Colofon Jaargang 15 nummer 3, mei 2005 De ‘Druppel’ een uitgave van het dispuut watermanagement van de Technische Universiteit Delft. Het blad verschijnt vier keer per jaar. Redactie Jair Smits, Arthur Geilvoet en Tijs Dekker Medewerking aan dit nummer door: Dr. Pieter Bol, Karin Teunissen, Prof. dr. ir. Nick van de Giesen, Dr. Ir. Luuk Ruitveld, Ir. Rutger de Graaf, Hendrik Meuwese, Marjolein van der Kraan, Ronald Bohté Lay-out Jair Smits en Tijs Dekker Printing Koopman & Kraaijenbrink De ‘Druppel’ wordt gratis toegezonden aan alle ere-leden, leden, oud-leden en begunstigers van het Dispuut Watermanagement Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen kamer 4.74 Stevinweg 1 2628 CN Delft Telefoon 015-278 4284 E-mail
[email protected] Internet www.dispuutwatermanagement.nl
25 jaar! Dat is best lang. Jullie hoofdredacteur bestaat in ieder geval nog niet zo lang... Het dispuut deze maand wel. En daarom denken we dat de druppel een nieuwe naam en een nieuwe opzet verdient. Groter in naam en in maat, dat staat vast. Of de inhoud ook groter is, laat ik aan jullie over. We beginnen met een stuk over het bestuur. Waar zijn we mee bezig en wat mag jij vooral niet missen. In de waterkolom geeft prof. Van de Giesen zijn visie op de rol die de moderne watermanager in zou moeten nemen. Daarna stellen de nieuwe bestuursleden zich in beeld en woord aan je voor. Ook vaste schrijver dr. Pieter Bol kon in deze lustrumdruppel niet missen. In Delft zijn wij natuurlijk heel erg goed in het oplossen van problemen. Maar soms weten we niet helemaal meer waarom we iets oplossen. Dr. Bol weet dat voor de gezondheidstechnici onder ons wel. Ir. Rutger de Graaf verteld ons over zijn afstudeerwerk. Hij bespreekt daarin twee alternatieven voor waterbeheer in de toekomst. Dr. Ir. Luuk Rietveld verteld ons in zijn stuk over zijn promotie waarom er meer gemodelleerd zou moeten worden bij de bereiding van drinkwater. Deze Druppel staat vol met aankondigingen van activiteiten. Zorg dat je ze niet mist, want ze zijn stuk voor stuk de moeite waard. Veel plezier met het lezen van het de eerste Druppel zonder -tje. De redactie.
3
Druppel #3 2005
Van de redactie
Inhoudsopgave
Van de redactie
3
Inhoudsopgave
4
Van het bestuur
5
Waterkolom
Afstudeerwerk water resource management 12 Symosium
13
6
Promotie sanitary engineering
14
Lustrum
6
Trip to the river Rhine
16
Nieuw in het bestuur
7
Poem
17
Activities/Adverteerders
18
Water quality a matter of life and death 8
Druppel #3 2005
37e Bestuur
4
Van het bestuur door het bestuur nog hard aan gewerkt, maar als de plannen uitkomen wordt dit een fantastische (maar natuurlijk ook een leerzame) week. Er zijn nog plaatsen over, dus als je mee wilt loont het zeker om even langs te lopen op ons bestuurshok. Genoeg te doen dus op kamer 4.74. Gelukkig hebben we vers bloed in het bestuur. Eind april is het 37ste bestuur aangetreden. Drie nieuwe mensen komen ons versterken, Zij stellen zich verderop in deze Druppel aan je voor. Ik hoop jullie allemaal bij een van de lustrumactiviteiten tegen te komen. En anders wel op het symposium. Tijs Dekker, Voorzitter Dispuut Watermanagement.
Druppel #3 2005
De eerste echte zonnestralen breken door de bewolking heen en je merkt het meteen op de faculteit: Studenten zijn ideale flexwerkers. Iedereen neemt alvast even een voorproefje op de zomer. Voor de bestuursleden van het dispuut is er echter geen tijd om lui op het strand van Scheveningen te hangen. Er moet hard gewerkt worden. De eerste dingen die op stapel staan zijn de lustrumactiviteiten. Het dispuut bestaat namelijk 25 jaar. En dat willen we niet ongemerkt voorbij laten gaan. Verderop in deze druppel staat het uitgebreide programma, maar ik kan beloven dat het een leuke tijd gaat worden. De lustrumweek zal een blijvende herinnering achterlaten in de vorm van een opgeknapte koffiehoek naast onze kamer 4.74. Hierin zal ook een verassing staan, waarmee gewatermanaged kan worden. Als je geinteresseerd ben moet je snel een keer langs komen en een kopje koffie komen drinken. Verder zit het symposium eraan te komen, ondertussen hangt de hele Mekelweg vol met posters en folders met meer informatie. Dankzij een hardwerkende commissie belooft het een succesvolle dag te worden, waarna ingenieurs en beleidsmakers elkaar hopelijk beter begrijpen. Of in ieder geval weten waarom zij niet samen kunnen werken. Begin juli gaan we met het dispuut naar Zwitserland, Van daaruit zakken we de Rijn af op zoek naar interessante projecten. Op dit moment wordt daar
5
Waterkolom
Waterbeheer ziet technologie over het hoofd De factor technologie dreigt in het Nederlandse waterbeheer te veel op de achtergrond te raken. Dat stelt prof.dr. Nick van de Giesen, die op woensdag 11 mei zijn intreerede houdt als hoogleraar Waterhuishouding aan de TU Delft. Nederland kent een lange en bewogen geschiedenis op het gebied van waterbeheer. Mijlpalen zijn de sluiting van de Westfriese omringdijk rond 1250, de eerste droogmakerij (Achtermeer, 1533), de grote droogmakerijen als de Beemster, de introductie van stoomgemalen en ten slotte de Zuiderzeewerken. In al die gevallen, zo concludeert Van de Giesen in zijn intreerede, zijn het autonome processen geweest, zoals bodemdaling en bevolkingsgroei, die druk uitoefenden op het watersysteem. Deze druk werd opgevangen door technologische vernieuwingen.
Druppel 3 - 2005
technische ontwikkeling niet langer de drijvende kracht achter de ontwikkeling van het water-beheer. Over die minder prominente positie van de technologie in het waterbeheer maakt Van de Giesen zich zorgen. ‘Ik doe dat vanuit het gezichtspunt van iemand die de afgelopen vijftien jaar in het buitenland heeft gewerkt en, soms met enige verbazing, kennis neemt van recente ontwikkelingen in Nederland. Ontwikkelingen in het waterbeheer zijn hier tegenwoordig vooral van juridisch-bestuurlijke aard. Op zich is het niet slecht dat het bestuurlijke ontwikkelingsproces momenteel de drijvende kracht is in het waterbeheer maar dat daarbij de positieve rol die de techniek kan spelen over het hoofd wordt gezien, is wel kwalijk’, zegt de Delftse hoogleraar. Matrixje
De afsluitdijk Zuiderzee De Zuiderzeewerken zijn meteen ook een keerpunt in de Nederlandse strijd tegen het water. De Zuiderzeewerken zijn immers nooit voltooid, de Markerwaard is er, uiteindelijk, niet gekomen. Voor het eerst in onze duizendjarige waterbeheersgeschiedenis prefereerde men water (het Markermeer) boven land. Voor het eerst ook was de
Van de Giesen noemt als voorbeeld de werknormen m.b.t. wateroverlast zoals die in het huidige ‘Nationaal Bestuursakkoord Water’ staan. ‘Deze normen zijn heel simpel (een matrixje van vijf rijen en drie kolommen) en zijn losjes gebaseerd op te verwachten schades voor grasland, akkerland, tuinbouw, en bebouwd gebied. Wat echter volledig ontbreekt is een afweging tussen kosten en baten. Met de huidige rekentechnieken kunnen wij dergelijke kosten-baten-analyses echter prima maken.’ Het gaat daarbij volgens Van de Giesen niet om modellen die als een soort technocratisch orakel een optimaal maatregelenpakket oplegt, maar om modellen die via begrijpelijke visualisaties het bestuurlijke proces ondersteunen en verbeteren.’ Prof.dr. Nick van de Giesen
Lustrum 25? Ja, 25 jaar. Al 25 jaar geleden werd het huidige Dispuut Watermangement opgericht. Zoals onlangs aangekonigd wordt dit mooie feit in de week van 23 mei gevierd. Mocht je deze Druppel nog op tijd hebben open gemaakt, dan kan je wellicht meegenieten van de lustrumactiviteiten. Op maandag is de nieuwe koffiehoek op de vierde geopend, dinsdag gaan we
6
kanoen in de Biesbosch en op donderdag vindt de lustrum-leden-en-medewerkers-BBQ plaats. Lees je deze druppel wat later: op 7 juni vindt de reunie plaats. Met een borrel, een praatje van professor Savenije en een avondmaaltijd wordt 25 jaar Dispuut gevierd. Dan wordt ook het Lustrumboek uitgereikt.
Nieuw in het bestuur
Nieuwe bestuursleden
Druppel 3 - 2005
Even voorstellen...
Secretaris = Secretary Wielrennen = Cycle racing Schaatsen = Ice skating Acqui = Promo en Acquisitie = Promo and Acquisition Snowboarden = Snowboarding Ook wielrennen = Cycle racing also Italie = Italy Pennie = Penningmeester = Treasurer Sport = Sports 21 + 20 + 22 jaar = 63 years Marjolein + Ronald + Jair = New in the board of the student’s society 7
Water quality,
Water quality, a matter of life and death “He who procures clear water can mock the doctor” Old Dutch proverb Good quality drinking water is a top requirement in life. Just as the fish in the proverb is not conscious of living in water, because it does not know otherwise, the present day Dutchman often has only a slight comprehension of our excellent water supply. Of course, those who work this wonder, the thousands of men and women who everyday take care of the pure H2O from our taps, form an exception, just like the students of sanitary engineering. But even they are often really only acquainted with the present exceptional situation.
Druppel 3 - 2005
That is why I have written this article from a historical and global perspective, with the emphasis on health aspects. The reason for this is not only because I’m a doctor, but because of the huge number of people in this country who work with water, and who by definition exist to a large degree by the sacrifices that the society is willing to make so that public health can be protected by clean water. Cholera etcetera I have chosen cholera and Veteran disease to use as examples in this story)not because they form the only or largest problem to the water supply, but because they can explain a lot. In 1848-1849 The Netherlands was confronted with the third cholera epidemic since the introduction of this gastrointestinal disease shortly after 1830. More than 22,000 people died from it, a rather reliable mortality rate for the statistics of causes of death was already well developed by then.
Cholera
8
But how many had been ill? We don’t know, for in that time the majority of sick people never came under the observation of family doctors or medical specialists, so any substantial registration of the morbidity data was lacking. There were hardly any doctors and the few that there were, mainly served the well tot do, the poor rarely saw a doctor and often only if their condition was already hopeless and little could be done. The medicine cabinet of the rare practitioners, as amusingly described in the oration in 1993 of our former minister of health Borst, contained many useless preparations, apart from five or six effective drugs. Given the case fatality rate of cholera (meaning the percentage of patients who died), which was not as high as that of typhoid, a disease that had been endemic for centuries, there may have been hundreds of thousands of cholera patients in 18481849. The total population at the time was 3 million. Cholera was one of the reasons why the life expectancy then was only slightly more than 35 years. Did this massive dying make an enormous impression? Yes and no. The loss of a beloved parent, sister or son is always terrible, in any society. But the context decides to a large degree the acceptance of this grief. In the 19th century at least one third of the people died of contagious diseases, often at a young age. Among those were gastrointestinal diseases like cholera and typhoid, but also infectious diseases with other attack mechanisms like pneumonia, tuberculosis, diphtheria, smallpox and whooping cough. Legionellosis In contrast: in the last year of the last millennium, 1999, hundreds of visitors of the West-Frisian Floral Exhibition were contaminated with the water bacterium ‘Legionella pneumophila’. In the end more than 200 infections were counted, of which 154 were laboratory proven, and eventually 31 people died, 23 by a proven legionella infection. Was there reason for national consternation? Absolutely, but the number of deaths occurred in a population of nearly 16 million. Why we were now so affected by an event that can be calculated as being less than one thousandth of the extent of
a matter of life and death prey animals and cattle. This we called Fate. But also in more recent eras like the nineteenth century we were attacked by many things we now consider as avoidable. Think of work accidents, tuberculosis, drowning, smallpox and cholera. Then we often spoke of God. Cholera How did we get cholera? Well, it has raged already for thousands of years in South-Asia and was one of the scythes – after the description by Malthus – that Death used to keep the population in check at a level that was permitted by the means of existence. We only got this plague when the sailing ships had become fast enough to dump the bacterium Vibrio cholerae here into the sweet water that served as drinking water. Think of the windjammers and the fast tea clippers; it was the ballast water of international ships that contaminated the Thames, Elbe and Meuse with vibrios. It is now unthinkable that our own (great)great grandmothers took the water for household and kitchen straight from the river or canal. People in the country side often had pumps or wells and the rich in the towns could buy water in shops which also traded in ice and burning coals (to light the fire). For these groups the risk was limited. In the perspective we have now, it is not so amazing that a cholera epidemic, once it was in full swing, could make countless victims in cities, town and villages, via the excretion of vibrios by the sick and the recovering. It only subsided after a large fraction of the population had been contaminated and either had not developed the disease or fell ill and either recovered or died. Most patients survived and they formed the ones who would be spared in the next cholera wave. Clear water But we have also changed in two other respects. An increasing percentage of patients can survive thanks to complex medical care. One can think of the growing percentage of very old people with a sub optimal immune system, people with immune disorders caused by cancer or by cancer therapy like radiation and chemotherapy, HIV infected people, and so on. But in addition: we hardly can accept any more disease and death by environmental factors. We speak of avoidable disease and death. Long ago, as nomads, we were lived by the grace of environmental factors, like precipitation and wind, predators, fires and floods, mortality among our
Cholera, as a water borne disease, has rendered a very valuable service to the science of epidemiology. Due to the combination of disaster for the Londoners and the intelligence of doctor John Snow, half way in the nineteenth century. The city’s water supply was then still in the hands of many small private enterprises, each exploiting their own wells. Here one could take water against payment. But nearly all the wells were fed by the Thames and it was during a cholera epidemic at the end of the fourties (the same as the aforementioned Dutch third wave) that Snow grasped the idea of the cause. In the beginning of the fifties came the next epidemic, around the pump of Broad Street near Hay Market. He demonstrated that this pump was the source
9
Druppel 3 - 2005
the one of one and half a century before? The answer is: we have changed. In what way? Well, in two ways. In general we have a far better physical condition than our forebears. And despite the fact that we are not confronted with so many infectious diseases any more, and have not build up much resistance in a natural way, vaccination has armoured us against many of them. That’s why we are amazed when water still causes disease. Moreover: we have drastically reduced the exposure to these plagues thanks to measures taken by civil engineering: water filtration, water supply systems, sewage systems and waste water disposal we are amongst some of the greatest blessings of the 19th and 20th centuries. These contain the huge plagues that can be associated with water.
Water quality, of contagion and when his solid argumentation did not convince the exploiters he had the courage to remove the arm of the pump personally. This is still guarded in the ‘John Snow Pub’ near the spot and every year there is a reunion of the ‘London Epidemiological Society’, of which Snow has been one of the founders. This all happened before the triumphs of microbiology but Snow had already postulated already the presence of very minute contagious particles in the water as the cause of the epidemic.
Druppel 3 - 2005
Far from home Now I take you to the slums of Lima, San Salvador, Mexico City, Calcutta and Bombay. We write the year 2005 and virtually everyone, also the poor of this world, is more or less aware of the dangers that lurk in contaminated water and food. But the strange thing is that apprehension of risk factors does not lead to immediate and clear cut solutions. Especially not when poverty is around; I challenge you to invent creative solutions for your water problem when suddenly your connection to the water supply is cut. Just like I encourage you to think about what you will do when the gas ceases to flow into your heating system, or the gasoline at the fuel station is dry or when there is only silence when you pick up your phone to make a call. The poor of this earth now, are sometimes regarded with a mixture of disdain and mercy by the ‘upper ten’ of the ten percent of the world population that have their lives perfectly organized (Western Europe and North America). But what are their possibilities to turn cognition into useful solutions in their difficult circumstances? Well, they try everything, e.g. illegally tapping off water systems. Also there are cities who send trucks with water tanks to poor quarters but poor municipalities cannot meet the needs sufficiently. So we can frequently see how comprehending mothers (don’t underestimate the insights of poor people!) buy water in bottles or containers in order to keep their families free of disease. At what price? A quick calculation will reveal that a litre of pure water in this way costs a poor person ten till one hundred fold more compared to a litre from the restricted water supply system of their well-to-do compatriots. Even in The Netherlands the 125 litres that we daily consume per capita, if obtained at the super market, would represent a considerable part of our salary (even if we would reduce the water use). That is why it is not surprising that the epidemic that occurred in South America in the beginning of the nineties, by the there still unknown cholera-variant
10
‘Vibrio El-Tor, mainly hit the poor. Even more interesting than the morbidity data (of course the poor were most at risk) were the case fatality rates. The chance of dying was much higher for a poor than for a rich patient, not only because the difference in physical condition but also by social factors (like the availability and affordability of medical facilities). Is this an embittered plea concerning the controversies of rich and poor in this world, in the tradition of some political movements in our country? No, this is not at all the aim. The detection of restricting factors is the key to finding useful strategies. Only when health and the survival of children all over the world will become a common phenomenon, are there chances to overcome the appalling poverty of so many on our planet. Because it has been demonstrated to be almost a law that affluence plus the connected decreasing population growth leads to a demographic transition that promises a good and long life for a not too large world population. A future quite in contrast with our present world where still 2-3 million children die annually before they are five because of diarrhoeal diseases from contaminated water. This early death happens virtually only to children in poor areas or segments of the population. At least one in 20 of the deaths in the world is a poor child aged 0, 1 or 2, caused by an affliction that we consider to be completely avoidable. Be aware: around 1900 there was also in the Netherlands still a considerable mortality among babies, especially in the summer. This contributed strongly to the more than 10% mortality in the first year of life. It can be concluded that this country was still a developing country then. Back home Back to the veterans’ disease. How long Legionella pneumophila is already with us? We don’t know. Presumably it has hit earlier than the eighties but we were unaware then. It literally emerged from the water by the increasing percentage of vulnerable people in the population. What is to be done? It is well know: heating of the water in environments where many susceptible people are around, like hospitals. But that costs energy and energy is costly. In that respect it is a lucky coincidence that the survival of many people with a diminished resistance goes hand in hand with the large financial means of the affluent society. It is obvious that poor areas are already quite sufficiently satisfied with water of sub optimal
a matter of life and death
Is it possible that we should return to the water supply of earlier days and are we following the wrong path by our perpetually increasing demands for safe drinking water? The answer is: No. That ‘No’ can be defended in many ways, but I think there is one prevailing reason: We simply can’t go back! We – and that means the water engineers not in the last place – have created a situation in which infant mortality is rare and the life expectancy has been stretched till more than 76 years for men and nearly 81 years for women. Moreover, a conviction reigns that severe afflictions before becoming elderly are unacceptable and that even the discomforts that are related to mature age can be accepted by no means. Do you think that, given this situation, we are in a position to pour water into the wine, or in concordance with our professions: wine into the water?
Legionella affecting tissue
tle bit less is also good. That is invariably the fate of every form of prevention that has been successful Effective prevention means: unwanted events don’t happen. This is for people without knowledge and insight a reason to propose reducing the money spent on prevention. These, they argue, have obviously no right to exist: the money is spent on non events. A clear example of cutting down money on prevention is the abolishment of tuberculosis centres in the USA in the end of the seventies. Because of the strongly decreased incidence and very low prevalence of the disease. Immediately after the break down operation the AIDS epidemic started and some time later the tuberculosis incidence rose and multi resistant tuberculosis bacterium strains appeared. Then the need for the closed down institutions was obvious; it has cost much time and money to re-establish them and particularly to reorganize the expertise. Also in The Netherlands the closing of the TB consultation offices had been considered but this had luckily been prevented. By the way, even if tuberculosis in this country is now more prevalent than some decades ago, it is not so much a problem as it is in the USA. At last People who are not aware of the misery that unclean water meant for (public) health can be tempted to consider the efforts for providing clear water to be too costly. And if there is no comprehension that in an affluent society the quality of drinking water has to be much higher than what in a developing country might be acceptable, there is always the danger of reducing the budgets. This has to be counteracted strongly. I hope that the small sample of the countless health aspects of our drinking water presented here, have shown you why. Water is of invaluable importance for our high level of public health.
Druppel 3 - 2005
quality and that in these region there are not many people around who need to be protected against that water because of immunologic frailty. The conclusion is that in different parts of the world, different equilibriums exist.
Dr. P. Bol, medical epidemiologist
In The Netherlands, the expenditures for health care are at the moment already nearing 40 billion euros per year, about 2,500 euro per person. That money is mainly paid from insurances and only partly by tax money. But apart from the aforementioned 40 billion there are many other institutions that serve mainly or even exclusively the public health. Think of the inspection of meat and other food, motor helmets and safety belts, fire stairs and air bags. And of course what we hide underground: water pipes and sewage systems. These services are costly and every now and then it is suggested that maybe a lit-
11
Water Resource Management
Transitions to more sustainable urban water management and water supply MSc thesis of Rutger de Graaf Introduction In September 2004, I started with my MSc thesis that aims to answer questions about the desired shape of future urban water systems. For that purpose I studied both the technical feasibility as well as the required transition process to these future situations.
Druppel 3 - 2005
In this MSc research the feasibility of two future water systems have been determined. The first is the Closed City. The Closed City is a city that does not have adverse effects on its surroundings, such as water depletion or emission of pollution. The Closed City uses local rainfall as the only source for water use, improves water quality by selfpurification processes and copes with water nuisance at a local scale. The second future water system that has been developed is the Two Layer City. The Two Layer City is a city that makes use of the water system to save energy. The Closed City The feasibility of the Closed City in average Dutch circumstances has been studied for three components, namely water quantity, water quality and water nuisance. The conclusion of the feasibility study is that the Closed City is technically feasible. For new residential districts, local rainfall can compensate the total water use. For dry years, construction of reservoirs, demand management or the discharge of effluent to the water system can secure water use. By allowing fluctuations of both groundwater and surface water levels, water nuisance problems can be tackled locally, thus no shifting of problems takes place to surrounding areas. An essential condition for the Closed City is the adjustment of buildings to these fluctuations. The Two Layer City The Two Layer City makes use of the water system for energy supply; by heat pumps, heat is extracted from the surface water during summer, subsequently stored in an aquifer and extracted in winter. Heat extraction from surface water leads to a temperature decrease, which is an advantage in summer months when water quality problems occur, such as anaerobic conditions and turbidity that partly results from too high temperatures. Extracting
12
heat to an equilibrium surface water temperature of 19oC in summer can provide up to 39% of the total yearly room heating demand of a new residential district. Implications Institutional obstacles could hinder implementation of future water systems in practice. In case of the Closed City, integration of water system and water chain, preferably leads to integration of involved organisations as well. Integration can take place by forming a network of organisations or by forming one water company, which is responsible for all water issues and tasks. In case of the Two Layer City energy supply and water system will be integrated which should lead to either a strong cooperation between water boards and energy companies or the exploitation of heat supply by the water board.
Evaluation Both alternatives contribute significantly to sustainable development and both alternatives are quite effective in tackling some serious problems and making use of opportunities in water management. The Closed City reduces external water supply almost entirely, whereas The Two Layer city provides a considerable part of the total room heating demand of a residential district by extracting heat from surface water. Moreover, both future water systems are technically feasible, although under certain conditions. However, to make a conclusion about the preferability of these systems above current urban water systems, more information is needed about effects, risks and costs of these systems.
Ingenieurs komen van Mars, bestuurders van Venus S p a n n i n g
a a n
h e t
w a t e r o p p e r v l a k
Wanneer: Do. 9 juni 2005 Waar: WL| Delft Hydraulics Algemeen In het watermanagement zijn ingenieurs en bestuurders het lang niet altijd eens over het te voeren beleid of over de te kiezen oplossing. Dit leidt tot spanningen in de onderlinge verhoudingen en tot besluiten die door geen van beide groepen als optimaal worden ervaren. Tijdens het symposium wordt nader onderzocht, waar het onbegrip en wantrouwen tussen de twee groepen vandaan komt en hoe dit weggenomen kan worden. Een aantal casussen uit de Nederlandse beroepspraktijk dient hiervoor als handvat.
Dagprogramma 9:30
09:45
09:45 10:15
10:15 10:20
Opening door dagvoorzitter: mr. Rein van der Kluit, Directeur Unie van waterschappen Algemene inleiding Korte reacties
10:20 11:40
11:40 11:55
Casus: Kaderrichtlijn Water. Zie voor details en sprekers, flyer, internet of poster. Pauze
11:55 13:15
13:15 14:15
Casus: Ruimte voor de Rivier. Zie voor details en sprekers, flyer, internet of poster. Lunch
14:15
15:55
Casus Waterschappen. Zie voor details en sprekers, flyer, internet of poster. Borrel
Inschrijving Inschrijven kan per e-mail, internet of intekenlijst. Deze zal binnenkort bij het dispuut hangen. Prijzen kunt u vinden op internet. e-mail: internet: LET OP
[email protected] www.dispuutwatermanagement.nl De voorinschrijving sluit op vrijdag 3 juni. Hierna gelden verhoogde tarieven.
Sanitary Engineering
Verbetering van de bedrijfsvoering van drinkwaterzuivering door modellering De bedrijfsvoering van drinkwaterzuiveringsinstallaties is gebaseerd op ervaring. De waterkwaliteit wordt bemonsterd om te bewijzen dat de kwaliteitsnormen en -richtlijnen worden gehaald en soms worden laboratoriumtesten uitgevoerd om bijvoorbeeld de dosering van chemicaliën te bepalen. Al deze gegevens worden echter zelden gebruikt om de dagelijkse besturing te verbeteren en verdwijnen in de kelders van het waterleidingbedrijf.
Druppel 3 - 2005
Inleiding In het promotieonderzoek worden fenomenologische modellen gebruikt die zijn gebaseerd op het numeriek integreren van partiële differentiaalvergelijkingen, die het proces en het dynamische gedrag van het proces beschrijven. De modellen zijn uitgewerkt in de modelleeromgeving Stimela, die geprogrammeerd is in Matlab/Simulink™. Om de waarde van het modelleren te illustreren, zijn drie praktijkvoorbeelden uitgewerkt. De voorbeelden beschrijven de “post-conventionele” processen ozonisatie, actieve koolfiltratie (GAC) en ontharding met een korrelreactor. Deze processen worden in Nederland gebruikt om het drinkwater, na de conventionele zuivering, verder te verbeteren. Ozonisatie Decimale eliminatie van pathogene micro-organismen tijdens de ozonisatie is gekoppeld aan de CT-waarde (gebaseerd op ozonconcentratie en verblijftijd). De CT-waarde wordt normaliter alleen berekend voor de contactkelders en het effect van de bellenkolommen wordt verwaarloosd. In het eerste praktijkvoorbeeld zijn ozonprofielen bepaald met ge-
gevens van de meestroom- en tegenstroom-kolommen van de proefinstallatie Weesperkarspel van Waterleidingbedrijf Amsterdam en op deze gegevens is een model voor de bellenkolommen geijkt. In de proefinstallatie werd bij 20oC het volgende gemeten: in de bellenkolom bleek bij tegenstroom 30% van de totale CT-waarde en 80% bij meestroom te worden bereikt. In de praktijk is dus een hogere totale CT-waarde aanwezig dan verondersteld en derhalve een grotere desinfectie-capaciteit dan verwacht. Voor de bedrijfsvoering van de ozonreactor is de voorspelling van het ozonprofiel in de bellenkolom dus van belang. Verdere calibratie zal leiden tot een model dat het profiel kan bepalen onder verschillende omstandigheden (temperatuur, UV adsorptie). Actieve koolfiltratie In het tweede praktijkvoorbeeld is de verwijdering van bentazon door actieve koolfiters op twee locaties, drinkwaterzuivering (WTP) Rodenhuis en Reijerwaard van Hydron ZH, gemodelleerd. De aktieve koolfilters zijn geïnstalleerd in series
Ozongeneratoren
14
Sanitary Engineering van twee filters in een “pseudo moving bed” configuratie. Verschillende scenario’s zijn geëvalueerd, waarbij uitgegaan is van een betere planning van de regeneratie van de filters en waarbij “pseudo moving bed” is vergeleken met parallelle bedrijfsvoering. Voor WTP Reijerwaard kan worden geconcludeerd dat parallelle bedrijfsvoering zal leiden tot kortere looptijden (2 jaar in plaats van 2,5 jaar), maar heeft als voordeel dat de besturing minder gecompliceerd wordt en dat het systeem een groter debiet kan behandelen.
Ontharding In het derde praktijkvoorbeeld is het onthardingsproces met korrelreactoren gemodelleerd en geëvalueerd voor WTP Weesperkarspel van Waterleidingbedrijf Amsterdam, waar het water wordt onthard door natronloog te doseren. Er zijn gegevens verzameld van één van de korrelreactoren van de WTP. Met de modelevaluaties is een verandering van de bedrijfsvoering voorgesteld om een betere waterkwaliteit (minder oververzadiging) te verkrijgen. Hiertoe zouden de deelstroomverhouding en de hoogte van het gefluïdiseerde bed moeten worden gemaximaliseerd en het debiet door de individuele reactoren moeten worden geminimaliseerd. In het onthardingsproces betekent een verbetering van de productkwaliteit tevens een besparing op chemicaliën, hetgeen leidt tot een verlaging van de operationele kosten en uitstoot in het milieu.
Onthardingsreactoren Conclusie In het algemeen kan worden geconcludeerd dat dankzij de ontwikkelingen in de computerwetenschap, PC-technologie en modelleringtechnieken nieuwe mogelijkheden ontstaan die de overvloedige beschikbaarheid van gegevens gebruiken om de bedrijfsvoering van drinkwaterzuivering te verbeteren. Dit zal leiden tot een betere drinkwaterkwaliteit en/ of een verlaging van de operationele kosten en/of een verlaging van de uitstoot in het milieu. Waterleiding bedrijf Amsterdam, TU-Delft, DHV Water B.V. en ABB B.V. zijn daarom het ‘PROMICIT’ project gestart, gesubsidieerd door Senter, Ministerie van Economische Zaken. Het doel van dit project is om een doorbraak te bereiken in de controle van de drinkwaterkwaliteit door integrale, dynamische modellen van de gehele drinkwaterzuivering te ontwikkelen en dit model te gebruiken als een basis voor integrale, on-line, besturing. WTP Weesperkarspel is het onderwerp van dit project.
Druppel 3 - 2005
Voor WTP Rodenhuis kan worden geconcludeerd dat de huidige regeneratiepraktijk, economisch gezien, suboptimaal is. De gemiddelde waarde van de betreffende waterkwaliteitsparameter, hier bentazon, is ver onder de toelaatbare waarde. Het aantal regeneraties van actieve kool zou kunnen worden verminderd met 20% (1 regeneratie minder per jaar). Regeneraties zijn de belangrijkste operationele kosten van het proces en daarom kunnen aanmerkelijke economische maar ook milieuvoordelen gehaald worden als de filterlooptijd wordt verlengd.
Referentie Rietveld, L.C., Improving operation of drinking water treatment through modelling, proefschrift, TU-Delft, 2005.
15
The river Rhine This year the student’s society Water management will be going on a trip as well. Because it is our 25th birthday this year we will make it a little more special than usual. Already for a long time we have been thinking about a trip along the river Rhine. And this year we will finally be going! We will leave at Sunday the 3rd of July and drive all the way to Zürich. From there we will drive back to home following the river Rhine. The planned schedule looks as follows: Sunday 3rd of July Drive to Zürich and visit the waterfalls of Schaffhausen Monday 4th of July Take a look at the drinking water of Zürich Tuesday 5th of July Go to Strasbourg and visit the EU
Druppel 3 - 2005 16
Wednesday 6th of July Take a look at the water treatment of BASF and visit the city of Mainz Thursday the 7th of July We will on the river Rhine by boat and Professor Emil Gölz will tell us al about it. Then we get a lecture at the Bundesanstallts für Gewässerkunde. Friday the 8th of July Visit a riverbank filtration site in the vicinity of Köln. Saturday the 9th of July Visit retention polders near the Dutch-German border and go home again. If you want to come along with us or if you want more information please feel free to send an e-mail to dispuut.watermanagement@ct. tudelft.nl or come to room 4.74
Poem
Ich weiß nicht was soll es bedeuten Daß ich so traurig bin; Ein Märchen aus alten Zeiten, Das kommt mir nicht aus dem Sinn. Die Luft ist kühl und es dunkelt, Und ruhig fließt der Rhein; Der Gipfel des Berges funkelt Im Abendsonnenschein. Die schönste Jungfrau sitzet Dort oben wunderbar; Ihr goldnes Geschmeide blitzet, Sie kämmt ihr goldenes Haar. Sie kämmt es mit goldenem Kamme Und singt ein Lied dabei; Das hat eine wundersame, Gewaltige Melodei. Den Schiffer im kleinen Schiffe Ergreift es mit wildem Weh; Er schaut nicht die Felsenriffe, Er schaut nur hinauf in die Höh’. Ich glaube, die Wellen verschlingen Am Ende Schiffer und Kahn; Und das hat mit ihrem Singen Die Lore-Ley getan.
Druppel 3 - 2005
Ich weiß nicht was soll es bedeuten
Heinrich Heine
17
Activities
Activities What is the Student’s society Water management organising? A lot! Because it is our birhday there are a lot of things to do. If you’re interested in one or more feel free to knock on the door of room 4.74 to ask for more information. If you want to subscribe, there are list in from of this room. Be there or be square!
Opening anniversary week Monday May 23rd and revealing of the new lounge-/ studycorner
Druppel 3 - 2005
Canoeing in the Biesbosch
Tuesday May 24th
‘Silver’ BBQ
Thursday May 26th
(Re)union day
Tuesday June 7th
Symposium
Thursday June 9th
Trip to the river Rhine
From Sunday July 3rd untill Saturday July 9th
Adverteerdersindex Kiwa Hkv Tauw Vitens
18
2 5 19 20
Vitens is het grootste waterbedrijf in Nederland. Ontstaan in 2002 uit een fusie tussen Nuon Water, Waterbedrijf Gelderland en Waterleidingmaatschappij Overijssel. Vitens levert water aan 4 miljoen mensen in Friesland, Overijssel, Gelderland, een deel van Flevoland en enkele Drentse gemeenten. Van ongeveer 2.500 hectare waterwingebied in Nederland is Vitens eigenaar en beheerder. In deze gebieden liggen meer dan 1.000 waterwinputten, die jaarlijks 260 miljoen m³ grondwater oppompen. Genoeg om ruim 350.000 zwembaden mee te vullen! We leveren een van de beste kwaliteiten drinkwater ter wereld. Om dit te waarborgen onderzoeken wij dagelijks honderden watermonsters tijdens alle fasen van het zuiveringsproces: tijdens de winning bij productiebedrijven, tijdens en na de zuivering bij zuiveringsinstallaties, bij aftappunten in de waterleidingen die door de provincies lopen en bij klanten thuis.
Indien onbestelbaar retourneren naar: Dispuut Watermanagement - Faculteit Civiele Techniek en Geowetenschappen - TUDelft Stevinweg1 kamer 4.74 2628 CN Delft
