Colofon. provincie: Vormgeving en druk: Provincie Fryslân Foto omslag: Fotobureau Het Hoge Noorden

Jaarverslag 2007 Statenvergadering 25 juni 2008

Gedeputeerde Staten van Fryslân 25 maart 2008

Colofon Provincie Fryslân Voor inlichtingen: Provincie Fryslân Bezoekadres:

Snekertrekweg 1, Leeuwarden

Postadres:

Postbus 20120 8900 HM Leeuwarden

Telefoon:

058-2925973 (afdeling Financiën, Planning en Control)

Fax:

058-2925125

Website:

www.fryslan.nl

Email:

provincie: [email protected]

Vormgeving en druk: Provincie Fryslân Foto omslag:

Fotobureau Het Hoge Noorden

© Provincie Fryslân, april 2008



Inhoud pagina 1

Inleiding

5

1.1

5

Algemeen

1.

Leeswijzer

5

1.3

Accenten aanpak en opzet Jaarstukken 007

6

1.4

Samenstelling provinciebestuur en opbouw provinciale organisatie

9

1.4.1 Samenstelling provinciebestuur

9

1.4. Organogram provinciale organisatie 2

3

Jaarrekening in één oogopslag

12

.1

Uitkomst

1 1

.

Kerngegevens

.3

Verloop van de lasten en baten verdeeld naar kostensoorten

13

.4

Exploitatie per programma

14

Programmaverantwoording

15

3.1

Programma 1- Bestuur en veiligheid

16

3.

Programma - Verkeer en vervoer

4

3.3

Programma 3- Water

37

3.4

Programma 4- Milieu

47

3.5

Programma 5- Landelijk gebied

69

3.6

Programma 6- Economie, recreatie en toerisme

3.7

Programma 7- Sociaal beleid en zorg

93 104

3.8

Programma 8- Kultuer, taal en underwiis

116

3.9

Programma 9- Ruimte en wonen

137

3.10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

4

11

145

Overzicht Algemene dekkingsmiddelen

149

Overzicht aanwending Onvoorzien

150

Paragrafen

151

4.1

Inleiding

151

4.

Paragraaf 1 - Provinciale heffingen

151

4.3

Paragraaf  - Weerstandsvermogen

153

4.4

Paragraaf 3 - Onderhoud kapitaalgoederen

159

4.5

Paragraaf 4 - Financiering

160

4.6

Paragraaf 5 - Verbonden partijen

163

4.7

Paragraaf 6 - Grondbeleid

168

3

5

4

4.8

Paragraaf 7 - Bedrijfsvoering

169

4.9

Paragraaf 8 - Inhuur externe adviseurs

181

4.10 Paragraaf 9 - Handhaving

183

4.11 Paragraaf 10 - Majeure programma’s en projecten

187

Bijlagen

188

1

Overzicht subsidies

188



Begrippenlijst

196

3

Afkortingenlijst

198

1 Inleiding 1.1 Algemeen Voor u ligt het Jaarverslag 007. Het Jaarverslag 007 samen met de Jaarrekening 007 wordt u, overeenkomstig artikel 01 en 0 van de Provinciewet, aangeboden door Gedeputeerde Staten. Het Jaarverslag, de Jaarrekening, de Productenrealisatie en de Jaarrekening van het Fonds Nazorg vormen samen de Jaarstukken en zijn een belangrijk onderdeel van de planning en controlcyclus. In de jaarlijkse planning & controlcyclus vormen de Jaarstukken na de Kaderbrief, de Begroting en de Bestuursrapportages het sluitstuk. De Jaarstukken zijn ingericht volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV) en volgens de door u vastgestelde Financiële verordening 005. De relatie van de Begrotingen en de Jaarstukken op basis van het Besluit Begroting en Verantwoording is als volgt: Provinciale Staten stellen de begroting en de jaarstukken vast. De accountantsverklaring heeft betrekking op de Jaarrekening, waarbij de consistentie tussen Jaarrekening en het Jaarverslag een aandachtspunt is. Gedeputeerde Staten stelt de productenraming en productenrealisatie vast evenals de informatie voor derden. De Productenrealisatie en Informatie voor derden zijn net als in de Productenraming 007 samengevoegd tot één document. Dit door ons vast te stellen document wordt voor u ter inzage gelegd. In overeenstemming met artikel 04 van de Provinciewet dienen wij vervolgens vóór 15 juli de door u vastgestelde Jaarstukken naar de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties toe te zenden. Dit vereist dat de Jaarstukken zoals de afgelopen jaren gebruikelijk was in de laatste week van juni door u worden vastgesteld. Het Jaarverslag 007 geeft de belangrijke ontwikkelingen en resultaten over 007 weer.

1.2 Leeswijzer Het Jaarverslag 007 is de spiegel van de Beleidsbegroting 007 en begint in hoofdstuk  met de jaarrekening in één oogopslag. Dit hoofdstuk vormt als het ware de financiële samenvatting van de Jaarstukken. Hoofdstuk 3 en 4 vormen samen de programmaverantwoording. In deze hoofdstukken treft u de belangrijke prestaties 007 aan. In hoofdstuk 3 komen de verschillende programma’s aan de orde. De voorgeschreven paragrafen worden in hoofdstuk 4 gepresenteerd. De wijzigingen in de paragrafen worden beschreven in paragraaf 4.1. In hoofdstuk 5 wordt het jaarverslag afgesloten met een aantal bijlagen, waarin ondermeer een overzicht van de in 007 verstrekte subsidies aan instellingen, een begrippenlijst en een overzicht van de meest gebruikte afkortingen in de provinciale jaarstukken.

5

1.3 Accenten aanpak en opzet Jaarstukken 2007 Bij de behandeling van de Jaarstukken 006 is door u een aantal aandachtspunten dan wel verbeterpunten voor de volgende Jaarstukken naar voren gebracht. De nadruk daarvan lag op de leesbaarheid van de stukken. Hieraan zijn wij in de aangeboden Jaarstukken zo goed mogelijk tegemoet gekomen. Voorts is er nog een aantal overige aandachtspunten die van belang zijn voor het opstellen van de Jaarstukken 007. Deze punten zijn: 1. Leesbaarheid Jaarstukken 007 . Wet WOPT (Wet Openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde Topinkomens) 3. Single Information/ Single Audit (SISA) 007 4. Deelname aan F.G. Kordes Trofee 008 5. Jaarrekening 007 Falcon 1. Leesbaarheid Jaarstukken 2007 A. Opzet financiële tabellen In het Jaarverslag 006 is een verbeterslag aangebracht in de leesbaarheid ten opzichte van het Jaarverslag 005. De Jaarstukken bestaan uit verschillende boekwerken. Voor 006 is geprobeerd een beter onderscheid te maken tussen beleidsinhoudelijke en de financiële verantwoording. De beleidsinhoudelijke verantwoording vindt plaats in het Jaarverslag. Hierin wordt alleen op programmaniveau de financiën weergegeven. De Jaarrekening is daarentegen een financieel document waarin ook de financiële verantwoording wordt gegeven. In de Jaarrekening zijn de financiën ook op Themaniveau weergegeven naast andere overzichten zoals de balans, de reserves en de voorzieningen en het kasritmeoverzicht. Het Jaarverslag is daarmee minder cijfermatig geworden en meer een beleidsinhoudelijke rapportage over de doelen en de gewenste resultaten van de begroting. Uit de behandeling van de Jaarstukken 006 in de vergadering van de Statencie Boarger en Mienskip en uw vergadering van 7 juni 007 kwam echter naar voren dat de financiële tabellen van de Thema’s in het Jaarverslag toch gemist werden omdat er nu twee boekwerken naast elkaar moesten worden gelegd. Echter de financiële opzet van de Thema’s in de Jaarrekening bleek voor de meeste verwarring te zorgen. Om het Jaarverslag niet weer al te cijfermatig te maken, zijn de volgende aanpassingen in de Jaarrekening doorgevoerd: • de opzet van de Programmaverantwoording is gehandhaafd conform de opzet van het Jaarverslag 006; • de opzet van het onderdeel Programmarekening (hoofdstuk 3) in de Jaarrekening is als volgt verbeterd: “De tabel van de inzet van middelen van de Programmarekening in de provinciale Jaarrekening is afgestemd op die uit het Jaarverslag. Daarmee sluit deze ook aan met de indeling van de financiële tabellen in de Bestuursrapportages. Ook de benaming van de kolommen van de financiële tabel in de Jaarrekening en die tabel in het Jaarverslag is op elkaar afgestemd. Hiermee is voor u de opzet van de tabel van de inzet van middelen in de drie bestuurlijke documenten (Jaarverslag, Jaarrekening en de Bestuursrapportages) vanaf 007 gelijk. Daarmee is er meer éénheid in deze producten gebracht wat ook de leesbaarheid weer bevordert. De toelichting op de financiële afwijkingen door de sectoren is hiermee ook eenvoudiger geworden”. B. Inzichtelijker maken van de Reserves en Voorzieningen op balansdatum Bij de behandeling van de Jaarstukken 006 in uw vergadering van 7 juni 007 is de volgende motie door ons overgenomen: “Provinciale Staten verzoeken het college van GS om bij de opstelling van de Jaarrekening 007 de Vrij Aanwendbare Reserve (VAR) verder te specificeren en de geplande uitgaven (waar er verplichtingen aangegaan zijn) per programma zichtbaar te maken”.

6

In de Jaarstukken 007 (paragraaf Weerstandsvermogen en de toelichting op de balans) is u een betere opzet van de VAR gepresenteerd. Daarbij wordt rekening gehouden met de onttrekkingen en toevoegingen aan de VAR (inzicht in het saldo op Kasbasis en op Transactiebasis). De overige Reserves en Voorzieningen worden in de toelichting op de Balans in de Jaarrekening uitgebreider gepresenteerd. Hier wordt een betere specificatie van de reserves en voorzieningen met toelichting gegeven. 2. Wet WOPT (Wet Openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde Topinkomens) Met ingang van 1 maart 006 is de Wet openbaarmaking uit publieke middelen gefinancierde topinkomens (WOPT, Stb. 006, 95) van kracht. Deze wet regelt dat elke instelling die overwegend uit publieke middelen is gefinancierd, jaarlijks het belastbaar jaarloon per individuele functionaris met wie zij een arbeidsrelatie heeft op functienaam zal publiceren, indien dit belastbaar jaarloon uitgaat boven dat van de minister. Het voorschrift houdt voor provincies in dat de informatie over topinkomens moet worden opgenomen in de jaarrekening als bedoeld in artikel 01 van de Provinciewet. De informatie over dit onderwerp is in hoofdstuk 3..1 ‘Programmarekening’ van de provinciale Jaarrekening 007 opgenomen of binnen de provincie Fryslân sprake is van overtreding van dit voorschrift. 3. Plan van Aanpak Single Information/ Single Audit (SISA) In 006 is voor een aantal specifieke uitkeringen van het rijk aan provincies en gemeenten de SISA (Single Information Single Audit) ingevoerd. Ging het in 006 nog om een zestal specifieke uitkeringen, vanaf 007 is dit uitgebreid tot vrijwel alle specifieke uitkeringen aan de provincie (16 uitkeringen inclusief die van 006). Voor deze specifieke uitkeringen verloopt de verantwoording naar het Rijk nu via een bijlage bij de Jaarrekening (bijlage 6.9). De controle van deze bijlage wordt meegenomen in de accountantscontrole op de Jaarrekening. De accountant meldt vervolgens per specifieke uitkering de bevindingen in het accountantsverslag bij de Jaarrekening. De afzonderlijke verantwoordingen en de benodigde accountantsverklaringen richting het Rijk zijn daarmee vervallen. SISA Medeoverheden Bestuurlijk is overeengekomen dat de provincies SISA ook zullen toepassen in de relatie gemeente en provincie. Deze nieuwe methodiek is in de provincie Fryslân met terugwerkende kracht tot 005 van toepassing op de ISV regeling, dit in overeenstemming met de landelijk gemaakte afspraken. Vanaf 008 wordt deze toepassing verbreed. 4. Deelname aan F.G. Kordes Trofee 2008 Het Jaarverslag 006 is voor deelname aan de F.G. Kordes - Trofee 007 ingestuurd. Nieuw bij deze deelname is dat vanaf 007 een juryverslag en een individueel rapport met daarin een oordeel over de kwaliteit van het Jaarverslag en (op hoofdlijnen) de belangrijkste sterke punten en verbetermogelijkheden wordt verstrekt. Het individueel juryrapport is ontvangen. De jury kent 3 scores: 1. Goed

goede inzichtverschaffing en toelichting

. Aandachtspunt

aan basiseisen voldaan, echter verbetering inzicht en toelichting mogelijk

3. Ruimte voor verbetering

om basiseis te halen moet dit onderdeel worden verbeterd

Het jaarverslag wordt getoetst op een vijftal onderdelen: 1. Doelstellingen en visie . Middelen- en prestatiemeting 3. Bedrijfsvoering 4. Financiële rekening 5. Algemene criteria

7

Op alle 5 onderdelen is ons score  ‘Aandachtspunt’ toegekend. Als totaal beeld wordt door de jury vermeld dat het Jaarverslag van de provincie Fryslân over het algemeen goed leesbaar is en dat de benodigde acties om de doelstellingen te realiseren helder zijn verwoord. Door de jury geadviseerde verbeterpunten die passen in het ontwikkelingstraject van de Begroting en de Jaarstukken worden na zoveel mogelijk worden meegenomen in de doorontwikkeling van de Jaarstukken 008 en de Begroting 009. Via het Breed Audit overleg zullen wij u op de hoogte houden van de ontwikkelingen. Ondanks het feit dat de opzet van het Jaarverslag 007 niet is gewijzigd maar ontwikkelingen/ veranderende inzichten niet stilstaan, zullen wij het Jaarverslag 007 opnieuw insturen voor deelname aan de F.G. Kordes – Trofee 008. 5. Jaarrekening 2007 Falcon De Jaarrekening 007 van Falcon is opgesteld door onze provincie. De opbrengsten uit Falcon (i.c. dividenden NUON) lopen mee in programma 10 (10.5 Deelnemingen). De Jaarrekening wordt gecontroleerd door Deloitte Accountants. De afwikkeling van deze Jaarrekening loopt mee in het proces van de provinciale Jaarstukken met dien verstande dat de Falcon Jaarrekening door ons, in onze hoedanigheid van aandeelhouder Falcon, is vastgesteld. Deze Jaarrekening is voor u ter inzage gelegd.

8

1.4 Samenstelling provinciebestuur en opbouw provinciale organisatie 1.4.1 Samenstelling provinciebestuur drs. E.H.T.M. Nijpels Commissaris van de Koningin Portefeuille • Algemene coördinatie en externe betrekkingen • Openbare orde en veiligheid • Strandvonderij • Coördinatie Vereniging van Friese Gemeenten (VFG) • Overall coördinerende rol communicatie • Relatiebeheer bedrijfsleven Fryslân, zowel provinciaal, nationaal als internationaal • Algemene bestuurlijke zaken en bestuurskwaliteit gemeenten (in relatie tot koersbeleid) S.H. Galema Gedeputeerde (CDA) en loco-CDK Portefeuille • Financiën inclusief toezicht gemeente financiën en NUON/Falcon • Bestuur, bestuurskwaliteit gemeenten • Communicatie • Economie, bestuurlijke kaders algemeen economisch beleid, uitvoering sociaal-economisch beleid, arbeidsmarktbeleid, midden- en kleinbedrijf, industrie en diensten, voorzitterschappen A7-zone, Westergozone en stadsconvenant Leeuwarden, I.C.T. • Acquisitie en relatiebeheer bedrijfsleven Fryslân, zowel provinciaal, nationaal als internationaal • Mijnwet • Coördinatie Structuurfondsen • Europa, internationale contacten mr. A.M Andriesen Gedeputeerde (PvdA) Portefeuille • Ruimtelijke ontwikkeling, wonen en kwaliteit woonomgeving • Plattelandsbeleid, coördinatie Plattelânsprojekten • Landelijk Gebied (natuur en landschap, landinrichting, land- en tuinbouw, visserij, provinciaal meerjarenprogramma) • Coördinatie Fryske Fiersichten • Projectgedeputeerde Duurzame Ontwikkeling (integrale visie klimaatverandering, watertechnologie, duurzame energie, landbouw, mobiliteit, innovatieve projecten, kennis, voorbeeldfunctie provincie) • Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Midden Fryslân

9

P. Adema Gedeputeerde (CU) Portefeuille • Verkeer en Vervoer, inclusief openbaar vervoer • Waterwegen, vaarwegen en scheepvaartinspectie • Milieubeleid en Leefomgeving, inclusief vergunningverlening en handhaving • Vrijwilligersbeleid • Provinciaal armoedebeleid • Facilitaire zaken en informatievoorziening • Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Noordoost- en Noordwest Fryslân

T. Schokker - Strampel Gedeputeerde (CDA) Portefeuille • Water, Wadden (nationaal en internationaal) en IJsselmeer • Sociaal Beleid, Zorg en Sport. Bestuurlijke kaders welzijn, samenlevingsopbouw, maatschappelijke voorzieningen, maatschappelijke dienstverlening, gehandicaptenbeleid gezondheidszorg, ouderenzorg, emancipatie • Bouwurk • Projectgedeputeerde Jeugd, inclusief basis-, voortgezet en (V)MBO onderwijs • Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Zuidoost Fryslân en de Wadden

mr. drs. J. de Vries Gedeputeerde (PvdA) Portefeuille • Cultuur en Taal, kunst, letteren • Taalbeleid scholen en pjutteboartersplakken (peuterspeelzalen) • Musea, bibliotheken, archieven en media • Monumentenzorg, cultuurhistorie en archeologie • Recreatie en Toerisme, Fries Merenproject • HBO, WO en studielenen • Personeel en Organisatie • Gebiedsgedeputeerde Plattelânsprojekten Zuidwest Fryslân mr. J. Wibier Algemeen directeur provinciale organisatie Secretaris College van Gedeputeerde Staten

10

1.4.2 Organogram provinciale organisatie

11

 Rekening in één oogopslag 2.1 Uitkomst De Jaarrekening over 007 sluit met een positief saldo van € 5,3 miljoen.

2.2 Kerngegevens Per 31 december 007

x 1 mln €

Exploitatie omzet

380,5

Boekwaarde investeringen

159,3

Algemene reserve

75,8

Overige reserves en voorzieningen

156,5

Geldleningen o/g

0,4

Geldleningen u/g

58,4

Formatie (excl. Provinciaal bestuur en PB e.d.)

801

Provinciale opcenten Exploitatie

67,3 punten Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Bedragen x 1 mln

00

003

004

005

006

007

Lasten

308,9

309,9

348

306,4

380,5

484,3

Baten

317,1

319,4

351,

314,0

386,6

489,6

44,7

1,6

1,4

3,4

Reserves (Baten)

Rekening

Rekeningsaldo/ Resultaat na bestemming Balanstotaal

1

8,

9,5

3,

7,4

6,1

5,3

33,9

8,4

10,7

4,6

8,6

99,6

2.3 Verloop van de lasten en baten verdeeld naar kostensoorten Tabel 3 Verloop van de Lasten verdeeld naar kostensoort Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Bedragen x € 1 mln

00

003

004

005

006

007

apparaatskosten

58,

61,7

61,3

35,1

35,

34,7

0,0

0,0

0,0

3,

3,6

6,0

11,8

17,9

0,0

10,6

1,

11,1

1,8

141,0

61,5

69,5

7,8

10,5

83,

6,

186,7

138,0

113,

140,7

0,0

0,0

11,3

4,0

93,

1,

3,

6,5

4,0

5,8

30,1

9,0

Bedrijfsvoeringskosten kapitaallasten overdrachtsuitgaven toev. aan de reserves/ voorzieningen* Overige administratieve boekingen goederen en diensten overig Totaal

0,7

0,6

3,3

0,1

0,

0,1

308,9

309,9

348,0

306,4

380,5

484,3

* t/m 003 is conform de CV'95 Tabel 4 Verloop van de Baten verdeeld naar kostensoort Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Rekening

Bedragen x € 1 mln

00

003

004

005

006

007

uitkering prov fonds

83,1

86,6

78,7

81,3

89,8

93,1

belasting en leges

9,8

30,9

34,0

36,8

40,7

44,5

huren, dividend en rente

3,0

,1

1,

19,9

45,0

50,4

doeluitkering

90,

91,3

96,1

10,4

119,9

173,3

administratieve boekingen

0,0

0,0

13,8

8,4

1,0

44,9

goederen en diensten

4,4

5,1

5,9

11,8

14,9

14,4

39,5

36,0

49,7

78,6

3,4

40,6

77,6

76,5

101,0

35,

64,

69,0

totaal baten voor bestemming beschikking over de reserve overig Totaal Resultaat

0,0

6,9

0,5

0,0

0,0

0,0

317,1

319,4

351,2

313,8

386,6

489,6

8,

9,5

3,

7,4

6,1

5,3

13

2.4 Exploitatie per programma Programma

Baten

Lasten

Onttr.res.

Toev.res.

1

16

1

0

Bedragen x € 1 mln 1 Bestuur en veiligheid  Verkeer en vervoer

93

19

5



3 Water

1

5

1

0

4 Milieu

13

6

3

5

5 Landelijk gebied

9

41

6

11

6 Economie, recreatie en toerisme



39

44

5

44

55

0-

1

8 Kultuer, taal en underwiis



40





9 Ruimte

5

14



1

199

11

38

61

7 Sociaal beleid en zorg

10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien

14

3 Programmaverantwoording De programmaverantwoording 007 bestaat uit de rapportage over de realisatie van de programma’s en het overzicht van de algemene dekkingsmiddelen. In dit hoofdstuk zijn de prestaties over 007 opgenomen (rapportages over doelen en resultaten). Daarnaast wordt inzicht gegeven in het gebruik van het geraamde bedrag voor Onvoorzien. Dit bedrag voor Onvoorzien is opgenomen in Overzicht 10 Algemene dekkingsmiddelen en onvoorzien. Als spiegel voor het Jaarverslag zijn voor u de programmadoelen uit de begroting 007 weergegeven en in tabelvorm de doelen en gewenste resultaten van de Thema’s. De indeling van de tabel met de exploitatiecijfers is afgestemd op de tabel zoals deze bij de Bestuursrapportages wordt gehanteerd (structurele budgetten, tijdelijke budgetten en apparaatskosten). De bedrijfsvoeringkosten (overhead) worden aan de programma’s toegerekend via een verdeelsleutel die gebaseerd is op het aantal directe uren. Dit is voor het gehele concern toegelicht in het Jaarverslag hoofdstuk 4, Paragraaf Bedrijfsvoering. De programmaverantwoording biedt verder per Programma/Thema inzicht in: • De mate waarin de doelstellingen zijn gerealiseerd; • De gerealiseerde baten en lasten op programmaniveau met een toelichting op de financiële afwijkingen van meer dan € 100.000 (op lasten en baten) tussen Begroting na wijziging en de realisatie; • De investeringen met toelichting; • De voorzieningen met toelichting; • De mate waarin de gewenste resultaten zijn gerealiseerd. Kolom mutatie reserves Aangezien de mutaties op de reserves volgens de nieuwe BBV (Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten) voorschriften buiten de programma’s worden gehouden, hebben wij in dit hoofdstuk ervoor gekozen om een extra kolom toe te voegen aan de cijfers waarbij de correcties welke aan het eind van het jaar verricht zijn zichtbaar te maken. Deze posten worden namelijk gedekt door te beschikken over c.q. het vormen van reserves. Deze posten leveren dus geen daadwerkelijk saldo op.

15

3.1 PROGRAMMA 1 - BESTUUR EN VEILIGHEID Portefeuillehouder: E.H.T.M. Nijpels, S.H. Galema en C. Schokker-Strampel

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? Het scheppen van voorwaarden voor het effectief en democratisch besturen van de provincie Fryslân in goede communicatie met de Friese bevolking. Doelenrealisatie 2007 Binnen het programma Bestuur en Veiligheid wordt een zeer divers aantal doelen weergegeven. Het gaat daarbij om doelen als het functioneren van het Provinciaal Bestuur in al haar geledingen tot zeer direct meetbare zaken als toezicht op de gemeentefinanciën. Met name voor de meer algemene doelen als het functioneren van het Provinciaal Bestuur is het moeilijk in concrete termen over doelenrealisatie te spreken. In die gevallen zal het hieronder slechts in beperkte mate mogelijk zijn concrete resultaten te vermelden. Met het aantreden van het kabinet Balkenende IV is een voorlopig einde gekomen aan een aantal discussies over de vormgeving van het binnenlands bestuur. Dit houdt in dat de positie van de provincies als middenbestuur de komende jaren niet ter discussie zal staan. Wel is door het kabinet aangekondigd met de provincies te willen spreken over de mogelijke decentralisatie van rijkstaken, in het verlengde van de invulling van de opgelegde taakstelling van de provincies van € 800 miljoen. In 007 hebben wij ons op deze gesprekken voorbereid en daarin ons aandeel genomen. Het gesprek met de gemeenten over de versterking van de bestuurskracht is in 007 op intensieve wijze voortgezet. Zij het in verschillend tempo beginnen zich in alle clusters ontwikkelingen voor te doen. Wij hebben u in februari, tijdens een informatieve commissievergadering, geïnformeerd over de stand van zaken. De vijf Waddeneilanden hebben in december 007 besloten de samenwerking te intensiveren. Zij hebben opdracht gegeven tot het maken van een plan van aanpak voor de realisatie van een versterkt secretariaat op de wal. Het is hun voornemen uiterlijk april 008 dat plan van aanpak in daadwerkelijke daden om te zetten, daartoe bijgestaan door een procesmanager die gedurende twee jaren door de provincies Noord-Holland en Fryslân zal worden bekostigd. De ontwikkeling van een Veiligheidsregio Fryslân heeft met de vorming van de Hulpverleningsdienst Fryslân, de bestuurlijke fusie tussen de Regionale Brandweer en de GGD, een nieuwe fase bereikt. In afwachting van de totstandkoming van de nieuwe Wet op de Veiligheidsregio’s zijn de formele ontwikkelingen in 007 beperkt geweest. In oktober heeft de Commissaris van de Koningin voor Fryslân een nieuw Coördinatieplan vastgesteld. Het project Deregulering is voortgezet met de stroomlijning van de provinciale regelgeving. Op basis van de nieuwe Subsidieverordening zijn diverse subsidieregelingen samengevoegd en gemoderniseerd. Er zijn 35 regelingen ingetrokken. Uit de begin 007 gehouden belevingsmonitor bleek dat 94% van de inwoners van Fryslân op de één of andere manier iets gehoord of gelezen heeft over de activiteiten en besluiten van het provinciaal bestuur. De waardering voor de provincie werd uitgedrukt met een cijfer, een 6,8. De uitkomsten van de belevingsmonitor zullen worden

16

betrokken bij het nieuwe communicatieplan dat in 008 aan u voorgelegd zal worden. Naast de reguliere werkzaamheden is er rondom de verkiezingen een zogeheten opkomstbevorderende campagne opgezet onder de naam Jou Lûd.

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Restant afwijking begroting/ rekening

Bedragen x € 1.000 Lasten - Structurele programmabudgetten

6.945

7.688

7.301

387

0

387

- Tijdelijke programmabudgetten

79

687

659

7

66

-39

- Reserves/voorzieningen op expl.

0

95

95

0

0

0

3.3

3.578

3.538

40

0

40

Subtotaal lasten thema’s

10.996

1.47

11.794

454

66

388

- Bedrijfsvoeringskosten

3.949

3.810

4.490

-680

0

-680

14.945

16.057

16.283

-226

66

-292

1.704

1.506

1.489

17

0

17 -

- Apparaatskosten

Totaal Lasten Baten - Structurele programmabudgetten - Tijdelijke programmabudgetten

10

0



-

0

- Reserves/voorzieningen op expl.

0

0

0

0

0

0

1.806

1.506

1.491

16

0

16

13.139

14.551

14.793

-242

66

-306

Totaal Baten Lasten - Baten

Toelichting op de exploitatie De structurele budgetten zijn onderschreden doordat er minder Statenleden en Statenfracties zijn vanaf de verkiezingen 007. Bij de waddeninstellingen zijn de bestedingen en de ontvangsten lager uitgevallen in verband met reorganisatie van de instellingen. Daarnaast is het project Interwad onderschreden waarbij gelijktijdig de bijdrage van derden in dit project niet is ontvangen in 007. Naast de onderschrijdingen is er meer uitgegeven aan representatie in verband met de wisseling van het college van Gedeputeerde Staten. De kosten voor het SNN zijn € 170.000 hoger dan begroot. Bij de tijdelijke budgetten bedraagt de kasritmeverschuiving € 66.000. Bij het eindige project maatschappelijk debat heeft een overschrijding van € 35.000 plaatsgevonden.

Investeringen

Saldo van de

Vermeer-

Vermin-

investeringen

deringen

deringen

Bedragen x € 1.000

per 1-1-007

Saldo van de investeringen per 31-1-007

Afgerekende werken

0

179

0

179

Opgeleverde werken

0

0

0

0

Onderhanden werken

0

0

0

0

Totaal

0

179

0

179

Toelichting op de investeringen Afgerekende werken: De ICT voorzieningen voor de Statenleden zijn in 007 vervangen.

17

Voorzieningen

Saldo per

Bedragen x € 1.000

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

744

109

95

930

Bestaande risico’s Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen met specifieke besteding Totaal

0

0

0

0

744

109

295

930

Toelichting op de voorzieningen In verband met nieuwe Statenleden is de voorziening wachtgeld PS - leden conform eerder gemaakte afspraken aangevuld in 007.

II. Thema’s

Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

1.1 Provinciale Staten en Statengriffie Doel

Rapportage

Het in het kader van duaal bestuur

U bent hierover in uw vergadering van 13 februari 008 geïnformeerd met

effectief en efficiënt laten functio-

het jaarverslag 007 van de statengriffie.

neren van Provinciale Staten, zowel het individuele statenlid als het bestuursorgaan in zijn geheel. Gewenste resultaten 1. Adequate ondersteuning voor het effectief en efficiënt laten

Rapportage Het resultaat is gehaald door middel van het organiseren van en de zowel inhoudelijke als logistieke ondersteuning van statenvergaderingen,

functioneren van Provinciale

statencommissies, presidium etc. Daarnaast zijn in verband met de staten-

Staten.

verkiezingen, het aantreden van de nieuwe staten en de coalitievorming de nodige ondersteunende activiteiten door de griffie uitgevoerd.

1.2 Gedeputeerde Staten Doel Het effectief en efficiënt laten functioneren van het College van Gedeputeerde Staten, zowel het individuele lid van Gedeputeerde Staten als het collectief. Gewenste resultaten

Rapportage

Adequate ondersteuning voor het

De overgang naar een nieuw college van GS, heeft geleid tot een (tijdelijke)

effectief en efficiënt laten functio-

hogere uitgave van de post’ Uitkeringen oud leden’ omdat er 4 oud-

neren van het College van

gedeputeerden niet zijn teruggekeerd in het nieuwe college.

Gedeputeerde Staten.

18

1.3 Ondersteuning van de Commissaris van de Koningin in zijn rol als rijksorgaan Doel Het bijdragen aan en het bevorderen van een goed functionerend openbaar bestuur door het ondersteunen van de Commissaris van de Koningin (CvdK) met name in zijn functie als rijksorgaan. Gewenste resultaten

Rapportage

De CdK voldoet aan de wettelijk

In het burgerjaarverslag is door de CvdK verslag gedaan van de kwaliteit van

gestelde voorschriften in zijn rol als

de provinciale dienstverlening evenals meetbaar inzicht gegeven aan de

rijksorgaan.

mate waarin burgers betrokken zijn bij de totstandkoming van het provinciale beleid (burgerparticipatie).

1.4 Bestuurskwaliteit gemeenten Doel Het bevorderen van financieel sterke en bestuurskrachtige Friese gemeenten. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Geen gemeenten onder

In 007 stond de gemeente Gaasterlân - Sleat onder preventief toezicht.

repressief toezicht. . Het openbaar bestuur van Fryslân is op deugdelijke en

Project Zelfevaluatie is afgerond en is vervolgd door het traject ‘Versterking lokale bestuurskracht’:

bestuurlijk toereikende wijze

Het bestuurlijk overleg met de gemeenten is in 007 voortgezet. Daarnaast

georganiseerd.

zijn Gedeputeerde Staten vanuit de VFG opgeroepen een provinciale regierol te vervullen ter ondersteuning van het lopende traject van versterking van de lokale bestuurskracht. Tevens hebben de diverse gemeenteraden zich in 007 uitgesproken over de toekomstige bestuurlijke koers; vooral in de Zuidwesthoek zullen de contouren hiervan in 008 zichtbaar worden. Project samenwerking eilandgemeenten: Op instigatie van de Eilander Raad heeft adviesbureau BMC in het najaar van 007 een advies uitgebracht, aan de hand waarvan de Eilander Raad het besluit heeft genomen een kwartiermaker aan te stellen met als opdracht het opstellen van een Plan van Aanpak voor de toekomstige samenwerking tussen de Waddeneilandgemeenten. De Eilander Raad heeft hierbij tevens besloten tot het aanstellen van een procesmanager die gedurende een periode van  jaar de uitvoering van het Plan van Aanpak ter hand dient te nemen. Deze procesmanager zal financieel door de provincies Fryslân en Noord-Holland worden ondersteund.

1.5 Communicatie en externe betrekkingen Doel Het soepel en beheersbaar laten verlopen van de interne en externe communicatie van de Provincie Fryslân en het vergroten van de bekendheid van het functioneren van de provincie.

19

Gewenste resultaten 1. Adequate ondersteuning van de ambtelijke organisatie.

Rapportage Bij diverse projecten en beleidstrajecten is gebruik gemaakt van de deskundigheid van de interne communicatieadviseurs om communicatieplannen te maken en de uitvoering daarvan te coördineren. Hierbij valt te denken aan de N381, Openbaar Vervoer, Staandemast Route, Stroobossertrekweg, Blauferlaat, Sluis Stavoren, invoering Wabo, derde waterhuishoudingsplan, proef hogere zomerpeilen, integratie landelijke overheidsloket in website, integratie landelijke databank bekendmakingen, Polderhoofdkanaal, Friese meren, Fries taalbeleid en Boppeslach. Daarnaast is er samen met de griffie gewerkt aan de verkiezingscampagne Jou Lûd. Begin 007 is er veel tijd gestoken in het zogeheten PIT-traject (Proces Innovatie Teams) om het drukwerkproces efficiënter in te richten. De implementatie van de uitkomsten loopt tot 1 januari 009. Het aantal bezoeken aan de provinciale website www.fryslan.nl en de ca. 0 subsites is ten opzichte van 006 in 007 gestegen van 497.875 naar 519.75. De provincie is aangesloten bij het landelijke overheidsloket, waardoor informatie over provinciale vergunningen en subsidies ook op andere websites is te vinden dan die van de provincie. De digitale toegangspoort www.friesland.nl werd 156.016 maal bezocht tegen 160.857 maal in 006.

Dit naast de gebruikelijke inzet voor het personeelsblad, intranet, knipselkrant, de wekelijkse verplichte mededelingenadvertentie en de publieksvoorlichting. . Adequate ondersteuning van het provinciaal bestuur.

Ten behoeve van CvdK en gedeputeerden werden o.a. speeches, publicaties en perscontacten gecoördineerd c.q. voorbereid. Wekelijks worden de collegestukken doorgenomen en wordt geadviseerd hoe met openbaarmaking omgegaan kan worden.

3. Adequate voorlichting van de massamedia.

De media werden standaard geïnformeerd via een persbesluitenlijst die opgesteld wordt na de collegevergadering. Aanvullend daarop zijn er ongeveer 100 (006: 80) persconferenties of presentaties georganiseerd. Er werden ruim 410 persberichten verstuurd en zo’n 150 persvragen beantwoord. De media zijn over het algemeen tevreden over de mediavoorlichting van de provincie.

0

Gewenste resultaten

Rapportage

1.6 Bestuurlijke Zaken Doel Bevorderen van de kwaliteit van het bestuur. Gewenste resultaten

Rapportage

1. De belangen van Fryslân worden

Bestuurlijke samenwerking Internationaal: De bestaande samenwerking

integraal en interprovinciaal op

is in 007 gecontinueerd. De strategie is vastgelegd in de SNN Nota

toereikende wijze behartigd. Er

Europastrategie 007-011. Voor internationale partners is de Noordelijke

wordt samengewerkt met inter-

OntwikkelingsAs (NOA) leidend. Fryslân zet weer volop in op de EFRO-

nationale partners om maximaal

middelen Koers Noord en Interreg in de nieuwe periode 007-013.

Europese fondsen te benutten

Bestuurlijke organisatie algemeen: Het nieuwe kabinet heeft aangekon-

voor het realiseren van doelen

digd ten aanzien van de positie en rol van het middenbestuur geen verdere

van de provincie.

initiatieven op te pakken. Het kabinet heeft aan de provincies een taakstelling van € 800 miljoen voor een periode van 4 jaar opgelegd en in overleg met het IPO de gemengde Commissie Decentralisatievoorstellen provincies (Commissie Lodders) ingesteld. Vanuit Fryslân is in IPO-verband een bijdrage geleverd aan de bestuurlijke beraadslagingen met betrekking tot de invulling van de taakstelling en de in de gemengde decentralisatiecommissie in te brengen speerpunten. Bestuurlijke samenwerking/SNN: Na het aantreden van de 3 nieuwe Noordelijke Colleges van Gedeputeerde Staten is er aanleiding geweest om de positie van de Statenleden in het Algemeen bestuur van het SNN nader te bezien.

. De rechtsbescherming voor de Friese burgers tegen besluiten van

Externe Cie. bezwaarschriften en Externe Cie. ambtenarenzaken: In 007 zijn 104 bezwaarschriften ingediend tegen besluiten van het provin-

het provinciaal bestuur is toerei-

ciaal bestuur. Dat is een lichte stijging ten opzichte van 006 (89). Daarnaast

kend georganiseerd.

zijn een viertal klachten ingediend. De externe commissie voor bezwaar- en beroepschriften en klachten heeft voor 35 dossiers een hoorzitting gehouden en 43 adviezen uitgebracht.

3. De juridische kwaliteitszorg voor de provinciale producten is gewaarborgd.

Provinciale regelgeving (inclusief Europa-toets): Onder de vlag van het project Deregulering is de provinciale regelgeving tegen het licht gehouden. Het merendeel van de dereguleringsvoorstellen tot vermindering en vereenvoudiging van regelgeving worden uitgewerkt in een omvangrijk wetgevingstraject, waarin per beleidsprogramma provinciale regelgeving wordt aangepast. In dit kader vindt ook een toets aan de Europese regelgeving plaats.

1

Gewenste resultaten

Rapportage In 007 heeft dat geresulteerd in de Uitvoeringsregeling projectsubsidies Cultuur, taal en onderwijs, waarin 10 afzonderlijke subsidieregelingen zijn ondergebracht, de Uitvoeringsregeling projectsubsidies Sociaal beleid en Zorg, onderdelen Sociaal investeringsfonds, Armoede, Zorg en Sport, de subsidieverordening Economie, recreatie en toerisme, als basis voor de Uitvoeringsregeling projectsubsidies Economie, recreatie en toerisme, onderdeel Waddenfonds, Reglementen voor de adviescommissies Cultuur, Zorg en Armoede, een Subsidieregeling voor dakbedekking van historische boerderijen en de (SNN) Subsidieverordeningen Noordelijke Innovatie Ondersteuningsfaciliteit 008 en Investeringspremieregeling NoordNederland 008. Tevens zijn in 007 35 regelingen ingetrokken. In 008 wordt het project Wetgeving voorgezet, met het accent op het realiseren van een via www.overheid.nl toegankelijke wettenbank.

1.7 Openbare orde en veiligheid Doel Het bijdragen aan en het bevorderen van een veilige Friese samenleving. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Fryslân is voorbereid op het

Met de actualisering van het Raamplan Intern Crisismanagement (RIC) is een

bestuurlijk coördineren van de

begin gemaakt, zodat in 008 een nieuw plan kan worden vastgesteld. Als

bestrijding van crises.

onderdeel van het RIC is een calamiteitenplan voor de Prinses Margrietsluis in Lemmer vastgesteld. Tevens is in 007 is voor de provinciale medewerkers, die betrokken kunnen zijn bij de crisisbeheersing, de Crisispas uitgegeven. Het betreft ca. 80 passen. Verder zijn in het kader van het Coördinatieplan Rampenbestrijding Waddenzee een bestuurlijke bijeenkomst en een bestuurlijke oefening gehouden. Ook zijn stappen ondernomen om het bestuurlijke plan verder om te zetten naar operationele afspraken.

. De provincie werkt nauw samen

De huidige wetgeving op het gebied van crisisbeheersing staat op het punt

met andere partners op het

vervangen te worden. In afwachting van de vaststelling van de Wet op de

gebied van hulpverlening en cri-

Veiligheidsregio’s zijn de ontwikkelingen beperkt. Wel is door de Commis-

sisbestrijding.

saris van de Koningin een nieuw Provinciaal Coördinatieplan vastgesteld. In dit plan staat beschreven op welke wijze de provincie zijn rollen bij diverse crises invult.

3. De Friese gemeenten hebben



Door de gemeenten zijn in 007 twee rampbestrijdingsplannen aangeleverd.

een als voldoende beoordeeld

De toetsing hiervan heeft niet geleid tot majeure aanpassingen. Door de

rampen- en rampenbestrijdings-

verwachte wijzigingen in de planvorming, zijn er slechts drie aangepaste

plan.

rampenplannen ontvangen. Deze zijn getoetst en voldoende beoordeeld.

1.8 Secretariaten Coördinatiecollege Waddengebied / Stuurgroep Waddenprovincies Doel

Rapportage

Bestuurlijke samenwerking over de

In 007 heeft de samenwerking in de vernieuwde RCW (Regionale College

duurzame bescherming en een

Waddengebied) verder gestalte gekregen. Ook is een nieuwe voorzitter

evenwichtige ontwikkeling van

aangetreden (Dhr. Nijpels). Belangrijke besluiten in de RCW zijn onder

ecologische en andere, waaronder

andere genomen over: de Regiocommissie Waddenfonds, het Convenant

economische, waarden van de

Vaarrecreatie en de nominatie van het Waddenzeegebied als Werelderfgoed.

Waddenzee en het daarmee

Door de minister van VROM is in september 007 de eerste tender voor het

samenhangende gebied.

Waddenfonds opengesteld voor uitsluitend niet economische projecten. In 007 zijn het secretariaat van het RCW, Interwad, de Waddenacademie en de uitvoeringsorganisatie van het waddenfonds (de Dienst Landelijk Gebied) gehuisvest in het Huis voor de Wadden in Leeuwarden.

Gewenste resultaten 1. Gezamenlijk (interprovinciaal)

Rapportage In RCW verband wordt hard gewerkt aan de totstandkoming van het

kader voor beleid en beheer van

beheer- en ontwikkelplan Waddenzeegebied. Dit plan dat de status van een

het Waddenzeegebied.

interbestuurlijke structuurvisie zou moet krijgen, komt vanwege de complexe inhoud mede in relatie tot Natura 000 en de Kaderrichtlijn Water minder snel tot stand dan gepland. In december is het Convenant Vaarrecreatie ondertekend door alle betrokken partijen waaronder ook de drie waddenprovincies. Daarmee is het maximale aantal ligplaatsen van 4600 die genoemd werden in de PKB wadden niet langer van kracht.

3

3.2 PROGRAMMA 2 - VERKEER EN VERVOER Portefeuillehouder: P. Adema

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? Bereikbaarheid is essentieel voor het functioneren van de Friese samenleving. Wij zetten daarom in op een adequate bereikbaarheid, zowel over de weg als over het spoor en het water. Mobiliteit heeft echter ook negatieve gevolgen. Om deze negatieve gevolgen te bestrijden, werken wij aan het verbeteren van de verkeersveiligheid. Tevens willen wij schade aan milieu en natuur en landschap zo veel mogelijk voorkomen en beperken. Waar mogelijk willen wij de ontwikkeling van de mobiliteit zodanig sturen dat congestie vermindert. Dit betekent dat het gebruik van fiets en openbaar vervoer wordt gestimuleerd, evenals het goederenvervoer over water en spoor. Het kader hiervoor is het op 15 maart 006 vastgestelde Provinciaal Verkeer en Vervoer Plan 006 met het motto “Fryslân feilich foarút”. Wij zetten niet alleen in op het instandhouden en verbeteren van de eigen provinciale infrastructuur, maar ook op het verbeteren van de rijksinfrastructuur en op maatregelen aan gemeentelijke wegennetten. Verder is het onze inzet dat het openbaar vervoer een belangrijke rol blijft spelen. Hiervoor is een nieuw beleidskader in het PVVP opgenomen. Ons streven om de verkeersveiligheid te verbeteren brengt met zich mee dat wij niet alleen inzetten op verbetering van het wegennet, maar ook op educatie en handhaving. Wij hebben onze inzet voor 007 en de daarop volgende jaren geconcretiseerd in het Uitvoeringsprogramma verkeer en vervoer. Daarin is ook opgenomen het Meerjarenprogramma infrastructuur (MPI) 007 -010. Doelenrealisatie 2007 Voortgang afspraken met het Rijk Met het Rijk hebben wij op Landsdeelniveau een Samenwerkingsagenda tot stand gebracht. Hierover heeft twee keer bestuurlijk overleg plaatsgehad. Daarbij zijn afspraken gemaakt over onder andere: • het opnemen van het gebiedsontwikkelingsproject Leeuwarden Zuidwest in het MIRT 009, en het opnemen van het fysieke deel van de Ontwikkelagenda Leeuwarden in de Samenwerkingsagenda; • de relatie met Prorail; • bijdragen voor ‘Quick Wins’ in de vorm van maatregelen voor de bereikbaarheid van Leeuwarden; • beoordeling van het maatregelenpakket voor de bereikbaarheid van Leeuwarden; • de medewerking van het Rijk aan een MIT-planstudie voor De Boontjes; • knooppunt Joure, gemaakte afspraken in relatie tot de definitieve oplossing; • nader overleg over het PVVP. N31 Wâldwei Na lange jaren van voorbereiding is de Wâldwei eind 007 opengesteld voor het verkeer. De regio heeft hiervoor een fikse financiële inspanning geleverd. De officiële opening heeft plaatsgevonden op 1 januari 008 door de Minister van Verkeer en Waterstaat. Van Harinxmakanaal De ‘Verkennende studie opwaarderen Van Harinxmakanaal’ is begin 007 door U vastgesteld. Besloten is dat het kanaal in combinatie met het onderhoud voor de komende jaren wordt geoptimaliseerd naar volledig klasse IV. Tevens is besloten tot het invoeren van

4

spitssluitingen voor de beroepsvaart in Leeuwarden, in combinatie met nachtbediening op het hele kanaal. Een onderzoek naar de wijze van invoering is in 007 gestart en zal in 008 worden afgerond. Meer op de fiets Wij stimuleren het fietsverkeer op verschillende manieren. Samen met gemeenten wordt volop geïnvesteerd om het hoofdfietsroutenetwerk te realiseren; fietsvoorzieningen worden aangelegd en verbeterd. Samen met de gemeenten is ook de uitvoering van het fietsbeleid geëvalueerd; in vergelijking tot andere (Europese) deelnemers aan deze evaluatie scoort onze provincie bovengemiddeld. Onze eigen organisatie heeft samen met Friesland Zorgverzekeraar en de politie Fryslân meegedaan aan de actie ‘Fiets het verschil’. Door op de fiets naar het werk te komen, hebben werknemers geld bijéén gefietst voor een goed doel. Extra trein Leeuwarden – Wolvega Met ingang van eind 007 rijden er op werkdagen vijf extra stoptreinen tussen Leeuwarden en Wolvega. De provincie heeft deze ritten ingekocht voor in ieder geval de dienstregeljaren 008 en 009 met de mogelijkheid tot een jaarlijkse verlenging.

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

- Structurele programmabudgetten

1.830

5.90

5.504

- Tijdelijke programmabudgetten

6.038

5.670

3.618

- Reserves/voorzieningen op expl.

7.475

90.131

88.153

7.94

8.648

107.637 4.953

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Restant afwijking begroting/ rekening

398

-16

613

.05

.049

3

1.978

138

1.841

6.805

1.844

0

1.844

130.351

14.079

6.7

1.97

4.300

5.58

5.81

47

0

47

112.590

135.879

129.360

6.519

1.972

4.547

3.449

5.569

6.899

-1.330

-435

-895

Bedragen x € 1.000 Lasten

- Apparaatskosten Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Structurele programmabudgetten - Tijdelijke programmabudgetten

1.634

89

75

77

85

-8

- Reserves/voorzieningen op expl.

69.444

87.37

85.06

.346

64

.8

Totaal Baten

74.526

93.770

92.677

1.093

-286

1.379

Lasten - Baten

38.063

42.109

36.683

5.426

2.257

3.168

Toelichting op de exploitatie De onderbesteding bij de structurele budgetten is veroorzaakt doordat de bijdrage van derden in het aquaduct eerder is ontvangen, waardoor er in 007 geen gebruik gemaakt hoefde te worden van de voorziening bouwrente aquaduct. Ook de kosten voor voorfinanciering van het project A7 zijn lager uitgevallen. Daarnaast zijn de kapitaallasten lager uitgevallen in verband met de vertraagde oplevering van een aantal projecten. Ook de toerekening van personeelskosten aan Groot Scheeps Vaarwater is lager dan begroot waardoor het provinciaal aandeel in deze kosten lager uitvalt. Er zijn extra baten ontvangen als bijdrage in de baggerwerken deze zijn gebruikt voor een storting in het nazorgfonds voor depot Trijehûs. De bijdrage in schades is hoger uitgevallen, hier tegenover staan ook extra uitgaven

5

voor de kosten schadevaringen en -rijdingen. De hogere bijdrage van Wetterskip Fryslân is ter dekking van extra werkzaamheden die wij verricht hebben voor Wetterskip Fryslân. De kasritmeverschuiving bij de tijdelijke budgetten bedraagt €1.965.000. De grootste projecten zijn: bijdrageregeling fietsverkeer 006 (€ 516.000), onderhoud wegen 007 (€ 345.000), baggeren provinciale vaarwegen (€ 4.000) en achterstallig groot onderhoud 007 (€ 05.000). Bij de reserves/voorzieningen was rekening gehouden met een bijdrage van derden in de Centrale As. Deze bijdrage is niet ontvangen en daarom heeft de vorming van de voorziening ook niet plaatsgevonden. Voor het project A7 is de bijdrage lager uitgevallen dan begroot omdat niet alle voorschotten aangevraagd konden worden doordat het investeringsniveau te laag was, ook hierbij is de voorziening dus lager gevormd dan begroot. Er heeft een hogere toerekening van rentekosten plaatsgevonden bij de reserves Staande Mast Route, RW31, klep Fonejacht en voorziening Groot Scheepsvaarwater, dit vanwege een hoger saldi van genoemde reserve/voorziening.

Investeringen:

Boekwaarde van

Vermeer-

Vermin-

Boekwaarde van

de investeringen

deringen

deringen

de investeringen

Bedragen x € 1.000

per 1-1-007

per 31-1-007

Afgerekende werken

16.371

467

17

16.80

Opgeleverde werken

7.579

3.39

51

10.767

Onderhanden werken

17.780

35.698

.60

31.18

Totaal

41.729

39.404

22.328

58.805

De apparaatskosten zijn onderbesteed omdat er meer uren zijn toegerekend aan de investeringsprojecten.

Toelichting op de investeringen Afgerekende werken: Het betreft hier o.a. de bouwweg t.b.v. aquaduct Woudsend, een aantal MPI-projecten en de vervanging van bedrijfsmiddelen. Opgeleverde werken: Het betreft hier o.a. de projecten N383 Berlikum-St. Annaparochie, Rotonde Workum, Brug Stroobos, N354 brug Scharnegoutum en de aankoop/inrichting depot Zuidwest Fryslân. Onderhanden werken: Hieronder vallen o.a. de volgende grote projecten; Centrale As, N381 MER, Rondweg Franeker-Zuid, Rondweg Woudsend, en de Noordwesttangent.

Voorzieningen: Bedragen x € 1.000

Saldo per

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

313

69



46

met specifieke besteding

31.5

73.775

85.378

4.88

Totaal

31.538

73.844

85.380

43.074

Voorzieningen bestaande risico’s Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen

Toelichting op de voorzieningen Voorziening bestaande risico’s: Het betreft de voorziening Parkeerrekening NV PEB waarin middelen zijn gereserveerd in verband met een eventuele verrekening met betrekking tot de kabels en leidingen.

6

Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen met specifieke besteding: Het betreft hier de voorzieningen voor de exploitatie van het openbaar vervoer, de Brede Doeluitkering Verkeer en Vervoer (BDU) en Grootscheepsvaarwater. Het saldo van openbaar vervoer bedraagt € 14,6 miljoen. Op dit moment is een bedrag van bijna € 8 miljoen gereserveerd voor infrastructuur 3e trein Sneek, de OV-chipkaart en extra ophoging treinperrons. Bij de BDU resteert een saldo van € 17,6 miljoen. Het saldo is grotendeels gereserveerd voor o.a. de projecten Stroobossertrekweg, rondweg Franeker, rondweg Gorredijk, Luktkepost-Augustinusga, rondweg Buitenpost, knooppunt Joure, Centrale As en overige gemeentelijke infrastructuur. De voorziening Grootscheepsvaarwater heeft een saldo van € ,9 miljoen. Dit saldo wordt gebruikt voor verbeteringswerken aan het Prinses Margrietkanaal en Van Harinxmakanaal. Naast deze voorzieningen zijn er een aantal voorzieningen die betrekking hebben op investeringwerken die door derden gefinancierd worden. Hier geldt dat na afrekening de voorziening beëindigd zal worden. Dit zijn oa. Middelseeroute en Greuns. De voorziening financieel beheer Lits Lauwersmeerroute zal worden opgeheven na afrekening van deze projecten.

II. Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

2.1 Planvorming en -programmering Doel

Rapportage

Het bieden van heldere, actuele en

• Het PVVP 006 vormt een actueel beleidskader. In het Coalitieakkoord

breed gedragen beleidskaders; inzichtelijke programmering van

007-011 hebben wij hierbij nieuwe accenten aangegeven. • Het Uitvoeringsprogramma 008 geeft een overzicht van alle investeringen

investeringen en overige inspan-

en overige inspanningen. De Noordelijke Rekenkamer heeft aanbevelingen

ningen; inzicht in effecten van

gedaan voor verbetering van het Uitvoeringsprogramma. Mede als uit-

beleid.

vloeisel hiervan stellen wij een monitoringprogramma voor het PVVP op en beschrijven in het Uitvoerings-programma naast de stand van zaken, de relatie tussen de inspanningen en de te bereiken beleidsdoelen.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Een actuele visie op verkeer en

Deze is verwoord in het PVVP.

vervoerbeleid en de uitwerking daarvan. . Bestuurlijke uitspraken over het gewenste onderhoudsniveau

In februari 006 heeft u aan de hand van de nota ‘Strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur’ een besluit genomen over het gewenste

van provinciale wegen en vaar-

onderhoudsniveau. Voor het structurele onderhoud is daarbij gekozen voor

wegen.

een scenario met meerkosten voor werken in avond-, nacht- en weekenduren, milieudoelstellingen voor teerhoudend asfalt, onderhoud oevers, schilderwerk en schoonmaak kunstwerken, preventief onderhoud camera’s en mechanisch elektrisch onderhoud. Op basis van het Coalitieakkoord 007-011 is als ombuiging teruggegaan naar een scenario zonder deze elementen. In de begroting 008 is dit expliciet verwoord.

7

Gewenste resultaten 3. Jaarlijks inzicht in ontwikkelin-

Rapportage De effecten en ontwikkelingen worden jaarlijks weergegeven in de monitor

gen en effecten van beleid door

verkeer en vervoer, die in SNN-verband wordt opgesteld. In 007 is een

middel van een rapportage;

uitgebreide monitor opgesteld in de vorm van een Beleidseffectrapportage.

waar nodig bijstellingen van

Deze rapportage krijgt u in 008 ter kennisgeving toegezonden.

beleid. 4. Een jaarlijks terugkerend overzichtelijk uitvoeringsprogramma,

Wij hebben u het uitvoeringsprogramma 008 tegelijkertijd met de begroting 008 ter kennisgeving doen toekomen.

opgesteld voor 008.

2.2 Verbetering provinciale infrastructuur Doel

Rapportage

Een verbeterd en uitgebreid pro-

De werken aan het provinciale wegen- en vaarwegennet zijn voorbereid en

vinciaal wegen- en vaarwegennet

uitgevoerd conform de uitgangspunten van het PVVP. De majeure projecten

overeenkomstig het PVVP.

die in een uitbreiding van het wegennet voorzien zoals de Centrale As, de Noordwesttangent en de N381 zijn verder voorbereid.

Gewenste resultaten 1. De wegenprojecten die voortvloeien uit het PVVP en die zijn

Rapportage De voorbereiding en uitvoering van de projecten in 007 is conform het Uitvoeringsprogramma verlopen. De optredende vertraging bij de volgende

opgenomen in het Uitvoerings-

projecten is aangepast in het Uitvoeringsprogramma 008 : N355 Wyldpaed

programma verkeer en vervoer

(planaanpassing), N356 Brantgum , N356 Afslag De Tike (samenhang

(onderdeel Meerjaren

Centrale As), N357 Hijum-Finkum (scopewijziging), N358 Lutkepost-

Programma Infrastructuur (MPI)

Augustinusga (grondverwerving), N359 Kruispunt Workum (grondverwerving

zijn voorbereid en uitgevoerd

fase), N359 Fietsvoorziening brug Tjerkwerd (samenhang met Tjerkwerd-

overeenkomstig de daarin opge-

Parrega) en N359 Siegerswoude (scopewijziging/dekking).

nomen planning. . De vaarwegenprojecten die zijn

Ook deze projecten die onder meer in het kader van het Fries Meren Project

opgenomen in het

worden uitgevoerd, zijn opgenomen in het Uitvoeringsprogramma. De voor-

Uitvoeringsprogramma verkeer

bereiding en uitvoering van de projecten is in 007 goed verlopen, maar er

en vervoer (onderdeel MPI) zijn

is vertraging opgetreden bij volgende projecten: Staande Mastroute (grond-

voorbereid en uitgevoerd over-

verwerving), Projecten Slotermeer (aanlegvergunning) en Bajonet

eenkomstig de daarin opgeno-

Oudeschouw (WRO procedure).

men planning.

2.3 Instandhouding provinciale infrastructuur Doel

Rapportage

1. Een goed aangelegd, beheerd

Het provinciaal vaarwegbeheer bevat ca. 650 kilometer vaar-weg voor zowel

en onderhouden netwerk van

de beroepsvaart als de recreatievaart. Het provinciaal vaarwegbeheer omvat

(vaar)wegen en daarin opgeno-

tevens de bediening van 65 beweegbare bruggen en 17 sluizen. Het provin-

men provinciale eigendommen

ciaal wegbeheer betreft ca. 50 kilometer hoofdrijbaan, ca. 130 kilometer

dat voldoet aan de uitgangs-

parallelweg en ca. 00 kilometer fietspad, plus de daarbij behorende vele

punten van het PVVP, voldoet

vaste kunstwerken.

aan de wettelijke vereisten en

8

vastgestelde beleidskaders,

In 007 is hieraan uitvoering gegeven door de aanleg van nieuwe wegen

veilig gebruikt kan worden,

dan wel aanpassingen aan bestaande wegen en vaarwegen, het oplossen

afgestemd is op de specifieke

van onveilige situaties door uitvoering van kleinschalige maatregelen zoals

Doel

Rapportage

gebruiker, duurzaam in stand

fiets- en snelheidsmaatregelen in combinatie met de vernieuwing van

gehouden wordt en beschikbaar

deklagen op een aantal wegen en de uitvoering van groot baggeronder-

is.

houd op de vaarwegen. Voor het overige is langs het gehele areaal van wegen, vaarwegen en kunstwerken het dagelijks onderhoud uitgevoerd conform de daarvoor geldende kaders. De uitgevoerde werken zijn tot stand gekomen op basis van de uitgangspunten van het PVVP m.b.t. veiligheid, bereikbaarheid en beschikbaarheid en gefinancierd uit middelen voor beheer en onderhoud, het MPI (Meerjaren-programma Infrastructuur), de Knelpuntenpot, Versnellingslijst, middelen van het convenant Grootscheepsvaarwater en diverse vormen van exogene financiering zoals de BDU (rijks)middelen, Europese middelen, bijdragen van gemeenten enz.

Gewenste resultaten

Rapportage

Het doelmatig instandhouden van

De brug- en sluisbediening is uitgevoerd overeenkomstig het door de

het (vaar)wegennet en daarin

provincie vastgestelde bedieningsregiem. Verder is de bediening mede

gelegen provinciale eigendommen

namens de gemeente Opsterland en de gemeente Ooststellingwerf verzorgd

onder andere door functioneel

van bruggen op de Turfroute en ten behoeve van diverse andere brug-

beheer en onderhoud van wegdek,

beheerders in combinatie met afstandsbediening.

bermen en bermsloten, oevers, bruggen en sluizen, bebording en

De bruggen en sluizen worden regelmatig geïnspecteerd en schoon

bebakening en overige voorzienin-

gehouden. Daar waar nodig wordt onderhoud gepleegd. Groot onderhoud

gen voor het weg- en vaarweg-

staat op de meerjarenplanning. In het kader daarvan zijn enkele bruggen

verkeer. Het toezien op een veilig

geschilderd, zijn sluisdeuren gerepareerd en wanden hersteld.

ge-bruik, garanderen van de gereglementeerde afmetingen

De afdeling Beheer en Onderhoud beheert en onderhoudt een aantal

voor de gebruikers en bediening

oorlogsgraven volgens afspraak met de stichting ‘40-45 als ware het in

van bruggen en sluizen volgens

eigendom.

de vastgestelde provinciale verordeningen.

Voor wat betreft Grootscheepsvaarwater is geconstateerd dat de beschikbare middelen geen gelijke tred hebben met wat er nodig is voor het instandhouden van de oeververdediging. Enkele noodreparaties waren noodzakelijk. Convenant Grootscheepsvaarwater / Commissie Brinkman; beheer en financiering Noordelijke vaarwegen. In vervolg op de kamerbehandeling van het advies van de commissie Brinkman (over het opheffen van zoveel mogelijk specifieke uitkeringen) heeft het Rijk, d.m.v. Rijkswaterstaat, de beide Noordelijke provincies verzocht in gezamenlijk overleg te zoeken naar een oplossing voor de geconstateerde problemen. Er is een principe-besluit met de minister dat de kanalen in beheer en onderhoud blijven bij de provincies, verder wordt het Van Harinxmakanaal afgekocht en voor het Prinses Margrietkanaal de gewenste rapportage systematiek van Rijkswaterstaat ingevoerd. Langs de overige provinciale vaarwegen is veel onderhoudswerk verricht. De onderhoudswerkzaamheden hebben bestaan uit damwandreparaties, weghalen van ondieptes, reparaties aan afrastering, snoeien, maaien van oevers, verwijderen van gevaarlijke objecten die niet in de vaarweg thuishoren, schoonhouden en conserveren van kunstwerken (voornamelijk bruggen) en het beheren van diverse baggerdepots. Ten aanzien van de oevers is

9

Gewenste resultaten uitgevoerd

Rapportage grootonderhoud gepleegd door damwand te vervangen door nieuwe damwand of door een natuurvriendelijke oever. In opdracht van de Marrekrite is gewerkt aan het onderhoud en verbeteren van recreatieve voorzieningen langs de provinciale vaarwegen. Verder zijn drempels in de vaarwegen weggebaggerd en is de baggeronderhoudsplanning geactualiseerd, waarvan delen in 007 zijn uitgevoerd. De wildvoorzieningen zijn op peil gehouden. Zoals aangegeven bij de toelichting op de investeringen zijn werken uitge-

gestart

voerd en functioneel in gebruik genomen. Diverse kleinschalige veiligheidsaanpassingen met geringe investeringen ter voorkoming van hinder en ergernis bij weggebruikers zijn uitgevoerd als onderdeel van de Knelpuntenpot 007. Er zijn, conform planning, een drietal bestekken m.b.t. Groot Onderhoud aanbesteed en uitgevoerd. In samenhang met het onderhoud is op deze wijze uitvoering gegeven het provinciale beleid m.b.t. de inrichting van de

gepland

weg naar de wegcategorie overeenkomstig het PVVP. In 007 is een poging gedaan om samen met RWS Fryslân in één bestek de gladheidbestrijding voor alle provinciale en rijkswegen aan te besteden. Vanwege te hoge inschrijvingen van de markt is hierop niet gegund en hebben provincie en Rijk weer ieder voor zich aanbesteed. Hierdoor heeft de provincie toch nog marktconform kunnen gunnen. De samenwerking met RWS Fryslân op het gebied van meteorologie en gladheidmeldsysteem (GMS) is in 007 gecontinueerd. Uitvoering is gegeven aan de realisatie van hoogwaardige OV voorzieningen, zoals het plaatsen van busperrons en abri’s en het verbeteren van de OV toegankelijkheid voor minder validen. Het beheer en onderhoud van de in 006 in eigendom gekregen lichtmasten langs provinciale wegen is aanbesteed (en gegund) aan marktpartijen (m.i.v. 008). Per 1 januari 008 is de Gemeenschappelijke Regeling tussen Wetterskip Fryslân en provincie Fryslân beëindigd op initiatief van Wetterskip Fryslân. De taken die het waterschap voor de provincie verrichtte worden in 008 anders georganiseerd.

2.4 Openbaar Vervoer Doel

Rapportage

1. Een openbaar vervoersysteem,

Dit doel is vastgelegd in het PVVP 006 en vormt ons uitgangspunt bij de

waarbij de wijze van ontsluiting

30

aanbestedingen van het OV. De aanbesteding is verdeeld over een aantal

en het voorzieningenniveau

concessies: Noord- en Zuidwest-Fryslân, Leeuwarden, Zuidoost-Fryslân en

afhangt van de vraag.

Waddeneilanden

Doel

Rapportage

Het aantal reizigers is dit jaar gestegen. Vooral in Noord- en Zuidwest-Fryslân is de toename opvallend. Dit wordt vooral veroorzaakt door de uitbreiding van het aantal busritten en het succes van de dalkaartjes. . Elke kern bereikbaar per openbaar vervoer.

• In het PVVP 006 is dit doel verwoord als elk dorp bereikbaar per openbaar vervoer. • In de concessies Noord- en Zuidwest-Fryslân is dit bereikt bij de aanbestedingen. Dorpen worden in elk geval bediend met “de Opstapper” • In Zuidoost-Fryslân is dit in 007 nagenoeg volledig bereikt.

3. Een aanzienlijk kortere reistijd

• Het Kabinet heeft op 16 november 007 besloten niet over te gaan tot de

per openbaar vervoer tussen

aanleg van de Zuiderzeelijn. Daarmee is het proces van de Zuiderzeelijn

Noord-Nederland en de

stopgezet. Het Kabinet werkt met de regio een Regiospecifiek Pakket (RSP)

Randstad.

uit. De Tweede Kamer heeft het Kabinet in een motie gevraagd bij de regie en uitvoering van dit pakket de verantwoordelijkheid zoveel mogelijk bij de regio te leggen. • De Tweede Kamer vraagt het Kabinet naast het RSP € 160 miljoen beschikbaar te stellen voor maatregelen om de rijtijden per spoor van en naar de Randstad te verbeteren. • Het RSP bevat middelen voor versterking van de ruimtelijke en economische structuur en verbetering van de bereikbaarheid. In ieder geval komt er geld beschikbaar voor de bereikbaarheid van Leeuwarden. Over een aantal belangrijke projecten worden begin 008 nadere afspraken gemaakt.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Een openbaar vervoernet,

• Voor de concessie gebieden Noord- en Zuidwest Fryslân en Leeuwarden is

bestaande uit drie deelsystemen

dit gerealiseerd met ingang van de nieuwe concessies (10 december 006

attractief collectief openbaar

en 1 januari 008). Voor Zuidoost Fryslân hopen wij dit te realiseren met

vervoer, collectief openbaar

ingang van de nieuwe concessie (14 december 008). Vooruitlopend daar-

vervoer en individueel openbaar

op wordt in de concessie zuidoost daar waar mogelijk/wenselijk dit ook in

vervoer, dat door de vervoer-

praktijk gebracht.

ders wordt uitgevoerd conform

• Om te bevorderen dat het vervoer wordt uitgevoerd conform de concessie

de concessies en aansluit bij de

werken we een systeem van concessiebeheer uit. Dit systeem is in concept

vraag naar openbaar vervoer.

gereed. Resultaten verwachten we in 008. • Aanbieders op de Waddeneilanden zien geen heil in het vraaggericht openbaar vervoer (de opstapper). Dit heeft bijgedragen aan het “mislukken” van de aanbesteding op 3 van de 4 eilanden. Alleen het vervoer op Schiermonnikoog is gegund. Voor de overige eilanden blijft de insteek bij een nieuwe aanbesteding, onderhands of openbaar, het stimuleren van vraaggerelateerd vervoer.

31

Gewenste resultaten

Rapportage • Het groeiende aantal treinreizigers op het regionale spoor, in combinatie met technische storingen van het treinmaterieel, leverde capaciteitsproblemen op. In 007 zijn door Arriva  nieuwe treinen besteld. Deze worden over twee jaar geleverd. Tot deze geleverd worden zal bij capaciteitsproblemen vervangend busvervoer worden ingezet. Dit vindt met name in de provincie Groningen plaats. • Vanaf 10 december 007 rijden er op werkdagen vijf extra stoptreinen tussen Leeuwarden en Wolvega. Deze worden betaald uit de BDU. • In Noord- en Zuidwest Fryslân zijn er knelpunten ontstaan met betrekking tot het busvervoer die voor bewoners nadelig uitpakten. Deze zijn naar nagenoeg ieders tevredenheid met maatwerkoplossingen opgelost.

. Randvoorwaarden gecreëerd en

• In 007 is de bestuursovereenkomst van de minister van V&W “toeganke-

afspraken gemaakt voor het

lijke haltes in het stads- en streekvervoer” ondertekend. Wij streven ernaar

verbeteren van de haltevoorzie-

dat in de periode tot en met 015 44% van de haltes in Fryslân toeganke-

ningen in Fryslân en de aanleg

lijk zal zijn. Tevens is, om gemeenten te stimuleren hier aan mee te doen,

van ministations. Handhaving dan wel verhoging van het

vanuit de BDU een subsidieregeling in het leven geroepen. • In 007 is gestart met het toegankelijk maken van provinciale haltevoor-

gebruik van het openbaar ver-

zieningen. In de periode 008-010 zullen circa 00 haltes toegankelijk

voer, zodanig dat de verhou-

worden gemaakt.

ding tussen kosten en inkomsten minimaal gelijk blijft dan wel verbetert.

• Bij de heroverwegingen in het kader van het bestuursakkoord is besloten vooralsnog alleen Joure als ministation uit te voeren. • Aan deze doelstelling is voldaan. De kostendekkingsgraad kwam in 007 uit op ongeveer 4%. In 006 was dit 41%. Deze kostendekkingsgraad wordt op de achtergrond gebruikt om de effecten van nieuw beleid/ andere inzet van OV middelen en lijnen te toetsen.

3. Een nader te beschrijven voorzieningenniveau van het

• In 007 hebben we de provinciale bijdrage voor CVV projec-ten gestopt. De reden hiervoor is dat met het huidige OV-beleid een fijnmazig OV-net

Collectief Vraagafhankelijk

ontstaat waardoor het CVV in principe overbodig is geworden.

Vervoer.

De opstapper heeft die taak overgenomen. • Bij de aanbesteding van Noord- en Zuidwest-Fryslân heeft een vijftal gemeenten gebruik gemaakt van de mogelijkheid om een uitvraag te doen naar de kosten van de aanvulling van de opstapper met deur-halte vervoer. Vijf gemeenten hebben dit ook daadwerkelijk afgenomen. Ten behoeve van de aanbesteding in Zuidoost Fryslân is een onderzoek gestart naar de mogelijkheden om openbaar vervoer en doelgroepen vervoer te combineren. • Het aantal buurtbusprojecten (7) en het voorzieningenniveau dat deze projecten bieden blijft gelijk aan voorgaande jaren.

4. Overeenstemming met het Rijk

Het Kabinet heeft op 16 november 007 besloten niet over te gaan tot de

en anderen betrokken overhe-

aanleg van de Zuiderzeelijn. Daarmee is het proces van de Zuiderzeelijn stop-

den ter realisering van de snelle

gezet. Het Kabinet werkt met de regio een Regiospecifiek Pakket (RSP) uit.

spoorverbinding Noorden –

De Tweede Kamer heeft het Kabinet in een motie gevraagd bij de regie en

Randstad.

uitvoering van dit pakket de verantwoordelijkheid zoveel mogelijk bij de regio te leggen. Ook vraagt ze het Kabinet naast het RSP € 160 miljoen beschikbaar te stellen voor maatregelen om de rijtijden per spoor van en naar de Randstad te verbeteren. Het RSP bevat middelen voor versterking van de ruimtelijke en economische structuur en verbetering van de bereik-baarheid. In ieder geval komt er geld beschikbaar voor de bereikbaarheid van Leeuwarden. Over een aantal belangrijke projecten worden begin 008 nadere afspraken gemaakt.

3

2.5 Samenhang verkeer en vervoer beleid in relatie met andere overheden Doel

Rapportage

Een samenhangend verkeer en ver-

De provinciale visie op het samenhangende verkeer- en vervoersysteem is

voersysteem ongeacht de verant-

neergelegd in het PVVP 006. Wij hebben de ons ten dienste staande

woordelijke overheidsinstantie.

beleidsinstrumenten gericht op het realiseren van deze visie.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Financiering van gezamenlijke

• Aan de Friese gemeenten zijn bijdragen toegekend voor infrastructurele

prioriteiten.

projecten uit de BDU verkeer en vervoer, en uit de bijdrageregeling fietsverkeer. Het PVVP is hierbij het kader. • Met de gemeente Leeuwarden zijn afspraken gemaakt over het opzetten van een Mobiliteitsfonds en over een maatregelenpakket voor de periode t/m 011. • Met het Rijk zijn afspraken gemaakt inzake stortingen in het Mobiliteitsfonds voor zogenaamde Quick Wins in het kader van de netwerkaanpak.

. Afstemming met Friese gemeenten en Rijkswaterstaat Noord-Nederland, politie en justitie.

• Met ongeveer de helft van de Friese gemeenten is een samenwerkingsagenda in concept opgesteld; in 008 zullen we de samenwerkingsagenda voor alle Friese gemeenten afronden. • Met het Rijk is een samenwerkingsagenda opgesteld op SNN-niveau. • Periodiek overleg heeft plaatsgevonden via OVVF en ROF.

3. Samenwerking met andere

Deze samenwerking is vormgegeven via SNN en IPO.

provincies.

2.6 Rijksprojecten Doel

Rapportage

Een verbeterde doorstroming en

In 007 is voortvarend verder gewerkt aan de voorbereiding en uitvoering

veiligheid op rijkswegen in en naar

van de rijksprojecten. De ongevalgegevens op de Rijkswegen in onze

Fryslân.

provincie laten wat betreft hat aantal ernstige ongevallen (dodelijke slachtoffers en ziekenhuis gewonden) de volgende ontwikkeling zien. 2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

34

3

33

30

7

33

30

totaal Gewenste resultaten

Rapportage

1. Uitgevoerde afspraken van de provincie Fryslân met het Rijk: - de A31 Waldwei;

De Wâldwei is eind 007 opengesteld voor het verkeer.

- de A31 Haak om Leeuwarden;

In 007 is de provincie gestart met de ontwikkeling van het Ontwerp Tracébesluit (OTB) voor de rijksweg 31 Haak om Leeuwarden. Op dit moment heeft het project een vertraging van ongeveer 4 maanden door vraagstukken met betrekking tot de scope van het project, de daarmee samenhangende kosten en onzekerheid over de te hanteren berekeningsmethodiek voor het besluit luchtkwaliteit.

- de zuidelijke rondweg A7 Sneek;

Het project Rijksweg 7 Sneek ligt op koers in 007. De uitvoering is volop aan de gang. Alleen in de kruising met de Akkerwinde is vertraging ontstaan van enkele maanden als gevolg van de moeizame aanbestedingsprocedure.

33

Gewenste resultaten

Rapportage

- en N31 Harlingen – Afsluitdijk.

De uitvoering van de N31 Zurich – Harlingen loopt volgens planning en het project zal in 009 worden opgeleverd.

- het knooppunt Joure.

De aanbestedingen voor een tijdelijke oplossing is in 007 opgestart. Echter in afwachting van de definitieve besluitvorming over de inzet van de ZZLgelden is de aanbesteding voorlopig stopgezet. Met de inzet ZZL - gelden is er zicht op een structurele oplossing.

. Uitgevoerde afspraken van de

. Voltooiing heeft al in 004 plaatsgevonden.

Provincie Fryslân met Samenwerkingsverband Noord Nederland (SNN) over het voltooien van de Emslandlinie (Duitsland) en de A8 MeppelZwolle

2.7 Gedrag Doel

Rapportage

1. Veilig gedrag van verkeersdeel-

In 007 is een laagterecord bereikt in het aantal dodelijke verkeersslachtoffers

nemers.

. Keuze voor een vorm van vervoer die de kans op congestie

(30); het meerjarengemiddelde zit op het niveau van de PVVP-doelstelling 010.

Wij hebben het gebruik van de fiets, het openbaar vervoer en het carpoolen gestimuleerd.

vermindert. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het in het PVVP opgenomen beleid ten aanzien van gedragsbeïnvloeding verkeersveiligheid wordt gerealiseerd voor de periode tot en met 010. Dit houdt in dat: - het verkeerseducatiecentrum (VEC) in Drachten functioneert; - met een trekkende rol van de provincie de tweede fase van het VEC is gerealiseerd, het Educatie- en Kenniscentrum;

34

• Het faillissement van het VEC en de daaropvolgende doorstart hebben een vertraging opgeleverd voor de realisatie van de tweede fase naar 008.

Gewenste resultaten

Rapportage

- er per gemeente een actieplan

• Menaldumadeel heeft zich gemeld als 5ste deelnemer aan de Actie

verkeersveiligheid is;

-5% verkeersslachtoffers in 010, met vier andere gemeenten wordt nog gesproken.

- er in 007 ten minste 75 scholen beschikken over het Fries Verkeersveiligheidslabel; - de samenwerkingsovereen-

• Het Verkeersveiligheidslabelprogramma wordt uitgevoerd door CEDIN; eind 007 waren er 44 scholen gelabeld en zijn er nog 31 in traject. Het gehele programma loopt tot en met het jaar 010. • De op 30 maart 005 gesloten samenwerkingsovereenkomst tussen het

komst is met politie en justitie

Openbaar Ministerie, de politie Fryslân en de provincie Fryslân zorgt voor

leidt tot projecten inzake

voldoende onderlinge afstemming. De overeenkomst loopt in maart 009 af.

verkeershandhaving. - het verkeersveiligheidsproject Noordoost Fryslân is geëvalueerd.

• Na evaluatie met positief resultaat is besloten het verkeersveiligheidproject Noord-Oost Fryslân tot en met het jaar 010 voort te laten zetten.

. We willen bereiken dat: - het aandeel van de fiets in het aantal van de verplaatsingen tot

• Om het fietsverkeer te stimuleren is samen met de gemeenten geïnvesteerd in het uitbreiden en verbeteren van het hoofdfietsroutenetwerk.

7,5 kilometer op hetzelfde peil

Daarnaast is bij een aantal grote werkgevers (waaronder de provincie

blijft, en groeit voor verplaatsin-

Fryslân) in Leeuwarden een actie gevoerd om werknemers te stimuleren

gen t/m 15 kilometer.

met de fiets naar het werk te gaan. In de Beleidseffectrapportage Verkeer en Vervoer Noord Nederland 006 wordt geconstateerd dat het effect van het fietsbeleid op dit moment nog niet goed kan worden bepaald. Een beter monitoringsysteem moet hier verbetering in brengen

- inwoners voldoende geïnformeerd zijn inzake verplaatsings-

• In 007 is de digitale fietsrouteplanner ontwikkeld en is in maart 008 beschikbaar gekomen.

mogelijkheden en voorzieningen op het gebied van fietsen, openbaar vervoer en carpoolen. - de bezettingsgraad van auto’s

• De provincie Fryslân meet sinds 1999 elke twee jaar de bezettingsgraad

rond de stedelijke centra stijgt

van personenauto’s. Dit is het gemiddelde aantal personen per auto. Bij de

van 1,5 nu naar 1,33 in 00.

vorige meting in 004 was het 1,6. Nu is de geconstateerde gemiddelde bezetting opgelopen tot 1,30. Ook het aantal auto’s dat op Friese carpoolterreinen wordt geparkeerd neemt jaarlijks toe. In 1997 stonden op een werkdag gemiddeld 380 auto’s op Friese carpoolplaatsen; in 006 is dit gestegen naar bijna 700 geparkeerde auto’s. Het aantal geparkeerde fietsen op carpoolterreinen schommelt al een aantal jaren rond de 60 per dag.

35

De provincie Fryslân vervult een actieve rol bij het stimuleren van carpoolen. Zo worden nieuwe carpoolterreinen aangelegd en bestaande terreinen waar nodig vergroot. Verder ondersteunt de provincie Fryslân de carpool-website www.carpooldate.nl waarvan het aantal inschrijvingen de laatste jaren een duidelijke stijging vertoont en organiseren we publiekscampagnes om carpoolen te stimuleren. - het goederenvervoer in goede

36

• Met de goederenvervoersector wordt samengewerkt, onder andere in de

banen wordt geleid in overeen-

SNN-werkgroep goederenvervoer. Ook daarnaast heeft overleg plaatsge-

stemming met het PVVP.

vonden, onder andere gericht op het stimuleren van vervoer over water.

3.3 PROGRAMMA 3 - WETTER Portefúljehâlder: C. Schokker-Strampel

I. Beliedsdoel(en) foar it programma Wat woene wy berikje en wat hat it programma koste? It hawwen en it hâlden fan in feilige en bewenbere provinsje en it yn stân hâlden en fuortsterkjen fan sûne en linige wettersystemen, wêrby’t in duorsum gebrûk garandearre bliuwt. It giet dêrby om wettersystemen, dêr’t ekonomyske en ekologyske ûntjouwings mei-inoar yn lykwicht binne. Doelrealisaasje 2007 Dat hege abstraksjedoel is opnommen yn it twadde wetterhúshâldingsplan en foarmet it takomstbyld dêr’t de provinsje op ta wol. Dat doel moat yn 015 berikt wêze. Yn de ferskate tema’s is dat útwurke. Efkes weromsjen Sûnt de tachtiger jierren fan de foarige ieu riedt de provinsje him ta op de gefolgen fan feroarings fan it klimaat. Op basis fan ferskate stúdzjes – net allinne fan de provinsjes sels mar ek fan oare partijen lykas it Ryk en it wetterskip - is alle jierren troch de basis lein foar it meitsjen fan in fiergeande kar foar ús takomstich wetterhúshâldkundich belied. De earste twa provinsjale wetterhúshâldingsplannen tsjûgje dêrfan. Yn 006 is mei de tariedings foar it tredde plan begûn. Tsjin dy eftergrûn hawwe Provinsjale Steaten yn 007 rûchwei de koers útset foar it wetterhúshâldingsbelied foar de lange termyn. Yn dat ferbân binne 4 jannewaris, 1 febrewaris en 19 desimber 007 datums dy’t yn it ûnthâld hingjen bliuwe. Dat beliedsfjild stiet de lêste tiid yn it brânpunt fan ‘e belangstelling, net yn it lêste plak troch hoe’t Al Gore sûnt ein ferline jier de gefolgen fan de klimaatferoarings by it grutte publyk yngeand yn it omtinken bringt. In protte minsken dy’t de film sjoen hiene, giene nei hûs yn de oertsjûging dat de minskheid it broeikaseffekt sa fersterke hat dat de ierde op ‘e râne fan de ôfgrûn stiet. It tredde wetterhúshâldingsplan sil op syn lêst fêststeld wurde op  desimber 009. Op grûn fan de Steateútspraken fan dit jier kin sein wurde dat de wettersystemen de kommende jierren sa ynrjochte wurde dat de ferskate gebrûksfunksjes sa goed mooglik betsjinne wurde. Dat hâldt ûnder oaren yn dat: • ús provinsje foar de langere termyn befeilige is tsjin oerstreamings fan Noardsee, Waadsee en Iselmar; • de polders dy’t leger lizze as de Fryske boezem, beskerme binne tsjin oerstreaming út de boezem wei; • de gemaal- en opfangkapasiteit genôch is om sa min mooglik wetteroerlêst te krijen; • de kwaliteit fan ús oerflakte- en grûnwetter fierder ferbetterje sil.

37

Wichtich yn it provinsjale beliedsfoarmingsproses wiene it ôfrûne jier de ferkiezings fan Provinsjale Steaten en de wikseling fan de wacht dy’t dêr út fuortkaam. De nije Steaten binne sa goed mooglik bypraat oer it beliedsfjild wetter en de relevante ûntjouwings. Sa’t niis al oanjûn is, hawwe de Steaten yn de nije gearstalling dit jier al gear west oer de tariedings fan it nije wetterhúshâldingsplan. It seit himsels dat der noch in protte wetter troch ús Fryske boezem streame moat ear’t alle foarnimmens útfierd wêze sille. Oan de oare kant jout de belutsenens en ienriedigens fan oerheden en maatskippij it betrouwen dat der in breed draachflak bestiet om de maatregels dy’t as needsaaklik beskôge wurde, út te fieren.

Ynset fan middels Eksploitaasje:

Rekken 006

Begrutting 007 nei wiziging

Rekken Ôfwiking 007 begrutting/ rekken

- Strukturele programmabudzjetten

.944

.61

.5

- Tydlike programmabudzjetten

.006

341

50

Mutaasje reserves

Restant ôfwiking begrutting/ rekken

9

0

9

90

90

0

Bedraggen x € 1.000 Lesten

- Reserves/foarsjennings út ekspl.

0

78

687

41

0

41

- Apparaatskosten

1.07

1.173

784

389

0

389

Subtotaal lêsten tema’s

6.023

4.502

3.973

529

90

439

855

1.075

864

10

0

10

6.878

5.577

4.837

739

90

649

- Strukturele programmabudzjetten

819

17

45

-9

0

-9

- Tydlike programmabudzjetten

19

5

0

5

5

0

0

685

644

41

0

41

Baten mei-inoar

1.038

927

890

37

25

12

Lesten - Baten

5.839

4.650

3.948

702

65

638

- Bedriuwsfieringskosten Lesten mei-inoar Baten

- Reserves/foarsjennings út ekspl.

Taljochting eksploitaasje By de tydlike budzjetten bedraacht de kasritme-oergong € 65.000. De apparaatskosten binne leger útfallen, om’t der gjin nije Wettersysteemrapportaazje west hat (de lêste wie yn 006). Ûndersyk is benammen útbestege en hat allinne tiid foar begelieding koste. De ynspannings foar regleminten en oarderings is tafallen, om’t ien en oar troch it Ryk ophâlden is. De tiidsbesteging foar de Ramtrjochtline Wetter is ek tafallen, om’t wy de lesten mei Grinslân diele. Boppedat hat it Ryk de nasjonale desimbernota ôfsketten. De stúdzjes FLOWS, fariabel peilbehear Fryske boezem en fergrutting Fryske boezem binne ein 006, begjin 007 ôfsletten en hawwe dêrtroch yn 007 gjin tiid koste.

Foarsjennings: Bedraggen x € 1.000

Saldo per

Saldo per

31-1-006

Lêsten

Baten

31-1-007

0

0

0

0

spesifike besteging.

.19

651

687

.164

mei-inoar

2.129

651

687

2.164

Besteande risiko’s Foarsjennings foar fan tredden krigen middels mei

38

Taljochting op de foarsjennings Grûnwetterplan De foarsjenning Grûnwetterplan wurdt fied mei de grûnwetterheffing en de leezjes grûnwetterwinning. Ek wurdt rinte tafoege oan de middels yn de foarsjenning. Dy baten kamen foar 007 praktysk oerien mei de rûzing. De fieding en besteging binnen basearre op it twadde provinsjale wetterhúshâldingsplan 000-008, dêr’t yn ‘e Grûnwetterwet rekken mei hâlden wurdt. De middels yn de foarsjenning binne yn 007 brûkt foar: • Ûndersyk grûnwetter, ûnder oaren ferdroegingsprojekten • Behear grûnwettermjitnet • Apparaatskosten foarsafier’t dat yn it ramt fan de regeljouwing fan de Grûnwetterwet past. Skea Grûnwetterplan Foar it grûnwetterbehear is in foarsjenning opset om sekuer mei skeaclaims om te gean. Dat kin bygelyks ynhâlde dat de provinsje by takenning fan bepaalde claims in stikje foarfinansiering foar eigen rekken nimt. Mei it each op de stân fan de foarsjenning bliuwt tafoegjen oan it skeafûns út, soks neffens de beslútfoarming yn it wetterhúshâldingsplan fan 000.

II. Tema’s Wat hawwe wy dien (hawwe wy dien wat wy dwaan moasten)?

3.1 Planfoarming

Doel

Rapportaazje

In adekwate planstruktuer foar de

De nije Wetterwet leit noch hieltyd by de Twadde Keamer fan ‘e Steaten-

wetterhúshâlding.

Generaal. De besteande planstruktuer bliuwt, wylst der in bettere ôfstimming mei romtlike oardering (struktuerfisy) komt.

39

Winske risseltaten 1. In foardere planproses dat opti-

Rapportaazje It proses is in ein foardere. Wy hawwe provinsjale steaten yn harren

maal ôfstimd is mei de oare oer-

gearkomste fan 19 desimber 007 oer de fuortgong fan de tariedings

heden, mei geregelde oandacht

ynformearre.

foar de publike partisipaasje. De fierdere útwurking is opnaam yn de oare tema’s fan dit pogramma.

3.2 Feiligens, ynrjochting wettersystemen en oerflaktewetterkwantiteit

Doel

Rapportaazje

Feilige kearings tsjin see-, Iselmar-,

De wetterkearings dy ‘t neffens de lêste hifking fan de feiligens net oan

bûten-, polder- en beekwetter yn

de noarm foldienen, binne troch it Ryk opnaam yn it lanlike heechwetter-

de hiele provinsje en genôch

beskermingsprogramma. Wetterskip Fryslân is begûn mei de tarieding fan

útwetterings- en/of bergings-

de earste fersterkings.

kapasiteit. By de oanlis, oanpassing en behear fan de wetterkearings wurdt rekken hâlden mei de wearden fan lânskip, natuer en kultuerhistoarje. Duorsume ôfwettering fan Fryslân.

Sa fier binne wy noch net. Yn ús foarstel oan jim (gearkomste 19 desimber 007) hawwe wy oanjûn dat it wetterskip in neier advys tariedt oer hoe’t soks it bêste útwurke wurde kin. It giet dêrby oer de oanpak fan kaaidiken en wâlen yn relaasje mei de útwreiding fan de gemaalkapasiteit.

De oan- en trochfier fan genôch

Yn noardlik ferbân is yn 006 de nije lanlike ferkringingsrige op regionaal

Iselmarwetter en de ôffier fan

nivo fêststeld. Dy rige wurdt meinommen yn it tariedingstrajekt fan it 3e

oertallich bûtenwetter binne yn

wetterhúshâldingsplan.

prinsipe fersekere mei achtslaan

40

Doel

Rapportaazje

fan de ekologyske potinsjes en it multyfunksjonele karakter fan de boezem. Wettersystemen binne sa ynrjochte

Jim Steaten hawwe op 4 jannewaris 007 besletten dat by de ynrjochting

dat in gruttere fearkrêft binnen dy

fan ús systemen de trits fêsthâlde-bergje-ôffiere de paadwizer is. Yn ús nije

systemen oanwêzich is. Dit biedt

tredde wetterhúshâldingsplan sil dêr fierder stal oan jûn wurde (sjoch ek

romte oan it opfangen fan wetter-

Steatebehanneling 19 desimber 007).

oerskotten of –tekoarten likegoed as oan de ekologyske mooglikheden fan it wettersysteem. Winske risseltaten 1. Genôch oandacht op ryksnivo foar provinsjale kust- en wetter-

Rapportaazje Foar it heech-wetterbeskermingsprogramma, dat oant 015 rint, hat it Ryk genôch finânsjes beskikber steld.

kearingssaken. . Nijere útwurking fan de koers foar de ôfwettering fan Fryslân,

Dêr wurdt wakker oan wurke. Yn de Steategearkomsten fan 4 juny en 19 desimber 007 hawwe jim Steaten dêr de rjochting foar oanjûn.

sa’t provinsjale steaten dy oanjûn hawwe, ynklusyf in fisy op de ynrjochting fan de Lauwersmar en de gefolgen foar de ôfwettering fan Fryslân. 3. Oanpassing troch de wetter-

Op it stuit hawwe wy de jierrapportaazje fan it wetterskip noch net.

behearder fan 100 km boezem-

Dy rapportaazje sil by de behanneling fan dit jierferslach op besjen lein

kaaidiken yn 007 oan de

wurde.

feiligensnoarmen út it twadde wetterhúshâldingsplan. Mei

De provinsjale middels foar yntegrale kaaidiken en wâlen dy’t oant 007

ynset fan provinsjale middelen

beskikber wiene (€ 5, miljoen) binne ûnderwilen bestege, wylst de

wurdt in yntegrale oanpak

reservearre € 1,1 miljoen in bestimming kriget yn it projekt Noardlike

befoardere mei it each op

Alvestêderûte. Foar 008 is € 1 miljoen beskikber en nochris € 1 miljoen

provinsjale natuer-, lânskip-

út it projekt Fryske Marren.

en rekreaasjebelangen. 4. De provinsjale belangen hawwe

It Ryk hat yn ‘e maityd fan 008 it rapport “Een ander IJsselmeergebied, een

maksimale oandacht yn it ryks-

ander beleid” útbrocht as oanset foar in nij beliedsramt foar it Iselmargebiet

belied foar Iselmarwetter.

yn 009. Yn dat rapport wurde de feiligens, de ekology en de swietwetterfoarrie yn gearhing én foar it gebiet as gehiel besjoen, mei romte foar ûntjouwings. De streekrjochte belutsenens wie beheind, mar it risseltaat stimt ynearsten lykwols tefreden. It liket derop dat de beliedswizigings harren benammen yn IJmar en Markermar ôf te spyljen en net yn ‘e Iselmar.

5. Sa’n tafersjoch op de primêre

Mei in driuwende proseduere is de igge fan it soal foar Flylân fuortsterke.

wetterkearings dat ôfdwaande

Dêrmei is de feiligens fan de dyk fan Flylân foar it begjin fan it stoarm-

beskerming bean wurdt oan it

seizoen (1 oktober) wer op it âlde nivo.

efterlân; ynsjoch yn de risiko’s fan dyktrochbraak fan de primêre wetterkearings. 6. It wetterskip jout ynfolling oan de mei de provinsje sletten

De doelstelling foar 007 wie it fangen fan minder as .000 wetterkninen (0,35 fangsten yn ‘e oere), wêrnei’t om 010 hinne de “ûnderkontrôle-

delegaasje-oerienkomst foar de

doelstelling” berikt wêze soe (0,5 fangsten yn ‘e oere (sjoch ûndersteande

bestriding fan de muskusrotten.

grafyk).

Dat hâldt yn sa’n populaasje dat

41

Winske risseltaten

Rapportaazje

de gemiddeld per fjildoere

Nei’t de fangsten yn 006 fan 0,57 f/oe nei 0,4 f/oe (fan 35.95 nei

fongen muskusrotten sakket

6.779 fangsten) flink sakke binne, docht him no lykwols in stabilisaasje

fan 0,60 yn 005 oant 0,5 yn

foar. De doelstelling sil dus net helle wurde. It tal fangsten sil nei alle

008.

gedachten útkomme op 7.500 (0,44 f/oe). Wêr’t begjin augustus noch

Foar de beverrôt jildt, dat dy yn

praat wie fan in sakjen fan de fangsten, docht bliken dat de fangsten ûnder

011 útroege wêze moat.

de hjersttrek mear as 0% heger binne!

De oarsaak fan it net heljen fan de doelstelling kin sa gearfette wurde. 1. Krekt as by oare lytse sûchdieren as lemmings en mûzen komme by de wetterkninen de natuerlike sykly oan ‘e oarder. It jier 007 is nei de oertsjûging fan it wetterskip in jier dat de populaasje wetterkninen him flink ûntwikkele hat. Begjin desimber waarden noch in soad jongen fan in pear wiken fongen, dat is útsûnderlik. Ek waarden yn de maityd earder as normaal jonge wetterkninen fongen. By dy ûntwikkeling spilet it mylde waar (en benammen it útbliuwen fan strange winters) in wichtige rol. Dy ûntwikkeling wurdt ek by oare provinsjes ûnderkend. . By de bestriding fan wetterkninen komt de fergrizing fan de fangers oan ‘e oarder. Wêr’t op dit stuit 1% fan de beropsbefolking âlder is as 50 jier, is dat foar de Fryske bestriders 51%. Mear as ferwachte stelle wy by de bestriders âlder as 50 jier fêst dat de belêstberens minder is en dêrtroch de effektiviteit leger. 3. Fryslân hat in betreklik lege bestridingsdruk. Wêr’t Fryslân 1,5 oere de kilometer beskikber hat, hawwe buorprovinsjes as Grinslân en Oerisel sawat ,0 oere de kilometer (33% mear) beskikber. Der wurdt al langer as in pear jier betwivele oft de Fryske bestridingsdruk fan 1,5 oere de kilometer wol genôch is om de ûnderkontrôledoelstelling te heljen. Ûnder dizze omstannichheden ferwachtet it wetterskip foar 008 in stabilisaasje fan de fangsten om de 0,44 fangsten yn ‘e oere hinne. Nei de maitydstrek sil it wetterskip de ûngeunstige fangstûntwikkeling analysearje en sil besjoen wurde moatte oft der oanlieding is om de bestridingsdruk oan te passen. 7. Ynsjoch yn de mooglike wetter-

4

Der moat rekken mei hâlden wurde dat droege simmers faker en yngeander

tekoarten as gefolch fan

foarkomme sille. It wetterskip wurket oan in útstel hoe’t dêrmei omgien

klimaatferoaring en yn de te

wurde moat. De risseltaten wurde ferwurke yn it nije wetterhúshâldingsplan.

nimmen maatregels troch

Sjoch ek de Steatebehanneling fan 19 desimber 007 oer de fuortgong fan

wetteropjefte wetterskip.

it wetterhúshâldingsplan.

3.3 Oerflaktewetterkwaliteit

Doel

Rapportaazje

It oerflaktewetter hat in essinsjele

It tempo fan feroaring fan wetterkwaliteit leit net sa heech. Ferline jier

funksje foar tal fan minsklike en

hawwe wy oanjûn dat de gemyske kwaliteit fan it oerflaktewetter

ekologyske belangen. De oerflakte-

stadichoan ferbetteret, mar yn guon wetters stagnearret dat proses. It

wetterkwaliteit is sa, dat it wetter

probleem is benammen de belêsting mei fiedingsstoffen en wat minder mei

dizze funksjes bliuwend ferfolje

in pear swiere metalen en bestridingsmiddels. Op it stuit hawwe de measte

kin. Dat hâldt ûnder oare yn, dat

wetters in matige oant net-tarikkende ekologyske kwaliteit op de KRW-

de gruttere wetters geskikt binne

mjitlatte. De ekologyske kwaliteit ferbetteret ek, mar stadiger as de gemyske

om yn te swimmen. It hâldt ek yn

kwaliteit. Benammen de ynrjochting en it behear fan wetters steane in

dat der libbens- en fuortplantings-

fierdere ferbettering yn ‘t paad. Oer it generaal is it boezemwetter lykwols

kânsen binne foar libbensmienskip-

geskikt foar alderlei gebrûk.

pen yn it wetter, dêr’t ek hegere organismen (lykas ferskate fisksoarten) diel fan útmeitsje. En teffens, dat ek oare fan it wetter ôfhinklike organismen dêrfan gjin skea ûnderfine. It soarch drage foar sa’n kwaliteit

Meikoarten feroaret de wetjouwing foar de swimwetterlokaasjes. Sa wurde

en ynrjochting fan it oerflaktewet-

de noarmen foar fersmoarging stranger en wurdt in pro-aktyf behear fan de

ter, dat dy gjin gefaar opleverje

swimwetterkwaliteit foarskreaun. Yn ús útstel oer de fuortgong fan de ta-

foar de sûnens en feiligens fan

riedings fan it wetterhúshâldingsplan (Steategearkomste 19 desimber 007)

swimmers.

binne wy dêr neier op yngien.

Winske risseltaten

Rapportaazje

1. Foardere útfiering Plan fan

Yn de steategearkomste fan 19 desimber 007 hawwe jimme steaten

Oanpak Europeeske

oanjûn dat der mei de haadlinen fan de Advysnota KRW/WB1 ynstimd

Kaderrjochtline Wetter.

wurde koe.

43

Winske risseltaten . Utfiering riolearringsbelied.

Rapportaazje Nei ûndersyk en oerlis dêroer mei de gemeenten en it wetterskip binne wy ta de konklúzje kommen dat ús hjoeddeistige belied net feroare hoecht te wurden. Yn ús foarstel oer de fuortgong fan de tariedings fan it wetterhúshâldingsplan (steategearkomste 19 desimber 007) binne wy dêr neier op yngien.

3. Hifkjen ynspannings wetterskip oan de hân fan syn jierrappor-

Op dit stuit is de jierrapportaazje fan it wetterskip noch net ûntfongen. Dy rapportaazje sil by de behanneling fan dit jierferslach op besjen lein wurde.

taazje. 4. De KRW-doelen foar it oerflakte-

Dat is noch net it gefal. Yn 008 komt dêr dúdlikheid oer.

en grûnwetter fan de beskerme gebieten binne bekend.

3.4 Grûnwetterbelied en –behear (ynklusyf drinkwetterfoarsjenning)

Doel

Rapportaazje

It ynstânhâlden fan de essinsjele

Ferline jier die bliken dat yn 0% fan de meunsters fan it djippe grûnwetter

funksje fan it grûnwetter foar

gewaaksbeskermingsmiddels sitte. Dat wie in wjerslach fan it gebrûk fan dy

mins, bist en plant. Om dy reden

middels yn it ferline; fierwei de measte fan dy stoffen wurdt tsjintwurdich

wurdt der soarchfâldich omgien

net mear brûkt. Ein dit jier is op ‘e nij metten. De earste risseltaten litte in

mei it ûndjippe likegoed as it djip-

wat geunstiger byld sjen as ferline jier: der binne minder middels oantroffen

pe grûnwetter, dat de fan natuere

en de konsintraasjes binne faak leger. Yn 008 wurde de gegevens fan de

oanwêzige kwaliteit hat.

lêste twa mjitomgongen neier ynterpretearre.

De levering fan wetter oan húshâl-

Yn Fryslân is genôch grûnwetter om op duorsume wize it leverjen oan

dens en bedriuwslibben is feilich

húshâldens en bedriuwslibben feilich te stellen. Lykwols, it ûntlûken fan

steld. Dizze wetterfoarsjenning is yn

grûnwetter moat soarchfâldich dien wurde, sadat gjin ûnevenredich grutte

harmony mei it stribjen nei it behâld

negative effekten op oare belangen (natuer, bebouwing, lânbou) ûntsteane.

en it skeppen fan mooglikheden

Der is net genôch kapasiteit om safolle kwalitatyf goed grûnwetter foar

foar de ûntwikkeling fan duorsume

drinkwetter te winnen dat dêrmei foldien wurde kin oan it te ferwachtsjen

wettersystemen. Der wurdt sunich

ferlet fan drinkwetter yn ‘e takomst. Dêrom is dat doel noch net feilich steld

omgien mei grûnwetter.

en wurdt ûndersyk dien nei nije grûnwetterboarnen foar drinkwetter. Der wurdt ek socht nei nije alternative boarnen, ûnder oaren winning út oerflaktewetter, ynfier út oare provinsjes en winning fan brak grûnwetter.

44

Winske risseltaten 1. Troch regeljouwing foar grûnwetterwinnings en it bewarjen

Rapportaazje Yn 007 binne gjin nije regels fêststeld. De besteande regeljouwing is troch registraasje en fergunningferliening aktyf útfierd. Dêrmei hawwe wy ek yn

dêrfan derfoar soarje, dat de

007 bydroegen oan it yn stân hâlden fan in duorsum gebrûk fan grûnwet-

kwantiteit en kwaliteit fan de

ter, sûnder dat de kwantiteit en kwaliteit fan de systemen tebekrinne. Yn

grûnwettersystemen net werom

007 is it tal KWO-systemen yn Fryslân gâns tanommen. Ferwachte wurdt

rinne.

dat dit meidat de eardere ferienfâldiging fan de regels en it ferminderjen fan heffings foar dizze systemen. Op it mêd fan registraasje en behear hawwe wy ferskate fernijings trochfierd. Ien dêrfan is it automatisearjen fan it barren fan de heffings. Foar it kommende jier wolle wy de easken foar de lytse winnings (ûnder oaren bereining, mar ek winnings yn kwetsbere gebieten) ienfâldiger meitsje.

. Tidige en korrekte ôfdwaning fan yntsjinne fergunningsoanfragen

De efterstannen binne ynrûn. Wy bliuwe op it stuit binnen de wetlike terminen.

en beswier- en beropsskriften. 3. Ynsjoch yn de reële mooglikheden fan de drinkwetterfoar-

It ûndersyk nei de reële mooglikheden foar útwreiding foar de drinkwetterfoarsjenning rint. Foar de eilannen is keazen foar in proefprojektstúdzje op

sjenning op de langere termyn

Skylge. It liket derop dat der beheinde mooglikheden binne foar útwreiding

op it fêste lân en op de

fan de swietwetterwinning op it eilân op oare lokaasjes as by de hjoed-

Waadeilannen.

deistige winning. Benammen de winning fan swiet wetter ûnder de polder is nijsgjirrich. Foar it fêstelân binne noch gjin nije lokaasjes of mooglikheden foar útwreiding fan besteande winnings op besteande plakken nei foaren kommen. It ûndersyk is noch net ôfsletten. Dêrneist is it drinkwetterbedriuw okkerdeis mei in ûndersyk út ein set nei grûnwetterwinning yn de omkriten fan de Burgumermar. As it mooglik is om dêr net allinne oerflaktewetter te winnen, mar ek om de restprodukten fan de nedige suvering te lossen, wol it bedriuw de drinkwetterfoarsjenning yn Fryslân mei oerflaktewetter útwreidzje.

3.5 Relaasjes Provinsje – Wetterskip - Gemeenten

45

Doel

Rapportaazje

Ta realisearring fan de haaddoel-

Mei de oprjochting op 1 jannewaris 004 fan ien alles omfiemjend wetters-

stelling foar de wetterhúshâlding

kip yn ús provinsje binne de rânebetingsten skepen om dat doel te berikken.

beskikt Fryslân oer in wetterskipsorganisaasje dy’t optimaal ôfstimd is op de easken dy’t dêroan fan yntegraal wetterbehear út steld wurde. In goede relaasje mei it all in

Wy binne fan betinken, dat de relaasje tusken provinsje en wetterskip goed

wetterskip is fan belang foar

is, bestjoerlik likegoed as amtlik.

optimaal oerlis op it nivo fan operasjoneel wetterbehear. De oerflaktewetters yn beboud

Dat doel moat de kommende jierren ûnder ynfloed fan it ynpassen fan de

gebiet binne geskikt foar mear-

KRW ta stân brocht wurde.

fâldich gebrûk dat rjocht docht oan de potinsjes fan de wettersystemen. Dit sil de ekologyske, lânskiplike en rekreative betsjutting en belibbingswearde fan it oerflaktewetter fergrutsje. Winske risseltaten

Rapportaazje Ús yndruk is dat it hjoeddeistige wetterskip temjitte komt oan de winsk sa’t

1. In goed funksjonearjend

dy hjir formulearre is.

wetterskip dat goede relaasjes ûnderhâldt mei de oare oerheden en dat rekkenje kin op in breed draachflak yn de maatskippij. . Alle nije romtlike plannen foldogge oan de wettertoets.

46

Ien gemeente hat mids 007 steld dat it advys fan it wetterskip juridysk sjoen net binend is. De proseduere rint noch.

3.4 PROGRAMMA 4 - MILIEU Portefeuillehouder: P. Adema

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? We willen en moeten zuinig zijn op ons schone milieu, onze ruimte en onze rust. We willen echter ook het belang van economische groei niet uit het oog verliezen. Daarom streven we, net als in het vorige milieubeleidsplan, naar duurzame ontwikkeling. Duurzame ontwikkeling gaat verder dan alleen ecologische aspecten. Het gaat over zowel natuur en milieu, als over economie en sociale kwaliteit. Bij duurzame ontwikkeling wordt rekening gehouden met alle drie dimensies. Vooral bij ontwikkelingen op het gebied van bedrijvigheid, landbouw, bodembeleid en vergunningverlening en handhaving willen we deze drie aspecten van duurzaamheid meenemen. Ook bij de internationale samenwerking spelen de drie onderdelen van duurzaamheid een wezenlijke rol. De provincie kan op drie manieren bijdragen aan het verbeteren van de kwaliteit in Fryslân, namelijk via het uitvoeren van autonome taken, medebewindstaken en wettelijke taken. Vooral de autonome taken willen we inzetten om te investeren in een schoon, gezond en veilig Fryslân. Bij autonome taken vervullen wij de rol van stimulator, coördinator en regisseur. Wij willen onze autonome taken inzetten bij drie speerpunten Waterkwaliteit, Energie en Mili-eukwaliteit in het landelijk gebied. Doelenrealisatie 2007 Waterkwaliteit Het minimale doel van het opbaggeren van 750.000 m³ per jaar was in 006 voor het eerst gehaald en dit resultaat is in 007 meer dan geëvenaard. Er wordt sinds 006 niet meer “achteruit gebaggerd”, zoals een aantal jaren geleden nog wel het geval was. De verhoging komt voor een groot deel voor rekening van een eenmalige verdiepings- en verbredingslag van vaarwegen door Provinciale Waterstaat. Hiervoor is KOMPAS-subsidie verkregen in het kader van het Friese Merenproject. Dit is goed nieuws, maar de schijn bedriegt ook een beetje. Er is een evaluatie uitgevoerd en daaruit bleek dat er nog nauwelijks sprake is van een structurele verhoging van de baggerinspanning. Bovendien is er tegen alle afspraken in door het rijk bezuinigd op het budget voor waterbodemsanering. Waterbodemsaneringen zoals in Lemmer en Dokkum komen in de knel, wat frustrerend werkt voor het Friese Merenproject. “Werk met werk maken” kan veel geld opleveren. De praktijk leert dat hergebruik in Fryslân in verhouding met andere regio’s in Nederland goed loopt. Door de gemeente Tytsjerksteradiel is met Wetterskip Fryslân baggerwerk gecombineerd met kadeherstel langs de Aldtsjerksterfeart en de Murk en dit heeft alleen al de gemeente € 00.000 bespaard op de uitvoeringskosten. In Baarderadeel is 96.000 m3 toegepast bij een ruilverkaveling. Wetterskip Fryslân is een van de partijen binnen Fryslân die op grote schaal succesvol bagger in oever en kadewerken toepast, ook tot voordeel van de provincie. Goede voorbeelden zijn de Langweerdervaart (30.000 m3) en het Van Panhuyskanaal 45.000 m3. In de polder de Hege Warren is ca. 95.000 m3 grond uit het Prinses Margrietkanaal toegepast in waterschapskaden en nabij Uitwellingerga ca. 0.000 m3 in kaden langs het kanaal. In natuurontwikkelingsproject “polder de Pine” is 40.000 m3 slib uit het Hegemermar en in de vooroever Fluezen is ca. 50.000 m3 slib aangebracht uit wateren die onderdeel vormen van het Friese Merenproject. Energie Volgens het Kyoto-protocol uit 1997 is Nederland verplicht om de emissie van broeikasgas-sen in de periode 008-01 ten opzichte van het basisjaar 1990 met 6% te reduceren. Dit betekent dat Nederland in de periode 008-01 jaarlijks gemiddeld 0 miljard kg CO-equivalenten mag emitteren.

47

In de periode 1990-004 nam de emissie van koolstofdioxide (CO) jaarlijks met gemiddeld één procent toe, terwijl de emissies van de andere broeikasgassen afnamen. In 005 en 006 daalden de totale broeikasgasemissies doordat ook de emissie van CO afnam. De totale uitstoot van broeikasgassen ligt nu circa drie procent onder het niveau van het basis-jaar van het Kyoto-protocol.

De emissie van broeikasgassen in het basisjaar 1990 is de optelling van de emissies van CO, methaan (CH4) en lachgas (NO) in 1990 en die van de fluorhoudende gassen in 1995. De CO-emissie is met 8% toegenomen tussen 1990 en 006, door meer elektriciteitsgebruik en een toename van het personen- en goederenvervoer. In 006 zijn de emissies van de andere broeikasgassen; CH4, NO en de fluorhoudende gassen, met 35% afgenomen ten opzichte van het basisjaar. De emissie van broeikasgassen worden nationaal vastgesteld. Emissiegegevens worden niet geregionaliseerd; we weten aldus niet wat de bijdrage van Fryslân is aan de emissie van broeikasgassen. Milieukwaliteit in het landelijk gebied Het rapport Milieutekort EHS (007) geeft inzicht in de realisatie van de gewenste milieukwaliteit rond de EHS/ VHR- en Habitatrichtlijngebieden in Fryslân. Gegevens van deze rapportage dienen als leidraad voor de programmering van het investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG) voor de periode 007-013. Uit de rapportage komt naar voren dat ca. 40.000 ha. in Fryslân niet voldoet aan de gewenste milieukwaliteit. Afhankelijk van de tekorten (verdroging, verstoring, vermesting, barrières door infrastructuur) zullen wij door middel van gebiedsgerichte projecten de komende jaren de milieukwaliteit in het landelijk gebied verbeteren.

48

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

- Structurele programmabudgetten

1.90

1.43

1.130

113

0

113

- Tijdelijke programmabudgetten

5.717

6.504

.564

3.940

4.471

-531

- Reserves/voorzieningen op expl.

7.984

5.839

10.578

-4.739

0

-4.739

- Apparaatskosten

6.971

7.691

6.383

1.308

0

1.308

21.963

21.278

20.656

622

4.471

-3.849

4.96

5.081

5.171

-90

0

-90

26.889

26.359

25.827

532

4.471

-3.939

Bedragen x € 1.000

Restant afwijking begroting/ rekening

Lasten

Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Structurele programmabudgetten - Tijdelijke programmabudgetten - Reserves/voorzieningen op expl.

183

31

9

30

-87

117

3.469

3.856

1.701

.155

.689

-534

7.867

5.809

10.675

-4.867

0

-4.867

Totaal Baten

11.519

9.986

1.668

-.68

.60

-5.84

Lasten - Baten

15.369

16.373

13.159

3.214

1.869

1.345

Toelichting op de exploitatie De onderbesteding bij de structurele budgetten is veroorzaakt doordat er minder IPO projecten zijn uitgevoerd waarin wij een bijdrage verlenen. De bijdrage van derden in het project ROM is lager uitgevallen dan begroot. De wettelijke provinciale bijdrage in bodemsaneringsprojecten is lager uitgevallen dan begroot omdat er minder projecten zijn uitgevoerd waarin wij een bijdrage moeten verlenen. De kasritmeovergang van de tijdelijke budgetten bedraagt € 1.78.000. De grootste projecten hierin zijn: provinciaal Milieubeleidsplan € 641.000, Interregprojecten Water t/m 006 € 53.000 en Interregprojecten Water 007-013 € 459.000. Bij de interregprojecten t/m 006 blijven de bijdragen van derden achter bij de begroting. Naar verwachting zullen deze de komende jaren wel worden ontvangen. De apparaatskosten zijn onderbesteed omdat er minder tijd besteed is aan het Provinciaal Milieu Beleidsplan, aangezien onderdelen van het PMP ingezet zijn voor het realiseren van de taakstelling ombuigingen. Daarnaast zijn minder adviezen gegeven inzake het bodemkwaliteitsplan. Op het gebied van vergunningverlening en handhaving is meer externe expertise ingehuurd om zodoende de reguliere werkzaamheden na te kunnen komen en het wegwerken van de achterstanden te kunnen inlopen. Daarnaast zou de wet WABO op 1 januari 008 in werking treden. Inmiddels is de inwerkingtreding vertraagd naar 1 januari 009. In 007 is veel voorwerk verricht en nu wordt de omslag gemaakt van denken naar doen. Voor de werkzaamheden op het gebied van Interreg-projecten is meer tijd besteed dan begroot, dit vanwege het feit dat er meer mensen werkzaam zijn voor deze projecten dan in de begroting zijn opgenomen. Voorzieningen: Bedragen x € 1.000

Saldo per

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

0

0

0

0

met specifieke besteding

10.834

7.048

7.858

11.643

Totaal

10.834

7.048

7.858

11.643

Bestaande risico’s Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen

49

Toelichting op de voorzieningen Voor de uitvoering van het bodemsaneringsprogramma 005-009 ontvangen wij een jaarlijkse bijdrage van het Rijk. Deze bijdrage wordt enerzijds ingezet voor de afronding van oude projectfasen en anderzijds voor nieuwe projecten. De bestedingen lopen achter bij de ontvangsten van het rijk doordat er nog niet is overgegaan tot de afrekening van het project Drachtstervaart. De werkzaamheden zijn grotendeels afgerond, maar omdat op dit moment nog niet voldoende vaststaat dat het eindresultaat van de sanering voldoet aan het vooraf gestelde doel kan nog niet worden afgerekend. Verder dienen nog enkele saneringen op gasfabriekslocaties - die wel al grotendeels zijn uitgevoerd - te worden afgerekend Sinds 1 januari 000 ontvangt de provincie Fryslân van het Ministerie van VROM een subsidie voor het implementatieplan energie in de milieuvergunning. In 007 is hieraan € 91.000 besteed en is een bedrag van € 14.000 ontvangen van het Rijk. Voor Externe Veiligheid is in 007 de bijdrage voor 006 voor projectsubsidie vastgesteld en uitbetaald. Ook zijn de uren voor 007 van de exploitatie ten laste van de voorziening gebracht. Verder is in 007 een bijdrage van het Rijk ad € 667.000 ontvangen. In 008 zullen de verplichtingen die in 007 met de gemeente zijn aangegaan, betaalbaar gesteld worden. Bij de voorziening industrielawaai is van de ontvangen rijksmiddelen in 007 € 350.000 besteed en is € .100.000 terugbetaald aan het ministerie. De voorziening is hiermee beëindigd.

II. Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

4.1 Leefomgeving Doel

Rapportage

Het leveren van een bijdrage aan

Door middel van uitvoering van activiteiten van het Frysk Milieuplan 006-

het door de EU en het Rijk gefor-

009 wordt aan deze doelstelling gewerkt.

muleerde streefwaarden, doel- en taakstellingen op het gebied van milieu. Het versterken van het milieu-

Doelgroepen zijn sterk betrokken bij de uitvoering van het Frysk Milieuplan.

beleid in samenwerking met

In 007 is (evenals voorgaande jaren) intensief met de doelgroepen gewerkt

andere overheden, organisaties

aan milieuprojecten. Op basis van een in 006 gehouden klantenonderzoek

en groeperingen.

bij de doelgroepen kan worden geconcludeerd dat er in algemene zin veel waardering is voor de wijze waarop de provincie samenwerkt

Het oppervlaktewater in Fryslân

De normen van de Europese Kaderrichtlijn Water worden in 009 vastge-

voldoet in 015 aan de normen

steld. Aan de hand van een vanaf dat moment op te stellen maatregelen-

van de Europese Kaderrichtlijn

pakket kan deze doelstelling vervolgens worden gerealiseerd.

Water. Als provincie willen we milieu-

Door middel van het uitvoeren van een aantal Milieu Effect Rapportages

belangen vroegtijdig een volwaar-

(MER’s) is aan deze doelstelling voldaan.

dige plaats geven in de besluitvorming over activiteiten die mogelijk nadelig kunnen zijn voor het milieu.

50

Gewenste resultaten 1. In samenwerking met verschil-

Rapportage Op 3 oktober 007 hebben wij een nieuw werkprogramma Diffuse

lende doelgroepen worden

Bronnen vastgesteld. Dit heeft betrekking op de jaren 007, 008 en 009.

projecten uitgevoerd conform

Wij zullen in dat kader de komende jaren een aantal workshops organiseren.

het Actieprogramma diffuse bronnen. . De milieuaspecten worden in

De evaluatie Provinciale Milieu Verordening (PMV); onderdeel MER is geza-

het Streekplan, het Provinciaal

menlijk met de provincies Groningen en Noord-Holland opgepakt. Planning

Verkeer- en vervoersplan en

is dat begin 008 de MER-regeling formeel uit de PMV is geschrapt.

het Waterhuishoudingplan voldoende en in andere plannen voldoende en tijdig in beeld gebracht door het slagvaardig inzetten van de instrumenten Milieu Effect Rapportage MER en SMB. Bij de sluis van Stavoren, de Reststoffen Energiecentrale van Omrin, de zandwinning van Smals, de dijkversterkingen op Ameland en Vlieland etc. is het instrument project-MER ingezet. Voor het Streekplan is het instrument plan-MER ingezet. Een Algemene Milieu Effecten Studie CO opslag (AMESCO) naar ondergrondse CO opslag is afgerond. 3. Provinciaal beleid en regelgeving dat voldoet aan de

In het kader van het Europa-proof project wordt elk jaar bekeken of ons provinciaal milieubeleid en regelgeving voldoet aan Europese eisen.

Europees rechtelijke normen wordt doorvertaald naar de doelgroepen. 4. Betere afstemming van uitvoe-

Wij proberen in overleg met andere provincies te komen tot een efficiency

ring van milieubeleid tussen

verbetering. Daarbij halen we de éne keer informatie en brengen we de

de provincie Fryslân en andere

andere keer informatie.

provincies door ontplooien van gezamenlijke IPO-activiteiten. 5. Gestructureerd en planmatig communiceren met de doel-

Ingezette communicatiemiddelen Er zijn verschillende communicatiemiddelen gerealiseerd in 007, variërend

groepen over de uitvoering van

van regulier drukwerk tot speciale evenementen. Hieronder volgt een

het PMP.

opsomming van die middelen. • Nieuwsbrieven. In 007 zijn de volgende nieuwsbrieven verschenen: - Boaiemnijs (x) - Duurzame Landbouw (1x) - Nieuwsbrief Externe Veiligheid (1x) - Energiekrant (x) • Persberichten. Er zijn over verschillende zaken persberichten uitgegaan naar de media. In totaal zijn 0 persberichten verstuurd. Daarvan hadden er zes betrekking op baggerprojecten. • Op de binnenspiegel is informatie over de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO) opgenomen. • De website ‘Land van Energie’ is gelanceerd. Op deze site staat informatie over duurzame energie.

51

Gewenste resultaten

Rapportage Communicatieadvies Naast het verzorgen van communicatiemiddelen is ook communicatieadvies geleverd. Dat gebeurde op vraaggestuurde basis (u vraagt, wij draaien) en op basis van deelname in overleggroepen. Communicatie maakte vast onderdeel uit van de kerngroep Bagger en de projectgroep Bagger Actie Programma (BAP). Daarnaast werd communicatieadvies geleverd in diverse projecten. In 007 waren dat de projecten Externe Veiligheid, Gezondheid en Milieu, Wabo, Baggerdepot Trije Hus, Bagger in de Landbouw, Duurzaamheidsprijs voor Friese ondernemingen 007 en 008 en Milieumanagement in de zorg. In het jaarprogramma voor 007 is geadviseerd het aantal milieu gerelateerde nieuwsbrieven te reduceren naar één. Daarnaast is besproken of een nieuwsbrief het communicatiemiddel is waarop de ontvangers zitten te wachten. Om hierover een gefundeerd besluit te nemen, is eind 007 is gestart met een onderzoek naar het nut en de noodzaak van deze nieuwsbrieven. Begin 008 wordt deze verstuurd naar de lezers van de diverse nieuwsbrieven.

6. Deskundigen en belangstellen-

Via het jaarverslag van de begroting, de Bestuursrapportages en andere jaar-

den krijgen jaarlijks (SMART-)

verslagen (vergunningverlening, handhaving, bodemsanering), is in 007 de

inzicht in de behaalde doelen

voortgang van het provinciaal milieubeleid in beeld gebracht.

(D), resultaten (R), bijdragen van derden (A) en provinciale producten (P). 7. Verbetering handhaving Provincie Fryslân door faciliteren

Evenals voorgaande jaren werd in 007 de doeluitkering van het Rijk doorgestuurd naar het LMA (kassiersfunctie). Informatie van het LMA maakt het

Landelijk Meldpunt Afvalstoffen

de provincies mogelijk afvalstoffen door geheel Nederland te traceren. In die

(LMA).

zin draagt het LMA bij aan een doelmatige handhaving.

8. Duurzaamheidsaspecten worden op een structurele en plan-

We werken in noordelijk verband aan een nieuw toetsingskader waarbij de aanvrager zelf meer gegevens aanlevert.

matige wijze meegenomen in Kompas-projecten en andere beleidsvelden waar de provincie verantwoordelijk voor is. 9. De belangenbehartiging voor natuur en milieu in Fryslân is

Het jaarverslag en de jaarrekening van de Friese Milieu Federatie (FMF) over 006 zijn door ons in orde bevonden.

geïnstitutionaliseerd. 10. Positieversterking van duur-

In 006 is de uitvoering van het Noordelijk Ambitiestatement Leren voor

zaamheid bij bestuur, onder-

Duurzame Ontwikkeling 004-007 voortgezet. De besluitvorming over

wijs en maatschappelijke orga-

projectvoorstellen die voortkwamen uit een 4e tender is afgerond. Een vijfde

nisaties door het uitvoeren van

tender is opengesteld en de besluitvorming over de hieruit voortgekomen

door de provincie gesubsidieer-

projectvoorstellen is afgerond. Vanuit de vijf tenders is in totaal aan 4

de acties en projecten op het

(gedeeltelijk) Friese projecten subsidie toegekend.

gebied van duurzaamheid. Eind 007 is gestart met het opstellen van een vervolgprogramma Leren voor Duurzame Ontwikkeling 008-011. Het vervolgprogramma zal in de eerste helft van 008 aan ons worden voorgelegd ter besluitvorming.

5

Gewenste resultaten 11. Efficiënt beheer van Managementinformatie

Rapportage In 007 is het managementinformatiesysteem uKnow succesvol getest. Het jaar 008 zal in het teken staan van implementatie.

Programma 4 Milieu. 1. Inzicht in en verhogen van de klanttevredenheid.

Als voortvloeisel van een in 006 gehouden klanttevredenheidsonderzoek zijn een aantal trainingen voor medewerkers georganiseerd, met als doel de klanttevredenheid te verbeteren.

13. Betere afstemming van stand-

Goede afstemming van milieubeleid op interprovinciaal niveau bevordert de

puntbepaling van Fryslân t.a.v.

efficiency. In de Meerjarenagenda 004-007 van het IPO is aangegeven dat

IPO-milieubeleid.

de provincies in 007, samen met betrokken regio’s, milieuwinst willen realiseren bij de aanpak van hardnekkige milieuproblemen. Fryslân zet zich in om in IPO-verband projecten in te dienen en te ondersteunen die voor onze provincie een maximaal rendement oplevert.

14. Inwoners van Fryslân krijgen

Dit wordt opgepakt in het kader van het ICT-traject van de Wabo.

adequaat toegang tot milieuinformatie van de provincie. 15. Afname van de milieudruk in de provincie Fryslân.

geluid Uit de meest recente GGD-gezondheidsenquête uit 006 blijkt dat het aantal mensen dat hinder ondervindt van geluid, licht (1-%) is toegenomen ten opzichte van 1998. Geluidoverlast in de woonomgeving wordt voornamelijk ondervonden van straaljagers (8%), (vracht)auto’s (8%), bromfietsen/scooters (5%) en buren (4%). De geluidoverlast van straaljagers is afgenomen met 6 % ten opzichte van 1998 en die van (vracht) auto’s ten opzichte van hetzelfde jaar met 1 %. lucht In 006 bleven de jaargemiddelden van de metingen van het Rijksinstituut voor Milieuhygiëne (RIVM-luchtkwaliteit) in Fryslân voor stikstofdioxide (NO), PM10 (maat voor fijn stof) en Ozon (03) ruim onder de daarvoor vastgestelde Nederlandse grenswaarden. De grenswaarden voor zwaveldioxide (SO), stikstofoxiden (NOx) en koolstofmonoxide (CO) zijn in 006 nergens in Nederland overschreden. Voor lood en benzeen zijn de waarden nog niet bekend voor 006, maar naar verwachting worden die, net als de voorgaande jaren, nergens in Nederland overschreden. Op de meetstations Balk en Kollumerwaard bleef het aantal overschrijdingen van de daggemiddelde PM10-concentratie (fijn stof) in 006 beperkt tot 11 respectievelijk 18 dagen. Dit is ruim onder de Nederlandse norm van maximaal 35 dagen per jaar. stank Uit de meest recente GGD-gezondheidsenquête uit 006 blijkt dat het aantal mensen dat hinder ondervindt van stank, gelijk is gebleven ten opzichte van 1998, namelijk 40%. Stankoverlast in de woonomgeving komt vooral door openhaarden/allesbranders (19%) en landbouw/veeteelt (14%). Stankoverlast door de riolering wordt door 8% genoemd.

16. Afname van de Geluidhinder in Fryslân.

Op  mei 007 hebben wij de geluidsbelastingkaart voor vier provinciale wegen vastgesteld. Het gaat in de eerste fase over wegen met meer dan 6 miljoen voertuigen per jaar. In 008 wordt een actieplan opgesteld waarin ambities en mogelijke maatregelen worden beschreven.

53

4.2 Bedrijvigheid Doel

Rapportage

Een meer duurzame bedrijfs-

Via uitvoering van projecten in het kader van het Actieprogramma

voering en duurzaam beheer van

Duurzaam Ondernemen is in 007 invulling gegeven aan deze doelstelling.

bedrijventerreinen in het Friese Midden- en Kleinbedrijf (MKB), waarbij economische groei gepaard gaat met een vermindering van de milieudruk.

Het geven van het goede voor-

Diverse provinciale projecten waarin milieudruk centraal staat zijn in

beeld door ons als provinciale

uitvoering

organisatie milieuverantwoord te

- Vermindering bestrijdingsmiddelen provincie Fryslân

gedragen.

- Duurzaam bouwen nieuwbouw provinciehuis - Duurzaam inkopen provinciale organisatie - Milieuvriendelijke aanleg/onderhoud provinciale (vaar)wegen

Het verbeteren van de Friese leef-

Fryslân was in 007 trekker van het Interreg project European Waste

omgeving en mede daarmee het

Management. Via uitvoering van een (groot) aantal Interreg-projecten is

versterken van de regionale econo-

invulling gegeven aan deze doelstelling.

mie door het uitvoeren van internationale afvalprojecten. De gesloten stortplaatsen in Fryslân

Voor de projecten Drachtstervaart en Trije hûs zijn nazorgplannen opgesteld.

veroorzaken geen milieuverontreiniging voor hun omgeving. Geen opslag van afval in zout-

Samen met Groningen en Drenthe houden wij constant de vinger aan de

koepels en geen opslag van radio-

pols. In 007 hebben wij in het kader van de implementatie van de Wabo

actief afval op of in de bodem van

veel energie (ambtelijke en politieke druk richting Rijk, IPO en VNG)

de Provincie Fryslân.

gestoken in de bevoegd gezag kwestie rondom ondergrondse opslag.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het MKB zet waar mogelijk en

In 007 is de duurzaamheidsprijs voor het eerst uitgereikt. De uitreiking van

realistisch, milieuvriendelijke

de duurzaamheidprijs is bedoeld om de drie genomineerde bedrijven onder

alternatieven in om milieu-

de aandacht te brengen bij MKB-bedrijven in Fryslân. Deze drie bedrijven zijn

belastende activiteiten terug te

een voorbeeld van de wijze waarop duurzaamheid op een succesvolle wijze

dringen.

is geïntegreerd in de bedrijfsvoering. Dit past bij het streven van de provincie - zoals neergelegd in het PMP - om duurzaam ondernemen te stimuleren. De prijs heeft veel aandacht gekregen in de regionale pers. Het onder de aandacht brengen van duurzaamheid aan het bedrijfsleven is goed geslaagd. In 006 is aan het Carthesius instituut opdracht gegeven om in 007 en 008 projectenwerkplaatsen uit te voeren met betrekking tot de thema’s platteland en recreatie. Uitgangspunt is dat per thema vijf projectenwerk-

54

Gewenste resultaten

Rapportage plaatsen worden voorbereid en uitgevoerd, met als doel te komen tot minimaal drie duurzame innovatieve projecten. Deze projectwerkplaatsen zijn in 007 opgestart. In 007 zijn geen subsidieverzoeken om een bijdrage op grond van de subsidieverordening binnengekomen.

. a) In Fryslân wordt innovatief

De provincie Fryslân is lead partner van het interreg IIIC project ‘European

omgegaan met afvalpreventie

Waste Management’. Op 8 november 007 is het project afgesloten.

en verwerking en winning

Belangrijkste resultaten: de project partners zijn beter voorbereid op toe-

van energie uit afval. Onder

komstige Europese wetgeving en de regionale afvalverwerking is versterkt.

meer door het uitvoeren van projecten binnen de Afvalalliantie. b) De partners in de Afvalalliantie stellen hun technieken en kennis beschikbaar in de projecten die binnen de alliantie worden uitgevoerd. c) Bedrijven, burgers en overheden kunnen via Internet kennismaken met de kansen en mogelijkheden van nieuwe technieken. 3. Binnen de provinciale organi-

In de eerste helft van 006 is er een rapport opgeleverd dat het

satie wordt milieuverantwoord

Basisprogramma van Eisen van februari 005 nader concretiseert t.a.v.

werken onderdeel van de regu-

duurzaam bouwen van het nieuw te bouwen provinciehuis (vooral voor

lieren bedrijfsvoering en werk-

het thema energiebesparing en duurzame energie).

zaamheden.

Uitgangspunt van de provincie bij activiteiten op het gebied van aanleg, onderhoud en beheer van provinciale (vaar)wegen is dat deze in principe niet milieubelastend mogen zijn. Dit heeft continue onze aandacht en wordt meegenomen in onze bedrijfsvoering.

4. Van alle officieel door ons

Voor de projecten Drachtstervaart en Trije

gesloten verklaarde stortplaatsen

hûs worden nazorgplannen opgesteld. Er

worden de nazorgvoorzieningen

is opdracht gegeven tot het opstellen van

conform het nazorgplan gecon-

een bestek. Ingeschat wordt dat vanaf

troleerd, in stand gehouden en

medio 008 de nazorg aan een externe

zonodig vervangen. Het fonds

organisatie kan worden uitbesteed.

Nazorg Gesloten stortplaatsen bevat voldoende geld om deze taken uit te voeren. 5. Dat alle mogelijkheden die wij

In overleg met de andere provincies worden alle mogelijkheden ingezet om

bezitten zijn benut om opslag

het bestuurlijk vastgestelde uitgangspunt, dat wij bevoegd gezag worden, te

van gevaarlijk en radioactief

realiseren.

afval op of in de bodem tegen te gaan.

55

4.3 Landbouw Doel

Rapportage

De Friese land- en tuinbouw

In 007 produceerden in Fryslân 18 mestvergistinginstallaties en één mest-

voldoen aan zowel de nationale als

vergassinginstallatie duurzame energie uit biomassa.

Europese richtlijnen voor nitraat, fosfaat, ammoniak en bestrijdingsmiddelen. Bovendien levert de sector een bijdrage aan de productie van duurzame energie uit biomassa. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Jaarlijks worden minimaal vijf

Voor de thema’s kennisnetwerken en coaching agrariërs, pilots raffinage

duurzame landbouwprojecten

biomassa (ethanol, groen gas, biodiesel), het monitoren van zeven mest-

uitgevoerd vanuit het Actiepro-

vergisters en andere kansen voor verzilte landbouwgronden waren in 007

gramma Duurzame Landbouw.

zeven projecten in uitvoering. Voorbereid werd het vervolg op het Interregproject Covergisting. Eveneens werd gewerkt aan de voorbereiding van de Friese Agro Alliantie.

Het Actieprogramma Duurzame Landbouw is met ingang van 007 onderdeel van het provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied (pMJP). Financieel is het budget ondergebracht onder het FYLG, doelstelling 3 (Landbouw/Duurzaam ondernemen). De financiële bewaking en verantwoording vindt plaats in het kader van het pMJP; het wordt dus niet meer afzonderlijk bewaakt via Programma 4 van de begroting. . Minimaal enkele tientallen

In 007 produceerden in Fryslân 18 mestvergisting installaties en één

installaties wekken in 009

mestvergassing installatie duurzame energie uit biomassa. Dat een aantal

duurzame energie op uit

agrariërs alsnog in het voorjaar van 007 hun MEP subsidie kreeg voor de

biomassa.

productie van duurzame elektriciteit bracht het bouwproces weer op gang. Echter toch te laat om in 007 deze installaties nog te realiseren. De monitoring van 7 werkende installaties verliep in 007 conform het opgezette plan. Ook werden een aantal studiebijeenkomsten voor beheerders van werkende installaties georganiseerd, Het project Co Vergisting eindigt op 31 maart 008.

56

4.4 Milieubeleid voor het landelijk gebied Doel

Rapportage

Het realiseren van de gewenste

Dit traject is vertraagd omdat eerst de programmering, planning en de

milieukwaliteit in en rond de Eco-

kosten worden geïnventariseerd door de Dienst Landelijk Gebied.; derhalve

logische Hoofdstructuur (EHS), de

valt er op dit moment nog geen uitspraak te doen over de doelrealisatie.

Vogel- en Habitatrichtlijngebieden (VHR) en Natuurbeschermingswet (NB-wet)gebieden. En dan in het bijzonder daar waar het gaat om het terugdringen van verdroging, verstoring, verzuring en het beperken van stikstof- en fosfaatconcentraties in het grond- en oppervlaktewater. Daarbij gaan we uit van doelstellingen voor de milieukwaliteit in de eindsituatie (07) en van tussendoelen die we uiterlijk in 006 formuleren voor de periode 007-013. Het grondwater wordt zodanig

Door actualisatie van de PMV onderdeel grondwaterbescherming is

beschermd, dat de huidige kwali-

invulling gegeven aan deze doelstelling.

teit van het drinkwater gehandhaafd blijft. De stiltegebieden worden zodanig

De voorkomende geluidsniveaus zijn in beeld gebracht. Doelrealisatie zal de

beschermd, dat in ieder geval het

komende jaren plaatsvinden door het (desgewenst) treffen van maatregelen.

bestaande beschermingsniveau gehandhaafd blijft. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Binnen de grondwaterbescher-

De actualisatie PMV; onderdeel grondwaterbeschermingsgebieden is

mingsgebieden vinden geen

afgerond. U heeft in maart 006 de wijzigingsverordening vastgesteld.

activiteiten plaats, en zijn geen bedrijven gevestigd, die in strijd zijn met de regels uit de Provinciale Milieuverordening. . Binnen stiltegebieden wordt

In 006 is het onderzoek afgerond naar de voorkomende geluidsniveaus in

geen lawaai geproduceerd dat

vier stiltegebieden en de eventuele bronnen van verstoring. Binnen dit

in strijd is met de regels uit de

onderzoek zijn ook de grootste verstoringen bepaald. De komende jaren zal

Provinciale Milieuverordening.

gericht zijn op monitoring van verstoringen en het desgewenst treffen van maatregelen daartegen.

3. Door coördinatie van het provinciaal beleid en door

De bestuurlijke organisatie rondom het ROM gebied Zuidoost Friesland is per 31 december 007 beëindigd. Er zijn een aantal activiteiten geweest in

stimuleringsbeleid leveren wij

verband met de beëindiging, zoals monitoringrapportage, evaluatie,

een bijdrage aan een optimale

bijeenkomsten en er is een boekje opgesteld waarin een aantal ontplooide

uitvoering van activiteiten in het

activiteiten zijn beschreven.

ROM-gebied Zuidoost Friesland.

De activiteiten die nog doorgezet moeten worden zijn opgenomen in een intentieverklaring. De voortzetting van de ROM activiteiten is overgenomen door Plattelânsprojekten Zuidoost Friesland. De uitvoering vindt verder plaats via het Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied.

57

Gewenste resultaten

Rapportage

4. In de SGB-gebieden is meer

De SGB is per 31 december 006 opgehouden te bestaan. De afhandeling

samenhang tussen milieu,

van de SGB projecten vindt plaats in het kader van het Provinciaal

waterhuishouding, natuur, land-

Meerjarenprogramma Landelijk Gebied.

bouw, ruimte, verkeer en vervoer, leefbaarheid en economie. 5. De huidige milieukwaliteit in en rond de natuurgebieden is uiter-

De rapportage hiervan is vertraagd, omdat eerst de programmering, planning en de kosten van de aanpak wordt geïnventariseerd door de Dienst

lijk in 006 in beeld gebracht en

landelijk Gebied. Daarna kan een gewogen beslissing over de verdere aan-

er zijn doelstellingen geformu-

pak worden genomen. Volgens planning zal de rapportage in maart 008

leerd voor de eindsituatie en

gereed moeten zijn. De uitvoering ervan vindt plaats in het kader van het

voor tussenliggende jaren.

Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied.

6. Afhankelijk van de tekorten in

De gebiedsgerichte programma’s zijn vertraagd. Zie vorige volgnummer (5)

milieukwaliteit is de verdroging, verstoring, vermesting en het aantal barrières door infrastructuur vermindert door middel van gebiedsgerichte projecten. De provincie Fryslân geeft aan welke projecten ze gaat uitvoeren als de milieutekorten in kaart zijn gebracht.

4.5 Baggerbeleid Doel

Rapportage

Friese watergangen zodanig op

De doelstellingen van ons Baggeractieprogramma zijn grotendeels

diepte brengen en houden dat een

gerealiseerd.

onbelemmerde doorvaart voor de beroeps- en recreatievaart mogelijk is. Even belangrijk is het om de afwatering en de overige functies van het oppervlaktewater in Fryslân optimaal tot hun recht te laten komen. De hierbij geborgen baggerspecie mag voor de omgeving geen schade of risico opleveren. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Realisatie baggeropgave voor de

Het minimale doel van 750.000 m3 was in 006 voor het eerst gehaald

gezamenlijke partijen van mini-

en dit resultaat is in 007 meer dan geëvenaard. Er wordt sinds 006 niet

maal 750.000 m3 en bij voor-

meer “achteruit gebaggerd”, zoals een aantal jaren geleden nog wel het

keur 1 miljoen m3 per jaar.

geval was.

Uitvoering en actualisatie

Wetterskip Fryslân wil uiterlijk in 010 afspraken gemaakt hebben over het

Depotprogramma. Inventarisatie

onderhoud van wateren in bebouwde gebieden met de gemeenten in haar

schade die Fryslân ondervindt

beheersgebied. De uitgangspunten voor de overname van het onderhoud

van baggerimporten en moge-

zijn vastgelegd in de notitie “Uitgangspunten voor de overname van het

lijke oplossingsrichtingen hier-

onderhoud in het bebouwde gebied”. De komende jaren zal door deze

voor.

samenwerking tussen de gemeenten en het waterschap meer (achterstallig) onderhoudsslib in bebouwde gebieden verwijderd worden.

58

Gewenste resultaten

Rapportage

. Uitvoering bestuursovereenkomst

“Werk met werk maken” kan veel geld opleveren. De praktijk leert dat her-

hergebruik die is afgesloten in

gebruik in Fryslân in verhouding met andere regio’s in Nederland goed loopt.

005. Ophogen landbouw-

Wetterskip Fryslân is een van de partijen binnen Fryslân die op grote schaal

percelen. Toepassing bagger in

succesvol bagger in oever en kadewerken toepast, ook tot voordeel van de

wegfundering

provincie.

3. Stimuleren gemeenten bodemkwaliteitskaarten en bodem-

Het nieuwe Besluit bodemkwaliteit en de implementatie daarvan in 008 zal een belangrijke rol spelen bij hergebruik van bagger. Provincie, Wetterskip

beheerplannen i.k.v. nieuwe

Fryslân en Friese gemeenten zullen met de uitvoering van het projectplan

Besluit bodemkwaliteit.

“Toepassen van bagger als bodem” een vertaling maken naar gebieds-

Toepassen Kader Richtlijn Water

specifiek beleid om de toepassing in de praktijk beter mogelijk te maken.

op baggeropgave en water-

Op 10 oktober 007 is dit door bestuurders in het Provinciaal Bestuurlijk

bodembeheer in Fryslân.

Overleg Water (PBOW) onderschreven. Algemeen wordt verwacht dat de hergebruikdoelstelling dan nog veel efficiënter en effectiever te realiseren is dan tot nu toe.

4. Organiseren beheerfase van het

Voor de oprichting en beheer van het BIP is een bestuursovereenkomst

BIP. Voorfinanciering kosten van

afgesloten. Het BIP is voor een groot gedeelte gerealiseerd en biedt thans

het BIP. BIP koppelen aan

een grote hoeveelheid achtergrondinformatie voor geïnteresseerden en

Bodeminformatiesysteem

betrokkenen bij het BAP. Het BIP biedt het meest complete overzicht van

(GPBIS) en Bodemkwaliteits-

baggerplannen en projecten in Fryslân, inclusief die van het Fries Meren

meetnet (BKM) en indien

Project.

mogelijk onderbrengen in een gemeenschappelijke regeling of bij de noordelijke grondbank in oprichting. Beschikbaar stellen van data uit BIP voor bedrijven, burgers en overheden. 5. Intern en extern partijen be-

Uit een evaluatie is gebleken dat de doelstellingen van het Bagger Actie-

trekken bij (projecten uit) het

programma voor een groot deel bereikt zijn. Een aantal projecten loopt

Bagger Actie Programma.

de komende jaren nog door.

4.6 Bodembeleid Doel

Rapportage

Het provinciale bodembeleid wil

Via de lijnen van Provinciaal milieubeleidsplan en Streekplan is hier

bijdragen aan een duurzaam

een bijdrage aan geleverd.

bodemgebruik. Daarbij spelen natuur en milieu, economie en sociale omgeving hun eigen rol, die onderling in balans blijft. Uitgangspunt is zoveel mogelijk aan te sluiten bij maatschappelijke en ruimtelijke processen. Beperking van milieukundige en

Er is in 007 veel energie gestoken in het verstrekken van informatie over de

gezondheidsrisico’s van aanwezig-

bodemkwaliteit en aan het mogelijk maken van saneringen door gemeenten

heid en verspreiding van verontrei-

en anderen.

niging in de bodem.

59

Gewenste resultaten 1. De bodem wordt zodanig beschermd dat de huidige

Rapportage De bodemkwaliteitskaarten zijn actueel en worden verder bijgehouden in het kader van het nieuwe besluit bodemkwaliteit. Daarmee is de verant-

bodemkwaliteit, -functies en

woordelijkheid op dit gebied meer in de richting van gemeentes verschoven.

-waarden worden behouden.

Ten aanzien van het bodemkwaliteitsmeetnet heeft het ministerie van VROM de provincies aan geboden dit via het RIVM te regelen. Vooruitlopend op deze besluitvorming is het KBM in 007 afgebouwd. er wordt nog een trendanalyse van de afgelopen 10 jaar gemaakt. Deze is in het eerste kwartaal van 008 gereed. Op basis daarvan worden nadere afspraken gemaakt voor de overdracht naar het RIVM. De uitwerking van het integrale bodemkwaliteitsplan is eind 007 gestart. De resultaten worden medio 008 verwacht.

. De meldingen van nieuwe bodem-

Er heeft zich een beperkt aantal nieuwe of ongewone voorvallen voor-

verontreiniging worden adequaat

gedaan die ook weinig risicovol waren. Deze zijn op de gebruikelijke manier

opgepakt en afgehandeld.

afgehandeld.

Verontreinigingen ontstaan door ongewone voorvallen zijn zoveel mogelijk verwijderd. 3. Aardkundige waarden worden

Aan dit onderwerp is in 007 geen prioriteit gegeven.

zodanig beschermd dat de geologische en geomorfologische waarden en daaraan gerelateerde abiotische, biotische en antropogene waarden worden behouden. 4. Er is inzicht in de kwaliteit, functies en waarden van de bodem.

De informatievoorziening op provinciaal niveau is nog niet optimaal gestroomlijnd. Hier is in 007 met betrokken partijen intensief overleg gevoerd. De uitkomst hiervan is dat er in 008 zal worden gewerkt aan een basisregistratie bodemgegevens. Deze zullen worden ondergebracht in een samenwerkingsverband waar alle partijen in (kunnen) participeren. eind 007 is een pilot-traject gestart om dit verder concreet te maken. De resultaten worden medio 008 verwacht. Op basis daarvan worden vervolgstappen gezet.

5. De bodemaspecten worden

Er is afgezien van het opstellen van een richtlijn richting gemeentes omdat

meegenomen in de besluiten,

het nieuwe besluit bodemkwaliteit hierin voorziet. In het kader van de

die in kader van bodemrelevan-

implementatie van dit besluit wordt intensief overleg gevoerd met gemeen-

te beleidsterreinen worden

tes. Vanuit de provincie wordt hierbij het accent gelegd op de gebieds-

genomen. Daarbij wordt

gerichte uitwerking. Bagger is hierbij een apart aandachtspunt.

gestreefd naar zoveel mogelijk afstemming tussen het bodemgebruik en de (aanwezige) bodemkwaliteit. Wanneer de ontwikkelingen gerealiseerd zijn, voldoet de bodem aan de kwaliteitseisen die bij de gebruiksfunctie behoren. 6. De werkvoorraad aan mogelijk

60

Het aantal beschikkingen in 007 is vergelijkbaar met voorgaande jaren. Er

verontreinigde locaties is met ca

is in kaart gebracht hoe groot de werkvoorraad in Fryslân nog is. Hierbij is

% afgenomen.

uitgegaan van de maximale omvang. Het is echter de vraag of de landelijke

Gewenste resultaten a. Er zijn ca 90.000 BPE’s gerealiseerd. b. Het gasfabriekterrein in Franeker is gesaneerd.

Rapportage aanpak die hierbij wordt voorzien wel geschikt is voor Fryslân, want risico’s hierbij is dat er veel geld wordt uitgegeven aan bodemsanering met kans op maatschappelijke onrust terwijl het nog maar zeer de vraag is of de omvang van het milieurisico een dergelijke aanpak wel rechtvaardigt. Daarnaast is een overzicht gemaakt van de beschikbare middelen. Deze zijn niet toereikend voor de landelijke aanpak terwijl het de vraag is of deze aanpak in Fryslân wel nodig is. Daarom is ten aanzien van de werkvoorraad een bezinningsmoment ingebouwd waarbij wordt nagegaan of en hoe de provinciale werkvoorraad bodemsanering versneld kan worden afgebouwd. De uitkomst hiervan wordt in de eerste helft van 008 aan het bestuur voorgelegd.

7. Beschikkingen op onderzoeken,

Het aantal beschikkingen is vergelijkbaar met voorgaande jaren.

saneringsplannen, evaluatie-

- Aantal beschikkingen ernst en spoedeisend: 34

rapporten, voor ISV-bijdragen

- Aantal beschikkingen bedrijvenregeling: 3

en op grond van de bedrijven-

- Aantal beschikkingen evaluatierapport: 58

regeling worden op efficiënte

- Aantal beoordelingen BUS-meldingen: 31

wijze en binnen de wettelijke

- Aantal bodemadviezen ISV: 1

termijn afgegeven.

- Aantal beschikkingen Nazorgplan: 1 Voor een meer uitgebreide rapportage wordt naar het jaarverslag Bodemsanering 007 verwezen.

8. Derden die locaties moeten

Het gaat hierbij om ongeveer 1600 locaties. Bij ruim 1350 is een brief

onderzoeken of saneren worden

verstuurd of is gebleken dat aanschrijving niet nodig is. Van 0 moet de

daartoe gestimuleerd op grond

status nog nader worden onderzocht. Bestuursdwang is nog niet ingezet.

van het vastgestelde flankerend

Wellicht is dit bij ongeveer 30 gevallen op termijn wel nodig. Binnen het

beleid. Er wordt toezicht

flankerend beleid is dit nog niet aan de orde omdat er nog geen sanering

gehouden op saneringen en op

heeft plaatsgevonden.

het nakomen van nazorg verplichtingen. 9. Adequate beheersing van locaties

Het aantal actieve nazorglocaties bedroeg in 007: 76

waar (deels) is gesaneerd dan wel verontreiniging is geïsoleerd. 10. Alle voormalige gasfabrieks-

De sanering van voormalige gasfabrieken stagneert omdat betrokken

terreinen in Fryslân zijn

partijen hier te weinig maatschappelijke noodzaak in zien voor onze

gesaneerd.

provincie. Eind 007 is een onderzoek gestart om de huidige stand van zaken te bepalen en om te kijken welke aanvullende maatregelen nog kunnen of moeten worden genomen. Voor een meer uitgebreide rapportage wordt naar het jaarverslag Bodemsanering 007 verwezen.

11. Saneringen zijn in overeen-

Het aantal controles is vergelijkbaar met voorgaande jaren.

stemming met de Wet bodem-

- Aantal inspectiebezoeken: 69

bescherming uitgevoerd,

- Aantal inspectiebrieven: 3

waarbij het toezicht op een

- Aantal handhavingactiviteiten: 1

voor het Rijk acceptabel niveau

Voor een meer uitgebreide rapportage wordt naar het jaarverslag

is geregeld.

Bodemsanering 007 verwezen.

61

4.7 Klimaat Doel

Rapportage

In 010 wil de provincie Fryslân

In 006 bleven de jaargemiddelden van de metingen van het Rijksinstituut

een evenredige bijdrage hebben

voor Milieuhygiëne (RIVM-luchtkwaliteit) in Fryslân voor stikstofdioxide

geleverd aan de Nederlandse

(NO), PM10 (maat voor fijn stof) en Ozon (03) ruim onder de daarvoor vast-

Kyotodoelstelling.

gestelde Nederlandse grenswaarden. De grenswaarden voor zwaveldioxide (SO), stikstofoxiden (NOx) en koolstofmonoxide (CO) zijn in 006 nergens in Nederland overschreden. Voor lood en benzeen zijn de waarden nog niet bekend voor 006, maar naar verwachting worden die, net als de voorgaande jaren, nergens in Nederland overschreden.

Op de meetstations Balk en Kollumerwaard bleef het aantal overschrijdingen van de daggemiddelde PM10-concentratie (fijn stof) in 006 beperkt tot 11 respectievelijk 18 dagen. Dit is ruim onder de Nederlandse norm van maximaal 35 dagen per jaar. Gewenste resultaten 1. Er lopen projecten en activitei-

6

Rapportage Het Plan van Aanpak biobrandstoffen in kwetsbare gebieden verliep in 007

ten waarmee de Provincie

conform planning.

Fryslân een voorbeeldfunctie

Alle (14) provinciale vaartuigen varen momenteel op biodiesel of PPO.

vervult op het gebied van ener-

De provincie nam deel aan in- en externe initiatieven met betrekking tot de

giebesparing en toepassing van

introductie van duurzame brandstoffen in het vervoer; realisatie tankstations

duurzame energie.

biobrandstoffen, regionale productie, rijden op biogas, wagenparkscans.

4.8 Internationale samenwerking Doel

Rapportage

Het verbeteren van de Friese leef-

In algemene zin hebben de Interreg-projecten verder bijgedragen aan de

omgeving en mede daarmee het

kennisontwikkeling, en realisering van pilotprojecten binnen Fryslân en de

versterken van de regionale econo-

internationale naamsbekendheid van onze provincie en de participerende

mie. We willen dit bereiken door

regionale partijen. Door deze internationale samenwerking hebben andere

middel van (internationale projec-

landen ook kunnen profiteren van de in Fryslân aanwezige kennis en

ten op het gebied van duurzame

ervaring. Als voorbeeld kan het European Waste Managementproject

samenleving, energie, milieu en

genoemd worden waarbinnen met name de Oost-Europese veel kennis op

water.

het gebied van afvalverwerking hebben opgedaan. De Interreg-projecten op het gebied van water blijken in belangrijke mate bijgedragen te hebben aan de positie van het Wetterskip Fryslân op de landelijke ranglijst van innoverende waterschappen. Van “weinig tot niet innovatief” in 1999 tot “de top 5 van innoverende waterschappen” in 006. Deze sterke verbetering is het gevolg van een aantal projecten, zoals “De Blauwe Diamant Leeuwarden”, voortgekomen uit Water City International en het al genoemde “Aqualân in Grou”, naast diverse zuiveringsprojecten in Sneek.

Gewenste resultaten 1. Innovatieve technieken en werkwijzen worden in de praktijk

Rapportage In het voorjaar hebben de openingen plaatsgevonden van het Kameleon eiland bij Terherne, als een zelfvoorzienend eiland op het gebied van drink-

getoetst. Daarvan wordt tevens

waterbereiding, waterzuivering en (deels) energie, en van de ecologische

de kostenefficiency bepaald,

nazuivering Aqualân van de RWZI (Riool Water Zuivering Installatie) bij Grou.

zodat duidelijk wordt of bredere

Beiden hebben als onderdeel van het project (UWC) Urban Water Cycle

invoering hier en elders mogelijk

bijgedragen aan het in de praktijk toetsen van innovatieve technieken en

is. Kansen van nieuwe technieken

werkwijzen, het betrekken van het bedrijfsleven hierbij en het publiek onder

en werkwijzen worden voor

de aandacht brengen van deze resultaten van internationale samenwerking.

bedrijven en burgers duidelijk in

De investering in Fryslân kon uitgevoerd worden dankzij bijdragen van diverse

beeld gebracht.

partijen, publiek en privaat. Dankzij dit soort innovatieve projecten wordt in

Met het uitvoeren van projecten:

Fryslân kennis opgebouwd over nieuwe technieken en wordt er door een

- worden bedrijven en organi-

groot aantal partijen ervaring opgedaan met Europese regels en financierings-

saties gestimuleerd in Fryslân

mogelijkheden. Dankzij de investeringen krijgt ook de werkgelegenheid een

te investeren;

stimulans.

- worden nieuwe financiële middelen aangeboord; - wordt de werkgelegenheid in Fryslân gestimuleerd; - wordt in Fryslân kennis opgebouwd over nieuwe technieken

In algemene zin wordt veel aandacht besteed aan het openbaar maken van de projectresultaten via websites, (elektronische) nieuwsbrieven, brochures en perscontacten bij evenementen. Twee voor het Interreg IVB Noordzee-programma ingediende projecten (THOE – Towards a Healty Outdoor Economy en DERQ – Disclosing and Experiencing Regional Qualities) zijn afgekeurd door het Interreg IVB North

en ervaring met Europese

Sea Steering Committee. Wel was er voldoende steun vanuit het Ministerie

regels en financieringsmogelijk-

van VROM voor beide projecten. Duidelijk is geworden dat de programma-

heden. - worden beleidsvoornemens

lijn voor de periode 007-013 op een zodanig strategisch ambitieniveau ingezet is dat voor ons een zeer kritische rendementsafweging bij nieuw te

door extra financiering versneld

ontwikkelen Interreg projecten nodig is. Samen met het Ministerie van VROM

uitgevoerd.

zal begin 008 een bezoek aan het Interreg IVB North Sea Secretariaat worden gebracht om deze problematiek te bespreken. Andere (waaronder ook andere Europese) subsidiemogelijkheden voor deze onderwerpen zijn nagegaan en lijken kansrijk.

63

Gewenste resultaten

Rapportage Diverse nieuwe projecten zijn in ontwikkeling. Voor sommige projecten is de provincie Lead Partner, ion andere gevallen partner. Bij voldoende kansrijkheid en draagvlak in relatie tot de meerwaarde voor de provincie, zullen deze projecten in 008 worden ingediend voor Interreg of andere internationale subsidieprogramma’s. Wij denken daarbij aan het ontwikkelen van een meer (waterberging) bij Oudega Sm., grensoverschrijdend recreatievaren, zelfvoorzienendheid van eilanden op het gebied van water, energie en afvalverwerking, en projecten op het gebied van water, energie en afvalverwerking, en projecten op het gebied van gezondheid, water, energie, cultuur/taal, verkeer en vervoer, informatievoorziening door middel van ICT en arbeidsmarktgegevens. Samenwerking binnen de North Sea Commission vindt in het bijzonder plaats door deelname namens het Samenwerkingsverband Noord Nederland aan de werkgroep Sustainable Development. In samenwerking tussen deze werkgroep en de energiewerkgroep van de Baltic Commission zijn de voorbereidingen gestart voor een energie conferentie in 008 in Zweden.

. Toepassing van innovatieve

In het Urban Water Cycle programma is bij de RWZI in Grou een ecologische

technieken en werkwijzen.

nazuivering geplaatst. Hierdoor voldoet het gezuiverde water ruim aan de

Stimuleren van brede invoering

gestelde eisen, en draagt daardoor bij aan de Kader Richtlijn Water. Binnen

hiervan in Fryslân. Verbeteren

het Wetterskip Fryslân is onderzocht of bij meerdere Rioolzuiveringen een

van de economische en

ecologische nazuivering geplaatst kan worden. Dankzij opgedane kennis lijkt

concurrentiepositie van Fryslân.

het succesvol te zijn om het water op meerdere plaatsen na te filteren.

Versneld uitvoeren van

Hiermee wordt de waterkwaliteit op een hoger niveau gebracht. Dankzij

provinciaal beleid met betrek-

de opgedane kennis bij dit soort projecten wordt er naar Friese bedrijven

king tot geldstromen.

gekeken hoe zij dat gedaan hebben, waardoor ze een voorsprong hebben bij het eventueel binnenhalen van orders.

4.9 Vergunningverlening en handhaving Doel

Rapportage

Bedrijven (inrichtingen) en initiatief-

Via een actualiseringslag van ons vergunningenbestand (ach-terstanden zijn

nemers (activiteiten) voeren hun

weggewerkt) en intensivering én professionaliseringsslag van controles (risi-

werkzaamheden zodanig uit, dat

cogericht toezicht) is nader invulling gegeven aan deze doelstelling.

de milieudruk, hinder en veiligheid aan de daarvoor gestelde normen voldoen. Tijdige (voor 1 januari 008) im-

De oorspronkelijke planning was dat de Wabo op 1 januari 008 in werking

plementatie van de Wet algemene

zou treden. Het wetgevingstraject is echter vertraagd en VROM heeft

bepalingen omgevingsvergunning

besloten de invoering van de Wet uit te stellen tot 1 januari 009.

(WABO) in de organisatie van de provincie Fryslân en afstemmen van de werkwijze met andere overheden. De aanvrager krijgt te maken met één loket.

64

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Elk bedrijf en iedere initiatief-

De beoordeling of een vergunning voldoende actueel is vindt plaats 5 jaar

nemer beschikt in reguliere

nadat de betreffende vergunning Wet milieubeheer is verleend. De achter-

situatie en bij oprichting, veran-

standen, die hierbij waren opgelopen, zijn in de afgelopen 3 jaar weg-

dering of uitbreiding tijdig over

gewerkt; alle vergunningen zijn nu in dit opzicht actueel.

een te handhaven en actuele vergunning op maat. Dat geldt

Wijzigingen in vergunningen, onder andere als gevolg van nieuwe wet-

voor alle inrichtingen en acti-

en regelgeving zijn – voor zover direct vereist – geïmplementeerd in de

viteiten waarvoor de provincie

vergunningen. Doorgaans door middel van ambtshalve aanpassingen.

als bevoegd gezag is aangewezen in het kader van de Wet

De verschillende producten van de afdeling Milieuvergunningen, die IPO-

Milieubeheer, Ontgrondingen-

gecertificeerd is, worden voor het merendeel binnen de wettelijke termijn

wet, Luchtvaartwet en provin-

afgehandeld; in 007 ruim 90%.

ciale milieu en ontgrondingenverordening.

De uitvoering van de taken binnen de Luchtvaartwet was in 007 nog niet

Binnen het kader wordt voor-

door het Rijk overgedragen aan de provincies.

schriften opgenomen zodat kan worden voldaan aan alle hierin van toepassing zijnde richtlijnen, besluiten, circulaires, zoals vastgelegd in: - Luchtvaartwet - Wet Milieugevaarlijke stoffen - Wet luchtverontreiniging - Wet geluidshinder - Flora en faunawet - Vogel en habitat richtlijn - Natuurbeschermingswet - Wet Bodembescherming Tevens valt hieronder het rekening houden met archeologische aspecten en provinciale coördinatie vuurwerkbesluit. . Bedrijfsmatig willen we het

Bij de Wet milieubeheer is ruim 90% binnen de wettelijke termijn

vergunningverleningproces

afgehandeld. Voor de Ontgrondingenwet bedroeg het percentage ruim

verbeteren. Doel is om in 007

80%. De (laatste) achterstanden zijn in 007 weggewerkt.

vaker aan de gestelde termijnen te voldoen. Bij de vergunningen voor de Wet Milieubeheer willen we in 70 procent van de gevallen aan de termijn voldoen. En bij de Ontgrondingenwet willen we de 80 procent halen. De achterstand in actualisatie moet in 007 zijn weggewerkt.

65

Gewenste resultaten 3. Uiterlijk in 007 willen we bij nieuwe procedures in het kader

Rapportage De invoering van de Omgevingsvergunning is met 1 jaar uitgesteld (tot 1 januari 009).

van de doelen van een VROM of omgevingsvergunning de verschillende vergunningen voor één bedrijf of activiteit, zowel procedureel als inhoudelijk, op elkaar afstemmen. 4. Bedrijven en burgers moeten zich digitaal, via internet, op de

Ons toetsingskader kan digitaal worden ingezien. De procesinformatie is, in verband met het uitstel van de Omgevingsvergunning, uitgesteld tot 009.

hoogte kunnen stellen van ons toetsingskader (005) en het proces (007). 5. We geven uitvoering aan een actueel vergunningenbeleid. 6. Alle bedrijven en activiteiten, waarvoor de provincie in de

Ons voorschriftenbestand en onze Uitvoeringsnota Integraal Vergunningenbeleid zijn actueel. In 007 is een intensief lean managementonderzoek succesvol doorlopen. Het vervolgtraject, gericht op implementatie van efficiencymaatregelen tot

betreffende wet- en regelgeving

010, is opgestart en ligt goed op schema. Tevens is er door de VROM-

is aangewezen als bevoegd

inspectie een audit uitgevoerd naar de kwaliteit van de handhaving.

gezag, zijn conform de jaarlijkse

Ook is er een vergelijkend onderzoek geweest naar de hoogte van de ken-

handhavingsprogrammering

getallen van de provincie. De uitkomsten van dit onderzoek zullen in 008

gecontroleerd. Daar waar de

nader worden geanalyseerd en verwerkt in de bedrijfsprocessen.

provincie overtredingen heeft

Een nieuw milieu-informatiesysteem (GMISXP) is geïnstalleerd en voor een

geconstateerd, is het handha-

groot deel in gebruik genomen. De kwaliteitslag met betrekking tot stu-

vinginstrumentarium gericht op

ringsinformatie wordt gerealiseerd door de medewerkers via workshops

het beëindigen van die overtre-

intensief te betrekken bij de invoering. In 007 is een verdiepingsslag met

dingen. Overtredingen bij inrich-

betrekking tot risicogericht toezicht ingezet, onder meer door de ontwikke-

tingen en activiteiten, waarvoor

ling van digitale toezichtsplannen en een objectieve risicosystematiek.

wij het bevoegd gezag zijn,

In 007 zijn een aantal handhavingacties projectmatig opgepakt. De uit-

worden door ons alleen

komst er van heeft geleid tot een aantal extra onvoorziene handhavingacties

gedoogd als wij hiertoe

in samenwerking met het regionaal milieuteam van de politie en een aantal

schriftelijk hebben besloten.

gemeenten. Voorbeelden zijn onder meer het PCB-onderzoek, geuronderzoeken in onder andere Heerenveen en Burgum en de landelijke handhavingestafette. De realisatie van preventieve controles in het kader van de Wet milieubeheer ligt met name door bovengenoemde oorzaken achter ten opzichte van de programmering. Waar nodig is de achterstand opgevangen door de inzet van externe ondersteuning. In totaal zijn er ruim 100 inspecties uitgevoerd voor de diverse werkvelden. Ondanks de zware wissel die op de primaire inzet van personeel door bovengenoemde projecten is getrokken is er gemiddeld toch nog ruim 8% van het aantal afgesproken controles uitgevoerd. De evaluatie van de uitvoeringsnotitie “De keten versterkt’ wordt in 008, in samenhang met de actualisatie van het provinciale handhavingsbeleid opgepakt. Werkzaamheden in het kader van de Natuurbeschermingswet, de boswet en de Flora- en Faunawet zijn uitgevoerd conform planning.

66

Gewenste resultaten

Rapportage In 007 zijn er ongeveer 475 controles uitgevoerd, waarvan 50 in het kader van de Flora en Faunawet en 5 in het kader van de Natuurbeschermingswet. In 008 zal ook voor groene risico-gericht toezicht worden opgezet.

7. De milieualarmnummer-piket-

De afhandeling van milieuklachten is volgens planning verlopen. Het klachten-

dienst en de piketdienst Whvbz

beeld laat evenals in 006 in 007 relatief veel geurklachten zien. Een

handelt milieumeldingen en

onderzoek naar de bereikbaarheid van de gemeenten bij milieumeldingen is

klachten af.

afgerond en het vervolgtraject, gericht op verbetering van de bereikbaarheid bij enkele gemeenten, is inmiddels opgestart. De planning is gericht op afronding in 008. In 007 zijn in totaal 68 klachten in behandeling genomen.

8. Verbetering van de kwaliteit van

Het afstemmingsoverleg handhaving is in 007 zes keer bij elkaar geweest.

handhaving door coördinatie en

Het afstemmingsoverleg heeft het Handhavinguitvoeringsprogramma en –

afstemming van handhavings-

rapportage voorbereid en een aantal gezamenlijke actiepunten uitgewerkt.

taken binnen de provinciale organisatie. 9. Handhavingspeerpunten worden

De Handhavinguitvoeringsrapportage 006 is vastgesteld op 0 maart 007.

integraal aangepakt en burgers

Het Handhavinguitvoeringsprogramma 007 is op 1 december 006 vast-

en bedrijven krijgen te maken

gesteld en in 007 uitgevoerd. De speerpunten voor 008 zijn opgenomen

met een uniforme uitvoering

in de Programmabegroting 008. Het Handhavinguitvoeringsprogramma

van het provinciale hand-

008, waarin is aangegeven hoe hier concreet invulling aan wordt gegeven,

havingsbeleid. 10. Overtredingen bij inrichtingen en activiteiten, waarvoor wij

is vastgesteld op 18 december 007. Actualisatie van het gedoogbeleid wordt in 008 opgepakt, samen met de actualisatie van het provinciebrede handhavingsbeleid.

het bevoegd gezag zijn, worden door ons alleen gedoogd als wij hiertoe schriftelijk hebben besloten. 11. We willen bereiken dat alle

Het Fries Overleg Milieuhandhaving (FOM) heeft in 007 niet plaatsgevonden

bestuurlijke handhaving-

in verband met andere bestuurlijke prioriteiten (Zuiderzeelijn). De individuele

organisaties in Fryslân voldoen

handhavingprogramma’s zijn uitgewisseld en afgestemd met de verschillen-

aan landelijk vastgestelde

de bestuursorganen. Dit heeft geleid tot het voorstel om te komen tot een

kwaliteitscriteria.

aantal Friese prioriteiten. De toezichthoudende rol is afgelopen jaar conform het vigerende beleid opgestart. Het jaarprogramma 007 is vastgesteld en is momenteel in uitvoering. Het verslag over 006 is eveneens vastgesteld. Er loopt nog een landelijke discussie over de evaluatie Wet Handhavingstructuur. Wij wachten de ontwikkelingen af. De voorbereiding toezichthoudende rol is doorgeschoven naar 008 in verband met de verlate inwerkingtreding van de Wabo.

1. Productie, gebruik, opslag en

De uitvoering van de projecten en activiteiten uit het (Fries uitvoeringspro-

distributie van gevaarlijke

gramma Externe veiligheid (FUEV) 006-010 is in 007 over het algemeen

stoffen en het gebruik van

voorspoedig verlopen. In de uitvoering is sprake van een goede samen-

luchthavens in Fryslân waar-

werking tussen gemeenten, regionale samenwerkingsverbanden, regionale

voor wij het bevoegd gezag

brandweer en provincie. Er is in 007 ook een belangrijke stap gezet richting

zijn, voldoen aan de wettelijke

een structurele samenwerkingsvorm tussen deze partijen ten aanzien van

67

Gewenste resultaten

Rapportage

regelgeving Belanghebbenden

externe veiligheid. Conform de subsidievoorwaarden van het Ministerie van

kunnen digitaal informatie

VROM is in 007 tweemaal gerapporteerd over de voortgang van de

verkrijgen over risicosituaties in

uitvoering van het FUEV, én is op 9 oktober 007 door ons een geactuali-

de provincie Fryslân.

seerd FUEV vastgesteld. De productie, gebruik, opslag en distributie van gevaarlijke stoffen bij inrichtingen waar wij het bevoegd gezag zijn, is onderdeel van het vergunningenproces. De decentralisatie van bevoegdheden in het kader van de Luchtvaartwet van het Rijk naar de provincies heeft vertraging opgelopen en wordt pas op z’n vroegst in de eerste helft van 008 voorzien.

13. Een organisatie die op 1 januari

De oorspronkelijke planning was dat de Wabo op 1 januari 008 in werking

008 op een adequate wijze

zou treden. Het wetgevingstraject is echter vertraagd en VROM heeft

een omgevingsvergunning kan

besloten de invoering van de Wet uit te stellen tot 1 januari 009.

verlenen en handhaven. Er wordt maximaal gebruik gemaakt van de ITC- en internetvoorzieningen. Er wordt probleemloos samengewerkt met interne en externe partners. 14. Bedrijven en activiteiten zijn gecontroleerd conform de risi-

In 007 is de invoering van risicogericht toezicht voor de Wm en OWvergunningen afgerond. Door middel van diverse workshops zijn per

co analyse. Bij bedrijven en

branche de handhaving essenties benoemd en is er voor 008 een planning

activiteiten waar de provincie

opgesteld. Tevens is de controlefrequentie op brancheniveau vastgesteld.

overtredingen heeft geconsta-

Ook is er voor de controle van de WHVBZ een specifiek risicomodel

teerd heeft de provincie haar

ontworpen. Implementatie hiervan zal in het eerste kwartaal van 008

handhavinginstrumentarium

plaatsvinden.

ingezet, gericht op beëindiging

Ook voor groene wetgeving zal een vorm van risicogericht toezicht worden

van die overtredingen.

ingevoerd. In het bedrijfsvoeringsysteem zijn meetindicatoren opgenomen waardoor het mogelijk is om de effecten en mogelijke knelpunten van risicogericht toezicht in beeld te brengen. In het kader van risicogericht toezicht is voor elke inrichting een electronisch op maat gemaakt toezichtsplan opgesteld waarin is omschreven welke voorschriften worden gecontroleerd, op welke wijze en wanneer. Mede op basis van de monitoring zal de wijze van toezicht verder worden verfijnd en nog efficiënter worden ingezet. De voortgang van de controles zal in het bedrijfsvoeringssysteem worden vastgelegd en in de maandgesprekken met de toezichthouders worden doorgenomen, opdat knelpunten snel en efficiën(ter) kunnen worden opgelost.

15. De uitvoeringspraktijk van vergunningverlening voldoet aan de eisen die hieraan door de Nederlandse en Europese wetgever zijn gesteld.

68

Via een actualiseringslag van ons vergunningenbestand is in 007 aan het gewenste resultaat voldaan.

3.5 PROGRAMMA 5 - LANDELIJK GEBIED Portefeuillehouder: A.M. Andriesen

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? De begroting landelijk gebied 007 is qua opzet in de decembervergadering 006 van uw Staten ingrijpend gewijzigd door opname van het Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 007-013 (pMJP) als nieuw thema 5.6. In thema 5.6 zijn nu alle uitvoeringsaspecten van programma 5 opgenomen. De thema’s 5.1 tot en met 5.5 zijn daarmee ook veranderd: alle uitvoeringsbudgetten en de daarbij behorende personeelsbudgetten zijn naar 5.6 gegaan. We zullen in dit overgangsjaarverslag 007 steeds aangeven wanneer verwezen moet worden naar het pMJP voor inhoudelijke toelichting. In de begroting 008 staat een en ander weer goed op een rij in nu maar 3 thema’s. Nieuw in de begroting 008 is dat het onderdeel plattelandsbeleid bij landelijk gebied is ondergebracht. Voor dit jaarverslag vindt u het beleidsmatig verslag nog in hoofdstuk 9 Ruimte. Tenslotte is nieuw in de begroting 008 dat het onderdeel Wadloopvergunningen is overgegaan van de Stuurgroep Waddenprovincies naar landelijk gebied. In de begroting 007 is opgenomen dat wat we willen bereiken is dat de visie van uw staten op landschap, natuur en landbouw is vastgelegd, dat er duidelijkheid is over wettelijke kaders en dat er daadwerkelijk uitvoering ge-geven wordt aan de visie door projecten en subsidieverlening. Daarbij is inhoudelijk van belang dat de kwaliteiten van natuur en landschap in stand worden gehouden en ontwikkeld en dat de gebruiksmogelijkheden van het landelijk gebied, zoals landbouw, visserij een optimale ontwikkeling kennen. Doelenrealisatie 2007 De stand van beleid en uitvoering Kijken we naar het visieonderdeel dan stellen we vast dat met de nota Sociaal Economisch Beleid Landbouw (004) en de Visserijnota (004) de visie van uw staten is vastgelegd voor de gebruiksmogelijkheden. Voor natuur is van belang dat uw Staten het Streekplan Fryslân (006) vaststelden, waarin de Ecologische Hoofd Structuur (EHS) herbevestigd werd. Daarnaast stelden uw staten de Nota Ecologische Verbindingenzones vast (006). In 007 werd het Uitvoeringsprogramma voor het Streekplan vastgesteld met daarin vooral aandacht voor ruimtelijke kwaliteit in het landelijk gebied. Voor Agrarisch Natuurbeheer en voor Particulier Natuurbeheer bestaan beleidskaders voor uitvoering (004). Op grond van de Flora en Faunanota “Libje en Libje Litte” van 003 verscheen al eerder een Werkplan Soorten (005) en het Werkplan Weidevogels (006). Voor landschap is ook het Streekplan van belang. De titel: “Om de kwaliteit van de Romte” geeft aan dat landschap hierin voor uw Staten een duidelijke rol heeft. Met deze visies en werkplannen is het beleidskader voor de uitvoering gegeven. Een duidelijk werkplan voor natuurontwikkeling en daarbinnen voor het aspect mensen en natuur oftewel voor medegebruik, openstelling van natuurterreinen en natuureducatie zou eventueel nog een zinvolle aanvulling kunnen zijn. De visies zijn in het pMJP vertaald naar doelen (bijvoorbeeld in hectares) per thema en per plattelandsgebied en met mensen in het concrete gebied uitgewerkt in een gebiedskader (007). Wat er inhoudelijk staat te gebeuren aan projecten en subsidies in de jaren 007 – 013 is zo grotendeels vastgesteld. In 007 is in programma 5 met name gewerkt aan uitvoering. De enige beleidsnota die werd vastgesteld is de nota “Nei provinsjaal grûnbelied”, als grondslag voor een actief grondbeleid bij gebiedsontwikkeling. Om de uitvoering daadwerkelijk in een brede regie vorm te kunnen geven moeten de organisatorische randvoorwaarden goed zijn. Ingaande 007 is er één subsidiekader voor alle projectuitgaven in het landelijk gebied. Voor rijksgeld van het Investeringsbudget Landelijk Gebied (ILG), Europees geld uit het Plattelandsontwikkelings-

69

programma (POP) én provinciaal geld van het Frysk Ynvestearringsbudzjet Lânlik Gebiet (FYLG). Daarnaast werd een projectvolgsysteem, een begrotingsonderdeel ILG c.a. en de aansturing van het zogenaamde Programma Beheer, door vaststelling van een Provinciale Subsidieverordening Natuurbeheer (PSN) en een Provinciale Subsidieverordening Agrarisch Natuurbeheer (PSAN), geregeld. In het kader van PSAN werd een gebiedsplan voor ganzenfoerageergebieden vastgesteld. In 007 werd in interprovinciaal verband gewerkt aan een nieuw systeem voor subsidies voor beheer en inrichting van het landelijk gebied. Dat systeem moet in 010 gaan draaien. In 009 zullen wij dit systeem aan u voorleggen. Tenslotte is voor de uitvoering van belang dat er voldoende middelen zijn. In 006 is scherp onderhandeld over de omvang van de rijks- en EU-middelen die de provincie voor de jaren 007-013 zal ontvangen om de doelen die in het Provinciaal Meerjarenprogramma zijn opgenomen uit te kunnen voeren. Dit heeft geleid tot een totaal investeringsbedrag van € 460 miljoen (exclusief Programma Beheer en POP) voor 7 jaar. In 007 zijn extra rijksmiddelen toegekend voor ganzenopvang, voor glastuinbouw en weidevogels. Bij iedere euro die de provincie beschikbaar stelt voor projecten in het landelijk gebied, leggen andere partijen er tien euro bij. Wat betreft de wettelijke randvoorwaarden zorgt de provincie met de Natuurbeschermingswet, de Boswet, de Flora- en Faunawet voor behoud en ontwikkeling van de natuur. Door steeds goed overleg te voeren en veel voorlichting te geven (op www.fryslan,nl staat uitgebreide informatie) is evenwicht met de ontwikkeling van de landbouw en andere sectoren steeds een punt van nadrukkelijke aandacht. Zo wordt bij de opvang van ganzen nadrukkelijk gewerkt met “begrenzen met draagvlak”. Bij de NB-wet bleek dat bij de 113 dossiers, die in 007 zijn behandeld, slechts in twee gevallen een vergunning is geweigerd. In veel gevallen werden voorwaarden verbonden aan de vergunning. In 007 is een begin gemaakt met de zogenaamde beheerplannen voor de Natura000-gebieden. In een samenhangend plan van aanpak voor Natura000-Vasteland zijn de uitgangspunten opgenomen in een planning tot 011. Daarnaast werken we mee aan het Natura000plan voor de Waddenzee en dat van het IJsselmeer. Tengevolge van een uit Fryslân gevoerde IPO-lobby mogen de provincies nu eerst beheerplannen maken alvorens de aanwijzingsbesluiten door de minister worden genomen. Voor de landinrichting en gebiedsontwikkeling werd in het kader van de Wet Inrichting Landelijk Gebied (WILG) een aantal oude landinrichtingscommissies omgezet in bestuurscommissies als bedoeld in artikel 81, lid 1 van de Provinciewet. Aan deze commissies zijn bevoegdheden gedelegeerd voor het voorbereiden, opstellen en uitvoeren van inrichtingsplannen. De stand van de landbouw Fryslân kende in 007 volgens de tellingen van het Landbouw Economisch Instituut (LEI) 5.959 landbouwbedrijven tegen in 006 6.11. Het gaat hierbij om een teruggang van ,5 %. In Fryslân was de teruggang een procentpunt lager dan in Nederland in zijn totaal. Het landbouwareaal is over de afgelopen jaren echter lichtelijk toegenomen. Hierdoor tezamen met een grotere bedrijfsefficiëntie is de productiecapaciteit vergroot. Deze toename van de

70

productiecapaciteit blijkt ook uit het melkquotum dat is toegenomen van 1,96 miljoen ton in 005/06 naar 1,98 miljoen ton in 006/07. Fryslân heeft hierdoor nu 17,8% van het Nederlandse melkquotum. Wat betreft grondgebruik valt in onderstaande tabel de toename van het oppervlakte van de glastuinbouw op van 1 ha tot 135 ha. (9,6%), een vrij constante groei. Het grondgebruik van de overige sectoren is min of meer gelijk gebleven.

Wat de veestapel betreft wijken sommige trends af van de landelijke trends. De groei van het aantal geiten bedraagt over de periode 000 tot en met 007 jaarlijks gemiddeld ,5 % maar fluctueert sterk. Zo waren er in 006 ongeveer 19.000, terwijl in 007 dit aantal gedaald was tot 16.000 (een afname van meer dan %). Dit terwijl landelijk het aantal geiten met 4,5% groeide. Ook de groei van het aantal paarden fluctueert. Het aantal stuks rundvee bedraagt in Fryslân al jaren een kleine 14% van het landelijke aantal.

71

In totaal heeft Fryslân 5.159 veehouderijbedrijven, een afname van %. Verder waren er in 006 433 akkerbouwbedrijven en in 007 398 (afname 8%). Het aantal bedrijven met vleeskalveren neemt toe. Het aantal fokzeugen daalde en het aantal vleesvarkens nam toe. Ook het aantal kippen en leghennen nam toe. De verbrede landbouw kent over het algemeen een toename bij agrotoerisme en zorgtaken. Stallingen en huisverkoop lopen terug. Veranderingen in de positie van de productie van duurzame energie zijn niet bekend. De meest recente cijfers zijn van 005. De stand van natuur en landschap Over de stand van natuur en landschap rapporteren wij op basis van de Natuurbalans 007 van het Natuur en Milieu Planbureau (NMP). In de Natuurbalans 007 is het NMP uiterst zorgelijk over de stand van de natuur en het landschap. De ruimteclaims voor wonen, infrastructuur en bedrijventerreinen blijven groeien. Nieuw in de Natuurbalans is dat het NMP de regie die nu door de provincie wordt gevoerd duidelijk in beeld brengt. Op basis van internationale verdragen en richtlijnen wordt door het Rijk aangegeven wat het streven is ten aanzien van natuur en landschap. In onderstaand schema is aangegeven welke opgaven er liggen. Tabel 5.6 Zowel nationaal als internationaal zijn diverse afspraken gemaakt die relevant zijn voor het Nederlandse natuurbeleid. Document

Afspraak

Tijdslimiet

CBD, wereldwijde afspraak

Achteruitgang biodiversiteit verminderen

010

CBD, afspraak EU

Achteruitgang biodiversiteit stoppen

010

Vogel- en Habitatrichtlijnen EU Aangewezen soorten en habitats duurzaam in stand houden

geen

Agenda Vitaal Platteland

geen

Biodiversiteit zekerstellen

Condities Nitraatrichtlijn EU

Waterverontreiniging door nitraat verminderen

009

NEC-richtlijn

Emissie van ammoniak en stikstofoxiden verminderen

010

ILG-convenanten

Verdrogingsprobleem oplossen in gebieden op de TOP-lijst van provincies

013

Kaderrichtlijn Water EU

Goede chemische en ecologische kwaliteit realiseren

015-07

Agenda Vitaal Platteland

Milieukwaliteit Natura 000-gebieden op orde brengen

015

Agenda Vitaal Platteland

Benodigde watercondities in de EHS gerealiseerd

018

Agenda Vitaal Platteland

Duurzame condities voor alle in 198 voorkomende soorten en populaties realiseren

Agenda Vitaal Platteland

Milieukwaliteit EHS buiten Natura 000-gebieden op orde brengen

07

Agenda Vitaal Platteland

Alle grond voor de EHS verworven

015

Agenda Vitaal Platteland

Alle grond voor de EHS ingericht

018

Realisatie EHS

De regie op de uitvoering ligt daarna bij de provincies. Het NMP ziet voor de provincies vooral als taak om de uitvoering integraal op te pakken. Als provincie Fryslân hebben we in 007 deze integrale ontwikkelingsgerichte wijze van werken met nadruk opgepakt. Enerzijds door bij ruimtelijke ontwikkelingen vroegtijdig met het Streekplan in de hand mee te werken aan planvorming van gemeenten om zo de ruimtelijke kwaliteit te waarborgen (Ontwikkelagenda Appelscha, Tjalleberter krite, Leeuwarden Zuidwest, Terschelling). Anderzijds door naast de al lopende landinrichtingsprojecten brede gebiedsontwikkelingsprojecten in het landelijk gebied op te zetten, zoals in de Dongeradeel, Ferwerderadeel

7

en Noordwest-Fryslân. In deze projecten wordt de EHS ingevuld, structuurversterking voor de landbouw bewerkstelligd en de waterhuishouding verbeterd, maar is ook leefbaarheid een belangrijk aandachtspunt. In onderstaande kaart is aangegeven waar we samen met DLG, LTO, de Natuurorganisaties, Wetterskip Fryslân en de gemeenten werken aan inrichting voor landbouw en natuur en water.

Naast integrale projecten draagt de provincie zorg voor actieve vooruitgang van de natuur door het uitvoeren van projecten voor soortenbescherming, de aanleg van ecologische verbindingenzones en het ontwikkelen van ‘ontsnipperingsprojecten’. Deze laatste zijn projecten waarin bij de aanleg van wegen wordt gezorgd voor het opheffen van obstakels voor de fauna. Daarnaast wordt steeds ingestoken op initiatieven van bijvoorbeeld Wetterskip Fryslân en Friese Meren om natuur mee te laten liften bij andere doelen, zoals oevers en kaden en recreatie. Het is daarbij geen sinecure om de besluitvorming over economie en ecologie samen op te laten lopen. De zorg voor instandhouding van de natuur wordt verder door de provincie steeds meer aan de hand van vergunningverlening en ontheffingverlening groene wetten gedaan. Het Rijk is in 007 begonnen met een evaluatie van de groene wetten. Daarbij is aan de orde of de groene wetgeving niet bovenmatig is ten opzichte van de Europese voorschriften en vermindering van de regeldruk door efficiëntere wetgeving en uitvoering van die wetten. Verwacht mag worden dat meer wetgeving gedecentraliseerd zal worden. Voor stroomlijning van de vergunningverlening voor initiatiefnemers zal ook de groene wetgeving opgenomen worden in de Wet Algemene Bepalingen Omgevingsrecht (WABO), zodat een loket ontstaat voor milieu en natuur. Aan de invoering van de WABO is in 007 ook in Fryslân hard gewerkt.

73

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Bedragen x € 1.000

Restant afwijking begroting/ rekening

Lasten - Structurele programmabudgetten

.66

.19

1.676

453

0

453

- Tijdelijke programmabudgetten

4.619

18.706

7.653

11.05

11.3

-170

- Reserves/voorzieningen op expl.

1.907

30.597

7.768

.88

0

.88

- Apparaatskosten

.057

.796

.310

486

0

486

11.244

54.228

39.408

14.819

11.223

3.597

1.53

1.714

1.930

-16

0

-16

12.767

55.942

41.338

14.604

11.223

3.381

844

341

38

-4

-70

8

Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Structurele programmabudgetten - Tijdelijke programmabudgetten

4

1.81

1.059



380

-158

- Reserves/voorzieningen op expl.

378

30.538

7.780

.759

0

.759

1.267

32.160

29.221

2.938

310

2.628

11.501

23.782

12.117

11.665

10.913

752

Totaal Baten Lasten - Baten

Toelichting op de exploitatie De onderbesteding op de structurele budgetten heeft vooral betrekking op het natuurbeschermingswet. Gelet op de aanloop fase is het budget voor 007 niet geheel besteed. In 008 e.v. jaren zal het proces rond de NB-wet verder worden uitgewerkt en de daarbij behorende middelen op een efficiënte wijze worden ingezet. De kasritmeovergang bij de tijdelijke budgetten bedraagt € 10.843.000. De grootste projecten zijn het Friese Uitvoeringsprogramma Landelijk Gebied (€ 8.847.000), Economische gevolgen MKZ-crisis (€ 1.098.000) en uitvoering natuurbeschermingswet (€ 549.000). De onderbesteding op apparaatskosten wordt verklaard door de aanloopfase van de natuurbeschermingswet, het niet gebruik maken van de middelen voor de Jacobskruiskruid 007 en de invoering van het PMJP.

Investeringen:

Boekwaarde van

Vermeer-

Vermin-

Boekwaarde van

de investeringen

deringen

deringen

de investeringen

Bedragen x € 1.000

per 1-1-007

Afgerekende werken

0

0

0

per 31-1-007 0

Opgeleverde werken

0

0

0

0

Onderhanden werken

00

188

0

388

Totaal

200

188

0

388

Toelichting op de investeringen Onderhanden werken: De landinrichtingsprojecten Ameland en Damwoude zijn in 007 financieel afgrond. Daarnaast is het klassieke landinrichtingsproject Midden-Opsterland opgeleverd en afgesloten. De afsluiting van het project TwijzelBuitenpost is doorgeschoven naar begin 008. Eind 007 resteerden nog 6 klassieke landinrichtingsprojecten. De versnelde afronding daarvan ligt op schema.

74

Voorzieningen:

Saldo per

Bedragen x € 1.000 Bestaande risico’s

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

3

13

19

9

Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen met specifieke besteding

136

188

00

148

Totaal

159

200

219

177

Toelichting op de voorzieningen Bestaande risico’s Het betreft hier de kosten van een door het Rijk overgedragen boot t.b.v. het toezicht op de IJsselmeerkust. Het niet bestede bedrag wordt gereserveerd voor vervanging van deze boot. Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen met specifieke besteding Het Rijk verstrekt een bijdrage gedurende de jaren 006-010 voor het opstellen van beheerplannen Natura 000. Het Plan van Aanpak, dat tot 011 is opgesteld, geeft aan hoe het proces zal worden uitgevoerd.

II. Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

5.1 Sturing landelijk gebied Doel

Rapportage

In beleidsdocumenten van de rijks-

In 007 is de mening van Fryslân over de instandhoudingsdoelen en de

overheid, het Interprovinciaal

begrenzingen Natura 000 nadrukkelijk onder de aandacht van de minister

Overleg (IPO) en het Samenwer-

gebracht, in de vorm van een eigen reactie en een zienswijze op de reacties

kingsverband Noord Nederland

uit de gebieden, alsmede een lobby voor omkering van de procedure van de

(SNN) zijn de Friese provinciale

aanwijzingsbesluiten. Ook over zoutwinning en gaswinning is veelvuldig

standpunten over de gewenste

bestuurlijk overleg gevoerd. Daarnaast is actief meegewerkt aan het weide-

ontwikkeling van het landelijk

vogelbeleid hetgeen leidde tot extra middelen hiervoor. Meegewerkt is aan

gebied goed verwoord.

het rijksprogramma “Kennis en landbouw”. Gestart werd met “Klimaat en landbouw”. De laatste projecten voor de “Proeftuin Biologische Landbouw” werden gesubsidieerd. Voor zoutwinning geldt dat uw Staten het standpunt innamen dat de winning onder de vastelandgebieden beperkt moet worden en dat de winning onder de Waddenzee moest worden onderzocht. Dit onderzoek is inmiddels gestart. In IPO-verband is met name gewerkt aan een nieuw Programma Beheer en goede ganzenpakketten. In SNN-verband werd de Bestuurscommissie Landelijk Gebied opgeheven.

Europese gelden, rijksgelden en

In het kader van het pMJP zijn alle Friese budgetten in het Frysk

provinciale investeringsgelden

Ynvestearringsbudzjet Lânlik Gebiet (FYLG) gebundeld. Criteria voor het

landelijk gebied zijn maximaal

onderbrengen van bestaande provinciale (subsidie-)budgetten in het FYLG

en eenvoudig beschikbaar voor

zijn dat deze moeten aansluiten bij de beleidsdoelen die we in het landelijk

projectaanvragers.

gebied willen realiseren en gebiedsgericht ingezet moeten kunnen worden voor projecten. Via Plattelânsprojekten ontvangen projectaanvragers in alle gebieden hulp bij het aanvragen van subsidies.

75

Gewenste resultaten 1. Tijdige, proactieve en inhoudelijk heldere provinciale stand-

Rapportage Het provinciale standpunt over Natura000, over zoutwinning voldoet aan dit criterium. In IPO-verband gaat het om de visie op een nieuw Programma

punten ten aanzien van de

Beheer en met name de standpunten van de provincie over de ganzenpak-

beleidsontwikkeling landelijk

ketten. Door ons toedoen is de Minister van LNV bereid gebleken opnieuw

gebied van de rijksoverheid en

in Europa te gaan onderhandelen over de hoogte van de vergoedingen aan

van het IPO: in 007 met name

de boeren. Nu moeten nog hogere budgetten geregeld worden.

gericht op het beleid voor investeringen in het landelijk gebied 007-013. . Tijdige, proactieve en inhoude-

Voor SNN gold dat de Bestuurscommissie Landelijk Gebied medio 007 is

lijk heldere standpunten ten

opgeheven en vervangen door een Portefeuillehoudersoverleg Landelijk

aanzien van beleidsontwikkeling

Gebied. Omdat de pMJP’s tot stand zijn gekomen richten de Noordelijke

en projectenbeoordelingen van

provincies zich nu meer op de uitvoering daarvan.

het SNN. 3. Beschikbare Europese, rijks- en provinciale gelden worden per

De uitvoering van het door u eind 006 vastgestelde provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied is in 007 van start gegaan. De uitvoering

007 via een meerjarige

gebeurt via opdrachten aan met name de Dienst Landelijk Gebied als het

programmering ingezet zonder

gaat om de realisatie van de Bestuurovereenkomst ILG, die Fryslân met het

onderuitputting: in 007 wordt

Rijk heeft gesloten. Daarnaast worden subsidies verleend voor projecten die

het eerste jaar van het Provin-

particulieren en organisaties vanuit de gebieden aandragen. 007 moet

ciaal Meerjarenplan 007- 013

worden gezien als een aanloopjaar, waarin aan de ene kant de uitvoering

uitgevoerd.

van lopende projecten gewoon is doorgegaan, en nieuwe projecten op stapel zijn gezet en waarin aan de andere kant veel tijd is gestoken aan het afstemmen van de interne organisatie op de nieuwe programmatisch aanpak. Een en ander verklaart waarom voor een aantal doelen de planning dit jaar niet kon worden gehaald. Voor een deel ligt dat ook aan de mate waarin particulieren en organisaties subsidieverzoeken hebben ingediend. Op de doelen waarbij we achterlopen, zal in 008 extra worden gestuurd en inzet worden gepleegd.

4. Provinciale gelden voor investe-

In 007 is er voor het eerst gewerkt met één gebundeld budget voor het

ringen in het landelijk gebied

Landelijk Gebied, het FYLG. Omdat dit budget meerjarig geprogrammeerd

worden gebundeld in een Frysk

is, is er in principe geen sprake van onderuitputting. Het budget had

Ynvestearringsbudzjet Lanlik

oorspronkelijk een omvang van van € 15,5 mln. per jaar. Daar zijn in 007

Gebiet (FYLG); en worden per

bedragen aan toegevoegd voor de ‘Realisatie van Ecologische

007 via een meerjarige pro-

Verbindingszones (EVZ’s), de ‘Ecologische en landschappelijke voorzieningen

grammering ingezet zonder

bij de Centrale As en de N351’ en het ’Werkplan weidevogels’. Ook is een

onderuitputting.

paar kleinere bestaande budgetten bij het FYLG ondergebracht. Daarmee heeft dit budget nu een omvang van circa € 18,3 mln.

5. Educatieve activiteiten van het IVN zorgen voor draagvlak voor

Het Instituut voor Natuur en milieueducatie (IVN) heeft in 006 veel tijd en energie gestoken in de opbouw van een netwerk richting voortgezet

natuur en milieu met name bij

onderwijs. Het aanbod van kadercursussen is uitgebreid en voorziet in een

de Friese jeugd.

duidelijke behoefte. Daarnaast vond een duidelijke ontwikkeling plaats in de ondersteuning van basisonderwijs en Natuur- en Milieueducatie (NME)steunpunten. Dit alles is conform afspraken uitgevoerd.

76

5.2 Natuur Doel

Rapportage

De natuur en de flora en fauna in

De stand van de invulling van de EHS wordt in kaart gebracht in samen-

Fryslân zijn van hoge kwaliteit.

werking met de DLG.

De Friese burgers zijn bekend met

Door middel van internet, folders en brochures, maar ook door studiedagen

de regels van groene wetgeving en

is de Friese burger op de hoogte gebracht van de groene wetgeving. Om

houden zich aan de regels.

zoveel mogelijk draagvlak te scheppen werken we bij de uitvoering, binnen het wettelijke stelsel, zoveel mogelijk met overleg vooraf.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. De na te streven natuurdoelen,

De na te streven natuurdoelen staan op de natuurdoeltypenkaart. In 007 is

de ecologische hoofdstructuur,

gewerkt aan vereenvoudiging van de structuur van natuurdoelen. Die wordt

de ecologische verbindingszones

vastgesteld in IPO-verband in 008. De ecologische hoofdstructuur staat in

en de gewenste stand van flora

het Streekplan. De Ecologische Verbindingenzones in een nieuwe beleids-

en fauna zijn vastgelegd o.a. in

nota van oktober 006. In de ‘Instandhoudingsbesluiten Natura000’ is de

het kader van het nieuwe

gewenste stand van de flora en fauna aangegeven. In het Werkplan weide-

streekplan.

vogels is vastgelegd dat gestreefd wordt naar 5.000 paren van de Grutto binnen onze provinciegrenzen. Er is opnieuw met succes gelobbyd voor meer geld (€ 6 mln).

. Realiseren, d.w.z. aankopen,

In 007 is een oppervlakte van 50 ha natuurgebied begrensd. Het betreft

inrichten en beheren van

nieuw aangekochte natuur of uitbreidingen van bestaande natuur in een

16.000 ha nieuw natuurgebied

negental gebieden.

(Ecologische Hoofd Structuur) tot 018, waarvan 3.730 in par-

In 007 is aan 10 Ecologische Verbindingszones (EVZ) ge-werkt. Ook de ver-

ticulier beheer en het realiseren

spreiding en promotie van de nieuwe Nota ecologische verbindingszones in

van de geplande ecologische

Fryslân is ter hand genomen.

verbindingszones tot 018 met

Verder is een start gemaakt met het opstellen van een plan van aanpak voor de

in 007 extra aandacht voor

Robuuste Natte As in Fryslân. Dit wordt in 008 verder uitgewerkt i.s.m. DLG.

particulier natuurbeheer: in 007 580 ha nieuw natuur-

Bij de ontwikkeling van de Centrale As en de N381 zijn ‘ont-snipperings-

gebied waarvan 10 hectare

maatregelen’ in beeld gebracht cq. gerealiseerd. Daarbij is invulling gegeven

in particulier beheer.

aan de regierol die de provincie heeft in het Meerjarenprogramma Ontsnippering (MJPO). Verder zijn er stappen gezet in de uitvoering van de Impuls Particulier Natuurbeheer. Dit blijft een weerbarstige materie.

3. Adequaat beheer en inrichting in de natuurgebieden die in

It Fryske Gea heeft een zestal diensten geleverd. Het gaat hierbij om natuurbeheer (beheer van 19.86 hectare natuurgebied), landschapsbescherming

eigendom zijn van het Fryske

(behoud en herstel van aardkundige, archeologische en cultuurhistorisch

Gea, bekendheid bij het publiek

waardevolle landschappen), recreatief medegebruik, inventarisatie en moni-

van de terreinen en de waarden

toring, informatie en educatie (waaronder voorbereiding voor de bezoekers-

ervan en recreatief medegebruik

centra Nationaal Park De Alde Feanen, in combinatie met het Frysk

van de natuurgebieden.

Lânboumuseum) en beleidsadvisering.

4. Adequaat uitvoeren van beheer en inrichting en van educatie en

De Nationale Parken Schiermonnikoog en Lauwersmeer hadden hoog bezoek in 007.

voorlichting in 4 Nationale Parken.

In het Nationaal Park Schiermonnikoog wordt gewerkt aan een vernieuwd bezoekerscentrum en een nieuw Beheer- en Inrichtingplan (BIP). Ook in het Nationaal Park Lauwersmeer worden plannen ontwikkeld voor

77

Gewenste resultaten

Rapportage een bezoekerscentrum. In het Nationaal Park Drents-Friese Wold werd meegewerkt aan de ‘Ontwikkelagenda Appelscha’ en aan een eerste aanzet voor een nieuw BIP gegeven. In het Nationaal park De Alde Feanen heeft met name de ontwikkeling van het bezoekerscentrum, gecombineerd met het Landbouwmuseum, veel aandacht gevraagd.

5. Mogelijk maken van 14.500 ha

De gestelde hectares voor agrarisch natuurbeheer zijn nagenoeg alle uit-

gebied voor agrarisch natuur-

gegeven. Sinds 007 is de provincie de instantie die Programma Beheer

beheer en een voldoende

uitvoert. Door het SANL werd aan 41 boeren informatie gegeven.

geïnformeerde doelgroep voor

De website SANL ging van start.

agrarisch natuur- en landschapsbeheer. 6. Adequate ondersteuning van de

In dit tweede jaar van het budgetsubsidiecontract voor Boeren-Natuur zijn

Agrarische Natuurverenigingen

18 nieuwe initiatieven van gruttokringen ontplooid en op kaart gezet.

door Boeren-Natuur.

Binnen de 4 bestaande gruttokringen zijn weidevogeltellingen uitgevoerd, zijn twee gebiedsplannen opgesteld en is extra aandacht gegeven aan de positie van de vrijwilligers binnen de gruttokringen.

7. Mogelijk maken en uitvoeren van stimuleringsprojecten voor soortenbeleid en weidevogels.

Over de jaren 005 en 006 is in oktober 007 voor soortenbeleid de definitieve afrekening met LNV opgesteld. Het beschikbare budget over die periode is grotendeels gebruikt. In 007 is sprake van extra landelijk budget voor uitwerking van de leefgebiedenbenadering (€ 5 miljoen, motie Waalkens). In onze provincie is uit dit budget het project Bancopolder van IFG gehonoreerd. Verder zijn de proceskosten en de voorlichting op scholen rondom het herintroductie project van de otter gehonoreerd. Projecten voor de inrichting van de leefgebieden voor adder, ringslang en heikikker zijn in

78

Gewenste resultaten

Rapportage behandeling. Evenals de opzet van een professioneel meldpunt voor vleermuizen en andere beschermde zoogdieren. Het werkplan Weidevogels werd uitgewerkt door voor de Bond van Friese Vogelwachten (BFVW) een eigen coördinator te bekostigen. Verder werkten de Terreinbeherende Organisaties (TBO’s) aan opkrikplannen voor weidevogels in de reservaten met extra rijksgeld en werkten alle betrokkenen mee aan de totstandkoming van nu 8 skriesekriten. De verordening voor weidevogelcompensatie is nog niet klaar. Wel werd voor de gemeente Leeuwarden de weidevogelcompensatie al uitgewerkt door met geld van de gemeente en de provincie extra beheerovereenkomsten te sluiten met 6 boeren (project Peanstra). Gewerkt wordt ook aan een nieuw gebiedsplan ‘Vrij Inzetbare Hectaren’, opdat de weidevogelgelden in de beste gebieden kunnen worden ingezet, dit conform landelijke en provinciale actieplannen voor de weidevogels.

8. Uitvoering binnen gestelde

De ontheffingen en vergunningen voor de Groene wetten werden binnen

termijnen, zonder vormfouten

de gestelde termijnen behandeld. Er liepen verschillende procedures ten

en met een voldoende geïnfor-

aanzien van de Flora en Faunawet. De ontheffing kievitseieren rapen bleef

meerde doelgroep, volgens

overeind.

wettelijk gestelde eisen en

Vele dossiers van activiteiten in Natura000 gebieden werden beoordeeld.

provinciale beleidsregels van

In drie gevallen werd een vergunning geweigerd.

de Groene Wetten.

De Verordening Jacobskruiskruid (JKK) werd in december vastgesteld, na een expertmeeting met de leden van uw Staten.

5.3 Landschap Doel

Rapportage

Een mooi en aantrekkelijk land-

In het streekplan zijn de kernkwaliteiten van de Friese landschappen

schap in Fryslân met grote ruimte-

beschreven. De twee Nationale Landschappen (Zuidwest Fryslân en de

lijke kwaliteit en eigenheid.

Noordelijke Wouden) zijn begrensd en vastgelegd in het Streekplan.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het na te streven beeld van het

Het landschapsbeleid is in het kader van het nieuwe Streekplan vastgelegd.

Friese landschap is vastgelegd in

Voor de Nationale Landschappen is aan de hand daarvan een subsidiekader

het kader van het streekplan en

vastgesteld.

de nationale landschappen.

79

Gewenste resultaten

Rapportage

. Provinciale plannen en projecten

Landschapsadviezen zijn gegeven voor de projecten Centrale As, N381 en ver-

voor de fysieke leefomgeving

schillende andere provinciale wegen evenals de Sluis Stavoren. Ook bij gebieds-

kennen een landschapsontwik-

ontwikkeling, onder regie van de provincie, is landschappelijk advies geleverd,

kelingsvisie. 3. Plannen van derden voor de

zoals bij het glastuinbouwcomplex Sexbierum en in Noordwest Fryslân. Voor diverse planinitiatieven van derden zijn volgens een ontwikkelings-

fysieke leefomgeving kennen

gerichte werkwijze vroegtijdig in het planproces adviezen gegeven hoe tot

een landschapontwikkelingsvisie

verantwoorde planvorming te komen zodat ruimtelijke kwaliteit bereikt kan worden. Voorbeelden zijn de integrale ontwikkeling Burdaard, recreatieontwikkeling Witmarsum, ontwikkelingskader Bakkeveen en diverse ‘schets-schuitsessies’ (van DLG) en ‘ontwerpateliers’ voor duurzame ruimtelijke ontwikkelingen (charettes). Ook zijn diverse projectaanvragen getoetst en/of aangepast op versterking van de karakteristieke landschapskenmerken. Verder is een pilot gestart voor Oranjewoud-Katlijk om te verkennen of een Groenfonds voor investering en landschapsonderhoud haalbaar is.

4. Versterking van de in de Nota

In de Programmakaders 007-013 voor beide Nationale Landschappen, zijn

Ruimte vastgestelde Nationale

de beleidslijnen voor herstel en ontwikkeling van de gebieden aangegeven

Landschappen Noordelijke Friese

en toetsingspunten voor subsidiering vastgelegd. Deze Programmakaders

Wouden en Zuidwest Fryslân

zijn geïntegreerd in de gebiedskaders voor de Plattelânsprojekten. Enkele

door vaststelling en uitvoering

tientallen projecten zijn op basis hiervan bekostigd. De Plattelânsplatforms

van de landschapsstrategie voor

vervullen een belangrijke rol in de honorering van de subsidies. In Zuidwest

de periode 007 – 013 en

Fryslân is besloten een landschapskansenkaart op te stellen en daarmee het

006.

landschap als vertrekpunt te nemen bij ruimtelijke ontwikkelingen. In de Noordelijke Wouden zijn diverse projecten ondersteund die het landschap of de bekendheid ervan versterken. Daarnaast is besloten dat de Stuurgroep Noordelijke Friese Wouden het boegbeeld zal gaan vormen voor het Nationaal Landschap. De voorlichting over (Nationale) Friese Landschappen werd stevig opgepakt door mee te werken aan een landelijke TV-serie over de Nationale Landschappen van de NCRV en een serie over het Fries landschap van Omrop Fryslân. Bij de laatste serie heeft Landschapsbeheer Friesland een belangrijke rol gespeeld.

5. Ontwikkeling, coördinatie, begeleiding en uitvoering van

Door een proef met contractfinanciering zijn de taken van LBF gesplitst in basistaken en projecttaken. Daarbij is aangesloten bij de beleidsopgaven die

projecten voor landschaps-

de provincie bij de meerjarenprogrammering hanteert. Zo kon een vergelij-

onderhoud/-beheer in Fryslân

king worden gemaakt tussen wat LBF doet en de provincie vraagt. Daarbij is

door Landschapsbeheer

aandacht gegegeven aan diverse soorten van landschapsbeheer, soorten-

Friesland.

beheer, vrijwilligerswerk etc.

5.4 Landbouw en visserij Doel

Rapportage

De Friese land- en tuinbouw is een

De meest recente cijfers (006) geven aan dat de werkgelegenheid in de

economisch levensvatbare en

landbouw en visserij verder gedaald was van 14.600 tot 14.153. Door

duurzame sector, binnen randvoor-

mondiale ontwikkelingen is de landbouwsector krachtiger geworden

waarden van biodiversiteit en

dan in 006.

landschap. De sector is schoon en gezond, breed en divers, goed en efficiënt.

80

Doel

Rapportage

De Friese visserijsector is een

Onenigheid tussen beroepsvissers en sportvissers over bijvangsten in een

economisch levensvatbare en duur-

tweejaarlijks project is door onderlinge afspraken doorbroken. Verder blijft

zame sector binnen randvoor-

controle op visstroperij noodzakelijk. De visserijsector kende minder econo-

waarden van biodiversiteit.

mische problemen dan in 006.

De sector is volop in vernieuwing is en werkt goed samen. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het na te streven beeld van land

Met de Nota Sociaal-Economisch Beleid Landbouw is dit het geval.

– en tuinbouw is vastgelegd in de nota Sociaal-Economisch Landbouwbeleid. . Realiseren van 5 à 6 vernieu-

1.1. Ondermeer de volgende projecten zijn gesteund:

wende projecten per jaar op

- Waddenkas: Het betreft energiebesparende maatregelen (warmte-koude

basis van het Actieprogramma

opslag, aardwarmte), teelttechnisch onderzoek en maatregelen om licht-

Duurzame Landbouw.

hinder te beperken (schermdoek, led-verlichting). De resultaten van de Waddenkas worden benut bij de ontwikkeling van het nieuwe glastuinbouwgebied Waddenkas (nabij Sexbierum). - Bio-based economy. Enkele projecten zijn door de provincie gesteund waaronder een pilot met de raffinage van gras. - Kennisprojecten zoals Managementtraining en een kennisproject van de Agrarische Jongeren. Voorts is meegewerkt aan de realisering van de Friese Agro Alliantie. Dit is een strategisch samenwerkingsverband voor de agrosector, waarin het bedrijfsleven, de overheid, kennisinstellingen en dienstverleners zijn vertegenwoordigd. Het doel is een platform te bieden waar kennis wordt gedeeld en van waaruit projecten worden geïnitieerd en gestimuleerd. Begin 008 zal de opzet en bijdrage van de provincie bestuurlijk worden besproken. 1.2. Provinciale participatie in projecten: - Waddenglas (ontwikkeling glastuinbouwgebied bij Sexbierum). - Afronding van het Interregproject North Sea RURAL, gericht op behoud van boerderijfuncties in oude boerderijgebouwen. - Interregproject North Sea Bio Energy Het project heeft een belangrijke impuls gegeven in de aandacht voor benutting van biomassa. 1.3 Biologische projecten In 007 zijn de projecten Bioboppe, Eko-diner en “Koken met Bio” gesubsidieerd. Dit zijn projecten die gericht zijn op de promotie en verhoging van de afzet van de biologische producten in Fryslân.

3. Het na te streven beeld en de

De staten hebben over de Nota Visserijbeleid van 004 uitgesproken dat

rol van de provincie ten aanzien

deze alleen uitgewerkt wordt middels projecten. Ondertussen is besloten om

van de visserij is vastgelegd in

geen nieuwe visserijnota te laten vaststellen. De visserij wordt niet anders

de Visserijnota.

behandeld dan andere economische sectoren en valt ingaande 009 onder economisch beleid.

4. Realiseren van 3 gebiedsgerichte projecten per jaar gericht op

Net als vorig jaar is het visstroperijteam ondersteund en het project bijvangsten gesteund. Voor de aanpak versterking visserijgemeenschappen (uit AS 4

vernieuwing visserijsector en ge-

van het Europese Visserijfonds) worden vanaf december 007 de bestaande

relateerde economische secto-

lokale groepen en de gebiedscoördinatoren en projectverwervers ingeschakeld

ren op basis van de Visserijnota.

om projecten te werven die binnen POP en de Visserijnota passen.

81

5. Samenwerking beroeps - en

Controle op stroperij door het visstroperijteam wordt voortgezet.

sportvissers algemeen en gericht tegen visstroperij leidt tot minder visstroperij.

5.5 Landinrichting en grondverwerving Doel

Rapportage

Het optimaal inrichten van het

De inrichting van het landelijk gebied krijgt vorm met inrichtingsprojecten en

landelijk gebied in Fryslân gericht

integrale gebiedsontwikkeling. Deze zijn gericht op het, in samenhang,

op optimalisatie van de functies

uitvoeren van de doelen die in het pMJP zijn aangegeven.

landbouw, natuur, recreatie, landschap, water en infrastructuur. Gewenste resultaten

Rapportage

1. In 007 ingericht gebied per

Van de negen nog lopende klassieke landinrichtingsprojecten zijn er in 007

functie (globaal):

drie afgerond. Daarmee zijn volgende prestaties opgeleverd:

Landbouw 3.000 ha;

Inrichting Natuur:150 ha

Natuur 450 ha;

Inrichting Landbouw: 9.147 ha

Recreatie 15 ha;

Inrichting Recreatie:  km paden en 3 ha inpassing

Landschapselementen 60 km.

Inrichting bos en landschap: 40 km en 5 ha. Eind 007 waren er 11 landinrichtingsmodules in uitvoering. Daarvan is er één afgerond. Het betrof een natuurgebied ter grootte van 175 ha. Daarnaast is een oppervlakte bestaande natuur van 100 ha opnieuw ingericht. In totaal is er in 007 dus 45 ha natuur ingericht. In het verslagjaar heeft GS twee nieuwe raamplannen vastgesteld tegelijk met de 1e uitvoeringsmodules. Verder zijn er 6 nieuwe projecten voorbereid voor integrale gebiedsontwikkeling. De conclusie kan luiden dat de inrichting in hoofdlijnen volgens planning verloopt. De inschatting voor Landbouw blijkt aanzienlijk te laag te zijn geweest en voor de andere functies enigszins te hoog.

. Streven naar in 007 aangekocht en/of doorgeleverd

In 007 is 77 ha verworven voor nieuwe natuur en 74 ha voor kavelruil. Van het bestaande BBL bezit is 16 ha overgedragen aan Staatsbosbeheer

gebied per functie (globaal):

en is 45 ha doorgeleverd aan de twee particuliere natuurbeschermings-

Landbouw 60 ha;

organisaties It Fryske Gea en Natuurmonumenten. De omvang van de

Natuur 350 ha;

grondaankopen voor natuur is ruimschoots achtergebleven bij de taak-

Recreatie 15 ha;

stelling. Dat komt grotendeels door de sterk gestegen grondprijzen in 007

Landschap 10 ha.

en de stagnerende grondmobiliteit die daar het gevolg van was. Een belangrijke aankoop voor de landbouwstructuur, in het kader van de gebiedsontwikkeling Dongeradeel, is niet gelukt. Voor het nieuwe glastuinbouwgebied bij Sexbierum is een strategische aankoop verricht ter grootte van 45 ha. In 007 heeft BBL 103 ha gronden verkocht, overeenkomstig de taakstelling volgens de Bestuursovereenkomst ILG. Voor recreatie en landschap zijn geen aankopen gedaan.

8

5.6 Provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied 2007 t/m 2013 (pMJP) Doel • De gestelde doelen in het landelijk gebied worden in samenhang

Rapportage De gestelde doelen in het pMJP krijgen vorm via opdrachten en via subsidies. De meeste van de Rijksdoelen worden gerealiseerd met opdrachten

uitgevoerd door middel van

aan de Dienst Landelijk Gebied. Met deze dienst is voor 007 een prestatie-

a. integrale gebiedsontwikkeling;

overeenkomst ondertekend. De prestaties die voor de genoemde doelen zijn

b. via opdrachten aan de Dienst

geleverd zijn hierna weergegeven.

Landelijk Gebied, bestuurscommissies; c. door middel van gebiedsgerichte projecttoekenning aan initiatiefnemers op grond van de gebiedskaders van de regio’s van plattelandsprojecten. • De doelen van natuur en landschap worden uitgevoerd. • De doelen van plattelandsontwikkeling en landbouw en visserij worden uitgevoerd. • De doelen van water worden uitgevoerd. • De doelen van bodem worden uitgevoerd. • De doelen van recreatie en toerisme worden uitgevoerd. • De doelen van cultuurhistorie en archeologie worden uitgevoerd. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Grondgebonden Landbouw

- De uitgaven voor grondgebonden landbouw hebben voornamelijk betrekking

Wij gaan in de pMJP-periode 007 t/m 013 de structuur

op de landbouwkundige inrichting in ‘klassieke landinrichtingsprojecten’. - Op dit doel zijn nog tijdelijk ‘onverdeelde’ ILG-middelen geparkeerd zijn.

voor grondgebonden landbouw

Deze middelen moeten nog verdeeld worden over de diverse doelen van

verbeteren door herverkaveling

het pMJP die met ILG-middelen gefinancierd worden. Een voorbeeld

(50.000 ha).

daarvan is het doel ‘Realisatie EHS’. - Er zijn zes landinrichtingsmodules voorbereid, zes kavelruilprojecten beschikt en vier ‘Integrale gebiedsontwikkelingsprojecten’ opgestart. Verbetering van de landbouwstructuur is één van de doelstellingen van deze integrale projecten. - In 007 is de ‘Provinciale Commissie Verbetering Landbouwstructuur’ vormgegeven. Begin 008 zal deze adviescommissie van start gaan. - Van de totaal geplande inrichting (50.000 ha.) is in 007 ruim 9.100 ha. gerealiseerd, voornamelijk in klassieke landinrichtingsprojecten. - Gezien de voortgang mag verwacht worden dat de doelstelling van het pMJP over de programmaperiode van 7 jaar gehaald wordt.

. Niet grondgebonden Landbouw

Voor het tuinbouwontwikkelingsgebied ‘Sexbierum’ is een intentieverklaring

In Noordwest Fryslân (onder

en ontwikkelingsplan opgesteld, in samenwerking met de gemeente

andere Sexbierum) gaan wij in

Franekeradeel en DLG. Begin 008 wordt de samenwerkingsovereenkomst

83

Gewenste resultaten de periode 007-010 450 ha glastuinbouw realiseren.

Rapportage ondertekend door de partijen, onder de projectnaam ‘Waddenglas’. In 007 is 45 ha verworven voor dit project. Ook heeft het ministerie van LNV definitief € 3,6 mln. aan ILG-middelen beschikt voor dit project. In het kader van dit project ‘Waddenglas’ worden enkele tuinbouwontwikkelingsprojecten ondersteund die gericht zijn op duurzaam ondernemen.

3. Duurzaam ondernemen Wij gaan in de pMJP-periode 8

Er zijn in 007 in totaal 16 projecten in het kader van dit thema voorbereid of in uitvoering genomen. Qua uitvoering betreft het op energie en “bio-

projecten uitvoeren gericht op

based economy” gerichte projecten als raffinage van gras, monitoring mest-

beheer mineralen, bodemge-

vergisting, ethanol uit suikerbieten en energie uit snoeihout (Lyndenstein,

bruik, energie en ’bio based’

Beetsterzwaag). In voorbereiding was o.a. de teelt van algen in combinatie

economie.

met mestvergisting en de teelt van duurzame landschapsmaïs. Innovatieve en duurzame initiatieven waren verder in ontwikkeling op de terreinen van de Waddenkas (geothermie) en huisvesting van vee. Dit laatste betrof m.n. stallenbouw voor koeien gericht op welzijn, reductie van de emissie van broeikasgassen en een verantwoorde situering in het landschap. De voorbereiding van het platform Friese Agro Alliantie kreeg eind 007 zijn beslag. De verwachting is dat begin 008 de beschikking kan worden afgegeven.

4. Kennis en innovatie en versterken landbouw In de pMJP-periode 007 t/m 013 gaan wij uit van realisering van circa 80 projecten gericht

- In 007 zijn enkele projecten in behandeling genomen, maar nog niet beschikt. - De betalingen in 007 komen voort uit lopende verplichtingen van projecten uit 005/006 die aan dit pMJP-doel zijn toegeschreven. - Dit type projecten is sterk afhankelijk van EU-cofinanciering (POP-

op kennisoverdracht en verster-

Rijksprogramma en EFRO). M.b.t. POP is hierover in de loop van 007

king, verbreding of vernieuwing

duidelijkheid ontstaan. Innovatie binnen de ‘agro-cluster’ zal vooral vanuit

in de sectoren landbouw en het

EU-EFRO-middelen (Koers Noord) en SNN-UILNN-middelen gefinancierd

agro-cluster.

moeten worden. Het is nog onduidelijk in welke mate deze middelen

De realisering van dit doel hangt

beschikbaar komen. Door deze onduidelijkheid was de voortgang in 007

af van de beschikbaarheid van

nog beperkt. Begin 007 werden twee innovatieve kennis projecten in

extra Rijksmiddelen; op dit mo-

uitvoering genomen ( voorbereid en beschikt eind 006 ).

ment is daar nog geen zeker-

De verrichte betalingen hebben dan ook betrekking op dat jaar. AJF en

heid over.

PTC+ voeren deze projecten uit in samenwerking met het landelijke kennisnetwerk MelkVeeAcademie. In het kader van het SNN-document “Koers Noord” is voor 008 meer inzicht in de mogelijkheden over de inzet van EU-EFRO en eventueel EZ-middelen.

5. Visserij De beroepsvisserij in Fryslân wordt ondersteund door op de beroepsgroep gerichte vernieuwende projecten en verbetering van de vismogelijkheden (circa 10 projecten). De mogelijkheden zijn mede afhankelijk van de beschikbaarheid van Rijksmiddelen voor dit doel; op dit moment is daar nog geen zekerheid over.

84

- In 007 zijn  projecten beschikt en ook grotendeels betaald. Daarmee is voldaan aan het gewenste resultaat. - Net als vorig jaar werd het visstroperijteam ondersteund, en werd bijgedragen aan het project bijvangsten.

Gewenste resultaten 6. Realisatie EHS

Rapportage De pMJP-doelstelling ‘Realisatie EHS’ omvat de volgende subdoelstellingen

In de pMJP-periode 007 t/m

a: Rente lening Groenfonds voor verwerving natuurgebied ‘Relatienota e fase’

013 wordt voor de realisering

- Is conform planning afgehandeld

van de EHS .00 ha grond

b: Verwerven EHS

aangekocht en circa 3.400 ha

- In 007 is 151 ha grond voor de EHS aangekocht (incl. 74 ha, uit ‘oud-

ingericht.

LNV-middelen’). Dit blijft op dit moment achter bij de geplande verwerving

Daarnaast worden de natuur-

in de 7-jarige pMJP-doelstelling door de oplopende grondprijzen en een

gebieden beheerd door natuurbeheerorganisaties, particuliere natuurbeheerders en door agrarisch natuurbeheer. Het beheer door Staatsbosbeheer valt buiten het kader van pMJP. De oppervlakte die beheerd wordt zal in de pMJP-periode toenemen door aankoop en inrichting van natuurgebieden en toename van agrarisch

beperkt aanbod van gronden. Achterlopende grondaankopen zijn van directe invloed op de inrichtingsmogelijkheden en verbeteringen in de verkavelingsstructuur. (zie ook onder 5.5). c: Inrichten EHS-nieuwe natuur - Er is circa 15 ha. nieuw natuurgebied ingericht, voornamelijk in ‘klassieke landinrichtingprojecten’. De inrichting van natuur in nieuwe landinrichtingsmodules blijft op dit moment achter bij de pMJP-planning vanwege de stagnerende grondaankopen. - In 006 is een zestal inrichtingsmodules vastgesteld. De uitvoering hiervan is in 007 gestart, maar heeft nog niet tot uitgaven geleid. d: Flankerend beleid bij inrichting nieuwe natuur - Het betreft inrichtingswerken op het gebied van landschap, recreatie en

natuurbeheer. Totaal betreft het

landbouw die samenhangen met de inrichting van natuur in landinrichtings-

circa 45.000 ha aan het begin

projecten. De realisatie hiervan is opgenomen onder de betreffende doelen

van de pMJP-periode, toenemend tot circa 50.000 ha aan het eind van de pMJP-periode.

van het pMJP. e: Inrichting ICES-‘Natte Natuur’ - Het betreft lopende verplichtingen vanuit het ICES-programma 003-006. f: Oplossen knelpunten in de EHS - Het betreft knelpunten bij kruisingen van de EHS met Rijkswegen. In 007 zijn hiertoe nog geen plannen ontwikkeld. Ook zijn nog geen plannen in uitvoering. Het belangrijkste project in dit verband is de kruising van de ‘Natte As’ met de A3. g: Aanvullende inrichting bestaande Natte Natuur EHS - Op dit moment hebben we middelen voor ± 600 ha. Kansen die zich aandienen voor de invulling van de natte robuuste as zullen we werkende weg pakken. De invulling van deze doelstelling is afhankelijk van extra Rijksmiddelen hiervoor. Bij het aangaan van de ‘Bestuursovereenkomst ILG’ hebben wij de Minister van LNV hierom verzocht. Tot nu toe heeft de minister nog geen extra middelen beschikbaar gesteld. h: Beheer EHS - Dit is de uitvoering van het Programma Beheer en daarmee om de beheerkosten van natuurgebieden die in beheer zijn bij It Fryske Gea, Natuurmonumenten en enkele particuliere natuurbeheerders. Daarnaast gaat het om beheervergoedingen voor agrarisch natuurbeheer. Financieel gezien betreft dit ca. 70% van de in 007 gedane betalingen voor het pMJP-doel ‘Realiseren EHS”. - Het betreft voornamelijk uitbetalingen van lopende contracten voor agrarisch natuurbeheer. - In 007 zijn voor 198 ha natuurgebied nieuwe beheercontracten afgesloten (incl. beheer recreatievoorzieningen), voor 153 ha nieuwe beheerovereenkomsten agrarisch natuurbeheer en voor 77 ha. aanvullende ‘probleemgebiedvergoedingen (oude ‘Bergboerenregeling’). Daarnaast zijn voor 49 ha beschikkingen verleend voor particulier natuurbeheer. - De uitvoering van het Programma Beheer loopt volgens planning.

85

Gewenste resultaten

Rapportage

7. Natuur buiten EHS

Het gaat hierbij om 3 sub-doelen:

Ook buiten de EHS wordt in de

a: ‘Gedogen wintergasten’ (ganzen e.d.)

pMJP-periode natuur beheerd

- in 007 is deze doelstelling nog onder verantwoordelijkheid van het

door Natuurbeheerorganisaties

Ministerie van LNV door de Dienst Regelingen uitgevoerd. Vanaf het

en op basis van particulier (agra-

seizoen 007-008 wordt deze regeling onder verantwoordelijkheid van de

risch) natuurbeheer. Hierbij gaat

provincie uitgevoerd en inmiddels de regeling door ons opengesteld voor

het om circa 41.000 ha. Qua

ca. 9.000 ha. Twee problemen bleken na de overdracht van de regeling

oppervlakte zijn hierbij de

aan de provincies. Dit betrof de roulatie en de geldelijke vergoeding. Deze

‘ganzen foerageergebieden’ het

problemen zijn in de loop van 007 via het IPO opgelost. De pakketten zijn

belangrijkst. Buiten de EHS is er,

zodanig aan te passen dat deze maximale vrijheid bieden voor roulatie en

in het kader van het pMJP,

tevens de vergoedingen beter aansluiten bij die van het Faunafonds.

weinig ruimte tot verdere

b: ‘ondersteuning Natuurlijk Platteland Nederland (NPN)

uitbreiding van (agrarisch)

- Het betreft een beperkte bijdrage uit het ILG-budget (€ 15.000 per jaar)

natuurbeheer.

aan de Stichting NPN. c: ‘stimulering Agrarisch natuurbeheer / groene diensten (SAN-OS) - Het betreft hier de ondersteuning van o.a. Agrarische Natuurverenigingen. Dit verloopt volgens planning.

8. Natuur, overig

Het betreft hier 10 soorten maatregelen m.b.t. natuur die los staan van de

Afgezien van de onder 6 en 7

realisatiedoelstellingen voor de EHS.

genoemde doelen gaan wij in

- Twee in Fryslân gevestigde schaapskuddes worden gefinancierd uit het ILG.

de pMJP-periode aandacht

De overige maatregelen onder dit doel worden met provinciale middelen

besteden aan stimulerings-

(FYLG) gefinancierd.

programma’s voor agrarisch natuurbeheer, inrichtingsprojecten voor kleine natuurgebieden buiten de EHS (circa 35 projecten) en internationale samenwerkingsprogramma’s natuur.

- In 007 is een begin gemaakt met een stimuleringsprogramma voor particulier natuurbeheer. Er waren nog geen afgeronde projecten in 007. - Stimuleren weidevogelbeheer: via het project ‘Fleanende Euro’s’ zijn voor 45 aanvragers subsidies beschikt. - In het kader van voorlichtingsactiviteiten m.b.t. Natuur, Milieu en Landschap zijn 4 projecten beschikt. - Een belangrijke maatregel in dit verband is het oplossen van knelpunten in ecologische verbindingszones, in relatie tot provinciale wegen, o.a. m.b.t. de Centrale As en de N351. In 008 worden hiertoe initiatieven ontwikkeld die leiden tot concrete projecten. - In beperkte mate zullen ook ecologische verbindingszones aangelegd worden buiten de EHS, als afronding van al eerder gerealiseerde verbindingen. - In 007 is het ‘weidevogelcompensatiefonds’ vormgegeven. Vanaf 008 is dit operationeel, zij het dat het nog geregeld moet worden in een verordening. - Voor de maatregelen ‘Herstellen kleine natuurgebieden buiten de EHS’, ‘Life-projecten’ en ‘Interreg-projecten’ zijn in 007 nog geen projecten beschikt of in voorbereiding.

9. Milieukwaliteit EHS/VHR/Nb-wet

- Aan DLG is opdracht gegeven om een voorstel te maken voor het priorite-

In de pMJP-periode gaan we

ren van de zogenoemde ‘Top-lijst’ van de meest verdroogde gebieden en

verder met verdrogingsbestrijding

daarvoor projecten te formuleren. De ‘Top-lijst’ behoeft de instemming van

en verbetering van de overige milieukwaliteit, hoofdzakelijk in Natura 000-gebieden (circa 3.500 ha).

het Ministerie van LNV. - In 007 is 1 project in dit kader beschikt. Verder zijn er enkele projecten in voorbereiding m.b.t. brongerichte maatregelen tegen verzuring/vermesting. - De bestedingen zijn nog achter gebleven bij de geplande budgetten, maar naar verwachting zal dit komende jaren worden ingehaald.

86

Gewenste resultaten

Rapportage

10. Nationale Parken Schiermon-

- In het kader van het pMJP zijn in totaal 8 projecten beschikt;

nikoog en Âlde Feanen In de  Nationale Parken in

(zie ook paragraaf 5..4 toelichting productenrealisatie) - De onderbestedingen zowel op ILG- als op FYLG-middelen is het gevolg

Fryslân wordt het beleid van

van nog niet bestede kosten voor de bezoekerscentra in de Alde Feanen en

ontwikkeling en beheer van de

het Lauwersmeer.

natuur voortgezet. Daarnaast is er aandacht voor voorlichting en educatie, natuurgerichte recreatie en onderzoek en monitoring t.a.v. de natuur in deze parken. Basis voor de uitvoering vormen de vastgestelde Beheers- en inrichtingsplannen (BIP’s). 11. Soortenbescherming In de pMJP-periode gaan wij

- In het kader van het pMJP is het project ‘Herintroductie otter’ beschikt. Verder zijn nog enkele kleinere voorlichtingsactiviteiten uitgevoerd.

ten gunste van specifieke beschermde dier- en plantensoorten voorzieningen treffen; bijvoorbeeld voor de otter (circa 0 projecten). 1. Regionale watersystemen

Het betreft hier  pMJP-subdoelstellingen

In combinatie met de aanpak

a: Vergroten waterberging

van Oevers en Kaden door

- Hiervoor zijn in 007 door het Rijk geen middelen beschikbaar gesteld.

Wetterskip Fryslân gaan wij

In combinatie met o.a. natuurinrichting worden mogelijkheden voor

integrale projecten uitvoeren

vergroting van de waterberging benut.

op het gebied van natuur,

b: Integrale Oevers en Kaden projecten

recreatie en mogelijk dorpsver-

- In 007 zijn de nog uit 005/006 lopende projecten grotendeels afge-

nieuwing. Bij natuurprojecten

rond; Verder zijn 4 nieuwe projecten beschikt. Het tempo van projecten

kan er sprake zijn van extra

blijft enigszins achter bij de 7-jarige planning. Samen met Wetterskip

waterberging (gekoppeld aan

Fryslân wordt een integraal uitvoeringsplan voor Oevers en Kaden

circa 100 km aan te pakken

opgesteld. Dit dient Wetterskip Fryslân nog betere mogelijkheden voor

Oevers en Kaden in de periode

een integrale aanpak te bieden. Dit zal worden vastgelegd in een

007 t/m 013).

‘prestatieovereenkomst’ met het waterschap.

Voor integrale O&K-projecten binnen de EHS kunnen middelen voor natuurinrichting ingezet worden. In dorpen kan eventueel gecombineerd worden met middelen voor dorpsvernieuwing. 13. Waterkwaliteit In de pMJP-periode worden projecten gestimuleerd ter ver-

- Als expliciete maatregel was in 007 het onderdeel ‘waterkwaliteit’ nog niet aan de orde. - De rol van het pMJP bij de uitvoering van maatregelen in het kader van de

betering van de ecologische en

Kader Richtlijn Water (KRW) worden verkend. Daarbij is nog onduidelijk-

chemische kwaliteit van het

heid in hoeverre het Rijk (i.c. het Ministerie van VW) middelen voor maat-

oppervlakte water o.a. door

regelen t.b.v. de KRW beschikbaar zal stellen via de ILG-middelen.

waterbodemsanering (circa

- Maatregelen voor de pMJP-doelen ‘Inrichting natuur EHS’, ‘Verbeteren

10.000 m3 bagger) en

milieukwaliteit EHS c.a.’en ‘Integrale aanpak Oevers en kaden’ dragen ook

vergroting van het zelfreinigend

bij aan de waterkwaliteit.

87

Gewenste resultaten vermogen van het water. De mogelijkheden zijn mede

Rapportage - De provinciale co-financiering van een klein SGB-project is aan dit doel toegeschreven.

afhankelijk van de beschikbaarheid van Rijksmiddelen. Voor waterbodemsanering in het kader van het pMJP komen vanaf 010 Rijksmiddelen beschikbaar. 14. Duurzaam bodemgebruik In 007/008 wordt een visie

- Het betreft het opstellen van een provinciedekkende bodemvisie. Deze is nog in bewerking.

opgesteld voor de verbetering van de bodemkwaliteit. 15. Bodemkwaliteit (sanering) De eerste jaren is dit doel nog niet aan de orde in het kader van het pMJP. Pas vanaf 010

- Dit doel is pas vanaf 010 onderdeel van het pMJP. Deze wordt nu nog uitgevoerd onder de Wet Bodembescherming. - De co-financiering van enkele (lopende) SGB-projecten is toegeschreven aan dit doel.

komen er ILG-Rijksmiddelen beschikbaar voor dit doel. In de periode 010 t/m 013 worden circa 53.000 BPE’s (Bodemprestatie eenheden = een maat voor prestatie m.b.t. bodemsanering) gesaneerd. 16. Recreatief groen In de pMJP-periode 007 t/m 013 zullen wij een aantal dagrecreatieve voorzieningen

- In 007 zijn 4 projecten in dit kader beschikt. Het betreft (her) inrichting van bestaande terreinen. - In 007 konden voor dit doel nog geen gronden worden verworven en ingericht.

realiseren in de naaste omgeving van steden en dorpen. Hiervoor moet circa 50 ha verworven en ingericht worden. 17. Ontwikkelen en versterken toe-

Het betreft 5 pMJP-sub-doelstellingen:

gankelijkheid (routenetwerken)

a: Landelijk routenetwerken wandelen en fietsen

In de pMJP-periode wordt ver-

- Het belangrijkste doel is de ondersteuning van de landelijke platforms voor

der gegaan met het ontwikke-

wandelen en fietsen. Deze verzorgen de landelijke publiciteit en onderhoud

len en verbeteren van lande-

van de routenetwerken. Over de provinciale bijdragen bestaan landelijke

lijke en provinciale routenet-

afspraken. Daarnaast is er nog een beperkt budget voor het oplossen van

werken voor wandelen (15

knelpunten in de routes. Hiervan is in 007 nog geen gebruik gemaakt.

km), fietsen (80 km) en varen

b: Landelijk routenetwerk varen

(90 km).

- Hieronder vallen projecten zoals de ‘Noordelijke Elfstedenroute’ en het ‘Polderhoofdkanaal’. Deze beide projecten zijn in 007 beschikt. - Daarnaast zijn er nog enkele projecten die doorlopen vanuit 005/006. Deze projecten worden uitgevoerd in het kader van het Fries Merenproject. - De realisatie loopt, door procedurele vertragingen in de uitvoering van enkele projecten (bijv. Polderhoofdkanaal) achter op de planning. c: ontwikkelen en versterken van provinciale routenetwerken wandelen, fietsen, varen (kleine watersport), paardrijden, schaatsen, skeeleren - Voor dit doel zijn in 007 15 nieuwe projecten beschikt. Daarnaast worden, in het kader van het pMJP, de nog lopende projecten uit 005/006 afgehandeld.

88

Gewenste resultaten

Rapportage - Eind 007 zijn voorstellen opgesteld voor de 1e tender 008. - Gezien de beschikte projecten en de beschikbare budgetten ligt dit doel op het schema van de planning volgens het pMJP. d: Verbeteren toegankelijkheid van het landelijk gebied voor mensen met een functiebeperking. - Voor dit doel zijn nog geen projecten beschikt of in voorbereiding. e: Lopende verplichtingen in het kader van ‘klassieke landinrichtingsprojecten’ - Deze worden in het kader van landinrichting afgehandeld.

18. Beheer recreatievoorzieningen binnen EHS

- Dit doel vormt onderdeel van de doelstelling ‘Beheer’ binnen doelstelling 6. Het wordt uitgevoerd in het kader van het Programma Beheer.

Dit doel vormt onderdeel van de doelstelling ‘beheer’ binnen de EHS (doelstelling 6). 19. Versterken en verbeteren kwaliteit toeristisch voorzieningen-

- Voor dit doel zijn in 007 16 projecten beschikt. Gezien het aantal projecten ligt dit doel op schema.

niveau In de pMJP-periode 007 t/m 013 wordt het toeristisch voorzieningenniveau van het landelijk gebied verder versterkt door het realiseren van circa 130 projecten. 0. Landschap (generiek) Door middel van gerichte projecten worden de natuurlijke, cultuurhistorische en karakte-

- In 007 zijn  projecten beschikt. De voortgang loopt nog achter op de planning. Het komende jaar wordt hier extra aandacht aan besteed. - Lopende verplichtingen worden in het kader van ‘klassieke landinrichtingsprojecten’ afgehandeld.

ristieke kwaliteiten van het Friese landschap behouden en/of versterkt. (circa 6100 ha, .700 km lijnelementen, 5.800 puntelementen). 1. Archeologie In het landelijk gebied worden in de pMJP-periode archeologi-

- Er zijn voor  steunpunten beschikkingen afgegeven. - De voortgang loopt enigszins achter op de 7-jarige planning. Het komende jaar wordt hier extra aandacht aan besteed.

sche objecten veilig gesteld (circa 1 objecten) en archeologische steunpunten ingericht (6 steunpunten). . Nationale Landschappen

Binnen dit pMJP-doel zijn 3 subdoelen:

Noordelijke Friese Wouden en

a: Nationaal Landschap ‘Noordelijke Friese Wouden’

Zuidwest Fryslân

b: Nationaal Landschap ‘Zuidwest Fryslân’

In de pMJP-periode gaan wij

- 007 is vooral besteed aan opstarten van en voorlichting geven over de

extra aandacht besteden aan de landschappelijke en cultuur-

uitvoeringsprogramma’s en verdere concretisering van deze programma’s. - In het Nationaal Landschap ‘Noordelijke Friese Wouden’ wordt aangesloten

historische waarden in de 

bij de bestaande organisatiestructuur. In het Nationaal Landschap

Nationale landschappen in

‘Zuidwest Fryslân’ is de uitvoering opgedragen aan het Gebiedsplatform

Fryslân. De landschappelijke

Zuidwest Fryslân.

doelstellingen zullen veelal in

- Er is in 007 één concreet project beschikt.

integrale projecten gerealiseerd

- Gezien de geplande versnelde uitvoering loopt de uitvoering van dit pMJP-

worden waarbij ook andere

doel achter op de 7-jarige planning. Verwacht wordt dat dit komende  à

89

Gewenste resultaten doelstellingen aan de orde zijn zoals bijvoorbeeld landbouw en/of natuur.

Rapportage 3 jaar wordt ingehaald. - Lopende SGB-projecten uit het programma 005/006, die passen binnen de doelstelling van Nationale Landschappen, zijn toegerekend aan dit doel. c: ‘lopende verplichtingen’ - Lopende verplichtingen van voor 007 in (klassieke) landinrichtingsprojecten en SGB-projecten worden door LNV aan dit doel toegerekend. Dit budget wordt door LNV, los van de specifieke budgetten voor de twee Nationale Landschappen, aan de provincie beschikbaar gesteld.

3. Stichting Landschapsbeheer Friesland

- Het betreft een budgetsubsidie voor de Stichting Landschapsbeheer Friesland. Het Rijks aandeel (ILG) wordt betaald via het pMJP.

Wij stellen jaarlijks een subsidiebudget beschikbaar aan de Stichting Landschapsbeheer Friesland. 4. Beheer landschap

- De betaling van de beheersvergoedingen voor landschapselementen wordt

In de pMJP-periode worden

uitgevoerd in het kader van het Programma Beheer door de Dienst

voor waardevolle en karakteris-

Regelingen.

tieke landschapselementen

- Door het Rijk zijn geen aanvullende ILG-middelen beschikbaar gesteld voor

jaarlijkse beheervergoedingen

uitbreiding van het beheerareaal. In beperkte mate kunnen, binnen

gegeven; hoofdzakelijk in de

begrensde EHS-gebieden, nieuwe beheerovereenkomsten aangegaan

Nationale Landschappen.

worden. De uitbreiding van het beheerareaal in 007 is daardoor zeer

De omvang daarvan kan in de

beperkt.

loop van de periode iets variëren, afhankelijk van de afgesloten contracten. Totaal per jaar voor circa 130 ha, 1.40 km lijnelementen, .000 puntelementen. Voor landschapsbeheer zijn er, in het kader van het pMJP, nauwelijks middelen voor uitbreiding van het beheer. 5. Verbetering leefbaarheid

Het gaat hier om de volgende subdoelen:

plattelandsgebieden

a: (Ver)bouwen dorpshuizen en multifunctionele centra

In de pMJP-periode 007 t/m

- In 007 zijn 0 aanvragen ingediend waarvan 9 beschikt zijn en 11 nog in

013 wordt de leefbaarheid

behandeling. Hiermee liggen we achter op schema. Van de beschikbare

van het landelijk gebied verbe-

€ 0,8 mln is nu € 0,6 mln. besteed.

terd door de bouw en ver-

b: Treffen voorzieningen woon-zorgzones

bouw van dorpshuizen, multi-

- In het kader van het pMJP worden voor dit doel alleen EU-POP-middelen

functionele centra e.d (circa 70

ingezet. De overige provinciale co-financiering komt uit het Sociaal

projecten), woon-zorgzones

Investeringsfonds (SIF).

(8 projecten) en diverse andere (kleinschalige) projecten (circa 450 projecten).

- In 007 zijn nog geen concrete projecten beschikt. Wel is een aantal projecten in voorbereiding. Er wordt nog onderzocht in welke mate subsidiëring van woon-zorgprojecten binnen het provinciaal beleid valt. c: Lokale en regionale leefbaarheidsinitiatieven - In 007 zijn 91 aanvragen ingediend (67 lokaal, 1 regionaal), waarvan 79 positief beschikt zijn. De overige zijn afgewezen, ingetrokken of nog in behandeling.

90

Gewenste resultaten

Rapportage d: Provinciale leefbaarheidsinitiatieven - in 007 is één project beschikt. Ook dit subdoel loopt achter op de 7-jarige planning. Met Plattelânsprojekten zal het komend jaar worden bezien waar extra inzet mogelijk is om voor dit doel projecten te verwerven.

6. Verbetering fysieke woonomgeving

- Voor dit pMJP-doel zijn 9 projecten beschikt. Daarmee is het maximaal beschikbare bedrag (1,5 x de jaarplanning) vrijwel bereikt.

De fysieke woonomgeving

- Er zijn nog diverse aanvragen in behandeling;

wordt in pMJP-periode verbeterd

- De uitvoering van dit doel loopt aanzienlijk sneller dan de 7-jarige

door herinrichting c.a. van

planning.

dorpskernen (circa 40 projecten). 7. Verbetering bereikbaarheid

Dit doel is vooralsnog niet ingevuld in het pMJP.

Voor dit doel zijn geen middelen beschikbaar in het kader van het pMJP. 8. Stimuleren en verbreden plattelandseconomie In de pMJP-periode gaan wij de plattelandseconomie

- In 007 zijn voor dit doel nog geen projecten ingediend. Wel zijn enkele projecten in voorbereiding. - De uitvoering van dit pMJP-doel loopt achter op de 7-jarige planning. Dit behoeft extra aandacht komende jaren.

stimuleren en verbreden door middel van diverse projecten (circa 385 projecten). 9. Erfgoed en monumenten-

Het pMJP-doel ‘Erfgoed en monumentenzorg’ omvat de volgende subdoelen:

zorg ()

a: ‘Behouden / herstellen karakteristieke bouwwerken’

In de pMJP-periode dragen wij

- Hiervoor zijn in 007 4 projecten beschikt.

bij aan het behoud en herstel

- De uitvoering van dit subdoel loopt nog achter op de 7-jarige planning.

van monumenten en erfgoed

- Komend jaar worden nadere uitgangspunten geformuleerd om meer

in Fryslân (circa 00 objecten).

duidelijkheid te bieden welke projecten hiervoor in aanmerking komen. b: ‘Dakenregeling - Eind 007 is deze dakenregeling opengesteld. De belangstelling was overweldigend. Er zijn 517 aanvragen ingediend, waarvan, gezien het maximaal beschikbare budget, 35 projecten beschikt kunnen worden. De daadwerkelijke beschikkingen gaan begin 008 de deur uit. - Eind 007 is extra FYLG-budget toegekend aan dit doel. Desondanks is, met de openstelling van 007, het beschikbare budget voor gehele ILGperiode belegd. c: ‘Informatieprojecten m.b.t. het Fries erfgoed” - In 007 zijn 6 projecten beschikt. - De uitvoering van dit doel is nog achtergebleven op de 7-jarige planning.

30. Cultuur

- Voor dit doel zijn nog geen concrete projecten ingediend. De subsidie-

In de pMJP-periode dragen wij

voorwaarden voor dit doel zijn nog niet opgenomen in de huidige subsidie-

bij aan promotie en versterking

verordening ILG. Dat wordt bij de revisie van de verordening opgelost.

van de streekeigen en Friese

Er zijn wel enkele projecten in voorbereiding.

cultuur (circa 60 projecten).

- Verwacht wordt dat de komende jaren de belangstelling voor dit doel zal toenemen.

31. Plattelânsprojekten, LEADER Het EU-Plattelandsontwikkelings-

- In 007 zijn de voorstellen voor Leadergebieden (dat zijn de 6 Friese Plattelânsgebieden) en de Gebiedskaders/Ontwikkelingsplannen ter goed-

programma (POP) is opgenomen in

keuring aan de Minister van LNV toegestuurd. Inmiddels heeft de Minister

ons pMJP. In dat kader gaan wij de

ingestemd met de voorstellen. Vanaf 008 kunnen alle Leadercommissies voorstellen doen die passen in het Leader-programma 007 - 013.

91

Gewenste resultaten

Rapportage

Leadersystematiek in de 6 Friese

- Het nieuwe Leader-programma is onderdeel van het POP-programma

Plattelânsgebieden toepassen.

007 - 013. - In 007 zijn nog geen projecten aan de orde geweest.

3. Proceskosten

Het betreft algemene kosten die samenhangen met de uitvoering van het

Ten behoeve van de uitvoering

pMJP-programma. Als zodanig is het geen ‘doel’ van het pMJP. Het budget

van het pMJP worden (externe)

voor Proceskosten is gevormd door een procentuele korting toe te passen

proceskosten gemaakt die niet

op de ILG- en FYLG-middelen voor de diverse doelen.

rechtstreeks aan een specifiek

De kosten zijn te onderscheiden in:

doel gekoppeld kunnen

a: ‘Interne proceskosten’

worden. Achteraf worden

- Hieruit wordt een beperkt deel van de interne personeelskosten voor de

deze proceskosten verdeeld

uitvoering van het pMJP betaald. Eventueel kunnen hieruit ook externe

over de afzonderlijke doelen.

opdrachten voor de algemene uitvoering van het pMJP worden betaald. Daarnaast kan het gaan om kleinere kostenposten als algemene voorlichting e.d. b: ‘Externe proceskosten’ - Hieruit worden kosten van bijvoorbeeld landinrichtingscommissies, gebiedsplatforms, bestuurscommissies e.d. betaald, voor zover zij tenminste betrokken zijn bij de uitvoering van het pMJP. - Tot nu toe zijn  projecten beschikt, waaronder de kosten voor gebiedsplatforms van Plattelânsprojekten.

9

3.6 PROGRAMMA 6 - ECONOMIE, RECREATIE EN TOERISME Portefeuillehouder: S.H. Galema, J.A. de Vries en A.M. Andriesen

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? Onder de paraplu van de missie Fryslan “beste lan fan ierde” is voor het sociaal economisch beleid van de provincie Fryslân de volgende doelstelling geformuleerd: Het bevorderen van de duurzame economische ontwikkeling van de provincie Fryslân gemeten in termen van werkgelegenheid, investeringen en inkomen. Het gaat daarbij om: a. het verminderen van de achterstanden ten opzichte van de rest van Nederland voor wat betreft (groei van de) werkgelegenheid, werkloosheid en investeringen; b. het behouden en zo mogelijk versterken van de concurrentiepositie van het Friese bedrijfsleven. Doelenrealisatie 2007 Zoals in het vorige jaarverslag uiteengezet, liep eind 006 het Kompasprogramma af. Hier voor in de plaats is nu een tweetal andere noordelijke programma’s gekomen: Koers Noord en het Operationele Programma EFRO (OP EFRO). Voor beide programma zijn in 007 nadere afspraken gemaakt. In 008 maken we een start met deze twee uitvoeringsprogramma’s. In 007 is met de ontwikkeling van diverse projecten getracht een bijdrage te leveren aan het realiseren van de bovengenoemde doelstellingen. Daarbij moet wel worden bedacht dat de Friese economie als onderdeel van de Nederlandse economie afhankelijk is van een heel aantal externe factoren. In 007 is ook een start gemaakt met een nieuwe provinciale beleidsnota voor het sociaal-economisch beleid: De agenda Economie 008 - 013. De nieuwe speerpunten (water, energie, toerisme, life sciences, metaal en ontzorging) zullen voor het volgende jaarverslag (008 e.v.) leidend zijn in de verslaglegging.

Eurocommissaris mevrouw Danuta Hübner brengt een bezoek aan het Waterinstituut Wetsus in Leeuwarden.

93

Volgens de ERBO enquête was 007 een goed jaar voor Friese ondernemers. Voor wat betreft een aantal economische indicatoren kan het volgende worden gemeld (bronnen: CBS, statline en de ERBO enquête). Qua economische groei loopt Fryslân steeds meer in de pas met de rest van Nederland. Het groeicijfer in 006 betreft ,9% tegenover 3,0% landelijk. De cijfers over 007 zijn nog niet beschikbaar. De omzet van de Friese ondernemers steeg in 007 met 4,8%. In vergelijking met de collega ondernemers uit de rest van Nederland (5,%) presteren de Friese ondernemers wel wat minder. In 006 bleef de exportontwikkeling achter bij de rest van Nederland. In 007 is het beeld omgekeerd. In 007 stijgt de export in Fryslân met 5,8%. Landelijk stijgt de export met 5,%. In 007 neemt de werkgelegenheid in het Friese bedrijfsleven, exclusief landbouw, toe met 3,5%1. Dit is in lijn met het landelijke beeld (3,4%) en 1,5% hoger dan in 006. In totaal kwamen er 3500 banen bij.

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Bedragen x € 1.000

Restant afwijking begroting/ rekening

Lasten - Structurele programmabudgetten

3.465

3.384

3.00

364

0

364

- Tijdelijke programmabudgetten

13.560

56.07

31.346

4.681

5.

-541

- Reserves/voorzieningen op expl.

471

19

0

19

0

19

- Apparaatskosten Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten

.345

.381

.94

87

0

87

19.842

61.812

36.660

25.151

25.222

-71

1.88

1.794

.134

-340

0

-340

21.723

63.606

38.795

24.811

25.222

-411

Baten - Structurele programmabudgetten

07

43

519

-76

0

-76

- Tijdelijke programmabudgetten

989

3.443

1.00

.441

3.75

-834

- Reserves/voorzieningen op expl.

166

19

0

19

0

19

1.362

3.705

1.521

2.184

3.275

-1.091

20.362

59.901

37.274

22.627

21.947

681

Totaal Baten Lasten - Baten

Toelichting exploitatie De structurele budgetten SEB, Watertechnologie en Verordening Recreatie en Toerisme zijn onderbesteed. Dit is veroorzaakt door vertraging in de uitvoering van projecten waardoor voorschotbetalingen niet tot uitbetaling zijn gekomen. De hogere bijdrage heeft betrekking op een hoger bedrag aan doorgeschoven BTW van de Marrekrite. Dit vanwege de hogere BTW die de Marrekrite in 007 heeft betaald bij de uitvoering van projecten. Bij de tijdelijke budgetten is de kasritmeovergang € 1.947.000. De grootste projecten hierbij zijn: Stadsconvenant Leeuwarden (€ .654.000), Sportstad Heerenveen (€ .036.000), Fries banenplan (€ 1.491.000), cofinanciering EFRO/EZ (€ 1.46.000), Friese Meren Project fase 1 spoor  (€ 1.074.000), Noordelijke elfstedenvaarroute (€ 1.048.000), Waddenfonds (€ 1.00.000), Bedrijventerrein Vlieland (€ 930.000), Natuurcentrum Schiermonnikoog (€ 850.000) en overcomitteringsbudget kompas (€ 815.000). Bij het project regionale innovatieve programma Friesland is een bijdrage van € 1.00.000 nog niet ontvangen. Bij twee eindige budgetten is vrijval ontstaan, te weten ontwikkeling terrein Spikerboor en convenant A7. Daarnaast is het project projectenknooppunt komen te vervallen. 1) Landbouwcijfers 007 zijn nog niet beschikbaar. Aangezien in Fryslân deze sector nog een behoorlijke plaats inneemt, en de werkgelegenheid in deze sector gestaag daalt, zal de werkgelegenheidsgroei inclusief landbouw lager uitvallen.

94

Investeringen:

Boekwaarde van

Vermeer-

Vermin-

Boekwaarde van

de investeringen

deringen

deringen

de investeringen

Bedragen x € 1.000

per 1-1-007

Afgerekende werken

0

0

0

0

Opgeleverde werken

1.154

1.65

13.350

9.456

Onderhanden werken

6.636

16.341

846

.13

27.790

37.993

14.195

51.588

Totaal

per 31-1-007

Toelichting investeringen Opgeleverde werken: Het project aquaducten Woudsend, Galamadammen en Jeltesloot is opgeleverd in 007. Daarnaast is een aantal kleinere projecten opgeleverd in het kader van het project Friese Meren. Onderhanden werken: Het betreft hier projecten in het Friese Meren Project waaronder de spoorbrug Akkrum en de LitsLauwersmeerroute. Voorzieningen:

Saldo per

Bedragen x € 1.000

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

0

0

0

0

Voorzieningen bestaande risico’s Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen met specifieke besteding

4.70

11

803

5.40

Totaal

4.720

121

803

5.402

Toelichting voorzieningen Het betreft hier de voorziening Staande Mast Route.

II Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

6.1 Concurrentiekracht Doel

Rapportage

Verhoging van de concurrentie-

Dit doel is in een viertal thema’s opgedeeld namelijk 1) innovatie en kennis-

kracht van het Friese bedrijfsleven.

overdracht, ) ICT, 3) internationalisatie en 4) Startersbeleid. Deze indeling is gebaseerd op de indeling van de verordening van het budget SEB. Indien de concurrentiekracht wordt afgemeten aan het economisch groeipercentage, dan valt op dat de economie in Fryslân de laatste jaren steeds harder groeit (003: 1,0%, 005:1,8% en 006: ,9%). In 005 en 006 benaderde de Friese groei de Nederlandse groei. Zoals ook in de inleiding (Doelenrealisatie 007) vermeld groeien de omzet en export van Friese ondernemers in 007. Dit duidt erop dat de Friese ondernemers nog voldoende concurrentiekracht op de wereldmarkt hebben.

95

Gewenste resultaten 1. Er wordt ingezet op tien projecten die innovatie en

Rapportage In 007 zijn er uit verschillende budgetten projecten gesubsidieerd die innovatie en kennisontwikkeling bevorderen.

kennisontwikkeling bevorderen waarbij gebruik wordt gemaakt

We noemen de volgende budgetten.

van beschikbare financiële bronnen (o.m. Kompas,

Vanuit het budget SEB zijn zes projecten gesubsidieerd die innovatie en

Innovatieve Acties, budget SEB).

kennisontwikkeling stimuleren. Te noemen zijn het Kenniscentrum

Deze projecten willen wij initië-

jachtbouw & lichte constructies (betreft een vervolgsubsidie, al in 006

ren voor een aantal voor onze

gestart) en een project om de kenniscirculatie tussen bedrijfsleven en

provincie kansrijke sectoren,

kennisinstellingen te bevorderen op het gebied van composieten.

zoals agrinutri, energie, scheepsbouw (inclusief metaal), toe-

Ook vanuit het Tijdelijk Budget Duurzame Energie zijn er innovatieve projec-

risme, water en (ont)zorg(ing).

ten gesubsidieerd. Een drietal had te maken met coördinatie, projectontwikkeling, voorlichting, bewustwording, o.a. op het gebied van bio- en zonne-energie. Ook rondom de ontwikkeling van het project zelfvoorzienende Waddeneilanden is er een aantal projecten geweest. En tenslotte is er een aantal concrete investeringsprojecten (o.a. voor HRe ketels en een duurzaam tankstation) meegefinancierd. Het RIPF (Regionaal innovatief programmma Fryslân is eind 007 afgerond (met Brussel ‘afgerekend’). In het kader van dit programma zijn 3 projecten uitgevoerd, als volgt verdeeld over de drie thema’s van het programma: R&T (14 projecten), Water (9 projecten) en ICT (9 projecten). Vanuit het Kompas is aan vijf projecten die innovaties en kennisontwikkeling stimuleren een subsidie verleend. Extra vermeldenswaard zijn de demonstratiesite Research Site Salt water technology en het project Kenniscirculatie Friesland.

. Gezamenlijk met andere publieke partijen, kennisinstellingen en

In SNN-verband hebben we budget ter beschikking gesteld gekregen (van het Rijk en de Europese Unie) voor de uitvoering van een tweetal program-

private instellingen op program-

ma’s (Koers Noord en OP EFRO 007-013). Daarnaast heeft het SNN (en de

matische en/of projectmatige

provincie Noord-Holland) met het Rijk (ministeries van VROM en EZ)

wijze genereren van alternatieve

afspraken gemaakt m.b.t. energie (op 8 oktober 007 is een energieakkoord

nationale en internationale

getekend). Vanwege het niet doorgaan van de Zuiderzeelijn (beslissing

financieringsbronnen.

november 007) zijn we eind 007 gestart met een discussie over de alternatieve aanwending van deze Zuiderzeelijn gelden.

3. Tien projecten op het gebied

Op 31 juni 007 heeft de minister van VROM de eerste tender van het

van duurzame economie, natuur

waddenfonds aangekondigd voor september 007 voor niet-staatssteun-

en milieu, waarbij minimaal

gevoelige projectaanvragen.

60% van de beschikbare gelden

Wij hebben een co-financieringsregeling opgesteld om er voor te zorgen dat

het Rijkswaddenfonds aan

zo veel mogelijk goede aanvragen voor het Friese deel van het

Friesland wordt toegekend.

Waddengebied worden ingediend. In december 007 is de formele regeling door u goedgekeurd. In de eerste tender zijn 37 Friese projecten voor cofinanciering aangemeld. Momenteel is nog niet bekend welke projecten door de minister van VROM zullen worden goedgekeurd.

96

6.2 Ondernemings- en vestigingsklimaat

Ondernemers van het Kenniscentrum Jachtbouw (Leeuwarden) krijgen informatie over de nieuwste ontwikkelingen. Doel

Rapportage

Versterking van het ondernemings-

Dit doel is in een tweetal thema’s opgedeeld, namelijk:

en vestigingsklimaat voor bestaan-

1) versterking ruimtelijk economische structuur en

de en startende bedrijven.

) promotie en acquisitie. In hoeverre het Friese ondernemings- en vestigingsklimaat hierdoor is versterkt is lastig aan te geven. Wel is er een aantal cijfers te geven over het ondernemings- en vestigingsklimaat voor bestaande en startende bedrijven. Zo waren er in 007 3477 starters, een stijging van 17% t.o.v. 006. Ook werden er in 007 minder bedrijven opgeheven (-5%).

Gewenste resultaten 1. Er wordt ingezet op zes projecten die een bijdrage leveren aan

Rapportage Vanuit het budget SEB zijn in 007 zeven projecten gesubsidieerd die een bijdrage leveren aan een positieve uitstraling van de provincie Fryslân (o.a.

de versterking van een goede

de verkiezing Friese ondernemer van het jaar, revitalisering van een jacht-

economische uitstraling van de

haven, Albert Bonnema’s night of the proms).

provincie Fryslân, waarbij optimaal gebruik wordt gemaakt

Vanuit het Kompas is aan vier projecten een bijdrage verleend die aan dit

van de beschikbare financiële

resultaat een bijdrage leveren, namelijk Nieuw bedrijvigheid Friesland

bronnen (o.m. Kompas,

creatief, Friesland Development Fonds, herinrichting stranden nieuw

Innovatieve Acties). Dit kunnen

Robbengat Lauwersoog en Ontwikkelingsplan Havencomplex Lauwersoog.

projecten zijn op het gebied van ‘promotie en acquisitie’, ‘internationalisering’, ICT en Startersbeleid. . Gezamenlijk met andere publieke

In SNN verband hebben we budget ter beschikking gesteld gekregen (van

partijen, kennisinstellingen en

het Rijk en de Europese Unie) voor de uitvoering van een tweetal program-

private instellingen op program-

ma’s (Koers Noord en OP EFRO). Daarnaast heeft het SNN (en de provincie

matische en/of projectmatige

Noord-Holland) met het Rijk (ministeries van VROM en EZ) afspraken

97

Gewenste resultaten

Rapportage

wijze genereren van alternatieve

gemaakt m.b.t. energie (op 8 oktober 007 is een energieakkoord

nationale en internationale

getekend). Vanwege het niet doorgaan van de Zuiderzeelijn (beslissing

financieringsbronnen.

november 007) zijn we in overleg over de alternatieve aanwending van deze Zuiderzeelijn-gelden.

6.3 Arbeidsmarkt Doel

Rapportage

Bevorderen van de werking van de

Economische groei tezamen met ontgroening en vergrijzing van de bevolking

arbeidsmarkt: de mate waarin

resulteert in personeelstekorten. Hierdoor verschuift de arbeidsmarktgerela-

vraag en aanbod aan arbeids-

teerde aandacht. Er moet meer aandacht komen voor de ontwikkelingsruimte

krachten op elkaar aansluiten en

die bedrijven geven aan hun personeel (sociale innovatie). Ook wordt het

elkaar weten te vinden.

belangrijker om meer mensen uit te nodigen om deel te (blijven) nemen aan de Friese arbeidsmarkt, want onder de gebruikelijke arbeidsreserves zoals werkzoekenden, is momenteel weinig direct inzetbaar personeel te vinden. Scholing en goede samenwerking tussen onderwijs en bedrijfsleven blijven belangrijk om vraag en aanbod op elkaar aan te laten sluiten.

Gewenste resultaten 1. Optimaal gebruik maken van

Rapportage Door de inspanningen van de provincie Fryslân is het volume van 500 extra

beschikbare financiële bronnen

scholingstrajecten in 007 ruimschoots gehaald. Te noemen zijn scholings-

(ondermeer Kompas, Europees

trajecten in de sectoren bouw, metaal, weg- en waterbouw en groenvoor-

Sociaal Fonds). Waarbij ingezet

ziening.

wordt op:

Een specifiek project is De Ark, dat met de inzet van werkloze werkzoeken-

• In noordelijk verband voortzet-

den en Kompasgelden wordt gebouwd. Het project heeft een tweeledige

ting van de activiteiten uit het

doelstelling: realisatie van toeristisch cultuurobject en toeleiding van lang-

pilot-project vraaggerichte

durig werkloze werkzoekenden naar de arbeidsmarkt.

scholing. Beoogd wordt in

In de loop van 007 is in het kader van het project vraaggerichte scholing

Fryslân in 007 hierdoor 500

het accent komen te liggen op het stimuleren van het Erkennen van eerder

extra scholingstrajecten in gang

Verworven Competenties (EVC-trajecten) en het combineren van leren en

te zetten voor werkenden of

werken (duale trajecten). Dit heeft in 007 geresulteerd in het project

werkzoekenden waarbij zoveel

Kennisontwikkeling in de provincie Fryslân.

mogelijk gebruik wordt gemaakt van middelen uit het Europees Sociaal Fonds (ESF-middelen); • Opzetten van een kenniscentrum sociale innovatie;

Met het opzetten van een kenniscentrum Sociale Innovatie is in 007 een start gemaakt door het uitvoeren van een haalbaarheidsonderzoek. Operationalisering van het project zal plaatsvinden in 008.

• Stimuleren van samenwerking

In 007 zijn er daadwerkelijk vier BTO’s gestart. De uitbreiding naar tien

tussen bedrijfsleven en onderwijs

BTO’s in Fryslân is in gang gezet in samenwerking met de provincies

dat in 007 onder meer zal

Groningen en Drenthe.

resulteren in tenminste 4 draaiende BTO’s (Bedrijfstakoverleggen); • Een project ter bevordering van

98

Het VTB-project kent een doorlooptijd van 1 maart 007 tot en met 31

de implementatie van techniek in

december 010. Het project loopt conform planning. Er zullen 165 Friese

het basisonderwijs (VTB);

basisscholen aan het project deelnemen.

Gewenste resultaten • Organiseren van een projecten-

Rapportage Bij ons aantreden hebben wij nieuwe prioriteiten gesteld hetgeen heeft

knooppunt om de kansen die

geresulteerd in de terugtrekking van het projectenknooppunt. Het aanbod

er zijn op de arbeidsmarkt in

aan Friese initiatiefnemers om een tussenevaluatie te laten maken van het

moeilijk vervulbare vacatures,

arbeidsmarktproject door studenten van de NHL was al in gang gezet en zal

leerbanen en leerwerktrajecten

ook worden uitgevoerd. Dit loopt door tot de zomer van 008.

worden ingevuld door een geschikte kandidaat. Daarnaast wordt de samenwerking tussen de partijen op de arbeidsmarkt versterkt en goede voorbeelden overgedragen waardoor structureel betere projecten ontstaan; • Bevorderen van personeelsbeleid

In 007 is gestart met een project Poortwachterscentrum. De intentie is in

ten dienste van en aansluitend

het kader van sociaal personeelsbeleid de inzetbaarheid van zieke werk-

bij de innovatieve van de sleutel-

nemers aandacht te geven. Daarnaast is in samenwerking met het CNV en

gebieden uit De Koers Verlegd.

twee bedrijvenverenigingen een project “herplaatsing zieke werknemers

In 007 worden  projecten

tweede spoor” gestart.

opgezet. . Gezamenlijk met andere publieke

Europese bronnen:

partijen, kennisinstellingen en

In samenwerking met de sector Weg- en waterbouw heeft de provincie

private instellingen op program-

Fryslân geparticipeerd in de ESF-Equal projecten Golden Oldies en Subway to

matische en/of projectmatige

the Infra. Mede door de participatie van de provincie Fryslân heeft de sector

wijze genereren van alternatieve

gelden kunnen genereren uit Europese middelen. Inzet van de provincie

nationale en internationale

bestond uit het bijwonen van zogeheten OP vergaderingen.

financieringsbronnen.

Verder wordt de kennis en ervaring die in het Limburgse ESF-Equal project “senioriteit” is opgebouwd uitgerold naar een project in Fryslân waarin de participatie van ouderen wordt bevorderd in de technische sector en het onderwijs in Fryslân. Nationale bronnen: Daarnaast zijn van de ministeries van SZW en OC&W gelden gegenereerd voor projecten Kennisontwikkeling in Fryslân en het Poortwachterscentrum. Tevens is met financiering van CAO-middelen (via CNV onderhandelingsakkoord) een oriëntatietraject klokkenmakers opgezet in Joure. Dit in samenwerking met de gemeente Skarsterlân.

99

6.4 Recreatie en Toerisme

Dokkum, een toeristische trekpleister van Fryslân

Doel

Rapportage

Toename van 1,5 % aan inkomen

De bestedingen van toeristen in Fryslân bedroegen in 006, het laatste jaar

gegenereerd uit bestedingen van

waarvan cijfers beschikbaar zijn, € 854 miljoen. Na een toename in 005

recreanten en toeristen.

van bijna % ten opzichte van 004 is dit in 006 een toename van een kleine 3% ten opzichte van 005.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Betere kwaliteit van toeristisch

De bezettingsgraad van verblijfsaccommodaties is over 006 met 1% punt

en recreatief aanbod blijkend

gestegen voor hotels/pensions, recreatiewoningen en groepsaccomodaties.

uit: stijging bezettingsgraad met

Bij kampeerterreinen en jachthavens bleef dit gelijk.

1,5%, waardering van bezoekers

Het waarderingscijfer van bezoekers wordt eens per drie jaar gemeten.

met tenminste een 8 (rapport-

In 005 gaven verblijfstoeristen een 7,8 en dagtoeristen een 7,7.

cijfer), meer diversiteit in voor-

Het aantal toeristische overnachtingen steeg over 006 met ruim % van

zieningen, een toename van de

10.953.000 naar 11.176.000. Het aantal bezoekers aan dagattracties steeg

bezoekerstroom met 1,5 % en

met 1% (ruim ,7 miljoen). Ook over 007 wijzen voorlopige cijfers op een

hogere bestedingen van 1,5 %

doorzetten van de groei. De dagelijkse bestedingen in 006 van toeristen bij

bij toeristen (daarbij boven het

lange vakanties zijn met €  gelijk gebleven en liggen boven het landelijk

landelijk gemiddelde blijvend).

gemiddelde van € 0 per dag. Bij korte vakanties zijn de dagelijkse bestedingen afgenomen van € 3 naar € 31, maar liggen nog wel boven het landelijk gemiddelde van € 30 per dag. Fryslân Marketing was dit jaar actief met de ontwikkeling van de nieuwe Fryslân campagne. Dit in samenwerking met het toeristische bedrijfsleven, brancheorganisaties, enkele gemeenten, de Waddenfederatie en de Friese VVV’s. Overeenkomstig de dit jaar door u vastgestelde beleidsnotitie ‘Fryslân, toeristische topattractie in Nederland’ concentreert de campagne zich op de speerpunten Wadden, Grenzeloos varen en Elfsteden. Er zijn veel nieuwe producten gerealiseerd, zoals bijv. een nieuwe internetsite in viert

100

Gewenste resultaten

Rapportage talen, nieuwe beursstand, magazine, Elfstedenroutekaart en brochures. In nauwe samenwerking met de watersportsector is de watersportcampagne ‘Hou je van water, dan kom je naar Friesland’ gepresenteerd. De Marrekrite beheerde en onderhield met behulp van de financiële steun van de provincie ruim 50 aanlegplaatsen in het merengebied, zamelde recreatieafval in op ruim 100 plaatsen via de milieuboot en investeerde in nieuwe aanlegplaatsen. Ook hield men er de recreatievaarwegen die niet in beheer en onderhoud zijn bij de provincie Fryslân mee op diepte.

. Het tenminste handhaven van

Het aandeel directe werkgelegenheid van de toeristische sector in 006 is

het werkgelegenheidaandeel

7,7% van de totale werkgelegenheid in Fryslân. Dit is procentueel en in

(7,6% van de totale Friese werk-

absolute zin vrijwel gelijk als in 005. Het marktaandeel van Fryslân over

bevolking) en de landelijke

006 bedraagt 9,1% van het landelijke aantal overnachtingen bij binnen-

marktpositie in de toeristische

landse vakanties. In 005 was dit 9,5%.

sector.

In de in 007 vastgestelde beleidsnotitie ‘Fryslân Topattractie’ zijn als toeristische speerpunten aangewezen: Wadden, Elfsteden en Grenzeloos Varen. In 007 is een begin gemaakt met het aanjagen en werven van projecten onder deze speerpunten. Het gewenste revolving fund op het gebied van recreatie en toerisme is één van de vele ideeën over het stichten van revolving funds. Aanwending van een afzonderlijk ‘revolving fund’ van € 00.000 voor risicovol ondernemerschap vergt naar verhouding veel voorbereiding en opstartkosten, terwijl deze ‘revolving fund doelstelling’ richting ondernemers ook binnen Kompas en het Sport- en Cultuurfonds is te realiseren. Er is nu aansluiting gezocht bij het Sport- en Cultuurfonds om daarmee zonder forse aanloopkosten tot uitvoering te komen. Een afgezonderd gedeelte van dit fonds wordt het revolving fund recreatie en toerisme.

3. Algemene kwaliteitsverbetering van het Friese Merengebied

Inleiding Op 0 december 000 is het Plan van Aanpak Friese Meren door u vastgesteld. In 001 is het project van start gegaan. In februari 007 is door u het Plan van Aanpak e fase vastgesteld. De looptijd van het Friese Merenproject is daarmee vastgesteld tot 013. De periode van 001 tot medio 006 aangeduid als 1e fase en de periode vanaf medio 006 als e fase van het Friese Meren Project. Het programma voor de e fase is onderverdeeld in twee sporen. Spoor I bestaat uit het op hoofdlijnen doorzetten van de huidige koers. Hiermee wordt naar verwachting een groot deel van de oorspronkelijke doelstelling gehaald. Om de gewenste banengroei van 30% in 10 jaar tijd volledig kunnen behalen, was een aanscherping van de koers noodzakelijk: deze koersbijstelling is spoor II genoemd. Rapportage Spoor I De voorbereiding en de uitvoering van het Friese Merenproject ligt op koers. De balans per 31 december 007 kan worden opgemaakt. In onderstaande tabel is te zien dat t.o.v. vorig jaar, op nagenoeg alle maatregelen een behoorlijke vooruitgang is geboekt. Op twee van de drie maatregelen die achterblijven (oplossen knelpunten en realiseren aanlegplaatsen) zal in 008 een behoorlijke progressie worden geboekt. De kompasprojecten welke in 008 zullen worden opgeleverd, hebben namelijk een directe relatie met deze twee maatregelen. De prognose voor de verdere looptijd van het programma is dat alle maatregelen in verregaande mate zullen zijn

101

Gewenste resultaten

Rapportage uitgevoerd. Voor het onderhoudsbaggeren zullen daarvoor additionele maatregelen noodzakelijk zijn. PvA 2000

2006

%

2007

%

Opwaardering vaarwegen

35 km

50

143

103

94

Verdiepingsbagger

45 km

30

66

66

147

Onderhoudsbagger

440 km

103

3

153

35

34 st

3

68

3

94

11(van 1)st

Ophogen bruggen Oplossen knelpunten

Opwaarderen watersportkernen Realiseren aanlegplaatsen

1

9

4

36

5 st

3

60

3

60

000 st

476

4

803

40

Opgemerkt moet worden dat de gewenste resultaten afkomstig zijn uit het plan van aanpak Friese Merenproject van december 000. Het plan van aanpak is in belangrijke mate gebaseerd op het PVVP. De gewenste resultaten in het plan van aanpak zijn destijds gebaseerd op een globale inventarisatie. Tijdens de uitvoering van het Friese Merenproject is bij het opstellen van de uitvoeringsprogramma’s gebleken dat een aantal maatregelen niet zinvol en uitvoerbaar bleken te zijn. Andere maatregelen die oorspronkelijk niet benoemd waren zijn echter wel opgenomen in uitvoeringsprogramma’s. Tevens hebben de gemeenten bij het opstellen van de uitvoeringsprogramma’s een belangrijke inbreng gehad, wat in een aantal gevallen tot nieuwe inzichten en andere keuzes heeft geleid. Daardoor worden de resultaten bij sommige maatregelen in overtreffende mate behaald, terwijl bij enkele maatregelen (oplossen knelpunten en realiseren aanlegplaatsen) de gewenste resultaten moeilijker te behalen zijn. De resultaten zijn impliciet opgenomen in de uitvoeringsprogramma’s van de trajecten die door ons zijn vastgesteld. Bij de begroting 009 zal een herijking plaatsvinden van de gewenste resultaten van Spoor I en Spoor II. Deze herijking is bedoeld om de definities van de resultaten te verduidelijken en de meetbaarheid te verbeteren.

Figuur1: stand van zaken Friese Merenproject spoor I (peildatum 31-12-2007)

10

Gewenste resultaten

Rapportage Rapportage Spoor II In het plan van aanpak e fase welke door u in maart 007 is vastgesteld, zijn in spoor II, drie maatregelenprogramma’s opgenomen: A Grenzeloos varen B Stimuleren van extra bestedingen aan de wal C Innovatieve toepassingen in de watersport Na de vaststelling van het plan van aanpak is het jaar 007 vooral benut voor de aanpassing van de organisatie van het projectbureau en het uitvoeren van een aantal voorbereidende studies om te komen tot een nadere prioritering van de projecten van spoor II. Het betreft: een studie naar de ecologische en economische effecten van de projecten van spoor II, een belevingsonderzoek onder watersporters van de ruimtelijke kwaliteit en een onderzoek naar de motieven van watersporters om Fryslân te bezoeken. De gegevens zijn bedoeld om in de e fase gericht(er) in te kunnen spelen op de wensen van de toeristen. Op basis van deze voorbereidingen zullen wij in 008 de voorbereiding van de projecten van spoor II starten. Daarom kan in dit jaarverslag nog geen rapportage worden gedaan van concrete resultaten als uitkomsten van de thema´s grenzeloos varen, het stimuleren van bestedingen aan de wal en innovatieve toepassingen in de watersport. Zoals eerder genoemd zullen de resultaten van Spoor II in 008 specifieker worden gedefinieerd.

Figuur 2: stand van zaken Friese Merenproject spoor II (peildatum 31-12-2007) 4. Gezamenlijk met andere publie-

zie 6.1/6.

ke partijen, kennisinstellingen en private instellingen op programmatische en/of projectmatige wijze genereren van alternatieve nationale en internationale financieringsbronnen.

103

3.7 PROGRAMMA 7 - SOCIAAL BELEID EN ZORG Portefeuillehouder: C. Schokker-Strampel en P. Adema

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? Bij provinciaal sociaal beleid gaat het om de bijdrage die de provincie wil leveren om de sociale infrastructuur in stand te houden en te verbeteren. Onder sociale infrastructuur verstaan wij ‘het geheel van voorzieningen en betrekkingen die het mogelijk maken dat mensen in redelijkheid en in sociale verbanden kunnen leven en deelnemen aan de samenleving’. Bij sociaal denken wij aan de belangen van mensen en de kwaliteit van hun bestaan. In het Coalitieakkoord 007-011 zijn de volgende aspecten leidraad voor provinciaal handelen: • Sociale samenhang met oog voor de menselijke maat • Maatschappelijke participatie gericht op duurzaamheid. De begroting 007 was echter nog gebaseerd op de thema’s uit de voorgaande bestuursperiode. In het Bestuursakkoord 003-007 constateerde het vorige college dat de kansen voor deelname aan de samenleving niet voor iedereen gelijk zijn. In hun (sociaal) beleid richtte het vorige college zich extra op zorg voor degenen die buiten de boot (dreigen te) vallen. De Sociale Agenda 005-007 vormde het raamwerk voor het provinciaal sociaal beleid voor de periode 003007. In de Sociale Agenda zijn de inhoudelijke doelstellingen, randvoorwaarden en uitvoeringswijzen van het provinciale sociale beleid uitgewerkt. Daartoe werden een aantal thema’s benoemd die als speerpunten van het beleid dienen. Deze thema’s zijn, voor de periode 003-007: - Jongeren 0-5 jaar - Gevolgen van de Vergrijzing - Situatie van inwoners van Fryslân met een veelvoud aan p[roblemen - Sociale Cohesie/ Vrijwilligerswerk - Maatschappelijke ontwikkeling en participatie Als provincie richten wij ons niet direct op de individuele burger, maar op de omstandigheden waarin burgers leven. Het Sociaal Beleid, zoals verwoord in de Sociale Agenda vormt de leidraad en het raamwerk voor: • het kunnen invullen van de sociale dimensie van het provinciaal beleid op alle terreinen; • het partnerschap van de provincie voor andere overheden en maatschappelijke organisaties en daarbij; • het regisseurschap van de provincie bij de (gebiedsgerichte) aanpak van sociaal maatschappelijke vraagstukken; • taken die we de steunfunctie-instellingen willen geven. Doelenrealisatie 2007 De evaluatie Sociaal beleidskader is op 14 februari 007 aan u gepresenteerd. Er heerst bij de betrokken partijen tevredenheid over de werkwijze en aanpak door middel van de cyclus van het Sociaal Beleidskader met haar instrumenten. De provincie heeft met haar interactieve aanpak een goede stap voorwaarts gemaakt. Deze lijn werd voortgezet in het proces dat leidde tot de nieuwe de Sociale Agenda voor de jaren 008-011. In samenspraak met gemeenten, partijen uit het brede veld van zorg en welzijn en burgers werd een conceptagenda opgesteld, die eind december door uw Staten werd geaccordeerd. In de Sociale Agenda 008-011 zijn de volgende thema’s voor het sociaal beleid benoemd: Jeugd en Gezin, Maatschappelijke participatie, Vermaatschappelijking en leefbaarheid en Zorg.

104

In het kader van het experiment rond de herijking van het subsidiebeleid voor maatschappelijke organisaties zijn er intensieve contacten geweest met deze organisaties rond de invulling van de productenplannen en de aanvragen voor het sociaal investeringsfonds. Het experiment met maatschappelijke organisaties is eind 007 beëindigd. In december 007 hebben PS ingestemd met een nieuwe koers voor de inzet van steunfuncties en voor het subsidiebeleid van maatschappelijke organisaties. Daarmee is de stap gezet om de maatschappelijke organisaties, na een overgangsperiode, meer op eigen kracht te laten functioneren. In de nieuwe Uitvoeringsregeling Sociaal Beleid en Zorg, die in 007 van kracht werd, zijn alle subsidieregelingen van programma 7 ondergebracht. Naast het Sociaal Investeringsfonds en de bestaande regelingen voor Sport werden twee nieuwe regelingen van kracht. Voor het budget Zorg en het budget Armoede werden bij de tender van oktober 007 voor het eerst subsidies verstrekt. In 007 zag Fryslân zich geconfronteerd met een sterke stijging van de instroom bij Bureau Jeugdzorg en het aanbod van jeugdzorg. De doeluitkering van het Rijk was in 007 niet meer toereikend om deze instroom adequaat op te vangen. Daarom hebben uw Staten besloten autonome middelen te investeren om te voorkomen dat de wachtlijsten weer onacceptabel oplopen. Daarnaast zijn belangrijke stappen gezet in de realisatie van een nieuwe jeugdvoorziening door Jeugdhulp Friesland.

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

- Structurele programmabudgetten

5.909

8.368

8.41

- Tijdelijke programmabudgetten

3.115

3.731

.666

- Reserves/voorzieningen op expl.

36.466

39.734

41.579

906

1.130

1.168

46.397

52.963

599

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Restant afwijking begroting/ rekening

17

0

17

1.065

1.143

-78

-1.845

0

-1.845

-38

0

-38

53.655

-691

1.143

-1.834

73

93

-09

0

-09

46.996

53.687

54.587

-900

1.143

-2.043

- Structurele programmabudgetten

134

.615

.68

-67

0

-67

- Tijdelijke programmabudgetten

89

0

0

0

88

-88

Bedragen x € 1.000 Lasten

- Apparaatskosten Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten

- Reserves/voorzieningen op expl.

36.446

39.54

41.400

-1.858

0

-1.858

Totaal Baten

36.669

42.157

44.082

-1.925

88

-2.013

9.728

11.530

10.505

1.025

1.055

-28

Lasten - Baten

Toelichting op de exploitatie: De onderbesteding bij de structurele budgetten is voornamelijk veroorzaakt door een dubbel begrootte subsidie voor de breedtesportimpuls. De hogere bijdrage betreft een bijdrage van derden voor vrijwilligerswerk. Bij de tijdelijke budgetten bedraagt de kasritmeovergang € 1.055.000. Dit betreft met name het Sociaal Investerings Fonds (€ 76.000). Bij de reserves/voorzieningen is een hogere rijksbijdrage ontvangen voor jeugdhulpverlening. Deze bijdrage is vervolgens aan de voorziening jeugdhulpverlening toegevoegd.

105

Voorzieningen:

Saldo per

Bedragen x € 1.000

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

0

0

0

0

met specifieke besteding

5.48

4.108

41.579

4.953

Totaal

5.482

42.108

41.579

4.953

Bestaande risico’s Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen

Toelichting op de voorzieningen: Het betreft hier de voorziening jeugdhulpverlening.

II. Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

7.1 Het Sociaal Beleidskader Doel

Rapportage

Een actueel en breed gedragen

De nieuwe Sociale Agenda 008-011 is op 1 december 007 door u

kader voor het maken van

vastgesteld. Daarin staan rol, taken en verantwoordelijkheden zijn

beleidskeuzes op het gebied van

beschreven. De Sociale Agenda is tevens de inhoudelijke beleidsagenda.

de sociale infrastructuur. Het kader

Op basis van de ‘oude’ Sociale Agenda is in 007 het beleid gevoerd.

moet inzicht geven in: - rol en taak van de provincie en zijn sociale partners op het gebied van sociaal beleid; - uitvoering van de wettelijke taken, de provinciale welzijnstaak en autonoom beleid; - de relevante sociale ontwikkelingen in de Provincie Fryslân.

106

Gewenste resultaten

Rapportage

1. In 007 wordt de eerste cyclus

De Evaluatie Sociale Agenda en Sociaal Beleidskader 004-007, die in

van het Sociaal Beleidskader

december 006 werd afgerond, is op 14 februari 007 in uw commissie

004-007 afgerond en geëva-

Boarger en Mienskip besproken. In november 007 werd dit rapport ter

lueerd. Daarna zal een nieuwe

kennisname aan de ‘nieuwe’ staten gestuurd.

Sociaal Beleidskader 008-011

Het Sociaal Rapport 007 is eind januari afgerond en door ons vastgesteld.

worden opgesteld. Ook zal in

In maart en april hebben Sociale Debatten in de gehele provincie plaats-

007 het Sociaal Rapport 007

gevonden.

en de Sociale Agenda 008-

De Sociale Agenda 008-011, die tevens functioneert als Sociaal

011 worden gerealiseerd.

Beleidskader, is op 1 december 007 door u vastgesteld.

In kader van het steunfunctie-

Zowel op het terrein van (SMART) formuleren van doelstellingen en producten

traject wordt in 007 beoogd

in de productplannen van de verschillende steunfunctieorganisaties, als in

om een kwalitatieve verbetering

het aanbieden van producten door samenwerkende steunfunctie-instellingen

Gewenste resultaten

Rapportage

aan te brengen in de producten

is in 007 veel vooruitgang geboekt. Zo hebben Doarpswurk, Partoer en

van de steunfunctieorganisaties.

Zorgbelang hun activiteiten op het gebied van ondersteuning bij de invoering van de WMO op elkaar afgestemd. Ook voeren de verschillende steunfunctieinstellingen een samenhangend aanbod deskundigheidsbevordering voor vrijwilligersorganisaties uit.

Met het oog op de toegankelijk-

De projectgroep Kennisnetwerk heeft in het kader van het kennisnetwerk,

heid van beleidsinformatie

alle informatie- en kennispunten (IKP’s) online gebracht.

zullen alle voorgenomen Informatie- en Kennispunten inclusief overkoepelend integratiepunt operationeel zijn. De experimenteerperiode

Het experiment met maatschappelijke organisaties is eind 007 beëindigd.

voor de maatschappelijke

Einde 007 heeft u ingestemd met een nieuwe koers voor de inzet van

organisaties zal verder worden

steunfuncties en voor het subsidiebeleid van maatschappelijke organisaties.

voortgezet.

Daarmee is de stap gezet om de maatschappelijke organisaties, na een overgangsperiode, meer op eigen kracht te laten functioneren.

. Op basis van de uitkomsten van

Uit de tussenevaluatie SIF, die uw Staten eind 006 werd aangeboden blijkt,

de evaluatie van het Sociaal

dat in de periode 004 t/m 006 in totaal beschikt is voor € 4,8 miljoen.

Investeringsfonds (SIF) worden

Met dat geld zijn projecten gerealiseerd voor een totaalbedrag van om en

de middelen in 007 gericht

nabij € 40 miljoen. Eind 006 ontving u een brief, met daarin een uitgebreid

ingezet door het nader stellen

verslag van de besteding van deze gelden en verdeling over de verschillende

van prioriteiten per tender.

thema’s.

Met de bedoeling de gewenste resultaten uit de thema’s van

Eind 006 was, gezien het feit dat het fonds pas met ingang van 004 van

de Sociale Agenda te realiseren,

kracht werd, een deel van de gehonoreerde projecten nog niet afgerekend.

met name op basis van de

Daarom kan pas uitsluitsel worden gegeven over de resultaten bij de

vastgestelde ‘witte vlekken’ uit

eindevaluatie, die in het voorjaar van 009 aan uw Staten zal worden

de evaluatie.

aangeboden.

7.2 Sociale Cohesie, Vrijwilligerswerk en Sport Doel

Rapportage

Het versterken van de sociale

Het is goed gesteld met de vrijwilligers in Fryslân. Dat is de belangrijkste

cohesie door middel van een sterk

conclusie van 'Vrijwilligerswerk in beeld', het tweede vrijwilligersonderzoek

vrijwilligerswerk en voldoende

van de provincie Fryslân uit juni 006. Dit is het meest recente onderzoek.

aanwezige deskundigheid bij vrijwilligersorganisaties, een leefbaar en vitaal Fries Platteland en een heldere en toegankelijke sportinfrastructuur op een kwalitatief verantwoord niveau voor iedere inwoner van Fryslân.

107

Gewenste resultaten 1. Vergroting van de (of minimale handhaving van de huidige)

Rapportage Partoer leverde bijvoorbeeld in 007 een aantal producten voor versterking en vernieuwing van het vrijwilligerswerk; bijvoorbeeld ondersteuning van

inzet van burgers om vrijwil-

gemeenten bij het formuleren van vrijwilligersbeleid. Bovendien werden, in

ligerswerk te doen op het

navolging van de pilot in de Zuidwesthoek, in andere regio’s partijen bij

sociale domein in Fryslan.

elkaar gebracht om maatschappelijke stages voor jongeren vorm te geven.

Grotere deelname van nieuwe

Sport Friesland leverde producten gericht op het vrijwillige kader van sport-

doelgroepen zoals jongeren en

verenigingen.

ouderen. Vrijwilligersorganisaties blijven in ontwikkeling en zijn voldoende deskundig. Een actuele kijk op en inzicht in

Uit het rapport 'Vrijwilligerswerk in beeld' uit 006 blijkt tevens dat vrijwilli-

trendontwikkeling binnen het

gerswerk flexibeler moet worden en dat de Friese vrijwilligersorganisaties

vrijwilligerswerk in Fryslân.

vooral behoefte hebben aan meer financiële middelen en ondersteuning bij de aanvraag van subsidies en vergunningen.

De vrijwilligerscentrales in

In 007 werden een aantal bijeenkomsten georganiseerd voor medewerkers

Fryslân actief bevragen op knel-

van vrijwilligerscentrales.

punten in hun functioneren en inventariseren welke rol de Provincie, aanvullend op gemeenten, hierin kan vervullen. . Het instandhouden en stimule-

Doarpswurk heeft in 007, onder meer, de volgende producten geleverd:

ren van de sociale samenhang

- Het faciliteren en begeleiden van het vrijwilligerswerk op het platteland

en leefbaarheid van het Friese

- Producten voor het in standhouden en stimuleren van de sociale samen-

platteland en het begeleiden

hang en leefbaarheid van het Friese platteland

van met name vrijwilligers en hun organisaties op het Friese

Partoer voerde een tweetal onderzoeken Vitale Dorpen uit en wel in de

platteland op financieel,

plattelandsregio’s Noordoost- en Midden-Fryslân.

bestuurlijk en inhoudelijk (aansluiting op de gebiedsgerichte aanpak) terrein. 3. Een kwalitatief goede onder-

aanbod aangepast sporten is ontwikkeld, database kader aangepast sporten

sporters, sportverenigingen,

is ontwikkeld.

gemeenten en instellingen. In

Daarnaast heeft Sport Fryslân in 007 onder meer de volgende producten

007 moet de steunfunctie voor

geleverd:

sporters met een beperking

- Ondersteunen van gemeenten bij het realiseren van sportaanbod voor

gerealiseerd zijn, zodat vanaf 008 begonnen kan worden met het wegwerken van de witte vlekken. In het kader van de Breedte Sport Impuls dient in alle regio’s een start gemaakt te worden

108

Steunpunt Frysas (voor sporters met een beperking) is gerealiseerd, database

steuning mogelijk maken voor

ouderen, kinderen en mensen met een beperking - Realisatie van sportaanbod voor mensen met een beperking in de gemeenten waar nog geen aanbod gerealiseerd is (witte vlekken) - Ondersteuning van gemeenten bij ontwikkeling van gemeentelijk sportbeleid - Ondersteuning van gemeenten bij de uitvoering van Buurt Onderwijs en Sport - activiteiten (BOS)

Gewenste resultaten

Rapportage

met een sportontwikkelingsplan,

In het kader van de Breedtesportimpuls (BSI) werd in 007 aan een zestal

zodat deze aan het eind van

intergemeentelijke samenwerkingsverbanden ondersteuning geboden door

deze planperiode in alle regio’s

Sport Fryslân. Dit betrof de projecten GO-4 Sport, Geef me de 5, Impuls,

gerealiseerd is.

Foarset, Wad in beweging, Opstelling en BSI Smallingerland. De projecten bevinden zich in een afrondende fase. Daarmee is in alle Friese regio’s een begin gemaakt met de sportontwikkelingsplannen.

4. De Friese sporten verder promo-

Mede met behulp van provinciale subsidie hebben de Koninklijke

ten en ontwikkelen in het

Nederlandse Kaats Bond, de Dambûn it Frysk Spul (Jeugd Dammen), de

geheel van de sportbeoefening

Iepen Fryske Kampioenskippen Skûtsjesilen en it Frysk Ljeppers Boun hun

in Fryslân.

activiteiten kunnen houden in 007. Sportwisselprijs: in 007 is de provinciale sportwisselprijs uitgereikt aan Sven Kramer voor de door hem behaalde resultaten in 006. Paardensportprijs: de paardensportprijs 007 is uitgereikt aan mw. Tolman-Jensma voor het zich vele jaren vrijwillig inzetten voor de Friese Paardensport.

5. Het jaarlijks subsidiëren van circa

In Fryslân zijn mede door provinciale subsidie de volgende grootschalige

50 kleinschalige bovenprovinciale

sportevenementen georganiseerd:

sportevenementen en het

- Schoolschaatsen Heerenveen/Leeuwarden;

mogelijk maken van de realisatie

- Wielercomité Surhuisterveen;

van een tiental grootschalige

- Profronde van Fryslân;

(internationale) sportevenemen-

- Windmill Cup;

ten. In het bijzonder zal daarbij

- Friese Paardenconcoursen;

in 007 aandacht besteedt

- Indoor Friesland.

worden aan het EK voetbal en de promotie van sportactiviteiten

Er zijn 5 kleinschalige nationale sportevenementen gesubsidieerd. Dit is

in Sportstad Heerenveen.

het maximaal mogelijke met de beschikbare middelen. Tevens is een bijdrage geleverd aan het EK voetbal onder de 3 jaar en aan het Sportstad Heerenveen in het kader van het openingsjaar.

6. De begeleiding van Fries sport-

Naast het verder uitbreiden en versterken van het topsportvriendelijke facili-

talent dient meer centraal bege-

teitennetwerk in de provincie Fryslân, is er in 007 ook aandacht besteed

leid en gestimuleerd te worden.

aan het creëren van een groter draagvlak in Fryslân en het vergroten van de

Uitbreiding met een tiental

naamsbekendheid van het TSN (Topsport Noord-Nederland). Dit heeft o.a.

gemeenten die Fries sporttalent

geresulteerd in nieuwe partners op maatschappelijk (o.a. onderwijs),

willen ondersteunen dient daar-

(para)medisch en trainingstechnisch gebied in Sneek, Dokkum en Franeker.

bij in 007 voor ogen te staan.

7.3 Maatschappelijke ontwikkeling en participatie Doel

Rapportage

Voorkomen van discriminatie op

Ondanks de provinciale inzet blijft het aantal aangiftes van discriminatie bij

basis van geslacht, leeftijd,

Tumba ligt jaarlijks rond de 100 liggen.

gezondheid, religie, seksuele geaardheid, ras of etniciteit. Daarnaast het verhogen van de participatie aan de Friese samenleving van groepen die daarin een achterstand hebben.

109

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het verhogen van de expertise

- Partoer

van medewerkers van uitvoerings-

Partoer geeft voor dit thema aan gemeenten ondersteuning bij het opzetten

organisaties en beleidsmakers

van plannen en projecten voor inburgering en integratie. Op het gebied van

van overheidsinstellingen. In

participatiebevordering wordt aandacht gegeven aan onderwijsparticipatie

007 wordt ingezet op een ver-

van risicovolle jongeren, arbeidsparticipatie van kwetsbare doelgroepen in de

beteringsslag op de geleverde

zorgsector en participatie van allochtone vrouwen in de directe woon- en

producten van de steunfuncties

leefomgeving.

en de aansluiting van de

- Fries Centrum voor Doven en Slechthorenden (FCDS)

geleverde producten op de

De FCDS heeft producten geleverd op het gebied van voorlichting,

Sociale Agenda.

belangenbehartiging, informatieverstrekking, cursussen typtolken en

Op basis van productplannen en

het bevorderen van onderlinge contacten.

SIF-aanvragen worden produc-

- Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden (FSU)

ten afgenomen van maatschap-

FSU heeft producten geleverd om uitkeringsgerechtigden te informeren,

pelijke organisaties die een

voor te lichten en bij te scholen. Daarnaast werd aan uitvoeringsinstanties

bijdrage leveren in het weg-

en politieke beleidsmakers suggesties gedaan voor verbetering van dienst-

nemen van achterstanden in de

verlening aan uitkeringsgerechtigden.

maatschappelijke participatie

- Humanitas

van groepen.

Van Humanitas werden in 006 een tweetal producten afgenomen: het georganiseerde maatjescontact voor mensen met een psychiatrische handicap en de tweedelijns ondersteuning voor de organisatie van zomeropvang voor kinderen met ADHD/PDD-NOS. Daarnaast werd een SIF - subsidie toegekend voor het analyseren van de ingewikkelde vragen, waarmee vrijwilligers te maken krijgen, die mensen ondersteunen bij thuisadministratie. - Solidair Friesland Stichting Solidair leverde, naast producten voor de ondersteuning van het eigen kader, een maatjesproject (gefinancierd vanuit het SIF) voor risicojongeren. Hiermee wordt voorkomen dat jongeren in een omgeving of leefstijl terecht komen c.q. blijven hangen die ongewenst gedrag tot gevolg kunnen hebben. - Protestants Diensten Centrum (PDC) PDC heeft in 007 producten geleverd ter bevordering van de participatie van mensen met een verstandelijke handicap. Tevens leverden zij een nulmeting voor haar kader bij de invoering van de WMO.

. Voorkomen van discriminatie op

EQUA heeft haar producten in 007 conform haar productplan gerealiseerd.

basis van geslacht, leeftijd,

In juni 007 is het rapport ‘Eindrapportage verkenning samengaan EQUA en

gezond§heid, religie, seksuele

Partoer’ ontvangen. In het rapport wordt aanbevolen om EQUA op te laten

geaardheid, ras of etniciteit.

gaan in de Stichting Partoer. Inmiddels is er overeenstemming bereikt over

Gevolg blijven geven aan de

de manier waarop ze samen zullen gaan en naar verwachting zal per

uitkomsten van de evaluatie

1 april 008 het product van EQUA een onderdeel zijn van Partoer.

minderhedenbeleid. De maatschappelijke participatie

COC Friesland

stimuleren op basis van achter-

COC heeft de volgende producten op het gebied van acceptatie en integratie

stand en niet achtergrond.

van homoseksuelen in de samenleving geleverd: opzetten van een informatie-

Het hebben van een goed func-

winkel, geven van voorlichting, organiseren van gesprekgroepen en

tionerend provinciaal meldpunt

activiteiten rondom ouderen en zorg.

discriminatie. Tûmba Tûmba, onderdeel COS, heeft producten/activiteiten gerealiseerd ter versterking van het draagvlak voor duurzame rechtvaardige verhoudingen

110

Gewenste resultaten

Rapportage in de wereld, specifiek gericht op structurele armoedebestrijding in het Zuiden. Deze producten werden mede gefinancierd door: NCDO, verschillende fondsen en gemeenten. De producten zijn gerealiseerd door de volgende functies van het COS: begeleiding en ondersteuning, advies, stimulering en ontwikkeling en begeleiding en ondersteuning van de verschillende vrijwillige organisaties op het gebied van de internationale ontwikkelingsamenwerking.

7.4 Inwoners van Fryslân met een veelvoud aan problemen en gezondheidszorg Doel

Rapportage

Een adequate sociale en zorginfra-

De provincie draagt bij aan deze doelstelling door ambtelijke inzet, produc-

structuur in de provincie Fryslân op

ten van budgetinstellingen en incidentele subsidies uit met name budget

het vlak van maatschappelijke

Zorg en Budget Armoede.

dienstverlening en gehandicapten. Een goede afstemming tussen het zorgaanbod en de zorgvraag van patiënten en cliënten. Gewenste resultaten 1. Het verhogen van de expertise van medewerkers uit organisa-

Rapportage De onderstaande instellingen hebben producten geleverd t.b.v. het gewenste resultaat.

ties die de belangen van patiënten en cliënten behartigen. Het

FvOD

verbeteren van de integratie en

De federatie van ouderverenigingen is met gebruikmaking van de budget-

participatie van mensen met een

subsidie in staat gesteld de belangenbehartigende functie volgens het

verstandelijke en/of lichamelijke

afgesproken productplan uit te voeren. Vanwege het faillissement van de

beperking. Daarnaast moet er

landelijke federatie ouderverenigingen in 007 is de Friese tak van federatie

een laagdrempelige voorziening

ouderverenigingen zelfstandig verdergegaan als Stichting VG – Belangen-

zijn waar mensen telefonisch

Platform Fryslân. Deze club heeft in 007 de oorspronkelijke subsidie

met een hulpvraag dag en nacht

bedoeld voor de PFvO ontvangen om ze de mogelijkheid te bieden zichzelf

terecht kunnen.

te bewijzen. TOF Tegearre Op Fakânje heeft vrijwilligers geschoold en ondersteund om goed te kunnen worden ingezet voor de ontwikkeling van vakanties voor mensen met een handicap Fries Centrum voor Doven en Slechthorenden (FCDS) De FCDS heeft producten geleverd op het gebied van voorlichting, belangenbehartiging, informatieverstrekking, cursussen typtolken en het bevorderen van onderlinge contacten. Ambulancezorg Sinds de nieuwe Wet ambulancezorg op 8 maart 006 door de Tweede Kamer is aangenomen, is het wachten op behandeling in de Eerste Kamer. De eerste Kamer wil de wet in samenhang met de nog te ontwerpen wet op de veiligheidsregio’s behandelen. Hierdoor is de centralisering van de vergunningverlening en planning en financiering voorlopig van de baan. Tot

111

Gewenste resultaten

Rapportage nader order zijn de provincies echter nog steeds verantwoordelijk voor het vaststellen van de spreidingsplannen en de vergunningverlening. SOS THD De SOS THD heeft in 007 haar producten conform productplan gerealiseerd. In december 007 heeft u besloten dat de functie van telefonische hulpdienst behouden blijft, met in achtneming van behoud van inzet en expertise van vrijwilligers, dat wij de mogelijkheden onderzoeken voor de overdracht van de kernfunctie naar één of meer andere organisaties in Fryslân en daarover rapporteert voor 1 juni 008. Zorgbelang Zorgbelang Fryslân heeft een herpositioneringstraject doorlopen. Zorgbelang kiest ervoor om een belangenorganisatie te zijn. In december heeft PS besloten dat er nader onderzoek moet worden gedaan naar de positie van Zorgbelang en daarnaast onderzocht moet worden of er mogelijkheden zijn om te komen tot één organisatie, waarin Zorgbelang Friesland, FSU, COC, FCDS, VG-PlatformFryslân, Stichting Friese Ouderenbonden en LFB Onder Sterk participeren. Voor beide onderzoeken is € 55.000 beschikbaar gesteld.

. De implementatie van de regio-

In 007 zijn de leden en voorzitter van het Provinciaal Overleg- en

visie Preventie en Geestelijke

Adviesplatform Zorg (verder Platform Zorg) benoemd. Er is een huishoudelijk

Gezondheidszorg, continueren.

reglement vastgesteld.

In 007 wordt ter vervanging

Het Platform Zorg is twee keer bij elkaar geweest. De eerste bijeenkomst

van de regiovisies “oude stijl”

was vooral gericht op het inventariseren van vraagstukken. De tweede

gestart met het Provinciaal

bijeenkomst was gericht op het advi-seren over de besteding van budget

Overleg- en Advies Platform

Zorg tender oktober 007.

Zorg, gekoppeld aan een budget voor de zorg om zo adequaat in te spelen op knelpunten en ontwikkelingen in het zorgveld, waaronder de WMO. 3. In 007 zal verder uitvoering worden gegeven aan het reali-

In 007 heeft u besloten een armoedefonds op te richten waarin voor de periode van vier jaar 1 miljoen euro beschikbaar wordt gesteld voor

seren van de voornemens uit

Armoedebestrijding. Inmiddels is er een subsidie regeling voor het fonds

het stadsconvenant met

‘budget armoede’ opgesteld, een Taskforce opgericht en heeft er een eerste

Leeuwarden op het terrein van

Tender plaatsgevonden. Verder is er een databank voor best practicus op

de zorg en welzijn. Eveneens zal

het terrein van armoedebestrijding opgericht. Deze is ondergebracht bij het

gezocht worden naar mogelijk-

IKP emancipatie en participatie.

heden om initiatieven te steunen die de werkgelegenheid

reerd vanuit het stadsconvenant met Leeuwarden zoals de projecten:

een veelvoud aan problemen en

- Versterking sociale infrastructuur voor kwetsbare groepen in Fryslân

initiatieven te steunen op het

- Op weg naar zelfstandig wonen, een preventieve opvang voor

gebied van armoedebestrijding en sociale veiligheid.

11

In het kader van de maatschappelijke opvang zijn diverse projecten gehono-

stimuleren voor mensen met

Kollumerzwaag en omgeving - Sluitende aanpak risicojongeren en ex-gedetineerden.

7.5 Gevolgen van de vergrijzing Doel

Rapportage

Een adequate zorginfrastructuur in

De provincie draagt bij aan deze doelstelling door ambtelijke inzet,

Fryslân op het vlak van ouderen-

producten van budgetinstellingen en incidentele subsidies uit met name

zorg.

het SIF en budget Zorg.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Spreiding, bereikbaarheid en

De samenwerkende ouderenbonden (SFO) hebben subsidie ontvangen voor

toegankelijkheid van zorgvoor-

het uitvoeren van de producten uit hun productplan, zoals deskundigheids-

zieningen voor ouderen

bevordering kaderleden, inbreng interactieve beleidsvorming, vernieuwende

bevorderen door onder andere

initiatieven in de ouderenzorg, slapende pensioenen en senioren met een

in te zetten op cliëntonder-

kleine beurs.

steuning en onafhankelijke

Er is een SIF subsidie ten behoeve van dagrecreatie voor een-zame ouderen

informatieverstrekking in

en integratie tussen jong en oud middels een kinderboerderij toegekend.

alle 31 gemeenten. De ontwikkeling van woon -

Op het terrein van vergrijzing heeft Partoer producten geleverd die zich

zorgzones stimuleren.

richten op het tegen gaan van het sociaal isolement van ouderen, het bevorderen van samenwerking tussen generaties, de IKP vergrijzing, het stimuleren van het actief blijven van senioren en de ondersteuning van ouderenbonden. Ook is Partoer gestart met één van de twee pilots gericht die de verbouw stimuleren van woningen waardoor deze geschikt worden gemaakt om in te blijven wonen, ook als men zorg nodig heeft. Deze woningen zijn een aanvulling op de woon - zorgzones. Er is eveneens een IKP vergrijzing gestart.

7.6 Jeugdzorg en Jongeren 0-25 jaar Doel

Rapportage

Jeugdigen in Fryslân groeien op in

De situatie per 1-1-07 was dat geen jongere langer dan 9 weken hoefde te

een goede en veilige leef- en

wachten op provinciale jeugdzorg. Fryslân ziet zich echter geconfronteerd

leeromgeving tot sociale en zelf-

met een sterke stijging van de instroom bij Bureau Jeugdzorg en het aanbod

redzame burgers. Via een systeem-

van jeugdzorg.

benadering wordt het systeem

De doeluitkering van het Rijk is in 007 niet meer toereikend om deze

rond de hulpvrager zodanig ver-

instroom adequaat op te vangen. U heeft besloten autonome middelen te

sterkt dat de ouders de opvoeding

investeren om te voorkomen dat de wachtlijsten weer onacceptabel

weer op zich kunnen nemen.

oplopen.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het Bureau Jeugdzorg Fryslân (BJZ) voert zijn in de Wet op de

De gemiddelde doorlooptijden voor het AMK zijn verder verkort naar 69 dagen in het derde kwartaal 007.

jeugdzorg vastgelegde taken op een adequate manier uit

Hoewel er structureel meer jongeren ‘in zorg’ zijn genomen in 007 (in

(centrale toegang, indicatie en

vergelijk met 006), zijn er toch weer wachtlijsten ontstaan. De situatie per

casemanagement, jeugd-

1-1-07 was dat geen jongere langer dan 9 weken hoefde te wachten op

bescherming, jeugdreclassering,

provinciale jeugdzorg. Fryslân ziet zich echter geconfronteerd met een sterke

ambulante jeugdhulpverlening,

stijging van de instroom bij Bureau Jeugdzorg en het aanbod van jeugdzorg.

AMK en kindertelefoon)

De doeluitkering van het Rijk is in 007 niet meer toereikend om deze

113

Gewenste resultaten

Rapportage instroom adequaat op te vangen. U heeft besloten autonome middelen te investeren om te voorkomen dat de wachtlijsten weer onacceptabel oplopen.

Voldoen aan de wettelijke

De wachtlijst bij de afdeling Indicatie en Casemanagement is in 007 verder

normen voor wachtlijsten

gestegen. In 007 is Bureau Jeugdzorg wel een Doorbraak - traject gestart om deze wachtlijst weg te werken (vergelijkbaar met het AMK). Uitgangspunt is dat eind 007, begin 008 deze wachtlijst is weggewerkt.

Inbedding van netwerkconsulen-

Ervaringsgegevens laten zien dat de netwerkconsulenten van Bureau

ten in de structuur van jeugd-

Jeugdzorg en de JIF-coördinatoren op lokaal niveau met elkaar een belang-

(zorg)beleid

rijke bijdrage leveren aan het stroomlijnen en versnellen van de keten van jeugdbeleid/jeugdzorg.

De begroting van BJZ is inge-

De subsidieafspraken met Bureau Jeugdzorg worden inmiddels gebaseerd

richt o.b.v. kostprijzenmodules

op de kostprijsmethode PxQ (prijs x hoeveelheid).

(P) maal de hoeveelheid af te nemen producten (Q). . Een vraaggericht, effectief, waar

Er zijn belangrijke stappen gezet in de realisatie van een nieuwe jeugdvoor-

nodig intersectoraal aanbod aan

ziening door Jeugdhulp Friesland. De benodigde investeringskosten zijn

jeugdzorg op grond van kost-

gedekt (o.a. door een provinciale bijdrage en subsidie van het ministerie van

prijzen/ zorgmodules.

Jeugd en Gezin) en er ligt een sluitende exploitatiebegroting. De eerste jongeren zijn ook ‘geplaatst’ (tijdelijk binnen bestaande locatie Jeugdhulp Friesland).

De begroting van zorgaanbieders

De begroting van Jeugdhulp Friesland is omgevormd tot prijzen per capaci-

is ingericht o.b.v. kostprijzen-

teitsplaats met een bijbehorende bezettingsgraad. in 008 moet door door-

modules (P) maal de hoeveel-

ontwikkelen naar prijzen per jeugdige (vergelijk met Bureau Jeugdzorg).

heid af te nemen producten (Q). 3. De provincie zorgt met de

JIF wordt in 3 gemeenten uitgevoerd. De doelstelling van 5 gemeenten in

gemeenten in Fryslân voor een

008 is daarmee in 007 al voor een belangrijk deel gerealiseerd.

dekkende structuur als het gaat

In de regio’s Zuidwest-, Zuidoost- en Noordoost-Fryslân zijn zowel ambtelijk

om de aansluiting tussen het

als bestuurlijke regio’s gevormd.

lokaal jeugdbeleid en de provin-

De 3e procesevaluatie van Partoer over JIF laat een positieve ontwikkeling

ciale jeugdzorg zoals verwoord

zien (inhoudelijk, organisatie en communicatie).

in het uitvoeringsplan Jong in

Vanuit JIF zijn in 007 een informatiebijeenkomst georganiseerd over de

Friesland 006-008. 4. Verdere verbetering van de

methodiek Eigen Kracht Conferentie en een studiedag Onderwijs Jeugdzorg. Er zijn middelen beschikbaar gesteld voor Bureau Jeugdzorg en Jeugdhulp

kwaliteit van de jeugdzorg en

Friesland voor een project ‘Resultaatgericht Meten’, dat aansluit op het lan-

het jeugdbeleid (doelmatigheid,

delijke traject om te komen tot prestatie-indicatoren voor de jeugdzorg.

positie van de cliënt, onderzoek, ontwikkeling kennisnetwerk jeugd etc). Onderzoek en plan van aanpak

De uitkomsten van de meldweek jeugdzorg in 006 en het cliënttevreden-

naar doelrealisatie in de jeugd-

heidsonderzoek van Bureau Jeugdzorg zijn in 007 beschikbaar gekomen.

zorg

Belangrijke uitkomsten waren verbeterpunten op het gebied van ouderbetrokkenheid (is opgepakt in het kader van cliëntparticipatie), bereikbaarheid van Bureau Jeugdzorg (door BJZ aangepakt door een telefonisch spreekuur) en de Jeugdbescherming (worden aangepakt bij de invoering van het Deltaplan Gezinsvoogdij).

114

Uitbreiding van het IKP jeugd

Er is verder gewerkt aan de doorontwikkeling van het IKP Jeugd (www.ikp-

met een Friese Jeugdmonitor.

jeugd.nl) en de Jeugdmonitor Fryslân. Ook zijn de eerste resultaten verschenen van de provinciale Werkgroep Wachtlijsten over de verschillende cliëntstromen in de jeugdzorg, inclusief de verschillende wachtlijsten.

115

3.7 PROGRAMMA 8 - KULTUER, TAAL EN UNDERWIIS Portefúljehâlder: J.A. de Vries en C. Schokker-Strampel

I. I.Beliedsdoel(en) foar it programma Wat woene wy berikje en wat hat it programma koste? It oerkoepeljende doel fan it programma is it fuortsterkjen fan it nivo fan foarsjennings op it mêd fan kultuer, taal, ûnderwiis, argiven, biblioteken en erfgoed. It provinsjale belied op dy mêden is rjochte op it yn stân hâlden fan de ynfrastruktuer dêrfan. Wy stjoere op dy foarsjennings mei belied en jild. Mear yn detail: 1. In breed en ferskaat kultureel oanbod yn alle sjenres en dissiplines, ferspraat oer de hiele provinsje, op it mêd fan amateur- en profesjonele keunst dêr’t de minsken yn Fryslân gebrûk fan meitsje kinne (bywenje en/of oan meidwaan);

Freeze Festival . It behâld en it fuortsterkjen fan it brûken fan de Fryske taal en de twa streektalen: it Biltsk en it Stellingwerfsk; 3. It behâld en it fuortsterkjen fan Fryske monumintale, kultuerhistoaryske en argeologyske eleminten, patroanen en struktueren; 4. In goed stelsel fan biblioteken en in duorsum, goed en publykstagonklik argyfbestel; 5. In goed spraat, tagonklik, folslein en gearhingjend oanbod fan ûnderwiisfoarsjennings dat op syn minst it nasjonaal gemiddelde hellet en optimale skoalkarriêres fan de Fryske learlingen. Op alle neamde domeinen giet it om resint, aktueel belied. It grutste part fan de beskikbere middels foar it programma sette wy yn foar útfieringsynstânsjes fan ús belied. It oare, lytsere part wurdt brûkt foar provinsjale bydragen oan in grut ferskaat fan aktiviteiten en projekten dy’t it kulturele, taal- en ûnderwiisklimaat posityf, en as it heal kin, fernijend beynfloedzje. Doelerealisaasje 2007 • foar details, sjoch de beskriuwing nei tema • foar kaarten: sjoch op www.fryslan.nl /sichtopfryslan

116

Kultuer Troch ús bydragen hawwe wy op ‘en nij in profesjoneel oanbod fan keunsten yn de ferskate sjenres foarinoar krigen. Sa binne der op it stik fan dûns twa Fryske produksjes ta stân kommen, in grutte muzyk- en teaterproduksje foar jongerein “Storia d’amore” en BUOG mei in multydissiplinêre produksje Retoer Ljouwert. Fierders binne yn dat ramt tsien poadiumproduksjes honorearre op it stik fan dûns, toaniel en muzyk. De earste peal is slein foar it Huis van de Amateurkunsten yn Ljouwert en wurdt yn it ramt fan it Stedskonvenant finansiere. Keunstwurk hat bydroegen oan de stipe fan de koepels en de amateurkeunstbeoefening, en de foarmjouwers allyksa. Yn biblioteekkluster Súdwest-Fryslân binne trije Histoaryske Ynformaasjepunten (HIP’s) iepene en de oanstelling fan streekargivarissen taret, in gearwurkingsferbân fan de biblioteek en tal fan erfgoedynstellings yn dy regio. Fryske Taal Jim hawwe de nije taalnota fêststeld. Dy nota bout fierder op it fûnemint dat der al lei: “Fan geunst nei rjocht”, de Bestjoersôfspraak Fryske Taal en Kultuer (BFTK) en de eardere taalnota. Nije aksinten lizze op it mêd fan Ynformaasje en Kommunikaasje Techniken (YKT) en Frysk yn it bedriuwslibben en rekreaasje. Út ús taalfluchhifking fan 007 docht bliken dat it persintaazje ynwenners dat Frysk lêze en skriuwe kin, tanimt. In punt fan omtinken en fan soarch is de taaloerdracht by de jongerein. Dy liket tebek te rinnen. Op it mêd fan nije skreaune media binne twa opdrachten útgien. Doel is dat dêrmei yn 008 digitale “magazines” ferskine dy’t bydrage oan it sichtberder meitsjen en it mear brûken fan it Frysk by de jongerein. De BFTK hat gjin konkreet nij risseltaat opsmiten foar de Fryske taal yn it bysûnder, mar hat it ôfrûne jier mear as middel fungearre om it Frysk by de departeminten yn it omtinken te krijen. It opstellen fan it lêste Útfieringskonvenant eint net op fanwegen de meagere besetting yn De Haach fan de portefúlje Frysk. Ûnderwiis Wy binne út ein set mei de útfiering fan de nota Boppeslach. Dêrmei wolle wy in ympuls jaan oan it Fryske ûnderwiis. Benammen giet it om it fuortsterkjen fan de kwaliteit fan it primêr ûnderwiis, it befoarderjen fan it Frysk yn it ûnderwiis en om de kwaliteit fan it ûnderwiis foar bern dy’t spesjaal omtinken nedich hawwe. En mei sukses! • 88 saneamde projektskoallen út Boppeslach hawwe bettere metoaden op it mêd fan taal en lêzen oanskaft. • 37 skoallen wurkje oan de realisaasje fan goed yntegraal taalbelied. • 7 skoallen wiene al dwaande mei taalbelied, foar 30 skoallen is dat in nij tema. Fierders is it tal trijetalige skoallen groeid fan 8 nei 15. • Trije skoallen foar fuortset ûnderwiis hawwe oanjûn dat sy mei trijetalich fuortset ûnderwiis eksperimintearje wolle. It tal tige swakke basisskoallen is yn ‘e rin fan 007 tanommen fan 18 nei 30 en it tal swakke skoallen is oprûn fan 70 nei goed 90 skoallen. Dat hat benammen te krijen mei it oanskerpe wurdearringsramt fan de Ûnderwiisynspeksje. Yn 007 is ek út ein set mei de bou fan de Kenniscampus. Dêrtroch wurdt no sichtber wat it doel fan de Kennisjister is: ien fysyk kompleks as basis foar gearwurking en ynteraksje tusken de trije hegeskoallen yn Ljouwert.

117

Ynset fan middels Eksploitaasje:

Rekken 006

Begrutting 007 nei wiziging

Rekken Ôfwiking 007 begrutting/ rekken

Mutaasje reserves

Restant ôfwiking begrutting/ rekken

5.164

5.684

5.66

58

0

58

6.007

10.98

849

838

9.390

1.593

1.737

-144

87

-34

0

1.980

-34

1.615

1.980

-365

0

-365

34.000

39.121

37.868

1.252

1.737

-485

Bedraggen x € 1.000 Lesten - Strukturele programmabudzjetten - Tydlike programmabudzjetten - Reserves/foarsjennings út ekspl. - Apparaatskosten Subtotaal lêsten tema’s - Bedriuwsfieringskosten

1.498

1.161

1.658

-497

0

-497

35.498

40.282

39.527

755

1.737

-982

94

90

9

-

0

-

- Tydlike programmabudzjetten

879

1.478

1.301

177

336

-159

- Reserves/foarsjennings út ekspl.

846

83

865

-33

0

-33

1.819

2.401

2.259

142

336

-194

33.679

37.881

37.268

613

1.401

-790

Lesten mei-inoar Baten - Strukturele programmabudzjetten

Baten mei-inoar Lesten - Baten

Taljochting op de eksploitaasje: By de strukturele budzjetten is in ûnderbesteging by it projekt Taaltaske fan € 170.000. Dy ûnderbesteging is ta te skriuwen oan it feit dat mei it projekt Taaltaske yn 007 noch net safier út ein set wie om it folsleine budzjet besteegje te kinnen. De beskikking oan it Frysk Museum is € 160.000 heger as begrutte wie. De ferklearring is dat der by fersin bûbel beskikt is. It ekstra takende bedrach sil ferrekene wurde mei ús bydrage oan it Fries Museum yn 008 By de tydlike budzjetten bedraacht de kasritme-oergong € 1.401.000. De grutste projekten binne de nota erfgoed (€ 617.900) en de beliedsnota ûnderwiis (€ 58.000). De middelen ûnderwiis sille yn 008 takend en bestege wurde. De oerbesteging op apparaatskosten is ûntstien, om’t yn 007 mei de subsydzje-ienheid út ein set is. Dy organisaasje-oanpassing wie yn 007 noch net goed yn ‘e Begrutting 007 regele. De bestegings binne op programma 8 realisearre, wylst de dekking (foar in part) noch op oare organisaasje-ûnderdielen rûsd wie. Boppedat is der in oerbesteging, om’t de dekking fan de apparaatskosten fan de provinsjale oersetter/taalstiper noch noet goed yn ‘e Begrutting regele is. Dat is mei yngong fan de Begrutting 008 wil it gefal. Dêrneist is mear tiid yn it op gong bringen fan it projekt Taaltaske stutsen. Foarsjennings: Bedraggen x € 1.000

Saldo per

Saldo per

31-1-006

Lesten

Baten

31-1-007

0

0

0

0

spesifike besteging.

1.90

910

878

1.58

mei-inoar

1.290

910

878

1.258

Foarsjennings besteande risiko’s Foarsjennings foar fan tredden krigen middels mei

Taljochting by de foarsjennings It giet hjir om de foarsjennings: Jorritsma-Boschmafûns, Grafykkolleksje Knecht-Drenth en Byldzjende Keunst.

118

II. Tema’s Wat hawwe we dien (hawwe wy dien wat nedich wie)?

8.1 Amateurkeunsten, Publyksberik, Kultueredukaasje en Poadiumkeunsten

Leeuwarder Kamerkoor. Foto KTU Doel

Rapportaazje

In kultureel klimaat mei in oanbod

Yn 007 hawwe wy de ferskate ynstruminten ynset om ta in goed produk-

fan goede (Frysktalige) produksjes

sjeklimaat te kommen. De ynset hat west om ta mear goede produksjes te

sawol troch profesjonals as troch

kommen en dy hawwe wy ek krigen. Der binne 10 profesjonele produksjes

amateurs foar in breed publyk.

honorearre. Dat binne  mear as ferline jier.

Winske resultaten

Rapportaazje

1. Kwalitatyf heechsteande poadi-

Troch ús bydragen hawwe wy op ‘en nij in profesjoneel oanbod fan keunsten

umproduksjes yn alle sjenres.

yn de ferskate sjenres foarinoar krigen. Sa binne der op it stik fan dûns twa Fryske produksjes ta stân kommen, in grutte muzyk- en teaterproduksje foar jongerein “Storia d’amore” en BUOG mei in multydissiplinêre produksje Retoer Ljouwert. Net allinne toaniel, mar ek ien dûnsfoarstelling en twa muzykfoarstellings. Yn dat ramt binne 10 poadiumproduksjes honorearre op it stik fan dûns, toaniel en muzyk.

. Adekwate stipe oan de kulturele ynfrastruktuer fan Fryslân.

Yn it ramt fan it Stedskonvenant is de earste stien lein foar it Huis van de Amateurkunsten yn Ljouwert. Keunstwurk levere in bydrage oan de stipe fan de koepels en de amateurkeunstbeoefening, en ek de foarmjouwers, VHDG dat foar it ûndernimmerskip fan de byldzjende keunstners.

3. Útfiering fan it jierprogramma

It jierprogramma is hast folslein útfierd. In pear projekten binne noch net ree.

Kultuerberik. 4. Mear as 75 % fan de skoallen hat in kultueredukaasjebelied.

Dat persintaazje wie 78% yn novimber 007, skoallen binne ek aktyf mei it ynsetten fan eigen middels.

119

Winske risseltaten

Rapportaazje

5. Amateurkoarútfierings mei profesjonele diriginten en

Der binne likernôch 0 útfierings ta stân brocht fan (projekt)koaren, soks mei in bydrage fan de provinsje.

begelieding. 6. Ferbettering programmearring: kwaliteit en sprieding oer de provinsje.

Wy hawwe bydroegen oan sa’n 50 útfierings yn de provinsje, mei in administratyf tûkere, ienfâldigere ôfhanneling. Dêrtroch kinne in soad programmearjende ynstânsjes ek risikodragende foarstellings ynkeapje en soks makket it kwalitative oanbod oer de provinsje grutter.

7. In foldwaande oanbod fan loka-

De nije subsydzjeregeling foar taal en kultuer wie de reden dat noch mear

le kulturele aktiviteiten mei in

inisjatyfnimmers harren meld hawwe. It subsydzjeplafond wie yn oktober

provinsjale útstrieling.

berikt. Troch mear stimulâns foar it ynstjoeren fan goede útstellen hat rûnom yn de provinsje it tal kulturele aktiviteiten heger west as ferline jier; wy hawwe 107 oanfragen honorearre en 8 ôfwiisd. Dy ôfwizings hâlden ferbân mei it provinsjaal budzjet dat net mear tarikkend wie.

8. In goed kwalitatyf oanbod fan

Alle Fryske films binne op it Noardlik Filmfestival draaid. Dat hat rom 0.000

films troch hiel Fryslân en de

besikers opsmiten as oare jierren: it Sintrum fan Film docht de distribúsje fan

ûntjouwing fan filmskripts en

films. Ôfgeande op de resinsjes yn de Fryske kranten wie de rispinge fan ‘t

lytse filmproduksjes.

jier heech: de dokumintêre oer klokkemakkers waard tige wurdearre en ek it debút “it ein fan ‘e wrâld” krige positive reaksjes.

8.2 Byldzjende Keunst en Foarmjouwing

Keunstwurk fan Jan Piter de Graaff, Britsum. Foto: Miriam van Dun

10

Doel

Rapportaazje

Mear publyk omtinken foar

De Nacht fan de Arsjitektuer hat in soad publike belangstelling krigen. Foar

byldzjende keunstners, arsjitekten

de foarmjouwing binne nijsgjirrige ferbinings lein mei ûnderwiis en bedriuw-

en foarmjouwers yn Fryslân.

slibben. Neist de priisútrikking wie der in tentoanstelling mei ûntwerpen dy’t ynstjoerd wiene foar de Vredeman de Vriespriis yn gearhing mei de winners fan de jongerein designpriis en oansprekkende ûntwerpen út de rest fan it lân. De gearstalling wie fan 0 oktober oant 4 septimber 007 yn Galerij de Lawei yn Drachten en luts sa’n 1000 besikers.

Winske resultaten

Rapportaazje

1. Prizen foar byldzjende keunst,

Vredeman de Vriespriis foar foarmjouwing is yn novimber útrikt en de

foarmjouwing en arsjitektuer.

organisaasje fan de earste Gerrit Benner oeuvrepriis is mei út ein set. Winner fan de Bennerpriis is Louis G. Le Roy.

Le Roy krijt de Gerrit Benner priis. Foto: KTU . Utwreiding kolleksje aktuele keunst Stichting Beeldende

Dat is slagge; der binne 51 wurken oankocht, dêrfan 98 fan Fryske keunstners.

Keunst Fryslân. 3. Realisaasje fan (skets)opdrach-

Der hawwe seis sketsopdrachten foar monumintale opdrachten west, en

ten, monumintale opdrachten

10 eksposysjefergoedings, 5 publikaasjes en 1 manifestaasjes en projekten.

en foarmjouwingsopdrachten,

Woordenstroom: der binne 5 keunstwurken oanbrocht.

manifestaasjes en projekten, publikaasjes en eksposysjefergoedings.

Projekt woordenstroom, Burgumer Mar. Karel Martens & Kees ‘t Hart 4. Utwreidzjen kolleksje Fries

De kolleksje is útwreide mei 43 wurken fan ûnder oaren: Johan van Aken,

Museum mei wurk fan yn

Patrick Gofre, Rob Nypels, Johan de Vries, Catrinus Spinder, Sjoerd de Vries,

Fryslân wenjende en wurkjende

Pedro Bakker, Harmen Abma, Ramon van de Werken.

11

Winske risseltaten

Rapportaazje

keunstners, dy’t passe yn de kol-

Bysûndere oankeap:

leksje aktuele byldzjende keunst

Johan van Aken (It Hearrenfean, 1948), Untitled, 1 digitale ôfdrukken,

fan it Fries Museum.

005/007. Johan van Aken is oant no ta allinnich as konstruktivistysk skilder bekend. In pear jier ferlyn is er – troch de omstannichheden dêrta twongen – út ein set mei eksperiminten mei fideobylden fan lânskippen en digitale bewurkings dêrfan. Troch gebrûk te meitsjen fan de mooglikheden fan nije media as fideo en digitale fotobewurking hat Johan van Aken net allinnich in spannende en eigentiidske foarm fan grafyk ûntdutsen, mar troch eksperiminten dêrmei ek in nije wize om te skilderjen en te wurkjen oan in tige konstant oeuvre, dêr’t algeduerigen nei stilte, rêst en lykwicht socht wurdt.

5. Fergrutsjen omtinken by publyk

De Vredeman de Vriespriis (sjoch ek de punten 1, , 4 6, 7 en 8).

foar byldzjende keunst(ners). 6. Op syn minst 3 oansprekkende útstallings yn it Fries Museum

Der hawwe 4 útstallings west: - “Nieuwe Gezichten’ 1 jannewaris - 9 april. Û.o.: Gerard Boersma,

op it mêd fan de Fryske aktuele

Machteld van Buren, Amie Dicke, Hadassah Emmerich, Tjibbe

keunst.

Hooghiemstra, Saskia Janssen, Jonas Ohlsson, Angelika Platen, Ricardo Rojas Milesi, Charlotte Schleiffert, Henk de Vries en Marten Winters. - ‘De Openbaringen van Mudhoen’, Richard Bos, Gerard Boersma, Alexander Russchen, Een stripreligie voor goedgelovigen en simpele zielen; 1 jannewaris - 9 april 007 - ‘Lente’, Alex Kooistra, 31 maart - 13 maaie. - ‘Wolkom yn it Heitelân’ Wouter Osterholt en Elke Uitentuis 15 septimber 8 oktober.

7. Op syn minst  foarbyldprojekten foarmjouwing, op inisjatyf

 projekten: Bright Spark (wettersuveringsprojekten mei foarmjouwing en mei it âldereinsintrum De Holdert.

fan Keunstwurk. 8. Op syn minst 4 útstallings fan

Der hawwe 7 útstallings west mei mei-inoar 5 Friezen.

Fryske byldzjende keunstners.

Keunstwurk foar in skoalle yn Drachten. Foto: Miriam van Dun

1

8.3 Museums Doel

Rapportaazje

De ûntjouwing fan de fjouwer

De ferbouwing fan it lânboumuseum is yn folle gong. De plannen foar

provinsjale museums dy’t de kearn-

nijbou fan it Frysk Museum binne yn in definityf stadium kommen. Yn it

kwaliteiten fan Fryslân sjen litte op

lêstoan luts it Frysk Museum him werom út it plan Nij-Saailân om sels-

it mêd fan de algemiene fjilden

stannich trochgean te kinnen.

kultuerhistoarje en natuerlike

De sifers oer besite oan de museums binne noch hieltiten heech. It giet om

histoarje en de spesjalistyske

in lichte groei. De wurdearring fan de besikers wurdt byhâlden mei de

temaas skipfeart, lânbou en

lanlike museummonitor en dêr wurdt alle jierren oer rapportearre.

aktuele byldzjende keunst.

Sifers binne noch net beskikber.

Heger kwaliteitsnivo fan museums

It tal registrearre museums is fan 34 nei 38 groeid.

en âldheidskeamers. In goed wurkjend ûnderling lien-

Yn 007 binne mear ôfspraken tusken museums makke oer kolleksje-

stelsel tusken (Fryske) museums.

mobiliteit.

Winske resultaten

Rapportaazje

1. Mear publyk omtinken foar de kearnkwaliteit fan Fryslân op it

De besikerstallen binne yn 007 krekt wat groeid neffens 006. De museums nimme ek harren edukative taak serieus, lykas foarhinne. Dat

mêd fan skipfeart, lânbou, natu-

docht bliken út it feit dat hja alle fjouwer de edukative taken mei in profes-

er en kultuer(skiednis) troch de

jonele meiwurker organisearje en ôfspraken meitsje mei skoallen, net allinne

fjouwer provinsjale museums en

foar besite, mar ek om lesmateriaal oan it skoalferlet oan te passen.

de museumfederaasje, û.o. ta útering kommend yn it tal besikers en it tal brûklienen dy’t de fjouwer provinsjale museums jierliks ôfstean oan museums en âldheidskeamers yn Fryslân. . Mear digitalisearre en regis-

By de museums is de digitalisearring op streek. Dat projekt is yn 007

trearre kolleksjes, ôf te mjitten

ôfsletten. De registraasje fan de kolleksjes sil yn 008 ôfsletten wurde en

oan it nivo fan bewarjen fan

de measte binne op streek. It tal registrearre museums is oant 38 tanommen

dielkolleksjes fan de museums

(4 mear as yn 006).

yn Fryslân en it tal registrearre museums.

8.4 Erfguod Doel

Rapportaazje

It behâld en fuorsterkjen fan Fryske

Yn 007 hawwe wy 30 restauraasjeprojekten foar monuminten subsidiearre

monumintale, kultuerhistoaryske

en it ûnderhâld fan 54 molen. Dêrneist binne 7 fersiken foar bouhistoarysk

en argeologyske eleminten,

ûndersyk honorearre.

patroanen en strukturen.

De kultuerhistoaryske kaart en de Fryske Argeologyske Monumintekaart Ekstra (FAMKE) waarden fierder útwurke en ferdjippe. Yn septimber 007 is de wizige Monumintewet fan krêft wurden. Dat jout in flinke wetlike basis foar de beskerming fan de argeologyske wearden, troch de gemeenten en de provinsje.

13

Winske resultaten 1. Ynstânhâlding en behear fan argeologyske en kultuerhistoryske wearden.

Rapportaazje Wy hawwe op grûn fan de Monumintewet advisearre om subsydzje te jaan foar restauraasjeprojekten en it ûnderhâld fan molen. Dêrneist hawwe wy opgravings begelaat yn ûnder oaren Hallum, Wytmarsum, Snits en Brantgum en binne wy belutsen by it terpûndersyk (steilkanten) yn Eanjum en de útwurking fan de opgraving op it Âldehoustertsjerkhôf. It Restauraasje Opliedings Projekt is op 1 july 007 ôfsletten, fanwegen in struktureel tekoart oan learlingen foar de restauraasjesektor. Mei-inoar hawwe 7 learlingen op praktykopliedingsplakken ûnderfining opdien.

Fibula fûn by de opgraving yn Hallum. Foto: L. de Jong, Arc BV. . Yntegraasje fan erfgoed yn plan- en beslútfoarming.

Wy hawwe gearwurkingsoerienkomsten ôfsletten mei de gemeenten Wûnseradiel en Skylge om FAMKE mei-inoar fierder út te wurkjen as basis foar belied. Foar in tal grutte autodykprojekten, ferdûbeling N381, de Heak om Ljouwert, de Sintrale As, de A7 om Snits hinne en oanpassing fan de provinsjale dyk troch Brantgum binne argeologyske advizen jûn. Yn ûnderskate projekten lykas “Sicht op Fryslân” (rige tv- dokumintêres) en de ynventarisaasje “Oude paden, nieuwe wegen” wurdt wurke oan it digitalisearjen fan erfgoedbestannen.

3. Fergrutsjen fan it publyksberik fan erfgoed yn Fryslân.

Wij hawwe meiwurke oan de Argeologyske Kronyk 005/006 fan fynsten fan amateur-argeologen en begeliede de ûntwikkeling fan in argeologysk stipepunt yn Bûtenpost en it ta stân kommen fan in argeologysk temaboek foar de gemeente Smellingerlân. Yn 007 hat Tresoar, op grûn fan it projekt Koördinaasje Erfgoededukaasje, meiwurke oan de keppeling fan fraach en oanbod, foarljochting foar skoallen en it meitsjen fan lesmateriaal (Fokus Fryslân). De Afûk hat op grûn fan it projekt Frysk Erfskip gearwurking socht mei Fryslân marketing / Beleef Friesland, in webstee Frysk Erfskip opset om kultuertoerisme te befoarderjen, de argeologyske stipepunten stipe (ûntwikkeljen koepel) en meiwurke oan it projekt Ynspirearjend Fryslân (besinningstoerisme)

8.5 Bibleteken en argiven Doel

Rapportaazje

In goed funksjonearend Biblioteek-

It stelsel wurket nei tefredenens, dit docht bliken út in hifking begjin 007.

stelsel, mei in sprieding oer de

Smellingerlân hat yn 007 oanjûn him by it stelsel oanslute te wollen.

provinsje fan foarsjennings dy’t oanslute by de fraach fanút de maatskippij.

14

Nij depot Histoarysk Sintrum Ljouwert. Foto: KTU Doel

Rapportaazje

In folslein, betrouber en publyks-

De kwaliteit fan de argiven en it publyksberik nimt stadichoan ta.

freonlik bestel fan gemeentlike en

Maityd 008 stjoere wy jim it ferslach oer 007 fan de argyfynspeksje.

(boppe) regionale argiven, mei in grutter publyksberik fan dy argiven. In goede foarming, oardere steat

De klam hat lein op in feilige ûntjouwing fan alle inisjativen op it mêd fan

en feilich behear fan argiven.

digitale poststreamen en argiven by de oerheid, neist de deistige wetlike taken. Maityd 008 stjoere wy jim it ferslach oer 007 fan de argyfynspeksje.

Winske risseltaten

Rapportaazje

1. In goed funksjonearjend Biblio-

- It funksjonearjen fan it nije biblioteeknetwurk is hifke. Wy hawwe it

teekstelsel, mei in sprieding oer

rapport mei de risseltaten fan it ûndersyk mids 007 oan PS oanbean. De

de provinsje fan foarsjennings

konklúzje oer it funksjonearjen fan de organisaasjestruktuer fan it netwurk

dy’t oanslute by de fraach fanút

is posityf, de doelmjittichheidsdoelstelling fan € 750.000,- is foar it grutste

de maatskippij.

part berikt. In oanfoljende rapportaazje folget yn 008. - In konsept Frysk Mearjierrebeliedsplan foar it hiele netwurk is klear. - It biblioteeknetwurk hat in strategysk marketingplan makke en foar in part foar it hiele biblioteeknetwurk útfierd, soks om de mooglikheden en produkten fan de biblioteek sichtberder te meitsjen foar it brede publyk. Wy hawwe de foarstap nommen foar dat marketingplan troch it proses te organisearjen, te fasilitearjen en troch in útfieringsbudzjet beskikber te stellen. - Mei de biblioteek Smellingerlân is oerlein oer de dielname oan it netwurk. Wy hawwe ôfpraat dat Smellingerlân op 1 jannewaris 009 yn it netwurk opnommen is. - Sjoch foar sprieding biblioteken ûndersteande kaart (desimber 007) fan de biblioteekklusters. - Mei ús subsydzje hawwe wy it mooglik makke dat ynhâldlike gearwurkingsprojekten yn it ramt fan it biblioteeknetwurk en mei Tresoar trochrinne: sintraal kolleksjebehear en ekspedysje, gearwurking by digitale ynformaasjefoarsjenning, marketing, HRM-belied, sertifisearring.

15

Winske risseltaten . In folslein, betrouber en publyksfreonlik bestel fan

Rapportaazje De provinsjale argyfynspeksje wiist gemeenten op harren taak om net allinne in goed argyf te foarmjen, mar ek de wetlik fêstleine iepenbierens fan it

gemeentlike en (boppe) regiona-

argyf te fergrutsjen en nei bûten ta sjen te litten. Tal fan gemeenten wurkje

le argiven, mei in grutter

dy taak no yn oparbeidzjen (streekargivaris) út. It earst yn Súdwest-Fryslân,

publyksberik fan dy argiven.

dêr’t yn oparbeidzjen mei oare ynstellings trije Histoaryske Ynformaasjepunten (HIP’s) iepene binne en de oanstelling fan streekargivarissen taret wurdt. Wy hawwe dat proses koördinearre en finansjeel mooglik makke. De provinsjale argyfynspeksje stjoert www.Friesarchiefnet.nl oan (op grûn fan de eigen wetlike taak) om op de foarming en presintaasje fan argyftagongen ta te sjen. Wy hawwe dit Friesarchiefnet fernijd, oanpast oan Europeeske standerts en boppedat ree makke foar publikaasje fan byldmateriaal.

3. In goede foarming, oardere steat en feilich behear fan argiven.

De argyfynspeksje hat op grûn fan har wetlike taken hurd wurke oan de feilige ûntwikkeling fan alle inisjativen op it mêd fan digitale poststreamen en argiven fan de oerheid. Mei it oanstellen fan in spesjale digitale argyfynspekteur is ynearsten yn kaart brocht hokker oerheden in risiko datoangeande binne. Hja krije alle omtinken en oan fermindering fan risiko’s wurdt wurke (sjoch fierder it jierferslach fan de argyfynspeksje dat jim yn it earste fearnsjier oanbean wurdt). De provinsjale argyfynspeksje hat alle rinnende bousaken op it mêd fan argyfbewarplakken yn de provinsje tige sekuer hifke op de yn ‘e wet jildende regels en, as soks fanneden wie, op grûn dêrfan geandewei de bou oanpast. (sjoch foar mear ynformaasje it jierferslach fan de argyfynspeksje). Mear gegevens oer de tema’s dy’t de argyfynspeksje oan ‘e oarder steld hat, steane yn it jierferslach fan de ynspeksje. Mei ynset fan de provinsjale argyfynspeksje binne der no in stik minder risiko’s by it foarmjen, oarderjen en feilich behearen fan argiven.

16

8.6 Taal, media en letteren Doel

Rapportaazje

Beskermjen en befoarderjen fan it

• Op 31 oktober ha jim de taalnota ‘Fan Rjocht nei Praktyk: Frysk yn Fryslân;

gebrûk fan de Fryske taal yn alle

taal tusken minsken 008 – 010’ fêststeld. De nota rjochtet him

maatskippelijke domeinen.

benammen op fiif spearpunten: 1) lokale oerheden, stêd en plattelân, ) soarch en wolwêzen, 3) foarskoalske opfang en ûnderwiis, 4) ICT en 5) bedriuwslibben, kultuer en toerisme. • Út de taalfluchhifking docht bliken, dat oan ‘e iene kant de feardigens fan de ynwenners oangeande de behearsking fan it Frysk omheechgien is. Oan ‘e oare kant nimt it feitlik brûken fan it Frysk benammen by de doelgroep jongerein wat ôf. • Yn novimber is in begjin makke mei it brûken fan kaaifigueren om de ynwenners fan Fryslân bewuster te meitsjen fan de wearde fan de Fryske taal en kultuer. Doutzen Kroes is it gesicht fan de praat-mar-Frysk kampanje.

Logo byldmerk Praat mar Frysk

Doutzen Kroes set har yn foar Praat mar Frysk. Foto: Dirk Jan Haarsma • Wy wolle jimme ek graach ferwize nei de earste taheakke fan de nije taalnota, dêr’t in hifking yn opnommen is fan de taalnota ‘Ta rjocht komme: it fanselssprekkend plak fan it Frysk 003 - 007’. Behâld fan it gebrûk fan it Stellingwerfsk en it Bildtsk.

• Op grûn fan de nota streektalen (004) hat de provinsje in stimulearjende en folgjende rol foar de twa streektalen yn Fryslân. Út de taalfluchhifking komme de neikommende sifers nei foaren: • 33% fan de ynwenners fan it Bilt hat it Biltsk as memmetaal. Fan de ynwenners fan Eaststellingwerf hat 11% it Stellingwerfsk as memmetaal, yn Weststellingwerf is dat rûchwei 8%. • It Biltsk liket him goed steande te hâlden. Dy lytse streektaal bliuwt by de âldste en de jongste generaasje sa goed as op itselde nivo. Foar it Stellingwerfsk sjocht it der minder goed út. It Stellingwerfsk hat te krijen mei in flink taalferlies tusken de generaasjes.

17

Doel

Rapportaazje

Bettere lês- en skriuwfeardigens

• Út de taalfluchhifking fan 007 docht bliken dat it persintaazje ynwenners

fan de Fryske befolking.

dat Frysk lêze en skriuwe kin tanimt. Yn ûndersteand diagram binne de gegevens opnommen, dêr’t de respondint oanjûn hat dat er de Fryske taal frij aardich, goed of hiel goed behearsket.

Stêfdiagram ûntwikkeling behearsking Fryske taal 1967 – 2007 Boarne: Provinsje Fryslân, De Fryske taalatlas 2007: Fryske taal yn byld (Ljouwert 2007) 12-13. Sjoch ek op www.fryslan.nl/sichtopfryslan Winske risseltaten

Rapportaazje

Realisaasje ôfspraken BFTK.

• De BFTK hat gjin konkreet risseltaat opsmiten foar de Fryske taal yn it bysûnder, mar hat it ôfrûne jier mear as middel fungearre om it Frysk by de departeminten yn it omtinken te krijen. • Sûnt 1 jannewaris 007 is by de Ynspeksje fan Ûnderwiis foar it earst eksplisyt formaasje beskikber foar de ynspeksje en it tafersjoch op it Frysk yn it basis- en fuortset ûnderwiis. Wy ha fierders hieltyd omtinken frege foar mear foech as it om it Frysk yn it ûnderwiis giet. • Ein 007 binne wy út ein set om in mienskiplike lobby te organisearjen. Mei jim, de politike kommisje fan de Ried fan de Fryske Beweging en it Konsultatyf Orgaan hawwe wy ôfpraat om ús te rjochtsjen op fjouwer spearpunten, te witten: - mear foech Frysk yn it ûnderwiis - nije BFTK nei 010 - Frysk yn de Grûnwet - bysûndere posysje fan Omrop Fryslân • Wy hawwe mei it Ministearje fan ÛKW gjin oerienstimming berikke kind oer de formulearring fan de ôfspraken op it mêd fan ûnderwiis yn it Útfieringskonvenant Fryske Taal en Kultuer. De oast sit benammen yn it oars

18

Winske risseltaten

Rapportaazje ynterpretearjen fan essinsjele bepalings en ferantwurdlikheden fan beide oerheden. It Ministearje fan ÛKW wol net genôch om lyk as it om it útfieren fan de ambysjes fan de BFTK giet. • De BFTK hat beliedsynhâldlik it oerkoepeljend dokumint west dat de grûnslach is foar de spearpunten en de te heljen ambysjes yn de nije taalnota.

Taname tal gemeenten mei Frysk

• Yn 007 hat Smellingerlân as fjirtjinde gemeente in taaloardering oannom-

taalbelied / taaloardering Taalnota

men. De gemeente Dantumadiel hat it beslút nommen en ferfryskje de

004).

eigen plaknammen mei yngong fan 1 jannewaris 009. Dêrmei is it de fyfte gemeente dy’t offisjeel Fryske plaknammen brûkt.

Figuer taalbelied Fryske gemeenten. Boarne: Provinsje Fryslân, De Fryske taalatlas 2007: Fryske taal yn byld (Ljouwert 2007) 22-23. • Út de hifking docht bliken dat Wymbritseradiel, Littenseradiel en Tytsjerksteradiel aardich op ‘e gleed binne mei de realisaasje fan de yntinsjeferklearring, wylst wy en de oare gemeenten der hurder oan lûke moatte. • Fierders hawwe wy yn april de taalatlas útjûn en ûnder alle Fryske gemeenten ferspraat. Sa hawwe gemeenten paskleare gegevens om in goed trochtocht en passend taalbelied te ûntwikkeljen. Taname gebrûk Frysk yn ‘e soarch (Taalnota 004).

• Alle gemeenten fan Fryslân, útsein de Waadeilannen, dogge mei oan it projekt fan de Taaltaskes (foarhinne: rêchsekje taal) en Wolkomstpakketten (mei-inoar 7 gemeenten). Dêrmei wurde jierliks hast alle 8.000 âlden berikt dy't in lytse poppe krije en sawat alle 11.000 nijynkommelingen fan bûten Fryslân dy’t harren yn Fryslân nei wenjen sette. Nei in oanbestegingstrajekt is de Afûk út 'e bus rôle as de distributeur fan de Taaltaskes. It earste Taaltaske is yn septimber yn it gemeentehûs fan Menameradiel útrikt.

19

Winske risseltaten

Rapportaazje • De aktiviteiten binne rjochte op draachflakferbreding. Oant no ta binne der sa’n fjouwer soarchynstânsjes yn Fryslân dy’t spesifyk belied foar it Frysk formulearre hawwe. • Fierders is yn ‘e soarch benammen de klam lein op de doelgroep jonge âlden en âlderein. Foar de âlderein is mei it projekt ‘Dat wie doe sa’ út ein set om aktiviteitebegelieders fan passend Frysktalich materiaal te foarsjen. Datwiedoesa.nl is in webstee mei ynformaasje foar de aktiviteitebegelieders yn soarchsintra, mantelsoargers en bern fan âlderen. • Dêrneist is yn in grut tal soarchtehuzen de Fryske Foarlêswike holden. Sa’n 0 soarchynstânsjes hawwe meidien. • It webstee heitenmem.nl is de meartalige side foar (takomstige) âlders yn Fryslân. Mei âlderjûnen en de nijste brosjuere ‘meertalig opvoeden: talen kleuren je leven’ binne oankommende âlden ynformearre oer de foardielen fan meartaligens, mei in bysûnder plak foar it Frysk. • Alle basisskoallen hawwe yn novimber de Frysktalige anty-narjenposter tastjoerd krigen yn it ramt fan de nasjonale kampanje.

Taname gebrûk Frysk yn it ûnder-

Wy wolle graach ferwize nei ús rapportaazje yn Programma 8.9 Ûnderwiis

wiis (Taalnota 004).

en Wittenskippen, yn it bysûnder de winske resultaten neamd by 3 en 4.

Ûntjouwing fan ‘e streektalen

• Wat it Stellingwerfsk oanbelanget, hat de Stellingwarver Schrieversronte

(notysje Streektalen 005).

him njonken kursuswurk en it taalûndersyk fierders ynset foar it organisearjen fan de Stellingwarver Foarlêsaksje by soarchynstellings en ferpleechhuzen en Stellingwarfpop. Dêrneist binne der fjouwer Stellingwarfske boeken ferskynd. • Bysûndere aksjes fan Stichting Ons Bildt binne 1) it útrikken fan de Biltske Kultuerpriis oan Henk Kas foar syn krewearjen om it Biltsk eigene te hoedzjen en te noedzjen en ) de útjefte fan de Biltske gedichtebondel (Dichterlijk Bildts). • Fierders is war dien om beide streektalen ek yn reguliere taalaktiviteiten opnommen te krijen (yntegraal). Sa ferskine guon artikels fan tydskriften dy’t wy subsidiearje sa út en troch yn de streektalen, lykas De Moanne en de tematydskriften. Tomke is boppedat ek yn it Biltsk en Stellingwerfsk útjûn. In oar foarbyld is dat wetternammen offisjeel mei yngong fan 15 maart 007 ek yn de gemeenten It Bilt en East- en Weststellingwerf yn respektivelik it Biltsk en it Stellingwerfsk opnommen binne.

Befoarderjen fan it Frysk yn ynternasjonale kontakten.

• Acht oanfragen dy’t it Frysk yn ynternasjonale kontakten befoarderje, binne honorearre. • Wy hawwe yntern ûndersyk dien om de mooglikheden te ferkennen foar Europeeske projekten op it mêd fan it Frysk en oare minderheden. Wy hawwe jim dat rapport yn novimber foar kundskip tastjoerd. • Wy hawwe sawol ynhâldlik as finansjeel bydroegen oan it Europeesk kongres foar jongerein út 0 ûnderskate minderheidstalegebieten organisearre troch it FYK op Skylge yn ‘e perioade fan 16-1 oktober.

Advizen Berie foar it Frysk.

• Yn 007 hat it Berie foar it Frysk twa advizen útbrocht oan it kolleezje fan DS: 1. Yn it Advys ûntheffingebelied primêr en fuortset ûnderwiis stelde it Berie kritearia op dy't DS brûke kinne soenen by it al as net takennen fan in ûntheffing foar it fak Frysk oan skoallen yn it primêr en fuortset ûnderwiis. Dy kritearia nimme wy mei yn de útfiering fan ús belied.

130

Winske risseltaten

Rapportaazje . It plak fan it Berie yn de nije taalnota (Berie nije Styl) gie yn op de takomst fan it Berie as advysorgaan fan DS, en hoe't It Berie in plak krije kinne soe yn it ramt fan de doelstellings fan de nije taalnota. It Berie wie it iens mei syn rol yn de nije taalnota om fleksibeler ynset te wurden mei ad-hoc advysgroepen, soks ôfhinklik fan ús fraach.

Europeesk kongres minderheidstalen.

• Op 8 septimber hawwe wy in suksesfolle presintaasje jûn oer it provinsjaal belied en befoarderje de Fryske taal yn (multy)media op it Europeesk kongres minderheidstalen ‘Partnership for Diversity’ yn Trento, Itaalje. • Jim hawwe it beslút nommen, dat de provinsje fan 008 ôf chief member wurdt fan it NPLD (European Network for the Promotion of Linguistic Diversity). Mei dat netwurk bondelje ûnderskate regionale oerheden harren krêften om mienskiplike projekten op te setten en it ûnderwerp ‘minderheidstalen’ heger op de wurklist fan de Europeeske Kommisje te krijen. De Europeeske Kommisje jout dat inisjatyf trije jier lang finansjele stipe.

Befoardering Fryske taal fia lêzen en literatuer.

• Yn 007 binne der neffens It Fryske Boek 70 Fryske boeken ferskynd, 31 Fryske audio-produksjes en 1 boeken dy’t in streekrjochte relaasje mei Fryslân hawwe. Dêrmei leit it tal Fryske boekproduksjes hast like heech as yn 006 (1 yn 007, 14 yn 006). Der is subsydzje jûn foar 60 Fryske boeken. Foar tolve boeken binne de oanfragen ôfwiisd, om’t it budzjet op wie. Fjouwer oanfragen binne honorearre foar de regeling oersettings en tsien oanfragen foar it skriuwen fan Frysk toaniel. • De twa grutte aktiviteiten fan It Fryske Boek binne de sutelaksje (opbringst € ,1 ton; 5% hegere omset as it jier dêrfoar) en it Fryske boekewikegeskink. 4.500 boeken binne yn febrewaris fergees ferspraat. • By de Fryske Modernen binne gjin nije boeken ferskynd. Der is benammen de klam lein op skriuwersbegelieding en it ferbetterjen fan manuskripten yn nau oerlis mei de nasjonale fûnsen. De ferwachting is dat yn 008 trije nije Fryske Modernen ferskine sille. • De notysje Frysk skreaune media 007 - 010 foarmet de grûnslach foar de neikommende útjeften: - fjouwer edysjes fan de tematydskriften (BERN, BOEK, SUNENS, WETTER) yn in oplaach útinoar rinnend fan 0.000 oant 85.000 eksimplaren. - fjouwer edysjes fan Styl, in folslein Frysktalich jongereintydskrift yn in oplaach fan 10.500 eksimplaren; - tsien edysjes fan De Moanne; sûnt 1 jannewaris 008 is stifting De Moanne oprjochte en by de Afûk ûnderbrocht as gefolch fan it opheffen fan de KU (Koperative Utjowerij). It tal abonnees is net tanommen (tal abonnees is yn desimber 750). Om yn 010 ta it te berikken tal abonnees fan 150 te kommen, wol de stifting de gearwurking sykje mei Tresoar, de Fryske Akademy, Cedin en de Afûk. Yn desimber is foar it earst in spesjaal desimbernûmer yn kleur útbrocht yn ‘e mande mei dy organisaasjes yn in oplaach fan 5000 eksimplaren. - sân edysjes fan Hjir yn in oplaach fan 300 eksimplaren. • Foar it programma ‘lêsbefoardering jongerein en Frysk’ hawwe twa gearwurkingsfoarmen foarearst foar ien jier yn it ramt fan de oanbestegingproseduere de opdracht krigen en ûntwikkelje in multymediaal produkt foar de doelgroep jongerein tusken de 1 en 3 jier. De twa gearwurkingsfoarmen binne: - Afûk, Cedin, Omrop Fryslân, NHL Kommunikaasje en Multimedia Design en Buro Klei dy’t in multymediaal tydskrift ûntwikkelje;

131

Winske risseltaten

Rapportaazje - Groothaar + Orth, PS Produkties, Keunstwurk en in ICT-bedriuw dy’t in ynteraktive ynternet- en tillevyzjestjoerder opsette; • Ekstra omtinken fertsjinnet de Frysktalige ferzje fan Suske en Wiske ‘de Alvestêdestunt’ fan desimber. Yn ien wike tiid wiene al 10.000 eksimplaren ferkocht.

Prizen foar muzyk, literatuer,

Yn 007 binne twa kulturele prizen útrikt, te witten:

toaniel en wittenskip.

• de Gysbert Japicxpriis: de priis foar alle sjenres fan literatuer en poëzij oan Josse de Haan foar syn folsleine wurk. • de Pyt van der Zeepriis: de priis foar it amateurtoaniel yn Fryslân oan de teatergroep SULT (Súdwesthoeke Lokaasje Teater).

Omrop Fryslân: it hanthavenjen en

1. De hark- en sjochsifers binne sa om-ende-by lykbleaun. It trochsneed

útwreidzjen fan de sjoch- en hark-

deiberik fan de radio is 4% (006: 5,%) en dy fan de regionale

sifers fan programma’s, ynklusyf

tillevyzje 8% (006: 8,%). De omrop hat syn plak hanthavene as de

de edukative en ynformative radio-

omrop dy’t troch de ynwenners fan Fryslân it bêste beharke en besjoen

en TV-programma’s.

wurdt. Alle dagen waard twa oere op de regionale tillevyzje útstjoerd en 17 oere op de regionale radio. . De omrop hat op de lanlike stjoerder 36 oere útstjoerd, dêr’t fyftjin oeren foar skoaltillevyzje ornearre wiene. Dy programma’s wurde yn trochsneed troch sa’n 80.000 minsken besjoen (alle sneinen om 13.00 oere hinne). Dêrmei spilet it programma wat sjochtichtens oanbelanget aardich by neffens de oare programma’s dy’t foar en nei dy tiid útstjoerd wurde. 3. Om ta in djippere en bredere programmearring te kommen, hat de omrop ûnder oaren de programma’s Dankert & Dankert, Lekker Ite mei Reitse en K-rûte útstjoerd en ûnderskate live-útstjoerings fan bysûndere (sport)eveneminten makke.

8.7 Festivals

Freeze Festival 2007. ZEA mei Soli Deo Gloria. Foto: KTU

13

Doel

Rapportaazje

Grutter imago Ljouwert as kulture-

Ljouwert is yn 007 goed yn byld kommen en yn de stêd wurde grutte

le haadstêd fan de provinsje

provinsjale aktiviteiten organisearre: tink oan Freeze, Danspaleis, Fries

Fryslân.

Straatfestival, dei foar de amateurkeunst en it Befrijingsfestival.

Gruttere publike bekendheid pro-

Gjin yngeand ûndersyk: wol mear nijs yn lanlike kranten: de provinsjale

vinsje Fryslân as kultuerprovinsje.

priisútrikkings yn Ljouwert, omtinken foar it Frysk Festival Oerol (ek yn de NRC fan 18-1-08!)

Oerol Winske risseltaten 1. Op syn minst 5 festivals yn de

Rapportaazje Der binne 7 gruttere festivals organisearre yn Ljouwert. Fierders binne der ek

gemeente Ljouwert dy’t bydrage

yn it ramt fan it stedskonvenant oansprekkende aristike en dynamyske even-

oan it imago fan Ljouwert as

eminten organisearre: De Zuidlanden, Pier Pander tentoanstelling.

kultuerele haadstêd fan Fryslân. . In Frysk Festival dat tagonklik is

It Frysk Festival hat yn novimber in grutte presintaasje oan steateleden en parse

foar in sa breed mooglike doel-

jûn mei tema de mienskip wikselwurking tusken Fryske en wrâldaktiviteiten.

groep. 3. Realisaasje fan inkelde grutskalige eveneminten yn Fryslân

Koetsfestival op it Hearrenfean, Simmerdeis yn Drachten, SULT retoer Ljouwert, Lauwersland byldzjende keunst, Strjitfestival Ljouwert, ensfh.

mei in kultureel karakter.

8.8 Fersaakliking Doel

Rapportaazje

Fersaakliking subsydzjerelaasjes

Dat aspekt wurdt by it grutste part fan de ynstellings no yn de eigen rappor-

mei budzjetynstellings, dy’t

taazjes opnommen. Dy wurde yn 008 hifke en fêststeld.

beheart wurde neffens de útgongspunten fan Cultural Governance. Winske risseltaten 1. Ynsjoch yn (tuskenstiidske) ris-

Rapportaazje De measte ynstellings hawwe posityf reagearre op it opnimmen fan mjittings

seltaten, effektmjitting en

yn harren rapportaazje oan ‘e ein fan it jier. Wy hawwe de ynstellings by-

tanimmende kwaliteit fan in tal

stien yn de jierrapportaazje oer 006 om dat safolle mooglik mei te nimmen.

kulturele ynstellingen.

133

Winske risseltaten . Finansjeel en ynhâldlik sûne

Rapportaazje De bestjoeren fan de budzjetynstellings litte ús witte hoe’t hja de twatalige

ynstellings mei bestjoerlik

sitewaasje fan Fryslân meinimme by it stal jaan fan harren produkten en

draachflak by de Fryske miens-

harren fisy. Dat hat ta mear omtinken foar it Frysk laat. Cultural Governance

kip dy’t bydrage oan it aktyf

wurdt yn mear ynstellings tapast: it Frysk Museum hat in bestjoer op ôfstân,

brûken fan de Fryske taal. Ien

mear slachfeardigens.

en oar neffens de útgongspunten fan Cultural Governance.

8.9 Ûnderwiis en Wittenskippen

Learmiddels Frysk. Foto: KTU. Doel

Rapportaazje

In goed spraat, tagonklik, folslein en

It tal tige swakke basisskoallen is yn ‘e rin fan 007 tanommen fan 18 nei

gearhingjend oanbod fan ûnder-

30 en it tal swakke skoallen is oprûn fan 70 nei goed 90 skoallen. Dat hat

wiis foarsjennings dat op syn minst

benammen te krijen mei in skerper wurdearringsramt fan de

it nasjonaal gemiddelde hellet.

Ûnderwiisynspeksje. Ûnder oaren as gefolch fan it yngripen fan de Ûnderwiisynspeksje en de útfiering fan Boppeslach binne alle skoalbestjoeren bot rjochte op it ferbetterjen fan de stringprestaasjes.

Optimale skoalleloopbanen fan de

• Yn it ramt fan de útfiering fan Boppeslach analysearret in substansjeel part

Fryske learlingen, troch:

fan de skoallen (00) de oergong fan harren learlingen nei it fuortset

- in kwalitatyf optimale skoalle-

ûnderwiis.

loopbanen fan de fryske learlingen; - troch in kwalitatyf goed oanbod; - goede learlingesoarch.

• Alle 88 projektskoallen út Boppeslach hawwe bettere metoaden op it mêd fan taal en lêzen oanskaft. • De projektskoallen binne ek dwaande om de learlingesoarch yn de groepen te ferbetterjen.

134

Winske risseltaten

Rapportaazje

1. in goed funksjonearjende net-

• De fisy op de takomst fan it heger ûnderwiis is yn ‘e mande mei de hege-

wurkorganisaasje op it mêd fan

skoallen en de gemeente Ljouwert opsteld en fêststeld. Wy hawwe jo dy

it heger ûnderwiis, ûndersyk en

notysje tastjoerd. Dêryn binne seis spearpunten neamd: wettertechnology,

ynnovaasje a. In goeie hûs-

toerisme, life sciences, Livability, duorsume enerzjy en it Europeesk

festing fan de hegeskoallen op

Kennissintrum foar meartaligens.

de Kenniscampus Leeuwarden

• De NHL is yn 007 útein set mei de nijbou op de Kenniscampus.

b. In finansjeel sûne Fryske

• De Fryske Akademy hat no in slutende eksploitaasje. De direksje fan

Akademy.

de Fryske Akademy hat in strategysk plan opsteld, dêr’t de ynhâld, de organisaasje en de nijbou fan de takomstige FA yn útwurke is.

. Omfoarming fan de Fryske

• De Fryske Akademy is út ein set mei it Ekspertizesintrum Meartaligens.

Akademy ta in Europeesk

• It Ekpertizesintrum hat in tal oanfragen foar Europeeske subsydzje yntsjinne.

ekspertisesintrum op it mêd fan

• It sintrum hat op it mêd fan twataligens it Europeeske netwurk útboud.

meartaligens. 3. In goede ûnderwiiskundige kwaliteit fan it Fryske foarskoalske en primêr ûnderwiis wêrtroch’t

• Yn de foarskoalske perioade is it tal Frysktalige of twatalige Bernesintra tanommen fan 51 nei 58. • Yn it primêr ûnderwiis wurkje 51 skoallen op basis fan in goedkard

de learprestaasjes yn it foarsko-

ferbetterplan oan de ûnderwiiskundige kwaliteit. Op dit stuit steane 143

alske en primêr ûnderwiis ta de

skoallen op ‘e reservelist, om’t der net genôch budzjet is foar it finansjeel

top fan ús lân behearre.

stypjen fan dy groep skoallen. • 16 gemeenten binne dwaande om de relaasje tusken ûnderwiis en de stringpartners (soarch, kultuer, sport) yn it ramt fan de brede skoalle foarm te jaan, sadat bern bepaalde efterstannen ynrinne kinne.

4. De realisaasje fan kwalitatyf

• 37 skoallen wurkje aan de realisaasje fan goed yntegraal taalbelied.

goed yntegraal taalbelied yn it

7 skoallen wiene al dwaande mei taalbelied, foar 30 skoallen is dat in

Fryske Underwiis.

nij tema. • It tal trijetalige skoallen is groeid fan 8 nei 15. • Trije skoallen foar fuortset ûnderwiis hawwe oanjûn dat hja mei trijetalich fuortset ûnderwiis eksperimintearje wolle. Dat binne: Bogerman (alle lokaasjes), Dockingacollege (lokaasje Ferwert) en CSG Liudger (lokaasje Burgum). • Mei ús subsydzje binne de tydskriften Switsj (foar it basisûnderwiis) en Link (foar it fuortset ûnderwiis) oan it ûnderwiis beskikber steld.

5. In goeie tarieding fan learlingen

• Mei ús stipe binne alle skoallen foar fuortset ûnderwiis partner yn in gear-

op de arbeidsmerke troch regio-

wurkingsferbân. Mei-inoar binne der no seis saneamde Regionale Arranzje-

nale gearwurking tusken tmbû,

minten ta stân brocht, sadat der no in dekkend provinsjaal netwurk is.

mbû en it Fryske bedriuwslibben.

• Wy hawwe de gearwurking fan it ûnderwiis (primêr, fuortset en mbû) en stringpartners út de soarchsektor stimulearre troch in ynventarisaasje fan de stân fan saken, in tal gearkomsten en in konferinsje. Dat is de basis foar in goed netwurk fan gearwurkingferbannen foar it realisearjen fan Passend Ûnderwiis. Dat netwurk fan gearwurking wurdt troch it Ryk ferplicht steld.

6. Hegere kwaliteit fan de ferskate foarmen fan ûnderwiis.

• Yn 007 hawwe wy yn ‘e mande mei Grinslân en Drinte de “Kennisinvesteringsagenda (KIA) Noord Nederland” opsteld en bepraat mei in delegaasje fan it kabinet.

135

Oersjoch Trijetalige skoallen

Sertifisearre trijetalige skoallen 2007 (foarhinne projektskoallen) I.B.S. De Tsjelke - Holwert I.B.S. Ids Wiersmaskoalle - Brantgum A.B.S. Otto Clantskoalle - Boksum Kr.B.S. V.Haersma Bumaskoalle - De Hommerts Kr.B.S. De Brêge - It Heidenskip Gw.S. Master Frankeskoalle - Earnewâld Kr.B.S. It Harspit - Ternaard Kr. B.S. It Twaspan - Terkaple

Nije trijetalige skoallen ein 2007 (wurkje oan de sertifisearring) Kr. B.S. De Frissel - Feanwâlden I.B.S. It Holdersnêst - De Harkema I.B.S. De Krunenstrobbe - Jorwert I.B.S. Trije Doarpenskoalle - Reduzum IBS De Bolkwar - Koatstertille IBS Dr. Theun de Vries - Feanwâlden IBS De Fôlefinne - Easterwierrum IBS Op 'e Trije - Ferwert

136

3.9 PROGRAMMA 9 - RUIMTE EN WONEN Portefeuillehouder: A.M. Andriesen

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? Een duurzame ruimtelijke inrichting van Fryslân, gericht op een toekomstbestendige ontwikkeling van sterke steden en een vitaal platteland. De taken en bevoegdheden van de provincie zijn vastgelegd in de Wet op de ruimtelijke ordening en de Woningwet. Provinciale streekplannen vormen het wettelijke beleidskader voor de provincie. Hierin wordt op grond van afweging van alle belangen het maatschappelijk kader bepaald voor een gewenste ruimtelijke inrichting van Fryslân. Doelenrealisatie 2007 • Het streekplan Fryslân 007 wordt uitgewerkt overeenkomstig de Uitvoeringsagenda 007 – 010 via reguliere instrumenten en drie specifieke programma: ruimtelijke kwaliteit, Fryslân woonprovincie en gebiedsontwikkeling. In het kader van het programma ruimtelijke kwaliteit is de dakbedekkingsregeling uitgevoerd en er is een start gemaakt met de pilots landelijk wonen. • Op 1 juli 008 zal de nieuwe wet ruimtelijke ordening in werking treden. Met de Friese gemeenten hebben wij overleg gevoerd over de implementatie. De Friese werkwijze is vastgelegd in de Notitie “gedragslijn” invoering nieuwe Wro provincie Fryslân. • De accentverlegging naar ontwikkelingsgericht en proactief werken is in 007 verder voortgezet in gebiedsontwikkelingsprojecten zoals bijvoorbeeld Leeuwarden Zuidwest, Appelscha en Weststellingwerf het verder brengen van recreatieve ontwikkelingen bij Witmarsum en Birdaard en de onderwijsinstelling Wyldemerk bij Harich. • In 007 is het opgestelde vermogen windenergie met 7 MW toegenomen van 17 MW tot 134 MW. • De productie van de woningbouw is in 007 opnieuw op een goed niveau. In totaal zijn netto .64 woningen aan de voorraad toegevoegd. Mutaties Friese woningvoorraad 1997-2007 4.000 Nieuwbouw Overige toevoegingen

3.500

Onttrekkingen Netto groei 3.000

2.500

2.000

1.500

1.000

500

0 1997

1998

1999

2000

2001

2002

2003

2004

2005

2006

2007

137

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Bedragen x € 1.000

Restant afwijking begroting/ rekening

Lasten - Structurele programmabudgetten

43

8

8

0

0

0

- Tijdelijke programmabudgetten

1.877

3.086

.149

937

1.49

-49

- Reserves/voorzieningen op expl.

4.554

4.956

4.90

54

0

54

- Apparaatskosten

3.687

3.966

3.947

19

0

19

10.541

12.090

11.081

1.009

1.429

-420

.653

.73

3.79

-547

0

-547

13.194

14.822

14.360

462

1.429

-967

0

37

37

0

0

0 -401

Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten Baten - Structurele programmabudgetten - Tijdelijke programmabudgetten

559

953

41

911

1.31

- Reserves/voorzieningen op expl.

4.195

4.38

4.38

0

0

0

Totaal Baten

4.753

5.563

4.651

911

1.312

-401

Lasten - Baten

8.441

9.259

9.708

-449

117

-567

Toelichting op de exploitatie Bij de tijdelijke budgetten is de kasritmeovergang € 117.000. De grootste projecten hierbij zijn herstructureringsbudget ISV (€ 373.800) en Leader (€ 404.000). Voor het laatste project is gedurende het jaar niet beschikt over de reserve majeure programma’s en projecten waardoor een overschrijding is ontstaan. Bij de rekening is dit alsnog gebeurt middels de kasritmeovergang. Daarnaast is een overbesteding ontstaan bij het project gebiedsontwikkeling Leeuwarden. Abusievelijk zijn deze kosten niet ten laste van het stadsconvenant Leeuwarden gebracht, dit zal bij de 1e Berap 008 alsnog worden gedaan.

Voorzieningen: Bedragen x € 1.000

Saldo per

Saldo per

31-1-006

Lasten

Baten

31-1-007

0

0

0

0

met specifieke besteding

1.936

8.066

4.90

18.77

Totaal

21.936

8.066

4.902

18.772

Bestaande risico’s Voorzieningen m.b.t. van derden verkregen middelen

Toelichting op de voorzieningen Het betreft hier de voorzieningen Stedelijke vernieuwing, Stadsvernieuwing en Besluit Locatiegebonden subsidies. De uitgaven zijn hoger dan de inkomsten omdat reeds aangegane verplichtingen tot uitbetaling gaan komen.

138

II Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

9.1 Ruimtelijke Ordening Doel

Rapportage

Actuele en breed gedragen ruimte-

Nadat in december 006 het streekplan Fryslân 007 door u is vastgesteld,

lijke plannen die het kader vormen

heeft u in november 007 de Uitvoeringsagenda Streekplan 007 – 010

voor uitvoering van in de overige

“Fryslân verreweg de mooiste provincie van Nederland” vastgesteld.

programma’s geformuleerde

Daarnaast is de evaluatie van het streekplan Windstreek 000 opgesteld en

beleidsdoelen.

een streekplanherziening voor de glastuinbouw in noordwest Fryslân. Het Streekplan Fryslân 007 is, met uitzondering van gaswinning, de opslag van radioactief afval en de robuuste natte verbindingszone, door de minister van VROM Nota Ruimte proof verklaard.

De ruimtelijke ordening is bedoeld

De uitvoering van het streekplan vindt in belangrijke mate plaats via de uit-

om ontplooiingsmogelijkheden

voering van beleid in de sectoren zoals natuur, water en verkeer en vervoer

voor de bevolking te bieden: goede

en projecten zoals het Fries Merenproject, de uitvoering van herstructure-

woon-, werk- en leefmilieu’s, een

ringsprojecten door de gemeenten en in landinrichtingsprojecten (onder

krachtige economische ontwikke-

andere invulling van de Ecologische hoofdstructuur, de EHS).

ling, een leefbaar platteland, een hoogwaardig landschap, goede

De vaststelling van de uitvoeringsagenda streekplan Fryslân (met het daarbij

verblijfsmogelijkheden voor

beschikbaar gestelde geld) betekent echter dat het streekplan ook recht-

toeristen en recreanten, een duur-

streeks uitgevoerd kan worden. Zo is de dakbedekkingsregeling in november

zame ecologische ontwikkeling,

007 opengesteld en is vanuit het programma Fryslân woonprovincie gestart

een schoon milieu, zorgvuldig

met de Pilots landelijk wonen. De woningbouwcijfers zijn geactualiseerd en

waterbeheer en geleiding van de

het is de bedoeling met gemeenten in regionaal verband tot afspraken te

mobiliteit.

komen voor de periode na 010, zowel kwantitatief als kwalitatief.

Gewenste resultaten

Rapportage

1. Het opstellen en uitvoeren van

In 007 hebben wij de volgende beleidskaders vastgesteld:

provinciale beleid voor de hele

a. Uitvoeringsagenda Streekplan 007-010

provincie, voor deelgebieden of

b. Ontwerp Streekplanherziening Glastuinbouw Noordwest Fryslân

thema’s. In 007 zijn dat met

c. Evaluatie Windstreek

name de uitvoeringsagenda bij

d. Convenant Vaarrecreatie voor het Waddenzeegebied

het streekplan, de gebiedsont-

e. Nominatie Waddenzee als Werelderfgoed

wikkeling Leeuwarden Zuidwest,

f. hoofdlijnennotitie gebiedsontwikkeling Nieuw stroomland

het streekplan glastuinbouw en

(Leeuwarden Zuidwest)

een aanpassing of herziening van het streekplan windstreek. . Afstemming en doorwerking

Doorwerking Nota Ruimte

van Europees- en Rijksbeleid. In

Deze doorwerking is geregeld in het Streekplan 007. Voor een aantal pun-

007 is dat met name het

ten uit dit Streekplan (gaswinning, opslag radioactief afval en robuuste natte

Beheer- en ontwikkelplan voor

verbindingszone) overweegt de minister van VROM een aanwijzing.

het Waddenzeegebied en de

Bestuurlijk Overleg hierover is door VROM nog niet aangevraagd.

Ontwikkelagenda Leeuwarden.

Aan het project Gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland (voorheen Leeuwarden Zuidwest), zoals opgenomen in de Ontwikkelagenda Leeuwarden, is in 007 samen met VROM gewerkt, wat geleid heeft tot de

139

Gewenste resultaten

Rapportage vaststelling in november van de Hoofdlijnennotitie Gebiedsontwikkeling Nieuw Stroomland. Nieuwe Wet op de ruimtelijke ordening (Wro) De parlementaire behandeling van de nieuwe Wro met bijbehorende regelgeving is in 007 en begin 008 zodanig gevorderd, dat deze volgens planning in werking zal treden op 1 juli 008. In verband hiermee hebben in 007 een aantal voorbereidende invoeringsactiviteiten plaatsgevonden: een presentatie aan de VFG van de nieuwe Wro en de wijze waarop de provincie met haar nieuwe bevoegdheden zal omgaan en overleg met alle Friese gemeenten over de gewenste werkwijzen tussen gemeenten, provincie (en rijk) met het oog op de gewenste doorwerking van het Streekplan 007. In januari 008 hebben wij de Notitie ‘gedragslijn’ invoering nieuwe Wro provincie Fryslân vastgesteld en aan PS gezonden. Coördinatie beleid voor het waddenzeegebied In het Regionaal College Waddengebied (RCW) is, op initiatief van de Waddenprovincies en onder trekkerschap van de provincie Noord-Holland, in 007 het Convenant Vaarrecreatie ontwikkelt om de vaarrecreatie op de Waddenzee beheersbaar te maken en te houden. Dit convenant is op 3 december 007 door een groot aantal partijen ondertekend. Sinds medio 006 wordt in RCW verband gewerkt aan het opstellen van een Beheer en Ontwikkelingsplan Waddengebied met de status van interbestuurlijke structuurvisie. Dit plan treedt o.a. in de plaats van het IBW. Eind 007 hebben alle waddengemeenten en de drie waddenprovincies ingestemd met de nominatie van de Waddenzee als werelderfgoed.

3. Het laten doorwerken van het provinciaal beleid in gemeente-

Planologisch toezicht De deregulering van vrijstellingen ex artikel 19 WRO, door vereenvoudiging

lijke ruimtelijke plannen (plano-

en versnelling via artikel 19, lid , heeft ertoe geleid dat het aantal artikel

logisch toezicht) en het bevor-

19, lid 1-vrijstellingen bij ons conform de verwachting van vorig jaar verder

deren van een actueel (digitaal)

is verlaagd tot onder de doelstelling/prognose van 300 (007:85).

bestand aan bestemmingsplan-

Net als in 006 kende 007 een relatief hoog aanbod aan plannen ter

nen voor zowel het landelijk

goedkeuring, als effect van het in 006 formeel afgesloten project

gebied als de bebouwde kom.

‘Actualisering bestemmingsplannen’.

In 007 wordt gewerkt aan de

Bij planologische ontwikkelingen, met name ook bij de behandeling van

implementatie van de nieuwe

aanvragen verklaring van geen bezwaar voor bouwplannen ex artikel 19

Wet ruimtelijke ordening, met

WRO, wordt door ons conform het nieuwe streekplan extra accent gelegd

name het maken van nieuwe

op de kwalitatieve ruimtelijke en landschappelijke inpassing. De aandacht

afspraken met in – en externe

voor ruimtelijke kwaliteit bij gemeenten en particulieren neemt daardoor

partners over nieuwe werkwij-

zichtbaar toe.

zen en inzet van nieuwe instrumenten is aan de orde.

Digitalisering ruimtelijke plannen Wij in hebben in 007 gewerkt aan het digitaal uitwisselbaar en raadpleegbaar maken van het streekplan 007 en het PVVP. Onze verwachting is dat beide documenten begin 008 op de website van de provincie ontsloten kunnen worden. Ontwikkelingsgericht uitwerken en gebiedsontwikkeling De doorwerking van het provinciaal beleid krijgt in toenemende mate vorm door een proactieve betrokkenheid van de provincie en gebiedsontwikkeling.

140

Gewenste resultaten

Rapportage Een aantal projecten is zichtbaar verder gebracht, zoals de recreatieve ontwikkeling bij Witmarsum (It Fliet), de onderwijsinstelling Wyldemerk bij Harich, manege/ paardenlandgoed Sonnega. Lopende projecten zijn bijv. Lauwershage (verblijfsrecreatie/ zorg), Birdaard (integrale ontwikkeling wonen-recreatie-verblijfsrecreatie, Meer Oudega, Tjalleberter Krite en Appelscha (multifunctionele gebiedsontwikkeling natuur/recreatie. Gestart zijn ‘Bakkeveen’, Rottige Meente , ‘Dokkum’ en ‘Harlingen’ (gebiedsvisie/– ontwikkeling stedelijke bundelingsgebieden). De zoektocht naar een recreatieve ontwikkeling bij de Put van Nederhorst (tussen Joure en Langweer) heeft, omdat het maatschappelijk en politiek draagvlak ontbrak de eindstreep niet gehaald.

Procedures Ruimtelijke Ordening 2007 (2006) soort procedure

aantal

wettelijke af-

Percentage op

Gemiddelde af-

handelingsduur

tijd afgehandeld

handelingsduur

85 (366)

*)

96% (95%)

30 (9)

57 (7)

8 weken

evt. maand verdagen

100% (100%)

18 (18)

13 weken

100% (100%)

75 (83)

in dagen Artikel 19 verkl. met bezwaar verkl. zonder bezwaar

8 (94)

Artikel 11

8 weken 50 (77)

Goedkeuringsbesluit Bestemmingsplan zonder bezwaar Bestemmingsplan met bezwaar Ontwerp best. plannen voor

109 (113) 85 (7) 4 (41)

6 maanden

91 (110)

1 tot 16 weken

overleg aangeboden

136 (151) 98% (9%)

78 (78)

(geen wettelijk, maar bestuurlijk streeftermijn)

*) Opm.: Bij de afgifte van verklaringen van geen bezwaar blijven gedeputeerde staten ondanks het overschrijden van de termijn bevoegd alsnog een besluit te nemen.

9.2 Wonen en woonomgeving Doel

Rapportage

Het beschikken over voldoende

De Friese woningproductie was in 007 .64 woningen (netto). Daarmee is

woningen in aantal, op de juiste

de groei van de woningvoorraad op het niveau van de toename van de

plaats en van de juiste kwaliteit

woningvraag. In 007 kwam de netto woningbouwproductie in de

voor de inwoners van de provincie

Stadsregio Leeuwarden op 869 woningen (in 006: 80). Daarmee had de

Fryslan in een goede woon-

Stadsregio een aandeel in de Friese groei van 38% (in 006 36%).

omgeving. Gewenste resultaten

Rapportage

1. Heldere, actueel en breed

De woningbouwcapaciteit in door ons goedgekeurde bestemmingsplannen

gedragen beleid en inzicht in de

ligt per 1 januari 007 op 11.660 nog te bouwen woningen. Daarmee is

effecten van beleid (monitoring).

deze capaciteit al gedurende enkele jaren op een goed voortschrijdend

In 007 wordt uitvoering

niveau van ca 6 jaar netto woningproductie.

gegeven aan het woningbehoefte onderzoek en worden

De recente inzichten in de woningbehoefte-ontwikkeling (die verwoord zijn

de resultaten geanalyseerd.

in de onderzoeksrapporten: “Prognose Bevolking en Woningbehoefte –

Ook wordt verder inhoud

trendvarianten 007” en “De woningmarkt in Fryslân 007-016” (= analy-

141

Gewenste resultaten gegeven aan monitoring van

Rapportage se WOBOF 007) vormden aanleiding voor het organiseren van diverse

vraag en aanbod voor wonen-

informatie- en discussiebijeenkomsten voor gemeenten, woningcorporaties

welzijn en zorg.

en overige betrokken marktpartijen, over de toekomstige woningbouwopgave, dit in relatie tot verminderde groei c.q. krimp op termijn. Ook de in november gehouden Woondag met als thema’s de woningbehoefteprognoses en duurzame woningbouw voorzag, gezien de grote opkomst, goed in de behoefte aan actuele informatie.

Foto woondag 28 november 2007 in de Harmonie te Leeuwarden . Gemeenten stellen woonplan-

Geconstateerd mag worden dat de woningproductie in 007 (nieuwbouw

nen op en realiseren woningen

.77 woningen), net als in 005 en 006, goed op niveau ligt en een netto

die voldoen aan provinciale

toename van de woningvoorraad heeft gegenereerd van .64 woningen.

kaders ten aanzien van kwaliteit

Deze groei past bij de prognoses van de woningvraag, zoals deze laatstelijk

(type, prijs, eigendomsvorm en

in december 007 is gemaakt.

locatie), sluiten aan op de

Ook het aandeel huurwoningen in de nieuwbouw lag in 007 met 5% net

behoefte en passend binnen het

als in de twee voorafgaande jaren, op een goed niveau. Dat aandeel houdt

beschikbare richtgetal tot 010.

het midden tussen de wensvraag naar huurwoningen, zoals deze blijkt uit het WOBOF 007 en de realistische marktvraag, welke voortvloeit uit prijzen en inkomens. De corporatiesector heeft in 007, in tegenstelling tot voorgaande jaren, met 19% een kleiner aandeel (in 006: 34%) gehad in de productie. De bouwers voor de markt hebben, gezien het gelijkblijvend percentage huurwoningen, waarschijnlijk meer dan voorheen ook in de (betaalbare) huursector gebouwd. De recente inzichten in de woningbehoefte in Fryslân is zowel kwalitatief maar met name kwantitatief gewijzigd t.o.v. de eerdere prognoses in 005. De verwachtingen van een dalende groei en zelfs afname van de bevolking in bepaalde regio’s, maken dat vele gemeentelijke voornemens op het gebied van woningbouw bijgesteld moeten worden. In 007 is gestart met regionale overlegronden met gemeenten t.b.v. het maken van regionale woningbouwafspraken voor de periode tot 016 (Streekplanperiode).

3. Verbeteren van de fysieke

14

In 007 zijn 10 projecten in het kader van de Stads- en Dorpsvernieuwing

kwaliteit van de woningen en

(SDV) afgerond. Dit betreft de herinrichting van straten, herinvulling van

de woonomgeving in Fryslân.

locaties na sloop, verplaatsing van bedrijven, maar ook bijvoorbeeld walkan-

Vanaf 007 wordt opnieuw

ten of kademuren. Een specifiek voorbeeld is het project “Dorpsvernieuwing

extra ingezet op herstructure-

Wergea” waarin het gebied rond de Bidler is heringericht, de walkanten aan

ring en herontwikkeling door

de Wergeasterfeart is gerenoveerd, woningen zijn verbeterd en de riolering

Gewenste resultaten

Rapportage

een vervolg te geven aan het

is vervangen. Een ander voorbeeld is de SDV-bijdrage aan de herinrichting

budget provinciaal ISV dat in

van de Hoofdstraat-Oost in Wolvega. Winkelpanden zijn opgeknapt, nieuw-

006 afloopt, met als doel sti-

bouw van woningen en winkels is gerealiseerd. De infrastructuur is geheel

muleren of versnellen van het

heringericht.

herontwikkelen en herstructureren van de bestaande woningvoorraad.

Herstructurering omgeving Stapertstrjitte in Wommels In het programma Integrale Stedelijke Vernieuwing, eerste fase (ISV 1) zijn 13 projecten in 007 afgerond. Een voorbeeld daarvan is het project “herstructurering Oosterwolde Zuid”. Hier is een woonwijk uit 1965-1970 grondig gerevitaliseerd. Een ander voorbeeld is het project “wijkvernieuwing Eekwerd I” te Bolsward. Hierin zijn van 33 huurwoningen 89 woningen verkocht, 7 gesloopt en de overige gerenoveerd. De openbare wegen, riolering en groen zijn aangepakt waarbij de infrastructuur is aangepast in het kader van Duurzaam Veilig. Uit de rijksmiddelen voor Integrale Stedelijke Vernieuwing e fase (ISV-) zijn in 007 middelen gereserveerd voor de verbetering van de functie en kwaliteit van 1 woonlocaties in 11 gemeenten. Uit het provinciaal budget herstructurering en herontwikkeling. zijn voor 10 projecten middelen gereserveerd.

9.3 Plattelandsontwikkeling Doel

Rapportage

Het realiseren van een leefbaar en

In 007 is verder uitvoering gegeven aan de Nota ‘Plattelânsbelied, fan

vitaal platteland, het bijdragen aan

ûnderen op stimulearje, fan boppen ôf ynspirearje’. Naast het stimuleren

het welbevinden van de bewoners

van plattelandsontwikkeling ‘van onderop’, lag de nadruk op de uitwerking

van het platteland en het bieden

van het speerpunt Dorpsvisies uit de nota. Doarpswurk is bezig met een

van een blijven toekomstperspec-

onderzoek naar de stand van zaken omtrent het opstellen en uitvoeren van

tief.

dorpsvisies. In 007 zijn de middelen voor plattelandsbeleid ondergebracht in het provinciaal Meerjarenprogramma Landelijk Gebied. Hierdoor ontstaat meer samenhang in de uitvoering van verschillende beleidsvelden en in de inzet van middelen. In 008 zal worden gewerkt aan een herziening en aanpassing van het plattelandsbeleid.

143

Gewenste resultaten 1. Het realiseren van initiatieven van onderop overeenkomstig de

Rapportage In 007 zijn op het gebied van plattelandsbeleid 86 projecten gesubsidieerd, zeven projecten op provinciale schaal, twaalf op regionale schaal en 67 leef-

nota plattelandsbeleid 004-

baarheidprojecten. De provinciale en regionale projecten zijn o.a. gericht op

008 en de correcte afhande-

ouderen, toerisme, cultuur en inrichting van de ruimte. In deze laatste

ling van de uitfinanciering Leader+. Onder subsidies platte-

categorie zijn de projecten Nieuwe Kijk op Oude Dorpen en Weg van het Landschap te noemen. Bij het leefbaarheidbudget gaat het om een grote

landsbeleid hoort ook

verscheidenheid aan kleinschalige projecten, zoals jeugd, jongeren en oude-

Leefbaarheid: per gebied 1

renvoorzieningen, sport, recreatie en toerisme en cultuur op het platteland.

projecten. Deze initiatieven zijn van bewoners en dragen bij aan

In 007 zijn uit de provinciale cofinanciering Leader+ 34 projecten beschikt.

de verbetering van de leefomge-

De meeste projecten betroffen het bevorderen van het toerisme, verder ging

ving. De projectomzet o.b.v.

het o.a. om duurzaamheid, stads- en dorpsvernieuwing, leefbaarheid,

ervaringsmultiplier van 8,5 x €

natuur, landbouw en jeugd.

0,3 miljoen = € ,55 miljoen. In 007 heeft de nadruk gelegen op de uitwerking van het speerpunt “Dorpsvisies” uit de nota. Doarpswurk is bezig met een onderzoek naar de stand van zaken over het opstellen en uitvoeren van dorpsvisies. . In dorpen met minder dan 5000

Er zijn twintig aanvragen ingediend voor de nieuw-/verbouw van dorps-

inwoners bijdragen aan de tot-

huizen/multifunctionele accommodaties. Hiervan zijn er negen gehonoreerd

standkoming van multifunctio-

en elf nog in behandeling. Van ca. 50 dorpen is bij Doarpswurk bekend

nele accommodaties. In 007

dat er wordt gedacht over, c.q. gewerkt aan een (ver)bouwplan voor het

naar verwachting 15 projecten.

dorpshuis.

3. Heldere, actueel en breed gedragen beleidskaders en

In 007 is de basis gelegd voor de herziening van het plattelandsbeleid ná 008. Dit zal in 008 verder worden uitgewerkt.

inzicht in effecten van beleid. 4. In de periode 00-007 projectvoorstellen verwerven

vallen onder diverse thema’s van o.a. het PMJP, zoals Cultuur, Leefbaarheid,

met een totale projectomzet

Recreatie & Toerisme, Landschap & Cultuurhistorie. De resultaten van de

tussen de € 50-300 miljoen.

projecten worden gerapporteerd door de betreffende beleidsafdeling.

In 007 start een nieuwe periode,

Het afgelopen jaar werd gekenmerkt door de start van een nieuwe periode.

voor dit jaar wordt de omzet

Het heeft veel inzet en tijd gekost om de afstemming tussen diverse

geschat op € 5-30 miljoen.

afdelingen te optimaliseren. De projectbureaus hebben vooral ingezet op

De projectomzet wordt behaald

het verkrijgen van draagvlak voor het nieuwe gebiedskader 007-013 .

door middel van projecten die

Daarnaast is veel tijd besteed aan de gebiedsplatforms, zij zijn o.a. direct

kunnen vallen onder diverse

betrokken bij het opstellen van de nieuwe jaarplannen.

regelingen vallend onder

Er zijn gemiddeld per projectbureau 7 activiteiten op het gebied van

verschillende programma’s.

samenwerking opgestart. Dit heeft geleid tot nieuwe projecten en nieuwe

Dit resultaat wordt in samen-

samenwerkingsverbanden.

werking met de beleidsafdelingen behaald. De beleidsafdelingen zullen de resultaten van de projecten meenemen in de gewenste resultaten van hun producten. Gemiddeld zullen per gebied 6 activiteiten opgestart worden die samenwerking bevorderen.

144

In 007 is € 30 miljoen aan beslisrijpe projecten verworven. De projecten

3.10 PROGRAMMA 10 - ALGEMENE DEKKINGSMIDDELEN EN ONVOORZIEN (OVERZICHT 10) Portefeuillehouder: S.H. Galema

I. Beleidsdoel(en) voor het programma Wat wilden we bereiken en wat heeft het programma gekost? Het zorgdragen voor een structureel sluitende meerjarenbegroting. Doelenrealisatie 2007 Er is een structureel sluitende meerjarenbegroting.

Inzet van middelen Exploitatie:

Rekening 006

Begroting 007 na wijziging

Rekening 007

Afwijking begroting/ rekening

Mutatie reserves

Restant afwijking begroting/ rekening 1.064

Bedragen x € 1.000 Lasten - Structurele programmabudgetten

9.718

11.754

10.690

1.064

0

- Tijdelijke programmabudgetten

536

55

3

5

65

-13

- Reserves/voorzieningen op expl.

77.38

0

0

0

30

-30

- Apparaatskosten Subtotaal lasten thema’s - Bedrijfsvoeringskosten Totaal Lasten

46

41

41

-1

0

-1

87.628

11.850

10.734

1.116

295

821

0

99

99

0

0

0

87.628

12.149

11.033

1.116

295

821

468

Baten - Structurele programmabudgetten

187.61

198.355

198.549

-193

-661

- Tijdelijke programmabudgetten

8

0

0

0

0

0

- Reserves/voorzieningen op expl.

31.560

0

0

0

71

-71

219.209

198.355

198.549

-193

-590

397

-131.581

-186.206

-187.515

1.309

885

424

Totaal Baten Lasten - Baten

Toelichting op de exploitatie Bij de structurele budgetten zijn de rentelasten lager uitgevallen (€ 540.000) en is de renteopbrengst hoger uitgevallen (€ 380.000). De begrote behoedzaamheidreserve (€ 900.000) is niet tot uitkering is gekomen in 007. Er is een hoger dividend van de Bank Nederlandse Gemeenten ontvangen van € 680.000. De opbrengst motorrijtuigenbelasting is € 0.000 lager uitgevallen door een iets lagere groei van het wagenpark. Er zijn geen kosten gemaakt voor NUON aandeelhoudersschap (€ 100.000). De stelpost nominaal is overschreden met € 80.000 omdat abusievelijk de formatie-uitbreiding van Friese Meren Project, Plattelânsprojecten tweemaal ten laste van het EFRO/EZ budget was gebracht bij de verwerking van de begrotingsvoorstellen 007. Dit is gecorrigeerd via de algemene dekkingsmiddelen. In de begroting is een stelpost onderbesteding goederen/diensten van € 110.000 opgenomen aan de batenkant waarbij op begrotingsbasis geanticipeerd wordt op een onderbesteding op deze budgetten. Op basis van een eerder door u genomen besluit wordt jaarlijks de onderbesteding op bedrijfsvoeringbudgetten die samenhangen met de huisvesting, aan de reserve nieuwbouw toegevoegd. In 007 bedroeg dit € 30.000.

145

II Thema’s Wat hebben we gedaan (hebben we gedaan wat we moesten doen)?

10.1 Financiering op korte termijn Gewenste resultaten 1. Het behalen van een resultaat

Rapportage Tegenover een ietwat hogere rente stond een lager totaal (kort plus lang) te

dat aansluit bij de aanwezige

financieren saldo. Incidenteel was sprake van een positief saldo, waardoor

omvang van het liquiditeiten-

ook rente-inkomsten werden gerealiseerd.

overschot in het desbetreffende jaar en het verwachte rendement bij het uitzetten van (eigen) middelen of het verwachte rentepercentage bij het aangaan van leningen. Verder wordt gestreefd naar een rendement bij uitzetting dat minimaal overeenkomt met de geldmarktrente.

10.2 Financiering op lange termijn Gewenste resultaten 1. Het renteresultaat, dat aansluit bij de aanwezige omvang van

Rapportage De uitgezette deposito’s kennen deels een vaste rentevergoeding en deels een variabele rentevergoeding. Door de gestegen rente werd een hoger dan

het liquiditeitensaldo in het

voorzien resultaat geboekt. De lasten zijn het resultaat van de verkoop van

desbetreffende jaar en het

de afgestoten participaties in een vastrentend fonds. In 007 is geen lange

verwachte rendement bij het

termijn financiering aangetrokken.

uitzetten van (eigen) middelen op lange termijn of het verwachte rentepercentage bij het aangaan van leningen op lange termijn.

10.3 Provinciale heffingen Gewenste resultaten 1. Het opleggen van een provincia-

De opbrengst motorrijtuigenbelasting is in 007 iets lager uitgevallen omdat

le heffing voor de opcenten

in de begroting rekening was gehouden met een groei van het wagenpark

motorrijtuigenbelasting, die

van 3%. In 007 was de groei voor Fryslân echter ,6%.

overeenkomt met het bestuurlijk ambitieniveau van Provinciale Staten met inachtneming van daaruit voortvloeiende belastingdruk voor de burger.

146

Rapportage

10.4 Algemene Uitkering Gewenste resultaten 1. Raming van de opbrengst uit het Provinciefonds, die aansluit

Rapportage Het Provinciefonds is conform de circulaires in de begroting opgenomen. De behoedzaamheidreserve voor 007 is niet tot uitkering gekomen.

bij de circulaires over het Provinciefonds van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties. . Realiseren uitname Provinciefonds voor het BTW Compensatiefonds.

Bij de bepaling van de uitkering uit het Provinciefonds is rekening gehouden met een uitname van € 11 mln voor alle provincies gezamenlijk. Op basis van het provinciale aandeel in het Provinciefonds komt dit neer op een bedrag van € 10, mln. Met een bedrag van € 18, mln aan compensabele BTW is de uitname voor 007 ruimschoots gerealiseerd.

10.5 Dividenden Gewenste resultaten 1. Het verkopen van de NUONaandelen. Via de inbreng van de

Rapportage In 007 heeft geen realisatie van de waarde door middel van het aantrekken van zgn. Falconmiddelen plaatsgevonden.

aandelen in Falcon vervroegde realisatie van de waarde van de aandelen. . Deelnemen in het aandelenkapitaal van de Bank voor

Zowel de BNG als de NWB hebben een extra dividenduitkering gedaan om hun vermogens af te romen.

Nederlandse Gemeenten en de Nederlandse Waterschapsbank.

10.6 Interne financiering Gewenste resultaten 1. Het vastleggen van de rentebaten, die ontstaan door de rentetoerekening aan de vaste activa.

Rapportage Er is minder rente toegerekend dan begroot. Dit komt vooral doordat de investeringen achterbleven bij de raming. Hiertegenover stond dat het werkelijke rentepercentage 0,5 procentpunt hoger was dan het begrote percentage.

. Het aanhouden van een buffer voor het verschil tussen de

De resultaten op de thema’s 10.1, 10, en 10.6.1 leiden per saldo tot een voordelig resultaat van ca 0,85 mln ten opzichte van de raming.

geraamde rentetoerekening en

De boekingen (begroting en realisatie) hebben niet bij dit thema plaats-

de werkelijke rentetoerekening.

gevonden opdat per genoemd programmaonderdeel inzicht wordt gegeven in het saldo.

147

10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen Gewenste resultaten

Rapportage

1. Onderbesteding op uitgaven

Hiertoe zijn stelposten opgenomen.

mitigeren. . Verwerking mutaties reserves bedrijfsvoering.

Sinds 004 is het Besluit Begroting en Verantwoording van kracht. De mutaties reserves worden nu zichtbaar gemaakt in de programma’s. Tevens is hier de afhandeling van dubieuze debiteuren verantwoord.

10.8 Loon- en prijsstijgingen Gewenste resultaten 1. Zorgdragen voor een omvang van het budget loon- en prijsstij-

Rapportage De voor 007 geraamde loon- en prijsstijging is aan de desbetreffende budgetten toegedeeld.

gingen, dat voldoende is om de geraamde loon- en prijsstijging financieel te kunnen dekken. . Voorzien in de mogelijkheid om

De bedrijfsvoeringskosten die niet aan de producten zijn toegerekend

nog niet aan de producten toe-

worden hier verantwoord. Bij het opmaken van de jaarrekening worden

gerekende apparaatskosten te

deze alsnog toegerekend.

verantwoorden. 3. Benodigd structureel budget voor voormalig personeel.

148

Het betreft hier het wachtgeld aan voormalig personeel.

Overzicht Algemene dekkingsmiddelen Begroting

Begroting

Tussentijdse

Rekening

007 voor

007 na

bijstelling

007

wijziging

wijziging

10.1 Financiering op korte termijn

735

1.166

431

1.284

10.2 Financiering op lange termijn

2.452

960

-1.492

300

Bedragen x € 1.000 Lasten

10.3 Provinciale heffingen verrrekende BTW

0

0

0

0

855

155

-700

94

855

155

-700

vereveningsbijdrage 10.4 Algemene uitkering aandeelhoudersschap NUON

0 94

0

195

-5

48

.693

.693

0

.693

rente BNG

36

36

0

36

rente NWB

0

0

0

0

10.5 Dividenden

2.949

2.924

-25

2.777

10.6 Interne financiering

1.089

-59

-1.148

0

4.55

6.39

1.687

5.578

0

0

49

4.552

6.239

1.687

5.627

0

99

99

99

12.632

11.684

-948

10.381

rente NUON

mutatie reserve kostenplaats mutatie voorziening dubieuze debiteuren 10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen bedrijfsvoeringskosten Totaal lasten Baten 10.1 Financiering op korte termijn

0

0

0

116

10.2 Financiering op lange termijn

719

719

0

1.549

44.126

43.295

-831

43.071

9.197

9.914

717

9.914

900

900

0

0

0

185

185

185

10.3 Provinciale heffingen Provinciefonds Behoedzaamheidsreserve Provinciefonds voorgaande jaren BCF subsidiabele BTW

1.593

1.593

0

1.563

10.4 Algemene uitkering

94.690

95.592

902

94.662

aandeelhoudersschap NUON

0

0

0

0

dividend NUON

7.941

44.916

36.975

44.916

rente NUON

.541

.541

.541

0

dividend BNG

19

19

0

810

dividend NWB

5

36

11

44

10.5 Dividenden

10.636

47.822

37.186

48.511

10.6 Interne financiering

13.948

10.748

-3.200

10.184

0

0

95

0

13

0

0

mutatie reserve kostenplaats mutatie voorziening dubieuze debiteuren stelpost onderbesteding 10.7 Overige algemene dekkingsmiddelen Totaal baten

114

114

114

114

0

308

164.233

198.290

34.057

198.401

149

Overzicht aanwending Onvoorzien

Bedragen x € 1.000

Begroting

Begroting

Tussentijdse

Rekening

007 voor

007 na

bijstelling

007

wijziging

wijziging

878

-79

-1.157

0

Lasten Stelpost loon- en prijsstijging Stelpost apparaatskosten

0

Budget voormalig personeel

1.196

74

-454

65

10.8 Loon- en prijsstijgingen

2.074

463

-1.611

652

0

0

0

0

2.074

463

-1.611

652

10.9 Onvoorzien Totaal lasten Baten Stelpost loon- en prijsstijging

0

Stelpost apparaatskosten Budget voormalig personeel

150

0

148

1

1

0

66

1

148

0

0

0

0

0

66

1

148

2074

3997

-1.612

504

10.8 Loon- en prijsstijgingen

0

10.9 Onvoorzien Totaal lasten Lasten - Baten

65

4 Paragrafen 4.1 Inleiding Het Besluit Begroting en Verantwoording provincies en gemeenten (BBV) schrijft de volgende paragrafen voor: 1. Provinciale heffingen . Weerstandsvermogen 3. Onderhoud kapitaalgoederen 4. Financiering 5. Verbonden Partijen 6. Grondbeleid 7. Bedrijfsvoering. De Financiële verordening (007, artikel 3 lid 3) schrijft drie extra paragrafen voor: 8. Inhuur externe adviseurs 9. Handhaving 10. Majeure programma’s en projecten. De aanleiding om de paragraaf ‘Majeure programma’s en projecten’ op te nemen, inzichtelijk maken van de stand van zaken per majeur programma/project, is echter komen te vervallen met het opnemen van deze programma’s en projecten onder de beleidsprogramma’s sinds de Begroting 007. De betreffende programma’s en projecten (Infrastructuur, Friese Merenproject, Rijks- en EU-programma’s, Convenanten) zijn nu rechtstreeks in de begroting te vinden; de themaindeling van diverse beleidsprogramma’s is hierop aangepast. De negen paragrafen lichten de beleidslijnen toe van beheersmatige aspecten met grote financiële invloed, met grote politieke betekenis of van aanzienlijk belang voor de realisatie van beleidsprogramma’s. De opzet van paragraaf  Weerstandvermogen is verbeterd. Het onderdeel risico’s is leesbaarder gemaakt door onderscheid aan te brengen in welke risico’s in de begroting 007/ 008 benoemd zijn en welke nieuwe risico’s zijn ontstaan in 007. In de methodiek van begroten en verantwoorden zijn de paragrafen in dit Jaarverslag 007 een ‘spiegel’ van die in de Begroting 007. Met uw Staten hebben wij echter afgesproken dat inmiddels doorgevoerde verbeteringen in de paragrafen worden meegenomen. In de Begroting 008 hebben wij enkele kwalitatieve verbeteringen aangebracht.

4.2 Paragraaf 1 - Provinciale heffingen Algemeen De provincie kent verschillende bronnen van inkomsten. Eén van die bronnen betreft provinciale heffingen. Hieronder verstaan we, in volgorde van afnemende omvang: • opcenten op de motorrijtuigenbelasting (houderschapsbelasting motorvoertuigen); • grondwaterbelasting; • leges.

151

Deze worden hieronder achtereenvolgens toegelicht. Het totaalbedrag aan heffingen bedraagt ongeveer 10 procent van de exploitatie-inkomsten. Opcenten Motorrijtuigenbelasting Jaarlijks stelt het Rijk het maximaal toegestane niveau van de opcenten op de Motorrijtuigenbelasting vast. Dit wettelijke maximum gaat in op 1 april van het volgende belastingjaar. Het verschil tussen dit maximaal mogelijke tarief en het feitelijk door de provincie gehanteerde tarief voor de opcenten bepaalt de ‘vrije capaciteit’, ofwel de onbenutte ruimte die de provincie heeft tot verhoging van haar inkomsten. Voor de periode 1 april 006 – 1 april 007 gold een maximum van 10,4 punten en voor de periode 1 april 007 – 1 april 008 een maximum van 105,0 punten. De Friese heffing bedroeg resp. 66,6 en 67,3 punten. De verhoging betreft de jaarlijkse inflatiecorrectie. Aan opbrengst is in 007 ontvangen € 43,1 miljoen wat nagenoeg gelijk was aan de raming. Het gemiddelde opcententarief van de 1 provincies bedroeg in 007 7,6 punten. Het provinciale tarief zit dus onder dit gemiddelde. In onderstaande grafiek zijn de provinciale opcenten, het landelijk gemiddelde en de wettelijk toegestane opcenten weergegeven voor de jaren 004 tot en met 007.

De onbenutte belastingcapaciteit in opcenten bedraagt per 1 april 007 dus 37,7 punten (105,0 – 67,3 punten). Ter indicatie van de ruimte geldt als richtlijn dat één punt verhoging der opcenten in 007 circa € 63.000 aan jaaropbrengsten met zich brengt. Daarmee komt de onbenutte belastingcapaciteit in Euro’s en bedrag van € 3,5 miljoen (zie ook in de paragraaf Weerstandsvermogen). Naast de eerder genoemde inflatiecorrectie, zorgen de autonome groei van het wagenpark én de toename van het gemiddelde wagengewicht voor een hogere opbrengst. Wij illustreren dat hieronder met de relatie tussen het toegenomen wagengewicht en de progressie in de gewichtsklassen. jaarultimo:

2004

2005

2006

2007

% aandeel wagenpark > 1050 kg:

60,0

6,3

64,3

66,

totaal aantal personenauto’s * 1000:

50

56

64

91

De hiergenoemde aantallen auto’s betreffen de aantallen tegen vol tarief; het aantal vrijgestel-de auto’s (van meer dan 5 jaar oud, dan wel handelsvoorraad) is over deze jaren opgelopen van 8.500 tot ruim 0.000.

15

In dit overzicht begrepen zijn de auto’s tegen ¼-tarief (voornamelijk campers) en motoren, waarmee een bedrag is gemoeid van € 15.000. In onderstaand overzicht zijn de opbrengsten per auto voor de vier meest voorkomende gewichtsklasse weergegeven. De klasse met de hoogste opbrengst is vet gedrukt. Hoogste opbrengst per auto in de meest voorkomende gewichtsklasse (bedragen x € 1)

2004

2005

2006

2007

951-1.050kg

110

111

1

13

gewichtsklasse 1.051-1.150kg

138

140

153

155

gewichtsklasse 1.151-1.50kg

166

169

184

186

gewichtsklasse 1.51-1.350kg

194

197

215

218

gewichtsklasse

Grondwaterbelasting Op het onttrekken van grondwater wordt een heffing geheven. Deze bevoegdheid is toegekend aan de provincies op basis van artikel 48 van de Grondwaterwet. Het waterschap verzorgt de uitvoering, bij de provincie wordt de opbrengst verantwoord. De wet en de daarop gebaseerde Algemene Maatregel van Bestuur geven nauwkeurig aan waar de opbrengst van de heffing aan mag worden besteed. Dit is beperkt tot onderzoek dat verband houdt met grondwaterbeheer, en activiteiten noodzakelijk om schade als gevolg van grondwaterwinning te kunnen onderzoeken, bepalen, vaststellen en uitbetalen. De provinciale ‘Verordening op de heffing en invoering van de grondwaterheffing’ bepaalt de omvang van de heffing. Deze heffing bedraagt ruim 1,1 eurocent per m³ gewonnen grondwater voor heffingsplichtige onttrekkers. In 007 is € 6.000 ontvangen, dit is € 50.000 lager dan in de begroting was opgenomen. Leges Leges worden geheven voor diverse activiteiten. Dit zijn activiteiten op het gebied van vergunningen en ontheffingen. De tarieven per 1 januari 007 zijn conform het door u in december 005 vastgestelde beleid, waarbij de mate van belanghebbend zijn, leidend is. De gerealiseerde opbrengst 007 bedraagt ongeveer € 14.000. In de begroting was € 98.000 opgenomen hiervoor.

4.3 Paragraaf 2 - Weerstandsvermogen 1. Inleiding Door het aanhouden van voldoende weerstandsvermogen kan worden voorkomen dat elke financiële tegenvaller dwingt tot bezuinigingen. Het weerstandsvermogen geeft de mate aan waarin de provincie in staat is om de nadelige financiële gevolgen van risico’s op te vangen zonder dat het beleid ten gevolge daarvan moet worden gewijzigd. Het weerstandsvermogen is afhankelijk van de benodigde weerstandscapaciteit (de inschatting van de financiële gevolgen van de onderkende risico’s) en de beschikbare weerstandscapaciteit (de middelen die aanwezig zijn om eventuele tegenvallers op te kunnen vangen). In deze paragraaf wordt eerst aandacht besteed aan het beleid rondom weerstandcapaciteit en risico’s. Vervolgens worden de risico’s die relevant zijn voor het bepalen van de benodig-de weerstandscapaciteit afzonderlijk toegelicht. Ten slotte wordt de beschikbare weerstandscapaciteit uiteengezet waarmee een onderbouwing van het weerstandsvermogen wordt gegeven.

153

2. Beleid met betrekking tot weerstandcapaciteit en risico’s De afgelopen jaren heeft de organisatie veel energie gestoken in het verbeteren van risicomanagement binnen de organisatie. De organisatie streeft ernaar een situatie te creëren waarin voorzienbare risico’s die het bereiken van de doelstellingen van de provincie kunnen belemmeren bewust, expliciet en op het juiste besluitvormingsniveau worden genomen en zonodig maatregelen worden getroffen om deze te beperken. Uit oogpunt van integraliteit is het uitgangspunt daarbij om risicomanagement zoveel mogelijk in te bedden in het reguliere Planning- & Controlproces. Praktisch gezien betekent dit dat zowel de risico’s als de eventuele getroffen of nog te treffen maatregelen daarin worden opgenomen. Deze informatie wordt tevens als input voor het jaarlijkse Internal Control Statement en Auditplan gebruikt. Het beleid en de organisatie ten aanzien van risicomanagement en het gewenste weer-standsvermogen bij de provincie Fryslân is de laatste jaren verder vormgegeven. In 007 is een start gemaakt om het beleid rondom weerstandsvermogen nader te expliciteren. Medio 008 wordt u een beleidsnota weerstandscapaciteit aangeboden waar ingegaan wordt op het beleid rondom benodigde weerstandcapaciteit waaronder risicokwantificering en beleid rondom de beschikbare weerstandscapaciteit.

3. Beschikbare weerstandscapaciteit De beschikbare weerstandscapaciteit bestaat uit drie onderdelen: - de reserves (de incidenteel beschikbare weerstandscapaciteit); - de onbenutte belastingcapaciteit (de structureel beschikbare weerstandscapaciteit); - de stille reserves. Het overzicht van de beschikbare weerstandscapaciteit per ultimo van het jaar (op kasbasis) ziet er als volgt uit: Weerstandscapaciteit, miljoenen € (op kasbasis) Incidentele weerstandscapaciteit: Basisreserve Vrij aanwendbare algemene reserve Rekeningsaldo

31 december 2005

31 december 2006

31 december 2007

23,9

65,6

81,1

6,0

8,9

8,9

10,5

50,6

66,9

7,4

6,1

5,3

Structurele weerstandscapaciteit:

22,6

21,7

23,5

Onbenutte belastingcapaciteit

,6

1,7

3,5

Totale weerstandscapaciteit

46,5

87,3

104,6

Stille reserve

P.M.

P.M.

P.M.

(bronnen ultimo 2005, 2006 en 2007: jaarrekening 2005, 2006 en 2007.) In het verslagjaar is de beschikbare weerstandscapaciteit toegenomen met afgerond € 17,3 miljoen. Deze toename is vooral toe te schrijven aan de hoogte van de vrij aanwendbare reserve (VAR), met een bedrag van € 16 miljoen. In deze VAR zijn behalve het rekeningsaldo uit 006 ook begrepen de afroming van de begrotingsruimte bij de e Bestuursrapportage 007 en het in 007 binnengekomen dividend van Nuon. Daarnaast hebben er gedurende het verslagjaar onttrekkingen plaatsgevonden als gevolg van door de Staten vastgestelde begrotingswijzigingen. Doordat er al verplichtingen rusten op een aanzienlijk deel van het vrij aanwendbare deel van de algemene reserve, ontstaat er een ‘reëler’ beeld op de financiële stand ultimo 007 indien we deze verplichtingen in de beschouwing betrekken. Al deze verplichtingen zijn middels voorgelegde begrotingswijzigingen door de Staten goedgekeurd.

154

Deze vrije (aanwendbare) ruimte op transactiebasis geeft het volgende beeld: Vrije ruimte in miljoenen € (op transactiebasis)

31 december 2005

31 december 2006

31 december 2007

Vrij aanwendbare algemene reserve

1,3

8,

3,5

Rekeningsaldo

7,4

6,1

5,3

Vrij aanwendbare ruimte

8,7

14,3

8,8

Basisreserve Totale vrije ruimte

8,9

8,9

8,9

17,6

23,2

17,7

4. Risico’s die bepalend zijn voor de benodigde weerstandscapaciteit Om de benodigde weerstandscapaciteit te kunnen bepalen is het nodig alle risico’s in beeld te hebben die van materiële betekenis kunnen zijn in relatie tot de balans of de financiële positie van de provincie Fryslân. Van materiële betekenis zijn die risico’s die voor de provincie substantiële negatieve financiële gevolgen kunnen hebben, waarbij gedacht kan worden aan gevolgen van minimaal € 50.000 per risico. De risico’s omvatten alle voorzienbare risico’s waarvoor geen voorzieningen kunnen worden gevormd omdat deze niet of moeilijk kwantificeerbaar zijn, of die niet tot afwaardering hebben geleid. Het geïmplementeerde systeem van risicomanagement heeft geleid tot onderstaand overzicht van risico’s. Voor een logische aansluiting bij de Begroting is het risico-overzicht ingedeeld naar beleidsprogramma. Voor niet genoemde beleidsprogramma’s zijn geen relevante risico’s onderkend. Aangegeven wordt in hoeverre de in Begroting 007 en Begroting 008 genoemde risico´s zich in 007 hebben gemanifesteerd. Eventuele ontwikkelingen met betrekking tot deze risico’s in het verslagjaar worden toegelicht. Daarnaast zijn de risico’s die in 007 zijn gesignaleerd en die nog niet in de begroting 008 waren opgenomen weergegeven. Deze risico’s worden allen toegelicht. Algemene risico’s: Type risico: uit hoofde van

Toelichting

Aanbestedingen

Bij aanbestedingen dienen de Europese rechtsbeschermingsregels te worden gerespecteerd. Bijvoorbeeld moet aan een afgewezen partij 15 dagen tijd (de ‘Alcatel termijn’) worden gegeven om bij de rechter via kort geding de afwijzing te laten aanvechten. Vertraging van projectuitvoering brengt kosten met zich mee. Deze vorm van rechtsbescherming is een uiting van de toenemende juridisering. Ter voorkoming van niet correcte procedures hanteren wij intern een aanbestedingsprotocol, gericht op de interne en Europese regels. Dit protocol is in januari 008 aangescherpt met bijgestelde grenzen voor 1:1 opdrachten (tot € 45.000), tot drempelwaarde eigen beleid met 3 offertes en expliciet afwijken via Gedeputeerde Staten. Ook zijn er nieuwe Algemene Voorwaarden voor dienstverlening opgesteld.

Staatssteun

Bij toetsing achteraf door de Europese Commissie kan deze van mening zijn dat er te veel geld gegeven is. Er is dan kans op invordering, ook achteraf na een aantal jaren. Door een zorgvuldige werkwijze, ook in SNN-verband, wordt dit risico zoveel mogelijk beperkt. Naast ‘ongeoorloofde’ staatssteun zou er overcommittering van projecten kunnen plaatsvinden. Om dit te ondervangen wordt overcommittering voorzichtig toegepast, gebaseerd op de ervaringen in het verleden, eveneens in SNN-verband.

155

Mededinging

Niet door de provincie verkozen leveranciers van goederen en diensten kunnen van mening zijn dat er sprake is geweest van oneerlijke concurrentie, met kostbare juridische procedures als gevolg. Onze aanscherping van de inkoopfunctie moet aan dit risico tegemoet komen.

Grote projecten en programma’s

Met steeds meer projecten zijn grote belangen, veel partijen en veel geld

EU en Rijk

gemoeid. Vele projecten zijn tevens gekoppeld aan specifieke programmaperiodes van EU en Rijk. Hieraan kunnen verschillende risico’s kleven: • het niet tijdig gereed komen van de projecten binnen de programmaperiode; • overschrijding van budgetten; • niet of vertraagd ontvangen van bijdragen van derden. De kans hierop verkleinen wij door hieraan frequent in onze projectbeheersing aandacht te besteden en daarover in de bestuursrapportages zonodig verslag te doen.

Toezicht

Steeds meer aandacht gaat uit naar toezicht en handhaving. Bij de betrokken organisatieonderdelen vindt continue verbetering van deze processen plaats.

Feitelijke schade

Vooral rond de beheerstaak van wegen en vaarwegen zijn hier risico’s mogelijk.

Specifieke risico’s Opgenomen in de begroting 2007 Risico

Programma

Zich voorgedaan in 2007?

Rechtsgedingen

Bestuur en Veiligheid

Nee

Nutsbedrijven

Verkeer en Vervoer

Nee

belastingen op milieugrondslag (Wbm)

Verkeer en Vervoer

Nee, vervalt

Concessie openbaar vervoer Zuidoost-Fryslân

Verkeer en Vervoer

Nee

Baggerdepot Trijehus

Verkeer en Vervoer

Nee, vervalt

Repressieve handhaving

Milieu

Nee

Wet milieubeheer – Besluit Financiële Zekerheid

Milieu

Nee

Nazorg gesloten stortplaatsen

Milieu

Nee

Besluit locatiegebonden subsidies

Ruimte

Nee, vervalt

Controle belastingdienst op naleving Wet

Westerbaan (faillissement)

Algemene Dekkingsmiddelen

Nee

Borgstellingen en verstrekte geldleningen

Algemene Dekkingsmiddelen

Nee

Europese programma’s

Over diverse programma’s heen

Nee

Controle belastingdienst op naleving Wet belastingen op milieugrondslag In 1994 is de Wet belastingen op milieugrondslag in werking getreden. Een van de belastingen die op grond hiervan worden geheven is de afvalstoffenbelasting voor het storten van (reinigbare) baggerspecie. De belastingdienst heeft na onderzoek geconcludeerd dat de provincie geen naheffing in het kader van de Wbm krijgt opgelegd, omdat de heffing betrekking heeft op storten van bagger en niet op het (tijdelijk) indrogen van bagger. Hiermee vervalt het eerder onderkende risico dat de provincie mogelijk een naheffing zou krijgen. Concessie openbaar vervoer Zuidoost-Fryslân Deze kwestie ligt nu in beroep voor bij het College van Beroep voor het Bedrijfsleven.

156

Baggerdepot Trijehûs De Raad van Arbitrage heeft op 6 april 006 in eerste aanleg geoordeeld dat de provincie circa 1/4e deel van de claim van circa € 500.000 moet bijbetalen; 3/4e deel dient voor rekening van het bedrijf te blijven. Het bedrijf is het met dit oordeel niet eens en heeft hoger beroep aangetekend bij de RvA. In hoger beroep is dit standpunt vanaf nu bevestigd, zij het met een andere kostenverdeling: een derde in plaats van een kwart voor onze rekening. De provincie verschilt met het bedrijf van mening over de uitleg van het vonnis, waardoor nog onzekerheid bestaat over een bedrag van circa € 40.000. Aangezien er binnen het project dekking is voor de eventuele bijdrage van de provincie, kan dit risico komen te vervallen. Besluit locatiegebonden subsidies De risico’s rond de afrekening van het Besluit Locatiegebonden Subsidies, zoals genoemd in het Jaarverslag 005 en de Begroting 007, zijn inmiddels niet meer relevant. Daarmee komt dit risico te vervallen.

Opgenomen in de begroting 2008 Risico

Programma

Zich voorgedaan in 2007?

Leader +

Landelijk Gebied

Nee

Risico

Programma

Zich voorgedaan in 007?

Levering stalen damwandenplanken

Verkeer en Vervoer

Nee

Onderhoudsbaggerwerk provinciale vaarweg 9

Verkeer en Vervoer

Nee

Grondwatersanering Heerenveen

Milieu

Nee

Bouwurk

Algemene Dekkingsmiddelen

Nee

Over diverse programma’s heen

Nee

Nieuwe risico’s

Europese programma’s, voortgang nationaal actieplan Levering stalen damwandplanken Beens Groep BV heeft in 007 deelgenomen aan een openbare aanbesteding voor de levering van stalen damwandplanken aan de provincie. Na gunning op 5 september 007 is Beens begonnen met de uitvoering van het werk, waarbij men er achter kwam – volgens eigen zeggen - dat een post op de inschrijvingsstaat verkeerd, dat wil zeggen: te laag was ingeschat, waardoor voor een bedrag van € 116.160 te laag was ingeschreven. Beens heeft hierop om bijbetaling verzocht. Dit verzoek is door de provincie afgewezen. Beens heeft de provincie vervolgens gedagvaard in een procedure bij de rechtbank Leeuwarden omdat er volgens hem hierbij sprake is van een voor een ieder kenbare omissie. De provincie stelt zich op het standpunt dat Beens is gebonden aan de door hem geoffreerde prijs oorspronkelijk door hem opgegeven prijs. Beens heeft het inschrijvingsbiljet op alle posten ingevuld en van een prijs voorzien. Daarmee heeft hij een onherroepelijk aanbod gedaan. Dat aanbod is geaccepteerd door de provincie waarmee een overeenkomst tot stand is gekomen. Een aanpassing van een inschrijving is alleen dán aan de orde als het voor iedereen zonder meer duidelijk is dat het gaat om een vergissing, zoals een verschrijving (een komma “op de verkeerde plaats”). In het onderhavige geval is daarvan geen sprake. Onderhoudsbaggerwerk provinciale vaarweg 9 In 004 is het onderhoudsbaggerwerk provinciale vaarweg 9 aanbesteed. Als laagste heeft ingeschreven Heuvelman Ibis, aan wie het werk is opgedragen. Het werk is op 5 januari 006 opgeleverd. Na oplevering heeft de provincie haar beslissing over de eindafrekening van het werk aan Heuvelman Ibis medegedeeld. Daarbij is overeenstemming bereikt over het baggeren van enkele harde lagen en aangetroffen betonpuin. Deze eindafrekening is deels geaccepteerd. Op 6 april 006 heeft de provincie Heuvelman bij aangetekend schrijven

157

geattendeerd op de regels van de toepasselijke UAV 1989 en de termijn van 6 maanden voor het aanhangig maken van een eventueel geschil over de eindafrekening. Eerst op 14 mei 007, ruimschoots na de fatale termijn, heeft Heuvelman een geschil bij de Raad van Arbitrage voor de Bouw aanhangig gemaakt. Hierin claimt Heuvelman bijbetaling als gevolg van een afwijkende samenstelling van het vrijgekomen materiaal en wegens sterk gestegen olieprijzen tot een bedrag van € 569.888, te vermeerderen met de wettelijke rente. De provincie betwist de vordering primair wegens niet-ontvankelijkheid en subsidiair omdat geen sprake is van een afwijkende samenstelling van het gebaggerde materiaal en evenmin sprake is van extreem gestegen olieprijzen. Grondwatersanering Heerenveen Er loopt een procedure - na cassatie en verwijzing door de Hoge Raad - tegen de provincie bij het hof Arnhem. In die procedure stelt een aantal eigenaren van (winkel)panden in Heerenveen zettingsschade te hebben geleden als gevolg van een door de provincie in de jaren 80 tot begin jaren 90 uitgevoerde grondwatersanering in het centrum van Heerenveen. Gevorderd worden o.a. een verklaring voor recht en schadevergoeding, op te maken bij staat. De kwestie is gedekt onder de destijds voor het werk gesloten CAR-verzekering. Deze biedt dekking tot een maximumbedrag van fl ,5 miljoen (dat is iets meer dan € 1, miljoen). De procedure loopt al sinds 199; de rechtbank Leeuwarden heeft destijds de vorderingen integraal afgewezen. De procedure in hoger beroep loopt na een "omweg" via de Hoge Raad - dus nog. Het risico dat de provincie in deze zou kunnen lopen is dat áls het hof de eisers in het gelijk zou stellen én de schadestaatprocedure zou resulteren in een veroordeling tot betaling van een hoger bedrag dan het maximumbedrag van de verzekering, de provincie het meerdere zelf zal moeten bekostigen. Bouwurk Zoals in de paragraaf bedrijfsvoering (zie paragraaf 4.6) is aangegeven, is de niet-openbare Europese aanbesteding m.b.t. de nieuwbouw van het provinciehuis, annex parkeervoorzieningen, in 007 mislukt. In 008 zal een nieuwe aanbestedingsprocedure worden gevolgd. Op 0 februari 008 zijn de Staten vertrouwelijk geïnformeerd over de oorzaken van de mislukte aanbesteding, het vervolgproces, de consequenties voor de reserve (ver)nieuwbouw en de mogelijke risico’s die de provincie loopt bij de nieuwe aanbesteding. Als de nieuwe aanbestedingsprocedure is afgerond zal blijken of de risico’s zich ook daadwerkelijk voordoen en zo ja in welke omvang. Europese programma’s, voortgang nationaal actieplan De rechtmatige uitvoering van de Europese programma’s (EFRO) blijft een belangrijk aandachtspunt voor zowel het SNN, de uitvoeringsorganisatie van de drie noordelijke provincies, als de provincie Fryslân. Het Rijk is via een Nationaal Actie Plan, waaraan ook de provincies meedoen, in 007 een onderzoek gestart naar de rechtmatigheid van de verstrekte Europese subsidiegelden. De stand van zaken op het moment van het opstellen van deze tekst - 18 maart 008- is, dat de aanvankelijk op basis van extrapolatie berekende kortingspercentage van het aantal vermeende onrechtmatige verstrekkingen voorlopig is terug gebracht tot ca.3 à 5%. Het onderzoek is echter nog niet afgerond. Verwacht wordt dat in april 008 meer duidelijkheid komt over de eindresultaten van het Nationaal Actie Plan. De financiële consequenties voor de projectaanvragers, het SNN c.q. de provincie Fryslân, zijn op dit moment nog niet duidelijk.

5. Conclusie beschikbare en benodigde weerstandscapaciteit Gedurende het verslagjaar zijn enkele risico’s vervallen en hebben er zich nieuwe risico’s aangediend. Per saldo lijkt de inschatting van de mogelijke financiële gevolgen van deze wijzigingen gering ten opzichte van de totale beschikbare. Mede gelet op de geringe kans van de afzonderlijke risico’s en het feit dat deze risico’s geen verband met elkaar houden, waardoor de kans gering is dat alle risico’s zich gelijktijdig manifesteren, zien wij geen reden om de hoogte van de benodigde weerstandscapaciteit aan te passen. Wij gaan er van uit dat de beschikbare weerstandscapaciteit van de provincie Fryslân per 31 december 007 voldoende is als buffer voor de genoemde risico’s.

158

Zoals eerder in deze paragraaf genoemd is in 007 gewerkt aan de verbetering van de identificatie en kwantificering van de risico’s die in aanmerking komen voor de paragraaf weer-standsvermogen. Dit zal in 008 nader worden uitgewerkt in een beleidsnota weerstandsvermogen.

4.4 Paragraaf 3 – Onderhoud kapitaalgoederen In deze paragraaf gaan we in op het beleid voor het onderhoud van de provinciale infrastruc-tuur, gebouwen en opstallen.

1. Infrastructuur De provinciale infrastructuur vormt het belangrijkste onderdeel van de kapitaalgoederen. In februari 006 heeft u aan de hand van de nota ‘Strategisch onderhoudsbeleid provinciale infrastructuur’ een besluit genomen over het gewenste onderhoudsniveau. Voor het structurele onderhoud is daarbij gekozen voor een scenario met meerkosten voor werken in avond-, nacht- en weekenduren, milieudoelstellingen voor teerhoudend asfalt, onderhoud oevers, schilderwerk en schoonmaak kunstwerken, preventief onderhoud camera’s en mechanisch elektrisch onderhoud. Op basis van het Coalitieakkoord 007-011 is als ombuiging terugge-gaan naar een scenario zonder deze elementen. In 007 is in het kader van onderhoud € 9,8 miljoen besteed (begroot was € 9,9 miljoen), de-ze bestedingen zijn gebaseerd op voortzetting van het onderhoudsbeleidskader. Vanwege de scenariowijziging is in 007 wederom door de dienst gewerkt aan een hand-boek om de genoemde strategie in de praktijk zo eenduidig mogelijk toe te kunnen passen. Hierdoor is ook het opzetten van een monitoringssysteem, op basis waarvan gerapporteerd kan worden over de diverse onderhoudswerkzaamheden in relatie tot de beleidskaders, doorgeschoven naar 008.

2. Gebouwen Districtskantoren en steunpunten Kantoor Uitwellingerga en de steunpunten (programma , Verkeer en Vervoer) zijn technisch gezien in een goede staat van onderhoud. In 005 heeft een extern bureau alle bedrijfsgebouwen (uiteenlopend van kantoren tot opslagloodsen) van de sector PW onderzocht. De onderhoudsbehoefte van de onderzochte objecten is afgestemd op het huidige gebruik. Dat betekent bijvoorbeeld dat aan gebouwen die dienst doen als opslagruimte een lagere eis is gesteld aan ‘cosmetische’ maatregelen dan aan kantoren. Naast de opname van de onderhoudstoestand van de gebouwen is een kostenraming gemaakt van jaarlijks onderhoud tot 015. Belangrijkste conclusie van het onderzoek was dat van achterstallig onderhoud niet gesproken kan worden en dat de jaarlijkse kosten binnen de reguliere budgetten kunnen worden opgevangen. Jaarlijks wordt bekeken welke middelen voor het onderhoud voor deze categorie gebouwen nodig zijn. Verwerking daarvan vindt plaats in de begroting. Er zijn geen reserves groot onderhoud. Noodzakelijke (ingrijpende) aanpassingen worden betrokken bij de jaarlijkse begrotingsprocedure. Als gevolg van de organisatieaanpassing bij de sector Provinciale Waterstaat zijn de oude districtskantoren van Dokkum en Gorredijk in 007 verkocht. In 008 zal bekeken worden welke steunpunten ook afgestoten kunnen worden. In 007 is er in het kader van onderhoud € 0,19 miljoen besteed (begroot was € 0,1 miljoen). Dienstwoningen De provincie is eigenaresse van 7 (voormalige) dienst- en sluiswachterswoningen. Eind 005 is de woonplicht van de laatste 7 woningen opgeheven. Met de bewoners zijn hierover afspraken gemaakt. De rest, 0 woningen,is verhuurd. Waar mogelijk worden deze woningen verkocht aan zittende huurders of derden zodra de huurders

159

vertrekken. Een aantal woningen heeft echter een zodanige verwevenheid met de kunstwerken dat de woningen niet kunnen worden verkocht. Ook is aan een aantal woningen een cultuurhistorische waarde toegekend, en daardoor voor verkoop minder courant. De woningen voldoen aan wettelijke eisen, wat in de praktijk inhoudt dat de kwaliteit van deze (oudere) woningen ‘naar redelijkheid en billijkheid’ voldoet aan de heden ten dage te stellen eisen. De woningen hebben geen boekwaarde meer. De mate van onderhoud is afgestemd op ‘goed huismeesterschap en representativiteit’, de kosten worden (gedeeltelijk) gedekt door de huuropbrengsten. In 007 is 1 woning verkocht.

3. Afschrijvingsbeleid Conform de door U vastgestelde nota’s op dit gebied (Nota Afschrijvingsbeleid Infrastructuur, Nota Afschrijvingsbeleid Bouwurk, Nota Afschrijvingsbeleid Bedrijfsmiddelen PW en Nota Waardering en Afschrijving overige activa) is het afschrijvingsbeleid toegepast. Eénmaal in de 4 jaar worden deze nota’s geactualiseerd.

4.5 Paragraaf 4 – Financiering 1. Inleiding In deze paragraaf gaan wij in op het beheer van de financiële middelen (treasury) in het afgelopen jaar. De basis voor ons handelen is het Treasurystatuut zoals dat in december 005 is vastgesteld. Dit Treasurystatuut fungeert samen met de Wet Fido (Financiering Decentrale Overheden) als belangrijkste kader bij het prudent en verantwoord beheren van de financiële middelen van de provincie. Ons treasurybeleid is erop gericht binnen alle wettelijke voorschriften en de financiële mogelijkheden van de provincie Fryslân een optimaal rendement te verkrijgen en de lasten zo veel mogelijk te reduceren. Het financierings- of treasuryresultaat komt tot uiting in de renteopbrengsten dan wel rentelasten. Twee componenten zijn hierbij van belang: 1. De gemiddelde omvang van de liquiditeiten (financieringssaldo). Deze wordt besproken onder ‘. Ontwikkeling van het financieringssaldo’. . Het verschil tussen de geraamde rentepercentages in de Begroting 007 en de werkelijke (markt)percentages. Deze percentages worden besproken onder ‘3. Financiering en belegging’. Beide componenten zijn van invloed op het rendement van de uitgezette / geleende gelden. Aan het eind van deze paragraaf gaan wij in op het risicobeheer.

2. Ontwikkeling van het financieringssaldo Onder het financieringssaldo wordt het saldo liquide middelen op kasbasis op enig moment verstaan. In onderstaande grafiek staat de ontwikkeling van het financieringssaldo. Overigens heeft dit saldo betrekking op de stand van de bankrekeningen onder aftrek van het bedrag aan opgenomen leningen. Omvang Op 1 januari 007 was het saldo € 40,3 miljoen negatief. In dit bedrag is rekening gehouden met de lening aan Heerenveen in verband met IBF (ter grootte van € ,0 miljoen) en de belegde middelen van € 50 miljoen (zie onderdeel 3).

160

Op 31 december 007 was het saldo aan liquide middelen inclusief het tegoed van het groenfonds € 30,0 miljoen negatief. Exclusief het tegoed van het groenfonds bedroeg het saldo € 38,5 miljoen negatief. Dat wil zeggen dat het liquiditeitssaldo aan het begin en eind van het jaar nagenoeg gelijk was. Daar staat tegenover dat voor € 0 miljoen beleggingen is afgestoten. Uit onderstaande grafiek blijkt dat er weliswaar sprake is van grote maandelijkse schommelingen, maar de trend positief is. Dat wil zeggen dat de liquiditeit trendmatig is verbeterd. In de begroting 007 werd een gemiddeld te lenen bedrag voorzien van € 8,3 miljoen. Halverwege 007 werd dit te financieren saldo bijgesteld tot € 38,4 miljoen negatief (Begroting 008, blz. 171). In werkelijkheid is over heel 007 gemiddeld voor een bedrag van € 31,5 miljoen geleend.

3. Financiering en belegging Zoals ook al in programma 10.1 is aangegeven is in 007 op de rekening courant zowel geld geleend als uitgezet. Voornamelijk is echter gebruik gemaakt van kasgeldleningen. Het ‘rood’ staan op de rekening courant kostte gemiddeld over het jaar 4,5%, het incidenteel ‘zwart’ staan leverde gemiddeld 3,8% op. Gemiddeld is over de kasgeldleningen een rentepercentage betaald van 3,9%. In de begroting 007 was uitgegaan van een gemiddeld percentage voor kortlopende financiering van 3,5% (ten tijde van de begroting 008 bijgesteld tot 4,65%). Per saldo bedroegen de totale rentelasten € 1, miljoen (begroting 007: € 3,1 miljoen, bijgesteld ten tijde van de begroting 008 tot € ,1 miljoen). Voor de rentelasten geldt dat tegenover een wat hoger rentepercentage een gemiddeld wat lager bedrag dat gefinancierd moest worden. In tegenstelling tot wat ten tijde van de opstelling van de begroting 008 nog werd vermeld is het voor de lange termijn aantrekken van bedragen niet nodig geweest. In de Wet Fido zijn bepalingen opgenomen over het maximum van kort aan te trekken middelen (onder verrekening van banksaldi). Deze kasgeldlimiet mag maximaal twee kwartalen achtereen overschreden worden en is gerelateerd aan de omvang van de begroting van enig jaar. De kasgeldlimiet was voor 007 € 5,1 miljoen. Medio 007 trad een duidelijke verbetering in de liquiditeitspositie. De daling in het laatste kwartaal van 007 is begin 008 weer omgeslagen in een verbetering. Daarmee zijn we gebleven binnen de door de Wet Fido gestelde bepalingen ten aanzien van de kasgeldlimiet

161

De rentes voor kortlopende leningen zijn in de eerste helft van het jaar opgelopen, maar vanaf oktober weer aan het dalen. De ontwikkeling van de korte rente is in onderstaande grafiek weergegeven. Eind 007 is besloten om de komende 5 jaar ca. € 7,5 miljoen te lenen van het Nazorgfonds tegen een vaste rente van 5,06% per jaar.

Begin 007 was nog voor € 50 miljoen aan deposito’s uitgezet. De rentevergoeding hiervoor was deels vast en deels variabel. In april 007 is € 0 miljoen aan participaties in een vast-rentend fonds verkocht. De resterende € 30 miljoen deposito’s is vrij gevallen in januari 008 en kende voor een bedrag van € 0 miljoen een vaste rentevergoeding van 3,45% en voor € 10 miljoen een variabele rente (in 007 gemiddeld 3,5%).

4. Ontwikkeling op de financiële markten Eind 007 was de rente ca. 0,5% hoger dan begin 007. Uit bovenstaande grafiek blijkt dat vanaf oktober 007 de rente is gaan dalen. Deze trend geldt evenzeer voor de lange als voor de korte rente. De korte en lange rente verschillen bovendien uitermate weinig. In de e helft van 007 sloeg ook de Amerikaanse kredietcrisis toe die voor nerveuze sentimenten zorgde op de kapitaalmarkt en geldmarkt. Voor de eerste helft van 008 duurt de onzekerheid voort, voor heel 008 wordt in de eurozone een vertraging in de groei verwacht met een mogelijk licht herstel in 009. Dit leidt tot voorzichtige verwachtingen van een lichte daling van de korte rente in de eerste helft van 008. Mogelijkerwijs loopt de lange rente op termijn wat op afhankelijk van het economisch herstel. De gestegen inflatieverwachting in de eurozone heeft een opwaartse druk op de rente op termijn. Op het moment van het opstellen van deze jaarrekening overheerst onzekerheid over de tegengestelde effecten van inflatie en groeivertraging op de renteontwikkeling. Vooralsnog wordt daarom voor 008 een gemiddeld gelijkblijvende rente verondersteld.

5. Risicobeheer in verband met treasury Renterisico In het kader van het risicobeheer is in de wet Fido de renterisiconorm opgenomen. De renterisiconorm (risico’s bij het uiteenlopen van rente-inkomsten en renteuitgaven op lang geld wegzetten resp. lang geld lenen) is voor Fryslân tenminste € ,5 miljoen. Hier blijven wij ruim onder. Op het moment van het afsluiten van de jaarrekening is slechts een 5-jarige lening (008-013) van ca. 7,5 miljoen voorzien van het nazorgfonds tegen een vergoeding van 5,06%.

16

Het renterisico is verder beperkt, omdat voorzien wordt dat in 008 slechts voor beperkte periodes gelden zullen moeten worden geleend. Fluctuaties in de liquiditeitsbehoeften per maand zullen tevens leiden tot het periodiek wegzetten van middelen voor de korte termijn. In januari 008 zijn de laatste deposito’s ter hoogte van een bedrag van 30 miljoen verkocht. Koersrisicobeheer De provincie belegt haar overtollige middelen alleen in vastrentende waarden zoals daggeld, obligaties en deposito’s. Het beleggen in aandelen, uitsluitend voor het behalen van een rendement, is niet toegestaan. Tevens wordt er uitsluitend belegd in euro’s. Op de in 007 afgestoten participaties in het vastrentende fonds van Loyalis is enig koersverlies geleden. Het verlies van € 11.900 is in de Jaarrekening 007 verwerkt. Andere koersrisico’s zijn in 007 niet gelopen. Kredietrisicobeheer Ter beperking van het debiteurenrisico bij beleggingen wordt door de provincie uitsluitend, conform het Treasurystatuut, belegd bij tegenpartijen die voldoen aan een minimale creditrating, te weten een A-rating. Ook zijn er maxima gesteld aan het aandeel dat per individuele tegenpartij in de beleggingsportefeuille wordt opgenomen. Hierbij wordt onderscheid gemaakt tussen de lange en de korte termijn. In 007 zijn geen kredietrisico’s opgetreden Voor het debiteurenbeheer betreffende de levering van goederen en/of diensten hanteert de provincie een strikt beleid van herinnering en aanmaning. Indien de debiteur nalatig blijft, wordt de vordering overgedragen aan een incassobureau. In 007 behoefde slechts voor ruim € 3.000 aan debiteuren als oninbaar te worden afgeschreven.

4.6 Paragraaf 5 – Verbonden partijen Inleiding Verbonden partijen zijn samenwerkingsverbanden van de provincie en externe partijen waar-in de provincie zowel een bestuurlijk als een financieel belang heeft, en die de status van publiek- of privaatrechtelijk rechtspersoon hebben. Er is sprake van bestuurlijk belang indien namens de provincie iemand zitting heeft in het bestuur, dan wel stemrecht heeft. Financieel belang is er zodra de provincie middelen ter beschikking stelt (of garanties heeft afgegeven) waarover ze risico loopt in geval van financiële problemen bij de verbonden partij. Verbonden partijen voeren beleid uit dat de provincie ook (gedeeltelijk) zelf had kunnen uitvoeren. Provincie Fryslân gaat samenwerkingsrelaties met verbonden partijen aan indien de daarmee te bereiken bijdrage in realisering van beleidsdoelstellingen voor de provincie op zelfstandige basis meer middelen had gevergd, of meer risico’s met zich had gebracht, of niet mogelijk was geweest. De provincie draagt verantwoordelijkheid voor het bereiken van de doelstellingen die worden beoogd door het aangaan van de samenwerking met verbonden partijen. Sinds 005 maakt het beleid ten aanzien van de verbonden partijen in het kader van het risicomanagement daarom deel uit van de planning en controlcyclus. De provincie zal in dat verband periodiek evalueren of de verbonden partijen nog in voldoende mate bijdragen aan de realisatie van de provinciale doelstellingen. Risicobeheer Uit intern onderzoek is gebleken dat de financiële risico’s in veel gevallen vrijwel gelijk zijn aan de omvang van het directe financiële belang. In bepaalde gevallen is er sprake van een potentieel financieel risico dat die omvang aanzienlijk kan overstijgen. In dat verband zijn met name te noemen de twee partijen die annex zijn met

163

stortplaatsen, te weten de Stichting Fonds Nazorg Stortplaatsen en de Stichting Nazorg Ouwsterhaule. Hoewel technische maatregelen zijn genomen om die risico’s zo veel mogelijk te beperken, kunnen calamiteiten nooit volledig worden uitgesloten. In beide gevallen is de provincie als deelnemer aansprakelijk voor een bepaald deel van de kosten die daaruit kunnen voortvloeien, indien de daarvoor getroffen financiële maatregelen (fondsvorming, risicoheffing) niet toereikend zijn. Het spreekt vanzelf dat dergelijke kosten niet op voorhand te becijferen zijn. Ook aan de inkomstenkant komt het voor dat het financiële ‘risico’ niet scherp te becijferen is. Dat geldt vooral voor dividenduitkeringen van partijen als de houdstermaatschappij Falcon en de NV Bank van de Nederlandse Gemeenten. Falcon De dividenduitkering van de houdstermaatschappij Falcon is, gegeven de omvang ervan, zo interessant dat daarvoor tot op heden een bedrag in de begroting als structureel dekkingsmiddel is opgenomen. Daarbij wordt voor de raming het voorzichtigheidsprincipe gehanteerd om het risico van tegenvallende dividendopbrengsten te beperken. Met het oog op waarderealisatie van de Nuon-aandelen die de provincie bezit is in 005 het project Falcon gestart. Door het oprichten van een houdstermaatschappij, het inbrengen van de Nuon-aandelen in deze houdstermaatschappij en het aantrekken van een lening keert de houdstermaatschappij jaarlijks een hoger dividend uit. De provincie Fryslân kan niet aansprakelijk worden gesteld voor deze lening, waardoor zij het bedrag dat ze ontvangt als dekkingsmiddel kan inzetten. De hoogte van het aan te trekken bedrag bepaalt u op voorstel van ons College. In 007 was dit nog niet aan de orde. De provincie bezit door het project Falcon nu indirect (via B.V. Houdstermaatschappij Falcon) de Nuon-aandelen en direct de B.V. Houdstermaatschappij Falcon-aandelen. Voor de balans van de provincie maakt dit geen verschil. Wat betreft bestuursbevoegdheden schrijft de Wet Dualisering Provinciebestuur (1 maart 003) voor dat deze ten aanzien van privaatrechtelijke rechtspersonen, zoals B.V. Houdstermaatschappij Falcon, zijn geconcentreerd bij Gedeputeerde Staten. Overzicht van verbonden partijen In onderstaand overzicht zijn de verbonden partijen van de provincie Fryslân weergegeven. Tussen haakjes staat bij rechtspersoon de naam van de gedeputeerde die namens de provincie lid is van het bestuur van de desbetreffende verbonden partij. Verbonden Partij

Programma

Rechtspersoon

Financieel belang in de VP

(GS-bestuurder)

(orde van grootte)

1. Falcon

Algemene

Nuon: NV

In 007 is het dividend over

De Nuon-aandelen zijn ondergebracht in

dekkings-

Falcon: BV

006 ontvangen door de pro-

(S.H. Galema)

vincie. Dit dividend wordt ver-

houdstermaatschappij “B.V. Houdstermaat- middelen schappij Falcon”. Deze houdstermaat-

werkt in de jaarrekening 007.

schappij is voor 100% in het bezit van de provincie.

Het indirecte aandeel van de

De provincie is dus indirect (via B.V. Houd-

vermogen van de deelneming

stermaatschappij Falcon) grootaandeel-

per 31-1-007: afgerond

houder in Nuon. De provincie heeft geen

€ 715 mln.

provincie Fryslân is het eigen

bevoegdheden die (direct) gericht zijn op publiek belang. Nuon keert dividend uit aan Falcon.

164

Verbonden Partij

Programma

Rechtspersoon

Financieel belang in de VP

(GS-bestuurder)

(orde van grootte) • Bijdrage 007

2. IPO (Interprovinciaal Overleg)

Bestuur en

Vereniging

Gezamenlijke belangenbehartiging van

Veiligheid

(S.H. Galema)

provincies in algemene overheidsaangele-

Begroot: € 513.000 Besteed: € 536.000

genheden. In het Bestuursakkoord zijn uitspraken gedaan over zichtbaarheid en aanwezigheid van de provincie. Op landelijk niveau heeft het IPO daarbij een nadrukkelijke rol. 3. SNN (Samenwerkingsverband Noord – Bestuur en Nederland)

Veiligheid

GR (GS)

Stimulering van de economische ontwikke-

• Bijdrage 007 Begroot: € 585.000 Besteed: € 569.000

ling (i.c. het inlopen van achterstanden), onder meer door behartiging van de economisch belangen van het Noorden. Het publieke belang dat hiermee nagestreefd wordt, is ‘werkgelegenheid en welvaart’. 4. HNP (Huis van de Nederlandse

• Jaarlijkse bijdrage circa

Bestuur en

Vereniging/ INPA

Veiligheid

[volgens Belgisch

€ 19.500 (via bijdrage in

Huisvesting in Brussel ter verdediging van

recht]

de Begroting SNN).

de Europese belangen van de Nederlandse

(S.H. Galema)

Provinciën)

provincies (via het IPO). 5. BANN (v/h Bestuursacademie Noord - (Restant werkNederland)

geversverplich-

GR (-)

• Aflopende verplichting (< € 10.000).

(Voorheen: voorzien in opleidingen voor

ting opgeheven

functionarissen lagere overheden)

GR)

6. NOM (Noordelijke Ontwikkelings-

Economie,

NV

• Bijdrage circa € 150.000.

recreatie en

(S.H. Galema)

• Fryslân bezit 0,01% van de

maatschappij) (Groningen) De reden van participatie sinds de zeventi-

aandelen NOM.

toerisme

ger jaren in de NOM is terug te voeren op afspraken die met het Rijk zijn gemaakt over de economische ontwikkeling van Noord-Nederland. Het publieke belang dat Fryslân met haar participatie in de NOM beoogt is het bevorderen van de concurrentiepositie van Noord-Nederland en daarbinnen van Fryslân. 7. Netwerk Friesland

Economie,

Het gaat om het aantrekken en het houden recreatie en van bedrijven in Fryslân. Gezamenlijke

Stichting (S.H. Galema)

• Bijdrage circa € 80.000 uit het SEB.

toerisme

acquisitie door provincie en gemeenten is gestart in 001. Bundeling van werkzaamheden vergroot de kans op een goed resultaat. Het publieke belang dat hiermee wordt nagestreefd is het behouden en vergroten van werkgelegenheid en inkomen.

165

Verbonden Partij

Programma

Rechtspersoon

Financieel belang in de VP

(GS-bestuurder)

(orde van grootte) • Deelnemersbijdrage 007 van

8. Marrekrite

Economie,

GR

‘De Marrekrite’ bestaat sinds 1957, en is

recreatie en

(J. A. de Vries)

een gemeenschappelijke regeling van de

toerisme

Fryslân € 433.640 (+ € 64.988 bijdrage in baggerfonds, dit

Provincie Fryslân en 1 Friese gemeenten,

draagt bij in de kosten voor

met als doel het Friese waterland recreatief/

het op diepte houden van

toeristisch zo goed mogelijk te laten func-

recreatievaarwegen die niet in

tioneren, daarbij rekening houdend met de

beheer en onderhoud zijn bij

belangen van landschap en natuur. Zowel

de provincie Fryslân).

een recreatief als een economisch publiek belang: goede watersportvoorzieningen en werkgelegenheid. Vanaf de oprichting is het maken van aanlegvoorzieningen in het buitengebied en dus ook het beheer en onderhoud ervan nog steeds de hoofdactiviteit. Om die taak naar behoren uit te voeren werkt “De Marrekrite” nauw samen met provinciale en gemeentelijke diensten, maar ook met natuurbeschermingsorganisaties. 9. Ontwikkelingsmaatschappij Westergo Economie, (Harlingen) De provincie participeert in de ontwikke-

CV/BV

• Investering ca. € 800.000

recreatie en

Galema lid van

• Lening ca. € 567.5

toerisme

Raad van

lingsmaatschappij Westergo CV/BV vanwege

Commissarissen.

het versterken van de Friese economie en het stimuleren van de werkgelegenheid door het realiseren van een nieuwe zeehaven te Harlingen. Het publieke belang betreft de economische structuurversterking en de daarmee gepaard gaande verbetering van de werkgelegenheid binnen de regio. 10. Tresoar

Cultuur, taal en GR

Het doel is te zorgen voor een goed voor-

onderwijs

(J. A. de Vries)

Milieu

Stichting

• Bijdrage ca. € ,8 mln.

zieningenpatroon van historische documentatiecentra in een optimale samenwerking. Dat er een openbaar lichaam is dat de collecties en archiefbescheiden beheert, die aanwezig zijn in de rijksarchieven bewaarplaats in Fryslân, de provinciale bibliotheek en het FLMD. 11. Nazorg Ouwsterhaule De provincie Fryslân heeft als partij afval gestort op de voormalige stortplaats Ouwsterhaule. Alle partijen die afval heb-

• Initiële storting ca. € 0,78 mln. (i.e. 6% van nazorgkapitaal) • 6% van onvoorziene

ben geleverd, en/of de stortplaats hebben

uitgaven, indien deze zich

beheerd, participeren in de stichting nazorg

voor zouden doen.

Ouwsterhaule. Het publieke belang dat daarmee gediend is, betreft het voorkomen van ongewenste milieueffecten van de voormalige stortplaats.

166

(ambtelijk)

Verbonden Partij 12. Fonds Nazorg Stortplaatsen

Programma Milieu

De betrokkenheid van de provincie vloeit

Rechtspersoon

Financieel belang in de VP

(GS-bestuurder)

(orde van grootte)

‘Fonds’

• Geen jaarlijkse provinciale

(bij Wet) (GS)

bijdrage.

voort uit de Wet Milieubeheer. Het Nazorgfonds Stortplaatsen is een ‘spaarpot’ waaruit de kosten van nazorg van relatief jonge stortplaatsen worden gedekt. Deze nazorg beoogt te voorkomen dat het publieke belang wordt geschaad door milieuvervuiling als gevolg van gebrek aan onderhoud aan en tijdig vervangen van voorzieningen van overgedragen (gesloten) stortplaatsen. 13. LMA (Landelijk Meldpunt Afvalstoffen) Milieu

Stichting

Op grond van de Wet milieubeheer is per 1

(P. Adema in

januari 005 de meldplicht van afvalstoffen

Raad van

geregeld in het ‘Besluit melden bedrijfs-

Toezicht)

• Bijdrage in 007 was € 1.056 • Bijdrage in 008 wordt € 37.311

afvalstoffen en gevaarlijke afvalstoffen’. Het LMA beheert de centrale database (AMICE) voor het vastleggen van meldgegevens van bedrijven die bedrijfs- en/of gevaarlijke afvalstoffen ontvangen. In het convenant Melden bedrijfs- en gevaarlijke afvalstoffen, dat op 5 oktober 005 in de Staatscourant is gepubliceerd, zijn de afspraken vastgelegd die gemaakt zijn tussen de Minister van VROM, de provincies en het LMA. Fryslân is één van die provincies. Het openbaar belang is dat afvalstoffen op een verantwoorde wijze worden afgevoerd/verwerkt. 14. Zonebeheer Friesland

Milieu

In het kader van de Wet Geluidshinder zijn

GR (P. Adema)

door de provincie en gemeenten een groot

• Kosten: In 007 is voor een bedrag van circa € 63.000 besteed. Dit bedrag is nagenoeg

aantal bedrijventerreinen ‘gezoneerd’.

gelijk aan het dienstjaar 006.

Aanvragen van bedrijven die zich daar willen

De verwachting is dat vanaf

vestigen (of bij wijzigingen of revisie) dienen

008 het structureel in de

te worden getoetst aan de eisen waaraan

begroting opgenomen budget

op grond van de zonering voldaan moet

van € 33.000 met € 14.000

worden. De meest voor de hand liggende

dient te worden verhoogd.

vorm waarin deze toetsing met bijbehoren-

Een voorstel hieromtrent is bij

de ‘geluidsboekhouding’ voor Fryslân is te

de vaststelling van de begro-

organiseren, is onderbrenging in de GR.

ting 008 gehonoreerd.

Het publieke belang dat hiermee wordt gediend is de kwaliteit van het Friese milieu op het onderdeel geluidshinder. 15. Beheersorgaan provincie Fryslân – Waterschap Friesland De bestaansreden is de wederzijdse behoefte bij provincie en Waterschap om de onderlinge samenwerking op het gebied

Verkeer en Vervoer

GR

• Financiële omvang ca. € 4 mln.: * circa € ,0 mln. provincie → waterschap * circa € ,0 mln. waterschap → provincie

van droge en natte infrastructuur, van 1993

167

Verbonden Partij

Programma

Rechtspersoon

Financieel belang in de VP

(GS-bestuurder)

(orde van grootte)

16. BNG (Bank Nederlandse Gemeenten) Algemene dek-

NV

• Dividenduitkering 007:

De BNG is bank van en voor overheden en

(S.H. Galema)

tot 1998 geregeld in een tijdelijke samenwerkingsovereenkomst, voort te zetten in de vorm van een Gemeenschappelijke Regeling. Publiek belang: Een goed –en tegen zo laag mogelijke kosten– beheerde droge en natte infrastructuur van Fryslân ten behoeve van de Friese samenleving voor eigen gebruik en gebruik door anderen. kingsmiddelen

instellingen voor het maatschappelijke

€ 134.000, en een extra dividenduitkering van € 675.000.

belang. Ze beoogt met gespecialiseerde

• Waarde provincie Fryslân in

financiële dienstverlening tegen zo laag

eigen vermogen van de

mogelijke kosten bij te dragen aan maat-

deelneming per 31-1-006:

schappelijke voorzieningen voor de burgers.

€ 3,4 mln.

17. NWB (Nederlandse Waterschapsbank) Algemene dek-

NV

De Nederlandse Waterschapsbank N.V. richt kingsmiddelen

(S.H. Galema)

zich met haar diensten exclusief op de publieke sector. Zij financiert van oudsher

• Dividenduitkering 007 circa € 33.600 en een extra dividenduitkering van € 10.600. • Waarde provincie Fryslân in

waterschappen, maar ook gemeenten

het eigen vermogen van de

en provincies, en aan overheid gelieerde

deelneming per 31-1-006:

instellingen.

€ 1,8 mln.

GR: Gemeenschappelijke regeling CV: Commanditaire vennootschap

4.7 Paragraaf 6 – Grondbeleid Inleiding De paragraaf grondbeleid bespreekt het grondbeleid van de provincie in relatie tot de wijze waarop wordt getracht de doelstellingen, zoals opgenomen in het Programmaplan, te realiseren. Via grondbeleid kan een nadere invulling aan de uitvoering van beleidsvoornemens worden gegeven. Transparantie in het beleid is daarbij van belang vanwege de risico’s die met grondexploitatie gepaard kunnen gaan. Onder grondbeleid wordt in dit verband verstaan: het innemen van een positie in verwerving en/of bezit van gronden ten behoeve van wegenaanleg, waterwerken, bedrijventerreinen, baggerdepots en dergelijke, ook indien grondpositie wordt ingenomen door middel van publiek-private samenwerkingsvormen. Relaties met de doelstelling van de programma’s (het programmaplan), bestaan alleen met Programma  (Verkeer en Vervoer). Het grondbeleid van de provincie De provincie voert tot nu toe geen actief grondbeleid. In 007 hebben de Staten de notitie “nei provinsjaal grûnbelied” vastgesteld. Deze notitie richt zich op een actief provinciaal grondbeleid en wordt specifiek gekoppeld aan een ontwikkelingsgerichte wijze van werken met integrale gebiedsontwikkeling in stedelijke en landelijke gebieden. Door verschillende functies te koppelen in een gebied en zo te komen tot integrale gebiedsontwikkeling worden meervoudige opgaven gehaald en kunnen moeilijk financierbare ontwikkelingen tot stand komen. In 008 wordt uitvoering gegeven aan dit beleid.

168

Voor zover Provinciale Waterstaat gronden nodig heeft voor realisatie van haar doelstellingen, wordt er geen actieve grondpolitiek gevoerd. De provincie is terughoudend in haar grondaankopen. Er is sprake van een passieve grondpolitiek. Dit betekent dat gronden in principe pas aangekocht worden zodra de desbetreffende projecten – veelal op het vlak van de wegen en waterwegen – zich in de fase van het definitief ontwerp bevinden. Op deze wijze worden de financiële risico’s geminimaliseerd. De verwervingskosten van gronden maken onderdeel uit van de investeringen en worden op die wijze geactiveerd op de balans en wor-den vervolgens afgeschreven conform de daarvoor geldende afschrijvingstermijnen. Van het afstoten van gronden dan wel het exploiteren van gronden is derhalve geen sprake. Dit passieve grondaankoopbeleid wordt al ruim 10 jaar toegepast en is geaccordeerd door uw Staten. Ook in het verslagjaar 007 is deze algemene beleidslijn aangehouden. In het geval dat specifieke situaties nopen tot afwijking van deze gedragslijn, wordt dit specifiek ter besluitvorming voorgelegd en bestuurlijk geaccordeerd. De grondvoorraad van de provincie: • Naast de ondergronden van de gebouwen, wegen en vaarwegen met overhoeken, oeverstroken, kades en dergelijke is de provincie eigenaresse van ca. 0 ‘slapende’ en in gebruik zijnde gronddepots (in totaal ca. 175 hectare). Bij vraag naar grond kunnen de slapende depots weer worden leeggehaald en eventueel aangevuld. • De provincie heeft de eigendom van ongeveer 4,7 hectare grond aan de Follegasloot waarvoor de vergunningsprocedure voor aanleg van het gronddepot nog moet worden gestart. • Het voormalige depot aan de Langewyk zal binnenkort worden verkocht. • In 003 is bij Garyp in de ruilverkaveling Garyp – Sumar 1 hectare aangekocht t.b.v. de eventuele rondweg om Garyp. Met behulp van ruilverkaveling zullen deze gronden wor-den aangewend voor deze rondweg. • In 004 is in verband met de Noordwesttangent een boerderij met ruim 47 hectare weiland aangekocht. De niet benodigde gebouwen en gronden zijn inmiddels verkocht / uitgeruild. De opbrengsten zijn teruggevloeid naar het project. • De in 004 bij Donkerbroek aangekochte boerderij is inmiddels in gebruik als kantoor en infocentrum voor de opwaardering van de N381 • Voorts is de provincie in het bezit van 19 hectare grasland. Deze gronden zijn niet te verkopen omdat zij behoren tot provinciale infrastructurele projecten of zijn daar zodanig mee verweven dat verkoop niet gewenst is. Het betreft hier oeverstroken, kades, dijken, overhoeken, waarvan ruim 8 hectare functionele agrarische grond. Een klein deel hiervan is verkregen uit ruilverkavelingen voor nog aan te leggen wegenprojecten. • Van de totale lengte van provinciale oevers, kades, kanaaldijken, overhoeken, gronddepots en weilanden is ca. 180 hectare in gebruik gegeven aan derden. De totale opbrengst hiervan bedraagt ongeveer € 3.000 per jaar. Het betreft veelal een goedkope vorm van onderhoud; de percelen leveren weinig op, maar er zijn nagenoeg ook geen kosten. Tevens wordt er nog “water” verhuurd voor ongeveer € 14.000.

4.8 Paragraaf 7 - Bedrijfsvoering 1. Inleiding In onze nota Bedrijfsvoering Lytser en Better is aangegeven hoe de provinciale organisatie in de periode 007010 wil werken. Deze periode markeert de overgang via de Tijdelijke Huisvesting naar de Nieuwbouw en uw opdracht om vanaf 010 jaarlijks € 10 miljoen op de bedrijfsvoering te bezuinigen. Bovendien ontwikkelen provinciale taken zich in samenhang met de maatschappelijke omgeving van waaruit het provinciale bestuur opereert. Deze paragraaf beschrijft hoe in 007 inhoud is gegeven aan Lytser en Better, zodat de provinciale organisatie voorbereid is op al deze ontwikkelingen.

169

2. Organisatieontwikkeling Schitterende Organisatie Onder het concept “schitterende organisatie” wordt verstaan dat we werken aan de drie volgende pijlers: • Inspirerende leidinggevenden • Klantgericht denken ‘werken in een dynamische omgeving’ • Efficiënt en effectief De nadruk heeft afgelopen jaar vooral op de derde pijler gelegen: efficiënt en effectief met een koppeling naar klantgericht werken. De € 10 miljoen bezuinigingstaakstelling op de bedrijfsvoering is opgepakt als een kans om nóg efficiënter en effectiever te gaan werken. Door het gebruik van leanmanagement zijn afgelopen jaar zo’n 15 afdelingen binnen het project Stjerrewurk aan de slag geweest met het verbeteren van hun eigen werkprocessen in “Proces innovatie teams (Pit).” Dit levert een structurele bijdrage aan de € 10 miljoen efficiencytaakstelling. De uitkomsten van de Pit’s zijn organisatiebreed inzetbaar. Verderop in deze paragraaf gaan wij nader in op de realisatie van de efficiencytaakstelling op de bedrijfsvoering. Naast de activiteiten in het kader van efficiënt en effectief zijn er in 007 verschillende activiteiten georganiseerd om onze leidinggevenden te inspireren en scherp te houden. Er is een pilot met intervisie gedaan. Deze pilot zal in 008 omgezet worden in een definitief project. Ook zijn managementmiddagen georganiseerd om van gedachten te wisselen over actuele onderwerpen uit de organisatie, zoals innovatief werken en integriteit. Personeelsformatie gedaald Als gevolg van de efficiencytaakstelling (€ 10 miljoen in 010) wordt er een stringent vacaturebeleid gevoerd. Tot 010 worden in principe nieuwe vacatures niet structureel, maar tijdelijk ingevuld. Daarnaast wordt interne mobiliteit gestimuleerd en vacatures zoveel mogelijk intern ingevuld. De personeelsformatie is ultimo 007 gedaald van 873 fte (31-1-006) naar 86 fte (zie ook verderop in deze paragraaf onder het kopje Ontwikkeling formatie en bezetting). Deze daling is met name het gevolg van het in 007 ingezette beleid met betrekking tot de bezuinigingsronde, natuurlijke uitstroom vanwege prépensionering en het niet vervullen van een aantal vacatures. Aan de andere kant wordt deze daling gedeeltelijk gecompenseerd door inzet voor nieuw beleid en door middelen van derden die wij ontvangen voor de inzet van personeel. De voorbereidingen voor een systematische aanpak van personeelsplanning zijn afgerond. In 008 wordt een nieuw systeem voor formatie en bezetting ingevoerd, gekoppeld aan een personeelsplanningsysteem, waarin in- en uitstroom voor de middellange termijn wordt weergegeven. Tevens heeft een Pit-team in het kader van Stjerrewurk in 007 een nieuwe aanpak voor formatiebeheer ontwikkeld. Vanaf februari 008 is dit operationeel. Inhuur externe adviseurs Eerder is beleid ontwikkeld om te komen tot beheersing van de inhuur van externe adviseurs. In een separate paragraaf over inhuur van externe adviseurs (§ 8) wordt hierover gerapporteerd. De rapportage laat zien dat de inhuur derden in 007 € 3,4 miljoen lager is dan in 006. Ziekteverzuim en gezondheidsmanagement Het ziekteverzuimpercentage is in 007 opnieuw gedaald ten opzichte van het jaar 006. Was het percentage in 006 5,06%, in 007 was het 4,7%. Het streven is erop gericht in 008 de eerder afgesproken norm van 4,4% te behalen. Er wordt een actief gezondheidsbeleid gevoerd om dit doel te halen. In 007 is een beleidsnotitie gezondheidsmanagement vastgesteld. Centraal in deze notitie staat het belang van preventie en de cruciale rol voor leidinggevenden op dit gebied. Er zijn in 007 regelmatig gezondheidsbevorderende activiteiten georganiseerd (wandelen, schaatsen, hardlopen etc.). Ook is er een gezondheidsmarkt georganiseerd met voorlichting over gezondheid en werk.

170

Dienstverleningsconcept - Medewerkertevredenheid In 007 heeft een onderzoek naar medewerkertevredenheid plaatsgevonden. De provincie heeft een score van 75% tevredenheid behaald. Ten opzichte van andere provincies is dit 6% hoger. De resultaten worden per afdeling, sector en op organisatieniveau (MT) besproken. Elk niveau formuleert de belangrijkste aandachtspunten en benoemt actiepunten. Ook worden de resultaten meegenomen in de Risico Inventarisatie en Evaluatie. Integriteit In 007 is gestart met de nadere invulling van een totaalbenadering van integriteit. De “harde” regelgeving wordt verder ingevuld en er wordt een actieplan ontwikkeld om integri-teitbeleving in de provinciale cultuur in te bedden. Vooral over dit aspect is externe expertise ingeschakeld. Deelonderwerpen die ter hand worden genomen, zijn: • Aanpassing van de gedragscode; • Invulling van een periodiek onderzoek naar kwetsbare handelingen in de organisatie. Daarmee ook het actueel houden van het zicht op kwetsbare functies en het actueel houden van maatregelen ter voorkoming van integriteitinbreuken bij kwetsbare functies; • Herijking van lijst met functies waarvoor een Verklaring van goed gedrag nodig is; • Invulling van de door GS aan te wijzen ambtenaren die moeten melden of zij financiële belangen hebben die conflicteren met de rol die zij vervullen bij de provincie. • Herijking positie vertrouwenspersoon integriteit. Organisatiewijziging – Financiële functie (Van nu naar nieuw) In 006 is de nota “Van nu naar nieuw” voor een verbetering van de financiële functie vastgesteld. Doel hiervan was de kwaliteit van de financiële functie te verbeteren en deze effectiever en efficiënter vorm te geven. In 007 is het personele traject doorlopen. Het merendeel van de ca. 60 medewerkers is geplaatst in hun nieuwe functie. Ook voor de 4 personen die niet zijn geplaatst, is een passende functie gevonden. Daarnaast zijn medio 007 vier nieuwe leidinggevenden aangesteld. Het plaatsingsproces is met een positieve uitkomst geëvalueerd. Met de vernieuwing van de financiële functie vindt de control op grote projecten (voornamelijk infrastructurele projecten en Bouwurk) centraal plaats. De control op de beleids- en bedrijfsvoering van het eigen beleidsveld blijft de primaire verantwoordelijkheid van de afdelingen zelf. De centrale afdeling Financiën en Planning en Control heeft daarbij een ondersteunende, een regisserende en toetsende rol. De afdeling Concerncontrol richt zich sinds medio 007 vanuit een onafhankelijke positie op de integrale beoordeling van de bedrijfs- en beleidsvoering en vooral op de onderlinge samenhang daarin. Met de reorganisatie van

171

de financiële functie beschikt de provincie niet meer over een provinciale accountant voor het afgeven van accountantsverklaringen o.a. voor verantwoordingen aan ministeries en voor het SNN. Deze werkzaamheden zijn gefaseerd uitbesteed aan externe accountantsbureaus. Naast deze rolveranderingen is in 007 een start gemaakt met het inhoudelijke traject van het implementatieplan. Onderwerpen die hierbij o.a. in 007 aan de orde zijn gekomen en een vervolg krijgen in 008, zijn: - Optimalisatie van de managementinformatie (o.a. planning- en rapportageïnstrumentarium aansluiten op sturingsbehoeften, mogelijkheden om het planning & control-proces meer ‘lean’ te maken en gerichtheid op een sterkere sturing op uitvoering) - Verbeteren van de financiële informatievoorziening door een eenduidiger administratie; - Een nieuw systeem voor het projectenbeheer. Dit beheerssysteem gaat in eerste instantie ingezet worden bij de financiële beheersing van infrastructurele projecten. - Verbetering van werkprocessen door diverse initiatieven. Zo is in het leantraject “factuurafhandeling” bekeken in welke mate het digitaliseren van facturen bijdraagt aan het efficiënter maken van de organisatie. De implementatie hiervan zal in 008 plaatsvinden. Organisatiewijziging - Provinciale Waterstaat Door het voortdurend streven om de organisatie in lijn te houden met maatschappelijke ontwikkelingen en om de interne doelmatigheid te verhogen, is met ingang van 1 januari 007 een nieuwe organisatiestructuur binnen de sector Provinciale Waterstaat ingegaan. Deze nieuwe structuur bestaat uit de afdelingen Nieuwe Werken, Beheer & Onderhoud (integratie van 3 districten), Voorbereiding & Toezicht, Nautische Zaken en Verkeer & Vervoer. Tevens is in 007 gewerkt aan de verdere verbetering van de doelmatigheid door deelname aan een tweetal Pit-trajecten. Inkoop In 007 zijn door de Centrale Inkoop diverse initiatieven genomen om tot efficiency en verbetering van de inkoop te komen. De organisatie weet inmiddels de weg naar inkoop goed te vinden voor advies en ondersteuning, waardoor de capaciteit van inkoop een aandachtspunt is geworden. Op hoofdlijnen richten de inkoopverbeteringen zich op drie clusters van activiteiten: beleid, uitvoering en control.

In relatie tot beleid is in 007 gewerkt aan het ontwikkelen, implementeren en evalueren van het inkoop- en aanbestedingsbeleid, het ontwikkelen van een centraal contractenregister en contractbeheer, het opstellen van een inkoopjaarplan (kalender) en het vormen van aanbestedingsteams. Ook de implementatie van duurzaam inkopen is hierbij een belangrijk onderwerp. Richting de toekomst zullen bij de uitvoering steeds meer duurzaamheidscriteria gehanteerd worden, zodat de provincie in 015 haar ambitie voor 100% duurzaam inkopen kan waarmaken.

17

Bij uitvoering wordt onderscheid gemaakt naar tactische en operationele inkoop. Activiteiten op het gebied van tactische inkoop zijn onder andere het uitvoeren van Europese aanbestedingen en het maken van kostenanalyses geweest. De inzet van inkoop blijkt zowel op tactisch als op operationeel gebied succesvol, gezien de gerealiseerde besparingen op nieuwe afgesloten contracten. Daarnaast vormt de uniforme werkwijze een waarborg voor de naleving van de van toepassing zijnde regelgeving, waardoor juridische risico’s voor de organisatie worden geminimaliseerd. Het mes snijdt dus aan twee kanten. Voor control valt te denken aan het toetsen op naleving van wet- en regelgeving (Europese aanbestedingsregels), het provinciaal inkoop- en aanbestedingsbeleid en de mandaatregeling. Deze taak wordt door inkoop in samenwerking met collega-afdelingen zoals FP&C, BFT en Concerncontrol ingevuld. Control is ook het toetsen op de gebruikmaking van provinciebrede (raam)contracten en het opstellen en verspreiden van managementinformatie op inkoopgebied. In 007 is met behulp van de PIT aanpak veel informatie in kaart gebracht en is gestart met verbetering van het proces voor bestellen en factuurafhandeling. Enerzijds door het terugdringen van het aantal facturen en leveranciers, anderzijds door het proces voor afhandeling te vereenvoudigen (minder parafen). Risicomanagement De laatste jaren hebben we met centrale coördinatie de nodige energie gestoken in het verbeteren van het risicomanagement. Wij willen namelijk dat er op alle niveaus in de organisatie continue risicomanagement wordt bedreven, zodat we telkens een goed beeld hebben van de risico’s en de maatregelen die zijn getroffen om deze te beheersen en zonodig tijdig aanvullende maatregelen te kunnen treffen. Daarvoor gebruiken we de reguliere P&C-instrumenten en meer specifiek projectplanningen en bijbehorende voortgangsrapportages. Het risicomanagement staat soms op gespannen voet met andere uitgangspunten uit ons bedrijfsvoeringsconcept, waarin medewerkers worden gestimuleerd om flexibel te zijn, hun nek uit te steken en vlot te werken. Medewerkers en management gaan daar creatief, maar vooral welbewust mee om. In 007 is door verdergaande kwantificering van risico’s de basis gelegd voor een betere onderbouwing van het weerstandsvermogen van de provincie. Zie hiervoor de paragraaf weerstandsvermogen. In 007 is weer een Internal Control Statement opgesteld voor de Directie om meer inzicht te krijgen in de mate waarin onze organisatie in control is en in staat is haar doelen te realiseren. Dit instrument is tot stand gekomen op basis van de beschikbare P&C-instrumenten, de resultaten van de organisatiebrede risicoanalyse, interne audits en andere interne bronnen. De directie heeft naar aanleiding daarvan acties uitgezet om daar waar dat nodig geacht wordt verbeteringen door te voeren. De planning & voortgangsbewaking van de acties vindt plaats via de reguliere P&Cinstrumenten. Onderzoeken rechtmatigheid, doeltreffendheid en doelmatigheid De provincie Fryslân streeft er naar om rechtmatig, doelmatig en doeltreffend te handelen bij alle activiteiten die zij ontplooit. In de door Provinciale Staten vastgestelde financiële verordeningen (artikel 16, 17 en 17a, Provinciewet) is het belang van onafhankelijke toetsing van de organisatie verankerd en is geregeld dat Gedeputeerde Staten verplicht onderzoek uitvoeren naar rechtmatigheid, doelmatigheid en doeltreffendheid van de uitwerking van de beleidsprogramma’s door de provinciale organisatie. De jaarplanning van deze onderzoeken wordt aan de hand van een Onderzoeksplan door ons college vastgesteld. Het Onderzoeksplan wordt primair uitgevoerd door de onafhankelijke afdeling Concerncontrol die daarbij afstemming pleegt met de meest betrokken deskundige afdelingen (onder andere op het gebied van juridische control en beleidscontrol). Sinds 007 vinden de onderzoeken op een steeds meer proactieve wijze plaats. Reden hier-van is dat risico’s tijdig onderkend worden en eventueel bijsturing van bedrijfsvoerings- en beleidsprocessen tijdig plaats kan vinden. De resultaten van gehouden onderzoeken uit het Onderzoeksplan en de resultaten van de reguliere control worden door de externe accountant mede gebruikt voor het opstellen van de Managementletter en het Rapport

173

van Bevindingen over de controle van de jaarrekening voor de afgifte van een verklaring van getrouwheid en rechtmatigheid. In 007 zijn o.a. uitgevoerd c.q. beoordeeld: 1. Strategische projecten waar de provincie gezien omvang en complexiteit een meer dan gemiddeld risico loopt, te weten: • Bouwurk (nieuwbouw en tijdelijke huisvesting, inclusief de rapportages in het kader van de reguliere control) • Het project “De Centrale As” • Project aquaducten (Jeltesloot, Woudsend en Galamadammen) • Fries Meren Project (1e en e fase) • ILG/FYLG . Onderzoeken op het gebied van de bedrijfsvoering: • Toetsen rechtmatigheid processen (w.o. Misbruik en Oneigenlijk gebruik); • Betaalverkeer • Centralisatie subsidies • Reiskosten 3. Overige • Beleidseffectmeting De finale (bestuurlijke) afronding van enkele van deze onderzoeken vindt plaats in het begin van 008. Zolang de strategische projecten niet zijn afgerond, zullen deze ook de volgende jaren onderwerp zijn van onderzoek c.q. monitoring. Normenkader rechtmatigheid Om eenduidigheid in interpretatie te krijgen in het sinds 004 geldende rechtmatigheidcriterium is door het Platform Rechtmatigheid Provincies en Gemeenten (PRPG) een “Kadernota Rechtmatigheid“ uitgebracht (herzien per 15 oktober 007). In deze kadernota is de visie van het PRPG ten aanzien van de accountantsverklaring over rechtmatigheid weergegeven. De kadernota moet worden gezien als een zwaarwegend advies, waardoor er alleen gemotiveerd van mag worden afgeweken. Volgens de kadernota moeten Gedeputeerde Staten een normenkader ter kennisgeving aanbieden aan Provinciale Staten. Het geactualiseerde normenkader rechtmatigheid over 007 van de provincie Fryslân is afgestemd met de externe accountant, besproken in het Breed Audit Overleg (BAO) van 30 januari 008 en vervolgens ter kennisname aan u aangeboden. Rechtmatigheidcontrole en -oordeel Sinds de jaarrekening 004 beoordeelt de accountant, naast het oordeel over de getrouwheid, ook de rechtmatigheid: handelt de provincie in overeenstemming met relevante wet- en regelgeving in het verslagjaar? Over de jaren 004 t/m 006 heeft de externe accountant in zijn verklaring bij de jaarrekening van de Provincie Fryslân ieder jaar een goedkeurende verklaring gegeven over de rechtmatigheid. Ook voor 007 heeft de toets op de rechtmatigheid geleid tot een verklaring met goedkeurende strekking door de externe accountant. Single Information Single Audit (SISA) Op voorstel van de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijkrelaties (BZK) heeft de ministerraad in 006 ingestemd met de algemene maatregel van bestuur over de invoering van Single Information Single Audit (SISA) voor specifieke uitkeringen. Het doel van SISA is dat provincies (en ook gemeenten) voortaan minder en slechts op één moment verantwoordingsinformatie hoeven te verstrekken aan het Rijk over specifieke uitkeringen. Er wordt aangesloten bij de reguliere jaarrekening van de provincie (zie bijlage 6.9 van de Jaarrekening 007). In de accountantscontrole bij de jaarrekening moet de controle op deze bijlage meegenomen worden. De maatregel heeft daarmee belangrijke gevolgen voor de accountantscontrole over de jaarrekening, waaronder een vervroeging van het proces van verantwoording voor de specifieke uitkeringen.

174

Deze regeling is voor het eerst toegepast op de jaarrekening 006. Ging het in 006 nog om een zestal specifieke uitkeringen, met ingang van 007 is dit uitgebreid tot vrijwel alle specifieke uitkeringen aan de provincie (voor de provincie Fryslân betroffen dit in 007 zestien uitkeringen). Bestuurlijk is overeengekomen dat de provincies SISA ook zullen toepassen in de relatie tussen gemeente en provincie (SISA Medeoverheden). Deze nieuwe methodiek is in de provincie Fryslân met terugwerkende kracht tot 005 van toepassing op de ISV regeling, dit in overeen-stemming met de landelijk gemaakte afspraken. Vanaf 008 wordt deze toepassing verbreed. De impact van deze verbreding op de werkprocessen is op dit moment nog niet duidelijk. Boekenonderzoek door Belastingdienst Op 4 april 006 is de belastingdienst gestart met het boekenonderzoek betreffende de omzetbelasting en de loonbelasting over de jaren 001 t/m 005. Op 17 september 007 is het defi-nitieve controlerapport van de belastingdienst ontvangen. De door de provincie gevoerde administratie is voor alle onderzoeksjaren goedgekeurd. Op basis van de steekproef heeft geen correctie plaatsgevonden. De controle op specifieke onderwerpen heeft een beperkt aantal correcties tot gevolg gehad.

3 Informatievoorziening Informatievoorziening en Automatisering In 007 is in samenwerking met Gemeente Leeuwarden een project gestart om de toename van capaciteitsvragen voor digitale opslag op te vangen. Nadruk is gelegd op uitwijk, inwijk en het veiligstellen van data bij uitval van informatiesystemen. Naast de functionele aspecten levert dit project efficiency en een verdergaande samenwerking op in overheidsland. Het onderwerp informatiebeveiliging is in 007 verder op de kaart gezet. Er is aansluiting bij informatiebeleid en daarmee verankering binnen grote programma’s/projecten. Daarnaast zijn er operationele maatregelen genomen om de toegang van buitenaf tot het netwerk en gege-vensbestanden te beveiligen tegen kwaadwillende personen, virussen etc. Door de introductie van Webmail heeft iedere provinciale medewerker overal ter wereld toegang tot de mail en agenda. De ICT-beheerkosten en werkzaamheden zijn in 007 transparant gemaakt door het uitbesteden van operationeel beheer. Afdeling Informatie & Automatisering groeit hiermee naar een regievoerende organisatie die zich beter kan concentreren op de klant, mede-overheden, kostenbesparingen, samenwerkingen en het initiëren van projecten. e-Lân: informatiebeleid 2007-2011 e-Lân, Informatiebeleidsplan 007-011

Programma

Programma

Programma

Programma

Programma

vergunningverlening

handhaving

subsidieverlening

informatielevering en

bedrijfsvoering

informatiedeling

175

In het beleidsplan “e-Lân, Ynformaasjebeliedsplan Provinsje Fryslân 007-011”, dat in oktober 007 behandeld is in de commissie Boarger en Mienskip, zijn ambities, resultaten, strategie en organisatie uitgewerkt. Duidelijk is dat informatiebeleid meer is dan alleen digitalisering. Maar duidelijk is ook dat digitalisering van grote invloed wordt en al is op informatiebeleid. De aanpak in het plan gaat uit van de vraagkant van de beleidssectoren. Er worden vanuit de beleidssectoren vijf productgroepen benoemd als prioritair, namelijk 1) vergunningverlening, ) handhaving, 3) subsidies, 4) informatie (levering en voorziening) en 5) bedrijfsvoering. In de projectstructuur is met een programmamanager gestart met de uitwerking van het plan. In het kader van Informatiebeleid speelt de digitale hoogtekaart een rol. De Actuele Hoogtekaart Nederland (AHN) is een gedetailleerd, nauwkeurig en actueel landelijk digitaal hoogtebestand. De AHN past goed binnen het door de provincie geformuleerde informatiebeleid. Het is een landelijke de facto standaard, waarvan (her)gebruik gewenst is. Daarnaast draagt gebruik van de AHN bij aan uitwisseling en samenwerking met ketenpartners, waarnaar in het informatiebeleid wordt gestreefd. Actualisering is zeer wenselijk, want de 1e versie van de AHN voor Fryslân is gebaseerd op gegevens uit 1999. Daarbij komt dat de techniek om de AHN te maken verder is ontwikkeld. De nieuwe AHN zal nauwkeuriger hoogtegegevens en een veel groter detailniveau kennen. Het nieuwe bestand zal in 008/009 beschikbaar komen. Het is wenselijk dat deze aangepaste versie ook door de provincie wordt aangeschaft. Voortgang project eDocs In 007 is fase 1 van project eDocs afgerond. De doelstelling van fase 1 was het realiseren van een digitaal archief. Alle inkomende en uitgaande correspondentie van de provincie wordt opgenomen in het digitale archief. Een groot deel van de dossiers zijn onafhankelijk van tijd en plaats digitaal beschikbaar, zodat medewerkers snel en efficiënt over de juiste informatie kunnen beschikken. Doel van fase  is het daadwerkelijk digitaliseren van de processen zodat processen ook digitaal afgehandeld kunnen worden. Voor de start van fase  van het project is er besloten om het project te temporiseren. Hiervoor is gekozen om de oorspronkelijke uitgangspunten van het project te heroverwegen. Een belangrijke factor in dit geheel is de nieuwe ontwikkelingen in de techniek en het denken over digitale werkprocessen. Ook is het noodzakelijk om aan te sluiten bij het “Integraal Informatiebeleid” van de provincie. Het adviesbureau Doxis heeft een onderzoek uitgevoerd naar project eDocs en geadviseerd de uitgangspunten, ambities en aanpak van het vervolg van project eDocs te heroverwegen. Op basis van dit advies is er besloten fase  van project eDocs niet in de voorgestelde vorm uit te voeren. De verdere digitalisering bij de provincie wordt ondergebracht bij “Integraal Informatiebeleid”. Onderdeel van het “Integraal Informatiebeleid” is het implementeren van workflowmanagement. De verdere digitalisering van het archief zal in dit traject verder vorm gegeven worden.

4 Huisvesting Tijdelijke huisvesting Het jaar 007 stond in het teken van de inhuizing van de provinciale medewerkers in de tijdelijke provinciale panden Stêdsicht en Spoarsicht aan de Snekertrekweg. Tot halverwege het jaar hebben er afrondende werkzaamheden plaatsgevonden en zijn er bouwkundige aanpassingen uitgevoerd. Het klimaatsysteem in Spoarsicht bleef een aandachtspunt. Het huidige systeem voldoet onvoldoende aan de wensen en eisen van de gebruikers en de gestelde arbo-normen. Het 8 jaar oude klimaatsysteem is tijdens het project tijdelijke huisvesting aangepast en uitgebreid en in het eerste kwartaal van 007 verder ingeregeld. Omdat een deel van de klachten van de medewerkers bleven, is er door een onafhankelijke partij een onderzoek gedaan. De uitkomsten van dit onderzoek zullen in 008 een vervolg krijgen.

176

Op 9 en 30 mei 007 hebben Gedeputeerde Staten via de “Rapportage rekening en verantwoording tijdelijke huisvesting provincie Fryslân” verantwoording afgelegd over de realisatie van de tijdelijke huisvesting. In deze laatstgenoemde rapportage is aangegeven dat er ongeveer € 186.000 aan budget zou resteren voor de realisatie van de tijdelijke huisvesting. Tevens is in de rapportage aangegeven dat de bedrijfsvoeringskosten op dat moment niet toegerekend waren. Na het verschijnen van de rapportage over de tijdelijke huisvesting heeft nog een beperkt aantal boekingen plaatsgevonden, waaronder de bedrijfsvoeringkosten met overhead en de accountantskosten, met name hierdoor is een overschrijding van € 1.000 ontstaan. Het investeringskrediet is in december 007 afgesloten in de administratie. Innovatief kantoorconcept Op dit moment werken circa 300 medewerkers innovatief. Met alle betrokkenen wordt dit concept geëvalueerd. De centrale vragen zijn: • Wat kunnen we leren van de ervaringen over de werking van het innovatieve kantoorconcept? Deze ervaringen worden meegenomen in het Programma van Eisen voor de inrichting van de nieuwbouw. Dit programma wordt 1 juli 008 overgedragen aan de interieurarchitect. • Welke verbeteringen zijn in de huidige situatie nog nodig? Op diverse afdelingen zijn knelpunten geconstateerd met betrekking tot innovatief werken. Door middel van herinrichting en hernieuwde afspraken wordt ernaar gestreefd dit zoveel mogelijk te verhelpen. Nieuwbouw Op  juni 005 hebben uw Staten groen licht gegeven voor de uitvoering van de vernieuwbouw van het Provinsjehûs aan de Tweebaksmarkt. Naar aanleiding hiervan is op  februari de niet-openbare Europese aanbestedingsprocedure gestart voor de realisatie van het nieuwe Provinsjehûs, inclusief de ontwikkeling en exploitatie van de parkeervoorziening, waarbij het Hege Hûs ten behoeve van de parkeervoorziening in eigendom wordt overgedragen aan de aannemer. Het door het ontwerpteam ontwikkelde definitief ontwerp van het Provinsjehûs is getoetst aan het programma van eisen. Op 11 september 007 hebben Gedeputeerde Staten ingestemd met het definitief ontwerp en de eisen die worden gesteld aan de parkeervoorziening. Tevens heeft in de loop van 007 de afgifte van een groot aantal vergunningen ten behoeve van de vernieuwbouw Provinsjehûs plaatsgevonden, waaronder de eerste fase bouwvergunning, de sloopvergunning, de lozingsvergunning en de grondwatervergunning. Op 6 november 007 hebben Gedeputeerde Staten besloten de aanbesteding te beëindigen. De aanleiding hiervoor was dat de drie geselecteerde aannemers zich één voor één hadden teruggetrokken uit de aanbesteding. De aannemers gaven aan dat realisatie niet mogelijk was binnen de gestelde voorwaarden. Daarna heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de omstandigheden die geleid hebben tot de beëindiging en zijn voorstellen ontwikkeld voor een nieuwe aanbesteding van het Provinsjehûs, nu los van de parkeervoorziening. Het parkeerprogramma wordt heroverwogen in het kader van nieuw mobiliteitsbeleid. Reserve Vernieuwbouw Jaarlijks wordt het saldo van aan huisvesting gerelateerde budgetten in de reserve (ver)Nieuwbouw gestort. Eind 007 bedraagt de stand van de reserve (ver)nieuwbouw afgerond € ,4 mln. In de reguliere rapportages wordt u over de actuele stand en de verwachte prognose van de reserve op de hoogte gehouden.

5 Bezuiniging bedrijfsvoering € 10 miljoen in 2010 Algemeen In juni 005 (behandeling Kadernota Begroting 006) heeft u besloten tot een structurele bezuiniging op de bedrijfsvoering van € 10 miljoen per 010. In de Kaderbrief, opmaat naar Begroting 007 is deze bezuiniging verkend aan de hand van 3 scenario’s. Ons College kwam tot de conclusie dat het mogelijk is om € 6,5 miljoen te besparen. Uit het debat over de Kaderbrief op 19 april 006 bleek dat u de uitgangspunten van ons College

177

vooralsnog niet deelden. Bij motie is verzocht met een voorstel/notitie te komen tot een invulling van de aanvullende € 3,5 miljoen bezuiniging op de bedrijfsvoering (formatie), waarbij drie verschillende opties zijn uitgewerkt. Deze opties zijn uitgewerkt in een separate notitie Bezuiniging op Bedrijfsvoering (september 006) die met uw Staten zijn besproken. U heeft (nogmaals) vastgesteld, dat het totale over de jaren opgebouwde bedrag van € 10 miljoen als taakstelling wordt verwerkt in de Begroting 007. U ondersteunt de vernieuwde bedrijfsvoeringsaanpak met een scherpere focus op effectiviteit en efficiency van de processen en de daarbij behorende inzet van per-sonele capaciteit. Uitgangspunt voor de bezuiniging blijft: geen gedwongen ontslagen. Realisatie 2007 De totale bezuiniging op de bedrijfsvoering bedraagt € 10 miljoen structureel per 010. In 006 is een taakstellend bedrag ingeboekt van € 3.50.000. Onderstaand volgt een overzicht hoe een en ander tot dusverre is verwerkt in de begroting.

Taakstelling:

007

008

009

010

3.583

4.63

5.643

6.500

1.160

.30

3.480

Bedragen x € 1.000 Verdeling € 6,5 miljoen Verdeling € 3,5 miljoen Totaal

3.583

5.792

7.963

10.000

Concrete invulling:

007

008

009

010

Bedragen x € 1.000 Taakstelling

3.583

5.79

7.963

10.000

Structureel ingevuld

3.034

3.681

4.659

5.54

Tijdelijk ingevuld

549

108

33



Totaal ingevuld

3.583

3.790

4.692

5.546

0

2.002

3.271

4.454

Resteert/nog in te vullen

Van de € 10 miljoen bezuiniging is reeds € 5,5 miljoen structureel ingevuld, er resteert nog € 4,5 miljoen. Met het inboeken van € 5,5 miljoen zijn 70 fte’s gemoeid. Deze invulling is al verwerkt in onderstaand formatieoverzicht. Ontwikkeling formatie en bezetting Ontwikkeling (in fte)

01-01-007

31-1-007

763

757

-6

Formatie tijdelijk

81

105

+4

Totaal formatie

844

862

+18

Waarvan bezet

8

801

-1



61

39

Formatie vast

Waarvan vacatureruimte

Verschil

De efficiency invulling door middel van formatie bedraagt in totaliteit 70 fte. Tot en met 007 is 33,3 fte structureel ingeleverd. De resterende 36,7 fte wordt in de jaren na 007 ingevuld. Aangezien deze formatie de komende jaren als eindig moet worden beschouwd, is de vaste formatie met deze 70 fte omgezet naar tijdelijke formatie. In 007 is er veel energie gestoken om de personeelsformatie en -bezetting met elkaar in overeenstemming te brengen. Dit heeft er onder andere toe geleid dat er uitbreiding van formatie heeft plaatsgevonden die gedekt wordt door bijdragen van derden. Deze formatie is van tijdelijke aard.

178

Overigens is de formatie per 31 december 006 uit het jaarverslag 006 niet gelijk aan de formatie per 1 januari 007 zoals hierboven gepresenteerd. Dit heeft te maken met het feit dat tijdelijke formatie is beëindigd per 31 december 006 of dat formatie per 1 januari 007 is ingeleverd voor efficiency. Tot slot merken we op dat in de formatie rekening is gehouden met 30 fte brug- en sluiswachters. Deze formatie wordt ingezet gedurende het vaarseizoen. Op de aangegeven peildata 1 januari en 31 december werden deze niet bezet. Dit verklaart voor het grootste deel de vacatureruimte. Per 1 januari was er minder vacatureruimte omdat toen de formatie met dekking uit bijdragen van derden nog niet in de begroting was opgenomen.

6 Kosten bedrijfsvoering Begroot Bedragen x € 1.000

Besteed

Saldo

% besteding

007

007

Lasten Structurele budgetten

5.086

5.69

-183

104%

Tijdelijke budgetten eindig 007

141

134

7

95%

Tijdelijke budgetten overig

360

360

0

100%

Reserves via kostenplaats

1.838

1.87

550

96%

Apparaatskosten

14.96

11.587

.709

81%

Totaal lasten

32.721

29.638

3.083

91%

Baten Structurele budgetten

1.37

80

436

65%

Tijdelijke budgetten eindig 007

36

36

0

100%

Tijdelijke budgetten overig

40

40

0

100%

Reserves via kostenplaats

6.546

5.996

550

92%

Totaal baten

7.859

6.873

986

87%

24.862

22.765

2.097

92%

Saldo bedrijfsvoeringskostenplaats

Toelichting Hieronder gaan we in op de grootste afwijkingen ten opzichte van de begroting 007. Structurele budgetten Aan de lastenkant heeft er een overbesteding plaatsgevonden op budgetten voor FPU-bijdrage provincie (€ 0,5 miljoen). Daarnaast kent het budget voor werkgelegenheidsmaatregelen een overbesteding (€ 0,5 miljoen), doordat er veel gebruikt gemaakt wordt van de regelingen voor ouderschaps- en seniorenverlof. Zowel de FPUregeling als de werkgelegenheidsmaatregelen zijn de komende jaren aflopende regelingen, omdat ze fasegewijs overgaan in de levensloopregeling. Van de levensloopregeling is in 007 nog niet veel gebruik gemaakt, waardoor een onderbesteding van € 0,9 miljoen is ontstaan. In 008 wordt de financiële kant van genoemde regelingen nader bekeken. Op het budget voor kinderopvang is een onderbesteding van € 140.000 ontstaan, doordat de kosten verantwoord zijn onder de post salariskosten. Daardoor is de onderbesteding op apparaatskosten lager. Ten slotte zijn niet alle kapitaallasten tot besteding gekomen (€ 0,4 miljoen), omdat er nog geïnvesteerd wordt voor een aantal projecten. Aan de batenkant is in de begroting al rekening gehouden met een stelpost onderbesteding op apparaatskosten (€ 908.000).

179

Bij het project “Milieutekort Ecologische Hoofd Structuur” is € 150.000 meer binnen gekomen dan begroot als verrekening van de overbestedingen in voorgaande jaren binnen dit project. Ook zijn er voor enkele onderwerpen meer uitgaven gedaan dan begroot, maar daarentegen zijn er ook meer inkomsten binnengekomen dan begroot voor deze onderwerpen. Het gaat hierbij om accountantscontroles voor het SNN en werken voor derden door de sector Stêd en Lân (o.a. woningmarktonderzoek 007). Tijdelijke budgetten overig Bij het invoeren van de projectenmodule is vertraging opgetreden, doordat de oplevering van de koppeling met het financiële systeem uitloopt in de tijd. Het budget wordt doorgeschoven naar 008. Reserves via bedrijfsvoeringskostenplaats De reserve ver-/nieuwbouw wordt o.a. gevuld door het saldo van de huisvestingsgerelateerde bedrijfsvoeringsbudgetten. Hierna volgen de grootste afwijkingen op deze huisvestingsgerelateerde bedrijfsvoeringsbudgetten. Aan de lastenkant was er in de begroting 007 vanuit gegaan dat de kosten voor de locatie Tweebaksmarkt, het Wite Hûs en het Hege Hûs nihil zouden zijn. In de praktijk blijkt echter dat er wel degelijk kosten moesten worden gemaakt. Het in stand houden en de realisatie van antikraakhuisvesting geeft extra kosten op het gebied van beveiliging, schoonmaak, onderhoud en energie, waardoor een overbesteding van € 36.000 is ontstaan. Ook is het voor de locatie Snekertrekweg in 007 noodzakelijk geweest om aanpassingen en vervangingen te doen aan technische installaties en mechanische delen. Voor een deel ingegeven door de gebruiker (verhuizingen, aanpassingen gebouw), voor een ander deel ingegeven door technische problemen (klimaat-, waterleiding-, en liftinstallatie). De overbesteding op de onderhoudsbudgetten van de voormalige huisvesting kan gedekt worden vanuit de onderbesteding op de onderhoudsbudgetten van de huidige huisvesting. Het saldo van alle onderhoudsbudgetten tezamen is daardoor nihil. Daarnaast is er een overschrijding ontstaan op de budgetten voor het project Tijdelijke Huisvesting. Zoals eerder in deze paragraaf benoemd, ligt de oorzaak in het feit dat er nog bedrijfsvoeringkosten incl. overhead en accountkosten voor de rapportage tijdelijke huisvesting toegerekend zijn. De budgetten voor Informatie & Automatisering (I&A) zijn met € 188.000 overschreden. Na het afsluiten van de boeken is gebleken dat ongeveer de helft van deze overbesteding ten laste van het de investeringskredieten gebracht had moeten worden. Dit wordt in 008 gecorrigeerd. Het resterende deel van de overschrijding is veroorzaakt door aanloopkosten op I&A-gebied bij de locatie Snekertrekweg en sterk gestegen prijzen. Tenslotte is er een overbesteding van € 0,1 miljoen op de budgetten voor repro/vormgeving als gevolg van hogere leasekosten voor de nieuwe repromachine. De onderbesteding in deze categorie is vooral ontstaan doordat de sloop van de locaties Tweebaksmarkt en Hege Hûs nog niet is begonnen. Hierdoor zijn de sloopkosten ten bedrage van € 1, miljoen niet besteed. Ook is de afschrijving van de panden aan de Snekertrekweg in 007 lager dan begroot, doordat de boekwaarde op 1 januari lager was dan begroot. In 007 zijn er nog facturen binnengekomen die de boekwaarde verhoogd hebben. In 008 en 009 wordt deze verhoging van de boekwaarde afgeschreven, waardoor de kapitaallasten dan hoger zullen zijn. Apparaatskosten Er is organisatiebreed voor 96% tijdgeschreven in 007. De afwijking wordt grotendeels veroorzaakt door vacatureruimte en overige redenen (ziekte e.d.).

180

Investeringen:

Boekwaarde van

Vermeer-

Vermin-

Boekwaarde van

de investeringen

deringen

deringen

de investeringen

Bedragen x € 1.000

per 1-1-007

Afgerekende werken

11.897

.405

0

14.30

Opgeleverde werken

360

189

0

549

Onderhanden werken Totaal

per 31-1-007

.457

.140

0

4.597

14.714

4.735

0

19.449

Bij de afgerekende werken betreft het met name de tijdelijke huisvesting EKP-gebouw (€ 13.400.000). De overige werken zijn kleine investeringsprojecten binnen de bedrijfsvoering zoals vervolg Server Based Computing (SBC) en vervanging dienstauto’s districten. Het opgeleverde werk is de investering Edocs. Bij de onderhanden werken betreft het vooral het project nieuwbouw provinciehuis (€ 3.670.000), de aanschaf van een projectenmodule (€ 318.000) en de vervanging SAN (€ 6.000).

4.9 Paragraaf 8 – Inhuur externe adviseurs In deze paragraaf gaan wij in op het inhuren van derden voor het uitvoeren van werkzaamheden in opdracht van de provincie Fryslân dat heeft plaatsgevonden in 007. Inleiding Allereerst behandelen wij in deze paragraaf de gehanteerde definities. Vervolgens gaan wij in op de besteding in 007, waarbij de verschillende categorieën van inhuur van derden aan bod komen. Tot slot bespreken wij de ontwikkelingen van inhuur van derden binnen de provincie Fryslân in 007. Definities Onder het inhuren van derden verstaan wij: het uitvoeren van werkzaamheden in opdracht van de provincie Fryslân door het tegen betaling inzetten van personele capaciteit en deskundigheid. De kosten van het inhuren van derden zijn gespecificeerd in de volgende categorieën: • inhuur van extra capaciteit • inhuur van kennis • inhuur van vervangingscapaciteit Extra capaciteit Deze inhuur is de inhuur ten behoeve van extra - of piekwerkzaamheden. Kennis Het inhuren van kennis vindt plaats als benodigde kennis niet in de organisatie aanwezig is. Vervangingscapaciteit Vervangingscapaciteit is inhuur bij ziekte, zwangerschap, vacatures en andere afwezigheid.

181

Bestedingen in het afgelopen jaar Hieronder worden de kosten van het inhuren van derden per programma en per categorie weergegeven. Daarna gaan we in op de bestedingen. Inhuur Bedragen x € 1.000

Extra capaciteit

Kennis

Totale Vervangings-

besteding

capaciteit Bedrijfsvoering

1.16

.476

4.06

Programma 1

30

3

0

53

Programma 

.130

1.010

0

3.140

Programma 3

0

48

0

48

Programma 4

171

355

0

56

Programma 5

0

40

0

40

Programma 6

651

1.5

0

.173

Programma 7

0

0

0

0

Programma 8

63

140

0

04

Programma 9

0

4

0

4

Programma 10

0

6

0

6

4.171

6.045

4.206

14.423

Totalen

7.808

Het bedrag dat in 007 in totaal is uitgegeven aan het inhuren van derden bedraagt € 14,4 miljoen. Hoewel wij in de begroting van 007 geen (absolute) daling van de uitgaven aan inhuur van derden hadden verwacht, is er toch € 3,4 miljoen minder uitgegeven dan in 006, toen er € 17,8 miljoen besteed werd. Deze daling is binnen alle programma’s terug te vinden, maar voor het grootste deel toe te schrijven aan het Fries Meren Project. Dit project bevond zich in 006 in de voorbereidingsfase, waarbij veel gebruik gemaakt is van derden voor o.a. de behandeling van de kompasaanvragen en het opstellen van het plan van aanpak e fase. In 007 was voor de uitvoeringsfase van het project minder inzet van derden nodig. De totale besteding van €14,4 miljoen vertegenwoordigt een stijging van € 0,1 miljoen ten opzichte van de e Bestuursrapportage 007. In de verklaring van de grootste posten is echter niet veel veranderd. Hierna volgen deze grootste posten, gespecificeerd naar categorie: Inhuur van extra capaciteit Inhuur van extra capaciteit heeft in 007 voornamelijk plaatsgevonden bij: • projecten binnen de bedrijfsvoering (eDocs € 0,5 miljoen en Informatie & Automatisering € 0,4 miljoen) • wegenprojecten (€ 1,35 miljoen, waaronder Centrale As en A7) • onderhoud vaarwegen (€ 0,5 miljoen) • majeure projecten (€ 0,4 miljoen Fries Meren Project incl. Staande Mast Route, € 0,1 mil-joen aquaducten en € 0,1 miljoen spoorbruggen) Inhuur van kennis Inhuur van kennis vindt vooral plaats bij projecten binnen de bedrijfsvoering (€ 1,5 miljoen Bouwurk en € 0,5 miljoen Informatie & Automatisering). Ook bij de majeure projecten vindt inhuur van kennis plaats (€ 0,7 miljoen Friese Meren Project en € 0,3 miljoen convenanten). Daarnaast wordt kennis ingehuurd bij Rijksweg A7 (€ 0,14 miljoen), Centrale As (€ 0,13 miljoen), openbaar vervoer (€ 0,16 miljoen) en overige wegenprojecten (in totaal € 0,34 miljoen). Inhuur van vervangingscapaciteit Het inhuren van vervangingscapaciteit binnen de bedrijfsvoering (€ 4,1 miljoen) heeft betrekking op uitzendkrachten en interimmanagement vanwege vacatures, ziekte en/of zwangerschapsverlof. Van dit bedrag is in 007 € 1,6 miljoen uitgegeven aan het inhuren van brug- en sluiswachters. In afwachting van

18

de afstandsbediening worden vacatures ingevuld met uitzendkrachten, met uitzondering van bemensing van de sluizen bij de grootscheepsvaarwateren. Ten aanzien van interimmanagement valt te melden dat er begin 007 nog kosten gemaakt zijn voor het inhuren van interimmanagers, maar dat er vanaf halverwege oktober geen gebruik meer gemaakt is van interimmanagement. Ontwikkelingen in 2007 Het beheersen van de uitgaven aan het inhuren van derden heeft in de organisatie de volle aandacht. Beoogd wordt een kritische en bewuste blik. Daartoe is in 005 beleid opgesteld. Het uitgangspunt van dit beleid is: zo min mogelijk externe inhuur, alleen dan wanneer er geen andere optie te realiseren is, of wanneer er expliciete behoefte is aan een onafhankelijk (dat wil zeggen niet-ambtelijk) oordeel. Het is dus ‘Nee, tenzij’. Halverwege 006 is door de dienst een quick scan uitgevoerd op het inhuren van derden. Hieruit is naar voren gekomen dat de nadruk meer dient te liggen op centrale regie en meer controlemechanismen. Daarom is er met ingang van 007 gestart met het maandelijks rapporteren aan het Management Team over de besteding aan het inhuren van derden. In deze rapportage wordt ook een koppeling gemaakt met informatie over de formatie en de bezetting. Hiermee komt de centrale regie tot uiting. Als uitvloeisel hiervan wordt vanaf 007 een onderscheid gemaakt in de categorieën inhuur van extra capaciteit, inhuur van kennis en inhuur van vervangingscapaciteit. Het doel hiervan is om een beter inzicht te krijgen in de bestedingen aan het inhuren van derden, zodat eenduidig en eenvoudiger gerapporteerd kan worden.

4.10 Paragraaf 9 – Handhaving In 007 hebben wij de lijn van consequent en stringent handhaven, zoals vastgelegd in de nota ‘Provinciale handhaving in Fryslân, beleidsvisie en aanpak’, onverminderd voortgezet. Iedere geconstateerde overtreding heeft een passend vervolg gekregen, variërend van een waarschuwing tot het opleggen van een dwangsom (15 maal bij Milieu) of een proces-verbaal (13 maal bij Nautische Zaken en 65 maal bij Landelijk Gebied). In 007 is het niet nodig geweest om bestuursdwangacties uit te voeren. Bij het uitvoeren van onze handhavingstaken hebben de prioriteiten vooral gelegen bij het beperken van veiligheidsen milieurisico’s. In onze Handhavinguitvoeringsrapportage 007, zullen wij hier nader op ingaan. Wij rapporteren in deze paragraaf over de beleidsmatige kaders (speerpunten). Naast de blijvende aandacht voor veiligheids- en milieurisico’s hebben wij voor 007 zes gezamenlijke speerpunten benoemd, nl. 1. de implementatie van het geactualiseerde gedoogbeleid; . het verder ontwikkelen van een probleemanalyse (per beleidsveld), als basis voor het jaarlijkse Handhavinguitvoeringsprogramma; 3. het terugdringen van overschrijding van wettelijke termijnen bij het afdoen van bezwaar-schriften en het afgeven van vergunningen, ontheffingen en beschikkingen. 4. het inhoud geven aan de versterkte toezichthoudende rol van de provincie op het gebied van professionalisering van de milieuhandhaving in Fryslân; 5. de implementatie van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht; 6. de actualisatie van de nota “Provinciale handhaving in Fryslân, beleidsvisie en aanpak”. In 007 hebben wij als volgt uitvoering gegeven aan deze speerpunten: Implementatie van het geactualiseerd gedoogbeleid Op 1 juni 006 is de notitie “Gedogen in Fryslân, kader voor het provinciaal gedoogbeleid” door Provinciale Staten vastgesteld. In de tweede helft van 006 is het nieuwe beleid vastgelegd in de werkprocessen en zijn standaard brieven ontwikkeld. Daarmee is de uitvoering van het beleid geborgd in de bestaande administratieve organisatie en het

183

kwaliteitszorgsysteem. In 007 heeft de nadruk gelegen op de implementatie in de praktijk. In 007 zijn 1 gedoogbeschikkingen afgegeven conform het nieuwe gedoogbeleid. Er is vooralsnog niet nodig het huidige gedoogbeleid aan te passen dan wel te actualiseren. Het verder ontwikkelen van een probleemanalyse (per beleidsveld) voor de directe handhavingtaken Het doel van een probleemanalyse is sturing te geven aan de handhavinginspanningen van de organisatie. De analyse betreft de essentiële problemen die de te handhaven doelgroepen kunnen veroorzaken, de mogelijke effecten van het niet-naleven van de gestelde regels en de kansen op overtredingen (het naleefgedrag). Groene handhaving Voor de groene handhaving is in 007 een start gemaakt met een notitie met daarin het beleid en de werkwijze van het toezicht op de natuurwetgeving. De werkwijze/strategie is gebaseerd op een probleemanalyse. Het ministerie van LNV heeft in 007 de Boswet, de Flora- en faunawet en de Natuurbeschermingswet geëvalueerd. Begin 008 zullen de resultaten van deze evaluatie bekend worden. Deze zullen, waar nodig, worden verwerkt in de provinciale handhavingnotitie groene wetten waarna deze in het eerste kwartaal van 008 wordt vastgesteld. Overige handhavingstaken Bij de afdelingen milieutoezicht en bodem is de bestaande probleemanalyse in 007 geactualiseerd. Voor de overige handhavende afdelingen is dit niet nodig geweest. Het terugdringen van overschrijding van wettelijke termijnen Voor de diverse beleidsvelden zijn in de Beleidsbegroting voor 007 streefpercentages vastgesteld. In onderstaande tabel is aangegeven welke percentages in 005 en 006 waren gerealiseerd, welke streefpercentages voor 007 zijn vastgesteld en welke percentages in 007 zijn gerealiseerd. Vergunning / ontheffing /

Percentage tijdig verleende vergunningen/ ontheffingen/beschikkingen

beschikking

Gerealiseerd

Gerealiseerd

Streefpercentage

Gerealiseerd 007

005

006

007*)

Beschikking op bezwaarschriften

34%

57%

> 95%

93%

Ontheffingen Flora- en Faunawet

-**)

> 95%

> 95%

> 95%

93%

95%

> 95%

> 95%

Wet milieubeheer

76%

84%

>70%

> 90%

Vergunningen Ontgrondingenwet

60%

78%

> 80%

> 80%

Verzoek handhavend op te treden

10%

33%

> 65%

0%

80%

89%

> 95%

8%

> 95%

> 95%

> 95%

> 95%

Verklaring van geen bezwaar voor vrijstelling bestemmingsplan (art. 19 WRO) Vergunningen/beschikkingen

Beschikkingen Wet bodembescherming Overige vergunningen/ontheffingen/ beschikkingen op het terrein van Landelijk Gebied, Verkeer en Vervoer, Water, Ruimte en Milieu

*) Omdat veelal sprake is van externe factoren, waar de provincie geen invloed op heeft, is het streven naar 100% tijdigheid niet realistisch. Dit geldt met name voor het afgeven van vergunningen in het kader van de Wet milieubeheer, Wet bodembescherming en de Ontgrondingenwet en bij het beschikken op handhavingverzoeken. Bij deze procedures komt het regelmatig voor dat een procedure wordt vertraagd omdat gewacht moet worden op het afronden van een bestemmingsplanprocedure, een advies van een (wettelijk) adviseur of de uitkomsten van een noodzakelijk (extern) milieukundig onderzoek. Uit landelijke rapportages blijkt dat dit probleem ook bij de andere provincies speelt. In het jaarverslag zal nadrukkelijk worden gerap-porteerd over de factoren die hebben geleid tot overschrijding van de wettelijke termijnen. Het uitgangspunt blijft dat dit bijzondere, nadrukkelijk te motiveren, gevallen moeten zijn; **) Tot 006 zijn de ontheffingen Flora- en Faunawet niet separaat gerapporteerd.

184

Bij het afdoen van vergunningaanvragen in het kader van de Wet milieubeheer en de Ontgrondingenwet zijn de streefpercentages wederom gehaald. Hier heeft het in 004 vastgestelde Plan van aanpak het gewenste resultaat opgeleverd. Het streefpercentage voor het afdoen van bezwaarschriften is vrijwel gehaald. In het jaar-verslag van de adviescommissie voor bezwaar- en beroepschriften en klachten wordt daar verder op ingegaan. Hoewel er bij de overige beleidsvelden een stijgende lijn is te zien in het percentage tijdige afdoening, zijn ondanks genomen maatregelen de streefpercentages niet op alle terreinen gehaald. Tengevolge van de complexiteit van de verzoeken om handhaving is vaak extra onderzoek nodig waarbij gebruik wordt gemaakt van specialisten op het gebied van geluid/geur en bodemonderzoek. Daarnaast moet er afstemming plaats vinden met andere bevoegde gezagen. De wettelijke uitvoeringstermijn bedroeg voor de onderhavige zaken slechts 6 weken. Omdat de gevolgen van een sanctiebeschikking goed gemotiveerd moeten worden afgewogen is het vaak ook nog nodig de huisadvocaat te raadplegen zodat alle relevantie informatie voldoende in kaart is gebracht. Alle vier verzoeken om handhaving waren dusdanig complex dat deze dan ook onmogelijk binnen zes weken konden worden afgedaan. Bij beschikkingen Wet Bodembescherming kon het streefpercentage niet worden gehaald. De afdeling heeft in 007 een visietraject gedaan en een deel van de afdeling heeft aan het provinciale Proces Innovatie Team (PIT) deelgenomen. Hiermee is een investering in het efficiënter maken van de vergunningverlening gedaan die waarschijnlijk vanaf 009 vruchten zal gaan afwerpen. Ook blijkt uit een monitoring van enkele jaren dat de hoeveelheid beschikkingsaanvragen sterk fluctueert, met grote pieken voor de zomer en kerst. Hierbij valt een parallel te trekken met de fluctuaties op de markt (“aannemerij” en adviesbureaus). Deze fluctuaties leveren soms problemen op voor wat betreft de tijdigheid. In onze Handhavinguitvoeringsrapportage 007 worden de gerealiseerde percentages in 007 per beleidsveld nader toegelicht en is aangegeven welke aanvullende maatregelen worden genomen. Het verder inhoud geven aan de versterkte regierol van de provincie, met name op het gebied van de professionalisering van de milieuhandhaving In 005 is de eindmeting van het professionaliseringsproject van de milieuhandhaving uitgevoerd. Hieruit is naar voren gekomen, dat een aantal gemeenten nog niet aan alle kwaliteitscriteria voldeden. Na bestuurlijk overleg tussen de provincie en de betrokken gemeenten en de nodige inspanningen van hun kant, voldeden zij medio september 006 wel aan alle criteria. De kwaliteitscriteria zijn nu opgenomen in de betreffende Amvb Kwaliteitseisen en de Wet milieubeheer is aangevuld met de zogenaamde Wet handhavingstructuur. Met de inwerkingtreding van de Wet handhavingsstructuur dient het college er op toe te zien dat de betrokken handhavingsorganisaties blijven voldoen aan de kwaliteitscriteria met betrekking tot de milieuhandhaving. Hoe wij die toetsende rol in Fryslân invullen, hebben wij aangegeven in de uitvoeringsnotitie toezichthoudende rol handhaving. Dit betekent dat wij jaarlijks een programma uitvoeren en een verslag van bevindingen opstellen en dat elke individuele organisatie een bestuurlijke reactie ontvangt over de resultaten van de toetsing. Bij eventuele tekortkomingen gaan we interveniëren. Het programma 007 is in uitvoering. In de loop van 008 worden de resultaten verwacht. Onder de coördinerende rol van de provincie valt ook het bestuurlijk overleg met de betrokken partijen. Doel hiervan is om met elkaar afspraken te maken over de doelmatige handhaving in Fryslân. In verband met andere bestuurlijke prioriteiten heeft in 007 geen bestuurlijk overleg plaatsgevonden.

185

Implementatie van de Wet algemene bepalingen omgevingsrecht (Wabo) In de Wabo worden tal van vergunningenstelsels op het gebied van de fysieke leefomgeving vervangen door één nieuwe: de omgevingsvergunning. Deze vereenvoudiging van de regelgeving vloeit voort uit het streven van het Kabinet Balkenende om het aantal regels te verminderen en de administratieve lasten voor het bedrijfsleven te verlichten. De oorspronkelijke planning was dat de Wabo op 1 januari 008 in werking zou treden. Het wetgevingstraject is echter vertraagd en VROM heeft besloten de invoering van de wet uit te stellen tot 1 januari 009. Op 11 december 007 heeft de Tweede Kamer ingestemd met het wetsvoorstel. In 007 is veel voorwerk verricht en nu maken we een omslag van denken naar doen. Het implementatieplan is geactualiseerd. Oorspronkelijke doelen en resultaten zijn zo nodig bijgesteld en concreet vertaald naar acties en producten die in tijdsgebonden werkplannen zijn opgenomen. In het nieuwe implementatieplan zijn ook de uitgangspunten voor het vervolg van de implementatie vastgelegd. Een belangrijk uitgangspunt is dat we de kennis en capaciteit voor nieuwe taken als gevolg van de Wabo, niet zelf in huis gaan halen. Wij hebben er in principe voor gekozen om de uitvoering van deze taken in eerste instantie daar te laten waar die nu ook worden uitgevoerd. Hierbij hebben wij een proefperiode van twee jaar voor ogen, waarna wordt bekeken of de wederzijdse ervaringen aanleiding geven om een andere keuze voor een uitvoeringsmodel te maken. De interne organisatie moet straks in staat zijn om één en ander goed te coördineren. In 007 is al besloten om hiertoe een Coördinatie Centrum Vergunningen in te richten. Dit zal in 008 verder worden uitgewerkt. Informatie Communicatie Technologie speelt hierbij een belangrijke rol. Bedrijven worden straks verplicht hun aanvraag digitaal in te dienen via de Landelijke Voorziening Omgevingsloket (LVO). De provincie zal de aanvraag dan digitaal moeten kunnen afhandelen. In 007 hebben we de consequenties hiervan in beeld gebracht en één en ander zal in 008 verder worden geïmplementeerd. De invoering van de Wabo en verdere deregulering hebben ingrijpende gevolgen voor de uitvoeringspraktijk van vergunningverlening en handhaving. Zaken als kritische massa (benodigde schaalgrootte voor de gewenste kwaliteit van vergunningverlening en handhaving) en het faciliteren van samenwerking in de uitvoering zijn hierbij voor ons belangrijke onderwerpen. Actualisatie van de nota “Provinciale handhaving in Fryslân, beleidsvisie en aanpak” In 007 is gebleken dat, ondermeer door de diverse landelijke beleidswijzigingen en verhoogde inspanningen voor de implementatie van de Wabo, de actualisatie van de van de nota “Provinciale handhaving in Fryslân, beleidsvisie en aanpak” is gestagneerd. Om uit deze impasse te komen is er in het najaar van 007 een nieuwe projectmanager aangewezen. De planning is er nu op gericht om de actualisatie in 008 verder op te pakken en eind 008 af te ronden. Omdat een aantal van de genoemde ontwikkelingen naar verwachting ook pas in de loop van 008 verder zullen zijn uitgekristalliseerd, sluit deze planning hier ook beter bij aan In ons handhavinguitvoeringsprogramma 008 zijn wij hier reeds op terug gekomen (vastgesteld door GS op 18 december 007).

186

4.11 Paragraaf 10 – Majeure Programma's en Projecten Met ingang van de Begroting 006 zijn de afzonderlijke majeure programma’s en projecten opgenomen in de beleidsprogramma’s. Bij het plaatsen in de beleidsprogramma’s van de onderscheiden majeure programma’s en projecten is de volgende verdeling toegepast: - Interregprojecten IIIA en B in Programma 1 Bestuur en veiligheid en overige Interregprojecten in Programma 4 Milieu; - Majeure Rijks- en provinciale infrastructuurprojecten worden geplaatst in Programma  Verkeer en vervoer; - POP-ICES in Programma 5 Landelijk gebied; - Kompasprojecten, Niet-doelstelling  projecten en Convenanten in Programma 6 Economie en recreatie en toerisme, thema 6.1 Concurrentiekracht; - Friese Merenprojecten eveneens in Programma 6, thema 6.4 Recreatie en Toerisme. Hiermee zijn deze projecten in de beleidsmatige context van het programmaplan geplaatst. De rapportages over de majeure programma’s en projecten vindt u terug in de betreffende beleidsprogramma’s.

187

5 Bijlagen 5.1 Overzicht subsidies A. Budgetsubsidies Thema

Onderwerp

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

bedragen x € 1.000

Verschillen 2007 +

-/-

Lasten x € 1.000

188

1.5

Sneek-week comité

4

5

5

4.1

Friese Milieufederatie

384

391

391

5.1

IVN consulentschap Fryslân

180

181

181

5.1

IVN district Fryslân

0





5.

It Fryske Gea

797

810

810

5.3

St. Landschapsbeheer Friesland

863

1

0

6.4

St. Fryslân Marketing

366

63

63

7.

St. Doarpswurk

546

564

564

7.

St. Sport Friesland

519

60

60

7.3

Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden

174

177

177

7.3

St. Partoer

.514

.555

.555

7.3

Solidair Friesland

15

16

16

7.3

Humanitas district Noord

14

14

14

7.3

Protestant Dienstencentrum Fryslân

8

9

9

7.3

COC Friesland

49

50

50

7.3

St. Equa

475

48

48

7.3

Centrum Tumba

15

154

154

7.4

Doven en slechthorenden

150

153

153

7.4

Telefonische Hulpdienst Friesland

179

181

168

7.4

Federatie van ouderverenigingen voor geestelijk gehandicapten

6

6

6

7.4

St. Tegearre op fakânsje

4

8

8

7.4

EHBO district Friesland

1

0

-1

7.4

Zorgbelang Fryslân

309

314

314

7.5

St. Friese Ouderenbonden

0

5

3

8.1

De Citadel jeugdtheater

8.1

Teaterselskip Tryater

8.1

St. Keunstwurk

8.1

St. Keunstwurk Frysk Jeugdorkest

8.1

Centrum voor Film in Friesland

8.3

Frysk Skipfeartmuseum

8.3

Natuurmuseum Fryslân

8.3

St. Het Fries Museum

8.3

St. De Kanselarij

8.3

Frysk Lânbou Museum

8.3

31

3

3

149

15

15

1.617

1.644

1.644

15

16

16

7

73

73

49

53

53

14

1 

519

544

563

19

.104

1.978

.140

16

13

17

17

85

181

181

Federatie Friese Musea en Oudheidskamers

17

19

19

8.4

St. Monumentenwacht

54

54

54

8.4

St. De Fryske Mole

107

109

109

8.4

St. Alde Fryske Tsjerken

111

113

113

Realisatie

Begroot

Realisatie

Verschillen

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

2007

2006

2007

2007

+

-/-

Baten x € 1.000

Verschillen 2007 +

-/-

Saldo x € 1.000

0

0

0

4

5

5

0

0

0

384

391

391

0

0

0

180

181

181

0

0

0

0





0

0

0

797

810

810

615

0

0

48

1

0

0

0

7

366

63

615

0

0

0

546

564

564

0

0

0

519

60

60

0

0

0

174

177

177

0

0

0

.514

.555

.555

0

0

0

15

16

16

0

0

0

14

14

14

0

0

0

8

9

9

0

0

0

49

50

50

0

0

0

475

48

48

0

0

0

15

154

154

0

0

0

150

153

153

0

0

0

179

181

168

0

0

0

6

6

6

0

0

0

4

8

8

0

0

0

1

0

-1

0

0

0

309

314

314

0

0

0

0

5

3

0

0

0

31

3

3

0

0

0

149

15

15

0

0

0

1.617

1.644

1.644

0

0

0

15

16

16

0

0

0

7

73

73

0

0

0

49

53

53

0

0

0

519

544

563

19

0

0

0

.104

1.978

.140

16

0

0

0

13

17

17

0

0

0

85

181

181

0

0

0

17

19

19

0

0

0

54

54

54

0

0

0

107

109

109

0

0

0

111

113

113

7

7

14

1 

189

A. Budgetsubsidies Thema

Onderwerp

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

bedragen x € 1.000

Verschillen 2007 +

-

Lasten x € 1.000 8.4

St. Steunpunt Monumentenzorg Fryslân

9

94

94

8.5

Bibliotheekservice Fryslân

3.84

3.339

3.339

8.5

Tresoar

.749

.794

.794

8.5

Anna Blamanhuis

5

5

5

8.6

AFUK Algemiene Fryske Underrjocht Kommisje

8.6

Omrop Fryslân

8.6

Cedin Fryske skoalleradio en TV

8.6

St. Stellingwarver Schrieversronte

8.6

St. Ons Bildt

8.6

St. It Fryske Boek

8.6 8.6

470

470

8.561

8.561

19

131

131

98

47

47

3

4

4

37

41

41

Fr. Literêr Tydskrift “De Moanne”

5

50

50

Frysk Literêr Tydskrift “Hjir”

9

9

9

8.6

St. Utjouwerij Frysk Toaniel

17

17

17

8.6

Europeesk Buro foar lytse talen

9

13

13

8.6

Ried fan de Fryske Beweging

18

18

18

8.6

Fryske Rie

4

4

4

8.6

IFAT

9

9

9

8.6

St.It Skriuwersboun

3

3

3

8.7

St. Bevrijdingsfestival Fryslân

6

6

6

8.9

Fryske Akademy

1.064

1.06

1.061

8.9

Cedin Frysk Bernetydskrift “Switsj”

15

15

15

8.9

Cedin Frysk Jongereintydskrift “Link”

15

15

15

9.

Prov. VAC Woningbouw Friesland

3

3

3

9.

Groepswonen voor ouderen





3

30.187

30.211

30.374

Totaal

190

464 8.505

1

1 18

182

Realisatie

Begroot

Realisatie

Verschillen

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

2007

2006

2007

2007

+

-

Baten x € 1.000

Verschillen 2007 +

-

Saldo x € 1.000

0

0

0

9

94

94

0

0

0

3.84

3.339

3.339

0

0

0

.749

.794

.794

0

0

0

5

5

5

0

0

0

464

470

470

0

0

0

8.505

8.561

8.561

0

0

0

19

131

131

0

0

0

98

47

47

0

0

0

3

4

4

0

0

0

37

41

41

0

0

0

5

50

50

0

0

0

9

9

9

0

0

0

17

17

17

0

0

0

9

13

13

0

0

0

18

18

18

0

0

0

4

4

4

0

0

0

9

9

9

0

0

0

3

3

3

0

0

0

6

6

6

0

0

0

1.064

1.06

1.061

0

0

0

15

15

15

0

0

0

15

15

15

0

0

0

3

3

3

0

0

0





3

615

0

7

29.572

30.211

30.367

7

1

1 25

182

191

B. Overige structurele subsidies Thema

Onderwerp

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

bedragen x € 1.000

Verschillen 2007 +

-/-

Lasten x € 1.000

19

1.1

Fraktievergoeding

184

181

150

3

1.1

Fraktie assistentie vergoeding

466

674

467

07

1.1

Fraktie assistentie

39

95

15

80

1.1

Rekenkamer

197

44

09

35

1.6

Bestuursacademie Noord-Nederland

4

9

5

4

1.8

Interwad

0

351

4

309

.4

Regio bekostiging

30.98

7.594

6.993

601

.4

Spoorlijnen

5.790

1.00

4.149

8.051

.4

ROCOV Regionaal Overleg Consumenten Openbaar Vervoer

14

15

17

.5

Brede doeluitkering verkeer en vervoer

5.80

8.63

3.696

.7

Eerste Nederlandse Fietsers Bond

1





3.

Muskusrattenbestrijding

.004

.100

.050

51

4.1

LMA Landelijk meldpunt Afvalstoffen

09



191

31

5.1

SEB Agrarische bedrijven

70

0

17

17

5.

Wytstirns It Fryske Gea

0

100

103

3

6.1

Participatie NOM

0

170

170

6.1

SEB Voorbereiding en onderzoek

10

08

107

6.1

Watertechnologie

148

158

174

16

6.

SEB Innovatieverbetering

96

516

551

35

6.

SEB Structuurversterking

177

493

488

5

6.

SEB Arbeidsmarkt

43

87

74

13

6.4

Bijdrage recreatieschap “De Marrekrite”

48

517

490

7

6.4

Verordening Recr. Toer. Fryslân projectontwikkeling/knelpunten

8

151

49

10

6.4

Federatie Friesland van Sportvisserij verenigingen

1

1

1

7.1

Nationaal jeugddebat en modern european parliament

4

5

5

7.

Breedtesportimpuls

183

195

113

7.

Koninklijke Nederlandse Kaats Bond

36

36

36

7.

Friese sporten

6

6

5

7.

Sportwisselprijs

0

4





7.

Evenementen op sportgebied

5

103

54

49

7.

Grootschalige sportevenementen

56

8

7

7.

Fries sporttalent

0

5

5

7.3

Bevordering diverse belangen

4

10

6

7.3

Ondersteuning Molukse gemeenschap

0

0

0

7.3

Budget Minderheden en Samenlevingsopbouw Fryslân

0

6

8

7.3

Noodhulp e helft 006

7.6

Geïndiceerde zorg / Jeugdzorg

8.1

Friese taal Rijk

8.1

Budget Taal en Cultuur

8.

Gerrit Brennerpriis

8.

Beeldende Kunst

8.

Nota beeldende kunst

8.4

Verordening Monumenten/ Cultuurhistorie

8.4

Centraal Noordelijk Archeologisch Depot

1 4.567

101

81 1

43 4 

3

4

10

6

36.446

38.671

41.861

3.190

65

74

61

1

470

506

476

30

5

1

7

5

9

9

8

10

6

66

78

381

374

341

3

1

39

4

39



Realisatie

Begroot

Realisatie

Verschillen

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

2007

2006

2007

2007

+

-/-

Baten x € 1.000

Verschillen 2007 +

-/-

Saldo x € 1.000

0

0

0

184

181

150

3

0

0

0

466

674

467

07

0

0

0

39

95

15

80

0

49

0

197

196

09

0

0

0

4

9

5

4

49

13

0

0

0

0

351

4

309

30.569

7.594

7.594

359

0

-601

601

5.790

1.00

1.00

0

0

-8.051

8.051

0

0

0

14

15

17

5.197

8.63

8.63

83

0

-4.567

0

0

0

1





0

0

0

.004

.100

.050

51

0

0

0

09



191

31

0

0

0

70

0

17

17

0

0

0

0

100

103

3

0

0

0

0

0

3

0

0

0

1 4.567

0

170

170

10

08

104

0

148

158

174

16

0

0

96

516

551

35

0

0

68

177

493

40

73

0

0

0

43

87

74

13

0

0

0

48

517

490

7

0

0

0

8

151

49

10

0

0

0

1

1

1

0

0

0

4

5

5

113

113

113

69

81

0

0

0

0

36

36

36

0

0

0

6

6

5

0

0

0

0

4





0

0

0

5

103

54

49

0

0

0

56

8

7

0

0

0

0

5

5

0

0

0

4

10

6

0

0

0

0

0

0

0

0

0

0

6

8

3

68

104

81 1

43 4 

0

0

0

36.446

39.54

41.400

0

0

0

65

74

61

1

0

0

0

470

506

476

30

1.858

3

4

10

6

0

-871

461

1.33

0

0

0

5

1

7

5

9

9

91

0

0

-9

9

0

0

0

6

66

78

0

0

0

381

374

341

3

0

0

0

39

4

39



1

193

B. Overige structurele subsidies Thema

Onderwerp

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

bedragen x € 1.000

Verschillen 2007 +

-/-

Lasten x € 1.000 8.4

Vakgroep archeologie RUG

33

34

33

8.4

Frysk Erfskip

61

6

61

1

8.5

Buma legaat

-6

0

-6

6

8.6

Fûns foar literêre en wittenskiplike prizen

8

6

7

19

8.6

Project Taaltaske/welkomstpakket

0

75

89

186

8.6

Tomke

3

5

3

3

8.7

Oerol Festival

0

9

0

9

8.9

Friese taal in het onderwijs

1.14

95

955

8.9

NHL/CHN

8

80

80

8.9

Friese taal Materiële instandhouding

11

65

65

8.9

Dairy Training Centre Oentsjerk

14

14

14

511

600

1.1

9.

Besluit locatiegebonden subsidies (BLS)

9.

Stads- en dorpsvernieuwing / Integrale Stedelijke Vernieuwing (ISV)

Totaal

194

3.630

4.546

90.568

101.942

1

4 1

4.864 91.218 14.890

5 318 4.169

Realisatie

Begroot

Realisatie

Verschillen

Realisatie

Begroot

Realisatie

2006

2007

2007

2007

2006

2007

2007

+

-/-

Baten x € 1.000

Verschillen 2007 +

-/-

Saldo x € 1.000

0

0

0

33

34

33

1

0

0

0

61

6

61

1

0

0

0

-6

0

-6

6

0

0

0

8

6

7

19

0

0

0

0

75

89

186

0

0

0

3

5

3

3

0

0

0

0

9

0

9

0

0

0

1.14

95

955

0

0

0

8

80

80

0

0

0

11

65

65

0

0

0

14

14

14

511

600

600

0

0

5

5

1.6

318

3.630

3.638

3.638

82.548

92.291

94.170

49

1.929

0

908

8.019

9.651

4 1

-2.952 14.925 2.324

195

5.2 Begrippenlijst Accountantsverklaring Schriftelijke mededeling van de accountant waarin deze een oordeel geeft over de getrouwheid van de (financiële) verantwoording (i.c. de jaarrekening) en een oordeel over de rechtmatigheid. Begroting Het overzicht van de geraamde (verwachte) kosten en opbrengsten in een bepaald jaar, opgezet volgens het Besluit begroting en verantwoording provincies en gemeenten (BBV). De begroting wordt vastgesteld door Provinciale Staten. Begrotingswijziging Een aanpassing van begrotingsramingen tijdens het begrotingsjaar. Behoedzaamheidsreserve Gedeelte van de algemene uitkering uit het Provinciefonds dat het Rijk reserveert voor de uitlichting uit het Provinciefonds wegens verwachte onderuitputting van de rijksuitgaven. Doeluitkering (specifieke uitkering) Door een ministerie aan de provincie verstrekte gelden ter uitvoering van een specifieke taak (bijvoorbeeld onderwijs, jeugdzorg etc); een doeluitkering is dus niet vrij besteedbaar. Dualisering Dualisering is strikt genomen de ontvlechting van de taken en bevoegdheden tussen Provinciale Staten en het college van Gedeputeerde Staten. Het statenlid concentreert zich meer op kaderstelling, controle en volksvertegenwoordiging, terwijl het college bestuurt. Garantie Zekerheidsstelling door de provincie ten behoeve van derden die een lening aantrekken. Bij derden valt te denken aan bijvoorbeeld gezondheidsinstellingen. Ingeval van wanbetaling zal de provincie de resterende schuld aflossen. Leges Leges worden geheven ter dekking van de kosten van provinciale dienstverlening. Planning en control cyclus De jaarlijks terugkerende werkzaamheden die samenhangen met het opstellen de kaderbrief, begrotingen, jaarstukken en managementrapportages. Provinciefonds Uitkering van het rijk die de provincie in principe vrij mogen besteden. Dit ter onderscheid van doeluitkeringen met ene gebonden besteding. Rekening Overzicht van de in een bepaald jaar gerealiseerde kosten en opbrengsten; de jaarrekening dient ter verantwoording. Tevens wordt in de jaarrekening de stand van de provinciale vermogenspositie opgemaakt.

196

Reserve Reserves zijn eigen vermogen en kunnen worden ingedeeld in algemene en bestemmingsreserves. Aan bestemmingsreserves wordt door Provinciale Staten een bepaalde bestemming gegeven, hoewel Provinciale Staten kunnen besluiten over een andere aanwending. Risicoparagraaf Door het college verstrekt overzicht van alle bekende risico’s tot het moment van het aanbieden van de begroting, meerjarenraming en de jaarrekening. Specifieke uitkering Zie Doeluitkering. Treasury Het geheel van activiteiten in verband met de financiering. Verslaggevingvoorschriften (BBV) Wettelijk bepaalde voorschriften voor inrichting van de provinciale begrotingen en jaarstukken. Voorziening Voorzieningen zijn vreemd vermogen en geven een schatting van voorzienbare lasten in verband met risico’s en verplichtingen, waarvan de omvang en/of het tijdstip van optreden per de balansdatum min of meer onzeker zijn. Daarnaast worden middelen van derden waarvan de bestemming gebonden is geclassificeerd onder de voorzieningen.

197

5.3 Afkortingenlijst A-7 zone

Gebied rond de snelweg A7

ADB

Anti Discriminatiebureau

ATF

Afval Transport Friesland

AWB

Algemene Wet Bestuursrecht

BANS

Bestuurs Akkoord Nieuwe Stijl

BAP

Bagger Actie Programma

BBV

Besluit Begroting en Verantwoording Provincies en Gemeenten (opvolger comptabiliteitsvoorschriften)

BCF

BTW Compensatie Fonds

BCS BNG

Consultancy Services (onderzoeksafdeling BNG)

BDU

Brede Doel Uitkering

BGM

Bijdrageregeling Gebiedsgericht Milieubeleid

BHV

BedrijfsHulpVerlening

BIM

BedrijfsInterne Milieuzorg

BKF

Byldzjende keunst en Foarmjowing (nota 1999-004)

BLOW

Bestuursovereenkomst Landelijke Ontwikkeling Windenergie

BOR-F

Bestuurlijk Overleg Rioleringen - Fryslan

BZK

Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties

CdK

Commissaris der Koningin (niet officieel)

CHK

Cultuurhistorische Kaart (zie ook Famke)

COS

Centrum OntwikkelingsSamenwerking

DLG

Dienst Landelijk Gebied

EHS

Ecologische Hoofd Structuur (Natuurbeheer)

ESF

Economisch Structuur/Sociaal Fonds

EU

Europese Unie

FA

Fryske Akademy

FAMKE

Friese Archeologische Monumentenkaart Extra (zie ook CHK)

FBE

Fauna Beheer Eenheden

FF-wet

Flora en Faunawet

FLD

Feriening Lytse Doarpen

FMF

Friese Milieu Federatie

FMP

Friese Meren Project

FYLG

Frysk Ynvestearringsbudzjet Lanlik Gebiet

FSU

Fries Samenwerkingsverband Uitkeringsgerechtigden (was Fr WAO-beraad)

198

FVO

Federatie van Ouderverenigingen

GGB

Gebiedsgericht Benutten

GDU

Gebundelde Doel Uitkering

ICES

Interdepartementaal Centrum voor Economische Samenwerking

ICT

Informatie en Communicatie Technologie

ILG

Investeringsbudget Landelijk Gebied

IPO

Inter Provinciaal Overleg

IPWA

Interprovinciaal Windpark Afsluitdijk

ISV

Investeringsbudget Stedelijke Vernieuwing

IVN

Instituut voor Natuurbescherming educatie

KLPD

Korps Landelijke Politie Diensten

KRW

Kaderrichtlijn Water (van de Europese Unie)

LBOW

Landelijk Bestuurlijk Overleg Water

LNV

Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Voedselkwaliteit

LLW

Lân, Loft en Wetter

MAN

Milieu Alarm Nummer

MER

Milieu Effect Rapportage

MKZ

Mond en Klauwzeer

MPI

Meerjarenprogramma Infrastructuur (provinciaal)

NHI

Neue Hanze Interregio

NHL

Noordelijke Hogeschool Leeuwarden

NME

Natuur en Milieu Educatie

NME1

Rijksprogramma ter versterking NME: Leren voor duurzaamheid

OV

Openbaar Vervoer

OVVF

Overleg Verkeer en Vervoer Fryslan

PBOW

Provinciaal Bestuurlijk Overleg Water

PCPF

Patienten en Consumenten Platform Fryslân

PDC

Protestants Diensten Cemtrum

PKB

Planologische kernbeslissing

PMP

Provinciaal Milieubeleidsplan (000-003)

PMP

Provinciaal Meerjarenprogramma (landelijk gebied)

PM-kanaal

Prinses Margrietkanaal

POP

Plattelands Ontwikkeling Plan

PSHW

Provinciale Subsidieregeling Herstructurering Woningvoorraad

PVVP

Provinciaal Verkeer en Vervoers Plan

PW

Provinciaal Waterstaat

ROM

Ruimtelijke Ordening en Milieu

SDF

Stichting Samenwerking van Dorpshuizen in Friesland

SEB

Sociaal Economisch Beleid

SEB

Sociaal Economische Beleidsnota

SGB

Subsidieregeling Gebiedsgericht Beleid

SGM

Subsidiebesluit Gebiedsgericht Milieubeleid (oud, nog doorlopend)

SIF

Sociaal Investeringsfonds

SMB

Strategisch Milieu Beoordeling

SNN

Samenwerkingsverband Noord Nederland (gemeenschappelijke regeling)

SOM

Stedelijke Ontwikkeling en Mobiliteit

SZW

Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid

TOF

Stichting Tegearre op Fakânsje

UILNN

Uitvoeringsprogramma Innovatie in de Landbouw in Noord Nederland

VEC

Verkeers Educatie Centrum (in oprichting in Smallingerland)

VHR-gebied

Vogel- en Habitat Richtlijn

VNG

Vereniging Nederlandse Gemeenten

VROM

Ministerie van Volkshuisvesting, Ruimtelijke Ordening en Milieu

VRI

Verkeersregelinstallatie

VWS

Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport

WRO

Wet Ruimtelijke Ordening

ZZL

Zuiderzeelijn

199

00