iPad 9
01:11
dSVooraan Nieuws Opinie Economie Sport DS2 Regio Bijlagen
( Home
2 VOORAAN VLAMING~
COMMENTAAR DE STAD DIE OFFICIEEL NIET BESTAAT KAREL VERHOEVEN
anE loon. Maar ze leven. Ze beredderen zichzelf, knokken zicl1 een weg, soms letterlijk, werken in l1et zwart, vaak zware en vuile arbeid, leven onder de radar, en zijn als allerlaagste in de hiërarchie doorgaans ook de pinel1t van al wie hen kan uitbuiten. Dat is schrijnend. Officieel leeft een derde van de Brusselaars onder de armoedegrens en is 20 procent werkloos, raakte gisteren bekend. Dat is een cijfer. De 'illegalen' zijn niet meegeteld. In een redactionele reeks die vandaag begint, volgen we inwoners van die parallelle stad. Velen zijn er op transit. Het is hun toegangspoort tot België. Ze zijn gekomen om te werken en om het te maken. Zodra ze zich kunnen verbeteren, verhuizen ze naar betere wijken van de stad, of verder weg, naar Ternat, Aalst of Ninove. Maar het blijkt bijzonder lastig on1 tot de officiële wereld door te d1ingen. Anderen blijven er een heel leven ha11gen. Hun ki11deren lopen hetzelfde risico. Die grote, informele wereld helemaal onder controle krijgen, kan geen ambitie zijn. Maar het menselijke drama daar is onaanvaardbaar groot. Er is ook eigenbelang mee gemoeid. De parallelle wereld wordt ontwrichtend groot. En we kunne11 het ons gewoon niet permitteren om 11et menselijke potentieel dat er aanspoelt, verlore11 te laten gaan.
Wat niet in een cijfer gegoten kan worden, bestaat niet. Zo komt het dat een deel van Brl1ssel officieel niet bestaat. De mensen die er wonen, werken niet of in het zwart, wonen in een kamertje dat niet bestaat, hebbe11 vaak geen huisarts, hebben zelde11 een identiteitskaart, staan nergens geregistreerd. Ze zijn gee11 burgers van dit land, maar een leger van niet-bestaanden, en dat leger groeit aan. De nieuwe regeri11gen, Vlaams en federaal, beloven dat de regels op alle fro11ten verstrengd zullen worden. Dat gebeurt met instemming van een aardig deel van de bevolking. Strenger voor asiel en migratie, strenger voor werklozen en leefloners, stre11ger voor onrechtmatig gebruik van de sociale zekerheid. Via cijfers zulle11 we kunnen nagaan hoe dat werk vordert. Als het meezit, zullen de cijfers een opgekuiste wereld tonen. In de echte wereld zal het anders zijn. Want die mensen verdwijnen natuurlijk niet. Zoals in elke grote hoofdstad speelt dat fenomeen in Brussel 11et hardst. De parallelle stad is er in eigen wijken gevestigd, aan de Kanaalzone. Het is de dichtstbevolkte stad va11 het land. Een kwart milj oen me11sen woont daar. Veel sans-papiers, migrai1ten met en zonder vooruitzichten, maar ook talloze mensen die hun werkloosheidsuitkering verloren en niet meer in aanmerking ko1nen voor een leef-
over
Onderaan de hiërarchie zijn zij de pineut van wie hen wil uitbuiten
DRllGS 1N K1N DERDAGVfRB l '.J F ...
DS ONLINE
Welke getallen moet u aankruisen om te winnen met Euromillions? Ontdek het op www.standaard.be/ lotto
<
1
2
3
4
vo0Çl.LOP1Gt, ~t.CHT € N 1S. ~N J ~?
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
Mannen die straat? Een è h et aanst oot ; 'overdreven < homo zijn, ze een janet .'
1
MAARTEN GOETHAI BRUSSEL 1 Venten
pakjes die opzichtig een Gay Parade, een lt haar vriendin binn straat, een jongen mt maniertjes: een groot Vlamingen vindt het c kunne11, maar liefst ni gen gezichtsveld. Dat blijkt llit een stt Vlaamse overheid die de houding van 1.500 1 taligen in Vlaanderen tegenover holebisekst resultaat? De Vlaming gezichten' en ligt dui1 knoop met zichzelf 1'he happy face: 85 pre ondervraagde11 vi11dt hun leven moeten kur precies zoals ze zelf vi kwart aanvaardt zond blemen 11et homohuwE op de twee gunt LGB1'zelfde adoptierecl1ten stelletjes.
>
iPad
01:11
dSVooraan Nieuws Opinie Economie Sport DS2 Regio Bijlagen
(Home
DE STANDAARD
4
ZATERDAG 18. ZONDAG 19 OKTOBER 2014
~
F
·~ Door het groeiende tekort aan betaalbare koopwoningen en de stijgende huurprijzen wordt Bru ssel almaar duurder.
Kurt O..U)l«
EUROPESE I-IOOFDSTAD MET EEN VERBORGEN GEMEENTE
•
•
ien u1zen en •
aar
OllZlC
Brussel wordt armer, duurder maar ook gezonder. Dat blijkt 11it de Welzijnsbaro1neter 2014. 'Onrustwekkend is dat een groeie11de groep mensen zich niet langer in de statistieken laat zien .'
'Nog geen enkele • • • regering is er111 geslaagd om van de NMBS een efficiënt gerund bedrijf te maken' De dienstverlening van de Spoorwegen blijlt volgens expert openbaar vervoer HERMAN WELTER ondermaats en daar zal. met nieuwe besparingen voor de boeg. ook met de regering-Michel geen verandering in komen (op deredaclle.be).
<
1
2
1nensen, vooral jongeren, uit de boot vallen.'
VAN ONZE REDACTRICE SARAH VANKERSSCHAEVER BRUSSEL 1 He l ObservaLOrium
voor Gezondheid en WelzJjn Brussel-Hoofdstad heeft gisteren de \~elzij nsbaron1eter 2014 voorgesteld. Dat Is bet jaarlijks onderzoek naar onder 1neer het inko1neu, de gezondheid en de huis· vesting van Brusselaars. v.re selecteren vier opvallende bevindingen.
1. Brussel wordt armer Een derde van de Brusselaars (32,5 procent) moet zien rond te ko1nen 111et een inkomen onder de armoederisicogrens. ln 2009 was dat nog een op de vier. Zo neemt de werkloosheid toe: in 2008 was 18,7 procent van de Brusselse bevolking op zoek naar werk, in 2013 was dat al een vijfde van de Brusselse bevolking (20,4 procent). 'De economische crisis heeft voor een strengere selectie op de arbeids1narkt gezol'gd; licht Sarah Luyten van het Observatoriu1n de stij· ging toe. 'Bovendien maken steeds minder mensen aanspraak op een werkloosbeidsuit· kering: dat cijfer zien we hel voorbije jaar dui· delijk dalen. Maar de belangrijkste verklaring daarvoor is het gewijzigde beleid rond werk· loosheidsuitkeringen en leeflonen. Het gevolg van die strengere wetgeving is dat steeds 111eer
3
4
5
6
7
2. Brussel \.Vordt duurder Huisvesting neemt een ~teeds grotere hap uit het budget van de Brusselaar. Niet alleen door het groeiende tekort aan betaalbare koopwoningen maar ook door de stijgende huurprij· zen. Zo steeg de huurprijs in de hoofdstad tussen 2004 en 2013 mei 20 procent.
3. Brussel wordt gezonder De gezondheid van de Brusselaars gaat erop vooruit. Terwijl in 2008 het vroegtijdig sterftecijfer 196 op 100.000 inwoners bedroeg, daal· de dit in 2012 tol 174. Met vroegtijdige sterfte bedoelt nien iemand die voor de leeftijd van 65 j aar overlijdt.
Men schat dat in België ruim 100.000 mensen zon der papieren verblijven en dat een gr oot deel daarvan in Brussel woo nt
8
9
10
11
De sociale ongelijkheid op vlak van gezond· heid blijft echter beslaan. Mannen mei een laag sociaaleconomisch slaluut hebben zo'n 30 procent meer kans om vroegtijdig Ie sterven dan mannen niet een boog sociaaleconotnisch statuut.
4. Brussel krijgt 20ste gemeente Men schat dat in België ruim 100.000 mensen zonder papieren verblijven en dat een groot deel daarvan in Brussel \VOOnl. 'Men spreekt ook \Vel eens van "de l\vinligste gemeente van Brussel": zegt Luyten. 'Die wordt almaar groter omdat de mensen die op de arbeidsmarkt uit de boot vallen en die nlet langer aanspraak maken op een uitkering of leefloon, vaak in de anonimiteit verd\vijnen. Daardoor worden ze onzichtbaar in de statistieken. \Ve zijn ons daar als onderzoekers meer dan ooit be,vust van: hoe meer mensen "verdwijnen~ boe min· der werkloosheid op papier maar hoe meer in de realiteit. Dal wordt steeds meer een pro· bleem. \Ve hebben vandaag geen meetinstru· menten om een correct beeld te krijgen van Brussel.' DS WEEKBLAD Euste aflevering van de reeks 'Verborgen stad'
12
13
14
>
iPad 9
01:10
dSWeekblad Bijlagen Krant
(Home
A.FT ,RVRRJNG 1: DR AA NKOMS1'
' '
Een derde van alle nieuwkomers in België komt binnen via Brussel. Een deel onder l1en doet dat onopgemerkt, waardoor er een verborgen stad is ontstaan. In een nieuwe reeks geeft De Standaard een gezicht aan de bewoners van dat niemandsland. 'De eenzaamheid wordt alleen maar erger.' Sarah Vankersschaever, foto's Kurt Deruyter
<
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
>
iPad 9
01:10
dSWeekblad Bijlagen Krant
(Home
<
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
>
iPad 9
01:10
dSWeekblad Bijlagen Krant
(Home
PORTRET VAN DE ONZICHTBARE GELUKSZOEKER
n1ei 2014. Acyl is 26 en sinds een klein uur in België. I-Iet is maandagavond en l1ij spreekt ien1and aan van \~e l1ij hoopt dat hij dezelfde roots l1eeft, de Centraal Afrikaanse Republiek. De n1an is Congolees, hij ziet Acyls zak op de rug, vertelt dat het vreemdelingenloket al gesloten is en neen1t hen1111ee naar huis. Een vrou\v geeft hen1 eten, een kind staa1t he111 aan. 'Ik heb ine nooit zo at11at1kelük gevoeld als clie avond', ve1telt Acyl vijf n1aanden later. 'Thuis is er sinds twee jaar oorlog en \ Vas er de ang;st voor je leven. Hier heb ik een ander soort angst: de schrik on1 aan n·üjn lot overgelaten te vvorden.' België evolueerde van een land n1et een beperkt aantal vreen1delingen (S,5 procent vlak voor de Eerste '~'ereldoorlog) naar een n1igratieland (11 procent vandaag) met een jaarlijkse instroon1 van gemiddeld 58.000 n1igranten - dat is de on1vangvan een stad als Roeselare. ]n het Brusselse Gevvest heeft 61,6 procent van de in\voners een n1igratieachtergrond. Vandaag vind je overal kleur.
Little Brussels ' Vereldvvijd zal tegen 2050 1nru1r liefst 70 procent in de stad vvonen. Vandaag is dat al 54 procent. Zo'n evolut ie heeft natuurlijk in1pact op de 'lichaan1sbouvv' van steden. Ze dijen uit, bUvoorbeeld, n1aar ook: er ontstaan '~jken vvaarin nieuwkon1ers zich verzan1elen om hun eerste stappen te zetten, zoals Chinato'vvn of Little Italy in Ne\v York, of ze nen1en zelfs de hele stad in. De Brits-Canadesejournalist Doug Saunders benoen1de het fenon1een in zijn boek Arrival Cit.y als 'aankon1ststeden' en toonde aan dat
aUe grote landen ze hebben, van Ch.ina tot Brazilië. Ook bij ons vind je aankon1ststeden, onder n1eer Brussel,Antvverpen, Gent, n1aar ook de Waalse steden Charleroi en Luik. AI is de schaal hier kleiner en hebben we het in België beter over 'aa11kon1stvvijken'. ''~Te n1oeten niet bang zijn voor groei, •vel voor ongeplande groei', on1schrijft de Deense architect en professor Jan Gehl de enor1ne trek naar steden. Die angst wordt ge1nakkelij k
Acyl: 'Thuis was er de angst voor je leven. Hier heb ik een ander soort angst: de schrik om aan mijn lot overgelaten te worden'
op aanko1nsn~jken ge1)r~j ecteerd: in tien jaar tijd (2000-2010) steeg de bevolking in onze hoofdstad het ineest, nan1elij k 1net 13,57 procent of lS0.000 n1ensen. Die groei situee1t zich niet toevallig net in Schaarbeek, Sint.Jans-!\1olenbeek, Koekelberg, Sint-Gillis en Sint-Joost-ten-Node. De gemeenten kainpen op papier n1et een enor1ne bevolkingsdichtl1eid en de realiteit is nog aden1benen1ender, aangezien tienduizenden be\voners zich in
36
<
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
>
iPad 9
01:10
dSWeekblad Bijlagen Krant
(Home
•
•• •
geen enkele statistiek laten zien. In Brussel groeit in onze ooghoek zo een verborgen stad binnen de stad, een nien1andsland dat tot de dichtstbevolkte regio's van Europa behoo1t. Kijkje naar hoe de nationaliteiten zich in Brussel verspreiden, dan valt de hoofdstad uiteen in twee i11ternationale groepen. In het westelijke deel van de stad, •"vaar de aan.kon1stwijken liggen, \ri.J1dje vooral
nieuvvko111ers uit het 1'vfiddellandse Zeegebied: Italianen, Spanjaarden, Portugezen, Grieken, Turken en 11arokkanen. De laatste jaren l> Japan en Oceanië.
Aankomen is een duel tussen 'maar' en 'maar'. Een twijfelend pingpongspel tussen willen blijven en willen vertrekken 37
<
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
>
iPad 9
01:10
dSWeekblad Bijlagen Krant
(Home
PORTRET VAN DE ONZICHTBARE GELUKSZOEKER
'Die tweedeling l1eeft vooral te inaken 111et de n1anier \.va"'lrop beide groepen toegang hebben tot de v.roningn1arkt', zegt onderzoekster Sofie Ver1neulen (\ TUB) , die n10111enteel baar doctoraat over de Kanaalzone afrondt. 'Ie111a11ds inkon1en, de hoge discritninatie op de private woningn1arkt, het schrijnende gebrek aan betaalbare \.voningen en de persoonlijke vvoonvoorkeuren spelen daarbij een bepalende rol. In Molenbeek en Al1derlecl1t vind je bijvoorbeeld goedko1)ere woningen, net als verschillende lokale netwerken en diensten die inspelen op de noden van nieu"vkon1ers en een lagere inko111ensklasse. Ter~1jl de Europese '''ijk een n1eer transnationale elite aantrekt, \.Vant zü kunnen \.vel veel duurdere woningen betalen. Zolang die polarisering op de \voningn1arkt niet verandert, houdt die sociale t\\reedelingzich ook ruin1telijk in stand:
Roet, motorolie en zweet 'Er bestaat geen handleidingvoorve1irekken', zegtAcyl. 'Er is niemand die je zegt \Vat je in je va 1ies inoet stoppen, of die je voorbereidt op het feit dat je drie n1aanden onder\veg zult zijn. Er bestaatevenn1in een handleiding voor afscl1eid nen1e11 \'an je ouders, c.lie helen1aal niet wilden dat ik ve1trok. So_yez courageur, zeiden ze. J\T'a,yezpa,s peur. Ik durf hen niet te zeggen dat ik bang ben.' Acyl zegt het een paar keer: dat hij verandering \vil, een toekomst, \veg van l1et conflict. Maar dat hij zijn fan1ilie n1ist en naar buis "ril. Maar dat hij niet getrou\\rd is en dus in België een nieu\.v leven \.vil beginnen. ~1faar dat zij11 leven zich de afgelopen 26 jaarin de Centraal Afrikaanse Republiek afspeelde, en dat hij dat n1oeilijk kan vergeten . Aankon1en is een duel tussen 'n1aar' en
'n1ru:u·'. Een t\vijfelend pingpongspel tussen "'rillen blijven en vvillen vertrekken. 'Ik ken l1ier 11ien1and. Je suis seul, seul, seul. Ik dacl1t dat de eenzaan1beid \.vel zou beteren, zodra ik in Brussel was, maar het wordt alleen n1aar erger. Het contrast is te groot: ik ben thuisloos en loop hiertussen duizenden 1nensen diethtüs zijn: Dus spreekt hij son1s Afrikanen aan op straat, in de hoop dat hij het Sango nog eens kan spreken, zijn thuistaal. Het is hen1 al twee keer gelukt. 'Onde1tussen leer ik Nederlands. Ik \.vil aan n1ijn toekon1st beginnen.' De Congolees die Acyl in n1ei een eerste slaapplek gaf, illustreert een typisch staaltje stedelijke solidariteit. l-Iet is een tafereel dat zich Z0\\ at dagelijks afspeelt in Anderlecht en wiolenbeek, de t\.vee belangrijkste aankon1stplekken va11 Brussel: n1ensen kon1en aan, gepakt en gezakt, zoeken en vinden een eerste slaapplek. SonlS hebben ze al vrienden en fan1ili e in Brussel vvonen en vveten ze waar 11aartoe, so1ns buren ze een kan1er en so1ns, zoalsAcyl, spreken ze een \.vildvree1nde aan 1net \Vieze dezelfde l1uidsl
Acyl: 'Het contrast is te groot: ik ben thuisloos en loop hier tussen duizenden mensen die thuis zijn'
Oumar: 'Toen ik in Brussel uit de bus stapte, zag ik een blanke de straat vegen. Ik had nooit gedacht dat er ook arme blanken waren' n1ensen kon1en er sa111en 01ndat ze elkaar nodig l1ebben. Om te leven en te overleven . En soms ook 0111 de eerste desillusie op te vangen . v\'ant die is er ook onder de nieu\vkon1ers, die 11oge ver\.vachtingen hebben van Europa. 'Onze ontgoocheling zit in het verschil tussen de verbeeldingskracht van de a1111e en de beeldende kracht va11 de rijke', 0111sch rijft Oun1ar uit Senegal (43) het. Hij \·Verkt in een autogarage in Anderlecht, vlakbij Abattoir. 'Op televisie zagen \Ve hoe Europa het continent \.vas van 1nooie auto's, propere straten en grote huizen.
38
<
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
>
iPad 9
01:10
dSWeekblad Bijlagen Krant
(Home
'DATWE HUN VERHAAL WILLEN KENNEN, VINDEN ZE VREEMD'
Daar gaje natuurlijk van dron1en. \~Tie durfde, ve1trok en waagde zijn kans.' Oun1ar vettrok. De eerste ontnuchtering kwan1 er toe11 bjj in Brussel uit de bus sta1)te en een blanke de straat zag vegen. 'Zoiets paste niet bij nlijn beeld van rijkdon1. Ik had nooit gedacht dat er ook arme l)]a11ken vvaren. I-Iet \vas pas toen dat ik besefte dat de Belgen die ons in Senegal h11n rijkdon1 toonden, niet zoals alle Belgen waren. Het vvas de rij kste helft.' Dat begrijpen, vvas begrijpen dat ook België een eigen hiërarchie had en 111eer nog, dat hij op de allerlaagste plaats stond. Begrip dat in zvvatte vegen op zijn kleren en handen zit: roet, 1notorolie en opgedroogd zvveet. Nlaar desillusie of niet, Ot1n1ar en Acyl staan aan 11et begin vaJ1 een nieu\v leven en hebben hoop. E11 n1eer nog, sinds ze in Brussel aankvva111en, vveten zevvat ze 111oeten doen de dag dat ien1and, n1et de reistas op de 1ug, hen vraagt ofze een slaapplek hebben. Dan 111aken ze een bed vrij. Want iedereen die aankon1t, hoopt dat ien1aJ1d ben ontvangt. Zelfs in een land vol vreemden.
De volgende qfleverin{!;en van deze reeks leest u vanafmaandag in de krant.
Fotograaf Kurt Deruyter is ·Een goed functionerende al jaren in de Kanaalwijken aankomstwijk werkt als aan de slag en bracht ons in een springplank voor wie onderaan de sociale ladder contact met de mensen die er wonen en werken. bungelt. Maar evengoed zijn er slecht functionerende Wat in Molenbeek aankomstwijken met veel en Anderlecht doet frustratie, die dan weer je telkens opnieuw tot criminaliteit leidt. Mijn terugkomen? '1k heb een zwak voor plaatsen onderzoek gaat niet alleen over de aankomstwijken , die me dwingen op een andere manier naar de wereld te kijken . maarvooral over de vraag of Molenbeek en Anderlecht zijn die in Brussel goed of slecht functioneren.' zul ke plekken. Ze dwongen me na te denken over integratie. Weten we eigenlijk welke Je loopt al ruim vier jaar rond in maatschappij wij die mensen voorhouden? En Brussel. Luxe, of noodzakelijk om een wat weten wij over de omstandigheden waarin goed beeld te krijgen van de plek en de nieuwkomers aankomen?' mensen? 'De voorbije jaren viel me op hoeveel ï n de wijken is er veel wantrouwen tegenover buitenstaanders. Ze verwachtend at je iets wilt verschi Il ende meningen er over de wijken controleren: of ze wel een paspoort hebben en bestaan. De ene groep roept dat er toffe of hun werknemers ingeschreven staan. Dat dingen gebeuren. de andere schreeuwt dat er veel fout loopt. De waarheid is dat ze we gewoon hun verhaal willen kennen. vinden ze op zijn zachtst gezegd vreemd. Vertrouwen allebei gelijk hebben. en dat verwart ons: omdat we niet weten hoe krijgen is een kwestie van tijd maken en tonen dat iemand we genuanceerd naar die voor jou geen eendagsvlieg wijken moeten kij ken. stellen we het te zwart-wit voor. is. Pas dan komen de echte verhalen naar boven.' Vroeger hadden we het vooral over de voordelen van 'Dievierjaarvond ik multiculturaliteit. Vandaag dus geen overbodige beseffen we langzamerhand luxe. Het is moeilijk werken in een klimaat van dat dit voorbijgestreefd is • JOU en dat we anders moeten wantrouwen en chaos. nadenken over integratie. waar mensen verdwijnen, Ik vond het tijd om dat telefoonnummers probleem onder de aandacht voortdurend veranderen te brengen.' en jobs en huisvesting dikwijls tijdelijk zijn. Meteen ook de reden waarom academici zo Bestaat er een foute en een goede moeilijk vat krijgen op die wijken. Pas door manier om naar die wijken te kijken? er lang rond te lopen, begon ik de mensen te 'Wat de juiste blik is. zal detijd uitwijzen, maar ik denk dat de Brits-Canadese journalist Doug kennen en kreeg ik inkijk in dat deel van Brussel Saunders er met zijn boek Arriva/ City(2010) dat zich niet in statistieken laat vangen.' niet ver naast zit. Hij bezocht wereldwijd meer dan dertig steden en dorpen, en gaat verder Kurt Deruyter kreeg voor dit project dan het beschrijven van hun problemen: hij steun van het Fonds Pascal Decroos legt ook uit waarom er onder meer armoede voor Bijzondere Journalistiek. of overbevolking is. Dan zie je dat bepaalde Meer info: www.kurtderuyte1:com, wijken een specifieke functie hebben in een ww1w1.growfunding.be en wtvtv.fondspascaldecroos.or{!; stad als aankomstwijk.'
'Vertrouwen krijgen is een kwestie van tijd maken en tonen dat iemand voor geen eendagsvlieg is'
39
<
27
28
29
30
31
32
33
34
35
36
37
38
39
40
>
