulling krijgt. Als een fase veel nadruk krijgt, stelt Van Gennep dat de losse fase een op zichzelf staand ritueel kan zijn (Van Gennep 1960). Mijn reis naar Zuid-Amerika had bijvoorbeeld een lange en intens beleefde separatiefase, omdat de voorbereidingen enkele maanden voor vertrek begonnen met het besluit een jaar niet te studeren, ruzie met ouders, vaccinaties en dergelijke. In mijn reis kan deze fase gezien worden als een op zichzelf staand ritueel: de voorbereiding is de separatiefase, de vliegreis de liminele fase, en de aankomst op het vliegveld de incorporatie fase in Zuid-Amerika. De incorporatiefase kan ook een ritueel opzich zijn. Als het individu moeite heeft met het loslaten van de anti-structuur en het koppelen met ‘de sociale structuur.’ De incorporatiefase is begonnen met de fysieke terugreis, zonder de mentale terugkoppeling. Pas als het mentale terugkoppelen start, zal de zelf weer onderdeel zijn van ‘de structuur’ van de thuisomgeving: ‘Al een tijdje terug van vakantie, maar nog steeds een vakantie-dip-sfeertje. Of is er eigenlijk iets heel anders aan de hand? Ik ben er nog niet over uit. Wat ik wel weet is dat terugkomen van vakantie betekent dat je weer thuis komt. Een thuis waar je je veilig voelt, alles aankan, en altijd op iets of iemand terug kan vallen. Helaas heb ik dat gevoel niet echt. Papa en Mama zitten in Frankrijk, dus ben ik de enige die verantwoordelijk is voor mezelf. Want vrienden vallen daarin tegen. Mijn welzijn wordt verspreid over de mensen die ik ken. Kortom het verantwoordelijkheidsgevoel neemt daardoor sterk af. Ik sta er nu dus alleen voor. En op vakantie is dat een geweldig gevoel. Je voelt je vrij, je mag en je kunt alles. Dit in tegenstelling tot het

dat eigenlijk allebei. Dat maakt het een beetje lastig. Want veiligheid kun je niet in je eentje creëren, maar wie is de aangewezen persoon om me daarbij te helpen? Niemand.

(01-09-2011, Amsterdam)

Wat is reizen?

thuisfront, hier wil je veiligheid en op de tweede plaats avontuur. Hihi, en nu mis ik

1 5

De zelf op reis De zelf in het dagelijkse leven als passagier Ik leef in een wereld waarin alles voor mij is uitgestippeld, ik doorloop een schoolcarrière met een baan als doel, krijg twee kinderen, werk parttime en ga uiteindelijk met pensioen om mijn laatste dagen door te brengen in het bejaardentehuis. De thuissituatie is een structuur, waarin keuzes draaien om pragmatische overwegingen en het handhaven van hiërarchische sociale posities. Het streven naar de perfecte ik, zoals ik dat ooit heb geschreven in mijn dagboek: ‘Zoals je kunt bedenken, is dat een onmogelijke taak. Anders geformuleerd, ik kan niet aan alle eisen voldoen, waarvan ik denk dat die op dat moment noodzakelijk zijn om de perfecte ik te zijn. De perfecte ik bestaat uit meerdere onderdelen. De basis is de persoonlijkheid die ik nu heb. Ik ben tevreden met mezelf en met wat ik doe – ik studeer, heb vrienden en doe genoeg leuke dingen. Maar er zijn altijd momenten dat je jezelf tegenkomt, en geen enkele omgevingsfactor positief door jezelf wordt geacht. Op dat soort momenten, wil ik zo slim zijn als…, me zo goed mogelijk kunnen uitdrukken als …, zo sociaal vlot zijn als…’ (18-11-2010, Amsterdam) Reizen is het tegenovergestelde van het dagelijkse leven, met als definitie het opdoen van ervaringen die verschillen van de opgedane ervaringen in het dagelijkse leven, aldus Urry (2002: 1). Ik gebruik de lijnen van Ingold (2007) om te illustreren wat voor mij het verschil is tussen het dagelijkse leven en vakantie. In het dagelijkse leven verplaats ik mij continu van plek A naar plek B, en zodoende van verplichting A naar verplichting B. In verplichting A moet ik voldoen aan de daar bijhorende eisen en bij verplichting B aan andere eisen die voor die situatie geschikt zijn. De overgang van situatie A naar situatie B voelt prettiger als deze zo soepel en snel mogelijk gebeurt. Het verbinden van plek A en B kan in het dagelijkse leven met behulp van de metafoor van het transportmiddel. Als ik in Amsterdam gebruik maak van mijn fiets of het openbaar vervoer om mezelf van A naar B te verplaatsen, dan wil ik dat zonder ongemak. Elke minuut vertraging die ik oploop, of elke omweg die ik moet maken, voelt ongemakkelijk alsof ik tijd verlies. Vertraging geeft een moment van spanning, omdat het behalen van het

Wat doet reizen met mijzelf? volgende doel wordt uitgesteld. Pas na bij het behalen van het doel krijg ik een gevoel van opluchting; het voelt als een herintrede in de wereld.

17

Maar als je het doel niet bereikt, dan groeit de spanning alsof je geen onderdeel bent van de wereld die je probeert te zijn. De wereld heeft me in zijn greep genomen, houdt mij vast in het niets totdat ik mijn doel heb bereikt. Slechts het behalen van mijn doelen is van betekenis voor mij, omdat ik dan tijdelijk een perfecte zelf ben voor die situatie. De zelf is afhankelijk van de omgeving; de zelf is een reactie op de omgeving, waarin een vorm van passiviteit schuilgaat. De metafoor van het transportmiddel illustreert dat het individu een passagier is, die niet actief beweegt, maar wordt voortbewogen van plek naar plek, met als doel het behalen van zijn opgelegde doelen en het bereiken van de plekken (Ingold 2007: 77). Kortom, het dagelijkse leven is een netwerk van transport, waarin de zelf zich passief voortbeweegt totdat de zelf een herintrede doet in de wereld, waarna het proces zich continu opnieuw herhaalt (Ingold 2007: 79). Een complete herintrede van de zelf is lastig, omdat de zelf situationeel en relationeel kan slagen of falen. Hiermee bedoel ik dat het onwaarschijnlijk is dat alle te behalen doelen van de zelf op hetzelfde moment worden voltooid. De zelf zal zich dus altijd deels passief voortbewegen in ‘de structuur’ (Turner 1969: 166) De metafoor van de zelf als passagier vloeit ook voort uit het vastzitten aan de persoon die wij zijn in het dagelijkse leven, zonder daadwerkelijk zeker te zijn of dat de persoon is die wij zijn (De Botton 2002: 59). De structuur van mijn samenleving houdt mij in een hiërarchisch systeem (Turner, 1969: 96). Een hiërarchie waar mensen zich meten aan een imaginaire meetlat en onderling vergelijken op basis van studiekeuze, werk en sociale omgeving. De vertrouwde thuisomgeving houdt je vast in ‘de structuur’ zonder ruimte te bieden voor verandering. Op nieuwe gedachtes komen kan thuis lastig zijn, omdat de omgeving als monotoon, klein en onveranderlijk wordt ervaren (De Botton 2002: 59). Het ervaren van de puntenverbinding en ‘de structuur’ kan bedrukkend zijn. Gelukkig zijn in het dagelijkse leven ook momenten van opluchting als je even kan ontspannen, adem kan halen waar en hoe je daar op dat moment zin in hebt. Het punt blijft dat de zelf loslaten op De zelf op reis

vakantie meer en vaker kan.

1 7

Wat doet reizen met mijzelf?

De zelf als zwerver

18

Mais les vrais voyageurs sont ceux-la qui partent pour partir coeurs légers, semblables aux ballons De leurs fatalité jamais ils ne s’écartent Et sans savoir pourquoi, disent toujours: Allons! Baudelaire Op reis neem ik afstand van de structuur van mijn samenleving. Ik bevind me dan in een liminele fase waarin ik vrij ben, statusloos, omdat niemand weet welke labels in mijn land van herkomst aan mij hangen. Ik kom dan terecht in een samenleving die voor mij ongestructureerd is, waarin ik een anomalie ben omdat ik geen vaste rol vervul. Ik heb de mogelijkheid om het leven te ervaren als een ‘moment in and out of time’ (Turner 1969: 96). Ik probeer vast te houden aan de structuur van mijn samenleving en tegelijkertijd de antistructuur mij eigen te maken, waardoor ik in twee werelden leef op hetzelfde moment. De reizende ik kan nooit falen omdat ik reis zonder plannen. Dagelijks bedenk ik een plan, maar afwijken van dat plan is geoorloofd, omdat er altijd nieuwe betere plannen kunnen ontstaan. Het kan gebeuren dat ik een plan maak, maar dat al snel blijkt dat het een slecht plan is. Dan leg ik me er bij neer en maak ik een nieuw plan. Ik wil open staan voor alles wat op me af komt, alles ervaren door te leven in het hier en nu. Wat ik op de pad ga tegenkomen is onvoorspelbaar, en daarom laat ik me leiden door het moment. Ingold omschrijft deze manier van bewegen als zwerven (2007). Zwerven is het continu onderweg zijn zonder een begin en eindbestemming te hebben (Ingold 2007: 75, 76). Tijdens het zwerven, maakt het niet uit waar ik me bevind. Ik ben altijd op een plek waar de zelf in contact staat met zichzelf en de omgeving. Een zwervende zelf beweegt zich actief voort door de omgeving over een pad dat gevormd wordt op het moment zelf. Het creëren van het pad staat centraal bij zwerven, elk stukje van het pad is van belang om vooruit te komen, zowel figuurlijk als letterlijk. Een zwerver zal nooit het gevoel hebben

geeft hij daar gehoor aan om het contact met zichzelf niet te verliezen. Het enige doel van de zelf is om continu in contact te staan met de zelf.

De zelf op reis

van stilstaan, omdat rust onderdeel is van het pad. Als zijn zintuigen zeggen dat hij moe is dan

1 8

Wat doet reizen met mijzelf? Ontwikkeling, vernieuwing en zelfvernieuwing van de zelf zijn een gradueel proces, omdat de zelf nooit contact verliest met zijn eigen waarnemingen. Een zwerver luistert, kijkt,

19

voelt; zijn gehele zelf is alert op signalen van zichzelf en de omgeving. Zwerven is een houding die je aan kan nemen. Een pad creëren kan bijvoorbeeld ook met een vervoersmiddel, hierbij is de ervaring dat de zelf in het voertuig zich een weg baant door het landschap, in plaats van naar een plek (Ingold 2007: 79). Het landschap kent onvolkomenheden, obstakels, die het transportmiddel moet overwinnen om zijn beloop te kunnen gaan. Tijdsduur speelt daar geen rol in, het neemt de tijd in beslag die daarvoor nodig is. Tijd kan een zwerver niet bezitten: ‘Tijd. Misschien is dat wel iets wat vakantie zo bijzonder maakt. Het verliezen van de vierde dimensie, een invloedrijke dimensie – die het beeld van alles om je heen verdraait. Opeens leidt je een leven met wat je hebt, met wat je ziet en hoort en met wat er op je pad komt. Niks weet je met zekerheid. Tijd bestaat niet. Een logisch verloop bestaat niet meer. Het gaat slechts om de plek en het moment. (oké een tijdstip heeft wel invloed, alleen heb jij geen invloed op wat er op dat tijdstip gaat gebeuren). In tegenstelling tot je natuurlijke habitat. Daar gelden afspraken, zowel formele als informele. Op vakantie, ben je tijdloos, en verstoor je de logistiek van de tijdsdimensie waarin je je bevindt, waar je je zonder dat je het weet grip op kan krijgen, juist door je over te geven. De bussen rijden hier bijvoorbeeld volgens een schema, alleen heb je het idee dat het niet zo is.’ (05-08-2011, Spanje) Vermeld moet worden dat een pure zwervende lijn op reis eigenlijk niet bestaat, maar dat een reis deels een zwervende lijn is, deels transport. Deze afwisseling tussen zwerven en transport is herkenbaar in de jacht van de Inuïts (Ingold 2007: 78). Overdag zwerven zij op zoek naar eten, niet wetend waarheen. De gevangen prooien laten zij liggen, en zwerven verder op zoek naar meer. Pas op de terugweg, nemen zij de kortste weg naar hun huis langs de verzamelde

‘Wij [Ilios en ik] zijn net aangekomen op één van de vierduizend eilanden in ZuidLaos. Het allereerste en allerbelangrijkste wat ik en mijn reisgenoot doen is op zoek gaan naar een slaapplek zodat wij onze zwaarbepakte rugtas kunnen afdoen. Dit is een doelgerichte wandeling naar een onbekende bestemming met een bekende functie

De zelf op reis

prooien. Een persoonlijk voorbeeld van de wisselwerking tussen beide bewegingsvormen:

1 9

Wat doet reizen met mijzelf? namelijk een goedkoop hostel. Eenmaal geïnstalleerd is het moment aangebroken om het eiland te verkennen. Zonder kaart op zak volgen wij een pad dat ons door het

20

mooie landschap heen leidt, niet wetend waarheen. Wij zijn doelloos en bestemmingsloos. Totdat de onverwachte heftige regenbui van het regenseizoen ons verrast. Schuilen is geen optie, omdat er geen beschermde plek te verkennen is. Wij keren terug met de kortste weg, die dwars door het eiland heen gaat. Op de terugweg, zijn wij doelgericht en bestemmingsgericht, zoals de terugweg al impliciet beweert, wij keren terug naar een bekende plek. (Reconstructie van gebeurtenis, Azië, Laos) Kortom, hoe graag ik zwerven tot mijn levensstijl wil maken net als bij de Inuïts, ‘life happens while travelling. Others travellers are met, children are born, and hunting, fishing and other subsistence activities are performed’ (Aporta 2004: 15), 3het is lastig om dat continu te doen. Transport is vaak het middel om je vakantiebestemming te bereiken. Eenmaal aangekomen ben je vrij om te doen wat en wanneer je wilt; je bent vrij om te zwerven. Zonder kaart ga ik de stad verkennen, ik laat me leiden door mijn intuïtie. Met kaart kan ook, als je je maar in contact staat met de omgeving, en niet jezelf verplaatst door de plattegrond, maar in de realiteit.

De zelf als natuurliefhebber (Bijlage:

Eddie Vedder - Society)

Ik identificeer mezelf met de nature lovers, zoals beschreven door Tsing (2005: 122). Tsing beschrijft de nature lovers in Indonesië als studerende kosmopolieten, getraind in het overleven in de natuur, met een passie voor backpacken, raften, en klimmen. Zij zoeken contact met de lokale bevolking, maar het onderscheid blijft zichtbaar doordat zij op pad gaan met Westerse outdoor uitrusting; zij gaan op zoek naar de onschatbare waarde van de wereld. Natuur doet mij realiseren dat ik heel weinig nodig heb. Problemen zijn relatief, als de

3

Aporta, C. (2004) Routes, trails and tracks: trail-breaking among the Inuit of Igloolik. Études Inuit Studies, 28,

2, 9-38.

De zelf op reis

grootheid van de wereld tot mij doordringt. Jezelf verliezen aan de wereld om je heen,

2 0

Wat doet reizen met mijzelf? waardoor de zelf niet meer een los individu is maar in relatie staat tot alles en iedereen om je heen; het idee van de zelf is intens, groot en klein tegelijkertijd. Naess (1989: 164-65) de

21

grondlegger van de ‘diepe ecologische stroming’ benadrukt het belang van een dergelijke ervaring, omdat het ervaren van het zijn van een kleine schakel van het grotere ecologische geheel de wereld leefbaarder zou maken. In de natuur is het soms onbegrijpelijk waarom een modern mens zoveel nodig heeft als je alles wat je nodig hebt om je heen kunt ervaren. Klimmen geeft mij het idee dat ik tevreden ben met weinig; kamperen, picknicken, zelf eten maken zijn activiteiten die heel goedkoop zijn met weinig comfort. Na een dag fysiek en mentaal de grenzen te hebben opgezocht, biedt elk greintje comfort al veel voldoening , is al het eten lekker en is elke slaapplek een verademing waar je genoegen mee neemt. Tegenstrijdig is voor mij dat een klimmer veel en duur materiaal nodig heeft om zich uit te leven in de rotsen. Toch ervaren klimmers het gevoel van tevreden zijn met weinig. Een mogelijke verklaring is dat materiaal gedeeld wordt en lang meegaat. Bovendien speelt de achtergrond van een klimmer ook een rol, het zijn vaak kosmopolieten (Tsing 2005: 122). Het klim- en buitenleven vereist veel materiaal, die het simpele leven mogelijk maken. Deze tegenstrijdigheid van klimmen is terug te leiden naar haar ontstaansgeschiedenis. De Britse elite zocht de wildernis van de natuur op, tegelijkertijd bleven zij verbonden met de burgerlijke moraal van prestatie en onthouding (Löfgren 1999: 53) Deze combinatie gaf hen een superieure ervaring van de natuur. Het opzoeken van de grenzen door de prestaties te verbeteren, en het onthouden van comfort, zijn kenmerkend voor klimweekenden. Klimmen geeft mij de voldoening door een heel weekend alleen maar bezig te zijn met klimmen en mijn leven in Amsterdam compleet op pauze te zetten. Een klimweekend breng ik door met medeklimmers die ik ken uit Amsterdam. Samen vertrek ik dan met hen met de auto richting een klimgebied, en daar vertoeven we dan het gehele weekend op de camping en overdag onderaan de rotsen. Iedereen laat ‘de structuur’ tijdelijk achter, is er om alleen bezig te zijn met het moment, met klimmen, met elkaar, in het hier en nu. Deze houding vind ik terug in ‘de avonturier’ van Simmel (1950: 245, 248). De avonturier zwerft in het heden, waarin toekomst noch verleden een rol speelt,

leeft in het moment. Het beleven van een avontuur vereist enerzijds de intense ervaring van het individu, maar is anderzijds ook een vorm van passiviteit. Een avonturier moet zich laten

De zelf op reis

het is een ahistorisch persoon. De zwervende houding van de avonturier leidt ertoe dat hij

2 1

Wat doet reizen met mijzelf? meeslepen door gebeurtenissen, als zijnde een vorm van toeval. Het laten meeslepen met de gebeurtenissen, waarin je als individu een onvoorspelbare en onzekere rol speelt.

22

De avonturier is continu op zoek naar het verlaten van de oneindigheid van het dagelijkse leven, en doet dit door continu te vluchten van de structuur en te zoeken naar tijdelijkheid (Simmel 1919). De activiteit zelf kan veel spanning en angst geven; een intense beleving van een mooie beweging naar de top. De avonturier is net als een zwerver continu met al zijn zintuigen aan het waarnemen; het meemaken is afhankelijk van de toestand van het individu. Simmels definitie van het avontuur is dat het een extreme ervaring is die de persoon van binnen ervaart. Het draait dus niet om de concrete gebeurtenissen, maar om de ervaring van de gebeurtenissen. Je kunt pas een avontuur meemaken als je daar als individu open voor staat. Een avontuur is ‘a foreign body in our existence which is yet somehow connected with the center’, aldus Simmel (1919). Een avontuur is een intense en levendige ervaring. Het individu is voorbereid op ongekende gevaren, en tegelijkertijd is er een zekerheid dat je bent met de gevaren en dat je deze kan overwinnen. Toevallige gevaarlijke omstandigheden zijn tijdens het klimmen altijd mogelijk, zoals het afbreken van een rots, het uitglijden met de voeten, slecht weer, waarna een dodelijke val kan volgen. Gevaar is reëel, maar gelukkig is deze met ervaring en expertise beperkt te houden. Gedurende mijn dagelijkse leven train ik als klimmer in een klimhal om mijn fysieke uithoudingsvermogen te onderhouden. Daarnaast volg ik cursussen om te weten hoe ik buiten veilig kan klimmen. Zo weet ik wat te verwachten en hoe ik daar mee om moet gaan. Hoe avontuurlijker de gebeurtenis, hoe droomachtiger de herinnering aan het avontuur. Het individu kijkt terug met een surrealistische blik. Ik vat surrealistisch op alsof het individu het avontuur van bovenaf heeft meegemaakt en de zelf tijdelijk iemand anders moet zijn geweest. Het ervaren van een avontuur kan voelen als het overwinnen van het moment met hulp van een bovennatuurlijke kracht. De grenzen van de zelf hebben tijdelijk

Eenmaal terug op de grond, totale ontspannenheid. Geklier, gelach, nabespreking, koffie drinken op branders, en een picknick met eten wat de pot schaft. ’s Avonds is elke zelf tot mentale en fysieke rust gekomen. De dag is goed verlopen; het moment is nog het enige dat telt. Klimmen is daar een concreet voorbeeld van, hier volgt een mooie omschrijving:

De zelf op reis

plaats gemaakt voor het grotere geheel.

2 2

Wat doet reizen met mijzelf? ‘Bergsport en alpinisme hebben onmiskenbaar met verlangen te maken. Het verlangen om op die plaatsen te zijn waar de stilte overweldigend is, waar je intens de teamgeest

23

ervaart met je klimmaat, je touwgroep of wandelgenoten, waar je gedeelde blijdschap of teleurstellingen kunt ondergaan en waar ervaringen zich vastzetten in je geheugen om ze nooit meer te vergeten. In alle verhalen, hoe divers ook, klinkt dat onweerstaanbaar verlangen naar de bergen. Waar ook op aard, waar de natuur nog ruig is en ongepolijst.’ (onbekende klimmer, ASAC brochure 2004) Opvallend is dat de natuur niet losgezien kan worden van mensen. Klimmen is een sport die je niet alleen kan doen. De passie moet gedeeld worden; het moment heeft meer kracht als het een gedeelde intense ervaring is.

De zelf en de andere zelfs (Bijlage

10 CC – Dreadlock holiday)

Totale afzondering van ‘de structuur’ in de natuur is fijn, maar op een gegeven moment is contact met anderen een menselijke behoefte. Levend in het moment is het mogelijk om open te staan voor toevallige ontmoetingen. Sommige ontmoetingen hebben een kracht die je lang bijblijft, je bent ontroerd geraakt tijdens de interactie met de personen in kwestie. Tijdens het leven in de anti-structuur kunnen individuen een intense prachtige ervaring delen, een happening, ofwel spontane communitas (Turner 1969: 136). Spontane communitas is een ontmoeting die onverwachts ontstaat, en onmiddellijk plaatsvindt (Turner 1969: 133). Een spontane communitas biedt ruimte voor speculatieve, fantasievolle en filosofische ideeën; je voelt je verbonden met de menselijke omgeving. Deze zintuigelijke verbondenheid met de medemens is een vorm van een sociale zwervende lijn die zich mentaal voortbeweegt, gebaseerd op de lijnen van Ingold (2007). Dit staat in direct contrast met de puntenverbinding van mensen in de structuur, waarin de nadruk vooral ligt op

Samensmelting kan ervaren worden met medereizigers van totaal verschillende achtergronden, met vrienden, medeklimmers, of onbekenden van de lokale bevolking. Tijdens deze happening komen losse verschillende individuen samen; de grenzen van de zelf

De zelf op reis

pragmatiek, efficiëntie en gewenning.

2 3

Wat doet reizen met mijzelf? verdwijnen en maken plaats voor de We (Buber 1961: 213 – 214, aangehaald in Turner 1969: 127) 4. Personen ervaren elkaar als volledig, kwetsbaar en tegelijkertijd als heilig. Bij het

24

ervaren van We zijn alle mensen gelijkwaardig, homogeen en ontstaat er een gevoel van wederkerigheid en kameraadschap (Turner 1969: 96). We is een nieuwe zelf die bestaat uit voormalig losse individuen. Helaas leidt de We een tijdelijk bestaan. Het komt op onverwachte momenten, tussen mensen waarbij de afkomst van de sociale categorieën er niet toe doen, om dan weer te verdwijnen. De happening van Turner, waarin het gevoel van We ontstaat, is een vorm van een interactie-ritueel. Het delen van emoties is zowel een voorwaarde, als de uitkomst van het ritueel (Collins 2004: 102). Tijdens het interactie-ritueel voelt het individu zich zelfverzekerd, enthousiast en neemt actief deel aan het ritueel met andere individuen. Dit komt doordat, ongeacht ‘de structuur’ van de deelnemers, zij zich verbonden voelen met elkaar. Ik denk dat op dat moment tijdelijk een nieuwe superstructuur ontstaat in de anti-structuur; ofwel de ideale structuur van de deelnemers. Het belang van een interactie-ritueel is het gezamenlijk ervaren van het moment en de potentie van een nieuwe wereld. Collins (2004: 47) ziet dat een interactie ritueel een positief effect heeft op de emoties van de deelnemers. Het verdwijnen van de grenzen van de zelf om plaats te maken voor een nieuwe zelf maakt emoties los bij de deelnemers van het ritueel. De kracht van het interactie-ritueel schuilt dus in het ervaren van hoge emotionele energie. Onder hoge emotionele energie verstaat Collins (2004: 105 – 107) intense emoties zoals blijdschap, geluk, die de lage ondramatische emoties zoals ‘nothing out of the ordinary is happening here’ overrompelen. Deze hoge emotionele energie is van korte duur, omdat het ritueel tijdelijk is, maar heeft langdurig effect. De lange termijn effecten zijn het ‘opladen van de emotionele batterij’ die in de dagelijkse structuur van groot belang is om de structuur draagbaar te maken. Een deel van de intense emotionele ervaring van de ‘superstructuur’, waarin de medemens onderdeel van de We is, zal in ‘de structuur' worden geïncorporeerd. De mate van incorporatie van de We is afhankelijk van de kwantiteit en intensiteit van het Melanie Safka – Beautiful People)

‘Afgelopen winter 10 dagen wezen klimmen in Spanje met Nederlandse klimmers. Een van de groep kende ik goed en de rest totaal niet. Gedurende de vakantie ontstond er een dergelijk hechte vertrouwde band, dat echt onwerkelijk goed voelde. We waren 4

Buber, M. (1961) Between man and man. (Translation by R.G. Smith). London and Glasgow: Fontana Library

De zelf op reis

interactie ritueel: (Bijlage

2 4

Wat doet reizen met mijzelf? op een hele fijne gemoedelijke manier op elkaar ingespeeld. Elke dag ontstond er een boodschappen- en sjouwteam, een kook- en afwasploeg zonder daarover iets concreets

25

te hebben afgesproken. En dat terwijl we allemaal bekaf waren van het klimmen. Eenmaal terug heb ik meerdere dagen intens nagenoten van deze bijzondere vakantie. Mijn emotionele batterij was zo erg opgeladen alsof ik een gelukspilletje had genomen. Langzaam verdween het gevoel en raakte ik weer verstrengeld in ‘de structuur’ (Reconstructie kerstvakantie 2012-2013 Spanje)

De zelf en de ‘ander’ (Bijlage:

Sting - Englishman in New York)

De kunst van het reizen is om je de plek waar je terecht bent gekomen eigen te maken, en jezelf thuis te voelen in een onbekende omgeving met onbekende mensen waar je niet altijd even goed mee kan communiceren. Het contact met de ‘ander’ geeft de zelf nieuwe impulsen om op te reageren die voorheen onbekend waren. Ik heb mezelf leren kennen, doordat ik nu weet hoe ik reageer op kakkerlakken in mijn bed, op oncomfortabele busreizen, op smerig eten als ik uitgehongerd ben en op toevallige prachtige ontmoetingen. Vanuit een oriëntalistische benadering brengt het exotische een dichotomie in stand met mijn dagelijkse gebruiken. De zelf komt als reactie op de ‘ander’ in een ander perspectief te staan; de zelf heeft ruimte te veranderen en zichzelf te vernieuwen. De ‘ander’ kan als beter en mooier overkomen, en ikzelf probeer dat voor zover mogelijk over te nemen. Het ervaren van de ‘ander’ bevestigt de theorie van reizen als liminele fase. De ‘ander’ is iemand die je nooit geheel kan begrijpen. De ‘ander’ heeft de rol van een subject en object. Enerzijds weet ik dat de ‘ander’ een persoon is die zijn eigen onbegrijpelijke verlangens nastreeft. Anderzijds raak ik gefascineerd door die onbegrijpelijkheid. Ik blijf echter meer waarde hechten aan mijn fascinatie dan aan de gedachtegangen die schuilgaan in die persoon.

De mensen die hier werken, wonen hier gewoon. Dit is hun huis, een super mooi huis, maar wel afgesloten van alles. Vanuit deze baai zie je ’s avonds lichten in de zee – vissersboten die de zee leegplukken – en Railey Beach – het supertoeristische strand dat in de Lonely Planet en vast ook andere gidsen staat. Het is onmogelijk om ons

De zelf op reis

Het is lastig om als buitenstaander van de cultuur de normale gang van zaken te begrijpen:

2 5

Wat doet reizen met mijzelf? voor te stellen hoe anders de ervaring hier in Tonsai is als dit je woonplek is. Alle contacten die je opdoet, zijn slechts tijdelijk. Het enige wat hier vast is, zijn de

26

medebewoners. Maar dat is saai want alles gaat zijn gangetje. Bovendien hebben ze volgens mij niet heel veel contact met hun buren. Maar dat is niet noodzakelijk als je ziet hoeveel mensen op één plek werken. Onbegrijpelijk is dat, maar ik denk dat iedereen een vaste kleine taak heeft, zoals bestellingen opnemen of eten brengen. Waarschijnlijk zijn er heel veel dingen voor ons als buitenstaanders niet zichtbaar, in ieder geval nóg niet. (06-07-2012, Azië, Thailand) De zelf op reis heeft het privilege om met de ‘ander’ in contact te komen. Ik ben degene die naar mensen toe reis, een cultuur binnendringt zonder dat ik van tevoren daar toestemming voor heb gevraagd. Als reiziger kom je in contact met de ‘ ander’ de rol van een vreemdeling (1950: 402, 404). Je bent een potentiële zwerver, een onbekende waarvan het de ‘ander’ onbekend is in hoeverre hij zich heeft gesetteld. Ik heb namelijk het privilege om te komen en om te gaan wanneer ik wil. In contact met de lokale bevolking neem ik onbewust de positie aan van een onbekende. De positieve uitwerking is dat je gemakkelijk met iedereen in aanraking komt en een bepaalde openheid uitstraalt voor onverwachte gemoedelijkheid. Anderzijds is er een onoverbrugbare afstand, omdat je geen familiaire banden hebt en geen gedeelde geschiedenis. Deze oscillerende rol van de vreemdeling ziet men terug in vele culturen, waarin de vreemdeling als heilig wordt beschouwd, omdat hij religieuze krachten zou bezitten (Van Gennep 1960: 26). De rol van een vreemdeling heb ik eenmaal gehad in mijn leven, toen ik in ZuidAmerika opgenomen ben geweest in een gastgezin gedurende het volgen van een taalcursus. Het gastgezin is gastvrij, en ontvangt je met open armen. Toch blijft er een afstand om redenen zoals huidskleur en taal, maar ook omdat je geen directe bloedband hebt. Als

De zelf op reis

vreemdeling heb je de vrijheid om te blijven of om te gaan, omdat je niet verbonden bent.

2 6

Wat doet reizen met mijzelf?

De zelf als moderne pelgrim

27

‘The world is a book; those who don’t travel only read one page. But no one tells you that the book is no easy read.’

Sint Augustine

Het dagelijkse leven is een structuur zonder einde, met een logische volgende A, B, C t/m Z. Zekerheid en vertrouwen zijn heel fijn, maar zijn niet representatief voor de complexiteit in deze wereld, waarin mensen aan de andere kant van de wereld totaal andere levens leiden dan hier gebruikelijk is. Aan de andere kant van de wereld leven mensen ook in de ‘structuur van de zelf’ maar deze is voor jou onbekend. Ik wilde ontsnappen aan die structuur, niet iemand zijn die zichzelf meet volgens het ideale stappenplan, maar iemand zijn buiten de opgelegde grenzen. Een reis om mezelf te zijn. De reis die ik gemaakt heb in mijn tussenjaar, vertoont veel overeenkomsten met de vroegere Christelijke pelgrimstochten. Kluizenaars vluchtten tijdelijk van de thuisomgeving die zekerheid en vertrouwen bood, op verkenningstocht naar spirituele vrijheid en de puurheid van de wildernis (Rojek & Urry 1997: 39). Zij zochten naar de ervaring van een wereld zonder tijd en sociale banden. De wereld is iets gevaarlijks, waardoor vooraf al duidelijk was dat zij zouden ‘sterven’ in de onbekende wereld, met het doel zichzelf uit het niets weer te doen herleven. Kluizenaars gingen dus bewust op reis naar een onbekende wereld om zich te ontdoen van het comfort en genot, met lijden als tijdelijk doel. Lijden heb ik ook gedaan: ‘Ik mis iedereen, mijn vertrouwde omgeving. Mijn ouders en Thomas [mijn toenmalig vriendje] gaan mij ontzettend missen. Waarom ga ik eigenlijk, vraag ik me nu af. Alles achterlaten en geen idee hebben hoe het wordt als ik terugkom. Toen ik gisteren met Thomas van het Veem [het atelier van zijn moeder] naar mijn huis fietste, zag ik opeens dat er een spreuk stond onder de brug waar de fietsendoorgang is. Ik ben daar zo vaak voorbij gefietst en pas gisteren zag ik opeens het: “terugkomen, is niet hetzelfde als blijven.’

Eenzaamheid, isolatie en voyeurisme zijn de kernthema’s van de schilder Edward Hopper, en ik zal deze gebruiken om de moderne pelgrimstocht te illustreren. Eenzaamheid omdat je op je zelf bent aangewezen, en ondanks de mooie ontmoetingen met medereizigers en de lokale bevolking er een onoverbrugbare afstand is met de omgeving. Je rol van vreemdeling

De zelf op reis

(09-01-09, Zuid-Amerika)

2 7

Wat doet reizen met mijzelf? oscilleert immers tussen gemoedelijkheid en afstand. Ver weg van je dagelijkse omgeving, bevindt je je in een anti-structuur; vrijwillig buitengesloten van de zekerheid en vertrouwen

28

van de dagelijkse omgeving. Je staat er helemaal alleen voor. Verantwoording hoef je aan niemand anders dan jezelf af te leggen. Je bent vrij om te doen wat je wilt, niemand weet wat je doet, behalve jijzelf, en deze zelf gepresenteerd in foto’s en dagboeken. Vandaar ook het voyeurisme, je bent nieuwsgierig naar privézaken van vreemden om jezelf mentaal te bewegen. Als vreemdeling heb je de mogelijkheid om op de onbekende ‘ander’ af te stappen, de ‘andere’ cultuur te betreden en dit te verlaten wanneer jij dat wil. Deze drie thema’s komen tot uiting in het schilderij ‘Compartment C, Car 293’ van Edward Hopper (1938), 5

weergegeven op de voorpagina. Ik kan mezelf verplaatsen in de lezende vrouw. Zij zwerft in

een trein met behulp van een boek. Zij is tijdelijk één geworden met de omgeving. Daarnaast, in de rol van kijker, ga ik mijzelf afvragen wie deze vrouw is, waar zij naar op zoek is, en wat haar mentaal kan bewegen. Ik heb sympathie met haar, omdat ik me in haar kan inleven, maar tegelijkertijd schrikt haar houding mij af. Zij lijkt niemand nodig te hebben, maar zekerheid en vertrouwen zijn menselijke behoeftes. Kijkend naar het schilderij, vraag ik me nog steeds af waar ik de kracht vandaan haalde om alles achter me te laten en de wereld te verkennen. Pelgrimstochten hadden als doel dichterbij de religie te komen, en te leren verleidingen te weerstaan. Ik denk dat ik door het ondernemen van mijn wereldreis een ander persoon ben geworden: van een wereldvreemde middelbare scholier tot een wereldwijze vrouwelijke avonturier. Ik vertrok zoals in de passage hierboven wordt beschreven, en nam afscheid van alles wat me dierbaar en vertrouwd was, mijn ouders, mijn vriendje. Een reis kan dus een rite de passage zijn. Op het moment dat de liminele fase haar hoogste punt heeft bereikt, ervaart de zelf zich als verloren in de anti-structuur, in de middle of nowhere. De normen en waarden uit ‘de structuur’ hebben dan totaal geen betekenis meer, waardoor er plaats is voor nieuwe normen en waarden. Alsof een tabula rasa een nieuw schrift krijgt – er een nieuwe zelf wordt geconstrueerd. De zelf kan meerdere malen uit het niets opnieuw geconstrueerd worden, omdat, zoals de lijn van dit verslag, de zelf situationeel en relationeel is; in contact met de zwervende lijn, met de natuur, met andere reizigers en de lokale

door direct armoede, gevaar, verdriet, eenzaamheid, en geluk te hebben ervaren. Het

5

Compartment C, Car 293, 1938 olieverf op doek, Edward Hopper

Geoffry Clements/ORBIS

De zelf op reis

bevolking. Eenmaal geïncorporeerd in mijn thuisomgeving, voelt mijn wereldblik verruimd,

2 8

Wat doet reizen met mijzelf? veranderen van mijn blik op de wereld is iets dat continu gebeurt in kleine stapjes. Alleen op wereldreis op zoek naar het onbekende versnelt het proces van het opdoen van levenservaring.

29

Zelf denk ik dat de zelf slechts een beperkt aantal moderne pelgrimstochten kan ondernemen gedurende het leven. Ik vermoed dat reizen als rite de passage bedoeld zijn om een levensfase af te sluiten en met een frisse start een nieuwe levensfase in te gaan. Op het moment zie ik mezelf niet nog een dergelijk grote reis ondernemen waarin ik mezelf opnieuw ga construeren. Ik sluit niet uit dat in de toekomst een dergelijk drang opnieuw zal opkomen, en aan mij zal knagen totdat ik het in de praktijk heb gebracht.

De zelf in de dagelijkse omgeving Helaas is reizen door je in geografische zin af te scheiden niet altijd mogelijk. Het dagelijkse leven houdt me vast in haar greep als ik nog niet aan mijn verplichtingen heb voldaan. Ik voel me vastgehouden op mijn plek, ik word onrustig omdat ik weet dat ik nog vele geheimen van de wereld wil ontrafelen. Geheimen, avontuur en zicht op geluk associeer ik al snel met plekken buiten Nederland. Ik woon al mijn hele leven in Amsterdam; mijn omgeving is saai; ik ben eraan gewend geraakt; ik ken het al. Sta jezelf toe te zwerven door je eigen stad, en gebruik al je zintuigen. Reizen is ook mogelijk in de eigen structuur, zonder je op een andere geografische plek fysiek af te scheiden. De Botton noemt deze zwerversattitude in eigen stad de travelling mindset (De Botton 2002: 246). Hij stelt dat het plezier dat wij op reis beleven meer afhankelijk is van onze mindset, dan van de bestemming waar we naartoe gaan. De Maistre 6(1794, aangehaald in De Botton 2002: 244-245) gebruikt zijn travelling mindset door op reis te gaan in zijn eigen kamer. De boodschap die De Maistre overdraagt is, creëer nieuwe verwachtingen van je omgeving, blijf zoeken naar iets nieuws. De zelf kan in de dagelijkse structuur op reis gaan door mind-walking, aldus Ingold (2010: 15 ). Laat je in je eigen stad niet alleen leiden door de puntenverbinding maar ook door

die zelf zijn pad uitstippelt. Mind-walking is een individueel proces, dat pas mogelijk is als de mentale zelf in beweging is gebracht. Ik denk dat er actieve en passieve vormen van mind-

6

De Maistre, X. (1794) Voyage autour de ma Chambre. Garnier Flammarion (ed. 2003).

De zelf op reis

je zintuigen. Beweeg de zelf niet van verplichting naar verplichting, maar gradueel als een lijn

2 9

Wat doet reizen met mijzelf? walking zijn. Mind-walking kan actief door muziek te maken, te schrijven, te schilderijen, foto’s te maken, kortom door de zelf creatief te uiten. Sporten is voor mij ook mind-walking,

30

door ruimte te geven aan de uitingen van mijn lichamelijke zelf: moe worden, bloed laten stromen, zweten – de lichamelijke ontlading. Passief mind-walking kan door luisteren naar muziek, kunst kijken, boeken lezen, films kijken, zonlicht ervaren, dromen over nieuwe avonturen en fantaseren over je verlangens. Het schrijven van deze scriptie was voor mij een vorm van mind-walking: ‘To write is to carve a new path through the terrain of the imagination, or to point out new features on a familiar route. To read is to travel through that terrain with the author as guide… I have often wished that my sentences could be written out as a single line running into the distance so that it would be clear that as sentence is likewise a road and reading is travelling´ Solnit7 (2001: 72, aangehaald in Ingold 2007). Ik ben op reis gegaan in mijn hoofd met behulp van literatuur, muziek, foto’s en reisdagboeken. Voordat ik begon had ik nog geen idee waar ik mijzelf naartoe zou bewegen, en in welke mate ik mij ging voortbewegen. Maar door telkens te wachten en te rusten totdat mijn zintuigen geprikkeld werden, heb ik getracht een nieuwe lijn te creëren. Deze lijn staat niet vast, hij blijft zich steeds voortbewegen, zonder een begin- en eindpunt. In deze scriptie is kennis beweeglijk, je kunt het niet bezitten, omdat continu nieuwe gedachtes kunnen verschijnen en oude verdwijnen. Kennis is een lijn van beweging door de wereld van individuen, waarin iemand ‘knows as he goes’, aldus Ingold (2000: 299-230). Deze vorm van kennis valt onder habitation of knowledge, kennis is vergankelijk. Het tonen van de gedachtegang die ik heb bewandeld, zal leiden tot nieuwe kennis. Het startpunt van mijn habitation of knowledge is de occupation of knowledge, het fundament dat ik hebt gelegd in ‘wat is reizen?’ Toch is een volledige travelling mindset in de dagelijkse omgeving lastig. Ten eerste

verplichtingen te hebben, of om een verplichting niet als een verplichting te ervaren. Een verplichting is namelijk een samensmelting van je eigen handelingen en die van de omgeving. Laat de omgeving jou niet teveel leiden, omdat dat de kans groot is dat de verplichting een 7

Solnit, R. (2001) Wanderlust: A History of Walking.

De zelf op reis

omdat het moeilijk is om geen verplichtingen te hebben. De kunst is dus om niet te veel

3 0

Wat doet reizen met mijzelf? puntenverbinding wordt. Het omzetten van alle punten in lijnen in de dagelijkse omgeving

31

kan ook als moeilijk worden ervaren: ‘Het leven is momenteel een rivier die als een snelle slang vooruit raast niet wetend waar naartoe. En de slang vindt het niet erg, want hij komt zoveel op zijn pad tegen, dat het een spannend avontuur is. Niks ziet hij twee keer, alles blijft vernieuwend en uitdagend, maar hij beweegt zich wel steeds soepeler door de begroeide jungle. Op de momenten dat hij uitrust, kijkt hij rond. Duizend vraagstukken komen in hem op. Hoe weet hij dat hij de goede kant opgaat? En waarom is hij nog geen andere slang tegengekomen die met hem het avontuur aandurft? Wat wil de slang nog meer?’ (11-112012, te Amsterdam) Twee vragen vloeien hier uit voort. Ten eerste, is het goed om altijd naar lijnen te streven? Want dit voorbeeld laat zien dat lijnen ook een gewenning en snelheid in zich hebben. Het dagelijkse leven als lijnen blijkt niet zo ideaal en gemakkelijk te zijn als op reis. Ten tweede, kan er wel worden gesproken van het leven als lijnen? In deze passage lijkt het namelijk als het verbinden van punten, maar heel veel en heel snel achter elkaar. Lijnen en punten blijken

De zelf op reis

moeilijk van elkaar los te staan.

3 1

Conclusie (Bijlage:

Alexander – Truth)

Door zelf het onderzoeksobject te zijn, ben ik vrij om te kiezen hoe ik mezelf ga presenteren. Ik ken mezelf en wat ik gedaan heb op reis, maar ik ken mezelf niet op papier. Het lastige van dit essay is dat ik vrij was om mezelf op papier te presenteren. Ik heb passages uitgelicht over wat reizen met mijzelf gedaan hebben. Maar ik heb moeten kiezen tussen die reizen. Het kiezen van mijn reizen is niet willekeurig verlopen. Gedurende mijn mind-walking door mijn reisdagboeken, ben ik op stukken gestuit die een mooie momentopname waren van mijn gemoedstoestand. Reizen is intens, van de meest dramatische tot de meest prachtige momenten. Ik heb geprobeerd om beide kanten van het reisspectrum te illustreren met mijn persoonlijke gedachtegangen van destijds. Ik zat vast aan mijn geschreven gedachtegangen, omdat het onmogelijk is om achteraf mijn gedachtegang van destijds te reconstrueren. Maar onbewust zullen taboekwesties hebben meegespeeld bij het maken van selecties uit mijn dagboek. Omdat ik zelf subject en object ben van dit onderzoek, kan het zo zijn dat ik de lijn van het object vloeiend heb geprobeerd te doen verlopen. Transparantie heb ik getracht na te streven door een reisbiografie op te nemen. De reisbiografie geeft een overzicht van mijn reizen, maar dit is meer kwantitatief van aard geworden dan kwalitatief. De kwalitatieve resultaten zijn eigenlijk mijn reisgedachten, maar hier zijn slechts gedeelten van opgenomen in dit essay. Het was ontzettend motiverend om op zoek te gaan naar de betekenis van reizen via mijzelf. Vanuit een constructivistische benadering kan men alleen de eigen waarheid leren kennen. Wat reizen met iemand doet, kan dus nooit één waarheid zijn. Ten eerste is reizen voor iedereen anders omdat mensen verschillen en zo is het ook met de visie op reizen. Ten tweede kent iedereen meerdere reiswaarheden, omdat het individu ook steeds verandert. Ikzelf bevind me steeds in een andere omgeving met andere verlangens, en onderneem steeds een ander soort reis om deze te bevredigen. Kortom voor mijzelf is reizen ook steeds een nieuwe cyclus om door te maken. De terugkerende activiteit van de ontsnapping aan de dagelijkse onomkeerbaarheid heb ik geanalyseerd als ritueel met elementen van de cyclus van een rite de passage. Deze

Wat doet reizen met mijzelf? analyses tonen alle reisfases die het individu doormaakt. De eerste fase, de separatiefase, bestaat uit het vertrek uit het dagelijkse leven. De structuur van het dagelijks leven kan men

33

zien als transport, een verplaatsing van A naar B. Gesteld wordt dat elke zelf die ik heb besproken op reis ook in het dagelijkse leven bestaat, in de vorm van lijnen of punten. De thuissituatie is de structuur waar men aan kan ontsnappen door mentale separatie, door te verlangen naar een andere plek weg van de verplichtingen, of de fysieke separatie gebruik makend van een vervoersmiddel. De zelfs in het dagelijkse leven bestaan dus voornamelijk uit punten, die verbonden worden. Omdat de zelfs die verbonden worden van elkaar verschillen, kan de connectie als ongemakkelijk aanvoelen. Een voorbeeld zal dit hopelijk verduidelijken. Ik sprint van mijn werk naar mijn studie en ’s avonds naar klimmen. In elke omgeving waar ik me begeef moet ik een andere rol aan nemen. Maar mijn dagelijkse leven bestaat uit meer dan dit; ik wil ontspannen (= zwerven), ik wil klimmen en sportief zijn (= natuurliefhebber), sociaal zijn (=andere zelfs), mezelf ontwikkelen (=moderne pelgrim) en mijzelf vernieuwen (= de ‘ander’). Ik ben gewend om te denken van punt naar punt, waardoor het voelt alsof een zelf stil kan staan in een punt. Stilstand is ongemakkelijk, omdat deze specifieke zelf niet compleet is verbonden met de wereld. Eenmaal aangekomen op de bestemming, is de zelf terechtgekomen in de liminele fase, de anti-structuur. De studie van de reis heeft ons geleerd dat de ontwikkeling van de zelfs een gradueel proces is in de vorm van een lijn, met een onzichtbare vooruitgang. Elke zelf ondergaat zijn eigen beweging als een lijn. Dit betekent niet dat alle lijnen tegelijkertijd bewegen; lijnen kunnen ook in rust zijn. Een rust levert geen spanning op. Op reis kunnen meerdere lijnen van de zelf op rust staan, terwijl een of meerdere lijnen in beweging zijn. Lijnen wisselen elkaar gradueel af, en zo doet de zelf op reis precies waar hij zin en behoefte aan heeft. Ik denk niet meer in het verbinden van punten, maar in het verbinden van mezelf aan de zelf waar ik op dat moment behoefte aan heb. Sportieve bui, dan ga ik klimmen, sociaal, dan ga ik op een terras koffie drinken, behoefte aan een vertrouwde omgeving, dan luister ik een muziekje en waan ik me thuis. Behoefte aan zwerven, dan ga ik de stad verkennen. Door continu met al mijn zintuigen de wereld om mij heen te ontvangen, sta ik open voor intense ervaringen. Op elk vlak van de zelf kan ik een avontuur beleven, omdat

Ik trek de lijn van Ingold dus verder door het niet over een lijn per individu te hebben, maar te beweren dat een individu uit meerdere lijnen kan bestaan. Het principe blijft

Conclusie

vlucht en kortstondigheid twee elementen zijn waar ik belang aan hecht.

3 3

Wat doet reizen met mijzelf? hetzelfde, en dit is ook mogelijk omdat pauze voor een lijn geen spanning oplevert. Deze analyse volgt uit de beweging in het dagelijkse leven van punt naar punt. Meerdere punten

34

impliceert dat een individu meerdere zelfs kan hebben, alleen dat deze niet verenigbaar zijn, maar elkaar continu afwisselen. Maar reizen is toch een vermoeiende bezigheid, omdat het jezelf in verwarring brengt, omdat je altijd een vreemdeling zult zijn. De tegenstrijdigheid tussen gemoedelijkheid en afstandelijkheid met de lokale bevolking is moeilijk te overbruggen. Daarnaast behouden medereizigers zich het recht om te komen en te verdwijnen wanneer zij dat willen. Zekerheid en vertrouwen voor op lange termijn zijn lastig op te bouwen op reis. De zelf in de rol van de avonturier zal gewend kunnen raken aan vlucht en kortstondigheid, waardoor de intensiteit van de extreme ervaring zal afvlakken. Gewenning is precies hetgene wat men niet zoekt; men zoekt echter naar overbrugbare onvoorspelbaarheid. Als de anti-structuur gaat neigen naar een structuur, dan moet een reiziger zich gaan afvragen wat hij als structuur en wat als anti-structuur wil ervaren. De terugtocht naar de structuur, gewild of ongewild, is niet te vermijden. De incorporatiefase is het verbinden van de zelf aan de verplichtingen van de structuur. Het kiezen voor slechts één verplichting van de zelf, zal het netwerk van de puntenverbinding versimpelen, en de ervaring verlichten. Het gaat om de hoeveelheid en de intensiteit van de verplichtingen; des te meer en intenser de verplichtingen, des te groter de kans dat de zelf zich laat leiden door de structuur. De totale opname in de structuur doet de zelf intens verlangen naar de anti-structuur. Helaas is het vaak niet mogelijk om meteen het verlangen te bevredigen, omdat aan alle verplichtingen moet zijn voldaan om te kunnen ontsnappen. Des te minder verplichtingen, des te gemakkelijker voor het individu om in het dagelijkse leven te zwerven. De structuur is niet benauwend, maar biedt nog ruimte voor details en toevallige ontmoetingen. Zwerven van de geest bevordert het ervaren van intense gevoelens van een zelf die zich laat leiden door zijn eigen zintuigen. Mijn streven is om continu op reis te zijn, hetzij fysiek in het buitenland, hetzij mentaal in mijn dagelijkse omgeving. Reizen creëert beweging en maakt dat het individu de

zich leiden door zijn gevoelens over die reacties. De zelf is in een gradueel proces van vernieuwing en ontwikkeling, en staat continu in contact met het hier en nu. Dit betekent niet dat de zelf ahistorisch is; de zelf is historisch gevormd en kan kijken naar de toekomst. Het

Conclusie

omgeving met open armen ontvangt. Het individu sluit zich niet af voor reacties, maar laat

3 4

Wat doet reizen met mijzelf? verschil is echter dat de toekomst niet vastligt, maar kan veranderen omdat het een gevolg is van de keuzes in het heden. Het individu is zich hiervan bewust, waardoor negatieve emoties

35

zoals teleurstelling worden voorkomen. Het individu tilt minder zwaar aan beslissingen, omdat deze altijd zijn gemaakt in samenspraak met al zijn zintuigen. Alleen maar zwerven is in het dagelijkse leven niet gebruikelijk. Natuurlijk, een zwerver van het dagelijkse leven kan moeilijkheden tegen het lijf lopen, maar het zijn dan avonturen met overbrugbare onvoorspelbaarheden. Ik denk dat het leven met een travelling mindset het leven aangenamer gaat maken voor iedereen, omdat ontspannenheid centraal staat om de wereld te ervaren. Natuurlijk is dit lastig in een wereld van verplichtingen, maar wees je ervan bewust dat verplichtingen ook een constructie zijn, een sociale werkelijkheid waar je als actor invloed op kan uitoefenen. Een verplichting lijkt een punt, maar kan ook in een lijn worden omgezet. Denk maar aan de Inuïts die op zoek gaan naar eten. Dit doen zij door hun intuïtie te volgen, te kijken, te luisteren en te voelen waar de prooien gevangen kunnen worden. Het zoeken van eten is een verplichting om verhongering te voorkomen; ze ‘verdraaien’ echter de werkelijkheid naar een terugkerend avontuur. Het voordeel hiervan is dat zij ervan kunnen genieten door gewoon te leven in het moment en niet hoeven te denken aan dat zij liever ergens anders willen zijn dan in het hier en nu. Kortom, het gaat om de afwisseling van tegenstellingen om de mooiheid van het leven in te zien. De afwisseling tussen structuur en anti-structuur, natuur en cultuur, alleen en samen, bekend en onbekend, zekerheid en avontuur, en natuurlijk lijnen en punten. Al deze dichotomieën brengen de zelf op hun eigen manier fysiek en mentaal in beweging. In vervolgonderzoek zou ik graag in willen gaan op de verschillende zelfs in de dagelijkse structuur. Ik heb gesteld dat deze overeenkomen met de zelf op reis, maar de vraag is in hoeverre dat waar is. Dit zou ik willen testen met de gemaakte analyses van de zelfs als punten en lijnen, en dat deze allebei van belang zijn in het dagelijkse leven. Onduidelijk is echter nog hoe deze overgang plaatsvindt. Wat zijn de factoren die de zelf van houding doen veranderen? Reizen is voor mij een belangrijke mentale beweging gebleken, maar welke factoren in mijn dagelijkse leven kunnen dit voor mij nabootsten? Tot slot moet in herinnering

centraal sta. De vraag blijft natuurlijk in hoeverre mijn visie opgaat voor de andere één miljard mensen die reizen (Bijlage

Tallest Man on Earth – The dreamer).

Conclusie

gebracht worden dat dit een persoonlijke scriptie is, waarin ikzelf als onderzoeksobject

3 5

Literatuurlijst Artikelen & Boeken Aguettant, L. 1978 Baudelaire. Paris: Les Editions du Cerf. Botton, A. de. 2002 The Art of Travel. London: Penguin Group.

Bruner, E.M. 2005 Culture on Tour: Ethnographies on travel. Chicago and London: University of Chicago Press. Collins, R. 2004 Interaction Ritual Chains. New Yersey: Princeton University Press. Ingold, T. 2000 The Perception of the Environment: Essays on Livelihood, Dwelling and Skill. London: Routledge. 2007 A brief history, chapter 3: Up, across and along. 2010 Ways of mind-walking: reading, writing, painting. Visual Studies, 25, 1, 15 – 23. Löfgren, O. 1999 On Holiday: A History of Vacationing. Berkley, Los Angeles, London: University of California Press. MacCannell, D. 2011 The Ethics of Sightseeing. California: University of California Press. Næss, A. 1989 Ecology, community and lifestyle. Cambridge: Cambridge University Press. Rojek, C. & Urry, J.

Wat doet reizen met mijzelf? 1997 Touring Cultures: Transformations of Travel and Theory. London and New York: Routledge.

37

Simmel, G. 1919 "Das Abenteuer," Phiosophische Kultur. Gesammelte Essays ([1911] 2nd ed.; Leipzig: Alfred Kroner, 1919). Translated by David Kettler. { 1950 ‘The Adventurer’ in K.H. Wolff (ed.) Georg Simmel. A collection of essay, with translations and bibliography, Columbus: State University Press. 1959

‘The Stranger’ in K.H. Wolff (ed.) The Sociology of Georg Simmel, New York: Free Press

Sorge, A. & Roddick, A.P. 2012

Mobile Humanity: The Delocalization of Anthropological Research. Reviews in Anthropology, 41, 273–301.

Tsing, A. 2005 Friction: An Ethnography of Global Connection. Princeton: Princeton University Press. Turner, V. 1966 [1969] The Ritual process: structure and anti-structure. London: Routledge & Kegan Paul. Turner, V. & Turner, E. 1978 Image and Pelgrimage in Christian Culture. New York: Colombia University Press. Urry, J.

Van Gennep, A. 1960 [1909] The Rites of Passage. The University of Chicago Press: Phoenix Books

Literatuurlijst

2001 The tourist Gaze. London: Sage.

3 7

Wat doet reizen met mijzelf?

Websites

38

http://mkt.unwto.org/en/barometer, geraadpleegd op 17-05-2013 http://surfdiensten3.vandale.nl/zoeken/zoeken.do geraadpleegd op 17-05-2013 http://nl.wikipedia.org/wiki/Toerisme geraadpleegd op 17-05-2013

3 8

Bijlage Muziek Deze muzieklijst is gebaseerd op mijn eigen reisliedjes: 1. Jefferson Airplane - Embryonic Journey 2. Tracy Chapman – She’s got her ticket 3. Cat Stevens – Wild World 4. Bob Marley – Running Away. 5. Estrella Morente - Volver 6. Eddie Vedder - Society 7. 10 CC – Dreadlock holiday 8. Melanie Safka – Beautiful People 9. Sting - Englishman in New York 10. Alexander – Truth 11. Tallest Man on Earth – The Dreamer

Spanje vakantie 2011: uitkijkend over de zee, op weg naar een van de mooiste plekjes die waar ik geweest ben, met een kerk gebouwd op rotsen in de zee

Wat doet reizen met mijzelf?

1. Jefferson Airplane - Embryonic Journey

40

[Instrumentaal]

2. Tracy Chapman – She’s got her ticket She's got her ticket

leave why not

I think she gonna use it

Go away

I think she going to fly away

Too much hatred

No one should try and stop her

Corruption and greed

Persuade her with their power

Give your life

She says that her mind is made

And invariably they leave you with

Up

Nothing

Why not leave why not

She's got her ticket

Go away

I think she gonna use it

Too much hatred

I think she going to fly away

Corruption and greed

No one should try and stop her

Give your life

Persuade her with their power

And invariably they leave you with

She says that her mind is made

Nothing

Up

Young girl ain't got no chances

And she'll fly, fly, fly...

No roots to keep her strong She's shed all pretenses That someday she'll belong Some folks call her a runaway A failure in the race

http://www.sing365.com/music/lyric.nsf/S he's-Got-Her-Ticket-lyrics-TracyChapman/D1D75B4F35FC195F482568A9 002DFD54 op 20-03-2013

But she knows where her ticket takes her

Bijlage Muziek

She wil find her place in the sun Why not

4 0

3. Cat Stevens – Wild World Now that I've lost everything to you,

beware,

you say you want to start something new, and it's breaking my heart you're leaving,

Oh baby baby it's a wild world,

baby I'm grieving.

it's hard to get by just upon a smile Oh baby baby it's a wild world,

But if you wanna leave take good care,

and I'll always remember you like a child,

hope you have a lot of nice things to wear,

girl.

but then a lot of nice things turn bad out there.

Baby I love you, but if you wanna leave take good care,

Oh baby baby it's a wild world,

hope you make a lot of nice friends out

it's hard to get by just upon a smile.

there,

Oh baby baby it's a wild world.

but just remember there's a lot of bad, and beware, beware,

I'll always remember you like a child, girl. You know I've seen a lot of what the world

oh baby baby it's a wild world,

can do,

it's hard to get by just upon a smile.

and it's breaking my heart in two,

Oh baby baby it's a wild world,

cause I never want to see you sad girl,

and I'll always remember you like a child,

don't be a bad girl,

girl.

but if you want to leave take good care, hope you make a lot of nice friends out there, but just remember there's a lot of bad and beware,

http://www.lyricsdepot.com/catstevens/wild-world.html

4. Bob Marley – Running Away. Ya running and ya running

Burden is the heaviest (heaviest).

And ya running away.

Every man thinketh his

Ya running and ya running

Burden is the heaviest (heaviest).

And ya running away.

Ya still mean it: Who feels it knows it,

Ya running and ya running

Lord;

And ya running away.

Who feels it knows it, Lord;

Ya running and ya running,

Who feels it knows it, Lord;

But ya can't run away from yourself

Who feels it knows it, Lord.

Can't run away from yourself -

Ya running and ya running

Can't run away from yourself -

And ya running away.

Can't run away from yourself -

Ya running and ya running

Can't run away from yourself -

And ya running away.

Can't run away from yourself.

Ya running and ya running

Ya must have done (must have done),

And ya running away.

Somet'in' wrong (something wrong).

Ya running and ya running

Said: ya must have done (must have

But ya can't run away from yourself.

done),

Could ya run away from yourself?

Wo! Somet'in' wrong (something

Can you run away from yourself?

wrong).

Can't run away from yourself!

Why you can't find the

Can't run away from yourself!

Place where you belong?

Yeah-eah-eah-eah - from yourself.

Do-do-do-do-do-do-do-do-do (running

Brr - you must have done somet'in' -

away);

Somet'in' - somet'in' - somet'in' -

Do-do-do-do-do-do-do-do-do (running

Somet'in' ya don't want nobody to

away);

know about:

Do-do-do-do-do-do-do-do-do (running

Ya must have, Lord - somet'in' wrong,

away);

What ya must have done - ya must

Do-do-do-do-do-do-do-do-do (running

have done somet'in' wrong.

away);

Why you can't find where you belong?

Do-do-do-do-do-do-do-do-do (running

Well, well, well, well, ya running

away).

away, heh, no -

Every man thinketh his

Ya running away, ooh, no, no, no,

Wat doet reizen met mijzelf? I'm not (running away), no, don't say that - don't say that,

43

'Cause (running away) I'm not running away, ooh! (running away) I've got to protect my life, (running away) And I don't want to live with no strife. (running away) It is better to live on the housetop (running away) Than to live in a house full of confusion. (running away) So, I made my decision and I left ya; (running away) Now you comin' to tell me (running away) That I'm runnin' away. (running away) But it's not true, (running away) I am not runnin' away. (running away) [fadeout] http://www.sing365.com/music/lyric.ns f/Running-away-lyrics-BobMarley/07716B4129A21AD04825694

Bijlage Muziek

5000D6554

4 3

5. Estrella Morente – Volver Yo adivino el parpadeo

Con el pasado que vuelve

De las luces que a lo lejos

A enfrentarse con mi vida

Van marcando mi retorno

Tengo miedo de la noche

Son las misma que alumbraron

que poblada de recuerdo

Con su pálido reflejo

Encadenan mi soñar

Unas horas de dolor

Pero el viajero que huye

Y aunque no quise el regreso

Tarde o temprano

Siempre se vuelve

Detiene su azar

Al primer amor

Y aunque el olvido

La vieja calle

que todo lo destruye

Donde le cobijo

aya matado

Tuya es su vida,

A mi vieja ilusión

Tuyo es su querer

Cuarto escondida

Bajo el valor de las estrellas

Y una esperanza humilde

que con indiferencia

que es toda la fortuna

Hoy me ven volver

De mi corazón

Volver...

Volver...

Con la frente marchita

Con la frente marchita

La nieve del tiempo

La nieve del tiempo

la aclaro en mi cien

La aclaro en mi cien

Sentir...

Sentir...

que es un soplo la vida

que es un soplo la vida

que veinte años no es nada

que veinte años no es nada

que febril la mirada

que febril la mirada

Hurrante entre la sombra

herrante entre la sombra

Te busca y te nombra

Te busca y te nombra

Vivir...

Vivir...

Con el alma ferrada

Con el alma ferrada

A un dulce recuerdo

A un dulce recuerdo

que lloro otra vezTengo miedo del

que yo notare...

encuentro

http://www.lyricsmania.com/volver_lyr ics_estrella_morente.html

6. Eddie Vedder – Society It's a mystery to me We have a greed with which we have

There's those thinking more or less,

agreed

less is more

And you think you have to want more

But if less is more, how you keepin

than you need

score?

Until you have it all, you won't be free

Means for every point you make your level drops

Society, you're a crazy breed

Kinda like you're startin' from the top

I hope you're not lonely without me

And you can't do that

When you want more than you have,

Society, you're a crazy breed

you think you need

I hope you're not lonely without me

And when you think more than you

Society, crazy indeed

want, your thoughts begin to bleed

I hope you're not lonely without me

I think I need to find a bigger place

Society, have mercy on me

Cause when you have more than you

I hope you're not angry if I disagree

think, you need more space

Society, you're crazy indeed I hope you're not lonely without me

Society, you're a crazy breed I hope you're not lonely without me

http://www.metrolyrics.com/society-

Society, crazy indeed

lyrics-eddie-vedder.html

Hope you're not lonely without me

7. 10 CC – Dreadlock holiday I was walkin' down the street

I don't like reggae oh no

Concentratin' on truckin' right

I love it

I heard a dark voice beside of me

Don't you cramp me style

And I looked round in a state of fright

Don't you queer me pitch

I saw four faces one mad

Don't you walk thru my words

A brother from the gutter

'Cause you ain't heard me out yet

They looked me up and down a bit

I hurried back to the swimming pool

And turned to each other

Sinkin' pina colada I heard a dark voice beside me say

I say

Would you like something harder

I don't like cricket oh no

She said I've got it you want it

I love it

My harvest is the best

I don't like cricket no no

And if you try it you'll like it

I love it

And wallow in a dreadlock holiday

Don't you walk thru my words

And I say

You got to show some respect

Don't like Jamaica oh no

Don't you walk thru my words

I love her

'Cause you ain't heard me out yet

Don't like Jamaica oh no

Well he looked down at my silver chain

I love her oh yea

He said I'll give you one dollar

Don't you walk through her words

I said You've got to be jokin' man

You got to show some respect

It was a present from me Mother

Don't you walk thru her words

He said I like it I want it

'Cause you ain't heard her out yet

I'll take it off your hands

I don't like cricket oh no

And you'll be sorry you crossed me

I love it (Dreadlock holiday)

You'd better understand that you're alone

I don't like reggae oh no

A long way from home

I love it (Dreadlock holiday)

And I say

I don't like Jamaica oh no

I don't like reggae no no

I love her (Dreadlock holiday

I love it

http://www.metrolyrics.com/dreadlockholiday-lyrics-10-cc.html)

8. Melanie Safka – Beautiful People You live in the same world as I do

So if you take care of me

But somehow I never noticed

Maybe I'll take care of you

You before today I'm ashamed to say

Beautiful people You look like friends of mine

Beautiful people

And it's about time

We share the same back door

That someone said it here and now

And it isn't right

I make a vow that some time, somehow

We never met before

I'll have a meeting

But then

Invite ev'ryone you know

We may never meet again

I'll pass out buttons to

If I weren't afraid you'd laugh at me

The ones who come to show

I would run and take all your hands

Beautiful people

And I'd gather everyone together for a day

Never have to be alone

And when we gather'd

'Cause there'll always be someone

I'll pass buttons out that say

With the same button on as you

Beautiful people

Include him in ev'rything you do

Then you'd never have to be alone

He may be sitting right next to you

'Cause there'll always be someone

He may be beautiful people too

With the same button on as you

And if you take care of him

Include him in everything you do.

Maybe I'll take care of you And if you take care of him

Beautiful people

Maybe I'll take care of you...

You ride the same subway

eople

As I do ev'ry morning That's got to tell you something We've got so much in common I go the same direction that you do

http://www.lyrics007.com/Melanie%20Saf ka%20Lyrics/Beautiful%20People%20Lyr ics.html

9. Sting - Englishman in New York I don't drink coffee I take tea my dear

notoriety

I like my toast done on one side

You could end up as the only one

And you can hear it in my accent when

Gentleness, sobriety are rare in this

I talk

society

I'm an Englishman in New York

At night a candle's brighter than the sun

See me walking down Fifth Avenue A walking cane here at my side

Takes more than combat gear to make

I take it everywhere I walk

a man

I'm an Englishman in New York

Takes more than a license for a gun Confront your enemies, avoid them

I'm an alien I'm a legal alien

when you can

I'm an Englishman in New York

A gentleman will walk but never run

I'm an alien I'm a legal alien I'm an Englishman in New York

If, "Manners maketh man" as someone said

If, "Manners maketh man" as someone

Then he's the hero of the day

said

It takes a man to suffer ignorance and

Then he's the hero of the day

smile

It takes a man to suffer ignorance and

Be yourself no matter what they say

smile Be yourself no matter what they say

I'm an alien I'm a legal alien I'm an Englishman in New York

I'm an alien I'm a legal alien

I'm an alien I'm a legal alien

I'm an Englishman in New York

I'm an Englishman in New York

I'm an alien I'm a legal alien

10.

I'm an Englishman in New York

11. http://www.azlyrics.com/lyrics/stin g/englishmaninnewyork.html

Modesty, propriety can lead to

10.Alexander – Truth The truth is that I never shook my shadow

dividing

Every day it's trying to trick me into doing

Say you're my lover

battle

say you're my homie

Calling out 'faker' only get me rattled

Tilt my chin back, slit my troath

Wanna pull me back behind the fence with

Take a bath in my blood, get to know me

the cattle

All out of my secrets

Building your lenses

All my enemies are turning into my

Digging your trenches

teachers

Put me on the front line Leave me with a dumb mind

Because

With no defenses

Light's blinding

But your defense is

No way dividing

If you can't stand to feel the pain then you

What's yours or mine when everything's

are senseless

shining Your darkness is shining

Since this,

My darkness is shining

I've grown up some

Have faith in ourselves

Different kinda figther

Truth.

And when the darkness come, let it inside you

(Yeah)

Your darkness is shining My darkness is shining

Yes I'm only loving, only trying to only

Have faith in myself

love

Truth.

And yes, that's what I'm trying to is only loving

I've seen a million numbered doors on the horizon

Yes I'm only loving, trying to only love

Now which is the future you choosen

I swear to god I'm only trying to be loving

before you gone dying I'll tell you about a secret I've been

Yes I'm only lonely loving

undermining

And yes I'm only feeling only loving, only

Every little lie in this world comes from

loving

Wat doet reizen met mijzelf? Ya say it ain't loving, loving but my loving

loving Ya say it ain't loving, loving, loving,

I wanna only love til I'm only loving

50

loving, love my love

I swear to god I'm only loving. Trying to be loving, loving, loving, loving,

But I'm only loving, loving, loving

loving, loving, love

The Truth.

Yes I'm only loving, yes I'm trying to only love

http://www.songmeanings.net/songs/view/ 3530822107858849065/

Bijlage Muziek

I swear to god I'm trying but I'm only

5 0

11.The Tallest Man on Earth – The dreamer I'm just a dreamer but I'm hanging on

How you're the light over me

Though I am nothing big to offer I watch the birds, how they dive in then

Sometimes the blues is just a passing

gone

bird

It's like nothing in this world's ever still

And why can't that always be Tossing aside from your birches crown

And I'm just a shadow of your thoughts

Just enough dark to see

in me

How you're the light over me

But sun is setting, shadows growing A long cast figure will turn into night

http://www.lyricsmode.com/lyrics/t/the

It's like nothing in this world ever

_tallest_man_on_earth/

sleeps

Oh sometimes the blues is just a passing bird And why can't that always be Tossing aside from your birches crown Just enough dark to see How you're the light over me

And by your side, girl, where the acres grow Into the strong and stunning meadow A cowboy stumbling in the finest field And nothing good out there won't be old

Oh sometimes the blues is just a passing bird And why can't that always be Tossing aside from your birches crown Just enough dark to see

Wat doet reizen met mijzelf?

Mijn reisbiografie

52

2013 Koninginnedagweekend Met zijn achten klimmen in Ettringen, Duitsland. Frankrijk Op bezoek bij familie tijdens de studiedrukte. Rechts: het uitzicht in Frankrijk, de berg heet de Roc d’Enfer

Klimweekend Met alle nieuwe klimmers van de klimvereniging op Beginnersweekend in België, met veel

Boven: bier drinken ondom het kampvuur in de vrieskoud.

Mijn reisbiografie

klimmen en lol.

5 2

Wat doet reizen met mijzelf? 53

Links, rechts: ik rust uit en kijk naar de anderen, klimmen in de rotsen

2012 Kerstvakantie 10 dagen klimvakantie met 27 (onbekende) klimmers, die lid zijn bij de Amsterdamse Studenten Alpen Club, de Sanctus Vergilius Alpen Club Yeti, de Eindhovense Studenten Alpen Club en de Utrechtse Studenten Alpen Club. Kamperend in tenten, oud en nieuw vieren in Barcelona, en onderdak hebben in een berghut bij Montserrat, waar het ontbrak aan water, wc en eten. Een en al gezelligheid, verbondenheid en groepsgevoel. Heel bijzondere vakantie hoe de twee groepen zo makkelijk naar elkaar

de vakantie, denkend aan boodschappenteam, kookteam, sjouwteam, afwasteam, vertaler, geldschieters.

Mijn reisbiografie

toe zijn getrokken, en samen verantwoordelijk werden voor het soepele verloop van

5 3

Wat doet reizen met mijzelf?

Van boven naar beneden: de dagelijkse gang van zaken in Spanje; het prachtige uitzicht; groepsfoto op

Mijn reisbiografie

54

nieuwjaarsavond.

5 4

Wat doet reizen met mijzelf? Fietstocht Enschede - Ith

55 Deelname om de fietstocht Enschede – Ith met een afstand van 280 kilometer in 1 dag.

Ongeveer 20 deelnemers, met voorwagen die de weg aangeeft en vrijhoudt,

bezemwagen voor de afvallers. Ik word eerste vrouw. De dag erop terug naar huis.

Peleton fietsen

Klimweekend Weekend weg naar Beez en Heidelberg, beide met de Amsterdamse Studenten Alpen

Mijn reisbiografie

Club, overnachtend op de camping.

5 5

Wat doet reizen met mijzelf? Zomervakantie

56 Twee maanden reizen door Azie met een vriend. Samen hebben wij Thailand, Laos en Cambodja verkend. Heel veel kilometers afgelegd, bussen genomen voor enkele dagen, tijden die niet in verhouding staan voor Nederlandse begrippen, zoals 12uurbusritten voor twee dagen. Zelf de laatste week nog alleen gereisd door Cambodja.

Links, rechts:

Matroos die ons [ilios en ik] naar een prachtig strand in het oerwoud varen.

Hij licht ons op, komt de gemaakte afspraken niet na, waardoor we meer moeten betalen dan afgesproken;

Mijn reisbiografie

Wachtend in een stadje op het vertrek van de trein, genietend van de omgeving.

5 6

Wat doet reizen met mijzelf? Frankrijk

57 Met broers naar Frankrijk ouders opzoeken. Familie bezoeken, dingen regelen en klimmen.

Mijn reisbiografie

Na een lange dag klimmen en afzien, eindelijk op de top!

5 7

Wat doet reizen met mijzelf? München

58 Roadtrip naar Munchen, met middelbare schoolvrienden op bezoek naar een oud-

Mijn reisbiografie

klasgenoot.

Van boven naar beneden: Autoreis naar München muziek luisterend; rondlopen door de stad.

5 8

Wat doet reizen met mijzelf? Klimweekend

59 Saffres, Frankrijk & Etteringen, Duitland

Links: ik probeer een moeilijke klimroute Beneden: ontspannen op de camping, eten

Mijn reisbiografie

klaarmaken met zijn allen en bier drinken.

5 9

Wat doet reizen met mijzelf? 2011

60 Kerstvakantie Weekje bij ouders in Frankrijk, weekje in de buurt met vriendin en haar ouders skieën Klimweekend Berdorf, Luxemburg Zomervakantie Autorijdend met mama naar Frankrijk, vervolgens vliegtuig via Brussel naar Santander in Spanje met twee vriendinnen, Anna en Jana. Na twee weken rondreizen, 10 dagen alleen zwerven van Baskenland naar Rodellar, om daar met Nederlandse

Boven, links, rechts: met vrienden en Baskische vrienden feesten op een lokaal fiets; vliegeren op het strand;

Mijn reisbiografie

vrienden te klimmen.

spullen uithangen in het hostel na paar dagen wild kamperen in de regen.

6 0

Wat doet reizen met mijzelf? Liftweekend

61 Met vriendin liften. Oorspronkelijke doel Parijs, behaalde doel Lille

Liftend langs de weg

Klimvakantie Met vriendje en klimvrienden klimmen in Frankrijk Klimweekend

Mijn reisbiografie

Lustrumweekend met klimvereniging

Nagenieten rondom het kampvuur

6 1

Wat doet reizen met mijzelf? 2010

62 Kerstvakantie Klimmen in Zuid-Frankrijk, Calanques bij Marseilles

Zoeken naar een goede klimplek

Klimweekend Heidelberg

Mijn reisbiografie

Uitrusten en lunchen aan zee

6 2

Wat doet reizen met mijzelf? Zomervakantie

63 Chillen in Amsterdam, weekendje Brussel met vriendin zonder slaapplek voor 1e nacht, vakantie met vriend en zijn moeder naar Spanje, om vervolgens een week te roadtrippen, slapend in tent of auto. Reizen door Oost-Europa: vliegend naar Praag, liftend naar Budapest, festival Sziget en Budapest met zijn vieren. Na het festival rondreizen met vriendin door Hongarije, Slovenië en vanuit Venetië door naar Parijs, naar festival met een extra vriendin, met de trein terug naar huis

Links boven naar rechts beneden: in de trein naar Brussel; nachtelijke avontuur in Brussel; met Ilios op roadtrip in

maskers passen in Venetie.

Mijn reisbiografie

Spanje; met studievrienden Oost-Europa verkennen;

6 3

Wat doet reizen met mijzelf? Klimweekend

64 Klimmen in Etteringen Roadtrip België 2-daagse roadtrip naar België met studievriendinnen, terugreis via vriend in Zeeland Madrid Met Studiegenoten een paar dagen naar Madrid

2009 Kerstvakantie Skiëen met familie in Frankrijk Parijs Weekend naar Parijs, meeliftend met ouders, slapend bij een reisvriend. Klimweekend 1e keer op klimweekend Studieweekend Met de studie een weekend naar Berlijn Zomervakantie Weer terug van weggeweest. Met de middelbare school vriendengroep herenigd na het eerstejaar diploma op zak. Heerlijke vertrouwde omgeving, mensen in een afgelegen

Links, rechts: het uitzicht tijdens een gezamenlijke wandenling; nadenken over het leven op een begraafplaats.

Mijn reisbiografie

huisje in Italië.

6 4

Wat doet reizen met mijzelf? Wereldreis

65 3 volle maanden voor het eerst op reis buiten Europa. Ik vertrek alleen naar ZuidAmerika, zonder een uitgewerkt rationeel plan, maar het intuïtief heel belangrijk voor mij om daar naartoe te gaan. Mijn jeugdrelatie [ met Thomas] wordt hiervoor beëindigd, mijn ouders hebben de heftige ruzies helaas verloren - ik ga.

Links, rechts: vlak voor vertrek op Schiphol, v.l.n.r. Ilios, Thomas en ik; een demonstratie op Plaza de Armas in

Links, rechts: grensovergang in de middle of nowhere Bolovia naar Chili; zwervend door de straten van Potosi, op 4000 meter hoogte.

Mijn reisbiografie

Cuzco.

6 5

Wat doet reizen met mijzelf?

2008

66

Kerstvakantie Met ouders een weekje skiën in Frankrijk, heel belangrijk omdat het de laatste familiaire bijeenkomst is voordat ik op wereldreis ga. Zomervakantie Voor de 1e keer zo kort in Frankrijk geweest. Naar Frankrijk rijden met ouders, een paar daagjes de routine doorlopen, zoveel mogelijk doen in een korte tijd, om vervolgens met een vriendin naar Rome te vliegen, paar uurtjes met backpack en al door Rome te lopen, om met de trein naar Perugia te vertrekken en daar met vriendin nummer twee af te spreken. 10-daagse treinreis door Italie, bestaande uit Perugia, Florence en Pisa. Het is de eerste keer dat we reizen, dus van tevoren al de reis uitgestippeld en hostels geboekt. We bezoeken veel toeristische attracties, musea in Florence en toren in Pisa. Wij komen wel tot de conclusie dat de rustigere stad Perugia het leukste was. De treinreis eindigt in Ventimiglia om daar met de rest van de vriendengroep af te spreken en een week door te brengen in een afgelegen huisje.

Rechts: Lol maken bij de beek in het huisje in Italie, zwemmen en springen van de rots.

Mijn reisbiografie

Boven: uitzicht van Florence

6 6

Wat doet reizen met mijzelf? Eindexamenreis

67 Volgens traditie is je middelschooltraject pas compleet als je met als je klasgenoten op week gaat feesten in de zon. Dus een week lang gefeest, gezond met de vaste kliek op het strand, om dan weer tijdens het feesten iedereen tegen te komen. Voorjaarsvakantie Barcelona, met de vriendengroep, bijna een week Barcelona verkennen. Overnachtend in een appartement, overdag veel rondlopen en bekijken, ’s avonds gezellig eten en drinken in appartement.

2007 - 1990 Deze vakanties worden niet los vermeld. Bijna elke gehele zomer- en wintervakantie heb ik doorgebracht in het huis van mijn oma met het gezin in de Alpen, Bellevaux. Enkele studiereizen gedaan, maar nooit vanuit mijzelf ondernomen.

Boven link, rechts: prachtige bergen overal, deze beklim ik al sinds mijn zesde; genietend op het teras met ouders

Beneden link, rechts: het uitzicht vanaf het terra, beneden door het bos loopt een rivier; ik hark het gras al sinds jongs af aan.

Mijn reisbiografie

en oma

6 7