Communicatief Schrijven

Docentenhandleiding

Communicatief Schrijven Module RE 5 2008 Actuarieel Instituut te Woerden

In opdracht van het A.I. vervaardigd door: Tinvo, Taal: inhoud & vorm te Rosmalen Dertiende (herziene) uitgave; maart 2008 1e uitgave: maart 1996 Auteurs: Cees Braas & Wil Knappers Culemborg, Rosmalen, maart 2008 Vormgeving: Marianne Breugelmans Rosmalen, maart 2008

© Copyright: C. Braas & W. Knappers Culemborg, Rosmalen, 2008

Docentenhandleiding RE 5

Communicatief Schrijven

Voorwoord In deze docentenhandleiding RE 5 treft u een viertal onderwerpen aan: 1. 2. 3. 4.

per les één A4 met daarop een mogelijke lesopzet uitgewerkt; per les verschillende (deel)oefeningen; voor een aantal (deel)oefeningen (daar waar zinvol) de mogelijke uitwerkingen ervan; bij enkele lessen één (of enkele) pagina('s) die u als sheet kunt kopiëren en kunt gebruiken tijdens uw les.

Wij verzoeken u vriendelijk om in elk geval tijdens uw lessen de volgorde van de lesopzetten (1 t/m 8) aan te houden en te werken naar de genoemde eindtermen per les: er zijn 10 tot 12 cursusgroepen parallel bezig met RE 5 en de onderlinge verschillen per docent dienen zo klein mogelijk te zijn omdat er na afloop van de cursus een centraal examen afgenomen wordt voor alle cursisten. Als extra 'item' is bovendien toegevoegd: geïntegreerde oefeningen. Hierin zijn oefeningen opgenomen die u, naar eigen inzicht, kunt gebruiken op verschillende momenten in het traject, daar waar bij voorbeeld de cursisten (gedifferentieerd) behoefte aan hebben. In deze uitgave zijn de oefeningen nog gestructureerd volgens het principe van 8 lessen: steeds een lesopzet voor ongeveer 2 klokuren met daarbij oefeningen waaruit u een keuze kunt maken. Voor in-companytrainingen van vier bijeenkomsten van 3,5 klokuur kunnen steeds 2 lessen per bijeenkomst verwerkt worden. Mocht u zelf iets willen toevoegen aan de oefeningen of uitwerkingen, dan houden wij ons natuurlijk aanbevolen voor uw ideeën en bijdragen. Voor het (laten) maken van kopieën van de (deel)oefeningen en sheets kunt u contact opnemen met het secretariaat van het Actuarieel Instituut: 0348 - 43 96 40 (fax: 0348 - 43 05 55). Met de medewerkers van het secretariaat: (elke medewerker heeft een eigen emailadres; zie daarvoor de website van het AI, http://www.ai-ag.nl/ ; menu “het AI/secretariaat”) kunt u zelf afspraken maken over aantallen, plaats van aflevering e.d. Eigen gemaakte kopieën kunnen sinds 2002 niet meer apart gedeclareerd worden! Hebt u nog vragen: aarzel dan niet om contact op te nemen met ons. Cees Braas is privé bereikbaar onder nummer: 0345 - 52 02 59. Wil Knappers (of het secretariaat van Tinvo) is bereikbaar per e-mail: [email protected].

Wij wensen u veel succes met de cursus RE 5,

Cees Braas & Wil Knappers maart 2008

Oefeningen module RE 5

2

Braas & Knappers, 2008



Inhoudsopgave docentenhandleiding

Voorwoord

2

Opmerkingen voor docenten

7

Uitgangspunten en doelstellingen

8

Modulerooster in-company groepen

10

Beoordelingsaspecten en –criteria examens

11

Toelichting correctieformulier RE 5

12

Lesnummer:

1/8

14

Lesnummer:

1/8

14

Communicatiemodel: schema

15

Eindtermen module RE 5

16

Inhoudelijke eisen module RE 5

17

Oefening 1.1 communicatieve aspecten Mogelijke uitwerking oefening 1.1

18 19

Oefening 1.2 communicatieve aspecten Mogelijke uitwerking oefening 1.2

20 21

Oefening 1.3 formuleringsaspecten Mogelijke uitwerking oefening 1.3

22 23

Oefening 1.4 miscommunicatie

24

Oefening 1.5 formeel/informeel Mogelijke uitwerking oefening 1.5

25 26

Oefening 1.6 meerdere appels Mogelijke uitwerking oefening 1.6

27 28

Oefening 1.7 expressief aspect Mogelijke uitwerking oefening 1.7

29 30

Oefening 1.8 zakelijk/relationeel aspect Mogelijke uitwerking oefening 1.8

31 32

Oefening 1.9 lezersverwachtingen Mogelijke uitwerking oefening 1.9

33 34

Oefening 1.10 onduidelijke communicatie

35


3



Lesnummer:


2/8

37

Publiekanalyse

38

Doelanalyse

39

Oefening 2.1 analyses brief Mogelijke uitwerking oefening 2.1

40 41

Oefening 2.2 (inleveropdracht 1) Mogelijke uitwerking oefening 2.2

43 44

Oefening 2.3 keuze tekstsoort Mogelijke uitwerking oefening 2.3

46 47

Oefening 2.4 verkeerde keuze tekstsoort (huiswerkopdracht)

48

Oefening 2.5 publiekgerichte tekst

49

Oefening 2.6 lezersverwachtingen

51

Lesnummer:

3/8

52

Docenteninformatie: ordeningsprincipes

53

Oefening 3.1 tekstschema rapport Mogelijke uitwerking oefening 3.1

56 57

Oefening 3.2 tekstschema memo Mogelijke uitwerking oefening 3.2

59 60

Oefening 3.3 Docenteninformatie 2 teksten / 1 onderwerp Tekst 1 Belastingdienst Tekst 2 Belastingdienst Vragenlijst tekst Belastingdienst

61 62 63 64

Oefening 3.4 tekstschema artikel Mogelijke uitwerking oefening 3.4

65 67

Lesnummer:

4/8

68

Oefening 4.1 vormconventies brief Mogelijke uitwerking oefening 4.1

69 71

Oefening 4.2 tekstproductie (inleveropdracht 2)

72

Oefening 4.3 vormconventies e-mail Mogelijke uitwerking oefening 4.3

74 75

Oefening 4.4 vormen tekstconventies memo

76

Oefening 4.5 memo schrijven

77

Oefening 4.6 memo schrijven

78

Oefening 4.7 gespreksnotitie schrijven

79

Oefening 4.8 gespreksnotitie beoordelen

79

Oefening 4.9 gespreksnotitie aanpassen

80

Oefening 4.10 gespreksnotitie aanpassen

80

Oefening 4.11 brief beoordelen Mogelijke uitwerking oefening 4.11

81 82


4



Lesnummer:


5/8

83

Oefening 5.1 publiekgericht schrijven opdracht 5.1.1: brief opdracht 5.1.2: e-mail opdracht 5.1.3: memo opdracht 5.1.4: beoordelen teksten

84 84 84 84 84

Oefening 5.2 alinea’s/signalen Mogelijke uitwerking oefening 5.2

85 86

Oefening 5.3 alinea’s/signalen Mogelijke uitwerking oefening 5.3

87 88

Oefening 5.4 inleiding/alinea’s/signalen

89

Oefening 5.5 actief formuleren Mogelijke uitwerking oefening 5.5

90 91

Oefening 5.6 titels rapporten

92

Lesnummer:

6/8

93

Oefening 6.1 formuleringen aanpassen

94

Oefening 6.2 (inleveropdracht 3) Mogelijke uitwerking oefening 6.2

96 97

A. Verbeteringen in de alinea-indeling B. Verbeteringen in de formulering Oefening 6.3 herschrijvingen Tekst 6.3.1 Tekst 6.3.2

97 97 98 99 100

De pensioenregeling in één getal uitgedrukt: de bps-factor

100

Oefening 6.4 begripsomschrijvingen

101

Oefening 6.5 signaalwoorden Mogelijke uitwerking oefening 6.5

102 103

Oefening 6.6 helder formuleren Mogelijke uitwerking oefening 6.6

104 105

Oefening 6.7 helder/publiekgericht schrijven

106

Oefening 6.8 leesbaar formuleren Mogelijke uitwerking oefening 6.8

107 108

Oefening 6.9 brochure herschrijven

109

Lesnummer:

7/8

110

Oefening 7.1 diagnostische toets spelling/formulering Antwoorden oefening 7.1

111 119

Oefening 7.2 juiste spellingwijze Antwoorden oefening 7.2

120 121

Oefening 7.3 meervoudsvormen Antwoorden oefening 7.3

122 123

Oefening 7.4 accenten/leestekens Antwoorden oefening 7.4

124 125


5




Oefening 7.5 samenstellingen Antwoorden oefening 7.5

126 127

Oefening 7.6 c/k-schrijfwijze Antwoorden oefening 7.6

128 129

Oefening 7.7 Engelse werkwoorden Antwoorden oefening 7.7

130 131

Lesnummer:

8/8

132

Oefening 8.1 herschrijving tekst

133

Oefening 8.2 rapportindelingen 8.2.1 Voorbeeld rapportonderdelen 8.2.2 Voorbeeld rapportonderdelen

134 134 135

Oefening 8.3 mailing

136

Oefening 8.4 notitie

137

Oefening 8.5 telefoonnotitie

138

Oefening 8.6 memo

139

Oefening 8.7 beoordeling tekst

140

Geïntegreerde oefeningen

141

Integratieoefening 1 herschrijving brief

142

Integratieoefening 2 herschrijving memo/mailing

144

Integratieoefening 3 beoordeling bevestigingsbrief

145

Integratieoefening 4 herschrijven mailing

146

Integratieoefening 5 herschrijven mailing

148

Integratieoefening 6 jargon verwijderen

150

Integratieoefening 7 herschrijven brief Uitwerking integratieoefening 7

152 154


6




Opmerkingen voor docenten

Met ingang van het studiejaar 2001/2002 zijn er enkele belangrijke wijzigingen doorgevoerd t.o.v. eerdere jaren: 1. er is geen lesverplichting voor cursisten: men kan deelnemen aan het examen slechts op basis van inschrijving (en betaling) bij het AI. Zie hiervoor de studiegids 2002/2003 of later. Cursisten kunnen dus ook de syllabus RE 5 separaat aanschaffen zonder inschrijving voor de lessen. 2. de verplichting van het maken van 3 inleveropdrachten is vervallen: deze zijn facultatief geworden. Voor u als docent betekent dit dat u de 3 opdrachten aanbiedt en de uitwerkingen corrigeert voor die cursisten die hieraan behoefte hebben. Wij bevelen natuurlijk aan om dit sterk te promoten omdat wij ervan uitgaan dat deze lessen en oefeningen een meerwaarde hebben in de voorbereidingen op de beroepspraktijk en het examen. Bij in-companytrainingen kan de opdrachtgever echter deze verplichting intern wel aanhouden. 3. het AI verwacht van u als docent wel steeds een registratie van de aanwezigheid van de cursisten per les en van de behaalde resultaten (V of O) van de inleveropdrachten. Dit willen we graag naast de resultaten bij de nieuwe examens leggen om te bezien in hoeverre deelname aan lessen en het maken van de opdrachten een positieve invloed heeft op de resultaten van het examen in vergelijking met kandidaten die niet of nauwelijks deelnemen aan lessen en inleveropdrachten.

Voor correcties (beoordelingen) van de examens is niets veranderd.

De cursus RE 5 heeft per 01-09-2001 een naamswijziging ondergaan: van "Schriftelijke Vaardigheden" naar "Communicatief Schrijven". Het modulenummer blijft RE 5.

Indien u de trainingen RE 5 moet verzorgen voor zogenoemde 'in-companygroepen' dan is het veelal gebruikelijk dat deze cursus RE 5 niet in 8 bijeenkomsten van 2 klokuren wordt verzorgd maar in 4 bijeenkomsten van 3 tot 3,5 klokuren (afhankelijk van de wensen van de klant). In dat geval blijft de opbouw van de cursus gelijk en worden slechts steeds de huidige lessen in blokken van 2 aangeboden (1+2, 3+4, 5+6, 7+8). U als docent kunt hier vervolgens zelf een nadere invulling aan geven. Eindtermen, eisen en doelen blijven verder gelijk aan de reguliere groepen. Informatie over dergelijke in-companytrainingen is verkrijgbaar bij het AI. Klanten die hiervan reeds een of meerdere malen gebruik van hebben gemaakt, zijn: DSM/PVM (Heerlen), Watson Wyatt Brans & Co (Amstelveen), William M. Mercer (Amstelveen), ABP (Heerlen), Nationale Nederlanden (Den Haag). Zij hebben dan veelal bij het AI de gehele rekenaarsopleiding voor zo'n 6 tot 12 personeelsleden als in-company-opleiding ingekocht.

Voor de diverse lessen is een powerpointpresentatie beschikbaar als ondersteuning van uw lessen: deze kunt kunt u gebruiken (en aanvullen) als basis.


7




Uitgangspunten en doelstellingen De module RE 5 (zowel voor reguliere -open inschrijving- , groepen als voor in-companygroepen) is gebaseerd op de volgende uitgangspunten: • • •

de cursist neemt deel aan de eerste fase (actuarieel rekenaar) van de opleiding tot actuaris; de cursist streeft ernaar zijn/haar schriftelijke communicatie te optimaliseren met als oorspronkelijk oogmerk de opleiding tot actuaris geheel af te ronden; de cursist ziet in dat een optimalisering van de schriftelijke communicatie niet alleen betrekking heeft op de huidige beroepspraktijk, maar vooral gericht is op het beroep (de functie) van actuaris.

De module RE 5 streeft daarom de volgende doelstellingen (eindtermen) na: • • • • •

de cursist bekijkt de eigen schriftelijke communicatie kritisch; de cursist optimaliseert de eigen schriftelijke communicatie(vormen) zonder zich daarbij uitsluitend te richten op de huidige beroepspraktijk; de cursist kan lezergericht communiceren in geschrift; de cursist kan verschillende interne en externe tekstsoorten (zoals brief, mailing, notitie, e-mail, memo en rapportage) publiek- en doelgericht produceren; de cursist kan schriftelijk communiceren in een zo goed als foutloze (nieuwe) spelling en formulering binnen de hierboven genoemde tekstsoorten.

Toetsing: examen afronden met "voldoende" als eindoordeel. Het examen omvat veelal een (gelede) schrijfopdracht met twee onderdelen (brief + mailing, memo + brief, memo + mailing, enz.) Zie voor het rooster de volgende pagina's.


8




Modulerooster open inschrijving groepen 2008, voor reguliere (open inschrijving) groepen; april, mei, juni: 8 x 2 klokuren, 2 studiepunten les nr. les 1

lesonderwerp(en)

literatuur vooraf te bestuderen

oefeningen vooraf te maken De docent geeft nog extra oefeningen op voor de overige bijeenkomsten, afhankelijk van vorderingen binnen de lessen.

Introductie algemeen: • introductie cursus & syllabus • communicatie-/schrijfproces

les 2

Tekstvoorbereiding: • publiek-/doelanalyse • tekstschema

hoofdstuk 1

oefening 1.4 & 1.9 (maken en bespreken )

les 3

Tekstindeling: • tekstschema • ordeningsprincipes

hoofdstuk 2

les 4

Tekstsoorten: • vorm-& tekstconventies van verschillende teksten • publiekgerichtheid en gebruiksmogelijkheden Tekstproductie: • eenvoudig, concreet en direct schrijven • leesbaarheid van teksten

hoofdstuk 3

oefening 2.2 (maken en inleveren) (= 1e inleveropdracht), oef. 2.4 (maken en bespreken) oefening 3.2 (maken en bespreken)

hoofdstuk 4 (& bestudeer nogmaals H3 en geef verschillen met eigen praktijk aan)

oefening 4.2 (maken en inleveren) (= 2e inleveropdracht)

les 6

Tekstafwerking: • formulering

paragraaf 5.1

oefening 5.3 (maken en bespreken)

les 7

Tekstafwerking: • spelling

paragraaf 5.2 + bijlage 3 & 4


les 8

Differentiatieles • door cursisten in te brengen kwesties (interpunctie, vormgeving, integratieoefeningen) EXAMEN RE 5

paragraaf 5.3 & 5.4

les 5

juni of januari


syllabus RE 5

9

Het betreft hier een 'openboek-examen'.




Modulerooster in-company groepen 2008 (en later), voor in-company groepen; 4 x 3,5 klokuren, 2 studiepunten les nr. Bijeenkomst 1 = les 1 + les 2

Bijeenkomst 2 = les 3 + les 4



juni of januari

lesonderwerp(en)

literatuur vooraf te bestuderen

oefeningen vooraf te maken De docent geeft oefeningen op voor de overige bijeenkomsten, afhankelijk van vorderingen binnen de lessen.

Introductie algemeen: • introductie cursus & syllabus • communicatie-/schrijfproces Tekstvoorbereiding: • publiek-/doelanalyse • tekstschema

hoofdstuk 1

Tekstindeling: • tekstschema • ordeningsprincipes

hoofdstuk 2

Tekstsoorten: • vorm-& tekstconventies van verschillende teksten • publiekgerichtheid en gebruiksmogelijkheden Tekstproductie: • eenvoudig, concreet en direct schrijven • leesbaarheid van teksten

hoofdstuk 3

oefening 2.2 (maken en inleveren) (= 1e inleveropdracht), oef. 2.4 (maken en bespreken) oefeningen nader te bepalen (maken en bespreken)

hoofdstuk 4 (& bestudeer nogmaals H3 en geef verschillen met eigen praktijk aan)


Tekstafwerking: • formulering

paragraaf 5.1

oefeningen nader te bepalen (maken en bespreken)

Tekstafwerking: • (nieuwe) spelling

paragraaf 5.2 + bijlage 3 & 4

Differentiatieles • door cursisten in te brengen kwesties (interpunctie, vormgeving, integratieoefeningen)

paragraaf 5.3 & 5.4

oefening 6.2 (maken en bespreken) (= 3e inleveropdracht) oefeningen nader te bepalen (maken en bespreken)

EXAMEN RE 5


syllabus RE 5

10

Het betreft hier een 'openboek-examen'.




Beoordelingsaspecten en –criteria examens Op deze pagina en de volgende 2 pagina’s geven we de beoordelingsaspecten en de (mogelijke) algemene beoordelingscriteria weer zoals die gehanteerd dienen te worden door correctoren van de examens. Deze aspecten en criteria kunnen uiteraard ook gebruikt worden tijdens de trainingen.

Te corrigeren onderdelen (beoordelingsaspecten)

tekst 1

tekst 2

Communicatief aspect deel 1 Inhoud: - benodigde volledigheid van informatie - nieuwswaarde van de informatie voor lezer - mate van zinvolle detaillering Communicatief aspect deel 2 Begrijpelijkheid: publiekgerichtheid van informatie en argumentatie Doeltreffendheid: helder en overtuigend appèl Tekstueel aspect deel 1 Structuur:

- uiterlijke structuur (alinea's, kopjes, puntsgewijze opsommingen) - innerlijke structuur (tekstschema helder, doorzichtig; logische verhaallijn) Tekstueel aspect deel 2 Begrijpelijkheid: formulering toegesneden op publiek (woordkeuze, zinslengte en dergelijke)

Tekstueel aspect deel 3 Correctheid:

- formulering (technische formuleringsfouten: incongruentie, foutieve verwijzingen en dergelijke) - spelling

Totaal oordeel over de uitwerking:


11




Toelichting correctieformulier RE 5 Het is de bedoeling dat u per examentekst tot een oordeel komt voor ieder van de vijf beoordelingsaspecten (zie het formulier). Per aspect kunt u aangeven: G (goed)

V (voldoende)

O (onvoldoende).

Twee of meer O's leveren automatisch een O als eindbeoordeling op van de desbetreffende tekst, tenzij desbetreffende kandidaat daar één of meer G's tegenover heeft staan. Het is aan de beoordelend docent te beslissen of de opgebouwde compensatie (uitgedrukt in één of meer G's) voldoende is om een eindbeoordeling V te rechtvaardigen. Echter, een beoordeling van een aspect met ‘G’ is pas gerechtvaardigd als dat aspect duidelijk, opvallend, beter is uitgewerkt dan je zou mogen verwachten van een (standaard) ‘V’uitwerking. Beide teksten dienen in elk geval een eindoordeel 'V' te verkrijgen om tot een eindoordeel 'V' voor het gehele examen te kunnen komen. We geven nu per beoordelingsaspect enkele meer concrete beoordelingscriteria. De lijst is niet uitputtend maar vooral richtinggevend.

Communicatief aspect deel 1: inhoud

• • • • • • • •

de lezer wordt volledig geïnformeerd belangrijke gegevens zijn aanwezig het wordt de lezer expliciet duidelijk gemaakt wat het doel van de tekst is het wordt de lezer duidelijk welk belang de inhoud voor hem heeft/kan hebben de lezer krijgt de juiste hoeveelheid informatie, waarin onderscheid is aangebracht tussen hoofd- en bijzaken de lezer krijgt relevante informatie er worden dingen uitgelegd die de lezer nog niet weet of wellicht nog niet snapt de schrijver veronderstelt (terecht) dat de lezer voorafgaande informatie paraat heeft

Communicatief aspect deel 1: begrijpelijkheid en doeltreffendheid

• • • • • • •

er worden argumenten gebruikt die aan het belang van de lezer appelleren een herkenbare situatiebeschrijving is herkenbaar er worden voorbeelden gegeven, waardoor de tekst duidelijk wordt de lezer weet na lezing voldoende wat van hem verwacht wordt de lezer weet wat van hem verwacht wordt en weet hoe dat uit te voeren de genoemde argumenten zijn realistisch en herkenbaar voor de lezer de tekst is duidelijk afgestemd in woordkeus en formulering op de beoogde lezer(s)

Tekstueel aspect deel 1: innerlijke en uiterlijke structuur

• • • •

in de opbouw is een duidelijke lijn aanwezig de opbouw van de tekst veronderstelt kennis die bij externe lezers zeker aanwezig is de schrijver volgt een logische verhaallijn een duidelijke inleiding is aanwezig


12



• • • • • • •


een duidelijke afsluiting is aanwezig een correcte alinea-indeling is aanwezig de tekst bevat gestructureerde opsommingen of duidelijk gevisualiseerde opsommingen de tekst bevat duidelijke en functionele kopjes/titels een memo bevat een referteregel met maximaal ongeveer 5 kernwoorden die de inhoud van de tekst voldoende dekken de cijfers, getallen e.d., (als aanwezig) zijn gestructureerd (b.v. in tabellen of schema's) gepresenteerd de tekst bevat markeringen -of aanwijzingen daartoe indien gevraagd in de opgave- (vet, onderstrepingen, groter lettercorps enzovoorts)

Tekstueel aspect deel 2: begrijpelijkheid

•

• •

de zinnen zijn niet te lang en niet te complex voor beoogde lezers: niet meer dan ongeveer 12 tot 15 woorden per zin het taalgebruik is concreet genoeg voor beoogde lezers de woordkeuze is helder en eenvoudig, afgestemd op de lezers de tekst bevat geen of zeer beperkt tangconstructies, kettingconstructies, naamwoordstijl, onnodige lijdende vormen mogelijkheden tot concretisering zijn gebruikt de cijfers spreken voor zich en vereisen geen aanvullend rekenwerk bij de lezer

Tekstueel aspect deel 3: correctheid

• • • • • •

de tekst bevat geen werkwoordsfouten (d/t-fouten, vervoegingfouten) de woorden zijn correct gespeld de schrijver maakt correct gebruik van hoofdletters de schrijver maakt correct gebruik van interpunctie de schrijver schrijft weinig samenstellingen als opeenvolgingen van losse woorden de tekst bevat geen of nauwelijks veelvoorkomende formuleringfouten: incongruenties, foutieve verwijzingen, contaminaties, foutieve samentrekkingen de leden van opsommingen sluiten aan bij inleidende zin de schrijver gebruikt woorden in een juiste/duidelijke betekenis

• • •

• •


13




Lesnummer: Onderwerp:

1/8

Introductie + communicatieproces (hoofdstuk 1)

Doelstelling

* * *

opzet syllabus + cursus toelichten communicatieproces inzichtelijk maken schrijfproces inzichtelijk maken

Eindtermen

*

de cursist begrijpt het communicatiemodel en kan dit toepassen op voorbeelden van (schriftelijke) communicatie de cursist heeft eigen ervaringen in het schrijfproces geëxpliciteerd

*

Te behandelen items

* * *

communicatiemodel in syllabus (zie sheetmodel) voorbeeld van een tekst eigen ervaringen cursisten

Mogelijke werkvormen

* * *

klassikaal m.b.v. sheets syllabus/cursus toelichten groepsgesprek(ken) over het model en eigen ervaringen subgroepgesprek(ken) met plenair verslag over model + ervaringen beoordelingsoefening ter verwerking model (individueel of in tweetallen met plenaire bespreking (1.1/1.2)

*

Mogelijke oefeningen

* *

voorbeeldtekst met elementen communicatiemodel (1.5) situatiebeschrijving van mis-communicatie en reflectie m.b.v. model (1.3)

Te maken werkafspraken

*

bestudeer hoofdstuk 1 en maak één of enkele oefeningen (hierachter gevoegd of eigen oefeningen docent) breng minimaal 1 tekst (brief/memo/mailing) mee die kan dienen voor een oefening publiek-doelanalyse in de volgende les (= oefening 1.4)

*


14




Communicatiemodel: schema (zie ook hoofdstuk 1 syllabus)

Feedback

Zender

Boodschap ruis

inhoud

expressief aspect


Ontvanger ruis

toon

referentieel aspect

relationeel aspect

15

appellerend aspect




Eindtermen module RE 5 De cursist realiseert 2 studiepunten (= 80 uren studiebelasting) indien hij/zij voldoet aan de volgende eis: "Beoordeling "Voldoende" voor examen behaald". Met ingang van het studiejaar 2001/2002 (01 september 2001) zijn de eisen voor presentie (voorheen 7 van de 8 bijeenkomsten) en inleveropdrachten komen te vervallen. Noten: 1. Cursisten kunnen via het AI ook de syllabus separaat aanschaffen en inschrijven voor het examen zonder daarbij de lessen te volgen. Uiteraard raden wij dit ten sterkste af: de lessen geven een goede voorbereiding op het examen en op de latere invulling van de schrijfvaardigheden in de beroepspraktijk. 2. Cursisten die de lessen niet volgen, kunnen geen aanspraak maken op didactische ondersteuning of informatie door/van de docenten. 3. Tijdens de cursus kunnen docenten nog steeds 3 inleveropdrachten verstrekken en de uitwerkingen corrigeren voor de deelnemers. Dit is echter facultatief voor de cursisten. Wij raden aan om met deze 3 inleveropdrachten te (blijven) werken.


16




Inhoudelijke eisen module RE 5 • Facultatief: drie inleveropdrachten: • zijn inhoudelijk aansluitend bij de lessen; • worden door de docent verstrekt; • docent beoordeelt deze opdrachten met V(oldoende) of O(nvoldoende), geeft feedback op de uitwerkingen en registreert deze resulaten voor de statistieken van het AI. • Examen: één (gelede) schrijfopdracht. • de cursist dient één bepaalde tekst of meerdere teksten (veelal maximaal 2) te produceren; • binnen 2,5 klokuur op basis van een opdracht; • geen theorievragen; • 'pen-and-papertoets': dus geen PC gebruiken; • woordenboek/woordenlijst en syllabus zijn toegestaan als hulpmiddel: open-boek-toets; • een correctieteam bepaalt na een eerste en tweede correctie het definitieve oordeel (V/O) hiervoor. Oefeningen module RE 5

17




Oefening 1.1 communicatieve aspecten Uw collega Brandsma zit keihard te werken om nog een verslag af te krijgen dat vandaag nog de deur uit moet. Dan komt het hoofd van de afdeling, de heer Van Vuuren, binnen en zegt: "Mijnheer Brandsma, moet dat bureau van u er nu uitzien alsof er iemand een handgranaat op heeft gegooid?"

Hieronder geven we zes mogelijke reacties van Brandsma. Geef bij iedere reactie aan op welk communicatief aspect Brandsma primair reageert in de boodschap van Van Vuuren:

a)

Ik ruim mijn bureau dadelijk op, mijnheer Van Vuuren.

b)

Dit is mijn bureau niet.

c)

Een beetje vriendelijker zou wel mogen, mijnheer Van Vuuren. U ziet toch dat ik keihard zit te werken om nog iets af te krijgen?

d)

Heeft u soms net uw ex weer aan de lijn gehad?

e)

Ik moet nu even heel hard door, anders haal ik de post van vier uur niet meer.

f)

Er is niets ontploft; u ziet hier hooguit een explosie van werkdrift, mijnheer Van Vuuren.


18




Mogelijke uitwerking oefening 1.1 a.

appellerend aspect (ruim dat bureau eens op)

b.

referentieel aspect (wat een bende is het op jouw bureau),

c.

referentieel aspect (Brandsma zegt expliciet iets over de toon die Van Vuuren had aangeslagen. Hij geeft zelf nog een argument waarom hij va mening is dat het wel een beetje vriendelijker zou mogen: hij zit immers keihard te werken!)

d.

expressief aspect (woedend wegens persoonlijke omstandigheden)

e.

appellerend aspect (ruim dat bureau nu eerst maar eens even op: Brandsma erkent het appèl in de uiting van Van Vuuren, maar geeft aan daar nog even geen gevolg aan te kunnen geven. Eerst een belangrijker zaak afwerken.)

f.

referentieel aspect (Net zoals bij b gaat Brandsma in feite in op iets dat letterlijk door Van Vuuren is gezegd. Uiteraard speelt in Brandsma’s reactie zelf het relationele een belangrijke rol. Een geintje dat blijkbaar wel kan tussen leidinggevende en onderge schikte. De intonatie is zeker essentieel om dit goed te kunnen interpreteren).


19




Oefening 1.2 communicatieve aspecten De situatie is dezelfde als die van oefening 1.1: uw collega Brandsma zit keihard te werken om nog een verslag af te krijgen dat vandaag nog de deur uit moet maar nu zit hij briesend achter zijn toetsenbord: zijn pc is vastgelopen. En de medewerkers van de interne computerservicedienst zijn al naar huis. Zijn uitroep (tegen niemand in het bijzonder) is dan ook niet geheel onbegrijpelijk:

"Die waardeloze computers hier ook allemaal!"

Juist op dat ogenblik komt het afdelingshoofd, de heer Van Vuuren binnen.

A.

Op welk communicatief aspect in Brandsma's uiting ligt hier de nadruk?

B.

Bedenk vier mogelijke reacties die Van Vuuren zou kunnen geven, elk speciaal naar aanleiding van het: • • • •

referentieel aspect van Brandsma's 'boodschap'. expressief aspect van Brandsma's 'boodschap'. relationeel aspect van Brandsma's 'boodschap'. appellerend aspect van Brandsma's 'boodschap'.


20




Mogelijke uitwerking oefening 1.2

A.

Nadruk ligt op expressief aspect: frustratie & ongenoegen van collega Brandsma worden krachtig geventileerd.

B.

Mogelijke reacties op referentieel aspect: • •

Maar mijnheer Brandsma, alle andere computers van deze serie werken zonder problemen! Nou, mijnheer Brandsma, waardeloos zou ik deze computer niet willen noemen. Er is vorig jaar wel 2200 euro voor betaald!

Mogelijke reacties op expressief aspect: • •

Zijn we wat gestresst vandaag, mijnheer Brandsma? Aan uw humeur te zien heeft Ajax gisteren zeker verloren?

Mogelijk reacties op relationeel aspect: •

Realiseert u zich wel tegen wie u spreekt, mijnheer Brandsma?

Mogelijke reactie op appellerend aspect: • • •

Misschien moeten we toch eens gaan nadenken over nieuwe computers hier op de afdeling. Levert u dat verslag anders morgen maar in, mijnheer Brandsma. Zal ik even kijken of ik 'm weer opgestart kan krijgen?


21




Oefening 1.3 formuleringsaspecten A.

Geef voor elk van de vier aspecten van het communicatiemodel commentaar op onderstaande brief, waarin een medewerker van een verzekeringsonderneming voorstelt de opdracht bij te stellen van een onderzoek dat hij moet uitvoeren. Het onderzoek is 'opgedragen' door het afdelingshoofd: de directe chef van de betrokken medewerker.

B.

Breng verbeteringen aan (vooral in de formuleringen) die naar uw oordeel wenselijk zijn.

Aan: Van: Datum: Betreft:

Karel Heestermans Ingmar Struyck 17 april 2007 bevestiging onderzoeksopdracht 11 april

Hierbij mijn herformulering van de onderzoeksopdracht die ik onlangs van je kreeg. De hoofdvraag luidt nu als volgt: Hoe is de kostenontwikkeling bij onze natura-uitvaartpolissen sinds 1995 en welke premiebijstelling is vanaf 1/1/2007 noodzakelijk indien de polisvoorwaarden ongewijzigd blijven? Ik spits het onderzoek toe op onze natura-polissen, anders wordt het onderzoek wel heel divers van karakter, zoals iedere terzake kundige zal beamen. Ik vertrouw erop dat je inziet dat deze aanpassing de kans op een bruikbaar resultaat van mijn onderzoek aanzienlijk vergroot. Met vr. gr. IS


22




Mogelijke uitwerking oefening 1.3 A.

expressief: er blijkt irritatie uit de formulering referentieel: hoofdvraag gewijzigd naar eigen inzicht relationeel: (onterecht) hautaine houding naar meerdere appellerend: geen verder commentaar gewenst: slikken of stikken

B.

Onlangs ontving ik je onderzoeksopdracht. Na bestudering ervan ben ik tot de slotsom gekomen dat het wellicht beter is om de opdracht te herformuleren omdat de huidige opdracht m.i. een rapport oplevert dat te divers van aard is om bruikbaar te zijn. Ik wil het onderzoek daarom graag toespitsen op onze naturapolissen. De hoofdvraag kan dan luiden: Hoe is de kostenontwikkeling bij onze natura-uitvaartpolissen sinds 1995 en welke premiebijstelling is vanaf 1/1/2007 noodzakelijk indien de polisvoorwaarden ongewijzigd blijven? Hierdoor kan ik een rapport afleveren dat waarschijnlijk meer beantwoordt aan je doelstelling. Wat vind je ervan, kan ik hiermee doorgaan?

De tekst kan natuurlijk ook in de u(w)-vorm geschreven worden, maar dan dus ook meer afstandelijk.


23




Oefening 1.4 miscommunicatie Beschrijf uit eigen ervaring (en analyseer) een situatie op uw werk, school, sportvereniging, kerk en dergelijke, waarin naar uw oordeel in communicatief opzicht duidelijk iets verkeerd ging. In plaats van een situatiebeschrijving kunt u ook kiezen voor een bestaande (en dus schriftelijke) tekst. •

Beschrijf dit voorval (of geef de desbetreffende tekst weer) en analyseer wat er in communicatief opzicht fout ging. Noteer uw analyse.

•

Breng uw beschrijving/analyse mee naar de volgende bijeenkomst.

De opdracht bestaat dus uit: a.

achtergrondschets (gebruik eventueel gefingeerde namen; uw beschrijving hoeft niet herleidbaar te zijn tot concrete personen of een concreet bedrijf);

b.

beschrijving concrete situatie/tekstvoorbeeld;

c.

uw analyse van situatie of tekst.


24




Oefening 1.5 formeel/informeel De onderstaande memo is afkomstig uit een bedrijf waar een zeer formele bedrijfscultuur heerst. Herschrijf deze tekst voor een bedrijfscultuur die daarentegen zeer informeel is.

Aan: Van: Datum: Betreft: Kenmerk:

de heer J.H. van Eyck drs. A.I. Boomgaard 14 maart 2008 herberekening aanspraken NIRIA 2007/027-NIRIA/AIB

Geachte heer, Gaarne verzoek ik u bij deze de herberekening van de pensioenaanspraken van de verzekerden van het NIRIA pensioenfonds een week vervroegd af te ronden. Door de directie van het NIRIA wordt binnenkort overleg gepleegd met de werknemers over eventuele bijstelling van de pensioenregeling en zij dient daarbij te kunnen beschikken over de meest recente berekeningen. Ik vertrouw erop dat het u lukt deze opdracht binnen de gestelde tijd te voltooien. Drs. Boomgaard


25




Mogelijke uitwerking oefening 1.5 Aan: Van: Datum: Betreft: Kenmerk:

Jan van Eyck Anton Boomgaard 14 maart 2008 herberekening aanspraken NIRIA 2007/027-NIRIA/AIB

Beste Jan, Kun je de herberekening van de pensioenaanspraken van de verzekerden van het NIRIA pensioenfonds een week eerder dan gepland klaar hebben? De directie van het NIRIA praat binnenkort met haar werknemers over eventuele bijstelling van de pensioenregeling en zij moet daarbij kunnen beschikken over de meest recente berekeningen. Mocht mijn vraag problemen opleveren, bel me dan even: we kunnen dan even bespreken wat wel haalbaar is. Met vriendelijke groet, Anton

Let op: talloze varianten zijn natuurlijk mogelijk!


26




Oefening 1.6 meerdere appels De onderstaande brief (integraal overgenomen) is afkomstig van een pianospeciaalzaak. a. Geef aan welke boodschappen er in de brief afgegeven worden. b. Welke boodschappen zou u schrappen of in een aparte brief plaatsen? c. Herschrijf de brief tot een tekst met één duidelijk appel.


27





Eerste helft brief = reclame-aanbieding voor een luchtbevochtiger. Direct daarna verschijnt een informatieve mededeling over de stijging van stemprijzen met een verklaring. In de voorlaatste alinea staat een informatieve mededeling over het vertrek van een medewerker. In de afsluitende alinea worden alvast fijne feestdagen toegewenst = relationeel aspect

b.

Voor de aanbieding van de luchtbevochtiger kan beter een aparte reclame-mailing gemaakt worden. Bovendien kunnen de twee informatieve mededelingen dan in een aparte informatieve mailing geplaatst worden. Voor de toewensing van fijne feestdagen kan beter een aparte (kerst)kaart verstuurd worden.

c.

Bij een herschrijving van de tekst kunt u zich wellicht het beste richten op de reclame-uiting: de aanbieding voor een luchtbevochtiger. U kunt natuurlijk ook kiezen voor het herschrijven van de informatieve mededelingen in een mailing. In alle gevallen dienen o.a. de alinea's herschikt te worden.


28




Oefening 1.7 expressief aspect Analyseer de onderstaande tekst: welk beeld geeft de schrijver van zichzelf/van zijn organisatie? Komt hij geloofwaardig over? Waarom wel/niet?

Bekendheid Over de bekendheid van het vak actuaris (in Nederland) kunnen we kort zijn: deze is minimaal. Niet alleen bij de groepen die geen relatie hebben tot het actuariële werk, maar ook primaire doelgroepen (zoals in de verzekeringsbranche en bij assurantie tussenpersonen) zijn onvoldoende bekend met de kwaliteiten van de actuaris. De algemene onbekendheid speelt vooral parten bij de aanvoer van nieuwe studenten. En als men dan al een mening heeft is dat vaak te rangschikken onder de termen saai, stoffig en weinig dynamisch. Dit overigens in tegenstelling tot Groot-Brittannië en de VS waar het vak actuaris zeer hoog aangeschreven staat en status heeft (in de VS is het vak tot tweemaal toe als eerste geëindigd in de lijst 'beste' beroepen). Deze onbekendheid (en onbemindheid) heeft de actuaris deels aan zichzelf te danken door gebrek aan communicatieve vaardigheden. "Hij of zij verkoopt zichzelf en zijn vak niet." Bron: een rapport van een PR/marketingbureau


29




Mogelijke uitwerking oefening 1.7 Commentaar bij de tekst:

Bekendheid Over de bekendheid van het vak actuaris (in Nederland) kunnen we kort zijn: deze is minimaal. [krachtig statement, verdient duidelijke argumentatie] Niet alleen bij de groepen die geen relatie hebben tot het actuariële werk, maar ook primaire doelgroepen (zoals in de verzekeringsbranche en bij assurantie tussenpersonen) zijn onvoldoende bekend met de kwaliteiten van de actuaris. [tweede statement, geen argumentatie] De algemene onbekendheid speelt vooral parten bij de aanvoer van nieuwe studenten. [hoezo? lijkt samenhang te vertonen met vorige zin(nen) maar is in feite nieuw element: een sprong die niet beargumenteerd is en niet te volgen is voor de lezer] En als men dan al een mening heeft is dat vaak te rangschikken onder de termen saai, stoffig en weinig dynamisch. [waar blijkt dit uit: welke bron, welk onderzoek? wederom uitspraak zonder argumenten] Dit [vage verwijzing] overigens in tegenstelling tot Groot-Brittannië en de VS waar het vak actuaris zeer hoog aangeschreven staat en status heeft (in de VS is het vak tot tweemaal toe als eerste geëindigd in de lijst 'beste' beroepen). Deze [verre verwijzing] onbekendheid (en onbemindheid) [bron, argument?] heeft de actuaris deels aan zichzelf te danken door gebrek aan communicatieve vaardigheden. "Hij of zij verkoopt zichzelf en zijn vak niet."

Conclusie:

geloofwaardigheid van een schrijver in een adviseursfunctie (zie bron tekst) leunt normaal gesproken sterk op aangevoerde argumenten: die zijn hier niet aanwezig. Beweringen zijn dus niet controleerbaar door de lezer: het stukje is een tekst die slechts kreten bevat!


30




Oefening 1.8 zakelijk/relationeel aspect Lees onderstaande brief en verwerk de volgende twee opdrachten: 1. 2.

Geef aan wat naar uw oordeel het echte appèl is van dit briefje. Geef aan welke consequenties dit heeft voor de noodzakelijke invulling van het zakelijke en relationele aspect.

Aan:

Actuarieel Bureau ABC Prinsengracht 167a 1050 AB Amsterdam

20 maart 2008 betreft: berekening t.b.v. vervroegde pensioenering Geachte heer Pecunia, Bij deze verzoek ik u de pensioenaanspraken te berekenen voor een tweetal medewerkers die overwegen vervroegd met pensioen te gaan. Het betreft de heren: Naam

geboortedatum

nummer

pensioendatum

C.Karelsen K.Bolsen

23-09-1946 21-10-1947

1238 2075

01-10-2007 01-11-2007

Bij de heer Karelsen kan opgemerkt worden dat er sprake is van gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid. In afwachting van uw spoedige respons, verblijf ik, met vriendelijke groet,

G. de Kasopmaker Manager Pensioenzaken


31




Mogelijke uitwerking oefening 1.8 1.

Verzoek om de berekeningen op papier te zetten en toe te sturen rekening houdend met o.a. gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid van een van de twee medewerkers.

2.

1e alinea; aanleiding en doel beter expliciteren: 2 aparte zinnen maken. Noodzakelijk om aan te geven in welke mate arbeidsongeschiktheid geldt (80 - 100% of minder). In laatste alinea beter aangeven wanneer de respons nodig is (2 weken, datum?). In referteregel wellicht vermelden dat het om een verzoek tot berekening gaat. Bovendien kan beter aangegeven worden dat de berekeningen slechts dienen als informatiebron voor de medewerkers waarop ze hun beslissing kunnen baseren.


32




Oefening 1.9 lezersverwachtingen Lees onderstaande brief en verwerk de volgende twee opdrachten: a.

Formuleer enkele vragen vanuit het lezersperspectief naar aanleiding van dit briefje: wat zou de heer De Koning willen weten als hij een dergelijk bericht ontvangt?

b.

Hoe zou de brief aangepast moeten/kunnen worden om aan die lezersverwachtingen tegemoet te kunnen komen?

Stichting Pensioenfonds ABC, Postbus 7890, 8200 AA Lutjebroek 9 februari 2008 De heer A. de Koning Molenstraatweg 23 8500 BA Leeuwarden betreft: behandeld door:

ANW-hiaat verzekering P. Centenaar

Geachte heer De Koning, Hierbij bevestigen wij de ontvangst van uw aanmelding voor de ANW-hiaat verzekering. Deze aanmelding wordt, onder voorbehoud van een (eventueel) op te vragen medische goedkeuring, geaccepteerd door de verzekeringsmaatschappij Oosterleven, alwaar deze verzekering is ondergebracht. Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende geïnformeerd te hebben. Met vriendelijke groet, Stichting Pensioenfonds ABC

P. Centenaar Medewerker Leven/Pensioenen ABC


33





Enkele vragen: * * * * * * *

b.

wanneer gaat de verzekering in? Wat houdt de polis in? Zijn er speciale voorwaarden? Is het nodig om te weten dat de verzekering elders wordt ondergebracht? Wat moet ik daarmee als lezer? Met wie moet de lezer straks corresponderen over die verzekering? Wat bedoelt de schrijver precies met 'onderbrengen' en met de rest van de tweede alinea? Bij wie kan ik vragen stellen over de verzekering (voordat zij ingaat)?

Mogelijke verbeteringen: - beantwoording van bovenstaande vragen al opnemen in de brief; - aangeven dat er nog gelegenheid tot nader contact is (en met wie); - aanleiding en doel gescheiden in aparte zinnen in eerste alinea plaatsen.


34




Oefening 1.10 onduidelijke communicatie Lees onderstaande mail en verwerk de volgende twee opdrachten: a.

Formuleer enkele vragen vanuit het lezersperspectief naar aanleiding van dit mailtje: wat zou Willem Keijzer willen weten als hij een dergelijk bericht ontvangt?

b.

Hoe zou de mail aangepast moeten/kunnen worden om aan die lezersverwachtingen tegemoet te kunnen komen?

(zie voor vervolg volgende pagina)


35





36




Lesnummer: Onderwerp: Doelstelling

2/8

Tekstvoorbereiding (hoofdstuk 2) * *

leren hanteren van een systematische aanpak bij voorbereiding van een tekst inzien dat intensieve voorbereiding onontbeerlijk is voor een goede tekstproductie

Eindtermen

* *

inzicht verkrijgen in publiek- en doelanalyse inzicht verkrijgen in (wijze van) inhoudbepaling

Te behandelen items

* *

2 schema's met vragen publiek-/doelanalyse paragraaf over bepaling tekstinhoud


*

individueel 2 analyses laten 'invullen' voor nog te schrijven tekst (in eigen praktijk?) aan de hand van een bestaande tekst (door cursisten in te brengen = huiswerk voor deze les) achteraf de analyses laten invullen en laten bezien (in tweetallen uitwisselen) of tekst daarbij aansluit in tweetallen voor een tekstopdracht van docent (zie hierna) analyses laten invullen en plenaire discussie over antwoorden en mogelijke tekstinhoud-bepaling

*

*


* * *

publiek-/doelanalyse(s) eigen tekst: analyseren op geschikt publiek/doel tekstopdracht van docent ter bepaling van inhoud


*

bestudeer hoofdstuk 2 en maak oefening(en) door docent te bepalen/te kiezen Geef als toetshuiswerk op: werk oefening 2.2 uit en lever deze in de volgende les in bij de docent.

*


37




Publiekanalyse

1.

Wie vormt het lezerspubliek? opleidingsniveau, beroep? positie/functie? primaire of secundaire lezer?

2.

Kent u de lezer(s)? Is er een hiërarchische relatie?

3.

Hoe goed is de lezer bekend met het onderwerp? Welke houding mag ik verwachten t.a.v. het onderwerp?

4.

Welke reactie kan/mag ik verwachten n.a.v. mijn tekst?


38




Doelanalyse

1.

Wat is de aanleiding voor het schrijven van de tekst?

2.

Wat hoop ik te bereiken met deze tekst, welk effect moet de tekst uiteindelijk hebben? Wat is dus mijn doel?

3.

Welk appel moet ik in de tekst expliciet doen op het publiek? Wat wordt dan de hoofdvraag van de tekst?

4.

Welke elementen van het onderwerp moeten nadrukkelijk uitgewerkt worden in de tekst?


39




Oefening 2.1 analyses brief Actuarieel Instituut Postbus 540 3440 AM WOERDEN Februari, 2008 Geachte heer, mevrouw, De veranderingen in het sociale voorzieningenstelsel hebben ingrijpende gevolgen voor de pensioenregelingen. Het gaat daarbij niet alleen om talrijke aanpassingen in weten regelgeving, maar ook -en wellicht bovenal- om de onmiskenbare veranderende houding ten aanzien van pensioenproblematiek, zowel bij werknemer als bij werkgever. Denk bijvoorbeeld aan de financiering van VUT/FPU-regelingen, de dreigende afbrokkeling van de AOW en de daaruitvoortvloeiende behoefte aan steeds verdergaande individualisering van pensioenregelingen. Met de Alert Pensioencursus krijgt u grip op de situatie. De Alert Pensioencursus geeft u inzicht in: * de actuele stand van zaken; * de samenhang van de verschillende ontwikkelingen; * de consequenties daarvan voor bestaande en nieuwe pensioenregelingen binnen uw organisatie. De cursus is bestemd voor iedereen die beleidsmatig of in uitvoerende zin te maken hebben met pensioenregelingen. Gezien vanuit de vele veranderingen in de pensioenproblematiek is de cursus ook interessant vanuit het oogpunt van actualisering. Meer informatie? Uitgebreide informatie over de Alert Pensioencursus en over hoe u zich ervoor kunt aanmelden vindt u in bijgaande folder. Wilt u meer weten, bijvoorbeeld over de mogelijkheid om de Alert Pensioencursus als in-company training te krijgen, neem dan contact op met het cursussecretariaat. Met vriendelijke groet, Alert Pensioenen B.V.

a. b.

Vul voor deze brief een publiek- en doelanalyse in, voor zover u de gegevens daarvoor kunt afleiden uit de tekst. Geef duidelijk aan waar eventuele leemtes gezeten hebben in de voorbereiding voor deze tekst en stel verbeteringen voor die in de huidige brief aangebracht kunnen worden.


40




Mogelijke uitwerking oefening 2.1 a. Publiek en doel Publiekanalyse 1. publiek:

directie AI, aantal/geslacht/leeftijd onbekend; opleiding: veelal hoger dan gemiddeld; beroep is veelal beleidsmatig; positie is veelal leidinggevend; bedoeld voor primaire lezers.

2. Bekendheid: waarschijnlijk niet, hiërarchische relatie is: klant <-> aanbieder 3. Bekend met onderwerp: waarschijnlijk redelijk goed Interesses/voorkeuren: geïnteresseerd in financieel aantrekkelijke regelingen voor werkgever - werknemers 4. * * * *

Verwachte (re)actie: folder lezen en contact opnemen Waardering: positief Goed-/afkeuring: niet zo relevant hier Telefonische vraag door AI naar vrijblijvende offerte

Doelanalyse 1. Aanleiding is: cursus ontwikkeld die verkocht moet worden 2. Doel is: contact krijgen met geïnteresseerden en cursus verkopen Hoofddoel is: cursus verkopen Nevendoel is: contacten leggen, relatiebeheer 3. Appel is: hoe/waar meer informatie te verkrijgen + aanmelden voor cursus Dus: neem contact op en meld je aan. 4. Noodzaak voor cursus Informatie over de cursus Mogelijkheden voor contact/verdere informatiemogelijkheden


41




b. Leemtes in de voorbereidingen: • Publiekanalyse: het AI weet waarschijnlijk meer dan de gemiddelde werkgever wat pensioenregelingen (moeten) inhouden. • Doelanalyse: wat kan de lezer met die cursus straks meer of beter? Wie of wat is het cursussecretariaat? Hoe te bereiken? • Wie is het aanspreekpunt voor deze brief?

Mogelijke verbeteringen • Publiek beter definiëren: ook in de aanhef. • Doel van de mailing in de eerste alinea aangeven. • Argumenten geven voor het nut van de cursus (niet alleen maar statements). • Bereikbaarheid cursussecretariaat aangeven: tijden/telefoonnummer. • Afzender beter aangeven: naam + handtekening. • Bijlage: 'folder' aangeven.


42




Oefening 2.2 (inleveropdracht 1) Maak de onderstaande opdrachten van deze oefening. Lees de onderstaande situatieschets en maak daarna een analyse en een globale opzet (in trefwoorden) voor dit interne memo in twee varianten: maak de eerste variant en geef aan waar de verschillen zitten voor de tweede variant.

Gerard Brandsma heeft zijn directe chef, Ad van Vuuren, ervan overtuigd dat er op de afdeling drie nieuwe computers van de Pentium 4/M5-generatie nodig zijn. Van Vuuren heeft dan ook drie pc's opgevoerd op de afdelingbegroting voor komend jaar. In het managementoverleg van volgende week dinsdag komt de begroting aan de orde. Het management wil een toelichting op de post hardware, maar Van Vuuren is op het ogenblik niet beschikbaar, wegens ziekte. Mw. Asjes, financieel directeur, verzoekt Gerard Brandsma daarom op korte termijn (overmorgen) om een schriftelijke, nadere toelichting op deze begrotingspost.

a. Analyseer publiek en doel van de memo die Brandsma moet schrijven. (voor variant 1 en 2) b. Geef aan hoe u de vier communicatieve aspecten zou invullen. Geef een omschrijving: u hoeft niet de gehele tekst uit te werken. (voor variant 1 en 2) c. Schrijf een van de memo's. Geef bij uw uitwerking duidelijk aan voor welke variant u de memo hebt gemaakt.

Variant 1: Mw. Asjes is een directeur die goed op de centen let, maar ze is wel gevoelig voor zakelijke argumentatie. Variant 2: U weet toevallig dat mw. Asjes erg slecht kan opschieten met uw directe chef (Ad van Vuuren). Zij vindt hem een 'rommelige' manager met een zwakke begrotingsdiscipline.


43




Mogelijke uitwerking oefening 2.2 a. Publiekanalyse: 1. Publiek:

gehele managementteam; opleiding: veelal hoger dan gemiddeld; beroep/functie = beleidsmatig; positie = allen leidinggevend; bedoeld voor primaire lezers.

2. Bekendheid: waarschijnlijk wel wat kennis van; hiërarchische relatie = werknemer (ondergeschikte) <-> leidinggevenden. 3. Bekend met onderwerp: misschien redelijk goed: nu moeilijk in te schatten. Geïnteresseerde houding, maar kritisch: wat kost het ons en wat levert het ons uiteindelijk op? Kritisch: waarom is zoveel geld nodig? 4. Bericht van goed-/afkeuring over begrotingspost.

Doelanalyse: 1. Aanleiding = ziekte Van Vuuren. 2. Doel =

korte memo met argumenten/toelichting afgeven; Hoofddoel = begrotingspost laten goedkeuren; Nevendoel = positieve waardering van werk krijgen.

3. Appel = overweeg goed en beslis positief. 4. Een bericht van goed-/afkeuring door mw. Asjes.


44




b. invulling communicatieve aspecten

expressief:

zoveel mogelijk vermijden dat er iets zichtbaar wordt

referentieel:

zakelijke argumenten aandragen voor noodzaak aanschaf/reservering: snelheid PC's, opslagcapaciteit, netwerkmogelijkheden e.d.

relationeel:

beleefd (naar meerderen gericht), maar wel kort en krachtig blijven

appellerend:

verzoek om goedkeuring te geven


45




Oefening 2.3 keuze tekstsoort Geef commentaar op de keuze van de tekstsoort in de volgende situaties: (is de keuze juist en waarom wel/niet, wat is eventueel een betere tekstsoort?)

a. Schriftelijke inkennisstelling (brief) van massa-ontslag bij failliete vliegtuigbouwer. b. Brief aan financieel directeur over de benepen beschikbaarheid van schrijfblocs, pennen en potloden op uw afdeling. c. Circulaire (mailing) aan 6 pensioengerechtigden, aan wie de pensioenbetaling te laat was gestart en die zich daar individueel over hadden beklaagd. d. E-mail van cursist aan Actuarieel Instituut met als onderwerp: klachten over inhoud van de syllabus RE 5. e. Memo van cursusleider van AI aan alle cursisten RE 5 (tijdens de cursus) over herziene exameneisen naar aanleiding van recente opmerkingen van de Vakgroep Praktijk van het AI.


46




Mogelijke uitwerking oefening 2.3 a. Kan juist zijn mits brief persoonlijk gericht is (geen algemene mailing) en mits de brief aansluit op bij voorbeeld een bijeenkomst waarin een en ander (mondeling) is toegelicht door de directie. b. Een memo of e-mail zou beter volstaan: een zakelijke brief is een te zwaar middel voor een dergelijk relatief kleine kwestie. c. Een persoonlijke individuele brief is hier noodzakelijk. d. Een zakelijke brief zou beter zijn: formaliteit is hier nodig; de klant is niet tevreden over een gekocht product. e. Hier kan beter een informatieve en formele mailing gehanteerd worden: het betreft hier geen interne kwestie voor het AI.


47




Oefening 2.4 verkeerde keuze tekstsoort (huiswerkopdracht) Beschrijf uit eigen ervaring (al dan niet in de zakelijke sfeer) een situatie waarin naar uw oordeel niet de optimale tekstsoort was gekozen. • Beschrijf deze situatie (eventueel met onherkenbaar gemaakte gegevens van bedrijven en/of personen). • Motiveer op basis van hoofdstuk 1 en 2 waarom naar uw oordeel de keuze van de tekstsoort in die situatie onjuist was. • Geef aan welke tekstsoort u zou hebben gekozen en waarom.


48




Oefening 2.5 publiekgerichte tekst Noot vooraf: de onderstaande (bestaande) tekst is gedateerd. Voor de hier bedoelde oefening is dit echter niet relevant. Datums zijn niet aangepast wegens de 'echtheid' van de tekst.

Stelt u zich voor dat de onderstaande brief verstuurd is (persoonlijk gericht) aan directieleden van bedrijven. Er is niet specifiek gemaild op functie. 1. In hoeverre is de keuze voor een mailing in deze vorm volgens u terecht of onterecht? Wat zou u eventueel anders gedaan hebben: zou u een andere tekstvorm kiezen op basis van het aan te schrijven publiek, zou u een ander publiek 'gezocht' hebben? 2. Kunt u op grond van de doelanalyse nagaan wat het (impliciete/expliciete) doel is geweest van de schrijver(s)? Is dat een correct doel en waarom?

Datum: Aan: Van: Betreft:

19 september 1996 Medewerkers Melker de Meelker Juridische Zaken ANW-hiaat

Vragen over dekking ANW-hiaat Hierbij een antwoord op enige vragen die de laatste tijd zijn gesteld en mogelijk van algemeen belang zijn. Vraag: Waar kan ik vinden dat de staatssecretaris van Financiën heeft gemeld dat een reparatie van het ANW-hiaat fiscaal is toegestaan? Staatssecretarissen Vermeend van Financiën en voormalig staatssecretaris Linschoten van Soza hebben in januari 1996 in een brief gemeld dat een eventuele reparatie van het ANW-hiaat in lijn is met de voorstellen van de Commissie Witteveen. In totaal mag volgens deze voorstellen echter slechts een aanvullend nabestaandenpensioen van maximaal 50% van het te bereiken eindloon worden opgebouwd, ongeacht of er sprake is van een ANW-uitkering. Dat een ANW-reparatie hier al snel boven zal komen, is de staatssecretarissen blijkbaar ontgaan. In de brief van 12 juni 1996 van de staatssecretarissen inzake Witteveen is een en ander zelfs weer in vrijwel dezelfde bewoordingen herhaald. Inmiddels wordt in de pers regelmatig gesteld dat ‘het ministerie’ heeft gemeld dat een ANW-hiaatregeling er niet toe kan leiden dat een regeling bovenmatig wordt, mits er voor het ANW-hiaat niet meer dan fl.23.000,- verzekerd wordt.


49




Bij navraag blijkt het echter te gaan om het ministerie van Sociale Zaken. Uitspraken in deze kunnen echter alleen worden gedaan door de staatssecretaris van Financiën. Van alle kanten wordt er nu op aangedrongen dat Vermeend de fiscale spelregels voor het dichten van het ANW-hiaat op zeer korte termijn in een resolutie vastlegt. Vraag: Mag een ANW-hiaatregeling in de pensioensfeer buiten de reguliere collectieve pensioenregeling om in een afzonderlijke regeling bij een andere verzekeraar (verzekeringsmaatschappij) worden ondergebracht? Antw:

Er zijn geen belemmeringen in de zin van PSW of WTV. Fiscaal kan er wel een probleem zijn, omdat de uitspraken van de staatssecretarissen (zie hierboven) tot nu toe verband hebben gehouden met een dekking binnen de regeling voor nabestaandenpensioen. Onduidelijk is hoe naar een afzonderlijke regeling voor het ANW-hiaat zal worden gekeken.

Vraag: Een aantal belastinginspecteurs heeft zich op het standpunt gesteld dat premies voor een vrijwillige ANW-hiaatverzekering binnen een BPF niet voor de loonbelasting aftrekbaar zijn omdat zij niet verplicht zijn. Hoe kan dat: premies voor vrijwillige verzekeringen zijn toch altijd aftrekbaar? Antw:

Zolang een regeling niet bovenmatig is, is aftrek van de vrijwillige bijdrage via het loon mogelijk. Het maakt niet uit of de bijdrage de pensioentoezegging of een aanvulling daarop betreft. De Hoge Raad heeft in 1976 bepaald dat het op vrijwillige basis extra premie betalen onderdeel kan uitmaken van een pensioenregeling in fiscale zin, indien er sprake is ‘van een verplichting tot betaling van een premie waartoe de werknemer zich jegens de werkgever niet eenzijdig kan onttrekken’. Tussen de werkgever en de werknemer dienen dus afspraken over de inhouding te zijn gemaakt. Waarom een aantal inspecteurs nu ineens een andere opvatting hanteert over de aftrekbaarheid van vrijwillige betaalde premies, is vooralsnog niet duidelijk.


50




Oefening 2.6 lezersverwachtingen Stelt u zich voor: het bedrijf Staal BV heeft kort geleden de IJzergieterij Van Giessen overgenomen. De medewerkers van Van Giessen die mee 'overgenomen zijn', kunnen nu overstappen naar het pensioenfonds van Staal BV. De administratief medewerker van Staal BV heeft daartoe voor hen een verzoek gedaan aan het commercieel adviesbureau "Actuariasa BV" . Hij ontvangt onderstaand briefje van het adviesbureau terug. 1: Formuleer een aantal vragen vanuit het lezersperspectief: wat wil de aangeschreven lezer precies te weten komen? Voldoet dit briefje daaraan: wat ontbreekt volgens u? 2: Herschrijf dit briefje zodat de lezer optimaal geïnformeerd wordt.

Pensioenverzekeringen Staal BV t.a.v. de heer F. Ferdinands F. Bolstraat 123 1234 AB Middelum 14 maart 2008 betreft: waardeoverdracht medewerkers bedrijf

Geachte heer Ferdinands, In antwoord op uw brief van 14 januari 2007, gelieve u bijgaand aan te treffen een 7-tal kopieën van de berekeningen voor de ex-werknemers van Van Giessen, nu in dienst bij Staal BV, die onze actuaris gemaakt heeft. Voor de heer K. Rosten, geboortedatum 22 oktober 1964, is geen berekening gemaakt omdat de heer K. Rosten geen deelnemer is van het fonds. In het vertrouwen u hiermee van dienst te zijn geweest verblijf ik, met vriendelijke groet (handtekening) drs. X.Y. Actuarisia Manager Pensioenzaken "Actuariasa BV"


51





Tekstvoorbereiding (hoofdstuk 2) * * *

Eindtermen

3/8

* * * *

aantonen dat er verschillende tekstschema's mogelijk zijn met hetzelfde schrijvers-/lezersdoel leren hanteren van een systematische aanpak bij voorbereiding van een tekst; toespitsing op tekstschema inzien dat intensieve voorbereiding onontbeerlijk is voor een goede tekstproductie; toespitsing op tekstschema cursist realiseert zich op grond waarvan hij/zij kiest voor een bepaalde tekstindeling cursist kan een tekstschema opstellen cursist kan diverse opties kiezen/overzien voor/van bepaalde tekstschema's cursist levert een uitwerking van inleveropdracht 1 (oefening 2.2) in.

Te behandelen items

* * * *

vinden van een bestaand tekstschema in een tekst bepalen/invullen van een tekstschema n.a.v. opdracht drie begrippen van het tekstschema ordeningsprincipes


* * *

(klassikale) voorbespreking van de items individuele/in tweetallen reconstructie van een tekstschema en plenaire nabespreking ontwerpen van een alternatief tekstschema in tweetallen


* * *

integrale/introducerende oefening teksten Belastingdienst tekstschema-oefening RET laat cursisten 2 alternatieve schema's opzetten n.a.v. opdracht


* *

bestudeer hoofdstuk 3 maak oefening ...........


52




Docenteninformatie: ordeningsprincipes In onderstaande tekst treft u een aantal voorbeelden aan van ordeningsprincipes als mogelijke aanvulling op de tekst in de syllabus onder paragraaf 2.4 'tekstschema'. Afhankelijk van het abstraheringsvermogen van uw cursisten kunt u dit aanbieden of weglaten.

Als u zich realiseert te kiezen voor één bepaald schema, dan impliceert dit dat u ook nadenkt over alternatieve schema's en dat u tot een weloverwogen keuze bent gekomen.

Bij het uitwerken van zo'n tekstschema maken schrijvers gewoonlijk gebruik van een aantal mogelijke ordeningsprincipes:

-

soort onderdeel aspect betrokken partij

-

mogelijke oorzaak mogelijke oplossing plaats tijd

Ordeningsprincipes

We geven op de volgende twee pagina’s van enkele soorten een voorbeeld. Welk ordeningsprincipe u kiest is van minder belang dan de eis dat u een eenmaal gekozen principe consistent uitwerkt. Het is overigens zeer aan te bevelen al bij het 'kiezen' van een indelingsprincipe (wat overigens ook heel vaak intuïtief gebeurt) voor ogen te houden wat lezers van uw tekst verwachten.


53





54





55




Oefening 3.1 tekstschema rapport In een onderzoek stond de vraag centraal welke wijze van financiering het meest geschikt zou zijn voor een nieuw type ziektekostenverzekering. De indeling van het rapport luidde als volgt:

1.

Inleiding

2.

Achtergronden

3.

Omslagfinanciering 3.1 Risicopremiesysteem 3.1.1 rendement 3.1.2 premie voor verzekerden 3.2 Doorsneepremiesysteem 3.1.1 marges 3.1.2 premiehoogte

4.

Kapitaalfinanciering 4.1 Gelijkblijvend premiesysteem 4.1.1 rendement 4.2 Idem met indexering 4.2.1 rendement

5.

Kostenontwikkeling 5.1 Gegevens 1980-2000 5.2 Verwachte ontwikkeling tot 2010

6.

Mogelijkheden tot premiereductie 6.1 Kostenvermindering 6.2 Verzekerd risico verkleinen 6.3 Eigen risico verzekerde

7.

Conclusie/aanbevelingen

-

Bijlagen Literatuuropgave

Opdracht: a. Ga na welk tekstschema aan deze indeling ten grondslag ligt. b. Geef aan hoe u het tekstschema zou kunnen bijstellen, zodat de hoofdstukken 5 en 6 beter in de indeling worden verwerkt.


56




Mogelijke uitwerking oefening 3.1 Opdracht a: In deze indeling lijken twee perspectieven door elkaar te lopen: het technische (welke alternatieven zijn er om deze nieuwe ziektekostenverzekering te financieren, en op welke aspecten kunen we de alternatieven met elkaar vergelijken) en het commerciële (hoe kunnen we de premie voor een nieuwe ziektekostenverzekering zo laag mogelijk houden?). Hoofdstuk 3 en 4 horen bij het eerste (bovenste) perspectief, hoofdstuk 5, maar vooral 6 past bij perspectief 2 (onderste schema). Schematisch kan dat er als volgt uitzien:

Omslag Financiering

premiehoogte rendement

Kapitaal financiering

premiehoogte rendement

Wijze van financiering:

kostenvermindering

Alternatieven voor reduceren premies

kleiner verzekerd risisco

(groter) eigen risico verzekerde


57




Opdracht b: Gegeven de probleemstelling: welke wijze van financiering is het meest geschikt voor een nieuw type ziektekostenverzekering, kunnen de hoofdstukken 5 en 6 het beste worden ondergebracht in hoofdstuk 2 (maar dan als het kan met een wat informatievere titel). Op grond van de geschetste kostenontwikkeling zou dan in hoofdstuk 2 al aangewezen kunnen worden hoe de hoogte van de premies zou worden beperkt. Als de informatie uit hoofdstuk 6 wel degelijk in het rapport zou moeten, dan zou een anders geformuleerde probleemstelling op haar plaats zijn. Bijvoorbeeld: Welke wijze van financiering is het meest geschikt voor een nieuw type ziektekostenverzekering en wat zijn de mogelijkheden om de premie zo laag mogelijk te houden?

(even afgezien van probleempje van de indeling van hoofdstuk 4: 3e niveau is overbodig of er is iets 'vergeten' als tweede deelparagraaf) 1. 2. 3. 4. 5.

inleiding achtergronden (kosten)ontwikkelingen mogelijke oplossingen voor premiereductie financieringsvormen: 5.1 omslagfinanciering 5.2 kapitaalfinanciering 6. conclusies 7. aanbevelingen

(of hoofdstuk 5 splitsen in 2 aparte hoofdstukken) of: 1. 2. 3. 4.

inleiding achtergronden (kosten)ontwikkelingen mogelijke oplossingen voor premiereductie 4.1 kostenvermindering 4.2 verzekerd risico verkleinen 4.3 eigen risico verzekerde wijzigen 4.4 andere financieringsvorm aanbrengen 4.4.1 omslagfinanciering 4.4.2 kapitaalfinanciering 5. conclusies 6. aanbevelingen


58




Oefening 3.2 tekstschema memo Stelt u zich de volgende situatie voor: U hebt enkele weken geleden samen met een collega, mevrouw P. Schrijvers, de opdracht gekregen van uw directe chef, de heer K. de Grote, om een voorlopig rapport te schrijven over het nieuwe premiestelsel voor ziektekostenverzekeringen dat momenteel in ontwikkeling is op uw afdeling. U hebt uiteraard al de nodige inhoudelijke informatie verzameld, maar het is duidelijk dat er nog belangrijke gegevens ontbreken. De oorzaak daarvan is een grote en langdurige storing in het computer-netwerk van uw organisatie: 6 werkdagen hebben er geen computerhandelingen kunnen gebeuren en het ergste van de zaak is nog dat er bepaalde bestanden 'verdwenen' zijn, bestanden waarvan tot op heden nog geen zogeheten backups gevonden zijn en die bestanden zijn van groot belang voor uw rapport. Het voorlopige rapport dat u nu moet produceren, is echter van belang voor een eventuele tussentijdse bijstelling van het project "Premies in 2007", waarin u samen met uw collega participeert. Het projectmanagement moet met uw rapportage in de hand beslissingen kunnen nemen voor het al dan niet uitbreiden van de deelnemers in het project; er heerst namelijk het idee dat er te weinig mensen participeren om voldoende betrouwbare gegevens te kunnen verzamelen binnen dit project. U hebt daarom ook al enkele malen gebruik moeten maken van externe onderzoekers om de benodigde gegevens boven tafel te kunnen krijgen: de afdeling Marketing van uw organisatie is namelijk al enkele maanden onderbezet qua onderzoekers wegens langdurige ziekte van twee fulltime medewerkers. Bovendien hebt u veel steun ondervonden van medewerkers van de "Servicedienst Computers" die u namelijk in de afgelopen dagen (toen het netwerk 'plat lag') regelmatig hebben geholpen met het overzetten van gegevens van het kapotte netwerk op een portable PC zodat u tenminste iets kon uitwerken. U voorziet echter nu reeds dat het rapport niet zal beantwoorden aan de verwachtingen van het projectmanagement: toch moet u het rapport over vier dagen afleveren. U besluit aan te kondigen dat het rapport slechts een zeer voorlopige tussenversie kan zijn.

Opdracht a. Analyseer doel en publiek van deze memo die u in deze situatie moet schrijven. b. Ontwerp een tekstschema voor deze memo.


59





Doel van deze memo: verwachtingen ten aanzien van uw rapport bijstellen bij de leden van het projectmanagement. Secundair doel: aannemelijk maken dat er meer menskracht nodig is om het project tot een goed einde te brengen. Publiek: Leden van het Projectteam 2007, werkend aan een project met een duidelijke deadline, die gehaald moet worden om niet bij de concurrentie achter te gaan lopen. In de opdracht staat niet aangegeven wie de leden van dat projectteam zijn, maar de kans is groot dat uw directe chef, de heer De Grote, er deel van uitmaakt. De leden van het team zijn momenteel vooral geïnteresseerd in de vraag of het projectteam versterking behoeft. Het gaat dan dus ook om de vraag of de ontwikkelingen die tot vertraging hebben geleid van zeer tijdelijke aard zijn, dan wel van meer structurele aard.

b.

Mogelijk tekstschema: • aankondiging dat het rapport slechts een onvolkomen tussenversie kan zijn • aanduiding van hiaten en ontbrekende gegevens • verklaring voor onvolkomenheid van het rapport: o 2 langdurig zieke medewerkers o grote computerstoring • huidig resultaat nog tot stand gekomen dankzij grote extra-inspanningen van Servicedienst Computers. • spreek wens uit voor personele versterking, onder verwijzing naar het feit dat al enkele keren externe onderzoekers (inefficient, want te weinig in materie ingevoerd) moesten worden ingezet bij het project


60




Oefening 3.3 Docenteninformatie 2 teksten / 1 onderwerp Werkwijze voor docent: Op de volgende drie pagina's treft u twee teksten en een vragenlijst aan. Beide teksten gaan over hetzelfde: de eerste tekst is de originele tekst en de tweede tekst is een herschreven versie (eenvoudiger, gestructureerder e.d). * Deel aan de helft van de cursisten de eerste tekst uit en aan de andere helft de tweede, zonder dat de cursisten in de gaten hebben dat ze verschillende teksten hebben gekregen. * Geef de groep 2 minuten om de tekst te lezen en de informatie in zich op te nemen, laat ze daarna het blad omgekeerd wegleggen. Laat ze nu de 7 meerkeuzevragen maken (derde blad hierna) en geef daarvoor 1 minuut de tijd. * Geef dan de correcte antwoorden en het resultaat zal zijn dat de groep met de lastige tekst (1) meer fouten (de helft van de vragen of meer zelfs) heeft gemaakt dan de groep met de herschreven tekst (zij hebben veelal alles goed). U kunt ook vragen, voordat u de antwoorden geeft, een schatting te maken van het aantal goede antwoorden dat men zal hebben. De onzekerheid van de 'lastige-tekst-lezers' spreekt voor zich hier. * Tot slot 'verklapt' u natuurlijk uw truc: doel is om cursisten te laten inzien dat gestructureerd aangeboden informatie, publiekgericht en doelgericht communiceren, leidt tot minder miscommunicatie.

• antwoorden:


1c 2b 3a 4b 5d 6c 7c

61




Tekst 1 Belastingdienst

10 januari 2007 mededeling betreffende problemen op het gebied van schriftelijke communicatie. De rapporten die in de dienst geproduceerd worden stellen de geadresseerden dikwijls voor dermate grote problemen dat velen het lezen ervan als een regelrechte kwelling ervaren; niet alleen omdat ze qua stijl en taalgebruik te wensen overlaten, maar ook vanwege zaken als slechts typewerk, slechte en onbegrijpelijke indeling, beduimeld uiterlijk enzovoort. Is er aldus nogal wat aan te merken op de 'rapporteurs' binnen de dienst, een andere groep werknemers te weten degenen die zelden of nooit schriftelijk rapporteren, geplaagd als ze schijnen te worden door een grote en ons inziens volledig onterechte schrijfangst, wat resulteert in en overmaat aan telefoongesprekken, dikwijls ook nog over onderwerpen die, al was het maar om in een later stadium nog eens op de zaak terug te kunnen komen om eventueel gemaakte afspraken te kunnen controleren, veel beter schriftelijk afgedaan hadden kunnen worden, baren ons eveneens grote zorgen. Daarom is dan ook besloten om met ingang van de eerste maandag van de eerstvolgende maand een cursus schriftelijk rapporteren te starten die verplicht en verplichtend is voor alle teamleiders en andere leidinggevenden, voor wie deze interne mededeling dan ook bestemd is en waarbij voor de teamcoördinatoren ditmaal geen uitzondering gemaakt wordt: ook zij geven immers leiding! Deze cursus die zoals gezegd is alleen schriftelijke rapportage tot onderwerp heeft, de mondelinge rapportage kan, indien daar behoefte aan blijkt te bestaan, in een volgende cursus aan de orde komen, zal gedurende vier achtereenvolgende weken per week een dagdeel, en wel een ochtend, in beslag nemen, maar nadere mededelingen omtrent plaats en tijd evenals de indeling in groepen zullen de toekomstige deelnemers zo spoedig mogelijk door het desbetreffende opleidingsinstituut, dan wel door de betrokken docent, verstrekt worden. Wij hopen en verwachten, mede gezien de steeds grotere waarde, die het moderne bedrijfsleven aan een goede schriftelijke communicatie gaat hechten, dat door deze cursus de schriftelijke rapportage binnen onze dienst een aanzienlijke verbetering zal ondergaan en wensen de deelnemers veel sterkte toe. Het hoofd van de eenheid


62




Tekst 2 Belastingdienst

Aan:

alle leidinggevenden team 321

Van:

Van den Braak, hoofd van de eenheid

Datum: 10 januari 2007 Betreft: cursus 'schriftelijk rapporteren'

De moderne zakenwereld hecht steeds meer waarde aan een goede schriftelijke communicatie. Wij willen hieraan binnen de belastingdienst wat meer aandacht besteden. Veel mensen vinden het moeilijk hun gedachten helder op papier te zetten. Dat heeft tot gevolg dat ze zoveel mogelijk zaken mondeling afhandelen. In sommige gevallen is echter een brief of een rapport beter, al was het alleen maar vanwege de mogelijkheid tot controle achteraf. Om u allen in de gelegenheid te stellen uw vaardigheid in het schrijven van rapporten en andere stukken te vergroten, organiseren wij een cursus 'schriftelijk rapporteren'. Aanvang:

maandag 5 februari 2007

Duur:

vier achtereenvolgende weken, één ochtend per week

Bestemd voor:

alle leidinggevenden van team 321

Het opleidingsinstituut verstrekt u zo spoedig mogelijk nadere mededelingen over de groepsindeling, plaats en tijd van de bijeenkomsten. Ik wens u veel succes met de cursus! AvdB


63




Vragenlijst tekst Belastingdienst 1. Deze mededeling is gericht aan: a. de directie b. de teamleiders c. alle leidinggevenden d. de teamcoördinatoren 2. De naam van de cursus luidt: a. de schriftelijke rapportage b. schriftelijk rapporteren c. schriftelijke en mondelinge rapportage d. schriftelijke communicatie 3. Als voordeel van schriftelijke rapportage wordt genoemd: a. controle-mogelijkheid achteraf b. goedkoper dan telefoneren c. doet mensen hun schrijfangst overwinnen d. tijdsbesparing 4. Deze mededeling gaat uit van: a. het opleidingsinstituut b. het hoofd van de eenheid c. het adviesbureau d. afdeling personeelszaken 5. De cursus duurt: a. vier weken lang één middag per week b. één morgen per vier weken c. vier ochtenden per week d. vier achtereenvolgende weken één ochtend per week 6. De cursus begint op: a. 14 januari 2007 b. 12 februari 2007 c. 5 februari 2007 d. de eerste van de komende maand 7. De cursus is bestemd voor: a. allen die zich aanmelden b. teamcoördinatoren c. alle leidinggevenden d. teamleiders


64




Oefening 3.4 tekstschema artikel Hieronder treft u de tekst aan van een artikel uit het personeelsblad van het Gemeentelijk Vervoersbedrijf Utrecht, Opdracht:

a. b.

Ga na welk tekstschema aan de tekst ten grondslag ligt. Ontwerp een alternatief tekstschema, dat naar uw oordeel een logischer geordende tekst zou opleveren.

Geslaagde actie kaartcontrole Uit de officiële cijfers komt een veel positiever beeld naar voren dan wat er werkelijk aan de hand is. Zo werden volgens de cijfers van het Rotterdamse openbaar vervoersbedrijf RET vorig jaar ruim twee miljoen mensen gecontroleerd door controleurs in uniform. Van hen bleken er bijna 43.000 geen kaartje te hebben of te weinig zones te hebben afgestempeld, een zeer gering percentage. In de andere grote steden komen dezelfde percentages uit de bus.

Den Haag - 14 november 1993 In 1993 is er in Den Haag een experiment gehouden waarbij buschauffeurs op lijn 8 zelf weer alle passagiers bij het instappen hebben gecontroleerd op het bezit van een geldig plaatsbewijs. De stempelautomaat was ook verwijderd. De chauffeurs stempelden de strippenkaarten persoonlijk af. Het publiek reageerde zeer positief, zegt woordvoerder Derksen van het Haagse vervoersbedrijf HTM. De mensen bleken het bijzonder te waarderen dat iedereen gecontroleerd werd: mensen die trouw hun kaart afstempelden gingen zich steeds meer 'gekke Henkie' voelen tegenover zoveel niet-betalers.

Maar je krijgt natuurlijk nooit een zuiver beeld als je in uniform controleert. In Den Haag is een 'waterdichte' proef genomen, waarbij HTM'ers in burgerkleding hebben gecontroleerd, om de ontsnappingskans te verkleinen.

Maar ook de buschauffeurs waren enthousiast over deze aanpak; ze waren erg gelukkig met het feit dat ze veel meer contact met de passagiers hadden. De sfeer werd een stuk gezelliger op de bus. In de praktijk bleek de rit wel een beetje langer te duren, maar het oponthoud was niet onverantwoord groot. In ieder geval is het de bedoeling het experiment uit te breiden.

Gemiddeld bleek over alle lijnen vijftien tot zestien procent van de passagiers zich schuldig te maken aan grijs- of zwartrijden. Voor de andere grote steden in ons land gelden soortgelijke percentages, al zijn er afwijkingen in positieve zin. In Rotterdam zijn 150 werkloze jongeren in de leeftijd van 20 tot 25 jaar ingeschakeld als 'vervoersassistent'. Hun werkzaamheden bestaan uit het met raad en daad bijstaan van passagiers en kunnen variëren van het helpen van mensen die moeilijk ter been zijn bij het in- en uitstappen tot het beantwoorden van vragen.

De controleurs die daardoor 'uitgespaard' kunnen worden op de bus, wil het Haagse vervoersbedrijf inzetten bij controles op de tram. Dat steeds vaker mensen gratis proberen gebruik te maken van het openbaar vervoer, is een ding dat zeker is. Naast zwartrijden komt ook grijsrijden voor. Er worden te weinig zones afgestempeld. Hoe groot het aantal zwart- en grijsrijders precies is, is niet bekend.


De jongeren, die een interne opleiding hebben gevolgd, behouden hun uitkering en krijgen

65




te rijden, zal het wel uit zijn hoofd laten als iemand in uniform hem vriendelijk doch beslist op het stempelapparaat wijst: "Weet u hoeveel zones u moet afstempelen?"

daarnaast maandelijks een extraatje van 150 gulden, een soort onkostenvergoeding. Ze doen hun werk in uniform. Maximaal voor een jaar zijn ze in dienst bij de RET. Volgens woordvoerder Reijnders van de RET zijn de vervoersassistenten nog te kort in bedrijf om resultaten af te kunnen lezen. Maar de eerste ervaringen zijn veelbelovend. Het publiek blijkt het een geruststellende gedachte te vinden dat er iemand in uniform in de bus en tram of op het metrostation rondloopt, bij wie ze terecht kunnen met vragen. Aan de andere kant zijn er ook aanwijzingen dat de aanwezigheid van iemand in uniform preventief werkt. Officieel hebben de vervoersassistenten geen controleof opsporingsbevoegdheid, maar in de praktijk hebben ze die wel. Iemand die zwart probeert


De verwachting is dat de aanwezigheid van 'een uniform' in bus of tram en op de metrostations ook merkbare gevolgen zal hebben voor het vandalisme. Vorig jaar noteerde bijvoorbeeld de RET een schadepost van drie miljoen gulden als gevolg van vernielingen en beschadigingen. En dan hebben we het nog niet eens over de lichamelijke en geestelijke schade die menige trambestuurder en buschauffeur heeft opgelopen als gevolg van dreigementen, pesterijen en mishandeling. Extra toezicht leidt tot minder vernielingen en tot minder zwartrijders.

66




Mogelijke uitwerking oefening 3.4 A. Tekstschema huidige tekst:

Experiment Den Haag: reactie publiek reactie chauffeurs voor- en nadelen: iets langere rit; besparingen (eventueel te besteden aan extra controleurs)

Zwart- en grijsrijden in het algemeen: cijfers lijken gunstig, maar hangen af van wijze van controleren controleren in burger levert veel hoger percentage zwartrijders op

Experiment Rotterdam : inhoud experiment (met werkloze jongeren als vervoersassistenten) reactie publiek voor- en nadelen: minder zwartrijden + preventief effect op vandalisme.

B. Verbeterd schema: I

Zwart- en grijsrijden in het algemeen cijfers lijken gunstig, maar hangen af van wijze van controleren controleren in burger levert veel hoger percentage zwartrijders op

II

Mogelijke maatregelen tegen zwartrijden: (1)

Experiment Den Haag: reactie publiek reactie chauffeurs voor- en nadelen: iets langere rit; besparingen (eventueel te besteden aan extra controleurs)

(2)

Experiment Rotterdam : inhoud experiment (met werkloze jongeren als vervoersassistenten) reactie publiek voor- en nadelen: minder zwartrijden + preventief effect op vandalisme.

Bij II (2) mogelijk nog toevoegen: reactie chauffeurs en eventuele nadelen.


67





Tekstsoorten extern & intern gebruik (hoofdstuk 3) * * * *

Eindtermen

* * *

Te behandelen items

* * * * * *


4/8

*

*

inzicht verwerven in kenmerken van tekstsoorten inzicht verwerven in gebruiksmogelijkheden en te voorkomen fouten van tekstsoorten voor extern en intern gebruik cursist kan een bewuste afweging voor tekstkeuze maken cursist realiseert zich dat er altijd een bewuste keuze plaats dient te vinden voor een bepaalde tekstsoort kennis verwerven over conventies van standaardsoorten voor externe en interne teksten kennis verwerven over gebruiksmomenten van de diverse tekstsoorten inzicht verwerven in de te voorkomen fouten bij de diverse tekstsoorten door cursisten aan te dragen knelpunten/opvallende verschillen in/met eigen praktijk enkele conventies: nadruk op mate van formaliteit (intern) en keuze van bedrijfscultuur/image verschil memo <-> e-mail hoe functioneert het gekozen medium in de praktijk? publiekgericht: o.a. keuze voor C.C. gecorrigeerde inleveropdracht 1 (oefening 2.2) teruggeven aan cursisten subgroepsgesprekken: is men het eens met de genoemde fouten, zijn er toevoegingen uit de praktijk, welke ervaringen heeft men met de diverse gebruiksmomenten? individueel/klassikaal bespreken opvallende elementen van gecorrigeerde inleveropdracht 1


*

individuele oefening met 1 of 2 tekstsoorten voor wat de vormconventies en mate van formaliteit aangaat


*

bestudeer nogmaals hoofdstuk 3 en geef expliciet aan voor jezelf waar de verschillen met de eigen praktijk zitten bestudeer hoofdstuk 4 Geef als toetshuiswerk op: werk oefening 4.2 (inleveropdracht 2) uit en lever deze in de volgende les in bij de docent.

* *


68




Oefening 4.1 vormconventies brief De heer Van den Bosch is hoofd van de afdeling Financiële Zaken van een middelgroot organisatie-adviesbureau Boom, Van Es & Struyck. In die hoedanigheid is hij onder meer verantwoordelijk voor de pensioenvoorziening van de 23 medewerkers, ondergebracht bij Egberts International, pensioenverzekeraars. Op zekere dag ontvangt Van den Bosch het bericht zoals dat staat afgedrukt op de volgende pagina/achterzijde.

Opdracht:

a.

Geef commentaar op de vormconventies, zoals die zijn gehanteerd in deze brief.

b.

Geef uw commentaar op deze brief, in termen van de vier communicatieve aspecten. (wat is er goed, wat is er mis met de uitwerking van die 4 aspecten?)


69




Fidelity Partners International Croeselaan 1 3400 TT Utrecht Postbus 200 3500 GD Utrecht 030- 2496111 9 april 2008 Mw. J. Van den Bosch Boom, Van Es & Struyk Oude Nieuwgracht 2 3412 CD Utrecht

Geachte mevrouw J. vd Bosch. Sinds 2 april vormt Egberts International een alliantie met, Kanis, Gunnink en Niemeyer. Voortaan zullen wij actief zijn onder de naam Fidelity Partners International, hét toonaangevend adviesbureau, gespecialiseerd in human resources en actuariële dienstverlening. Onder de alliantie zullen wij als één firma samenwerken, hetgeen sterke kostenbesparingen met zich mee zal brengen. Ook zullen in de alliantie expertise, technologieën en research kunnen worden samengebracht en gebundeld. Met meer dan 4000 consultants zijn wij nu een van de belangrijkste business-centra van de wereld. Zoals ingesloten brochure duidelijk maakt, bewijst de oprichting van Fidelity Partners onze doelstelling: de wereldwijde leider in onze business te zijn. Wij beseffen dat de waarde van de alliantie zal beoordeeld worden naar wat we doen, en niet naar wat we zeggen. Wij willen dan ook de sterkte van de alliantie aantonen via onze samenwerking met u in de toekomst. Indien u meer informatie wenst, kunt u contact opnemen met onze consultants. Ze zijn te bereiken via telefoonnummer: 030 - 2496111.

[handtekening]

Mark C. van Linden, accountmanager Midden-Nederland Tekst bij oefening 4.1


70




Mogelijke uitwerking oefening 4.1 1. * geen vormgeving volgens Amerikaanse model: plaats + datum ook links uitlijnen; * adressering:

volgorde 1e en 2e regel omdraaien (van groot naar kleiner); tussenvoegsel Van onterecht met hoofdletter geschreven;

* geen referteregel opgenomen; * aanhef: tussenvoegsels naam niet voluit geschreven; voorletter onterecht opgenomen; punt moet komma zijn; * afsluitende zin/groet onder de laatste alinea ontbreekt; * functie zonder (..) geplaatst; * geen bijlage vermeld onder aan de brief.

2. * appellerend: wat is het appel eigenlijk? informatieve mailing wellicht, maar het doel is niet in de eerste alinea aangegeven; * expressief: de slechte vormgeving laat bij de lezer een indruk van 'niet zorgvuldig handelend' achter, ook al omdat het doel van het bericht onduidelijk is; * refentieel: informatie over samengaan (alliantie), maar wat moet ik als lezer hiermee? Er is geen referentie naar de binding tussen lezer en afzender (klant, opdrachtgever?); * relationeel: de tekst is te sterk gericht op de afzender i.p.v. op de lezer.


71




Oefening 4.2 tekstproductie (inleveropdracht 2) Neem aan dat u het op de volgende pagina/achterzijde afgedrukte (gecombineerde) bericht zojuist in uw dagblad bent tegengekomen. Het is volgens u duidelijk dat er op korte termijn nadere gegevens nodig zijn over de gerealiseerde risico's van diefstal bij autoverzekeringen en de mede daarop gebaseerde hoogte van de premies. Vanuit dit uitgangspunt geredeneerd moet u bij uw directe chef, de heer John van Bremen, een opdracht zien te verkrijgen om nader onderzoek hier naar te doen en een korte rapportage over uit te brengen. U vindt dit onderwerp zeer interessant om verder te onderzoeken, u bent ervan overtuigd dat uw maatschappij daar iets meer mee kan dan de concurrenten maar u beseft echter ook dat dit de planning doorkruist van uw afdeling. Toch wilt u deze 'klus' graag klaren, het liefst met ondersteuning door enkele collega's. Uw bedrijf heeft een duidelijk hiërarchische structuur (en wijze van werken): waak ervoor dat u uw chef niet voor een voldongen feit stelt.

a. Beredeneer welk teksttype hier het meest geschikt voor zou zijn (motiveer uw keuze dus uitdrukkelijk). b. Ontwerp hierbij een tekstschema voor de door u gekozen tekstsoort. c. Schrijf/type de tekst volledig uit in de vorm van de gekozen tekstsoort.


72




mafia zich onder meer schuldig maken aan grootscheepse diefstal van personenauto's in het Westen. Dit criminaliteitsbeeld is door verzekeringsmaatschappijen gebruikt om de premies te verhogen.

'Te hoge polis door verkeerde cijfers' ROTTERDAM, 5 maart. Verzekeringsmaatschappijen hebben de polis van autodiefstal verhoogd op grond van verkeerde cijfers. Dit stelt T. van der Heijden, hoofd wetenschappelijke recherche-analyse bij de Divisie Centrale Recherche Informatie. Zie verder pagina 7.

Maar Van der Heijden stelt dat bij het CBS de registratie van autodiefstallen is toegenomen, omdat niet langer joy riding als apart verschijnsel is opgenomen. De CRI houdt een eigen statistiek van gestolen auto's bij. Bij de CRI komen minder aangiftes van autodiefstal binnen dan bij het CBS. Dit komt omdat ervaren politiemensen weten dat een als gestolen opgegeven auto vaak weer binnen korte tijd ergens onbeheerd wordt teruggevonden. Hij zal dan ook niet meteen de CRI inschakelen. Ook uit gegevens van omringende landen blijkt dat veel autodiefstallen in Nederland moeten worden toegeschreven aan mensen die het voertuig kortstondig gebruiken en daarna onbeheerd achterlaten. Het gaat volgens Van der Heijden om 'ongeveer 86%, die binnen twee jaar weer wordt teruggevonden'.

(pagina 7)

CRI: verzekeraars verhoogden onterecht polis voor autodiefstal Door een onzer redacteuren ROTTERDAM, 5 maart. Verzekeringsmaatschappijen hebben de polis van autodiefstal verhoogd op grond van verkeerde cijfers. Dit stelt T. van der Heijden, hoofd wetenschappelijke recherche-analyse bij de Divisie Centrale Recherche Informatie (CRI). Maar volgens G. Kloosterboer van het Verbond van Verzekeraars suggereert Van der heijden "dingen die niet kloppen".

Kloosterboer van het Verbond van Verzekeraars spreekt dit laatste niet tegen "maar ook bij joy-riding is altijd sprake van schade", aldus Kloosterboer. "Van der Heijden gaat echt te kort door de bocht wanneer hij suggereert dat wij de premies verhogen op grond van verkeerde cijfers".

In het jongste nummer van het Algemeen Politieblad (APB) beschrijft Van der Heijden de registratie van autodiefstal. Uit de statistiek 'diefstal van personenauto's' van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) valt volgens Van der Heijden, een 'spectaculaire groei' van het aantal autodiefstallen na 1989 af te lezen. In dat jaar viel de Berlijnse Muur. Volgens het jaarverslag over 1994 van de Binnenlandse Veiligheidsdienst (BVD) zou de Russische


Niet alle gestolen auto's komen gemakkelijk terug: van de gestolen Opels worden de Kadett, Ascona en Corsa in driekwart van de gevallen weer teruggevonden. Van de Ford Escort en Fista is dat tweederde. Minder grote kans, circa 25%, hebben de Porsche 911, Mercedes 250 en 300, BMW en Audi.

73




Oefening 4.3 vormconventies e-mail Opdracht:

Lees het hieronder afgedrukte e-mailbericht en: a.

geef commentaar op de vormconventies van dit e-mailbericht.

b.

werk dit bericht om tot een memo in een formele bedrijfscultuur.

c.

werk dit bericht om tot een betere memo in een informele bedrijfscultuur.


74




Mogelijke uitwerking oefening 4.3 a. * als de referenties hier bedoeld zijn als aangemaakt door een systeem, dan is er weinig aan op te merken, maar als die referenties handmatig aangemaakt worden (in een memovorm) in e-mail dan: Aan: Van: Datum:

kan beter de 'normale' naam gebruikt worden; kan beter de volledige 'normale' naam gebruikt worden; volledig met jaartal opnemen.

* Aanhef is prima voor een normale (informele) e-mailcultuur, maar niet voor een formele cultuur. * Gezien de zakelijke boodschap passen de twee laatste regels niet in dit bericht. * De kernboodschap (huidige 1e alinea) kan beter in 2 of 3 alinea's aangeboden worden: aanleiding/doel + kern (snel reageren) + afsluiting.


75




Oefening 4.4 vormen tekstconventies memo Zoek een, liefst door u zelf geproduceerde, memo op en vergelijk deze met de theorie in deze syllabus. a. Beoordeel daarbij de gehanteerde vormen tekstconventies en het gebruiksmoment. b. Geef aan wat er volgens u overeenkomstig de syllabus is gedaan. c. Geef aan wat er aan de genoemde elementen verbeterd kan worden.


76




Oefening 4.5 memo schrijven Stel: u hebt zojuist een schitterende aanbieding gekregen voor een korte vakantie aan het einde van juni. De prijs is laag en het betreft een vakantie die u al lang eens wilde 'hebben'. U weet echter dat er in deze periode een belangrijke bijeenkomst is gepland waaraan u zou moeten deelnemen. Een collega is bereid voor u in te vallen. a. Schrijf een memo naar uw leidinggevende(n) waarin u het probleem uitlegt en waarin u een voorstel doet om een en ander zodanig te regelen dat u op vakantie kunt gaan terwijl het werk 'er niet onder lijdt'. Besef dat u dus om toestemming moet vragen voor het effectueren van uw voorstel. b. Schrijf een memo naar uw collega('s) waarin u het probleem aankaart en waarin u een voorstel doet om een en ander te regelen.


77




Oefening 4.6 memo schrijven Stel: u hebt zojuist een beoordelingsgesprek gehad en na het lezen van het verslag ervan, realiseert u zich dat er twee belangrijke punten (volgens u) niet aan de orde gesteld zijn. U hebt dat zelf ook vergeten te doen door de spanning waarin u op dat moment verkeerde. a. Schrijf een memo aan uw leidinggevende(n) waarin u dit aangeeft en doe een voorstel om deze twee items alsnog op een of andere wijze in uw beoordeling te betrekken. Motiveer dit uiteraard ook voldoende. b. Lees een memo van een medecursist en beoordeel deze op de vier aspecten van het communicatiemodel.


78




Oefening 4.7 gespreksnotitie schrijven Maak een (gespreks)notitie van een bijeenkomst in uw eigen werkomgeving; de bijeenkomst kan zowel zakelijk als niet-zakelijk zijn. Denk bij dit laatste aan een gesprek over felicitaties, het sturen van een kaartje naar een zieke collega, het gezamenlijk vieren van een feestavondje e.d. Werk deze notitie (getypt/geprint) uit ter beoordeling door de docent/medecursisten.

Oefening 4.8 gespreksnotitie beoordelen Lees de ingebrachte (gespreks)notitie van een medecursist en beoordeel deze op de vier aspecten van het communicatiemodel. Geef daarbij expliciet aan wat er volgens u anders/beter zou kunnen in de notitie.


79




Oefening 4.9 gespreksnotitie aanpassen Zoek een (gespreks)notitie uit uw eigen praktijk op, liefst een waarbij u zelf op de een of andere manier nauw betrokken bent. a. Beoordeel deze notitie op de gehanteerde vormen tekstconventies evenals op het gebruiksmoment. b. Geef aan wat er volgens u in die notitie overeenkomstig de syllabus is gedaan. c. Geef aan wat er aan de door u genoemde elementen van de notitie verbeterd kan worden.

Oefening 4.10 gespreksnotitie aanpassen Bespreek in een groepje van twee tot drie cursisten uw eigen (meegebrachte) notitie; zie oefening 4.9. Lees en beoordeel dus de notities van de anderen in uw subgroepje: a. Beoordeel de notities op de vormen tekstconventies evenals op het gebruiksmoment. b. Geef aan wat er volgens u in die notities overeenkomstig de syllabus is gedaan. c. Geef aan wat er aan de door u genoemde elementen van de notities verbeterd kan worden.


80




Oefening 4.11 brief beoordelen 1. Welke stijlfout maakt de schrijver in de eerste alinea van de onderstaande brief? 2. Op basis van de standaard Amerikaanse briefindeling is er kritiek te geven op de indeling van deze brief. Wat is niet correct gedaan volgens de Amerikaanse briefindeling en welke verbeteringen zou u dus aanbrengen?

Pensioenverzekeringen t.a.v. de heer F. Ferdinands F. Bolstraat 123 1234 AB Middelum

14 maart 2008 betreft: waardeoverdracht medewerkers bedrijf

Geachte heer Ferdinands, In antwoord op uw brief van 14 januari 2007, gelieve u bijgaand aan te treffen een 7-tal kopieën van de berekeningen voor de medewerkers van bedrijf Staal BV gemaakt door onze actuaris. Voor de heer K. Rosten, geboortedatum 22 oktober 1964, is geen berekening gemaakt omdat de heer K. Rosten geen deelnemer is van ons fonds. In het vertrouwen u hiermee van dienst te zijn geweest verblijf ik, met groeten (handtekening) drs. X.Y. Actuarisia Manager Pensioenzaken


81




Mogelijke uitwerking oefening 4.11 1. "...gelieve u bijgaand aan te treffen.." = foutief beknopte bijzin. Beter is :

In de bijlage treft u een 7-tal kopieën aan van de berekeningen zoals die gemaakt zijn door onze actuaris voor de medewerkers van bedrijf Staal BV.

2. * Plaatsaanduiding ontbreekt bij de datum; * Betreft met Hoofdletter B schrijven; * Afsluitende zin is te formeel en niet meer van deze tijd: beter zou zijn: "Ik vertrouw erop u hiermee van dienst te zijn geweest." o.i.d.; * Met vriendelijke groet, (Hoofdletter + komma); * Eerste alinea kan beter een aanleiding (uw brief van ...) en een doel (berekeningen toezenden) in twee aparte zinnen vermelden zonder foutief beknopte bijzin; * De tweede zin/alinea behoeft misschien een nadere toelichting.


82




Lesnummer: Onderwerp:

5/8

Tekstproductie: schrijf eenvoudig, concreet en direct (hoofdstuk 4)

Doelstelling

* *

cursist wordt alert op eenvoudig, concreet en direct schrijven cursist realiseert zich dat door herschrijven een meer lezergerichte tekst ontstaat

Eindtermen

*

herschrijven van een tekst op eenvoud, concreetheid en directheid

Te behandelen items

* * * *

eenvoudig, concreet en direct schrijven veel voorkomende leesbaarheid 'remmers' aantal mogelijkheden voor oplossing cursist levert een uitwerking van inleveropdracht 2 (oefening 4.2) in.


* * * * *

klassikale bespreking van leesbaarheid 'remmers' in subgroepjes/tweetallen: oplossingen laten aandragen aan de hand van deeloefening(en) plenaire bespreking van deeloefening(en) oefenen met een sub-optimale tekst: verbeteren oefenen met het schrijven van een korte, heldere tekst


*

oefeningen: zie de hierachter gevoegde oefeningen


* *

bestudeer par. 5.1 maak oefening .............


83




Oefening 5.1 publiekgericht schrijven Stelt u zich eens voor: Misschien vindt u momenteel dat de cursus RE 5 niet genoeg is 'toegesneden' op u als cursist: u vindt de cursus misschien te specifiek gericht op leidinggevenden die veel moeten schrijven of u vindt de cursus juist te eenvoudig van opzet en oefeningen. Stelt u zich voor dat u hierover op korte termijn iets moet laten weten aan de aanbieders van de cursus. Er wordt verwacht dat u aangeeft wat uw bezwaren zijn, waarom die bezwaren van belang zijn en hoe u denkt dat dit probleem opgelost kan worden.

opdracht 5.1.1: brief Schrijf een korte zakelijke brief gericht aan het A.I. te Woerden (u mag de overige 'vaste' gegevens fictief invullen) over bovenstaande kwestie.

opdracht 5.1.2: e-mail Schrijf een informele e-mail gericht aan de cursusleider (cursusRE [email protected]) over bovenstaande kwestie.

opdracht 5.1.3: memo Maak een interne, maar zakelijke memo voor uw eigen leidinggevende die u op deze cursus heeft "gestuurd" (u mag de 'vaste' gegevens fictief invullen) over bovenstaande kwestie.

opdracht 5.1.4: beoordelen teksten Vergelijk uw teksten met die van uw medecursisten (een of twee): bekijk de verschillen en overeenkomsten en let daarbij op de volgende 2 zaken: * is de tekst voldoende communicatief: komt de boodschap juist en duidelijk over? * zou de tekst effectief zijn: zal de ontvanger op de juiste manier reageren (wat moet die doen/laten?


84




Oefening 5.2 alinea’s/signalen a. Breng in de volgende tekst een logische alinea-indeling aan ( >- ); b. Markeer de aanwezige signaalwoorden (onderstrepen); c. Voeg waar mogelijk signaalformuleringen toe.

Het Raderwerk Het hoeven geen grote literaire werken te zijn die een mens er toe brengen, de wereld met een nieuwe blik te bezien. Het kan ook een eenvoudig rapport van een ombudsman betreffen. Zo zijn we, na lezing van een uit de hofstad afkomstig verslag, weer geheel anders tegen vuilnislieden gaan opkijken. Nooit hebben we getwijfeld aan hun nut voor de samenleving maar, eerlijk is eerlijk, we zijn er altijd van uit gegaan dat enige fysieke kracht en een zekere gelatenheid ten opzichte van de slordigheid van de medemens, de belangrijkste voorwaarden waren om het tot vuilnisman te schoppen. Een misverstand, zo blijkt. Een Haagse vuilnisman dient ook nog een tenminste één meter en zeventig centimeter boven het straatniveau uit te torenen, anders mag hij zijn vak niet uitoefenen. Zo ondervond ook de klager in het onderhavige geval. Dat hij voor zijn vak deugde, mag blijken uit het feit dat hij het al vijf jaar zonder vermeldenswaardige klachten uitoefende. Niet in dienst van de gemeente, maar via een uitzendbureau. Dat we hier de verfoeilijke draaideurmethode vermoeden, laten we even terzijde, het gaat nu om iets anders. Het geval deed zich voor, dat er in het Haagse gemeentelijke apparaat een vacature vrijkwam voor een lader (zo heet de vuilnisman officieel). Menende dat een ervaring van vijf jaar hem wel moeiteloos aan een vaste aanstelling zou kunnen helpen, solliciteerde onze vuilnisman. Dat viel tegen: hij kreeg te horen dat hij was afgekeurd omdat hij twee centimeter te kort was. De vuilnisman stapte naar de ombudsman, die de zaak vervolgens heeft onderzocht. Is, zo vroeg de ombudsman aan het hoofd van de bedrijfsgezondheidszorg, die één meter zeventig een op medische gronden vastgelegde voorwaarde, of gaat het om een richtgevend getal, dat zijn waarde pas krijgt in combinatie met andere factoren?


85




Mogelijke uitwerking oefening 5.2 (a + b)

Het Raderwerk Het hoeven geen grote literaire werken te zijn die een mens er toe brengen, de wereld met een nieuwe blik te bezien. Het kan ook een eenvoudig rapport van een ombudsman betreffen. Zo zijn we, na lezing van een uit de hofstad afkomstig verslag, weer geheel anders tegen vuilnislieden gaan opkijken. Nooit hebben we getwijfeld aan hun nut voor de samenleving maar, eerlijk is eerlijk, we zijn er altijd van uit gegaan dat enige fysieke kracht en een zekere gelatenheid ten opzichte van de slordigheid van de medemens, de belangrijkste voorwaarden waren om het tot vuilnisman te schoppen. Een misverstand, zo blijkt. Een Haagse vuilnisman dient ook nog een tenminste één meter en zeventig centimeter boven het straatniveau uit te torenen, anders mag hij zijn vak niet uitoefenen. Zo ondervond ook de klager in het onderhavige geval. Dat hij voor zijn vak deugde, mag blijken uit het feit dat hij het al vijf jaar zonder vermeldenswaardige klachten uitoefende. Niet in dienst van de gemeente, maar via een uitzendbureau. Dat we hier de verfoeilijke draaideurmethode vermoeden, laten we even terzijde, het gaat nu om iets anders. Het geval deed zich voor, dat er in het Haagse gemeentelijke apparaat een vacature vrijkwam voor een lader (zo heet de vuilnisman officieel). Menende dat een ervaring van vijf jaar hem wel moeiteloos aan een vaste aanstelling zou kunnen helpen, solliciteerde onze vuilnisman. Dat viel tegen: hij kreeg te horen dat hij was afgekeurd omdat hij twee centimeter te kort was. De vuilnisman stapte naar de ombudsman, die de zaak vervolgens heeft onderzocht. (?)

Is, zo vroeg de ombudsman aan het hoofd van de bedrijfsgezondheidszorg, die één meter zeventig een op medische gronden vastgelegde voorwaarde, of gaat het om een richtgevend getal, dat zijn waarde pas krijgt in combinatie met andere factoren?


86




Oefening 5.3 alinea’s/signalen a. Breng in de volgende tekst een logische alinea-indeling aan ( >- ); b. Markeer de aanwezige signaalwoorden (onderstrepen); c. Voeg waar mogelijk signaalformuleringen toe.

Rusland gaat Nederland vanaf het jaar 2001 vier miljard kubieke meter aardgas per jaar leveren. Daarover hebben de Nederlandse Gasunie en de Russische maatschappij Gazprom gisteren in Moskou een contract gesloten. De duur van deze Russische gasleverantie is bepaald op twintig jaar, maar de directeur van Gazprom, R. Vjachirev, onderstreepte dat de overeenkomst nog maar het begin van de samenwerking zou zijn. De omvang van het contract is nog aan de bescheiden kant. Vier miljard kubieke meter is slechts één tiende van het jaarlijkse binnenlandse gasverbruik in Nederland. Gasunie produceert nu ongeveer 80 miljard kubieke meter gas per jaar. Het contract is voor Gasunie van veel groter belang, omdat tevens is afgesproken dat Gasunie na de eeuwwisseling Russisch gas zal doorvoeren naar andere Europese landen. Vanaf 2010 zal GrootBrittannië netto-importeur van aardgas worden. Tegen die tijd beginnen de Nederlandse gasreserves af te nemen en kan Gasunie minder Nederlands gas exporteren. Door aanvoer van Russisch gas kan het bedrijf steeds meer serviceen handelsmaatschappij worden. Gasunie verleent Gazprom diensten in Rusland, zoals technische advisering over verbetering van installaties en over transport-/distributienetten voor aardgas.


87




Mogelijke uitwerking oefening 5.3 (a + b)

Rusland gaat Nederland vanaf het jaar 2001 vier miljard kubieke meter aardgas per jaar leveren. Daarover hebben de Nederlandse Gasunie en de Russische maatschappij Gazprom gisteren in Moskou een contract gesloten. De duur van deze Russische gasleverantie is bepaald op twintig jaar, maar de directeur van Gazprom, R. Vjachirev, onderstreepte dat de overeenkomst nog maar het begin van de samenwerking zou zijn. De omvang van het contract is nog aan de bescheiden kant. Vier miljard kubieke meter is slechts één tiende van het jaarlijkse binnenlandse gasverbruik in Nederland. Gasunie produceert nu ongeveer 80 miljard kubieke meter gas per jaar. Het contract is voor Gasunie van veel groter belang, omdat tevens is afgesproken dat Gasunie na de eeuwwisseling Russisch gas zal doorvoeren naar andere Europese landen. Vanaf 2010 zal Groot-Brittannië netto-importeur van aardgas worden. Tegen die tijd beginnen de Nederlandse gasreserves af te nemen en kan Gasunie minder Nederlands gas exporteren. Door aanvoer van Russisch gas kan het bedrijf steeds meer serviceen handelsmaatschappij worden. Gasunie verleent Gazprom diensten in Rusland, zoals technische advisering over verbetering van installaties en over transport-/distributienetten voor aardgas.


88




Oefening 5.4 inleiding/alinea’s/signalen Het eigenlijke onderwerp van onderstaande tekst komt te weinig naar voren. a. Formuleer een nieuwe titel en een inleidende alinea die meer licht werpt op het hoofdonderwerp van deze tekst. b. Doe een voorstel voor bijstelling van de alinea-indeling of voor het aanbrengen van signaalformuleringen ter verduidelijking van de bestaande indeling.

Solvabiliteit: stand van zaken Inleiding Solvabiliteit is het vermogen om nu en in de toekomst de aangegane verplichtingen na te kunnen komen. Het bewaken hiervan is het centrale doel van het toezicht. De (potentiële) verzekerden sluiten een overeenkomst met een verzekeraar in het vertrouwen dat hij tezijnertijd zijn verplichtingen tegenover hen zal nakomen. Om deze reden nemen de voorschriften die hierover in de regelgeving zijn opgenomen een belangrijke plaats in. De voorschriften richten zich met name op het aanhouden van toereikende technische voorzieningen, het solide beleggen van de verkregen middelen en het beschikken over risicodragend kapitaal in een aan de aard en de omvang van de bedrijfsuitoefening gerelateerde omvang. Wettelijke eisen: solvabiliteit en toereikende voorzieningen In de WTV is voorgeschreven hoe hoog de solvabiliteitsmarge tenminste moet zijn. Voor het levensverzekeringsbedrijf bijvoorbeeld moet het belangrijkste onderdeel van de vereiste solvabiliteitsmarge berekend worden op 4 procent van de technische voorzieningen. Bij schadeverzekeraars is de vereiste marge gerelateerd aan de premies (16 procent) of aan de schaden (23 procent). Deze solvabiliteitseisen vloeien voort uit de Eerste Generatie Richtlijnen voor verzekeraars, die in de jaren zeventig tot stand zijn gekomen. Deze richtlijnen leidden tot een eerste, minimale harmonisatie van het verzekeringstoezicht binnen Europa en tot een wederzijdse erkenning door de deelnemende landen van elkaars stelsel van toezicht. De basis voor de aan deze solvabiliteitseisen ten grondslag liggende modellen was in de jaren zestig gelegd door een aantal studies onder auspiciën van de OESO. De soliditeit van een verzekeraar wordt echter niet uitsluitend bepaald doordat hij voldoet aan de gestelde solvabiliteitseisen. Soliditeit heeft ook te maken met de mate van toereikendheid van de door de verzekeraar aangehouden voorzieningen en de kwaliteit van de aangehouden beleggingen. Naast de eis van solvabiliteit geldt daarom de eis dat de technische voorzieningen prudent moeten worden vastgesteld. Voor dit laatste is binnen Europa pas sinds 1994 een verdergaande harmonisatie tot stand gekomen. Daarvóór gaven de toezichthouders van de lidstaten hieraan hun eigen interpretatie. Bij de Derde Generartie Richtlijnen, die geleid hebben tot het nu geldende systeem van home country control en single licence, is -althans voor levensverzekeraars- een raamwerk voor een prudente vaststelling van toereikende voorzieningen vastgesteld. De Verzekeringskamer heeft dit raamwerk uitgewerkt in de al eerder genoemde Beleidsnota Actuariële Principes.

•

(bron: Jaarverslag Verzekeringskamer 1995) Oefeningen module RE 5

89




Oefening 5.5 actief formuleren Kies drie zinnen (hieronder) uit om te bewerken: maak, voorzover mogelijk en wenselijk, de formuleringen in die drie zinnen actiever: 1. Hondenbezitters wordt aangeraden hun dieren aangelijnd te houden. Overtreding van deze verordening wordt beboet met ten hoogste € 75,2. Opschorting van deze beslissing zal door onze klanten negatief worden uitgelegd. 3. Hij is door de directie gesommeerd met onmiddellijke ingang een einde te maken aan de onjuiste berichtgeving bij de verzekerden. Wordt daar niet snel genoeg gevolg aan gegeven, dan is het nemen van juridische stappen een reële mogelijkheid. 4. Het agenderen van het wetsontwerp vindt pas na het paasreces plaats. Onze leden zullen dan worden geïnformeerd over de overblijvende mogelijkheden te komen tot beinvloeding van de besluitvorming door de Kamer. 5. Er is helaas iets fout gegaan in onze administratie. Daardoor worden de schadebedragen pas volgende maand uitgekeerd. 6. Over de vraag in hoeverre embedded value een rol kan vervullen als zelfstandig stelsel voor het opstellen van de jaarrekening wordt een nadere studie geadviseerd.


90




Mogelijke uitwerking oefening 5.5 1. Wij raden hondenbezitters aan hun dieren aangelijnd te houden. Overtreding van deze verordening wordt beboet met ten hoogste € 75,-

2. Onze klanten zullen opschorting van deze beslissing negatief uitleggen.

3. De directie heeft hem gesommeerd met onmiddellijke ingang een einde te maken aan de onjuiste berichtgeving bij de verzekerden. Als hij daaraan niet snel genoeg gevolg geeft, dan zal de directie juridische stappen overwegen.

4. Het agenderen van het wetsontwerp vindt pas na het paasreces plaats. Wij zullen onze leden dan ïnformeren over de overblijvende mogelijkheden (om) te komen tot beïnvloeding van de besluitvorming door de Kamer.

5. Er is helaas iets fout gegaan in onze administratie. Daardoor zullen wij de schadebedragen pas volgende maand (kunnen) uitkeren.

6. Over de vraag in hoeverre embedded value een rol kan vervullen als zelfstandig stelsel voor het opstellen van de jaarrekening adviseren wij een nadere studie.

Sommige zinnen kunnen in de passieve vorm blijven staan: verdere aanpassing lijkt ons zinloos en gaat misschien ook voorbij aan het gegeven dat de handelende instantie bewust onbekend dient te blijven: zie eerste zin van item 5.


91




Oefening 5.6 titels rapporten In het algemeen is het wenselijk dat titels van rapporten zowel aansprekend als informatief van aard zijn. Vaak ziet men dat in de hoofdtitel de aandachtopwekkende functie vooropstaat en in de ondertitel de informatieve functie. Geef uw commentaar op onderstaande rapporttitels en doe eventueel voorstellen tot wijziging/verbetering.

1.

Levensverwachting en pensioen: geslacht afhankelijke of sexeneutrale actuariële factoren? (Titel van een rapport geschreven ten behoeve van het Ministerie van Financiën)

2.

Vervroegd uittreden wordt te duur. En wat doet ondernemend Nederland daaraan? (Rapport van –voormalige- Coopers en Lybrand)

3.

Is er toezicht na de dood? (Rapport over toezicht op Natura-uitvaartverzekeringsmaatschappijen)

4.

Wie Wat Waar 1996/1997. (Titel van brochure van het Verbond van Verzekeraars)


92





6/8

Tekstafwerking: formulering (hoofdstuk 5) * * *

cursist ziet in dat zowel grammaticaal correcte als niet-correcte formuleringen tekstbegrip in de weg kan staan cursist verwerft inzicht in mogelijk problematische formuleringen cursist verwerft inzicht in de reden/oorzaak van het ontstaan van bepaalde fouten

Eindtermen

* *

cursisten herkennen veel-voorkomende fouten cursisten kunnen bepaalde veel-voorkomende fouten zelfstandig oplossen

Te behandelen items

* * * *

tang- & kettingconstructies lijdende vorm & naamwoordstijl samenhang binnen alinea's: structuursignalen gecorrigeerde inleveropdracht 2 (oefening 4.2) teruggeven aan cursisten


* * *

klassikaal voorbeeld(en) van voorkomende fouten deeloefening(en) maken (individueel/tweetallen) deeloefening(en) bespreken


*

in tweetallen: eenvoudige tekst(en) door de een laten bewerken tot zeer lastige tekst en de ander laten 'terugschrijven' naar eenvoudige vorm oefeningen: zie hierachter gevoegde oefeningen

* Te maken werkafspraken

* * * *


bestudeer par. 5.2 zoek een lastige tekst in eigen praktijk, neem deze mee en herschrijf de tekst met besproken verbeteringsmogelijkheden oefening: .............. Geef als toetshuiswerk op: werk oefening 6.2 (inleveropdracht 3) uit en lever deze in de volgende les in bij de docent.

93




Oefening 6.1 formuleringen aanpassen Maak onderstaande tekstjes beter leesbaar door de formuleringen aan te passen. Let daarbij vooral op zinslengte, tang- en kettingconstructies, onnodige lijdende vormen en naamwoordstijl. Maak waar mogelijk de tekst directer en gebruik daarbij kortere zinnen en meer constructies met gebruik van werkwoorden.

1. De opvangregeling en garantieregeling zijn beide bedoeld om polishouders te beschermen tegen het niet meer aan hun verplichtingen kunnen voldoen door hun verzekeraar.

2. De in het Nederlandse levensverzekeringsbedrijf voorkomende geactiveerde rentestandskortingen zijn op de technische voorziening in mindering gebracht.

3. Op basis van gegevens van vijf ziekenfondsen is nagegaan in hoeverre de in de bijlage afgeleide formules voor Wj een realistische indruk kunnen geven van de gevolgen van pooling voor individuele ziekenfondsen en voor de ziekenfondsmarkt als geheel.

4. De in enig jaar op premies en koopsommen voor pensioenen levensverzekeringen verleende rentestandskortingen uit hoofde van een hoger verwacht beleggingsrendement dan verdisconteerd in de tarieven, worden geactiveerd en in mindering gebracht op de verzekeringsverplichting leven.

5. Op 6 mei a.s. organiseert de commissie het seminar Verslaggeving van pensioenfondsen, waarin een inventarisatie van criteria en aanbevelingen wordt aangereikt over de inhoud en grondslagen van de informatie waaraan vanuit diverse gezichtshoeken de jaar-verslaggeving van pensioenfondsen zou moeten voldoen. Doel van dit seminar is een bijdrage te leveren aan de verbreding van inzichten die tot een kwaliteitsverbetering van de informatieverschaffing door pensioenfondsen kunnen leiden.


94




[vervolg oefening 6.1]

6. Het vaak in maatschappijbrochures omzeilen van het punt van de eerste kosten, lijkt de stelling te onderschrijven dat maatschappijen meer oog hebben voor de assurantietussenpersonen als klant dan voor de verzekeringsconsument als hun toekomstige contractpartner. Het onafhankelijk intermediair is primair degene die voor afzet van het product levensverzekering zorgt. In de door het Verbond van Verzekeraars uitgegeven prospectussen worden eerste kosten aangeduid als 'kosten die gemaakt worden bij het afsluiten van de verzekering' en dat deze kosten onder andere bestaan uit 'kosten voor het totstandkomen en in administratie nemen van de verzekering, voor het opmaken van de polis, en [soms] kosten voor de medische beoordeling van het risico.'

7. (Uit een inleiding van een rapport:) De doelstelling van dit rapport is te inventariseren aan welke criteria de jaarverslaggeving van pensioenfondsen zou moeten voldoen ten aanzien van inhoud en toe te passen grondslagen teneinde aan belanghebbenden inzicht te kunnen verschaffen omtrent vermogen en resultaat, alsmede omtrent de solvabiliteit en de liquiditeit van het pensioenfonds op kortere en langere termijn. In dit kader wordt onder meer onderzocht in hoeverre de aan de Verzekeringskamer te verstrekken informatie aan de gestelde criteria zou kunnen voldoen.


95




Oefening 6.2 (inleveropdracht 3) Onderstaande brieftekst moet u herschrijven tot een begrijpelijke tekst, die ook voor personen met weinig scholing goed te begrijpen is. Bij de herschrijving zien we af van juridische overwegingen, die het gebruik van bepaalde bewoordingen vrijwel onvermijdelijk kunnen maken.

Ministerie van Justitie, Arrondissement Utrecht, Rechtlaan 1a, 1122 AB Utrecht Utrecht, 10 september 2007 Hr. W. van den Berg Bankastraat 1 2233 BA Utrecht Betreft:

wetsovertredingen

Parketnummer: 4321-150896

Geachte heer Van den Berg, (1) U wordt verdacht van het plegen van een strafbaar feit, waarvan de gegevens hieronder worden vermeld. (2) De aanleiding van deze brief over het te vorderen bedrag is het veroorzaken van geluidsoverlast in uw woonstede d.d. 15 augustus dezes jares. (3) Tevens betichten wij u van het bevuilen van grachten en het bezigen van onwelvoeglijke bewoordingen. (4) Met betrekking tot dit laatste kunnen wij, gezien de inhoud en strekking van het gebezigde, gevoeglijk spreken van ongewenste intimiteiten ten opzichte van een passerende dame. (5) Van verdere strafvervolging zal worden afgezien, indien u voor 16 december 2002 het op de aangehechte acceptgiro genoemde bedrag betaalt. (6) Indien in verband met het door u gepleegde delict één of meer voorwerpen in beslag genomen zijn, geeft u door het voldoen aan deze voorwaarden tevens aan dat u van het inbeslaggenomene afstand doet. (7) Wanneer de boete te laat wordt betaald en/of niet aan de overige voorwaarden wordt voldaan, wordt uw strafzaak ter beoordeling voorgelegd aan de rechter. (8) De geldboete die wij ter terechtzitting zullen vorderen is in de regel, zoals wij uit jarenlange ervaring en op basis van onze expertise kunnen melden, hoger dan het nu als schikking voorgesteld bedrag. (9) Bij eventuele correspondentie en bij betaling anders dan door middel van de aangehechte acceptgiro moeten parketnummer en uiterlijke betaaldatum worden vermeld. (10) Betalingen zonder vermelding hiervan worden om administratieve reden geweigerd. Hoogachtend, Ministerie van Justitie

J. Jansen (Officier van Justitie) Bijlage: acceptgiro


96




Mogelijke uitwerking oefening 6.2 A. Verbeteringen in de alinea-indeling De alinea's in deze brief ontbreken. Tenminste de volgende alinea's aanbrengen: 1: 2: 3: 4:

zin 1 zin 2, 3 en 4 zin 5 en 6 zin 7, 8, 9 en 10; eventueel splitsen na zin 8.

B. Verbeteringen in de formulering (1) Wij denken dat u een strafbaar feit heeft gepleegd. Hieronder vindt u welke strafbare feiten u heeft gepleegd. (2) In de eerste plaats heeft u geluidsoverlast veroorzaakt in uw woonplaats op 15 augustus 2002. [Opmerking: de boete komt pas later ter sprake.] (3) Daarnaast verdenken wij u ervan dat u de grachten heeft bevuild en dat u scheldwoorden heeft geroepen. (4) Uit de inhoud en strekking van uw (scheld)woorden leiden wij af dat er zeker sprake is van ongewenste intimiteiten ten opzicht van een passerende dame. (5) Wij zullen van verdere strafvervolging afzien, indien u voor 16 december 2002 het bedrag betaalt dat op de aangehechte acceptgiro staat. (6) Als u de acceptgiro betaalt, dan geeft u daarmee ook aan afstand te doen van goederen die wij eventueel in verband met het misdrijf in beslag hebben genomen. (7) Wij zullen uw strafzaak echter aan de rechter voorleggen, indien u de boete te laat betaalt of indien u niet aan de overige voorwaarden voldoet. (8) De boete die wij op de rechtszitting zullen eisen, ligt meestal hoger dan het nu voorgestelde bedrag (zie acceptgiro). Dit weten wij op grond van onze deskundigheid en jarenlange ervaring. (9) U moet altijd het parketnummer en de uiterlijke betaaldatum vermelden, als u schriftelijk wilt reageren. Dat moet u ook doen, als u op een andere manier betaalt dan door middel van de acceptgiro. (10) Als u dit nummer en deze datum niet vermeldt, moeten wij om administratieve redenen uw betaling weigeren.


97




Oefening 6.3 herschrijvingen (Docenteninformatie)

Hierna staan twee korte informatieve teksten afgedrukt. De teksten zijn in redelijk begrijpelijk, niet te ingewikkelde taal gesteld. Deel uw groep studenten in twee groepen en laat iedere student één van de tekstjes 'herschrijven' (opgeven als huiswerk). Het gaat hierbij om een omgekeerde herschrijving: het is niet de bedoeling de tekstjes leesbaarder te maken, maar juist minder leesbaar. Dat kan gebeuren door: -

weglaten signaalformuleringen onduidelijke verwijswoorden langere zinnen moeilijker woordgebruik gebruik van ketting- en tangconstructies gebruik van naamwoordstijl en lijdende vormen.

Studenten wisselen de aldus herschreven teksten bilateraal of in de volgende les uit. Het is dan de bedoeling er weer een goed leesbare tekst van te maken. Dus: zinnen korter, eenvoudiger woordkeuze, wegwerken van ketting- en tangconstructies enzovoort. Na herschrijving (tijdens het college) opnieuw uitwisselen en nagaan in hoeverre de nu verbeterde tekst in de buurt is gekomen van de uitgangstekst. Wellicht zijn er alternatieve, mogelijk betere oplossingen gevonden. Natuurlijk is het de bedoeling dat de over te dragen informatie onaangetast blijft. De idee bij deze oefening is dat studenten veel meer feeling ontwikkelen voor het herkennen en wegwerken van leesbaarheidsremmers door het actieve gebruik ervan.


98




Tekst 6.3.1

Sinds twee jaar vallen zo'n 100 natura-uitvaartverzekeraars onder het toezicht van de verzekeringskamer. Dit is een direct gevolg van de invoering van de Wet Toezicht Naturauitvaartverzekeringsbedrijf in 1995. Natura-uitvaartverzekeringen vertonen veel overeenkomsten met levensverzekeringen. In dit artikel probeer ik primair de verschillen tussen beide soorten verzekeringen te belichten. Het belangrijkste verschil, dat direct in het oog springt, zit in de manier waarop uitkeringen plaatsvinden. Levensverzekeraars keren uit in geld; natura-uitvaartverzekeraars keren geen geld uit, maar verzorgen bij overlijden een uitvaart, of laten dit doen. Voor de verzekeraars die de verzorging zelf uitvoeren, betekent dit dat er een bedrijfsonderdeel moet zijn dat zorgdraagt voor de uitvaartverzorging. Daarmee worden karakter en uitstraling van het bedrijf anders dan die van gewone verzekeraars. Natura-uitvaartverzekeringen komen grofweg in twee soorten voor: pakketverzekeringen en sommenverzekeringen. Voor pakketverzekeringen staat het pakket te leveren diensten centraal. In de polisvoorwaarden worden deze dan ook beschreven. De voorwaarden bevatten een opsomming van het aantal volgauto's, het aantal rouwkaarten, de soort kist enzovoort. Bij een pakketverzekering is de verzekeraar verplicht deze diensten te leveren, ongeacht de prijs daarvan op het moment van overlijden. Bij een sommenverzekering staat een verzekerd bedrag centraal, gewoonlijk vermeld in de polisvoorwaarden. Bij dit type verzekering is de verzekeraar verplicht bij overlijden een pakket diensten te leveren, ter waarde van het verzekerde bedrag. Actuarieel gezien bestaat het grootste verschil tussen levens- en natura-uitvaartverzekeringen uit de waardering van de verzekerde prestatie en de ontwikkeling daarvan (denk bv. aan inflatie). Bij pakketverzekeringen staat immers wel vast welk pakket geleverd moet worden, maar niet wat de prijs van dit pakket zal zijn. Bovendien kan het pakket ook in de loop van de tijd veranderen, bijvoorbeeld door gewijzigde wettelijke voorschriften. Kortom, de natura-uitvaartverzekering kent financieel gezien grotere onzekerheden dan een levensverzekering. Vanzelfsprekend heeft dit gevolgen voor de financiering: de mogelijkheid dat de verzekerde prestatie (het te leveren dienstenpakket) op een of andere manier duurder uitvalt dan geraamd, moet in de premie worden ondervangen.

(Grotendeels ontleend aan: A.C. Eijgenraam, 'Natura-uitvaartverzekeringen'. In: De Actuaris 3 (1995), nr. 2 (september), blz. 27 - 30.)


99




Tekst 6.3.2 De pensioenregeling in één getal uitgedrukt: de bps-factor In het verleden waren het enkel de adviseurs die er bij hun cliënten op aandrongen eens kritisch naar hun pensioenbeleid te kijken. Tegenwoordig is zelfs de regering van mening dat de werkgevers meer aandacht moeten besteden aan de toekomst van hun pensioenregelingen, bijvoorbeeld door na te gaan of het continueren van de bestaande eindloonregelingen wel goed is voor de onderneming. Dit alles leidt ertoe dat er veel ontwikkelingen zijn waar te nemen omtrent nieuwe pensioenregelingen. Inmiddels zijn tal van nieuwe, flexibele regelingen beschikbaar, die optimale ruimte geven aan eigen invulling door de werknemers. Het tijdperk van de traditionele eindloonregeling is voorbij. Hoe mooi al die nieuwe pensioenregelingen ook mogen lijken, er ontstaat nu wel een nieuw probleem. De werknemer vraag zich namelijk af hoe hij zijn nieuwe pensioenregeling moet waarderen ten opzichte van de oude. Hoe kan hij een middelloonregeling tot fl.75.000,- met een beschikbare premieregeling boven de fl.75.000,- vergelijken met zijn vorige eindloonregeling die 'gewoon' 70% van zijn eindloon gaf op 65 jaar? Hoe kan een werknemer overtuigd worden van het feit dat een nieuwe pensioenregeling ook voordelen voor hemzelf heeft, naast de kostenbesparing en kostenbeheersing die een middelloonregeling voor de werkgever heeft? Met name bij regelingen waarbij veel onderdelen van de pensioenregeling wijzigen (eigen bijdrage, partnerpensioen, pensioendatum, arbeidsongeschiktheidspensioen) is een vergelijking tussen de oude en de nieuwe regeling steeds complexer. Het gevaar bestaat dat werknemers ten onrechte argwanend worden en dat de besluitvorming vervolgens grote vertraging ondervindt. Als adviseurs komen wij bovenstaande problematiek in de praktijk vaak tegen. Er blijkt behoefte te bestaan aan een meetinstrument waarmee complexe pensioenregelingen op een meer eenvoudige wijze met elkaar kunnen worden vergeleken. Dit heeft onze actuariële Adviesgroep ertoe gebracht een dergelijk meetinstrument te ontwikkelen: de bps-factor. Uitgangspunt bij het ontwikkelen van dit meetinstrument is geweest dat de diverse onderdelen van een arbeidsvoorwaardenpakket (employee benefits) met elkaar vergeleken moeten kunnen worden. De bps-(benefits-per-salary)factor kan gebruikt worden als uniforme meetlat voor het vergelijken van pensioenregelingen. De bps-factor vertaalt namelijk de waarde van iedere afzonderlijke benefit in termen van salaris.

(Grotendeels ontleend aan: H.J. van Wijnen, De pensioenregeling in één getal uitgedrukt: de bps-factor. In: De Actuaris 4 (1996), nr. 3 (november), blz. 11 - 15.)


100




Oefening 6.4 begripsomschrijvingen Geef een omschrijving van twee van onderstaande begrippen voor een algemeen publiek. Neem aan dat u, als deskundige, gevraagd is onderstaande begrippen zodanig nader te omschrijven dat de omschrijvingen opgenomen kunnen worden in een algemene brochure die voor alle potentiële pensioendeelnemers leesbaar moet zijn. Maak bij één omschrijving gebruik van een metafoor (vergelijking) en bij de andere omschrijving van een uitleg met behulp van een voorbeeld.

a. bedrijfsschadeverzekering b. actuarieel adviesbureau c. no-claimkorting d. versneld sparen voor vervroegd pensioen e. koopsompolis f. langlevenrisico g. bedragensterfte h. overlevingstafels i. kanssolidariteit


101




Oefening 6.5 signaalwoorden In de volgende tekstfragmenten kunt u het verband tussen zinnen explicieter maken m.b.v. signaalwoorden:

1. Het congres is dit jaar gewijd aan het thema professionalisering van pensioenfondsen. De huidige politieke en maatschappelijke ontwikkelingen leiden ertoe dat ondernemingspensioenfondsen blijvend extra aandacht zullen moeten besteden aan professionele uitvoering van pensioenregelingen. Kernbegrippen zijn onder meer kwaliteit van de dienstverlening, kostenbeheersing en optimalisatie van rendementen.

2. Het zien van de schoonheid van de wiskunde, het ervaren van creatieve uitdagingen is niet aan te praten, maar het kan slechts ervaren worden. Men moet daadwerkelijk met wiskunde bezig gaan. De ervaring leert dat men niet zelden levenslang in de ban raakt van de Koningin der wetenschappen. Wiskunde is niet slechts voor de zogenaamde 'knappe koppen'. Wiskunde wordt op ieder niveau beoefend. Men ervaart gevoelens van creativiteit en schoonheid.


102





1. Het congres is dit jaar gewijd aan het thema professionalisering van pensioenfondsen. De huidige politieke en maatschappelijke ontwikkelingen leiden ertoe dat ondernemingspensioenfondsen blijvend extra aandacht zullen moeten besteden aan deze professionele uitvoering van pensioenregelingen. Kernbegrippen zijn daarbij onder meer kwaliteit van de dienstverlening, kostenbeheersing en optimalisatie van rendementen.

2. Het zien van de schoonheid van de wiskunde, het ervaren van creatieve uitdagingen is niet aan te praten, maar het kan slechts ervaren worden. Men moet dus daadwerkelijk met wiskunde bezig gaan. De ervaring leert dan dat men niet zelden levenslang in de ban raakt van de Koningin der wetenschappen. Wiskunde is namelijk niet slechts voor de zogenaamde 'knappe koppen': wiskunde wordt op ieder niveau beoefend. Men ervaart daarbij gevoelens van creativiteit en schoonheid.


103




Oefening 6.6 helder formuleren Herschrijf de volgende zinnen tot heldere en duidelijke boodschappen: er mag geen misverstand ontstaan over de betekenis van uw mededeling(en)! 1. Gelet op de zeer bewerkelijke en strikt tijdsgebonden procedure die wij volgen voor de maandelijkse betaling van de vele pensioenen, verkeren wij niet in de positie om afwijkende betalingsdata aan te houden, hetgeen bovendien strijdig zou zijn met de bepalingen van het pensioenreglement. ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... 2. Een deel van het weduwepensioen -te weten 1/6 deel hiervan- draagt een tijdelijk karakter en wordt uitgekeerd tot de eerste van de maand waarin de 65-jarige leeftijd bereikt en komt derhalve per 01 januari 2007 te vervallen maar het andere deel van het weduwepensioen -te weten het resterende 5/6 deel- wordt levenslang aan u uitbetaald op basis van de huidige geldende regelingen. ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ...................................................................................................... ......................................................................................................


104





1. Er bestaat een procedure die wij volgen om de vele pensioenen elke maand uit te betalen. Deze procedure zorgt ervoor dat wij niet kunnen afwijken van de betalingsdata. Bovendien zou afwijken van die data in strijd zijn met het pensioenreglement. (aparte zinnen maken, inkorten en ballast dus verwijderen: verdere inkorting zal vast nog mogelijk zijn)

2. Het weduwepensioen valt uiteen in twee delen: 1. een tijdelijk deel ter grootte van 1/6 van het gehele pensioen; 2. een definitief (?) deel ter grootte van 5/6 van het gehele pensioen. Het tijdelijke deel wordt aan u betaald tot de eerste van de maand waarin u 65 jaar wordt. Het definitieve deel wordt levenslang aan u uitbetaald. Het pensioen wordt berekend op basis van de huidige regelingen.


105




Oefening 6.7 helder/publiekgericht schrijven Herschrijf (één van de ) de onderstaande alinea's uit een brief over de ingang (toekenning) van een invaliditeitspensioen aan een uitkeringsgerechtigde tot heldere tekstdelen: elke mogelijke lezer (van hoog tot laag 'lezersniveau') moet de tekst kunnen begrijpen.

alinea 1: Namens het bestuur van Stichting Pensioenfonds Ahrendal (SPA) delen wij u hierbij mede, dat aan u - in verband met uw arbeidsongeschiktheid van 80-100%, onlangs vastgesteld en aan ons medegedeeld door de keuringsarts - op grond van artikel 6 van de Overgangsbepalingen 2000 behorende bij het pensioenreglement een invaliditeitspensioen zal worden toegekend met terugwerkende kracht tot 01 februari 2007.

alinea 2: Het aan u toegekende invaliditeitspensioen wordt ingetrokken als het op basis van 1% en 6% (zie bijlage) berekende (deel van het) pensioen indien uw arbeidsongeschiktheid daalt beneden 80-100% of als het op basis van 70% (zie bijlage) berekende (deel van het) pensioen indien uw arbeidsongeschiktheid daalt beneden 45% en voor dat deel van het pensioen dat is berekend op basis van 70% vindt een herberekening plaats, indien uw arbeidsongeschiktheid daalt beneden 80-100% doch niet lager wordt dan 45%.

alinea 3: Volledigheidshalve delen wij u mede, dat - op grond van artikel 5 van de Overgangsbepalingen 2000 behorende bij het pensioenreglement van SPA - de opbouw van uw aanspraken op ouderdomspensioen vanaf 01 februari 2007 blijft plaatsvinden tot op de dag waarop u de 65-jarige leeftijd bereikt, waarbij de betreffende jaren in verband met uw mate van arbeidsongeschiktheid van 80-100% in aanmerking genomen voor 100% en zolang uw arbeidsongeschiktheid 80-100% bedraagt. Uiteraard heeft een wijziging in uw arbeidsongeschiktheid invloed op het percentage van de doorbouw van uw pensioenaanspraken waarbij u in aanmerking moet nemen dat ingeval uw arbeidsongeschiktheid daalt beneden 45% er voor u geen pensioenaanspraken meer worden opgebouwd en ingeval uw arbeidsongeschiktheid daalt beneden 80-100%, doch niet lager wordt dan 45% voor u lagere pensioenaanspraken worden opgebouwd.


106




Oefening 6.8 leesbaar formuleren Herschrijf de volgende informatieve tekst zodanig dat deze leesbaar is voor een algemeen publiek. Formuleer daartoe eerst wat het voornaamste punt is dat de tekst wil verduidelijken. U kunt eventueel informatie schrappen of toevoegen als dat de helderheid van de tekst bevordert.

Verzekeringskamer Zoals eerder vermeld, oefent de Verzekeringskamer het wettelijk toezicht uit op het door de pensioenfondsen uitgevoerde financieringsbeleid en in samenhang daarmee op de gehanteerde actuariële grondslagen. De informatieverstrekking aan de Verzekeringskamer geschiedt via jaarlijks in te dienen verslagstaten en kan de Verzekeringskamer bovendien aanvullende informatie vragen. Voornoemde staten geven de verzekeringskamer de mogelijkheid zich een oordeel te vormen over de wijze waarop aan de financiering gestalte is gegeven. Om inzicht te krijgen in de beleidsoverwegingen en de toekomstvisie die aan de wijze van financiering ten grondslag liggen, is het voor de verzekeringskamer van belang kennis te nemen van de beschouwingen in het externe verslag. Overigens dient de te hanteren financieringsmethodiek vooraf aan de Verzekeringskamer te worden voorgelegd en ontvangt de Verzekeringskamer periodiek informatie ten aanzien van beleggingsactiviteiten.


107





Toezicht Verzekeringskamer De Verzekeringskamer oefent het wettelijk toezicht uit op de pensioenfondsen. Daarbij wordt zowel gekeken naar het financieringsbeleid dat de pensioenfondsen uitvoeren, als naar de actuariële grondslagen die zij hanteren. Om dit toezicht te kunnen uitoefenen, heeft de Verzekeringskamer informatie nodig van de pensioenfondsen. De Kamer krijgt deze informatie op twee manieren: via jaarlijkse verslagstaten die ieder pensioenfonds moet indienen; door het vragen om aanvullende informatie. Dankzij deze verslagstaten kan de Verzekeringskamer zich een oordeel vormen over de wijze waarop gestalte wordt gegeven aan de financiering. Door kennis te nemen van de beschouwingen in het externe verslag krijgt de Verzekeringskamer inzicht in de beleidsoverwegingen en de toekomstvisie waarop de wijze van financiering is gebaseerd. Overigens moeten pensioenfondsen hun financieringsmethodiek vooraf aan de Verzekeringskamer voorleggen en moeten zij de Kamer periodiek informeren over hun beleggingsactiviteiten.


108




Oefening 6.9 brochure herschrijven De volgende tekst is afkomstig uit een brochure waarin getracht wordt voor een groot publiek uit te leggen wat mogelijke oplossingen zijn voor het 'dichten van het Anw-gat'. De tekst laat zien hoe lastig het kan zijn om complexe verzekeringsmaterie te vertalen voor een groter publiek. Schrijf een verbeterde versie. Formuleer daartoe eerst wat het voornaamste punt is dat de tekst wil verduidelijken. U kunt eventueel informatie schrappen of toevoegen als dat de helderheid van de tekst bevordert.

Risicopremie Eigenlijk iedere verzekeraar biedt een verzekering tegen risicopremie aan. Dit betekent dat de verzekeraar ieder jaar een prijs berekent voor de overlijdensgevallen in dat jaar, uitgaande van de leeftijd van alle verzekerden en uitgaande van een bepaalde kansberekening (de actuaris van de verzekeraar rekent dit allemaal uit). Er wordt niet gespaard. Dat betekent dat bij dienstverlating en bij pensionering geen opgebouwd premievrij pensioen aanwezig is. De hoogte van de risicopremie is natuurlijk afhankelijk van de hoogte van het te verzekeren pensioen en eventuele bijkomende voorwaarden. Maar nog veel meer is de risicopremie afhankelijk van de leeftijd van de verzekerde. Hoe hoger de leeftijd, hoe hoger de premie. Opmerkelijk is dat de risicopremie voor de mannelijke medewerkers aanzienlijk hoger is dan de risicopremie voor de vrouwelijke medewerkers. Dat komt omdat de kans op overlijden voor de man veel hoger is dan de kans voor de vrouw. Bovendien duurt de uitkering aan de (mannelijke) partner van de vrouwelijke medewerker korter dan de uitkering aan de (vrouwelijke) partner van de mannelijke medewerker.

€


109





Tekstafwerking: spelling (hoofdstuk 5, par. 5.1) * *

Eindtermen

7/8

* *

cursist verwerft inzicht in eigen vaardigheden en leemtes in de (nieuwe) spelling cursist bepaalt in de groep met de docent de inhoud van de laatste les cursist heeft ervaren dat spelling van invloed is op het expressieve aspect in communicatie de items voor les 8 zijn bepaald

Te behandelen items

* * * * *

ingebrachte (herformuleerde) teksten nieuwe spelling: opvallende wijzigingen (en leemten) diagnostische 'toets' spelling nog te behandelen items uit hele cursus voor les 8 cursist levert een uitwerking van inleveropdracht 3 (oefening 6.2) in


* * * *

laat (herformuleerde) teksten 'beoordelen' door medecursisten bespreek klassikaal enkele items van nieuwe spelling individueel diagnostische toets laten maken plenaire nabespreking/in subgroepjes nabespreking


* *

diagnostische toets 'spelling' oefening ...


* * *

formuleer vragen voor les 8 oefening ... bestudeer par. 5.3 & 5.4


110




Oefening 7.1 diagnostische toets spelling/formulering Deze diagnostische toets Spelling en formulering bestaat uit drie onderdelen: werkwoorden, interpunctie en formulering. In totaal zijn dit 50 items. Bepaal voor elk item welk van de alternatieven correct is; er is telkens maar één alternatief correct. Geef uw antwoorden op het opgavenformulier aan.

Werkwoorden Bepaal in de volgende zinnen de juiste werkwoordsvormen; waar nodig, is aangegeven dat je een o.v.t.-vorm dan wel een o.t.t.-vorm moet kiezen. A. 'Wat (1. spelden) je me nu op de mouw?', (2. bassen) de van malversaties (3. betichten) burgemeester, waarmee hij het arme belastingambtenaartje geheel (4. overbluffen). 1.

a. spel b. speld c. spelt d. speldt

4.

a. overbluftte b. overblufte c. overbluffte d. overbluffde e. overblufde

2.

a. baste b. basste c. bastte d. basde e. bassde

3.

a. betichde b. betichdde c. betichte d. betichtte

B. Als je die cheques niet op tijd (5. verzilveren), weet ik niet of de bank nog wel tijdig (6. uitbetalen). 5.

a. verzilverdt b. verzilverd c. verzilvert

6.

a. uitbetaald b. uitbetaaldt c. uitbetaalt

C. "We zullen eerst moeten wachten tot de publiciteit (7. wegebben), nu (8. gonzen) het nog overal van de geruchten", (9. knarsetanden) de leden van het marketing team (10. uitblussen). 7.

a. wegebt b. wegebdt c. wegebd d. wegebbdt e. wegebbt

10.

a. uitgeblusd b. uitgeblussd c. uitgeblust d. uitgeblusst e. uitgeblusdt


8.

a. gonzdt b. gonzd c. gonsdt d. gonsd e. gonst

111

9.

a. knarsetande b. knarsetandde c. knarsetandte d. knarstetandten e. knarsetandden




D. Als je dit nog verder (11. uitpluizen), (12. overschrijden) je een grens, waardoor de situatie alleen nog maar verder (13. verslechteren). 11.

a. uitpluisdt b. uitpluisd c. uitpluizd d. uitpluist e. uitpluizdt

12.

a. overschrijd b. overschrijdt c. overschrij d. overschrijt

13. a. verslechtert b. verslechterd c. verslechterdt

E. De inmiddels veroordeelde en (14. beboeten) functionarissen (15. verkwisten) grote bedragen met onverantwoorde speculaties, (16. ontvreemden) alles wat maar los en vast zat om hun gokverslaving te kunnen bekostigen, en hebben door dit alles hun instituut voor lange tijd van zijn goede naam (17. beroven). 14.

a. beboette b. beboete c. beboetten d. beboeten

17.

a. beroovd b. beroofd c. beroovt

15.

a. verkwisste b. verkwiste c. verkwissten d. verkwistte e. verkwistten

16. a. ontvreemde b. ontvreemdde c. ontvreemden d. ontvreemdden

d. berooft e. beroofdt

F. (18. Leasen) je je auto nu of (19. aanschaffen) je 'm altijd zelf aan? O, je werkgever (20. bieden) je gewoon een auto van de zaak? 18.

a. Leaste b. Leasde c. Leastte d. Leasede e. Leasete

19.

a. schaffte b. schafte c. schafdte d. schafde

20.

a. biedt b. bied

G. Als je, jong als je bent, een ster (21. verafgoden), die vervolgens door de hele wereld wordt (22. verguizen), dan is er een (23. vergroten) kans dat je na zo'n gebeurtenis de hele wereld om je heen voortaan anders (24. beschouwen). 21.

a. verafgodt b. verafgod c. verafgoodt d. verafgood e. verafgoot

24.

a. beschouwt b. beschouwd c. beschouwdt

22.

a. verguist b. verguisd c. verguisdt d. verguizdt e. verguizd

23.

a. vergrootte b. vergrooten c. vergroote d. vergrote e. vergroten

H. Het ziet er naar uit dat ik toch niet vervolgd (25. worden) voor de onjuistheden in mijn belastingopgave van 2002. 25.

a. word b. wordt


112




Interpunctie In de onderstaande zinnen moeten er leestekens geplaatst worden op de plaats van de nummers 26 tot en met 35:

Hoe onderkent men echt managementtalent? Een belangrijk onderdeel van menige sollicitatieprocedure voor hogere managementfuncties is de psychologische test, variërend van algemene intelligentietests, geschiktheidstests (heeft de kandidaat technisch inzicht, dan wel een talenknobbel?), tot persoonlijkheidstests. De voorspellende waarde van psychologische tests [26] waarvan men zich altijd weer afvraagt wat zij nu eigenlijk meten [27] is betrekkelijk gering. Accoord, intelligentie- en geschiktheidstests lijken een redelijke voorspellende waarde te bezitten [28] maar in hoeverre zijn ze geschikt om te meten [29] of iemand managementcapaciteiten bezit? Soelaas lijkt te worden geboden door een betrekkelijk nieuwe [30] eigentijdse aanpak; we doelen hier op het zogeheten assessment center (taxatiecentrum). Het assessment center lijkt de best haalbare methode te zijn om management-capaciteiten te meten. Dit wordt door de eerste ervaringen op dit nieuwe gebied [31] die bij AT&T [32a] de Amerikaanse TPG Post [32b] werden opgedaan [33] aannemelijk gemaakt. De voorspellingen van AT&T's assessment center omtrent iemands succes als manager blijken juister dan de resultaten van welke andere onderzoeksmethode ook. Assessment centers hebben echter één groot nadeel [34] ze zijn over het algemeen zeer kostbaar [35] Een bedrag van $ 8000 per persoon is niet ongebruikelijk.

26.

a) [,] b) [ ] c) [(]

27.

a) [ ] b) [-] c) [,]

28.

a) [.] b) [;] c) [,]

29.

a) [,] b) [ ] c) [:]

30.

a) [,] b) [ ] c) [/]

31.

a) [,] b) [ ]

32a/b

a) [ ] [,] b) [,] [ ] c) [,] [,] d) [-] [,]

33.

a) [ ] b) [,] c) [;]

34.

a) [;] b) [,] c) [:] d) [.]


35. a) [:] b) [,] c) [.]

113




Formuleren 36.

Welke van de onderstaande zinnen is geheel correct? a. Het is dus belangrijk wat een organisatie met de deelname aan een beurs wil bereiken en dient hiervoor haar doelstellingen duidelijk te formuleren. b. Het is dus belangrijk wat een organisatie met de deelname aan een beurs wil bereiken en zij dient hiervoor zijn doelstellingen duidelijk te formuleren. c. Het is dus belangrijk wat een organisatie met de deelname aan een beurs wil bereiken en zij dient hiervoor haar doelstellingen duidelijk te formuleren. d. Het is dus belangrijk wat een organisatie met de deelname aan een beurs wil bereiken en dient zij hiervoor zijn doelstellingen duidelijk te formuleren. e. Het is dus belangrijk wat een organisatie met de deelname aan een beurs wil bereiken en dient zij hiervoor haar doelstellingen duidelijk te formuleren.

37.

Welke van de onderstaande zinnen bevat(ten) een congruentiefout? Geef het meest complete antwoord. 1. Naast een goede baanverlichting, voorgeschreven lengte van starten landingsbanen, goed onderhoud van banen, speelt ook allerlei technische dingen bij het onderhoud van vliegtuigen een rol bij de veiligheid van een luchthaven. 2. 40% van de Nederlanders ondervinden hinder van het vliegverkeer; twee miljoen mensen ondervinden zelfs ernstige hinder. 3. Een van de belangrijkste eisen die aan het leger gesteld wordt, is dat het leger binnen onze maatschappij geïntegreerd moet zijn en niet een op zichzelf staand iets. 4. Op dit moment bestaan er in onze onderwijsorganisatie verschillende knelpunten die onzes inziens moeten leiden tot een verandering van onze organisatie. a. b. c. d. e.

38.

Zin 4 Zin 1 en 4 Zin 1 en 2 Zin 1, 2 en 4 Zin 1, 2 en 3.

Welke fout(en) bevat de onderstaande zin? Geef het meest complete antwoord. De vergoeding die uitzendbureaus voor hun dienstverlening in rekening brengen (gewoonlijk gaat zo'n 20% van het bruto-loon van de uitzendkrachten naar het bemiddelende bureau), vormt de bruto-marge waaruit het uitzendbureau haar kosten haalt. a. b. c. d. e.

foutief verwijswoord incongruentie contaminatie een combinatie van a en b een combinatie van b en c.


114



39.


Welke van de onderstaande zinnen is geheel correct? a. Wil het management, zoals zij zich heeft voorgenomen, cultuurinterventies toepassen, dan dienen aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. b. Wil het management, zoals het zich heeft voorgenomen, cultuurinterventies toepassen, dan dienen aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. c. Wil het management, zoals zij zich hebben voorgenomen, cultuurinterventies toepassen, dan dient aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. d. Wil het management, zoals het zich heeft voorgenomen, cultuurinterventies toepassen, dan dient aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan. e. Wil het management, zoals zij zich hebben voorgenomen, cultuurinterventies toepassen, dan dienen aan een aantal voorwaarden te zijn voldaan.

40.

Welke van de onderstaande drie zinnen is/zijn geheel correct geformuleerd? Geef het meest complete antwoord. 1. Per afgelegde kilometer is vliegen twee keer zo vervuilend dan met de auto. 2. Treinen hebben nooit zo veel vertraging dan vliegtuigen. 3. Hij heeft meer boekhoudkundig inzicht dan ik, maar hij weet lang niet zoveel van boekhoudprogramma's af als mijn broer. a. b. c. d. e.

41.

Zin 1 Zin 2 Zin 3 Zin 2 en 3 Zin 1 en 2.

Welke van de vier onderstaande zinnen bevat(ten) een contaminatie? Geef het meest complete antwoord. 1. 2. 3. 4.

a. b. c. d. e.

Ik kan daar geen peil aan vastknopen. Hij ziet door de bomen het bos niet meer. Mijn plan is helaas de mist in gegaan. Bij zijn kritiek verliest hij de rode lijn uit het oog.

Zin 1 en 2 Zin 1 en 4 Zin 2 en 3 Zin 1, 2 en 3 Zin 2, 3 en 4.


115



42.


Welke van de onderstaande 4 zinnen is geheel correct geformuleerd? a. Het kostenplaatje van een STER-spot ligt beduidend hoger dan dat van tv-sponsoring; daar staat echter tegenover dat tv-commercials, wat resultaat betreft, meer zekerheid bieden. b. Het kostenplaatje van een STER-spot ligt beduidend hoger als dat van tv-sponsoring; daar staat echter tegenover dat tv-commercials, wat resultaat betreft, meer zekerheid bieden. c. Het kostenplaatje van een STER-spot ligt beduidend hoger dan die van tv-sponsoring; daar staat echter tegenover dat tv-commercials, wat resultaat betreft, meer zekerheid biedt. d. Het kostenplaatje van een STER-spot ligt beduidend hoger als dat van tv-sponsoring; daar staat echter tegenover dat tv-commercials, wat resultaat betreft, meer zekerheid bieden.

43.

Welke van onderstaande zinnen is geheel correct? a. De laatste jaren heb ik mij steeds meer toegespitst in communicatie-aangelegenheden. b. De laatste jaren heb ik mij steeds meer toegelegd in communicatie-aangelegenheden. c. De laatste jaren heb ik mij steeds meer toegelegd op communicatie-aangelegenheden. d. De laatste jaren heb ik steeds meer toegelegd op communicatie-aangelegenheden. e. De laatste jaren ben ik steeds meer toegespitst op communicatie-aangelegenheden.

44.

Welke van de onderstaande zinnen bevat(ten) een foutieve samentrekking? Geef het meest complete antwoord. (1)

(2) (3) (4)

Het ongeluk met het neergestorte vliegtuig van PIA heeft het leven gekost aan vele mensen en kunnen wij als een van de grootste vliegtuigrampen van de laatste tijd beschouwen. Op 11 februari 2002 werden twee baby's in onze straat geboren en zij waren gelukkig kerngezond. Voorlopig lijkt de schade mee te vallen en hoeft niet verder besproken te worden. Daarom hebben deze filmtitels weinig met elkaar te maken, maar ze behoren wel tot de boeiendste films van Nederland.

a. Geen enkele zin b. Alleen zin (3) c. Zin (2) en (4) d. Zin (1) en (3) e. Zin (2), (3) en (4).


116



45.


Welke van onderstaande zinnen is geheel correct? a. Dat het kabinet nu de WAO-knoop heeft doorgehakt, is iets wat zij al veel eerder had moeten doen. b. Dat het kabinet nu de WAO-knoop heeft doorgehakt, is iets dat zij al veel eerder had moeten doen. c. Dat het kabinet nu de WAO-knoop heeft doorgehakt, is iets wat het al veel eerder had moeten doen. d. Dat het kabinet nu de WAO-knoop heeft doorgehakt, is iets wat zij al veel eerder hadden moeten doen. e. Dat het kabinet nu de WAO-knoop heeft doorgehakt, is iets dat zij al veel eerder hadden moeten doen.

46.

Welke formuleringsfout(en) bevat onderstaande zin? De docent marketingcommunicatie gebruikte veel vakjargon, dat hun het volgen van zijn gedachtegang sterk bemoeilijkte. a. b. c. d. e.

47.

contaminatie foutief gebruik van 'hun' foutief gebruik van 'dat' combinatie van a en b combinatie van a en c.

Welke van onderstaande vier zinnen is geheel correct geformuleerd? a. Binnenkort kan ik jullie meedelen wat de uitslag is van de beroepsprocedure en hoop dat dan mogelijk is jullie zekerheid te kunnen geven over het al of niet moeten herkansen van dit tentamen. b. Binnenkort kan ik jullie meedelen wat de uitslag is van de beroepsprocedure en hoop ik dat dan mogelijk is jullie zekerheid te geven over het al of niet moeten herkansen van dit tentamen. c. Binnenkort kan ik jullie meedelen wat de uitslag is van de beroepsprocedure en ik hoop dat dan mogelijk is jullie zekerheid te geven over het al of niet moeten herkansen van dit tentamen. d. Binnenkort kan ik jullie meedelen wat de uitslag is van de beroepsprocedure en hoop ik dat dan mogelijk is jullie zekerheid te kunnen geven over het al of niet moeten herkansen van dit tentamen.


117



48.


Welke van de vier onderstaande zinnen is geheel correct? a. Een bende raddraaiers heeft de vreedzame betoging zodanig verstoord dat demonstranten en politie slaags raakten. b. Een bende raddraaiers heeft de vreedzame betoging zodanig verstoord dat demonstranten en politie slaags raakte. c. Een bende raddraaiers hebben de vreedzame betoging zodanig verstoord dat demonstranten en politie slaags raakten. d. Een bende raddraaiers hebben de vreedzame betoging zodanig verstoord dat demonstranten en politie slaags raakte.

49.

Is er iets fout in onderstaande zin en zo ja wat? Meer dan 60% van de respondenten antwoordde bevestigend op de hun gestelde vragen. a. b c. d.

50.

Nee, niets Ja, incongruentie Ja, foutief gebruik van 'hun' Ja, contaminatie.

Hoeveel formuleringsfouten bevat onderstaande zin? Hij is helaas één van die mensen die niet in staat is een ander ook eens te kunnen laten scoren. a. b. c. d. e.

Geen Eén Twee Drie Vier.


118




Antwoorden oefening 7.1

1b 2a 3c 4b

21c 22b 23d 24a

41b 42a 43c 44d

5c 6c 7a 8e

25a 26a 27c 28c

45c 46e 47c 48a

9e 10c 11d 12a

29b 30a 31a 32c

49a 50c

13a 14b 15e 16d

33b 34c 35c 36c

17b 18a 19b 20a

37e 38a 39d 40c


119




Oefening 7.2 juiste spellingwijze Geef de juiste schrijfwijze, volgens de officiële spelling dus, van de volgende woorden:

produktie schema

.....................................................

lange termijn visie

.....................................................

hordeloper

.....................................................

koppesneller

.....................................................

vacantie

.....................................................

meeëter

.....................................................

hoge snelheidstrein

.....................................................


120




Antwoorden oefening 7.2 produktie schema

>

productieschema

lange termijn visie

>

langetermijn visie (of aan elkaar) lange termijnvisie

hordeloper

>

hordeloper

koppesneller

>

koppensneller

vacantie

>

vakantie

meeëter

>

mee-eter

hoge snelheidstrein

>

hogesnelheidstrein


121




Oefening 7.3 meervoudsvormen Zet de volgende woorden in het meervoud:

1.

crisis

..........................................................

2.

catalogus

..........................................................

3.

carrière

..........................................................

4.

cadeau

..........................................................

5.

speech

..........................................................

6.

collector

..........................................................

7.

keuze

..........................................................

8.

centrum

..........................................................

9.

datum

..........................................................

10.

kopie

..........................................................


122





1.

crisis

>

crises/crisissen

2.

catalogus

>

catalogi/catalogussen

3.

carrière

>

carrières

4.

cadeau

>

cadeaus

5.

speech

>

speeches/speechen

6.

collector

>

collectoren/collectors

7.

keuze

>

keuzes/keuzen

8.

centrum

>

centra/centrums

9.

datum

>

data/datums

10.

kopie

>

kopieën


123




Oefening 7.4 accenten/leestekens Zet op/bij de volgende woorden de juiste accenten/leestekens:

1.

matinee

2.

defile

3.

resume

4.

per se

5.

a priori

6.

a propos

7.

etage

8.

controle

9.

beta

10.

tete a tete


124





1.

matinee

>

matinee

2.

defile

>

defilé

3.

resume

>

resumé

4.

per se

>

per se

5.

a priori

>

a priori

6.

a propos

>

à propos

7.

etage

>

etage

8.

controle

>

controle

9.

beta

>

bèta

10.

tete a tete

>

tête-à-tête


125




Oefening 7.5 samenstellingen Vul zonodig de ontbrekende letter(s) in: 1.

aangifte...formulier

2.

akte...tas

3.

behoefte...onderzoek

4.

boek...legger

5.

briev...weger

6.

geboorte...datum

7.

hope...lijk

8.

hope...loos

9.

klasse...leraar

10.

klasse...stelsel

11.

leeuw...deel

12.

rugge...graat

13.

schroev...draaier

14.

secretaress...vereniging

15.

actuarisse...opleiding

16.

weduw...pensioen

17.

zorg...loos

18.

oge...blikje

19.

reuz...stap

20.

klere...zooi


126




Antwoorden oefening 7.5 1.

aangifteformulier

2.

aktetas

3.

behoefteonderzoek

4.

boekenlegger

5.

brievenweger

6.

geboortedatum

7.

hopelijk

8.

hopeloos

9.

klassenleraar

10.

klassestelsel

11.

leeuwendeel

12.

ruggengraat

13.

schroevendraaier

14.

secretaressevereniging

15.

actuarissenopleiding

16.

weduwepensioen (Spellinggids = weduwenpensioen)

17.

zorgeloos

18.

ogenblikje

19.

reuzenstap

20.

klerezooi


127




Oefening 7.6 c/k-schrijfwijze Wat is de juiste (c/k)schrijfwijze van deze woorden op dit moment?

1.

vakantie

2.

kopie

3.

korrektie

4.

product

5.

electronica

6.

effekt

7.

aktueel

8.

kado

9.

accorderen

10.

kopij

11.

akkoord

12.

akkommodatie


128





vakantie

>

vakantie

2.

kopie

>

kopie

3.

korrektie

>

correctie

4.

product

>

product

5.

electronica

>

elektronica

6.

effekt

>

effect

7.

aktueel

>

actueel

8.

kado

>

cadeau

9.

accorderen

>

accorderen

10.

kopij

>

kopij

11.

akkoord

>

akkoord

12.

akkommodatie

>

accommodatie


129




Oefening 7.7 Engelse werkwoorden Vervoeg onderstaande werkwoorden van Engelse herkomst in het Nederlands. Geef steeds in de eerste persoon + derde persoon (ik en hij) tegenwoordige tijd - verleden tijd - voltooid deelwoord.

Voorbeeld: screenen

ik screen

hij screent

ik screende ik heb gescreend

1. brunchen

2. pushen

3. racen

4. managen

5. carpoolen

6. checken

7. downloaden

8. surfen

9. saven

10. leasen


130





brunchen

brunch

bruncht

brunchte

2.

pushen

push

pusht

pushte

3.

racen

race

racet

racete

geracet

4.

managen

manage

managet

managede

gemanaged

5.

carpoolen

carpool

carpoolt

carpoolde

gecarpooled

6.

checken

check

checkt

checkte

gecheckt

7.

downloaden

download

downloadt

downloadde

gedownload

8.

surfen

surf

surft

surfte

gesurft

9.

saven

save

savet

savede

gesaved

10.

leasen

leas

least

leaste/leasde geleast/geleasd


131

gebruncht

gepusht





Differentiatieles en/of vormgeving & interpunctie (H. 5) * *

Eindtermen

* *

Te behandelen items

8/8

* * *

cursisten beschouwen eigen interpunctie en vormgeving van teksten kritisch cursisten stellen zelf de inhoud van de bijeenkomst vast in overleg met docent cursisten hebben inzicht in criteria voor interpunctie en vormgeving cursisten hebben eigen items aangedragen en voldoende besproken in de bijeenkomst enkele opvallende onderdelen in interpunctie/vormgeving naar gelang behoefte cursisten ingebrachte onderdelen uit voorgaande lessen of uit de syllabus gecorrigeerde inleveropdracht 3 (oefening 6.2) teruggeven aan cursisten


*

klassikaal / subgroepjes / individueel nader te bepalen door docent


*

............. (zie ook 'integratieoefeningen’)


*

bestudeer syllabus + notities van bijeenkomsten ter voorbereiding op examen


132




Oefening 8.1 herschrijving tekst Uw chef is gevraagd iets op papier te zetten over de op stapel staande invoering van de FPU-regeling, die voor de bekende VUT-regeling in de plaats komt. Het is de bedoeling dat deze tekst wordt opgenomen in een informatiemagazine bedoeld voor verzekerden bij een van de grotere pensioenfondsen die bij uw organisatie is ondergebracht. Doel van het artikel is een algemeen publiek (= verzekerden) te informeren over verschillende aspecten van de FPU-regeling, zeker in verband met eventueel wenselijke bijverzekeringen. Elders in het informatiemagazine zullen bijdragen staan over diverse mogelijkheden van aanvullend en versneld sparen in het kader van de FPU-regeling. Het onderstaand afgedrukte stuk is een eerste versie van de hand van uw chef. Helaas ontbreekt hem de tijd het stuk verder bij te stellen en hij schuift ú deze klus toe. Opdracht: herschrijf bijgevoegde concept-tekst zodanig dat deze begrijpelijk is voor een algemeen publiek en de tekst zonder verdere aanpassingen geplaatst kan worden in een algemeen informatiebulletin voor een grote groep pensioenverzekerden. Houd daarbij de aanwijzingen voor actief, concreet en samenhangend schrijven goed in het achterhoofd. Noot: de tekst is ‘gedateerd’ maar vanwege de opzet van de opdracht niet aangepast aan de realiteit van 2007-2008

Per 1 april aanstaande wordt de VUT-regeling officieel vervangen door de FPU-regeling, hetgeen staat voor Flexibel Pensioen en Uittreden. Pensioenverzekerden dienen zich ervan bewust te zijn dat de nieuwe regeling een aantal beslissingen met zich meebrengt welke van belang kunnen zijn voor mogelijke aanvangsdatum en hoogte van een in latere levensfase te genieten pensioen. Door alle verzekerden die per 1 april aanstaande nog geen 45 jaar zijn, dient zelf een regeling te worden getroffen als zij in aanmerking willen blijven komen voor vervroegde pensionering. Voor een FPU-uitkering van 70% van het laatstverdiende salaris op 62-jarige leeftijd zal door de werknemer moeten worden bijgespaard. In een ander artikel in dit magazine wordt nader ingegaan op de bijsparingsregeling. Wie later dan 1 april aanstaande van een FPU-regeling gebruik gaat maken en nu VUT, wachtgeld of een Flexibel leeftijdsontslaguitkering ontvangt en dus niet meer aan een volledige pensioenopbouw van 1,75% per jaar toekomt, kan kiezen voor aanvullend sparen, zodat de pensioenopbouw weer tot 1,75% per jaar wordt opgetrokken. Een andere mogelijkheid is versneld sparen voor de FPU. De kosten lopen uiteen, afhankelijk van de wens al met 60, dan wel op 62-jarige leeftijd te kunnen uittreden. Wel is het dan zaak dat werknemers hun keuze vóór 1 juni aanstaande te hebben gemaakt en ons daarvan in kennis te stellen.


133




Oefening 8.2 rapportindelingen 8.2.1 Voorbeeld rapportonderdelen bewerkt naar een "Rapport inzake het beleggingsbeleid van de Frauderisico Onderlinge van Gemeenten U.A.", 07/02/1995

0. Inleiding

4

1. Samenvatting

5

2. Doelstellingen 2.1 Doelstelling algemeen 2.2 Beleggingsdoelstelling

8 8 8

3. Rendement en risico 3.1 Begripsbepaling Rendement 3.2 Het begrip risico 3.3 Rendementsverbetering door diversificatie

9 9 10 13

4. De belangrijke beleggingscategorieën

16

5. Restricties

23

(.......... 6 t/m 11 weggelaten)

12. Toekomst: en hoe nu verder te gaan

42

Welk commentaar kunt u geven op deze indeling?


134




8.2.2 Voorbeeld rapportonderdelen naar: "Vergelijking VUT-REGELING SDU MET VUT-REGELINGEN IN ANDERE, RELEVANTE BEDRIJFSTAKKEN", 12/01/1996

De onderstaande 'Inhoudsopgave' is integraal, met uitzondering van de voorlooppuntjes overgenomen uit een origineel rapport.

RAPPORT 1.

Inleiding

2

2.

Uitvoering van het onderzoek 2.1 De voornaamste kenmerken van de drie VUT-regelingen 2.2 De voornaamste kenmerken van de drie pensioenregelingen 2.3 Conclusie vergelijking VUT- en pensioenregeling

4 5 6 6

3.

Externe ontwikkelingen 3.1 Grafische Industrie 3.2 Rijksoverheid

8 8 8

4.

Mogelijke richtingen voor Sdu 4.1 Huidige en toekomstige kosten 4.2 Eigenschappen van de VUT-regeling 4.2.1 Geen flexibiliteit 4.2.2 Geen integratie met een leeftijdsbewust personeelsbeleid 4.2.3 Geen solide financiering 4.2.4 Geen overdracht van aanspraken 4.2.5 Geen integratie met een pensioenregeling 4.3 Samenvatting

10 10 10 11 11 11 11 11 12

BIJLAGEN Bijlage I

13

Welk commentaar kunt u geven op deze indeling?


135




Oefening 8.3 mailing Stelt u zich voor:

Er is sinds kort een mogelijkheid ontstaan om de werkweek van 36/38 uur te vervullen in dagen van 9/9,5 uren. Daarvoor dient natuurlijk wel een en ander organisatorisch geregeld te worden en de afdeling P&O wil hierop graag zicht krijgen zodat er een vaste structuur voorgesteld kan gaan worden aan de OR. Aan u wordt gevraagd om uw medewerking te verlenen bij het opzetten en uitwerken van het benodigde onderzoek.

Opdracht: maak een korte mailing waarin u uitlegt aan de werknemers van uw bedrijf/instelling wat de mogelijkheden zijn en vraag hen hun voorkeuren door te geven. •

stel eerst publiek en doel vast

•

stel een tekstschema in trefwoorden op

•

schrijf de eerste en laatste alinea volledig


136




Oefening 8.4 notitie (aansluitend bij 8.3)

Stelt u zich voor: U hebt van alle werknemers voorkeuren verzameld t.b.v. een voorstel voor het gaan werken in vijf of vier dagen per week. U moet nu een kort en krachtig voorstel schrijven voor de Ondernemings Raad. Ruim 50% heeft een voorkeur voor 4 werkdagen van 9/9,5 uren en 30% heeft een voorkeur voor het behouden van 4,5/5 werkdagen van 7.5 tot 8 uren per dag. De rest heeft zich niet uitgesproken. Het lijkt erop (uw conclusie) dat elke afdeling van uw bedrijf een en ander zelf maar moet gaan regelen met de werknemers waarbij het uitgangspunt is: de persoonlijke voorkeur van de werknemer krijgt zoveel mogelijk voorrang.

Opdracht: stel een korte notitie op voor de OR

maak eerst publiek- en doelanalyse

maak een tekstschema in trefwoorden

schrijf de eerste en laatste alinea volledig


137




Oefening 8.5 telefoonnotitie Stel een telefoonnotitie op voor uw collega naar aanleiding van een telefoontje dat u zojuist hebt aangenomen voor hem/haar.

Een werknemer heeft gevraagd welke gegevens hij moet opsturen nu hij binnenkort 65 wordt en dus met pensioen gaat. Hij heeft allerlei papieren ontvangen van het pensioenfonds (=uw bedrijf) maar begrijpt niet goed wat er nu al definitief is geregeld en wat hij zelf nog moet gaan regelen. Ook snapt de beller niet goed hoe het nu precies ziet met de AOW en het pensioenbedrag, want zijn vrouw (62) werkt momenteel nog steeds als freelancer voor een krant en heeft dus een eigen, maar ongeregeld, inkomen. Hoe zit dat nou met die uitkeringen? Wat wordt er ingehouden en waarom? Het liefste wordt de beller natuurlijk even teruggebeld door uw collega zodat een en ander telefonisch afgehandeld kan worden misschien.


138




Oefening 8.6 memo (aansluitend bij 8.5)

Stelt u zich voor: u hebt al langer het idee dat voor veel mensen de situatie, zoals hiervoor geschetst in de opdracht voor de telefoonnotitie, erg onduidelijk is. U vindt eigenlijk dat uw bedrijf (het pensioenfonds) daarover meer duidelijkheid kan verschaffen door het opstellen van een duidelijke folder, mailing, voor aankomende 65+'ers.

Stel een korte memo op voor uw leidinggevende waarin u dit idee uiteenzet.


139




Oefening 8.7 beoordeling tekst Lees de onderstaande tekst, een uitnodiging aan leden van een klankbordgroep en een projectgroep. Wat was het doel van die uitnodiging oorspronkelijk en welke fouten zitten er in deze tekst (zowel qua formulering/spelling als communicatieve aspecten)?

Gemeente

Aan de leden van de Klankbordgroep RIS

Roosendaal contactpersoon: doorkiesnummer: onderwerp:

Aan de leden van de Projektgroep RIS

J. van Unen 0165-579310 Opleiding/instruktie RIS

roosendaal ons kenmerk bijlage

: 2 april 1997 : ccm/ :

Geachte leden

Op 24 maart j.l. zijn de Klankbordgroep en de Projektgroep bijeen geweest om kennis te nemen van de stand van zaken van de ontwikkeling van het Raads Informatie Systeem. De conclusie aan het eind van de bijeenkomst was unaniem: 'doorgaan met het RIS en starten met een proeffase, waarin de leden van de Klankbordgroep, de Projektgroep en alle betrokkenen bij de vergaderingen van de raadscommissies gedurende de maanden april t/m juni het RIS in de praktijk zullen uittesten'. Met de aanwezigen op 24 maart j.l. is afgesproken om op maandag 7 april een instruktieavond te verzorgen voor diegenen, die daaraan willen deelnemen. Ik nodig U hierbij van harte uit voor deze instruktie van 19.00 tot 22.00 uur in kamer 324 van het stadskantoor. Omdat wij op Uw komst voorbereid willen zijn, wil ik U vragen om uiterlijk vrijdag 4 april a.s. door te geven of U aanwezig zult zijn. Met degenen die zonder voorafgaande instruktie het programma willen uittesten, zal contact worden opgenomen, zodra de PC-configuratie beschikbaar is. Deze zijn thans in bestelling en zullen binnenkort worden afgeleverd.

Met vriendelijke groet,

[handtekening]

J. van Unen


140




Geïntegreerde oefeningen Als extra 'item' is dit jaar wederom toegevoegd: geïntegreerde oefeningen. Hierin zijn integratie-oefeningen opgenomen die u, naar eigen inzicht, kunt gebruiken op verschillende momenten in het traject, daar waar bij voorbeeld de cursisten (gedifferentieerd) behoefte aan hebben. Voor deze oefeningen is dus niet specifiek aangegeven bij welke les ze mogelijk zijn: afhankelijk van het niveau van uw cursisten of uw eigen wensen kunt u deze oefeningen inzetten.


141




Integratieoefening 1 herschrijving brief

Stelt u zich voor dat de heer Pintenaar (particulier) een verzoek heeft gedaan tot waardeoverdracht van zijn pensioenaanspraken. Hij heeft dit gedaan naar aanleiding van een advies van zijn huidige werkgever. De heer Pintenaar is een administratief medewerker (45 jaar) op MBO-niveau. Stichting Pensioenfonds ABC reageert met onderstaande brief (volgende pagina) op het formele verzoek van de heer Pintenaar. De vraag is nu of deze brief van ABC toereikend is voor de lezer, de heer Pintenaar. Bovendien is het gebruikelijk om in een brief geen opsommingen te gebruiken (wel in bijlagen), maar wel de procedure toe te lichten. Opdracht: herschrijf de brief tot een lopende en heldere tekst, gericht op de lezer. Maak dus voor uzelf een publiek- en doelanalyse!

Zie voor de brief de volgende pagina.


142




Vervolg Integratieoefening 1 Stichting Pensioenfonds ABC, Postbus 7890, 8200 AA Lutjebroek 9 februari 2008 W.P. Pintenaar Biertjensstraat 45 8701 PJ Bierum betreft: behandeld door:

verzoek waardeoverdracht P. Centenaar

Geachte heer Pintenaar, Wij bevestigen de goede ontvangst van uw verzoek tot waardeoverdracht. Daar waardeoverdracht een tijdrovende procedure kent dient u rekening te houden met een tijdsbeslag van enkele maanden. Uiteraard proberen wij een en ander te bespoedigen. De procedure is in het kort als volgt: -

wij nemen kontakt op met uw vorige pensioenuitvoerder(s); uw vorige pensioenuitvoerder zal uw pensioenaanspraken en waarde (laten) berekenen, en stelt ons daarvan op de hoogte; wij laten berekenen wat deze waarde voor (extra) pensioenen oplevert in de regeling bij ABC, en stellen u daarvan op de hoogte; u kunt dan de vorige en de nieuwe pensioensituatie vergelijken en definitief besluiten of u de waarde laat overdragen; u ondertekent vervolgens wel of niet de akkoordverklaring en stuurt die aan ons; tot slot verzoeken wij, indien u akkoord bent gegaan met waardeoverdracht, uw vorige pensioenuitvoerder de waarde daadwerkelijk over te dragen.

Wij vertrouwen erop u hiermee van dienst te zijn. Met vriendelijke groet, Stichting Pensioenfonds ABC

P.G.M. van den Beekelaar (medewerker pensioenen/leven)


143




Integratieoefening 2 herschrijving memo/mailing In de onderstaande tekst heeft de schrijver het onderwerp 'Wet op de medische keuringen' uiteengezet, zonder zich te richten op een speciale doelgroep. Herschrijf deze tekst waarbij de memo gericht moet zijn op leidinggevenden binnen een afdeling Actuariaat. Maak dus vooraf een publiek- en doelanalyse voor uzelf!

Aan: Van: Datum: Betreft:

geïnteresseerden Jonkheer Jansen de Jurist 12 februari 2008 Wet op de medische keuringen

Hierbij nog enige informatie over de Wet op de medische keuringen en het aanpassen van pensioenregelingen. De gevolgen van de wet zijn nu wederom zeer actueel door de uitsluitingsclausules/wachttijd die verzekeraars nu invoeren voor werknemers met een nieuwe baan. Keuringsverbod Sinds 1 januari 1998 zijn keuringen voor pensioen- of arbeidsongeschiktheidsverzekeringen als bedoeld in artikel 2 van de desbetreffende wet in beginsel verboden, met uitzondering van de voorzieningen voor Directeur-Groot Aandeelhouders. Onder een keuring verstaat de wet zowel een medisch onderzoek als het stellen van vragen. Het keuringsverbod geldt ook voor individuele keuzemogelijkheden binnen de pensioenregeling, voor hiatenregelingen en voor excedentverzekeringen. Vrijwillige voorzieningen worden sinds het Besluit m.b.t. de invulling van het begrip pensioen-toezegging gelijkgesteld met pensioenvoorzieningen op basis van een pensioen-toezegging en vallen ook onder het keuringsverbod. Het keuringsverbod geldt zonder limiet; er is dus geen grens gesteld waarboven keuringen wel toelaatbaar zouden zijn (zoals bij levensverzekeringen). Tevens is er een verbod op keuringen voor arbeidsongeschiktheidsverzekeringen die mogelijk niet onder de PSW vallen, maar wel aan de arbeidsverhouding zijn verbonden. Het is overigens niet helemaal duidelijk om wat voor verzekeringen het hierbij zou moeten gaan. Sedert de wijziging van het begrip pensioentoezegging (Besluit mb.t. de invulling van het begrip pensioentoezegging van februari 1997) gaat het immers al heel snel om een PSW-voorziening. Verder is het ook niet duidelijk of het keuringsverbod hier alleen collectieve arbeidsongeschiktheidsverzekeringen betreft. Het Verbond van Verzekeraars is van mening dat in het geval van een WAO-hiaatverzekering, waarbij de deelname facultatief is en de werkgever niet bijdraagt in de premie, het keuringsverbod niet van toepassing is.


144




Integratieoefening 3 beoordeling bevestigingsbrief Onderstaand bevestigingsbriefje wordt standaard verzonden aan personen die een verzoek tot partnerpensioen doen. 1. In hoeverre biedt de tekst naar uw oordeel voldoende informatie voor de lezer? 2. Geef eventuele aanvullingen of herschrijf de tekst zodanig dat deze voldoet aan de criteria van een 'goede (bevestigings)brief'.

Stichting Pensioenfonds ABC, Postbus 7890, 8200 AA Lutjebroek 9 februari 2008 H.P. de Printer Canonlaan 67 5601 GH Arnhemmermeer betreft: behandeld door:

partnerpensioen P. Centenaar

Geachte heer De Printer, Hierbij bevestigen wij de ontvangst van uw aanmelding voor partnerpensioen. Aan u wordt, conform artikel 11 van het pensioenreglement, een nabestaandenpensioen toegekend ter hoogte van 80% van het te bereiken ouderdomspensioen. Indien het partnerschap eindigt of wordt voortgezet in de vorm van een huwelijk, dient u het Pensioenfonds daarover schriftelijk in kennis te stellen.

Met vriendelijke groet, Stichting Pensioenfonds ABC

P.G.M. van den Beekelaar (medewerker pensioenen/leven)


145




Integratieoefening 4 herschrijven mailing In een (lang) traject van waarde-overdracht van pensioenaanspraken, stuurt een pensioenfonds geregeld een algemene toelichtingsbrief (mailing) aan mensen die overwegen een dergelijke overdracht te laten doen (zie volgende pagina). Zo heeft ook de heer Van den Kluit een aanvraag voor verdere informatie gedaan aan Stichting Pensioenfonds ABC. De heer Van den Kluit is een administratief medewerker (MBOopleiding) in een farmaceutisch bedrijf en hij is 41 jaar. Voor alle regelingen op dit terrein van pensioenen heeft hij zich laten adviseren door zijn personeelschef: zelf heeft hij nauwelijks kaas gegeten van deze zaken. Na een schriftelijk verzoek tot waarde-overdracht aan ABC ontvangt de heer Van den Kluit dus de brief zoals die is afgedrukt op de volgende pagina.

Opdracht: 1. Lees deze brief en maak een publiek- en doelanalyse van deze tekst, uiteraard bekeken vanuit de schrijver van die brief. 2. Herschrijf de brief zodanig dat een lezer zoals de heer Van den Kluit is, weloverwogen een beslissing kan nemen om al dan niet over te gaan tot waarde-overdracht. Houdt hierbij dus uitdrukkelijk rekening met uw publiek- en doelanalyse. Bij de brief zijn (waarschijnlijk) enkele bijlagen gevoegd (maar dus niet gemeld): een blad met berekeningen en een akkoordverklaring.


146




Stichting Pensioenfonds ABC, Postbus 7890, 8200 AA Lutjebroek 9 februari 2007 De heer P.C. van den Kluit Kabelstraat 56 7602 KL Duivendorp betreft: behandeld door:

waarde-overdracht P. Centenaar

Geachte heer Van den Kluit, Naar aanleiding van uw eerder gedane verzoek tot waarde-overdracht zenden wij u een overzicht van de consequenties van een eventuele overdracht van uw pensioenaanspraken naar het Pensioenfonds ABC. Indien u tot waarde-overdracht wenst over te gaan, dient u binnen twee maanden na dagtekening van deze brief de bijgevoegde accoordverklaring in tweevoud ondertekend aan ons terug te zenden. Na ontvangst zullen we tot verdere afhandeling overgaan. Korte toelichting: Bij Uitgangspunten staat de overdrachtswaarde en de datum waarop deze is berekend. De overdrachtswaarde is het bedrag dat de oude pensioenuitvoerder aan het Pensioenfonds ABC zal overmaken. Op basis van dit bedrag wordt pensioen ingekocht. Bij Pensioenaanspraken wordt de oude pensioensituatie vergeleken met de nieuwe bij Stichting Pensioenfonds ABC. De vermelde pensioenbedragen zijn extra aanspraken die naast de normale pensioenopbouw aan u worden toegekend. Deze bedragen zullen jaarlijks nog verhogen door winstbijschrijving. ABC heeft een regeling waarbij de pensioenleeftijd 62 jaar is en het nabestaandenpensioen 80% van het ouderdomspensioen bedraagt. Deze zaken kunnen tot verschillen leiden met uw vorige pensioentoezegging. Indien u nog vragen heeft, vernemen we dat graag. Met vriendelijke groet, Stichting Pensioenfonds ABC P.G.M. van den Beekelaar (medewerker pensioenen/leven)


147




Integratieoefening 5 herschrijven mailing Lees de onderstaande memo van de staatssecretaris aan HR-managers en herschrijf deze tekst zodanig dat die optimaal leesbaar is voor een grote groep modale werknemers met een middelbare opleiding.

Datum:

14 februari 2008

Aan:

Human Resource-managers

Van:

Staatssecretaris Sociale Zaken en Werkgelegenheid

Betreft:

Premieheffing als gevolg van Pemba

Zoals bekend komt al enige tijd de WAO-premie voortaan geheel voor rekening van de werkgever. De premie bestaat uit twee delen: een uniforme basispremie en een gedifferentieerde premie die per bedrijf verschillend is. Een extra toelichting is op zijn plaats. Basispremie De landelijke basispremie is voor alle werkgevers gelijk. De hoogte van de basispremie bedraagt 7,55% van het premieplichtig loon. Uit de basispremie worden ten eerste de uitkeringslasten gefinancierd voor werknemers die langer dan vijf jaar arbeidsongeschikt zijn. Ten tweede worden uit de basispremie de lasten van op het moment van invoering van de Pemba reeds bestaande arbeidsongeschiktheidsgevallen bekostigd. Bovendien worden uit de basispremie de publieke uitvoeringskosten van de WAO gefinancierd, ook voor de eerste vijf jaren waarover werkgevers eigenrisicodrager kunnen worden. Gedifferentieerde premie Werkgevers die geen eigenrisicodrager zijn betalen naast de basispremie een gedifferentieerde premie. Uit de gedifferentieerde premie worden de kosten betaald van de eerste vijf jaren van arbeidsongeschiktheid van een zieke werknemer. Wijze van vaststellen Om de hoogte van de gedifferentieerde premie te kunnen berekenen wordt eerst de gemiddelde premie vastgesteld. Deze is gebaseerd op de totale landelijke arbeidsongeschiktheidslasten, voorzover deze betrekking hebben op uitkeringen die minder dan vijf jaar geleden zijn ingegaan. De gemiddelde premie bedraagt op basis van de huidige berekeningen 1,66%. Van dit gemiddelde premiepercentage wordt de zogeheten rekenpremie afgeleid.


148




In deze rekenpremie is rekening gehouden met de kosten die ontstaan doordat arbeidsongeschiktheidslasten niet aan alle bedrijven kunnen worden toegerekend, bijvoorbeeld als gevolg van faillissement. Ook is in de rekenpremie een opslag opgenomen om de kosten te dekken van de maximering van de gedifferentieerde premie. De rekenpremie vormt de basis voor de werkelijke premievaststelling en is voorlopig geraamd op 1,71% van de loonsom. Wanneer het arbeidsongeschiktheidsrisico van een individuele werkgever hoger is dan het gemiddelde arbeidsongeschiktheidsrisico krijgt hij een opslag en wanneer het risico lager is dan het gemiddelde arbeidsongeschiktheidsrisico krijgt hij een korting op de rekenpremie. Het arbeidsongeschiktheidsrisico van de individuele werkgever wordt gebaseerd op de uitkeringslasten van de onderneming - voorzover van die lasten de uitkeringsduur van vijf jaar niet is verstreken - in het tweede kalenderjaar vóór het premiejaar. Minimum- en maximumpremies Wanneer het arbeidsongeschiktheidsrisico binnen een bedrijf wijzigt, wordt dit doorberekend in de gedifferentieerde premie. Met name in het geval van kleine bedrijven (tot 15 werknemers) kan één geval van arbeidsongeschiktheid reeds tot een hoog arbeidsongeschiktheidsrisico leiden. Om te voorkomen dat werkgevers geconfronteerd kunnen worden met extreem hoge arbeidsongeschiktheidspremies is ervoor gekozen een maximum te stellen aan de gedifferentieerde premie. Deze maximering wordt voor grote bedrijven (vanaf 15 werknemers) bekostigd uit de rekenpremie, die hoger is dan de gemiddelde premie. Voor kleine bedrijven wordt de maximering bekostigd door het instellen van een minimumpremie. De maximumpremie bedraagt voor kleine bedrijven drie maal de gemiddelde premie en voor grote bedrijven vier maal de gemiddelde premie van 1,66%. Dit komt dus neer op respectievelijk 4,98% en 6,64%. De minimumpremie voor kleine bedrijven zal ongeveer 1,45% bedragen. Voor grote bedrijven geldt geen minimumpremie: zij kunnen dus in beginsel wèl op een gedifferentieerde premie van 0% uitkomen. Verder is bepaald dat de premie voor kleine bedrijven per jaar desgewenst niet meer dan 1% zal stijgen om extreme premieschommelingen te voorkomen. Afwijkende situaties In een aantal situaties zal de gedifferentieerde premie op een afwijkende manier moeten worden vastgesteld. Dit is bijvoorbeeld het geval bij startende bedrijven en in het geval van overgang van een onderneming in de zin van art. 662 van boek 7 van het Burgerlijk Wetboek. Grote startende bedrijven zullen bij aanvang de rekenpremie gaan betalen en kleine starters zullen beginnen met de minimumpremie. In het geval van overgang van een onderneming zullen de arbeidsongeschiktheids-lasten aan de nieuwe onderneming worden toegerekend naar rato van de loonsom. In een Algemene maatregel van bestuur (AMVB) zullen deze zaken nog nader worden uitgewerkt. Hopelijk heb ik u hiermee voldoende op de hoogte gesteld van deze complexe materie inzake Pemba.


149




Integratieoefening 6 jargon verwijderen Kies uit de onderstaande tekst 3 (opeenvolgende) alinea's en herschrijf deze zodanig dat u vaktaal zoveel mogelijk vermijdt of waarbij u de vaktaal zodanig toelicht dat deze alinea's leesbaar worden voor leken.

VASTSTELLING ACTUARIËLE TARIEVEN 1) Binnen het schade-actuariaat is het gangbaar om actuariële tarieven vast te stellen door gebruik te maken van bekende verdelingsfuncties. 2) Vaak kan de totaalschade van een stochastisch schadeproces worden weergegeven op basis van de verdeling van de schadefrequentie en de verdeling van de individuele schadegrootte. 3) In sommige situaties is het mogelijk om aan de hand van de verdelingsfuncties van de schadefrequentie en van de schadegrootte de verdelingsfunctie van de totaalschade theoretisch af te leiden. Dit kan echter alleen indien de schadefrequentie en de schadegrootte specifieke bekende kansverdelingen volgen of veilig met behulp van deze verdelingen kunnen worden geschat. 4) Door de veilige afschattingen kan uit de gevonden verdeling van de totaalschade een veilig theoretisch tarief worden afgeleid op basis van het principe dat de netto premie gelijk is aan de verwachte schade. Een eventuele extra veiligheidsopslag kan nog expliciet worden ingebouwd. Simulatie 5) In bepaalde situaties is het moeilijk om aan de data van een stochastisch proces een specifieke bekende verdeling te fitten die de schadefrequentie of de schadegrootte beschrijft. Dit kan onder andere worden veroorzaakt door wettelijke regelingen en beperkingen van de dekking die het natuurlijke stochastische verloop van een schade-proces beinvloeden of doordat de verdeling van de schadegrootte is opgebouwd uit meerdere onderliggende verdelingen. 6) Indien voldoende empirische data aanwezig zijn, is het in zulke situaties vaak wel mogelijk om de totaalschade te simuleren. In het simulatieproces worden dan trekkingen verricht uit de empirische of bekende verdelingen van de schadefrequentie en de schadegrootte. Per simulatie wordt op die manier een schatting verkregen van de totaalschade. 7) Indien voldoende simulaties worden verricht, kan een nauwkeurige schatting worden gegeven voor de verwachte totaalschade, alsmede voor de andere momenten van de verdeling van deze totaalschade. Op basis hiervan kan vervolgens de verdeling van de totaalschade worden gefit of kan rechtstreeks een tarief worden vastgesteld.


150




8) Binnen het simulatieproces kan expliciet rekening worden gehouden met eigen risico’s bij conventionele tarieven of met een eventueel eigen behoud bij stop-loss tarieven. Bij stoploss tarieven dient te worden bedacht dat voor een nauwkeurig tarief meer simulaties nodig zijn naarmate de kans op het optreden van een schade kleiner is. Toepassing op ziekteverzuimverzekeringen 9) In Nederland zijn werkgevers per 1 maart 1996 niet meer collectief verzekerd tegen het risico van loondoorbetaling bij ziekte van hun werknemers. Wel zijn de werkgevers wettelijk verplicht om gedurende het gehele eerste jaar van ziekte 70% van het loon door te betalen aan hun zieke werknemers. In de meeste CAO-regelingen is momenteel zelfs sprake van doorbetaling van 100% van het loon. 10) Voor de particuliere verzekeraars is dit een interessante nieuwe markt. Voor de kleinere werkgevers worden vooral conventionele dekkingen aangeboden met een eventueel eigen risico in de vorm van een wachtperiode. Voor de grotere werkgevers is de stop-loss verzekering interessant, waarbij de werkgever zelf de gemiddelde verzuimkosten draagt en de verzekeraar de bovengemiddelde verzuimkosten dekt. 11) Voor deze stop-loss verzekeringen kunnen met behulp van een simulatieproces tarieven worden ontwikkeld. Hierbij zal de schadefrequentie de frequentie zijn, waarmee de werknemers van een bedrijf zich ziek melden. Deze verzuimfrequentie laat zich goed beschrijven door een aankomstproces. De schadegrootte wordt afgeleid van enerzijds de verzuimduur en anderzijds de salarishoogte. De verzuimduur wordt beschreven met behulp van een empirische verdeling en de salarishoogte op basis van een theoretische scheve verdeling met de top links van het gemiddelde. Voorts zijn calamiteiten via een apart proces toegevoegd. 12) Op basis van bovenstaand simulatieproces kunnen tarieven worden vastgesteld voor verschillende soorten bedrijven en voor verschillende keuzen in de dekking. Hieruit komen vooral het verwachte verzuimpercentage, het aantal werknemers, de keuze van het eigen behoud als percentage van het verwachte verzuim en de fluctuatie van het verzuim in het verleden naar voren als belangrijke premiebepalende variabelen.


151




Integratieoefening 7 herschrijven brief Herschrijf deze tekst zodanig dat die optimaal leesbaar is voor een lezer met een middelbare opleiding.

Fonds

Afdeling

Contactpersoon

Doorkiesnummer

ABC

Verzekeringen

A. van de Marel

020 6856 376

Betreft:

pensioenvoorlichtingsdag

Datum

Geachte heer Riede, Hierbij vragen we uw aandacht voor het volgende. Bij de vaststelling van uw pensioenaanspraken is gebleken dat deze aanspraken niet juist zijn vastgesteld. Hieronder geven wij u een nadere uitleg. U was tot en met 31-12-2006 bij ons fonds verzekerd in de Pensioenkas voor Chefs en Administratief Personeel, hierna kortweg ‘chefskas’ genoemd. Per 01-01-2007 is o.a. de chefskas buiten werking gesteld in verband met de invoering van een geheel nieuwe ABCpensioenregeling. Voor verzekerden bij de chefskas gold destijds een tarief waarbij onderscheid werd gemaakt tussen ongehuwde en gehuwde verzekerden. Voor ongehuwde verzekerden werd de premie aangewend ter verzekering van uitsluitend ouderdomspensioen. Voor gehuwde verzekerden werd de premie aangewend ter verzekering van ouderdoms- en parnerpensioen; hierbij gaat het dus in feite om twee verzekeringen. Volgens het toen geldende systeem bij de chefskas was het partnerpensioen voor een bepaalde vrouw verzekerd waarop een andere partner nimmer aanspraak kon maken. Op grond van uw verzekering was er partnerpensioen verzekerd voor uw echtgenote mevrouw H. Riede-Mossou. Als gevolg van haar overlijden per 14-11-2000 is het voor haar verzekerde partnerpensioen (destijds weduwenpensioen genoemd) komen te vervallen. Krachtens de nieuwe ABC pensioenregeling is voor alle verzekerden een partnerpensioen verzekerd van 70% van het ouderdomspensioen, ongeacht of men al dan niet gehuwd is. Iedere verzekerde die voor een periodieke uitkering in aanmerking komt, kan bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd kiezen om al dan niet van partnerpensioen af te zien. Als er wordt afgezien van partnerpensioen, dan wordt er een toeslag geheven op het ouderdomspensioen. Deze toeslag bedraagt momenteel 25%.


152




De bepaling met betrekking tot het inruilen van partnerpensioen voor een hoger ouderdomspensioen strekt zich voor alle verzekerden ook uit tot de tot en met 31-12-2006 verworven pensioenaanspraken; dus ook voor de pensioenaanspraken die zijn verworven bij de chefskas. Ter uitvoering van de bepaling dat het inruilen van het partnerpensioen voor een hoger ouderdomspensioen zich ook uitstrekt tot de pensioenaanspraken die vóór 01-01-2007 zijn verworven, wordt het ouderdomspensioen dat u heeft verworven per 01-01-2007 tot 80% verlaagd onder gelijktijdige verzekering van 70% partnerpensioen. De verlaging is geen wezenlijke aantasting van de verworven pensioenaanspraken. Bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd kan iedere verzekerde immers eenmalig kiezen om al dan niet van partnerpensioen af te zien in ruil voor een hoger ouderdomspensioen. Door deze mogelijkheid worden de aanspraken weer teruggebracht op het niveau van voor de verlaging. Op de pensioenvoorlichtingsdag te Alkmaar zullen wij u nog nader informeren inzake uw pensioenaanspraken. Met vriendelijke groeten,


153




Uitwerking integratieoefening 7 De huidige brief is in ieder geval geen geloofwaardige uitnodiging voor een pensioendag: zowel datum/tijd als precieze plaats (waar in Alkmaar?) ontbreken! Verder bevat de brief heel veel overbodige informatie. Waarom is die hele chefskasvoorgeschiedenis opgerakeld? Waarom verwijzen naar een bepaalde vrouw (onnodig gebruik van verzekeringstechnisch jargon), waarom gerefereerd aan het overlijden van verzekerdes echtgenote? Beter zou zijn (in telegramstijl): U was destijds bij de chefskas verzekerd, maar vanaf 1-1-2007 valt u onder de nieuwe ABCpensioenregeling. Deze verandering heeft geen gevolgen voor uw pensioenaanspraken, wel betekent het een uitbreiding van keuzemogelijkheden. De ABC-pensioenregeling kent namelijk alle verzekerden, gehuwd of niet, het recht op partnerpensioen toe ter hoogte van 70% van het ouderdomspensioen. Pas bij het bereiken van de pensioengerechtigde leeftijd maakt de verzekerde een keuze uit de volgende twee mogelijkheden: * *

wel partnerpensioen; geen partnerpensioen, maar in plaats daarvan een toeslag van 25% op het individuele ouderdomspensioen.

Op uw jaarlijkse pensioenoverzicht ziet u dus voortaan een pensioenbedrag staan dat lager lijkt dan het tot nu toe was. Het gaat echter om een administratieve omzetting, waarbij iedere verzekerde twee opties heeft openstaan op het moment waarop hij/zij de pensioengerechtigde leeftijd bereikt. Pas dan maakt u de definitieve keuze. Als u nadere toelichting wenst, bent u van harte welkom op de pensioenvoorlichtingsdag die wij binnenkort in uw regio organiseren: Plaats:

Vergadercentrum Weltevreden Victoriedreef 14 1234 ZZ Alkmaar

Datum:

zaterdag 24 maart 2007

Tijd:

10.30 - 14.00 uur

Wij vertrouwen erop u hiermee voldoende te hebben geïnformeerd. Met vriendelijke groet,


154




© Tinvo, Taal: inhoud & vorm, Rosmalen, 2008 Auteursrecht voorbehouden Niets uit dit werk mag zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van Tinvo, Taal: inhoud & vorm, de auteurs en het Actuarieel Instituut openbaar worden gemaakt en/of verveelvoudigd door middel van druk, fotokopie/reprografie, scanning, computersoftware of andere elektronische verveelvoudiging of openbaarmaking, microfilm, geluidskopie, film- of videokopie of op welke wijze dan ook.


155


Communicatief Schrijven

Recommend Documents