Doopsgezinde Gemeente
Paleisstraat 8 2514 JA Den Haag
Bij de foto Zomer …. lekker liggen in het gras. Of de Mennonite Migration Tour daaraan toekomt, is de vraag. Volg hen op Facebook of kijk op pagina 11 en 21. De redactie wenst allen een mooie zomer.
Colofon Doopsgezind dh is het blad van de Doopsgezinde Gemeente te ‘s-Gravenhage. Het verschijnt 8 maal per jaar. Redactie Nelleke Kan - van Dishoeck Gertrude Kunze - Begemann Dirk van der Veer Roel van der Wal Erica Wouterloot Kopij sturen naar: Paleisstraat 8 2514 JA Den Haag
[email protected] Het najaarsnummer komt uit op 12 september. Kopijdatum 1 september
2
Inhoud Bij de foto Zomer Collecte Hulpbetoon Zomerontmoetingen Startzondag opstandig De eerste maanden Groothuisbezoeken Doperse Migratie Slapen Jaren in Belfast De bustocht Wij en de oecumene Anne Zernike Nog een paar foto’s Diensten
2 3 5 6 8 9 11 11 13 14 16 18 20 21 22-24
Zomer Terwijl de kinderen op school bezig zijn met de laatste loodjes en gezinnen zich voorbereiden op vakantie, zijn Danijel en ik terug uit Portugal. Uitgerust, opgeladen. Het is fijn om in de zomer aanwezig te zijn omdat er dan meer ruimte is voor open ruimte. Ruimte om te laten bezinken, om ideeën te laten opkomen, om op bezoek te gaan bij mensen die thuis (moeten) blijven. Afgelopen zondag was er in Krommenie het afscheid van Truus de Boer, de doopsgezinde voorganger, en als ex-collega in de Zaanstreek had Truus me gevraagd iets te zeggen. Van een collega kreeg ik een tijd geleden een tekst (uit Amerika) waarin het beeld van de 'perfecte predikant' werd geschilderd. Hieruit heb ik in mijn toespraakje voor Truus een deel geciteerd, onder andere het volgende - waar 'zij' staat mag je ook 'hij' lezen: “De perfecte dominee spreekt klare taal, veroordeelt 'zonde' ronduit en kwetst nooit iemands gevoelens. Zij werkt van 8 uur 's morgens tot middernacht en neemt ook de kosterstaken op zich. De perfecte dominee verdient $50 per week, gaat goed gekleed, rijdt in een goede auto, koopt goede boeken en schenkt $40 per week aan haar geloofsgemeenschap. Ze is 29 jaar oud en heeft een ervaring van 40 jaar. De perfecte dominee werkt met groot enthousiasme met de jeugd en besteedt het grootste deel van haar tijd aan het ouderenpastoraat. Ze doet 15 huisbezoeken per dag en is altijd te vinden op kantoor, als je haar nodig hebt....” Enzovoort … de tekst eindigt fijntjes met de opmerking dat de perfecte dominee altijd in de buurgemeente staat. Perfectionisme; nogal wat predikanten lijden daaraan. Het is een onderwerp dat tijdens mijn studieverlof, de eerste drie weken van de Klinisch Pastorale Vorming (KPV) in mei, ook regelmatig aan de orde is gekomen. Onze groep bestaat uit negen predikanten/pastoraal werkers die in een gemeente of een verpleeghuis werken. Het belangrijkste leermateriaal is datgene wat we 3
zelf inbrengen vanuit de praktijk: onze eigen biografie, thema's die ons bezighouden, een preek, gespreksverslag, een casus. De belangrijkste lessen in je leven moet je steeds opnieuw doornemen, is mijn ervaring... Een belangrijke voor mij is: het helemaal o.k. is dat je geen perfect mens (en dus ook niet de perfecte dominee) bent. Als je dat wel denkt te moeten zijn heb je een groot probleem, want dan werk je van acht tot middernacht en kunt dan nog niet slapen omdat het werk niet af is en zeker niet goed genoeg... “Echte professionaliteit bestaat erin dat je weet wat je sterke kanten zijn en waar je minder goed in bent, en daar vraag je dan een collega voor.” Zo simpel kan het zijn, zo simpel is het! Als we vrede hebben met wie we zijn, dan kunnen we ontspannen spelen voor Gods aangezicht. Om op de dag na de akelige penalty's de Oranje-sfeer nog even vast te houden: het spel gaat goed wanneer iedere speler doet waar hij goed in is op de plek waar hij zijn talenten kan laten zien. In of dicht bij het doel, in het midden of als spits. Zo is het ook in een geloofsgemeenschap: we zetten onze eigen specifieke talenten in en spelen samen vrolijk het spel van het koninkrijk van God. Geen gemeente van perfecte mensen, geen gemeente zonder vlek of rimpel, maar een plek waar we elkaar liefdevol aanvullen. Oranje krijgt over vier jaar een herkansing, wij elk moment. Mooi toch? Hartelijke groet en een fijne zomer. En aarzel niet om te bellen als je/u een bezoekje wilt. Jannie Nijwening 4
De extra collecte van Hulpbetoon De opbrengst van de extra collecte van het komende kwartaal zal bestemd zijn voor het Hospice Delft. Dit hospice, of ‘bijna thuishuis’ zoals het ook wel genoemd wordt, is in maart 2003 opgericht omdat er behoefte was aan een plek waar mensen rustig hun laatste levensfase kunnen doorbrengen als dat om wat voor reden dan ook thuis niet wenselijk of mogelijk is. Toen de aanvankelijke locatie aan de Chopinlaan gesloopt moest worden, heeft het hospice onderdak gevonden in woonzorgcentrum Delfshove aan het Irene Vorrinkplein te Delft. Daartoe is de zesde woonverdieping geheel verbouwd tot een prachtig en modern ingericht hospice met vijf ruime lichte kamers ieder met een eigen badkamer en balkon. Het hospice wordt geleid door drie coördinatoren en er werken ruim zestig vrijwilligers in ploegendiensten van 4 uur, van ’s morgens 7.00 tot 's avonds 23.00. Verpleegkundigen zijn dag en nacht aanwezig en er is ook huishoudelijke hulp. De vrijwilligers doen alle voorkomende werkzaamheden zoals die ook in een gewoon huishouden gebruikelijk zijn en daarnaast helpen ze met de persoonlijke verzorging van de bewoners en kunnen daarbij wat extra aandacht en een luisterend oor bieden. Ook aan de familie en andere bezoekers van de bewoner wordt veel aandacht besteed. Zelf heb ik hier vier jaar met heel veel plezier gewerkt en ik vond het een voorrecht om zo betrokken te zijn bij de laatste levensfase van mensen. Omdat een balkonnetje op de zesde verdieping aan een druk kruispunt toch wel wat veel van het goede is voor veel kwetsbare bewoners, is er vorig jaar een groot overdekt terras gerealiseerd op het dak van het aangrenzende woongebouw van Delfshove. Het is een soort glazen kas waarvan de ramen bij mooi weer open kunnen en waar je zomers en 's winters heerlijk in de zon kunt zitten. Gezellig ingericht met diverse zitjes en veel planten. Daar kan nog wel wat inrichting in de vorm van mooie houten plantenbakken bij en daar zal de opbrengst van de collecte voor 5
bestemd worden. Er zijn bakken nodig voor het kweken van tomaten, druiven en allerlei kruiden, die ook nog eens in de keuken gebruikt kunnen worden.
Dubbel plezier dus, mooi om te zien en lekker om te eten. Uw gift wordt goed besteed! Mocht u niet in de gelegenheid zijn deze actie via de collecte in de kerk te ondersteunen, dan kunt u ook uw bijdrage storten op rekening NL93INGB0000295263 ten name van de Commissie Hulpbetoon met vermelding Hospice Delft. Pauline Biesiot. Vrijzinnige zomerontmoetingen De lijst met zomerontmoetingen voor dit jaar is aardig wat langer geworden sinds de aankondiging in het vorige nummer en de eerste zijn inmiddels al geweest. In onze Vermaning zal kunsthistorica Nelleke Kan op dinsdag 22 juli een avond verzorgen over Karel de Grote. Naar aanleiding van zijn 1200ste sterfdag. Het Apostolisch Genootschap dat dit jaar voor het eerst meedoet, organiseert op donderdagmiddag 24 juli een wandeling - ook geschikt voor rollators - langs beelden in het Zuiderpark. Daarnaast bieden zij op de maandagochtenden 28 juli en 11 augustus een kleine cursus ‘luisteren naar je pen’, creatief dagboekschrijven voor ervaren en onervaren schrijvers. Je leert via verschillende afgebakende schrijfoefeningen op een andere manier naar de eigen belevingswereld kijken. Gaarne opgave van te voren. 6
Op woensdag 30 juli organiseert Vrijzinnig Centrum De Hoeksteen een ontmoetingsavond met als onderdeel een quiz. Deze zal gaan over de Bijbel, geschiedenis en taal. U kunt individueel of met een (ad hoc) team meedoen. Uiteraard ontvangt de winnaar een prijs en ‘langdurige roem’ en zullen de anderen zich mogen troosten met gezelligheid en een drankje. Marina Slootmans deelt haar fascinatie voor de bergen met ons op woensdag 13 augustus. Hun schoonheid, maar ook hun soms bijna wrede ontoegankelijkheid trekt mensen aan. De spreekster kan beide waarderen. Zij wandelt graag door de aangelegde parken van Den Haag, maar heeft de bergen ook lief. Zo heeft zij in vier jaar de Pyreneeën van oost naar west doorkruist. Met een hapje eten in de Remonstrantse kerk. De rij wordt afgesloten met een avond in onze eigen Vermaning waar Coos Wentholt op woensdag 20 augustus zal vertellen over kerken, kapellen en kloosters vanaf de Middeleeuwen tot nu. In Loosduinen staat het oudste gebouw van Den Haag: de Abdijkerk. Deze kerk is het restant van een vrouwenklooster en moet gebouwd zijn circa 1230. Het plaatje geeft de landerijen rondom het klooster weer. In het dorp Die Haghe zijn in de Middeleeuwen vier vrouwenkloosters neergezet en één mannenklooster, waarvan de kapel eveneens nog staat en dienst doet als kerk, de Kloosterkerk uit rond 1400. De dorpelingen gingen ter kerke in de Grote of Sint Jacobskerk aan de Dagelijkse Groenmarkt. Ter plekke was al circa 1250 een houten kapel, maar de bouw van de huidige kerk dateert uit het eind van 7
de 15de eeuw. De hovelingen mochten naar de Hofkapel uit ongeveer 1280. Hij is in gebruik geweest tot 1580. De muren van de kapel staan er nog op het Binnenhof aan de kant van de Hofvijver. In 1885 werd de Vermaning, zoals de Doopsgezinden hun gebouw van samenkomst noemen, pas gebouwd. Zij kwamen al in de 16de eeuw in Den Haag voor en hadden in de 17de eeuw een vermaning aan de Herderstraat. Een kerktoren hoort niet bij de vermaning. Dus een klok is er ook niet, maar wij weten hoe laat het is dankzij de Heilige Jacobus aan de Parkstraat uit 1876. Dat is de enige kerk in Den Haag, die door P.J.H. Cuypers is ontworpen en gebouwd. De praktische informatie voor alle ontmoetingen vindt U in het programma. Opstandig?! En dus ……14 september startzondag Wees opstandig, wees positief. Het thema voor het komende jaar is: opstandigheid. Het komt ruim aan de orde in de startzondag. Opstandig zijn is niet tegen zijn, maar kijken hoe je een positieve veranderingen kunt bewerkstelligen. Begin eens mooi dichtbij, bij jezelf. Was je van plan om niet te komen? Nu wel, lekker wel doen! Was je van plan om wel te komen: Doen! Laat je horen. Dat kan op allerlei manieren. Je kunt meedoen aan een gelegenheidskoor met opstandige liederen; je kunt horen waarom het Mennofund in het leven is geroepen (waar onder andere onze gemeente geld heeft ondergebracht) en hoe je kunt meepraten over verantwoord investeren en tegen de graai-cultuur. Je kunt meedoen aan een bakkersworkshop waarin je je bewust wordt wat gezond eten is, 8
en wat het belang is van gezonde granen en gezond eten bereiden; Erica Wouterloot laat in een workshop zien hoe zij uit opstand tegen wanhoop prachtige kettingen maakt en hoe jij dat ook kunt. Geeske Jansen geeft een workshop bloemschikken waarin ook het thema duidelijk zal worden. Voor de kinderen is er een eigen programma. Voor de 12+ groep is er ruimte in de bakkersworkshop. Nelleke Kan zal de dag inleiden en besluiten met een Vesperdienst. En reken maar dat ook zij de opstandigheid niet uit de weg gaat. Geef je even op. Dat is praktisch voor de organisatie en de catering. Je kunt intekenen op de lijst die in de koffiekamer hangt of per mail doorgeven aan Elze Jongsma. Omdat we niet in ieders portemonnee kunnen kijken vragen we een vrijwillige bijdrage van € 12,50 per persoon inclusief lunch. En kinderen zijn gratis. Elze Jongsma, Jan Bloem, Jannie Nijwening De eerste maanden Op het moment dat ik Jannie Nijwening vraag naar haar eerste ervaringen als nieuwe predikant in onze gemeente heeft ze net drie weken studieverlof achter de rug. Daarin heeft ze niet alleen met veel plezier een waardevolle cursus gedaan, ze kon ook even afstand nemen. Want ze kwam veel tegen sinds ze in februari haar werk in de gemeente begon. Als ze dat allemaal op haar bordje laadt, wordt het zeker té veel - waar moeten de prioriteiten komen? Het eerste wat ze over de gemeente meekreeg was de profielschets, die de beroepingscommissie had opgesteld. Beter zichtbaar in de stad, verbindingen via de oecumene, dat sprak haar aan. Inmiddels heeft ze de nodige contacten gelegd, daar over konden we ook in een eerder nummer van dit blad al lezen. Het is fijn dat er al een rapport van de werkgroep ‘Gemeente en maatschappij’ ligt - dat biedt bouwstenen. 9
De kennismaking met de gemeente is gegaan via groot huisbezoek, waarvan een deel nog moet komen. Dat waren goede gesprekken. Maar ze is even belangstellend naar de mensen die daar niet kwamen - het kan allerlei redenen hebben. En hoe kunnen we zorgen dat de oudere broeders en zusters die door hun leeftijd niet meer kunnen komen, zich toch betrokken voelen? Opvallend zijn de vele bijbelkringen, de behoefte om over het geloof te praten is groot. Een geweldige schat is natuurlijk de grote groep kinderen, dat heeft niet elke gemeente. Daar zet Jannie graag vol op in en ze hoopt de 12plus groep te kunnen vergroten samen met een nieuw te vormen groep die graag wil meedenken en -werken aan het jeugdwerk. Gaan we in het café zitten? Den Haag heeft twee straatpastores, maar eigenlijk zouden toch alle pastores op straat moeten zijn. Ze broedt nog op een project over verbinding tussen de generaties, want ouderen hebben veel wijsheid en levenservaring om door te geven. Jannie is blij met de kerkenraad, waar frisse ideeën leven en de openheid is om nieuwe dingen uit te proberen. In deze tijd als kerk van betekenis zijn, het is een hele uitdaging, want de kerk heeft door misbruikschandalen en conservatieve berichten in de media geen best imago. Den Haag was haar onbekend, maar Jannie vindt het er leuk. Wel statig, maar het vele groen ervaart ze als een verademing, ruimte waar ze graag doorheen fietst - in verschillende betekenissen. Nelleke Kan 10
Groothuisbezoeken Kort na haar intrede is onze nieuwe predikant begonnen aan groothuisbezoeken. Inmiddels zijn er zes (van de negen) wijkbijeenkomsten gehouden waarbij Jannie Nijwening met ruim 65 leden heeft kunnen kennismaken. Daarnaast heeft zij al tientallen leden ontmoet bij een bezoek aan huis. Er is op een plezierige manier tijd genomen voor wederzijdse kennismaking die vaak ook heeft geleid tot nadere kennismaking met elkaar. Voor de vragen van Jannie was minder tijd. Wat verwachten wij van de gemeente, wat kan de gemeente verwachten van ons en wat kunnen wij als gemeente betekenen voor de stad Den Haag? In het najaar volgt nog een kennismakingsronde en wordt bekeken of er een vervolg mogelijk is om dieper op zaken in te gaan. Voor de opening van de groothuisbezoeken las Jannie voor uit de brief van Paulus 1 Kor.12: de verzen 4-21. 'God heeft de lichaamsdelen elk afzonderlijk hun plaats in het lichaam toegewezen, zoals Hij het gewild heeft … in feite zijn er vele lichaamsdelen, maar er is slechts één lichaam'. Laten we die beleving met elkaar vasthouden. Frouke Bardet - ledencontact Doperse Migratie De Mennonite Migration Tour is op 25 juni voorspoedig van start gegaan. Een prachtig initiatief: de doperse trektocht van eeuwen door Europa wordt ‘razendsnel’ - 9000 km. in ruim twee maanden - nagereisd door een groep dopers van nu in wisselende samenstelling. Langs die vele plekken, waar mennonieten woonden, naar toe moesten vluchten en een nieuw bestaan opbouwden om daar soms weer op te breken. Wij in Den Haag staan er dichtbij, want Henk Freie reist een flink deel van die tocht mee. We kunnen hem allemaal volgen op www.facebook.com/mennotoureuropa, waar dagelijks berichten, 11
foto’s en af en toe een filmpje verschijnen. Na het begin in Schleitheim en Zürich woonde de groep de dienst bij met de broeders en zusters van de Alt Tauferische Gemeinde in Langnau in het Emmental. Daarna een bezoek aan een oude
boerderij met ‘Täuferversteck’ in zijn geschiedenis. Aan de foto te zien een fraaie boerderij, maar het was er dus niet altijd even fraai. Er volgt een feestelijke BBQ met het koor te Tramelan dan trekt de groep Frankrijk binnen. In de Jura en de vanouds aardig doperse Elzas zijn er hartelijke ontmoetingen met zeer sociale mennonieten bij Montbéliard. Daar groeit de gemeente dus! In Colmar ging de dienst over de wonderbaarlijke visvangst met potluck na afloop. Als dat niet de daad bij het woord is … Uiteraard werd gestopt in het Straatsburg van Melchior Hoffmann, waar br Menno Plett tourleider was op een doperse geschiedenisroute. Vervolgens meer Elzas, op naar Antwerpen en dan het Nederlandse deel van de tocht om te beginnen naar Schoorl. Dat gaat via Amsterdam en dan kun je nog eens iemand ontmoeten … Het echte mennoland ligt natuurlijk aan de andere kant van de Afsluitdijk, dus op naar Pingjum en Witmarsum. Bij het sluiten van de kopij zat etappe 1 erop. Met een mooie dienst in Leeuwarden met lekkere lunch na werd het stokje overgedragen aan het team van etappe 2. 12
Wij gaan er nog wel meer van horen en blijven ondertussen nieuwsgierig. Nelleke Kan Slapen Mijn kleindochter Parisa merkte dat veel klanten van haar drogisterij problemen hebben met slapen. Zij ging op zoek naar een natuurlijk slaapmiddel met mij als proefkonijn. Zij vond een warme drank van gemengde kruiden gecombineerd met een ontspanningsoefening waarbij het gehele lichaam is betrokken. Voor mij is dit een wonder. Ik ben 84 jaar en heb mijn hele leven last gehad van slapeloos-heid. Ik heb veel slaapmiddelen gehad, ben behandeld door een neu-roloog, vergeefs. En nu op mijn oude dag begin ik een beetje te slapen. Ik heb wel moeten oefenen en het lukt niet elke nacht. Ik ben zo blij en vertel mijn ervaring in de hoop 13
anderen te kunnen helpen met dezelfde problemen. Verkrijgbaar bij Drogisterij Duinoord in de Reinkenstraat. Probeer het en hou vol! Alien Kuit Jaren in Belfast Hoe is het om in Belfast te wonen? Aan Jannie Nijwening kun je dat vragen, want zij deed het vijf jaar lang in de jaren ’90. Ze ging er heen met Eirene, een vredesorganisatie, die vrijwilligers uitstuurt en ze kwam terecht in de Columbanus Community of Reconciliation. Deze gemeenschap die verzoening zoekt, werd opgericht door een Jezuïet met een warm hart voor de oecumene. Drie maal per dag was er een moment van gebed, er waren avonden op het gebied van geschiedenis, cultuur en religie en er waren stiltedagen op zaterdag. Jannie had tot taak om de boodschappen te doen, ieder kookte om beurten. Een intellectuele, contemplatieve omgeving. Ze knoopte contacten aan met Corner Stone, een andere community vlak bij de Peace Line, de grens tussen een protestantse wijk en een katholieke arbeiderswijk vol onrust. Het had een soort buurthuisfunctie en was erop gericht mensen van beide kanten van de muur met elkaar in contact te brengen: kinderen, ouders met peuters en ouderen. Jannie verleende er hand- en spandiensten. 14
Ze verhuisde naar de Currach Community. Dat huis was opgezet door Noreen, een dominicaner non, die wel wat durft, want het was het eerste huis aan de protestantse kant. Ze was samen met andere religieuzen ook betrokken bij geheime politieke besprekingen om het vredesproces op gang te krijgen. Jannie kreeg er wel eens iets van mee: een hele boeiende tijd. De meeste tijd besteedde zij aan haar studie theologie en ze is dan ook met een bachelor van Queens University teruggekomen. Ze zat regelmatig in de pub waar ze veel heeft geluisterd én geleerd over conflicten. Waarom gaat het steeds maar door, generaties lang? Iedereen heeft slachtoffers in zijn omgeving, maar niet praten … het is geen oplossing. Mensen worden heel makkelijk gereduceerd tot terrorist, zonder dat er de bereidheid is de vraag te stellen waarom mensen gaan geloven in geweld. Toch gebeurt er veel positiefs en daar lees je nooit iets over in de krant. Veel problemen hebben vooral met armoede te maken, want in de betere wijken wonen katholieken en protestanten gewoon door elkaar. Jannie heeft haar jaren in Belfast als heel positief ervaren. Ze kon zich er vrij bewegen en ‘de vragen van een kind’ stellen. Een enkele keer is ze echt bang geweest, toen er na een bom in de buurt wraakacties dreigden. Voor de mensen daar was ze een beetje een raar iemand, ze was protestant, studeerde en haar sympathie lag toch wel bij de katholieken. In de kerk aan het werk komen - zeker nadat ze ging samenwonen met Danijel - zat er dan ook niet echt in. Jannie is nog een paar keer terug geweest. Vorig jaar ontmoette ze Noreen opnieuw, inmiddels een oudere dame maar nog altijd actief. Natuurlijk legde ze haar oor weer in de pub te luister. De verhalen zijn schokkend: het is nu wel vrede, maar voor velen, vooral jongeren is de toestand zo uitzichtloos, dat het aantal zelfmoorden duidelijk gestegen is. De televisiecamera’s zijn al lang weer ergens anders. Toch zijn er mensen die in alle stilte doorwerken aan vrede. Dat moet ook niet op de voorpagina’s staan. Nelleke Kan 15
De bustocht Dinsdag 3 juni zijn we met ongeveer 35 mensen van onze gemeente een dagje met de bus weg geweest. De reis begon met een kort ritje naar de ‘SS Rotterdam’ in Rotterdam, waar we koffie met gebak kregen. De SS Rotterdam is gebouwd voor de Holland Amerika Lijn en in 1958 gedoopt door Koningin Juliana. Een jaar later maakte het schip zijn eerste reis naar New York. Omdat de luchtvaart opkwam, waren de lijndiensten op Amerika niet meer nodig en kwam er in 1971 een einde aan de vaart. Hierna werd het een 5 sterren cruiseschip. Dit is het tot het jaar 2000 geweest. Door het faillissement van het cruisebedrijf kon het schip niet meer uitvaren. De stichting ‘Behoud het Stoomschip’ maakte het mogelijk dat het schip werd gerenoveerd. Via omzwervingen in vele landen, waar de restauratie plaats vond, is het sinds 2008 weer terug in Rotterdam. Er is een restaurant, hotelkamers en op de verschillende dekken zitten bedrijven. Een multifunctioneel object dus. Omdat het koffieschenken nogal lang duurde was er vrij weinig tijd om veel van het schip te zien. De busreis ging daarna verder naar Zuid-Beijerland. In partycentrum ‘De Eendrachtshoeve’ stond er een heerlijke lunch voor ons klaar. We kregen een korte geschiedenis van de hoeve te horen. Tijdens de watersnoodramp van 1953 heeft het dorp Zuid-Beijerland zeer veel schade gehad. Ook de Eendrachtshoeve. Door hulp uit Zweden is het weer helemaal gerenoveerd en nu doet het dienst als gemeenschapshuis. Er is een schietbaan een kegelbaan, de muziekvereniging en de toneel vereniging houden hun repetities daar en nog veel meer. Toen wij daar zaten te eten hadden we geen idee dat we op een kegelbaan of schietbaan zaten. Volledig voldaan stapten we weer in de bus om naar het eiland Tiengemeten te gaan. Over de lange dijk van het dorp ZuidBijerland naar de veerpont. Tijdens het uitstappen uit de bus begon de zon door te breken. Wat een timing van de zon! Op de 16
pont genoten we van de frisse wind en mooie omgeving. Het eiland Tiengemeten is van oorsprong een zandplaat in het Haringvliet. De naam komt van gemet, wat een oude landmaat is, 0,4 hectare. Het eiland was toen 4 hectare groot. Nu is het hele eiland 7 km lang en 2 km breed. Volledig landbouwgebied was het, tot het in 1990 in het kader van de Ecologische hoofdstructuur, aangewezen werd om als natuurgebied te functione-
ren. Het is enige jaren later al in beheer gekomen van Natuurmonumenten. In 2007 vertrok de laatste boer. Wij hebben daar het Rien Poortvlietmuseum bezocht, gevestigd in de Margueritahoeve. Meer dan 100 van de mooiste werken worden er getoond, zowel olieverf als aquarel. Op de kabouterzolder voelde iedereen zich weer kind worden. Ook bezochten wij er het landbouwmuseum. Door middel van een prachtige collectie landbouwwerktuigen brengen ze de periode van de landbouwmechanisatie van 1920 tot 1955 in beeld. Een boeiende ontwikkeling van het boerenbedrijf. Velen van ons genoten ook 17
van het mooie weer, op de bankjes werd er heel wat afgekletst. Ieder ging zijn eigen weg. Ook werden er heerlijke wandelingen gemaakt over het eiland en genoten van de rust en de natuur. Om 16.10 vertrokken we weer met de pont terug naar de bus. De busreis naar huis verliep voorspoedig. Zonder in de file te staan kwamen we rond 18.00 uur weer in Den Haag aan. Het was een heerlijke ontspannen dag waar denk ik iedereen van genoten heeft! Erica Wouterloot Wij en de oecumene Sinds kort is er een kleine werkgroep in de gemeente die zich bezighoudt met de manier waarop wij actief kunnen zijn en worden in de oecumene. De groep bestaat uit Henk Freie, Coos Wentholt en Jannie Nijwening. Versterking van harte welkom. Begin juni hebben we vooruit gekeken naar de vele activiteiten die voor de tweede helft van het jaar op de rol staan. Sommige zijn al min of meer vastgelegd, anderen zijn nog in ontwikkeling. We willen u alvast iets vertellen en hopen dat u ook enthousiast wordt! Om te beginnen Coventry: op de eerste vrijdag van juni werd er voor het eerst een vredesgebed gehouden op het plein van de St. Jacobuskerk aan de Parkstraat. Dit gebed is een onderdeel van een wereldwijd gebeuren, het Coventry18
netwerk. Kerken uit verschillende plaatsen die in de oorlog gebombardeerd zijn geweest, komen samen op vrijdag om tekenen op te richten van vrede en verzoening. Op die manier weet men zich verbonden met anderen die op dat moment hetzelfde doen. In Nederland doen kerken onder andere in Middelburg, Nijmegen, Arnhem en Rotterdam mee en nu dus ook Den Haag. Een keer per maand zal het gebed plaatsvinden voor de St. Jacobus, de andere weken bij de Christus Triumfatorkerk aan de Juliana van Stolberglaan. De Vredesweek opent op zaterdag 20 september met een vredesfeest in het Multicultureel Ontmoetings Centrum aan de Teniersstraat. We kunnen daar een stand bemensen en ook meehelpen in de catering - er zijn toch van die prachtige doopsgezinde kookboeken! Meer informatie volgt nog maar u kunt ook met vragen bij ons terecht. Het feest zal ook een serieuze kant hebben, omdat veel mensen die het MOC bezoeken lijden onder armoede. Dit thema zal dan ook aan de orde worden gesteld, naast de wat meer luchtige onderdelen en het lekker samen eten. In de vredesweek zullen wij als gemeente een middag organiseren over geweldloos communiceren. Die bieden we aan aan de Haagse gemeenschap met Maarten van der Werf als onze gespreksleider. Noteert U vast vrijdagmiddag 26 september in uw agenda. Op zondag 28 september gaan we een stiltewande-ling maken langs diverse stilteplekken in de stad. Coos zal zich buigen en proberen over een route vanaf het Stadsklooster. We hopen daar ook te eindigen met een vesper om 17.00 uur en een maaltijd. Tot slot: de mogelijkheid wordt onderzocht om rond kerst - zondag 21 december is genoemd - een groep acteurs te vragen om in verschillende kerken in het centrum een scene uit het kerstverhaal te spelen. Ook wij zouden hierbij betrokken kunnen zijn. Tot zo ver even het nieuws uit de oecumene, noteert U vast de data. Jannie 19
Anne Zernike in het Bijbels Museum We hebben haar de afgelopen jaren aardig leren kennen: Anne Zernike, in 1911 de eerste vrouwelijke predikant. Korneel Roosma zette haar in het jubileumjaar 2011 - ook bij ons mooi op de planken. Onlangs promoveerde Froukje Pitstra in Groningen op een biografie over haar. Reden voor het Bijbels museum om een tentoonstelling aan Anne Zernike te wijden. Met natuurlijk portretten, gemaakt door haar man, schilder Jan Mankes en het tafelblad uit de bibliotheek van de ADS waarin zij - met velen - haar naam heeft gekrast. Een goede reden om weer eens naar dit mooie museum te gaan. Herengracht 366-368 www.bijbelsmusuem.nl
20
Omdat er ruimte voor is, hier nog een paar mooie foto’s van de Mennonite Migration Tour. Het is altijd een genoegen te midden van broeders en zusters!
21
Er zijn geen personalia Kerkdiensten in de Remonstrantse Gemeente Laan van Meerdervoort 955 www.remonstranten.org/denhaag 20 juli ds Reinhold Philipp 27 juli ds Rien Lutmers 3 aug. ds Reinhold Philipp 10 aug. ds Reinhold Philipp 17 aug. ds Marthe de Vries 24 aug. ds Marina Slootmans 31 aug. ds Johan Goud 7 sept. ds Johan Goud, ds Reinhold Philipp, ds Marina Slootmans opening seizoen 14 sept. ds Marina Slootmans Kerkdiensten in De Hoeksteen Rozenboomlaan 119 Voorburg www.vrijzinnigen.nl In de zomervakantie geen zondagsdiensten
Kerkdiensten NPB Lange Kerkdam 46 Wassenaar 20 juli ds Roelof Steenstra 27 juli ds Rob Nepveu 3 aug. mevr ds R Steensma 10 aug. ds Cathrien Buit 17 aug. ds Addy manneke 24 aug. ds Wies Blomjous 31 aug. ds Marthe de Vries 7 sept. ds Rob Nepveu 14 sept. ds Marthe de Vries
22
www.npbwassenaar.nl
Doopsgezinde Gemeente Paleisstraat 8 2514 JA Den Haag
[email protected] www.dgdenhaag.nl NL55ABNA0624374505 Commissie Hulpbetoon NL93INGB0000295263 Predikant ds Jannie Nijwening Paleisstraat 8 2514 JA Den Haag 06-49422430
[email protected] Werkdagen maandag t/m donderdag Telefonisch spreekuur dinsdag t/m donderdag 8.30 - 9.30 uur Albert Schweizerstraat 29 1561GD Krommenie 075-8795591 Administratie maandag - vrijdag 9.00 - 12.00 uur 23
Kerkdiensten 20 juli - 14 september
20 juli
Rik Wagenaar in de Doopsgezinde kerk ds J.H. Peijpers in Abtswoude
27 juli
ds Marie Anne Sijbrandij in Oldeslo
3 aug.
Nelleke Kan in de Doopsgezinde Kerk ds Marie Anne Sijbrandij in Abtswoude
10 aug.
ds Anneke van der Zijpp in de Doopsgezinde Kerk ds Frits Groeneveld in Oldeslo
17 aug.
ds Jannie Nijwening in de Doopsgezinde Kerk ds L. Lafeber in Abtswoude
24 aug.
ds Marie Anne Sijbrandij in Oldeslo
31 aug.
ds Tjalling Kindt in de Doopsgezinde Kerk ds Henriette van Dunné in Abtswoude
7 sept. 14 sept.
Coos Wentholt in de Doopsgezinde Kerk
10.00 - 16.15 uur opening van het seizoen in de Doopsgezinde Kerk - Nelleke Kan en vele anderen kinderprogramma’s derdewereldtafel ds Rien Lutmers in Oldeslo
De diensten beginnen - tenzij anders vermeld - om 10.30 uur 24
koor
