8E JAARGANG, NR. 1, MAART 2013
Handdesinfectie Ellebogenwerk is achterhaald
O K M a n a ge
katern vana fp
ment-
agina 29
Washandjes Alternatief voor steeldeppers Handig én leuk Digitaal portfolio Varices Knopstrip versus invertering Nieuw OK-complex Aandachtspunten bij het ontwerp
Collega: Operatieassistent Sjoerd Hengst: ‘Mijn avonturenbloed moet gevoed blijven’ OKO0113.indd 1
18/02/13 15:28
PALAMIX
®
Optimaal mengen van botcement: Eenvoudig – veilig – efƂciënt* en cementeer Leer meer over cement atief platform technieken op ons educ
emy.com www.heraeus-palacad
PALAMIX® – eenvoudig gebruik voor alle toepassingen * eenvoudig in slechts een paar stappen naar een homogeen en gebruiksklaar botcement * veilig betrouwbare vacuümcontrole door vacuümindicator aan het luchtslangetje * efƂciënt een systeem voor alle toepassingen in de gecementeerde prothesiologie door een keur aan kokers es met verschillende afmetingen en speciale accessoires Heraeus Kulzer Benelux BV · Postbus 986 · 2003 RZ Haarlem · Nederland · Tel.: 023 543 42 56 · www.heraeus-medical.com
OKO0113.indd 2 45943_AZ_PALAMIX_OK_Operationeel_NL.indd 1
18/02/13 06.02.13 15:28 09:59
6.02.13 09:59
Hét platform voor professionals in de zorg
13 - 15 maart 2013 Jaarbeurs Utrecht www.zorgtotaal.nl Met uw badge heeft u ook toegang tot het gelijktijdige
Gratis toegang? Ga naar www.zorgtotaal.nl
Mediapartners: #ztt13
OKO0113.indd 3
18/02/13 15:28
Hygiëne leeft! Mede dankzij de beruchte Zembla-uitzending in september 2012 staat het onderwerp hygiëne weer volop in de aandacht. De uitzending gaf een zeer negatief beeld van de hygiëne in ziekenhuizen, en veroorzaakte een schokgolf in Nederland. Helaas is het effect van dergelijke ‘hotnewsitems’ zeer beperkt. We schrikken even, en gaan vervolgens weer doodleuk verder met ons werk. Extra gevaarlijk is dat we van onszelf menen dat we ons uitstekend aan de hygiëneregels houden, terwijl dat in de meeste gevallen helemaal niet het geval is. We focussen ons op zaken die helemaal niet evidence-based zijn, maar gebaseerd zijn op mythes. De redactie merkt dit vaak ook aan de ingezonden brieven die we ontvangen, waar bijvoorbeeld de focus gelegd wordt op medewerkers die ‘onhygiënische’ piercings dragen, terwijl het nooit bewezen is dat die postoperatieve infecties kunnen veroorzaken. Reden voor docent operatieve zorg en technieken Paul Meijsen om in dit onderwerp te duiken en gedurende dit jaar regelmatig op dit onderwerp terug te komen. In dit nummer staat de eerste aflevering in het teken van moderne preoperatieve handdesinfectie. Om het onderwerp wat ‘luchtiger’ te maken, hebben we cartoonist/striptekenaar Jim van der Meulen bereid gevonden om de tekst te verlevendigen met illustraties. Verder zijn we erg blij met het feit dat operatieassistenten en anesthesiemedewerkers ons steeds vaker weten te vinden met eigengeschreven artikelen. Zo schreven Anne van de Wouw en Nicole van Tuijl, beiden leerling-operatieassistent in het St. Elisabeth Ziekenhuis te Tilburg, over het desinfecteren van de extremiteiten met washandjes als alternatief voor steeldeppers. En Annemarie Roos, operatieassistent Zorggroep Leveste Middenveld, locatie Bethesda Ziekenhuis Hoogeveen, schreef over het digitaal portfolio waarmee je laat zien dat je staat voor kwaliteit van zorg. Verder in dit nummer: bij patiënten met varices is operatieve behandeling van de oorzakelijke lekke beenader (VSM, vena saphena magna) soms aangewezen. Er zijn verschillende methoden om deze VSM te behandelen. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat het inverterend verwijderen van de VSM kortetermijnvoordelen biedt boven de klassieke knopstripprocedure. Maar hoe zit het met de langetermijnresultaten van beide behandelingen? We wensen je veel leesplezier! Menno Goosen, hoofdredacteur OK Operationeel
[email protected] / 020-520 60 77
Geen ellebogenwerk voor de operatie Moderne handdesinfectiemethodes zijn beter voor de patiënt én voor jezelf. Houd je aan de vier A’s.
14 20 Recidiefkans na varicesbehandeling De langetermijnresultaten van twee operatieve varicesbehandelingen onderzocht.
Hennie Mulder, bestuurslid Media LVO en penningmeester LVO
[email protected]
4
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 4
18/02/13 15:28
Washand: alternatief Digitaal portfolio voor voor steeldepper
OK-medewerkers
Extremiteiten desinfecteren met washandjes is
Een digitaal portfolio: handig als showcase,
minder gedoe dan met steeldeppers.
en leuk om in te vullen.
16
18
30
34
Portret Sandra
Hoe ontwerp je de
Labahn
OK van de toekomst?
OK-manager Sandra Labahn beziet met open
Aandachtspunten bij het ontwerp van een
mind wat er op haar pad komt.
toekomstbestendige OK.
Verder in dit nummer: 4 Redactioneel OK Operationeel 6 Nieuws 11 LVO-nieuws / informatie 12 Collega Sjoerd Hengst 26 Boeken 29 OK Management-katern
OK Operationeel wordt mede mogelijk gemaakt door:
30 Portret Sandra Labahn 38 NVLO-informatie 38 Redactioneel 39 Column Ed Schoemaker 39 Colofon
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 5
5
18/02/13 15:28
Tekst: Menno Goosen
Oratie: hoe technologie de zorg in hoog tempo verandert
HEEFT U NIEUWS? Mail naar okoperationeel @y-publicaties.nl
Technologie rukt snel op in de
hebben van de nieuwe zorgtechnologie
zorg. Wat even geleden nog gold als
– sterk toenemen. Dat betoogt prof.
toekomstmuziek is inmiddels realiteit
dr. Theo Ruers, hoogleraar oncologie
geworden. En de ontwikkelingen gaan
en chirurg bij het Nederlands Kanker
onverminderd voort. Zo zullen over
Instituut, tijdens zijn intreerede aan de
enkele jaren bijvoorbeeld tumoren
Universiteit Twente. Ruers begint zijn
kunnen worden verwijderd met behulp
oratie met een videofragment uit 1966
van ultrageluid (dus zonder te snijden)
uit de serie ‘Star Trek’. Het fragment
en kan de chirurg al tijdens de operatie
speelt zich af in een operatiekamer
zien of een biopt kankercellen bevat.
driehonderd jaar in de toekomst. De
van nieuwe biomedische technieken
Deze opkomende technologie zal leiden
meeste, destijds volkomen fictieve,
voor de beeldvorming, diagnose en
tot aanzienlijke veranderingen in de
innovaties die in het fragment naar
behandeling van kanker. Zo werkt hij
zorg. Zo zullen ziekenhuizen zich meer
voren komen zijn inmiddels al
bijvoorbeeld aan nieuwe instrumenten
moeten gaan specialiseren en zal de
werkelijkheid geworden. Denk aan PET-
die de chirurg in staat stellen om al
vraag naar technisch geneeskundigen
en CT-scanners, lab-on-a-chipsystemen
tijdens de operatie gezond weefsel
– technici die diepgaande kennis
die het bloed van een patiënt kunnen
van tumorweefsel te onderscheiden.
analyseren en injecties
Verder is hij onder meer bezig met de
die zonder naald worden
ontwikkeling van navigatietechnologie,
toegediend. De boodschap die
gekoppeld aan CT en MRI. Hiermee ziet
Ruers met het fragment wil
de chirurg precies waar zijn scalpel zich
uitdragen: technologie verandert
bevindt op een ‘landkaart’ van eerder
de zorg in hoog tempo, zelfs
gemaakte beelden van het inwendige
sneller dan de makers van de
van de patiënt. De oprukkende
sciencefictionserie destijds
technologie in de zorg zal er volgens
voor ogen hadden. En de
Ruers voor zorgen dat normale
innovatie houdt daar niet op,
operatiekamers plaats zullen maken
betoogt Ruers. Sterker nog: de
voor hybride interventieruimtes,
ontwikkelingen gaan sneller
waar verschillende beeldvormende
dan ooit. Ruers houdt zich
technieken zoals CT-scans, 3D-echo’s
op de Universiteit Twente
en navigatietechnologie een sleutelrol
bezig met de ontwikkeling
vervullen.
Scene uit 1966 uit de serie ‘Star Trek’. Een operatiekamer driehonderd jaar in de toekomst.
Kunstbot bruikbaar bij schisispatiënten
OK NIEUWS Het actueelste OK-nieuws vindt u op www.oknieuws.nl
Gezocht: studenten en hun begeleiders
Ad de Ruiter van de Universiteit Utrecht onderzocht de bruikbaarheid van kunstbot bij het repareren van de spleet in
Voor een nieuwe rubriek in OK Operationeel zijn we
de bovenkaak bij schisispatiënten. Bij deze patiënten wordt op
op zoek naar een student en zijn/haar begeleider.
10- tot 11-jarige leeftijd de spleet in de bovenkaak gerepareerd
Jullie moeten het wel leuk vinden om op de cover te
met ‘eigen’ bot. ‘Eigen’ bot nemen geeft nogal eens bijverschijn-
komen én om geïnterviewd te worden.Tips?
selen. Na een reeks onderzoeken concludeert De Ruiter dat een
Mail ons:
[email protected].
speciaal soort kunstbot ook heel goed is te gebruiken.
6
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 6
18/02/13 15:28
65.000ste hartoperatie St. Antonius Ziekenhuis In januari is de 65.000ste hartoperatie
Met de komst van de
in het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/
hart-longmachine
Nieuwegein uitgevoerd. Hartchirurgie
kon de functie van
wordt al 65 jaar in het St. Antonius
het hart voor langere
uitgevoerd. De eerste gesloten hart-
duur worden overge-
operatie vond in 1948 plaats. Toen
nomen, en werden
werd het hart niet opengemaakt, maar
complexere ingrepen
opereerden de chirurgen rondom het
in het hart mogelijk.
kloppende hart. Dit noemden ze ‘cir-
Op 8 januari 1959 werd
cling before landing’. Halverwege de
de hart-longmachine
jaren vijftig werd een openhartoperatie
voor het eerst in het
mogelijk. Daarbij werd een patiënt in
St. Antonius Zieken-
een ijsbad gelegd. Onder diepe koeling
huis toegepast. On-
verbruiken de hersenen minder zuur-
danks de complicaties
stof en zodoende kon de bloedcirculatie
die er bij de eerste ope-
een paar minuten onderbroken worden.
raties met de hart-longmachine kwa-
dere hartafwijkingen, bypassoperaties
Oud-cardioloog Frans Slooff blikt terug:
men kijken, waren de wachtlijsten voor
en ingewikkelde verrichtingen aan de
‘Ze hadden acht minuten de tijd om
hartoperaties lang. In 1967 bedroeg de
lichaamsslagader worden uitgevoerd. In
het hart open te maken en bijvoorbeeld
wachttijd zelfs een jaar. Ook was er veel
1970 werden er 176 openhartoperaties
een klein gaatje in het tussenschot van
bloed van donoren nodig. Medewerkers
uitgevoerd en gold het St. Antonius al
de voorkamers dicht te maken. Na de
van het ziekenhuis gaven vrijwillig
als het grootste hartcentrum van Neder-
ingreep werd de borstkas van de patiënt
bloed, en soms namen patiënten hun
land. In 1974 was dat aantal toegeno-
weer dichtgemaakt en werd de patiënt
eigen familieleden mee als bloeddonor.
men tot 557 operaties. Zo bleef het aan-
in een warm bad gelegd tot het lichaam
Eind jaren zestig vonden er dagelijks
tal openhartoperaties stijgen tot 1117
weer op de normale temperatuur was.’
hartoperaties plaats en konden ook an-
in 1980 en ruim 2000 in 2012.
Het hartteam van het St. Antonius Ziekenhuis Utrecht/ Nieuwegein staat stil bij de 65.000ste hartoperatie.
Zelfstandig Uitname Team komt naar ziekenhuis van donor toe Het Erasmus MC heeft de beschikking ge-
om uit te rukken naar ziekenhuizen in
Den Helder. De diensten worden bij toer-
kregen over een zogeheten ZUT-bus. ZUT
heel West-Nederland, van Terneuzen tot
beurt gedraaid in gezamenlijkheid met
staat voor ‘Zelfstandig Uitname Team’. De
en met
het Leids Universitair Medisch Centrum,
bus, die het uiterlijk heeft van een forse
dat eerder al een succesvolle proef heeft
ambulance, zal de komende jaren vijf-
gedaan met de ZUT-teams. Met de komst
koppige operatieteams naar ziekenhui-
van de Zelfstandige Uitname Teams kan
zen brengen waar op dat moment een
het OK-programma van het ziekenhuis
orgaandonor is opgenomen. Het gast-
gewoon doorgaan, terwijl de uitname snel kan plaatsvinden. Een ander voor-
tiekamer beschikbaar te stellen, want
deel is dat de uitname wordt gedaan
de operatieteams nemen ook hun eigen
door een team dat goed op elkaar is
instrumentarium mee. Het Zelfstandig
ingespeeld en dat de ingreep bovendien
rurg, een assistent-chirurg, een anesthesist en twee operatieassistenten, staat 24 uur per dag, zeven dagen per week paraat
uttersto Foto: Sh
Uitname Team, bestaande uit een chi-
ck
ziekenhuis hoeft alleen een lege opera-
vaak uitvoert. Dat komt de kwaliteit van de donororganen ten goede.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 7
7
18/02/13 15:28
Tekst: Menno Goosen
Inzet traumahelikopter redt levens De inzet van een traumahelikopter
traumateam van de helikopter
met een mobiel medisch team blijkt
behandeld. Na correctie voor de ernst
vooral nuttig bij patiënten met ernstig
van de verwondingen, bleek dat de
letsel en bedreigde vitale functies.
kans op overleving in de groep die
Deze patiënten laten een betere
ook door het heliteam was behandeld
overlevingskans zien wanneer een
groter was. Per 100 helikoptervluchten
traumateam ter plaatse komt. Per 100
werden 5,4 extra levens gered.
vluchten kunnen meer dan 5 extra
Daartegenover staat dat de traumaheli
levens worden gespaard. Dit is een
in veel gevallen achteraf onnodig blijkt
ter plaatse is. Op grond van een analyse
van de conclusies uit het proefschrift
te zijn ingezet omdat het slachtoffer
van de inzet bij 420 traumaslachtoffers
van chirurg in opleiding Georgios
minder ernstig gewond bleek te
werd een model ontwikkeld dat met
Giannakopoulos van het VUmc.
zijn dan aanvankelijk verwacht. Dit
een goede betrouwbaarheid aangeeft
Giannakopoulos analyseerde ruim 1000
heeft geen nadelige gevolgen voor
of de hulp van het traumateam een
ernstig gewonde ongevalslachtoffers die
de patiënt zelf, maar kost geld en
meerwaarde heeft. Criteria die hierbij
naar het VU medisch centrum werden
leidt tot een verhoogde werkdruk
onder meer worden gebruikt zijn de
vervoerd, over een periode van zes jaar.
voor de hulpverleners. Daarom zocht
aard van het ongeval, de snelheid
Ongeveer 60 procent van hen kreeg
Giannakopoulos naar criteria om veilig
waarmee dit heeft plaatsgevonden en
alleen hulp van ambulancepersoneel.
af te kunnen zien van de inzet van het
metingen van ademhaling, bloeddruk
De overigen werden ook door het
traumateam als al een ambulanceteam
en bewustzijn.
‘Bespreek onzekerheid over gevolgen anesthesie met ouders’ Is anesthesie slecht voor de
soms levensbedreigende aangeboren
noodzaak een operatie of diagnostische
hersenontwikkeling van jonge
afwijkingen aan bijvoorbeeld hart,
procedure onder algehele anesthesie
kinderen? Die vraag stellen drie
urinewegen of darmen móét een
op zeer jonge leeftijd te verrichten,
anesthesiologen van het UMC Utrecht
kind wel geopereerd worden om te
zouden operateur en anesthesioloog
in een discussieartikel in het Nederlands
voorkomen dat er onherstelbare schade
dit dilemma niet alleen met elkaar
Tijdschrift voor Geneeskunde. Algehele
aan organen optreedt. Maar sommige
moeten bespreken, maar ook aan de
anesthesie bij zeer jonge kinderen
operaties kunnen wellicht maanden of
ouders moeten voorleggen.’ Het UMC
kan op latere leeftijd leiden tot
jaren uitgesteld worden. De Graaff vindt
Utrecht doet mee aan een internationaal
leerstoornissen en gedragsproblemen.
niet dat hij ouders ‘nodeloos’ ongerust
onderzoek dat uitsluitsel moet geven.
Althans, dat suggereert onderzoek bij
maakt. ‘Onzekerheid bespreken past
In dit onderzoek krijgen kinderen tot
proefdieren. Epidemiologische studies
bij een moderne arts-patiëntrelatie,
iets minder dan een halfjaar oud die
bij mensen spreken elkaar tegen. Pas
waarbij de ouders mogen uitgaan van
geopereerd worden aan een liesbreuk
over vijf jaar worden de resultaten van
eerlijke informatie over te verwachten
ofwel algehele anesthesie ofwel een
een groot internationaal onderzoek met
gezondheidswinst en de risico’s van een
ruggenprik. Over vijf jaar kijken
jonge kinderen bekend. Anesthesioloog
procedure. Als twijfel bestaat over de
onderzoekers of dat uitmaakt voor hun neurologische en psychologische
vindt daarom dat artsen ouders van deze
ontwikkeling en IQ. In de Verenigde
onzekerheid op de hoogte moeten stellen
Staten loopt de discussie al langer. In
voor ze besluiten tot operaties bij zeer
december 2012 is een nieuwe richtlijn
jonge kinderen. Ook chirurgen zouden
gepubliceerd die artsen aanmoedigt
de mogelijke langetermijnrisico’s voor kinderen mee moeten nemen bij hun behandeladviezen. Voor veel operaties is geen alternatief. Bij ernstige en 8
Foto: Shutterstock
dr. Jurgen de Graaff van het UMC Utrecht
om de mogelijke risico’s van algehele anesthesie bij kinderchirurgie te bespreken met de ouders.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 8
18/02/13 15:28
Rembrandts Batseba had toch geen borstkanker opvalt aan het schilderij is dat de
het beroemde schilderij van Batseba,
linkerborst aan de onderkant blauw
dat de vrouw van koning David naakt
verkleurd is en dat er een zwelling
afbeeldt naast een bad. Sinds de jaren
zichtbaar is onder haar linkeroksel.
tachtig geldt het schilderij als een
Wetenschappers van de Universiteit
icoon voor borstkanker nadat twee
Twente die zich bezighouden met
Australische chirurgen de blauwe plek
de optische eigenschappen van
op haar borst hadden geïnterpreteerd
menselijk weefsel, wilden weten of
als borstkanker en er een artikel over
het mogelijk was dat een borsttumor
hadden geschreven. Onderzoekers
inderdaad verantwoordelijk was
kan zijn als de tumor zich op 1 tot
van onderzoeksinstituut MIRA van
voor de verkleuring van de borst.
3 millimeter onder de huid zou
de Universiteit Twente hebben nu
Ze simuleerden miljoenen fotonen
bevinden. Dit terwijl borsttumoren in
met computersimulaties laten zien
(‘lichtdeeltjes’) met verschillende
de praktijk dieper liggen. Bij diepere
dat het ‘uiterst onwaarschijnlijk’
golflengtes die werden afgevuurd
tumoren zou echter geen sprake zijn
is dat de blauwe plek op de borst
op een borst met daarin een tumor.
van verkleuring. Daarom concluderen
van Batseba daadwerkelijk door
Vervolgens keken ze hoeveel fotonen
de UT-onderzoekers dat het ‘uiterst
borstkanker is veroorzaakt. De
er weer terugkwamen en als welke
onwaarschijnlijk’ is dat de verkleuring
onderzoeksresultaten zijn gepubliceerd
kleur het menselijk brein het
veroorzaakt is door een tumor in de
in het wetenschappelijke vakblad
terugkerende licht zou interpreteren.
borst. De vakgroep Biomedical Photonic
Journal of Biophotonics. Voor de badende
Uit de simulaties blijkt – nadat de
Imaging van het onderzoeksinstituut
Batseba heeft hoogstwaarschijnlijk
computer 700 uur had gerekend – dat
MIRA ontwikkelt technieken voor de
Hendrickje Stoffels, de geliefde van
een dergelijke blauwe verkleuring
medische toepassing van licht, onder
Rembrandt, model gestaan. Wat
alleen door borstkanker veroorzaakt
meer om kanker op te sporen.
Foto: Wikipedia
In 1654 schilderde Rembrandt van Rijn
Promotie polsbotje Het botje onderaan de duim breekt
door de handen uit te steken. Het
hoe het polsbotje in elkaar steekt.
vaak, maar dat is lastig vast te stellen.
lastige van deze fractuur is dat zij
Buijze heeft dat nu met zijn techniek
Verkeerde behandeling van een breuk
vaak niet te zien is op röntgenfoto’s.
nauwkeurig en driedimensionaal in
in het scafoïd kan leiden tot tal van
Verwaarlozing van de breuk kan
beeld gebracht. Uit het uitgebreide
problemen. Geert Buijze, arts-assis-
echter leiden tot pseudoartrose. Om
onderzoek van Buijze blijkt daarnaast
tent in het Rode Kruis Ziekenhuis in
de breuk goed te kunnen behandelen
dat een CT-scan het geschiktst is om
Beverwijk, heeft met een innovatieve
is het van belang precies te weten
de precieze stand en stabiliteit van
beeldtechniek het polsbotje exact
de breuk te onderzoeken. Fracturen
driedimensionaal in kaart gebracht.
met een slechte stand moeten worden
Dat leidt tot nieuwe inzichten in
geopereerd, omdat het risico op
de diagnostiek en behandeling.
pseudoartrose anders zeer groot is.
Jaarlijks vermoeden artsen in Neder-
Breuken met een goede stand kunnen
land zo’n 22.000 keer een breuk in
bijvoorbeeld worden behandeld met
het scafoïd, het handwortelbeentje
gips. Uit het onderzoek blijkt dat het
helemaal onderaan de duim. Het is
beter is om de duim niet in te gipsen.
de handwortelbreuk die het meest
Een behandeling met ‘duimvrij onder-
voorkomt. Vaak ontstaat die bij een
armgips’ is comfortabeler en geeft
val, in een poging de val te breken
minimaal risico op pseudoartrose.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 9
9
18/02/13 15:28
Tekst: Menno Goosen
Nederlanders overlijden minder vaak aan kanker de situatie bij vrouwen. Melanomen van de huid en kanker
minder vaak aan kanker. Helaas was er niet op alle fronten
van de mond- en keelholte, strot-
een vooruitgang in de strijd tegen kanker, want er overleden
tenhoofd, slokdarm, long en borst
juist meer mensen aan slokdarmkanker en huidmelanomen,
kwamen beduidend vaker voor bij
en sommige vormen van kanker kwamen opvallend veel va-
Nederlandse vrouwen, bij mannen
ker voor bij Nederlandse vrouwen dan bij vrouwen in andere
alleen slokdarmkanker en Hodgkin-
Europese landen. Dit blijkt uit onderzoek van het Erasmus
lymfoom. Bij de meeste hierboven
MC, UMC St Radboud en de Integrale Kankercentra, waarop
genoemde kankersoorten spelen
epidemioloog Henrike Karim-Kos gepromoveerd is. Dat min-
risicofactoren als roken, alcohol,
der mensen zijn overleden aan kanker komt onder andere
overgewicht en zonlicht een
doordat sommige vormen van kanker nu veel minder vaak
rol. Het terugdringen
voorkomen, bijvoorbeeld maag- en galblaaskanker. Long-,
van blootstelling aan
blaas-, en strottenhoofdkanker komen veel minder vaak voor
deze risicofacto-
bij mannen. Bij vrouwen zijn baarmoederhals- en eierstok-
ren blijft dus van
kanker op hun retour. Ook is de vijfjaarsoverlevingskans
groot belang om
van bepaalde vormen van kanker gestegen: met name van
het aantal nieuwe
patiënten met dikkedarmkanker: nu 60 procent, eerder 54
kankerpatiënten
procent . Bij leukemiepatiënten steeg de overlevingskans van
op termijn te laten
36 naar 53 procent. ‘Hier zijn diagnostiek en behandelingen
dalen.
duidelijk verbeterd’, zegt Karim-Kos. Sommige vormen van
Foto: Shutterstock
De afgelopen twintig jaar overleden Nederlanders 20 procent
Advertentie
kanker kwamen juist vaker voor. Zowel mannen als vrouwen kregen vaker slokdarmkanker (mannen +84 procent, vrouwen +46 procent) en melanoom van de huid (mannen +118 procent, vrouwen +92 procent). Echter, de overleving van deze patiënten verbeterde sterk sinds eind jaren tachtig (slokdarm +7 procent; huidmelanoom +3-8 procent). Daarnaast komt nierkanker (+16 procent) vaker voor bij mannen, en bij vrouwen longkanker (met wel +120 procent), kanker van de mondholte (+52 procent), keelholte (+29 procent) en alvleesklier (+13 procent). De overlevingskansen van patiënten met deze kankersoorten is licht verbeterd of bleef gelijk. Bij patiënten met kanker van de slokdarm, maag, alvleesklier, galblaas en long bleef de overlevingskans laag. In de strijd tegen kanker hadden preventiecampagnes en wettelijke maatregelen de grootste impact. Vanaf de jaren zeventig is in Nederland veel energie gestoken in preventiecampagnes tegen onder andere roken, asbest en overdadig zonnen. Vooral die tegen roken hadden, samen met wettelijke maatregelen en accijnsverhoging, veel succes bij met name mannen en vrouwen geboren na 1960. Landelijke screeningsprogramma’s op borst- en baarmoederhalskanker verlaagden ook de sterftekansen (borst -28 procent; baarmoederhals -42 procent en waarschijnlijk ook de prostaat). Kanker blijft een belangrijk gezondheidsprobleem in Nederland, benadrukt de promovenda. Karim-Kos: ‘Het aantal nu in leven zijnde mensen dat ooit een kankerdiagnose kreeg, nam toe van ruim 1,5 procent naar 3,5 procent van de bevolking.’ In vergelijking met Europa verslechterde 10
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 10
18/02/13 15:28
De LVO-commissie PR & Voorlichting stelt zich voor:
Foto: Shutterstock
TEKST: COMMISSIE PR & VOORLICHTING | FOTO: HENNIE MULDER
Fethi Ozerdogan
deels als personeelsplanner en dagcoördinator. Een leuke
Ik ben Fethi Ozerdogan, 41 jaar, getrouwd en vader van twee
en afwisselende baan. Sinds enkele jaren ben ik lid van de
kinderen. Woonachtig en werkzaam in Doetinchem in het
commissie PR & V van de LVO. Hier ben ik onder andere
Slingeland Ziekenhuis. Sinds 1992 als leerling en vanaf 1995
verantwoordelijk voor het samenstellen van de nieuwsbrief.
als gediplomeerd operatieassistent. Hobby: voetbaltrainer.
Gezamenlijk proberen we tijdens diverse symposia de
Sinds januari 2012 commissielid van PR & Internet van de
LVO-stand te bemannen om de vereniging en ons beroep te
LVO. Aandachtsgebied: webmaster LVO. De reden waarom ik
promoten.
iets doe voor de LVO is dat ik mijn steentje wil bijdragen en onze beroepsvereniging wil helpen. Zoals in elk teamsport
Femke Wienen
geldt: samen zijn we sterk.
Mijn naam is Femke Wienen. Ik ben opgeleid in Utrecht, waarna ik 2001 in de Isala klinieken in Zwolle ben gaan
Fryda Menger
werken. Hier ben ik specialismeoudste van de algemene
Mijn naam is Fryda Menger. Ik ben werkzaam als
chirurgie en dagcoördinator. Sinds 2006 ben ik lid van de
operatieassistent in het MCL. Binnen de LVO ben ik actief als
commissie PR & V en sinds oktober 2011 vervul ik de functie
webmaster. Tijdens het LVO-congres van 2006 kwam ik met
van bestuurlid. Omdat ik na twaalf jaar operatieassistent
enthousiaste mensen in contact, die me uiteindelijk over de
nog steeds een geweldig beroep vind, is dit een geweldige
streep hebben getrokken om een vrijwillige taak binnen de
verbreding van je vak.
LVO te vervullen. Het is een leuke en interessante verdieping van je vak, waarin je wat meer achtergrondinformatie krijgt bij zaken die actueel zijn.
LVO-informatie
Erica Vos-Drese Mijn naam is Erica Vos-Drese. Ik ben opgeleid in Hoogeveen, waarna ik in 1991 in Zwolle ben gaan werken. In de Isala
Charmaine Betzema, voorzitter,
[email protected]
klinieken werk ik fulltime. Deels als operatieassistent en Hennie Mulder, penningmeester en bestuurslid Media
[email protected] Jeanine Stuart, secretaris en bestuurslid Onderwijs a.i.
[email protected] en
[email protected] Nicole Dreessen, bestuurslid Beroepsbelangen
[email protected] Monique de Kort, bestuurslid Congres,
[email protected] Femke Wienen, bestuurslid PR&V,
[email protected]
LVO TELEFOON NUMMER: 024-645 47 71 van maandag t/m zaterdag van 9.00 tot 17.00 uur Adres: LVO, Postbus 9058 1006 AB Amsterdam Lid worden van de LVO? Surf naar www.lvo.nl of bel met 024-645 47 71. Opzegging van lidmaatschap dient voor 1 oktober schriftelijk te gebeuren – het lidmaatschap wordt dan per 1 januari van het jaar daarop beëindigd. Internet: www.lvo.nl Lidmaatschap opzeggen: Secretariaat LVO Postbus 9058 1006 AB Amsterdam
De commissie PR & Voorlichting: Femke Wienen, Fryda Menger, Fethi Ozerdogan en Erica Vos. OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 11
11
18/02/13 15:29
12
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 12
18/02/13 15:29
Sjoerd Hengst:
‘Mijn avonturenbloed moet gevoed blijven’ Sjoerd Hengst (50) is beroepsmilitair en operatieassistent. Of is het andersom? ‘Het voelt soms alsof ik in een spagaat zit.’ Hij werkt in het Medisch Spectrum Twente en is al uitgezonden geweest naar onder andere Macedonië, Bosnië, Irak en Afghanistan. ‘Het ziekenhuis wil me hier houden, Defensie wil me op het schip en zelf heb ik ook mijn wensen.’ TEKST: LINDA VAN PELT | FOTO’S (INCLUSIEF COVER): JOS HEIJNEN
Wat was je toekomstdroom: militair of
Bood de medische wereld ook genoeg
Somalisch Bekken van zo’n twee maan-
medisch?
uitdaging?
den. Of ik reis met het schip mee, of ik
‘Heel eerlijk: geen van beide. Na mijn
‘Absoluut. Ik had altijd al interesse in de
word ingevlogen.’
middelbareschooltijd liep ik met mijn
exacte hoek: biologie, natuurkunde. Na
ziel onder de arm in Bolsward. “Op-
drie jaar studie ging ik in 1993 aan de
Mooie of moeilijke combinatie?
komen voor mijn nummer” (de dienst-
slag. Ik werkte als verpleegkundige in
‘Ik houd van de afwisseling. Maar er zijn
plicht vervullen, red.) was voor mij een
verschillende Duitse ziekenhuizen. Het
in mijn leven wel drie (soms tegengestel-
mooie manier om uit het noorden van
beviel zo goed dat ik me specialiseerde
de) krachten: het ziekenhuis, Defensie
Friesland weg te komen. In de kazerne
tot operatieassistent. In die tijd kocht ik
en … Sjoerd Hengst. Het ziekenhuis wil
in Nijmegen vond ik een nieuwe basis.
iedere zaterdag in mijn woonplaats Mün-
me hier houden, Defensie wil me op het
Bij de opleidingsschool van de Konink-
ster de Volkskrant. Vooral voor het katern
schip en zelf heb ik ook mijn wensen.
lijke Luchtmacht, weer eens wat anders
“vacatures in de zorg”. De advertentie
Soms moet er water bij de wijn. Om het
dan de “zandhazen” van de Landmacht.
van het Medisch Spectrum Twente (MST)
zwaardere leven en het werken bij nacht
Ik voelde me goed thuis in het blauwe
in Enschede over de combinatie van zorg
en ontij tijdens missies aan te kunnen,
uniform met de vogel op de pet en in
en defensie prikkelde direct.’
moet ik mijn “militaire basisvorm” behouden. Dat betekent veel trainen.
mijn hoofd de veilige gedachte: VliegHoe werkt het in de praktijk?
Ik ben van nature gelukkig een sportief
‘Als oud-beroepsmilitair en nog steeds
persoon, maar het moet wel allemaal in
En na de dienstplicht?
reservist was het voor mij bijna een
mijn vrije tijd.
‘In 1980, na het afzwaaien, werd ik be-
een-tweetje om terecht te komen op
Als ik net terug ben in Nederland erger
roepsmilitair. Ik was gestationeerd bij
die bovenformatieve plek. Nu bij de
ik me soms aan het, in mijn ogen,
de luchtafweer in Duitsland, in de buurt
Landmacht, maar dat vond ik prima.
zeuren om kleine dingen. Maar voor ik
van Hannover, vlak bij de Oost-Duitse
Sinds 2002 ben ik operatieassistent in
er erg in heb, doe ik weer met de groep
grens. Onze taak was de status-quo hand-
het MST. De nadruk ligt op algemene,
mee. Misschien maar goed ook, dat
haven; de spanning van de Koude Oorlog
neuro- en traumachirurgie. Vierenhalve
snelle schakelen. Want als buitenbeentje
hing nog in de lucht. Het was soms net
maand per anderhalf jaar besteed ik aan
sta je buitenspel.
een kat-en-muisspel als de soldaten van
militaire missies. Lesgeven (bijvoorbeeld
Over tien jaar stopt mijn militaire
de Russische missies in Duitsland zich
schotverwonding) aan mijn collega’s,
carrière. Waarschijnlijk blijf ik nog wel
kwamen posteren voor onze poort, uit-
maar ook deelnemen aan vredes-
werken in het ziekenhuis, wie weet in
dagend. Na de val van de Muur was dat
afdwingende uitzendingen. De laatste
combinatie met vrijwilligerswerk voor
ineens voorbij. In Duitsland een betaalde
was van begin januari tot half april 2012
het Internationale Rode Kruis, Artsen
opleiding tot verpleegkundige doen,
naar de Afghaanse regio Kunduz. De
zonder Grenzen of Stichting Interplast.
sprak me toen meer aan dan werkloos
volgende wordt eind 2013 of begin 2014:
Want mijn avonturenbloed moet ook
rondhangen in Nederland.’
een marine- of piratenmissie naar het
gevoed blijven.’
basis Leeuwarden is dicht bij huis.’
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 13
13
18/02/13 15:29
Geen ellebogenwerk voor de operatie
Moderne preoperatieve handdesinfectie Een bijna vastgeroest ritueel op de OK, de preoperatieve handdesinfectie, is ingrijpend veranderd. De zandlopers voor drie minuten scrubben mogen van de muur en schuimend sop tot aan de ellebogen is passé. Moderne methodes zijn beter voor de patiënt én voor jezelf. De richtlijn van de Werkgroep Infectiepreventie (WIP) vormt het uitgangspunt. TEKST: PAUL MEIJSEN , OPERATIEASSISTENT IN HET CATHARINA-ZIEKENHUIS EN DOCENT OPERATIEVE ZORG EN TECHNIEKEN AAN DE FONTYS HOGESCHOOL IN EINDHOVEN. | ILLUSTRATIES: JIM VAN DER MEULEN
I
n de jaren tachtig van de vorige
moest inwerken.
eeuw waren operatiejassen nog van
De borstels en
katoen. De mouwen waren doorlaat-
handdoekjes waren
baar voor vocht. Wilden de chirurg en de
steriel.
assisterende aseptisch werken, dan
Er werd in die tijd
moesten ze hun complete onderarmen
géén apart huid-
desinfecteren. Dit was een heel ritueel.
desinfectiemiddel gebruikt na het
Oude gewoontes
afdrogen. Extra
Vaak hing er een zandloper in de was-
rituelen, zoals het af-
ruimte, om de tijd te bepalen. In die tijd
spoelen van de handen en
was het gebruikelijk drie minuten te
onderarmen richting elle-
borstelen om mechanisch zo veel mo-
bogen, hadden toen een reden:
gelijk van de micro-organismen te ver-
de handen die reeds gedesinfec-
wijderen. Aan de zeep was betadinejodi-
teerd waren, mochten niet opnieuw
um (Betadine-scrub) of chloorhexidine
besmet worden. Ook het afdrogen met
(Hibiscrub) toegevoegd, dat drie minuten
een steriel handdoekje begon daarom bij
zijn de mouwen niet meer doorlaatbaar
de handen en eindigde bij de ellebogen.
voor micro-organismen. Desinfecteren
Tegenwoordig wordt pas na het afspoelen
van handen en polsen alleen is dus vol-
en afdrogen gedesinfecteerd. De afspoel- en afdroogrichting zijn hierdoor niet meer van belang; de handdoekjes
• Van moderne disposable operatiejassen
doende. Het wassen van de onderarmen is een onnodige belasting van de huid en in principe slecht. • Gebruik bij zichtbaar vuile handen
hoeven niet meer steriel
een zachte borstel, voor de nagels en
te zijn. Oude gewoontes
knokkels. Gebruik bij zichtbaar vuil
moeten wijken voor
onder de nagels een nagelreiniger.
nieuwe methodes.
Vuil, in het bijzonder eiwitten, vermindert de effectiviteit van het des-
Nieuwe inzichten
infectiemiddel. Harde borstels worden
Moderne handhygiëne
afgeraden omdat ze onnodige huidbe-
is gebaseerd op nieuwe inzichten en materialen: 14
schadigingen veroorzaken. • Water en zeep zijn slechter voor de huid dan handdesinfectiemiddelen.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 14
18/02/13 15:29
• Toegepast op
krijgen weer de beste kansen als het des-
een droge huid zijn
infectiemiddel te vroeg droog is. Voor de
handdesinfectie-
meeste middelen is anderhalve minuut
middelen uitgebreid
voorgeschreven. Lees hiervoor de ge-
getest op huidvrien-
bruiksaanwijzing.
delijkheid bij langdurig gebruik.
Overdracht van rituelen Voor oudere medewerkers is het soms
Zeep verschraalt de huid, evenals
•
slecht afgedroogde handen. • De combinatie van slecht afgedroogde
De vier A’s
moeilijk om gewoontes te veranderen.
De enige zaken die
Leerlingen wordt soms onvoldoende de
er echt toe doen zijn
kans geboden om modernere technieken
te onthouden aan de
die ze op school leren toe te passen.
hand van de volgen-
Zij zijn voor hun praktijkopleiding en
de vier A’s.
beoordeling vaak echter grotendeels
A
lleen handen en polsen reinigen. Al-
afhankelijk van hun begeleiders. Een-
leen borstelen met een zachte bor-
maal ‘gehersenspoeld’ weten ze niet
stel bij zichtbare verontreiniging, anders
meer beter. Dit is een van de mechanis-
handen en huiddesinfectiemiddel
is wassen met water en zeep voldoende.
men waardoor rituelen slecht kunnen
veroorzaakt irritatie van de huid.
Zo nodig nagelreiniger gebruiken bij
worden uitgeroeid. In de column in OK
zichtbaar vuil (liever korte nagels).
Operationeel nr. 7, 2012 (pagina 39) staat
fspoelen. Zeepresten veroorzaken irritatie en deactiveren desinfectie-
uit te rekenen. Hoe hoger je score, hoe
Bovendien wordt het desinfectiemid-
A
een methode om je functionele leeftijd
kunnen blijven leven (resistentiepro-
middelen. De richting van het afspoelen
ouderwetser je techniek.
blematiek).
doet er niet toe. Handen en polsen wor-
del verdund, waardoor zwakke micro-
•
organismen doodgaan maar de sterke
• Handdesinfectiemiddelen bevatten alcohol 70% met daaraan toegevoegd
den immers pas na het afdrogen gedes-
Stellingen tot slot
infecteerd.
1. Ik ben zo aan oude rituelen gehecht
A
fdrogen. Water verdunt het desin-
dat ze niet mogen worden afgeschaft,
fectiemiddel, waardoor het minder
ondanks dat ze slechter zijn voor de
(Sterillium). De alcohol leidt binnen
werkzaam is en resistentie kan ontstaan.
patiënt.
dertig seconden tot een reductie
Bovendien is de combinatie van water
van de huidflora van meer dan 99%.
en desinfectiemiddel slecht voor de
De toevoegingen zorgen voor aan-
huid. Afdrogen mag gewoon met niet
houdende werking. Na het verdampen
pluizende wegwerphanddoekjes die niet
van de alcohol blijven de toevoegingen
steriel hoeven te zijn. Er is geen bepaalde
achter, waardoor de handen langer
afdroogtechniek nodig. Noch de richting,
gedesinfecteerd blijven als hand-
noch de vraag ‘deppen of wrijven’ is van
Literatuur
schoenen zijn aangetrokken. Bijvoor-
belang, omdat daarna het desinfectie-
Preoperatieve handdesinfectie, Werkgroep
beeld chloorhexidine blijft na het ver-
middel zijn werk nog gaat doen.
Infectie Preventie, 2008.
chloorhexidine 0,5-1,0% (Hibitane)
•
of mecetroniumethylsulfaat 0,2%
dampen van de alcohol achter, hecht zich aan de huid en blijft tot enkele uren actief.
•
2. Huidbacteriën hebben liever met een oude operatieassistent te maken dan met een jonge. 3. Ellebogenwerk op de OK houdt de vooruitgang tegen.
A
nderhalve minuut contacttijd. Er moet zo veel desinfectiemiddel
worden gedoseerd dat het niet
• De meeste handdesinfectiemiddelen
binnen anderhalve minuut
hebben een aanbevolen inwerktijd
verdampt is. Pas na die tijd
van circa anderhalve minuut voor een
zijn de handen op verant-
optimale preoperatieve handdesinfec-
woorde wijze gedesinfecteerd.
tie. Dat wil zeggen dat een zodanige
Wapperen met de handen om
hoeveelheid moet worden gedoseerd,
de droogtijd te verkorten ver-
dat het minimaal anderhalve minuut
mindert de desinfectiegraad.
duurt voor het middel verdampt is.
De sterkste micro-organismen
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 15
15
18/02/13 15:29
Extremiteiten desinfecteren met washandjes Iedereen kent het wel: desinfecteren met steeldeppers. Een heel gedoe, en vooral bij het desinfecteren van extremiteiten een behoorlijke fysieke belasting voor de operatieassistent. Desinfecteren met washandjes kan uitkomst bieden. Je hebt dan twee handen om tegelijkertijd te manipuleren en te desinfecteren. Hoe worden de washandjes gebruikt, wat kosten ze en wat zijn de voor- en nadelen? TEKST: ANNE VAN DE WOUW EN NICOLE VAN TUIJL, BEIDEN LEERLING-OPERATIEASSISTENT IN HET ST. ELISABETH ZIEKENHUIS TE TILBURG; ZIJ SCHREVEN DIT ARTIKEL VOOR HET VAK ORGANISEREN EN PROFESSIONALISEREN VAN DE OPLEIDING AAN DE FONTYS-HOGESCHOOL TE EINDHOVEN. | FOTO’S: MEDISCHE FOTOGRAFIE, ST. ELISABETH ZIEKENHUIS TILBURG
I
n het St. Elisabeth Ziekenhuis worden
klachten leiden. Denk maar eens aan het
St. Elisabeth Ziekenhuis desinfecteert de
alle patiënten die operaties aan de
desinfecteren bij een knieoperatie. In de
omloop, zodat de instrumenterende de
extremiteiten ondergaan gedesinfec-
ene hand het been op een ongunstige
chirurg kan helpen bij het afdekken van
teerd met disposable washandjes. In een
plaats – waardoor het extra zwaar is –
het been of de arm.
gesprek met klasgenoten uit andere zie-
en in de andere hand de steeldepper. Je
De omloop gaat bij het desinfecteren als
kenhuizen ontdekten wij dat niemand
moet vaak van houding wisselen en moet
volgt te werk. Hij of zij:
van hen deze werkwijze kent. Zij gebrui-
de steeldepper overpakken in de andere
• zorgt dat de te desinfecteren extremi-
ken gesteelde deppers, klemmen met een
hand. Hoe ga je dan arbotechnisch verant-
gevouwen depper of gaas, om het te ope-
woord staan?
reren gebied te desinfecteren. Wij willen
Wanneer je desinfecteert met de washand-
andere operatieassistenten graag kennis
jes heb je twee handen om tegelijkertijd
laten maken met onze manier van desin-
te manipuleren en te desinfecteren.
fecteren.
Je kunt zelfs gemakkelijk tussen de tenen
• bevochtigt de washandjes met des-
Stichting Werkgroep Infectie Preventie
of vingers desinfecteren (figuren 1 en 2) of
infectiemiddel en verdeelt dit goed
stelt in haar richtlijn ‘Desinfecteren
de zwabberende onderarm in één moeite
over het hele oppervlak, bijvoorbeeld
van huid en slijmvliezen’1 niets over de
mee desinfecteren.
door de washandjes op te rollen;
methode van desinfecteren. Op basis daar-
De disposable washandjes – ontwikkeld
• trekt onsteriele handschoenen aan;
van is een keus voor steeldeppers dan wel
voor lichaamsverzorging op met name de
• doet de washandjes hierover;
washandjes dus niet te maken. De reden
Intensive Care, op infectieafdelingen en
• desinfecteert de extremiteit ruim en
dat wij desinfecteren met washandjes is
in zorgcentra – zijn zacht en irriteren de
dat deze vaak een comfortabeler manier
huid niet. Ze zijn steriel verpakt per twee
van tillen en staan mogelijk maken.
stuks. Omdat ze een groot oppervlak heb-
Uit onderzoek blijkt dat vergeleken met
ben (23 14,5 cm) kun je er gemakkelijk
de gemiddelde Nederlander, operatieassi-
grote oppervlakken mee desinfecteren.
stenten relatief veel klachten hebben aan
We praten dan over een been of arm, met
Desinfectie door chirurg of instrumenterende
het bewegingsapparaat. Met name nek-,
eventueel de tenen en vingers.
Er zijn ook specialismen waarbij de
2
teit gemakkelijk bereikbaar is en de positionering voorbereid is; • legt het pakje washandjes open en houdt de verpakking waarop ze liggen steriel;
vermijdt morsen; • presenteert de extremiteit bij het afdekken.
instrumenterende of de chirurg zelf
rug- en beenklachten springen eruit.
Deze klachten kunnen veel verschillende
Desinfectie door omloop
desinfecteert. De kwaliteit van de hand-
oorzaken hebben. Tillen op de OK is niet
Over het algemeen maakt het niet uit
schoenen wordt niet nadelig beïnvloed
het grootste probleem, maar een zware
wie met de washandjes desinfecteert.
door het desinfectiemiddel. Ze worden
tilhandeling kan wel degelijk tot acute
Bij het specialisme orthopedie in het
getest volgens de normen EN455 en
16
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 16
18/02/13 15:29
Met de washandjes kun je makkelijk tussen de tenen desinfecteren. En tussen de vingers. De zwabberende onderarm neem je in één moeite mee. EN375. Dit zijn controles op scheursterk-
St. Elisabeth Ziekenhuis veel op het spe-
desinfecteren, zodat een gedesinfecteerd
te, maatvoering, dikte en dergelijke.
cialisme orthopedie werken. Hierin heb-
deel opnieuw vastgepakt kan worden
Ook worden ze getest op beïnvloeding
ben we gevraagd naar hun ervaringen.
zonder onsteriel te worden. Gemak dient
van de kwaliteit door chemische stoffen,
De geïnterviewden konden ook aange-
de mens!
alcohol of jodiumhoudende vloeistoffen.
ven bij welk specialisme deze manier
Toch verwisselen de chirurgen de hand-
van desinfecteren nog meer gebruikt
Voetnoten
schoenen na het desinfecteren. Om tijd
zou kunnen worden. De resultaten staan
1. ‘Werkgroep Infectie Preventie’.
te winnen kunnen ze desinfecteren met
in de tabel op deze pagina.
Desinfecteren van huid en slijmvliezen
twee paar handschoenen aan. Na het
2008. http://tinyurl.com/dy9cfrw.
desinfecteren trekken ze simpelweg de
Conclusie
bovenste uit.
Het desinfecteren van extremiteiten
2. Stichting Arbeidsmarkt Ziekenhuizen (stAZ). Het watnektje boekje. 2006.
met washandjes is een uitkomst. Ergo-
Tijd compenseert kosten
nomisch is het beter. Bovendien is het
Met dank aan B. de Hair, adviseur infectiepre-
Wat kost het desinfecteren met was-
eenvoudiger om met twee handen te
ventie, St. Elisabeth Ziekenhuis Tilburg.
handjes nu eigenlijk? De verpakkingen met twee steriel verpakte washandjes kosten ongeveer € 0,60. De washandjes hebben een groter oppervlak dan de
Waarom heeft het desinfecteren
• Gemakkelijk bij extremiteiten en grote oppervlakken.
steeldepper en moeten in hun geheel
met washandjes uw voorkeur?
• Snel en effectief.
doordrenkt worden met desinfectie-
Wat vindt u het voordeel
• Gemakkelijk tussen de tenen of vingers desinfecteren.
middel, circa 60 cc. Wanneer de chirurg
van het desinfecteren met
• Grote oppervlakken in weinig tijd.
met een extra paar handschoenen des-
washandjes?
• Je kunt gemakkelijker een extremiteit optillen en
lijk nog bij. Dit komt neer op € 1,48 per
Wat vindt u het nadeel van
• De washandjes kunnen desinfectiemiddel druppen op
paar handschoenen.
desinfecteren met washandjes?
infecteert, komen deze kosten er natuur-
steriel houden.
Het gaas dat wordt gebruikt bij de steel-
de OK-tafel en de vloer. • Je polsen kunnen roze worden bij het gebruik van gekleurde chloorhexidine.
depper neemt circa 40 cc desinfectiemiddel op. Dat komt neer op € 0,15
• De washandjes hebben een grote hoeveelheid desinfectiemiddel nodig om volledig doordrenkt te zijn.
meer aan desinfectiemiddel, want een fles chloorhexidine kost € 1,85 en heeft
Wat vindt u van de fysieke
• Geen extra fysieke belasting.
een inhoud van 250 cc. De meerkosten
belasting bij het desinfecteren
• Het maakt het tillen makkelijker en je kunt de
bedragen dan samen ongeveer € 2,00.
van een extremiteit met
extremiteit gemakkelijk overpakken zonder hem
Deze meerkosten worden gecompenseerd
washandjes?
weer vies te maken.
door tijdwinst. Met behulp van de was-
Raad u andere mensen
• Jazeker, het vergemakkelijkt het desinfecteren.
handjes desinfecteer je gemakkelijk en
aan om met washandjes te
• Jazeker, het maakt het desinfecteren een stuk lichter.
snel grote oppervlakken. Dit bespaart tijd
desinfecteren?
in de voorbereiding van de operatie, waar-
Zo ja, waarom?
door deze sneller kan worden opgestart.
Bij welke specialismen zou er
Grote oppervlakken en extremiteiten bij:
volgens u ook met washandjes
• chirurgie;
Ervaringen
gedesinfecteerd kunnen
• plastische chirurgie;
We hebben korte interviews gehouden
worden?
• neurochirurgie;
met vijf operatieassistenten die in het
• abdominale ingrepen bij gynaecologie en urologie.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 17
17
18/02/13 15:29
Digitaal portfolio Met een goed gevuld digitaal portfolio laat je zien dat je staat voor kwaliteit van zorg. Belangrijk, want de overheid wil dat we onze kwaliteit inzichtelijk maken. Het is echter ook heel léúk om zo’n portfolio in te vullen. Toen ik collega’s hierbij begeleidde, zag ik hen groeien en trots zijn op zichzelf. TEKST: ANNEMARIE ROOS, OPERATIEASSISTENT ZORGGROEP LEVESTE MIDDENVELD, LOCATIE BETHESDA ZIEKENHUIS HOOGEVEEN, EN KERNDOCENT WENCKEBACH INSTITUUT. | FOTO: IVONNE ZIJP, MET DANK AAN UMC ST RADBOUD NIJMEGEN
I
n het Bethesda Ziekenhuis is voor
genomen dit project afdelingbreed te
alle medewerkers een digitaal port-
introduceren en te implementeren; niet
folio verplicht gesteld. Ook alle
alleen operatieassistenten hebben nu
medewerkers van de afdeling Operatie-
een digitaal portfolio aangelegd, maar
kamers hebben inmiddels zo’n portfolio.
ook anesthesiemedewerkers, mede-
Daarmee kunnen ze op een professionele
werkers centrale sterilisatie en verkoe-
manier aantonen dat ze actief en bewust
ververpleegkundigen. Voor dit project
bezig zijn met het bijhouden van ontwik-
heb ik samengewerkt met de afdeling
kelingen in het beroep en dat ze staan
Opleiding, training en advies.
voor kwaliteit. Het digitaal portfolio bevat diploma’s,
Voordelen
certificaten en een curriculum vitae. Wan-
Digitale portfolio’s kunnen worden
neer de medewerker e-learningmodules
gebruikt door leidinggevenden en de
heeft gevolgd die voor haar/hem zijn toe-
medewerkers zelf. Leidinggevenden
gevoegd aan het digitale leerplein, staan
kunnen ze inzetten bij beoordelings- of
ook de toetsresultaten hiervan in het
jaargesprekken, om te zien welke op-
portfolio vermeld. Er kunnen bijvoorbeeld
leidingen of cursussen de medewerker
bhv-modules aan worden toegevoegd die
heeft gevolgd en welke nog ontbreken.
elk jaar moeten worden herhaald (com-
Operatieassistenten kunnen het digitaal
municatie, ontruiming, levensreddend
portfolio gebruiken als promotiemiddel
handelen, reanimatie en brandpreventie)
(showcase) om zich te onderscheiden
of e-learningmodules van firma’s over
van collega’s. Ook kunnen ze tijdens be-
nieuw instrumentarium, een nieuwe werk-
oordelings- en jaargesprekken duidelijk
wijze of nieuw aangeschafte apparatuur.
maken waarom ze nog bepaalde oplei-
De afdeling Opleiding, training en advies
dingen en/of cursussen willen volgen.
van het Bethesda Ziekenhuis zorgt voor
Dit is vooral van belang wanneer een
de aanschaf en eventuele bewerking van
operatieassistent in een cluster werkt
e-learningmodules.
en (bij)geschoold moet worden voor het
De leiding vroeg mij dit project op te
specialisme binnen dit cluster. Daarnaast
zetten en te implementeren voor de
kan het digitaal portfolio worden ingezet
operatieassistenten. Ik heb de vrijheid
tijdens sollicitatiegesprekken.
18
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 18
18/02/13 15:29
Eenduidige werkwijze Het is belangrijk gebleken dat iedereen het portfolio op dezelfde manier invult. Opschriften op diploma’s en certificaten bijvoorbeeld, geven niet altijd direct duidelijkheid over de gevolgde opleiding of bijeenkomst, aangezien vaak met afkortingen of instituutsnamen wordt gewerkt. Een eenduidige werkwijze geeft het digitaal portfolio een professionele uitstraling en maakt het overzichtelijk en makkelijk leesbaar voor de leidinggevende. Feedback van de leiding kan helpen het portfolio overzichtelijk te maken.
Implementatie Het introduceren en implementeren van het digitaal portfolio heeft vier maanden in beslag genomen. Hiervoor kreeg ik tijd ter beschikking gesteld door de leiding, die ook een strakke deadline aan het project koppelde. In drie bijeenkomsten verspreid over de gehele periode heb ik het project geïntroduceerd. Met een praktische werkwijze op papier kon iedereen zelfstandig aan de slag. Daarnaast ben ik diverse momenten uitgepland om collega’s te helpen met het invullen van het digitaal portfolio. Hierbij kreeg ik veel enthousiaste verhalen te horen over gevolgde cursussen en opgedane ervaringen.
Enthousiaste reacties In eerste instantie zagen de medewerkers het digitaal portfolio slechts als een verplichte opdracht vanuit de leiding. Eenmaal ermee bezig werden ze echter steeds enthousiaster. Mede door de NIAZaccreditatie die het Bethesda Ziekenhuis sinds 2010 heeft – het belangrijkste kwaliteitskeurmerk in de zorg – weten zij hoe belangrijk het is kwaliteit van werken aan te tonen. Maar ze bleken dit ook echt leuk te vinden. Ik zag mijn collega’s groeien en trots zijn op wat ze allemaal al hebben gedaan. Door intensieve begeleiding bij de praktische invulling van het digitaal portfolio bleek zelfs de groep operatieassistenten zonder affiniteit met computers te enthousiasmeren!
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 19
19
18/02/13 15:29
Recidiefvarices na klassieke vena saphena magna
Knopstrip of invertering? Bij patiënten met spataderen is operatieve behandeling van de oorzakelijke lekke beenader (VSM, vena saphena magna) soms aangewezen. Er zijn verschillende methoden om deze VSM te behandelen. Eerder onderzoek heeft uitgewezen dat het inverterend verwijderen van de VSM kortetermijnvoordelen biedt boven de klassieke knopstripprocedure. Maar hoe zit het met de langetermijnresultaten van beide behandelingen? TEKST: L.M.C.F. BIELEVELD, PHYSICIAN ASSISTANT CHIRURGIE, VENOCARE; DR. S. HOUTERMAN, EPIDEMIOLOOG, NU CATHARINA ZIEKENHUIS, EINDHOVEN; DR. M.R.M. SCHELTINGA, VAATCHIRURG, MÁXIMA MEDISCH CENTRUM, EINDHOVEN/VELDHOVEN. | FOTO’S: SHUTTERSTOCK
V
arices of spataderen is een veel-
de vena saphena magna (VSM), en de
wordt gebruikgemaakt van de vol-
voorkomende aandoening. Een
patiënt veel klachten heeft, kan beslo-
gende benadering. De overgang
kwart van de Nederlandse vol-
ten worden om deze VSM te behandelen.
van de VSM naar het diepe
wassenen heeft varices, vrouwen twee-
Aangezien de kleppen niet kunnen wor-
systeem in de lies
tot driemaal zo vaak als mannen. De
den hersteld, wordt de VSM dan meestal
(crosse) wordt via
kans op varices neemt toe met de leef-
verwijderd (gestript) of dichtgeschroeid
een sneetje
tijd. In de huisartspraktijk bedraagt de
(met endoveneuze laser, VNUS closure of
van zo’n
incidentie ongeveer vijf per duizend
foam-sclerose). Als de gouden standaard
patiënten per jaar. Varices is een pro-
voor spataderbehandeling wordt nog
gressieve, levenslange aandoening die
steeds het strippen van de VSM be-
in een aantal gevallen op den duur
schouwd.2,3,4
overgaat in chronisch veneuze insufficiëntie.1
Strippen
Bij varices is sprake van een vermin-
Bij het klassieke
derde klepfunctie van de oppervlakkige
lange strippen
aderen van het been. Bloed dat door het lopen omhooggestuwd wordt, wordt niet meer door de kleppen tegengehouden. Daardoor wordt de druk in het onderbeen vaak hoog, met vochtuittreding tot gevolg. De behandeling is meestal conservatief (uitleg, medicatie, steunkousen). Echter, wanneer aantoonbaar sprake is van
5 centimeter operatief vrijgelegd, waarna de verbinding van de VSM
een klepinsufficiënte
en haar zijtakken met de diepe vene
van de grootste op-
wordt onderbonden. De VSM wordt
pervlakkige beenader,
doorgesneden, waarna in de richting
20
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 20
18/02/13 15:29
Twee verschillende operatietechnieken voor het strippen van de VSM: (1a) klassieke strip met knop; (1b) inverterende strip (zonder knop).
rrende methode ((figuur 1b) – w wordt de ader in de lies aan de draad vastgeknoopt, waarna bij trekken aan de draad de eerste zijtak zorgt voor het instulpen van de VSM. De VSM wordt zo ‘buitenstebinnen’ gestulpt, en via het kniesneetje verwijderd. Theoretisch wordt met de inverterende techniek de omgeving van de Het nadeel van
ader minder getraumatiseerd.
deze klassieke techniek is dat er vaak zenuwletsels optreden, omdat de VSM in het onderbeen voor een deel parallel loopt
Eerder onderzoek: vooral korte termijn Lacroix et al. publiceerden in 1999 een
aan de begeleidende zenuw
kleine vergelijkende studie tussen de
(nervus saphenus) en hiermee
klassieke knopstrip en de inverterende
verkleeft ligt. In een prospectief
stripmethode.6 Laatstgenoemde tech-
vergelijkende studie bleek in 33 procent van de gevallen zenuwbe-
niek bleek diverse voordelen te bieden, zoals een kortere operatieduur, kleinere
schadiging na een klassieke strip.5
littekens en minder zenuwletsel. Van
Teneinde dit zenuwletsel in het onder-
de inverterende methode is volgens
been te voorkomen, wordt tegenwoordig
een gerandomiseerde studie uit 2005
vrijwel uitsluitend de korte klassieke
zes weken na de ingreep nog bij 27 pro-
strip uitgevoerd. Daarbij wordt de VSM
cent van de geopereerde extremiteiten
vanaf de lies tot iets onder de gewrichts-
sprake van beschadiging of irritatie
opgevoerd, die via een tweede sneetje bij
spleet van de knie verwijderd. Onder-
van zenuwen, en na één jaar nog bij
de enkel wordt uitgeleid. In de lieswond
zoek heeft laten zien dat deze korte
3 procent.7 Een andere gerandomiseerde
wordt een knop op de metalen draad
strip (lies-knie) even efficiënt is als de
studie liet zien dat vier weken na de in-
gepositioneerd, waarna knop en draad
eerdergenoemde lange strip (lies-enkel).
verterende ingreep bij 4 procent van de
in de richting van de enkel worden
De kortestripmethode kan op haar beurt
geopereerde extremiteiten sprake was
getrokken. De gehele ader wordt zo op-
nog op twee verschillende manieren
van beschadiging of irritatie van zenu-
gestroopt en als een harmonica via het
worden uitgevoerd: met of zonder knop.
wen, en bij 0 procent na een halfjaar.
onderste sneetje verwijderd (figuur 1a).
Bij de laatste techniek – de inverte-
Het percentage zenuwletsels bij knop-
van de voet een metalen draad in de ader wordt
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 21
21
18/02/13 15:29
Varices of spataderen is een veelvoorkomende aandoening. Een kwart van de Nederlandse volwassenen heeft varices, vrouwen tweetot driemaal zo vaak als mannen.
verterende stripmethode vanwege uit eerder eigen onderzoek aangetoonde kortetermijnvoordelen.8 De vraag is of deze voordelen opwegen tegen een mogelijk hoger recidiefrisico op de lange
strippatiënten lag significant
termijn. Deze vraag is
hoger.8
onderzocht om evidence-
De meeste onderzoeken rappor-
based te kunnen bepalen
teerden alleen resultaten op de
of de huidige operatiebena-
korte termijn. Dat wil zeggen: met
dering aanpassing behoeft.
een follow-up van veelal maximaal een jaar. Er is relatief weinig bekend
Methode
over de langetermijnresultaten van deze
Het Máxima Medisch Centrum
stripmethoden, zoals het terugkeren
heeft de kortetermijnvoordelen van
van varices na behandeling (recidiefva-
de inverterende strip onderzocht in de
rices). Het blijkt namelijk dat patiënten
periode 2002-2006. Uiteindelijk werden
na eerdere chirurgische behandeling
in deze STRIP-trial in totaal 92 patiën-
soms weer klachten en ook weer zicht-
ten gerandomiseerd voor een van de
bare varices kunnen ontwikkelen (‘eens
twee methoden; 46 van deze patiënten
spataderen, altijd spataderen’).
werden geopereerd volgens de klassieke
In de literatuur worden verschillende
stripmethode (stripper met stripkop), de
risicofactoren voor recidiefvarices ge-
andere 46 volgens de inverterende strip-
noemd, waaronder geslacht, familiaire
methode. Alle patiënten werden tot 26
belasting, hormonale status (oraal
weken na de operatie gevolgd.
anticonceptivum), zwangerschap, life-
In het huidige onderzoek is na gemid-
stylefactoren, obesitas, matige pomp-
deld vijf jaar gekeken naar de langetermijnresultaten van de beide operaties.
functiestoornis, primaire diep-veneuze reflux en posttrombotisch syndroom.
9
De patiënten uit de STRIP-trial werden
Het aantal recidieven neemt zoals ver-
telefonisch benaderd voor naonderzoek.
wacht toe in de tijd na behandeling.1
deze hoofdvraag zijn in het huidige on-
In de periode juni tot en met november
De weinige studies die zich richtten op
derzoek ook twee deelvragen onderzocht:
2010 werden welwillenden teruggezien
de langetermijnrecidiefkans na stan-
1. Is er tussen beide behandelingen een
op het spataderspreekuur in het MMC.
daard VSM-verwijdering (zowel korte
verschil in het opnieuw ontstaan van
Binnen de huidige spreekuren werd een
als lange strip) suggereren dat na vijf
klachtgevende of cosmetisch bezwa-
halfuur voor anamnese en lichamelijk
en na tien jaar de kans respectievelijk
rende varices?
onderzoek ingepland voor dit onder-
meer dan 34 en meer dan 37 procent
2. Zijn de opnieuw ontstane varices na
zoek. Laboranten van de radiologie ver-
is.10 De langetermijnresultaten na
beide behandelingen alleen te zien
inverterende VSM-verwijdering zijn
met lichamelijk onderzoek, of alleen
volledig onbekend.
aantoonbaar met echo-duplex, de
Resultaten
gouden standaard voor het aantonen
Anamnese, lichamelijk onderzoek noch
van een (recidief-)VSM-insufficiëntie?
duplexonderzoek kon significante ver-
Huidige onderzoek: lange termijn Dit bracht ons tot de vraag: is de varices-
richtten aanvullend duplexonderzoek.
schillen aantonen tussen de klassieke
recidiefkans in algemene zin vijf jaar na
Relevantie
en de inverterende methode. In beide
een klassieke knopstrip hoger of lager dan
In het Máxima Medisch Centrum (MMC)
groepen blijkt het recidiefpercentage
vijf jaar na een inverterende strip? Naast
wordt de voorkeur gegeven aan de in-
aanzienlijk. Op basis van de anamnese
22
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 22
18/02/13 15:29
Tabel : Karakteristieken van twee groepen varicespatiënten vijf jaar na operatie. Klassiek met knop
Inverterend
P-waarde
(n = 35)
(n = 36)
(n.s. = niet significant)
Klachten • in de loop vd dag (%)
17 (48,6)
11 (30,6)
n.s.
• ’s nachts (%)
12 (34,3)
11 (30,6)
n.s.
• na lang staan (%)
17 (48,6)
16 (47,2)
n.s
• vermoeidheid (%)
21 (60)
19 (52,8)
n.s.
• krampen (%)
17 (48,6)
18 (50)
n.s.
• jeuk (%)
1 (2,9)
7 (19,4)
n.s.
• pijn (%)
13 (37,1)
8 (22,2)
n.s.
• cosmetische bezwaren(%)
22 (62,9)
20 (55,6)
n.s.
• aanvullende SCT (%)
6 (17,1)
12 (33,3)
n.s.
Verschijnselen van veneuze insufficiëntie*: 2 (5,6)
n.s.
• C1
17 (48,6)
0 (0)
10 (27,8)
n.s.
• C2 (%)
16 (45,7)
21 (58,3)
n.s.
2 (5,7)
3 (8,3)
n.s.
8 (22,9)
8 (22,2)
n.s.
• C0 (%)
• C3–C4 (%) * C0 = geen verschijnselen C1 = teleangiectasieën of reticulaire venen C2 = andere vormen van varices C3 = oedeem C4 = huidveranderingen passend bij veneuze pathologie
Duplex • geen afwijkingen (%)
13
7
1
5
• recidief in VSM-traject
5
9
• recidief in VSM-traject met neo
8
6
• zijtakvarices • zijtakvarices met insuff. perforantes
n.s.
crosse • wel afwijkingen (%)
27 (77,1)
28 (77,8)
heeft na de klassieke methode 97 pro-
op heden geen behandeling geïdentifi-
gunstiger waren na de geïnverteerde
cent een recidief (minimaal één klacht
ceerd die er in positieve zin uitspringt.
strip dan na de klassieke strip. Het
passend bij recidiefvarices) en bij de
Het huidige onderzoek laat ook een
opnieuw bestuderen van deze patiën-
inverterende methode 89 procent. Op
hoge recidiefkans zien. Tevens blijkt dat
tengroepen enige jaren later bood een
basis van het lichamelijk onderzoek
op de lange termijn na een klassieke
unieke kans om de verschillen op lange
heeft in de klassieke groep 51 procent
strip met stripknop of inverterende strip
termijn te vergelijken. De exacte kans
een recidief en in de inverterende groep
geen significant verschil bestaat in de
op recidiefvarices na een operatie is
67 procent. Bij duplexonderzoek werd
kans op recidiefvarices (klachtgevende
lastig vast te stellen. Een studie over
bij de klassieke strip 77 procent reci-
of cosmetisch bezwarende). Het aantal
de langetermijneffecten na knopstrip
diefziekte gezien en bij de inverterende
bij lichamelijk onderzoek en duplexon-
versus vloeibare sclerosans-inspuiting
methode 78 procent (zie tabel).
derzoek vastgestelde recidieven bleek
gaf aan dat de stripoperatie na drie
ook niet te verschillen tussen beide
jaar significant minder recidieven gaf
Discussie
groepen.
(strip 40 procent versus sclerosans 60
Uit eerder literatuuronderzoek is be-
Onderzoek dat tussen 2002 en 2006 in
procent).5 Echter, onderlinge vergelijkin-
kend dat de kans op recidieven na eer-
het MMC werd uitgevoerd, heeft laten
gen van langetermijnstudies zijn vaak
dere behandeling altijd groot is. Er is tot
zien dat de kortetermijnresultaten
weinig valide omdat de meeste studies
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 23
23
18/02/13 15:29
verschillen vertonen ten aanzien van
kunnen zijn van recidiefvarices.11-12 Ook
waargenomen van het overdekken van de
follow-upduur, soort operatietechniek
risicofactoren als ongezonde lifestyle,
venestomp met een spierfascie. Er werd
of definitie van ‘recidief’ (anamnestisch,
hoge BMI, meerdere zwangerschappen en
na ruim twee jaar een re-recidief bij vijf-
lichamelijk onderzoek, duplex). On-
doorgemaakte trombose kunnen worden
tien van de zeventien patiënten in beide
1
groepen gevonden.13
derzoek van de beschikbare literatuur
genoemd. Voor het merendeel gelden
maakt wel duidelijk dat de kans op reci-
dus dezelfde risicofactoren als voor het
diefvarices zeer hoog is, welke techniek
ontstaan van primaire varices. Een cor-
Nieuwe gouden standaard?
ook wordt gehanteerd. Er schuilt dus
rect uitgevoerde eerste operatie verkleint
De oudere literatuur en het huidige
veel waarheid in de volkswijsheid ‘eens
de recidiefkans. De diepe vene moet over
onderzoek laten dus een hoge kans op
spataderen, altijd spataderen’.
een korte afstand volledig worden vrijge-
terugkeer van de aandoening zien. Ech-
prepareerd, gevolgd door een onderbin-
ter, de afgelopen jaren heeft een ware
Recidiefkans verkleinen
ding van de VSM zo dicht mogelijk op de
ommekeer in de benadering van spat-
Is de kans op terugkeer van varices te
vena femoralis (ter voorkoming van een
aderbehandeling plaatsgevonden. Was
verkleinen? Er wordt in de literatuur
lange VSM-stomp). Verwijdering van een
tot voor kort de gouden standaard van
gesuggereerd dat een onvolledig uitge-
te lange VSM-stomp en alle zijtakken van
spataderbehandeling een open verwijde-
voerde eerste operatie, de aanwezigheid
de vena femoralis wordt eveneens gead-
ring van de VSM, het is zeer wel moge-
9
van insufficiënte perforatoren alsmede
viseerd. In een ander klein prospectief
lijk dat door de komst van endoveneuze
neovascularisatie allemaal oorzaken
onderzoek (n = 34) werd geen voordeel
technieken deze standaard moet worden
Varicose Veins
24
Healthy Veins
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 24
18/02/13 15:29
Normal Vein herzien. Al deze endotechnieken hebben als groot voordeel dat de ader wordt aangeprikt bij het onderbeen en niet in
Varicose Vein the treatment of primary varicose veins. Br J Surg 1994; 81(10):1455-1458. 3. Winterborn RJ, Foy C, Earnshaw JJ. Causes
2007; 31:2236-2242. 9. Perrin MR, Guex JJ, Ruckley CV, DePalma RG, Royle JP, Eklof B, et al. Recurrent
de lies wordt vrijgeprepareerd. Mocht
of varicose vein recurrence: late results
varices after surgery (REVAS), a consensus
de kans op een recidief deels worden
of a randomized controlled trial of strip-
document. Cardiovasc Surg 2000; 8:
bepaald door het vrijleggen (en door-
ping the long saphenous vein. J Vasc Surg
233-45.
nemen) van aders in de lies, dan zullen deze endotechnieken die kans substantieel verkleinen.
2004; 40(4):634-639. 4. Dwerryhouse S, Davies B, Harradine K, Earnshaw JJ. Stripping the long saphenous vein reduces the rate of reoperation
10. Cees H.A. Wittens, et al. Richtlijn ‘Diagnostiek en behandeling van varices’ Ned tijdschr geneeskd 2009; 153:B71.INDD. 11. Perrin MR, Guex JJ, Ruckley CV, DePalma
Conclusie
for recurrent varicose veins: five-year
RG, Royle JP, Eklof B, et al. Recurrent
Het terugkeren van spataders na opera-
results of a randomized trial. J Vasc.Surg
varices after surgery (REVAS), a consensus
tieve correctie is regel. Deze studie vond
1999; 29(4):589-592.
document. Cardiovasc Surg 2000; 8:
geen significant verschil in recidiefper-
5. Rutgers PH, Kitslaar PJ. Randomized
233-45.
centage na klassiek of inverterend strip-
trial of stripping versus high ligation
pen. De keuze voor een inverterende
combined with sclerotherapy in the treat-
Neovascularisation and recurrence 2
strip ligt voor de hand gezien de bewe-
ment of the incompetent greater saphe-
years after varicose vein treatment for
zen kortetermijnvoordelen als beperkte
nous vein. Am J Surg 1994; 168(4):311-315.
sapheno-femoral and great saphenous
incisies, minder bloedverlies en kleinere
6. Lacroix H, Nevelsteen A, Suy R. Invagina-
12. Theivacumar NS, Darwood R, Gough MJ.
vein reflux: A comparison of surgery and
kans op zenuwletsel. Echter, de verwach-
ting versus classic stripping of the long
endovenous laser ablation. Eur J Vasc
ting is dat door de komst van de minder
saphenous vein. A randomized prospecti-
Surg 2009; 38:203-207.
invasieve technieken het recidiefpercentage in de toekomst lager zal worden.
ve study. Acta Chir Belg. 1999; 99(1):22-25. 7. Wood JJ, Chant H, Laugharne M, Chant T,
13. Gibbs PJ, Foy DM, Darke SG. Reoperation for recurrent saphenofemoral incom-
Mitchell DC. A prospective study of cu-
petence: a prospective randomised trial
Literatuur
taneous nerve injury following long sap-
using a reflected flap of pectineus fascia.
1. Richtlijn diagnostiek en behandeling
henous vein surgery. Eur J Vasc Endovasc
Eur J Vasc.Endovasc.Surg 1999; 18(6):
Surg 2005; 30:654-658.
494-8.
van varices: Nederlandse Vereniging voor Heelkunde en Nederlandse Vereniging voor Dermatologie en Venereologie, 2007. 2. Sarin S, Scurr JH, Coleridge-Smith PD. Stripping of the long saphenous vein in
8. Scheltinga M, et al. Conventional versus invaginated stripping of the great saphe-
Dit artikel is een bewerking van een artikel
nous vein: A randomized, double blind,
dat eerder is verschenen in Medisch Journaal
controlled clinical trial. World J Surg
nr. 3 2011.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 25
25
18/02/13 15:29
Tekst: Menno Goosen
Oncologie Auteurs: J.A. van Spil, H.A.M. van Muilekom en B.F.H. van de Walle Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum ISBN: 9789031388707 Prijs: € 92,95
Probleemgeoriënteerd denken in het luchtwegmanagement Auteurs: D.G. Snijdelaar, G.B. Eindhoven (red.), D.F. Zandstra en G.J. Scheffer Uitgeverij: De Tijdstroom ISBN: 9789058981752 Prijs: € 48,00
De oncologische zorg is de laatste decennia steeds
In de meeste life-supportcursus-
complexer geworden. Dit heeft effect op de behande-
sen wordt gebruikgemaakt van
lingstrajecten voor patiënten en voor de noodzaak van
het ABCD-algoritme. Dit algoritme bepaalt de volg-
een goede algemene kennis en brede kijk op dit specia-
orde van handelen als het gaat om acute levensbe-
lisme door de hulpverleners. Niet alleen op het gebied
dreigende situaties. De eerste letter in dit algoritme
van behandeling, begeleiding en zorg, maar ook wat
staat voor airway (luchtweg). Het is dan ook de
betreft preventie, screening, revalidatie en re-integra-
luchtweg waar het eerst de aandacht naar uitgaat
tie, waarbij leeftijd, cultuur en spiritualiteit niet kun-
bij de benadering van een patiënt met acute proble-
nen worden vergeten. Naast hoofdstukken waarmee
matiek. Na het veiligstellen van de luchtweg wordt
(meer) kennis kan worden verworven over de algeme-
de aandacht gericht op de B van breathing of beade-
ne en specifiek medische en verpleegkundige diagnos-
men. Kennis en (basale) vaardigheden in het ma-
tiek, behandeling en zorg van veelvoorkomende malig-
nagement van de luchtweg en beademen zijn daar-
niteiten, kent het boek ook hoofdstukken rondom
om belangrijk voor elke medewerker in de zorg die
thema’s als organisatie van de oncologische zorg, pal-
te maken krijgt met mogelijke luchtweg- en beade-
liatieve en leeftijdsspecifieke zorg, culturele aspecten
mingsproblemen.
van de zorg en interactieve vaardigheden.
Menslievende zorg in de praktijk Redactie: Gert Olthuis en Carlo Leget Uitgeverij: Boom/Lemma ISBN: 9789059318007 Prijs: € 19,50
Klinische anesthesiologie Auteurs: P.G. Noordzij, M. Klimek en A.J. Stamer (red.) Uitgeverij: De Tijdstroom ISBN: 9789058982223 Prijs: € 69,00 In drie delen behandelt de tweede herziene versie van
Het Tilburgse St. Elisabeth
Klinische anesthesiologie een breed scala aan onderwerpen
Ziekenhuis besloot onder de provocerende titel
binnen de anesthesiologie. Deze variëren van de
‘Lief ziekenhuis’ te werken aan menslievende zorg
geschiedenis van het vakgebied tot klinische fysiologie,
in de praktijk. In het Programma Menslievende
farmacologie en anesthesie bij specifieke chirurgische
Zorg werken verpleegkundigen, artsen,
ingrepen of klinische omstandigheden. Speciaal voor de
paramedici, managers en zorgethici sinds 2009
doelgroep is naast het tekstboek een farmacologische
samen om beter vorm te geven aan waar het in de
iPhone/Android-app ontwikkeld, zodat namen en
zorg om draait: patiënten bijstaan in hun lijden en
doseringen van veelgebruikte anesthesiologische
onzekerheid en ze niet in de steek laten. Deze
medicatie altijd binnen handbereik zijn tijdens
bundel doet verslag van hun zoektocht en de
werkzaamheden in de kliniek. Meer informatie:
zorgethische veronderstellingen daarachter.
www.klinische-anesthesiologie.nl.
‘Boeken’ besteedt aandacht aan uitgaven op het gebied van chirurgie en daarmee samenhangende vakgebieden en de gezondheidszorg in het algemeen. Recensie-exemplaren kunt u samen met een persbericht sturen naar: OK Operationeel, Postbus 10208, 1001 EE Amsterdam. 26
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 26
18/02/13 15:29
Zeven vette jaren in de zorg Auteur: Arend van Wijngaarden Uitgeverij: Passage ISBN: 9789054522621 Prijs: € 16,90 Hoeveel problemen er ook zijn met de
Over de grenzen van het medisch beroepsgeheim Auteurs: Herman Jansen en Michel Knapen Uitgeverij: Pepijn ISBN: 9789078709183 Prijs: € 24,95
financiering van onze gezondheidszorg, intussen zijn er ook mensen die er geld
De eed van Hippocrates wankelt. Ruim 2400 jaar was er
aan verdienen, veel geld. Dit boek
nauwelijks discussie over het medisch beroepsgeheim,
schetst een aantal gevallen uit de
omdat artsen, verpleegkundigen en andere zorgverleners de
praktijk waarin het soms volslagen uit de hand is gelopen.
eed naleefden. Zwijgen was de norm. Dat is tegenwoordig
Wat dacht u van de directeur van een thuiszorgorganisatie
niet meer vanzelfsprekend. Artsen dienen declaraties in bij
die miljoenen euro’s naar een Zwitserse bankrekening
verzekeraars met medische informatie over patiënten.
doorsluisde? Of specialisten in een ziekenhuis die
Werkgevers willen weten of hun werknemers wel gezond
sjoemelden met ligdagen? Of van een chirurg die
genoeg zijn. De politie zoekt criminelen op in het
experimenteerde met maagverkleiningsoperaties,
ziekenhuis, om ze daar te ondervragen. Justitie vindt het
met dodelijke gevolgen? En lees hoe iedereen een graantje
medisch beroepsgeheim maar lastig, want het staat
meepikt van fraude met persoonsgebonden budgetten.
strafrechtelijk onderzoek in de weg. De media lopen met een
De afzonderlijke voorvallen stonden de afgelopen jaren
draaiende camera de Spoedeisende Hulp binnen. Burgers
allemaal wel in de krant, maar bij elkaar gebundeld in een
krijgen met een beroep op de Wet openbaarheid van bestuur
boek blijkt pas echt hoeveel er loos is in de zorg. In het
medische gegevens los. Elektronische patiëntendossiers
laatste hoofdstuk zet de auteur wat er verdiend wordt in
kunnen worden gekraakt. In dit spanningsveld wordt van
de zorg eens op een rijtje en trekt zijn conclusies.
zorgverleners het uiterste verwacht. Maar kan dat nog? En weten artsen wat ze wel en niet mogen?
Onze kinderen en alcohol
De patiënt als partner
Auteurs: Nico van der Lely, Mireille de Visser en Joke Ligterink Uitgeverij: Nieuw Amsterdam ISBN: 9789046811092 Prijs: € 19,95
Auteur: Lucien Engelen Uitgeverij: Bohn Stafleu van Loghum ISBN: 9789031398355 Prijs: € 10,99
De Nederlandse pubers behoren tot de
Dit boek is een weerslag van
grootste drinkers van Europa. Wat
gesprekken over de patiënt als
kinderarts Van der Lely en kinderpsycholoog De Visser vrijwel
partner die zijn gevoerd met de
dagelijks op hun alcoholpoli aan gevolgen van (overmatig)
‘smaakmakers’ van het UMC St Radboud. Het is een
alcoholgebruik tegenkomen, wordt bevestigd door de cijfers
dialoog met mensen die twijfelen, overhellen naar de ene
die zij landelijk verzamelen: het aantal zeer ernstige gevallen
of de andere kant; een weergave van het proces dat in
stijgt enorm. In dit boek vertellen de auteurs onomwonden en
Nijmegen plaatsvond. ‘Het uitgangspunt “de patiënt als
in heldere taal wat er kan gebeuren met het zich
partner” zal de komende jaren zijn weerslag krijgen in
ontwikkelende brein van een puber die alcohol drinkt en wat
onze drie kerntaken: patiëntenzorg, opleiding en
in het algemeen de lichamelijke en geestelijke gevolgen zijn
onderzoek. Het raakt namelijk alle processen in ons
van drinken op jonge leeftijd. In interviews belichten pubers,
ziekenhuis, dat wij de komende jaren steeds minder
ouders, wijkagenten, horeca-uitbaters en politici de
letterlijk zullen nemen als iets fysieks. We gaan van een
verschillende facetten van dit grote maatschappelijke
zorginstelling naar een zorgnetwerk dat start bij de
vraagstuk. Allerhande praktische adviezen voor ouders en
patiënt in zijn of haar eigen omgeving’, aldus de auteur.
professionals maken dit boek compleet.
OK OPERATIONEEL MAART 2013
OKO0113.indd 27
27
18/02/13 15:29
Het Zaans Medisch Centrum vervult een belangrijke zorgfunctie voor de Zaanstreek. Dagelijks rekenen ruim 1000 patiënten op vertrouwde en hoogwaardige medisch-specialistische zorg, waarvoor meer dan 1500 medewerkers instaan. Kwaliteit heeft daarbij continue aandacht. Onze functie als opleidingsziekenhuis nemen we uiterst serieus. Naar verwachting zal eind 2016 op de huidige locatie een volledig nieuw ziekenhuis betrokken kunnen worden.
o
en nele werko fessio mg pro ev ing
resultaatvera ntw innen b n oo e rde rk pecialist e s , e s i nm w l hu n a e iz ek twikkelingsmogelijkhe ats d n
tief toe ko
st m
te ruim alle
ig n z gastvrij ziek tië pa werken omgeving enhuis ijn en gerichte
bin
id sfeer van vrijhe v e rtro ngs u mi rnieuwend be w en ne z t ve
open werksf eer den e h n on e e de lans aandacht a e b r n v i ijk o or ebied prett ap g k a i h gs nv c am ne voor initia
De RVE OK bestaat uit de vier bedrijfsonderdelen; OK, pijncentrum, CSA en patiëntenlogistiek. Voor het bedrijfsonderdeel OK zijn wij op zoek naar een
HOOFD OK
m/v gemiddeld 36 uur per week OVER DE AFDELING De OK bestaat uit de OK, recovery en poliklinische OK. In totaal werken er 55 fte, waaronder vijf teamcoördinatoren. De OK heeft zes operatiekamers, vier poliklinische OK’s en twaalf recovery bedden. OVER DE FUNCTIE Wij zijn op zoek naar een enthousiaste allround manager met OK-ervaring. Je bent verantwoordelijk voor de algemene bedrijfsvoering, kwaliteit en veiligheid van de OK, recovery en poliklinische OK en je draagt budgetverantwoordelijkheid op het niveau van het eigen organisatieonderdeel. Je acteert op tactisch/operationeel niveau in een complexe setting en draagt bij aan een optimale planning en behandeling van de grote stroom patiënten in nauwe samenwerking met hoogopgeleide en betrokken professionals. Binnen een omvangrijk nieuwbouwprogramma (realisatie eind 2016) bouw je mee aan het OK complex van de toekomst en lever je een actieve bijdrage aan de verbetering van de bedrijfsvoering, het herinrichten van het zorgproces op basis van de Lean Six Sigma principes en de vele innovaties binnen de RVE OK. OVER JEZELF Je beschikt over academisch werk- en denkniveau, danwel een afgeronde HBO/WO opleiding aangevuld met voor de functie relevante bedrijfskundige of managementopleiding(en). Daarnaast heb je minimaal drie jaar leidinggevende ervaring aan een eenheid met vergelijkbare complexiteit in de bedrijfsvoering en gezondheidszorg. WIJ BIEDEN De arbeidsvoorwaarden zijn conform de CAO Ziekenhuizen, waaronder een prima pensioenregeling. Het salaris is afhankelijk van opleiding en ervaring, en bedraagt bij een fulltime dienstverband van 36 uur per week maximaal € 4.820,- bruto per maand overeenkomstig FWG 65. INFORMATIE Voor meer informatie kun je maandag t/m donderdag contact opnemen met Jeannette Ronchetti - van der Louw, bedrijfsleider RVE OK, telefoon (075) 65 07 149. SOLLICITATIE Interesse? Solliciteer dan voor 22 maart 2013 via onze website www.werkenbijhetzmc.nl. Een assessment maakt deel uit van de sollicitatieprocedure. De gesprekken vinden plaats in week 14. Acquisitie naar aanleiding van deze advertentie wordt niet op prijs gesteld.
Het Zaans Medisch Centrum luistert
www.werkenbijhetzmc.nl OKO0113.indd 28
18/02/13 15:29
KATERN VOOR LEIDINGGEVENDEN VAN OPERATIEAFDELINGEN
Sandra Labahn (Vlietland Ziekenhuis):
‘Flexibel sta je sterker’
Hoe ontwerp je de operatieafdeling van de toekomst?
OKO0113.indd 29
18/02/13 15:29
30
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 30
18/02/13 15:29
Portret Sandra Labahn (Vlietland Ziekenhuis):
‘Flexibel sta je sterker’ Sandra Labahn (45) heeft een drukke periode achter de rug. In 2012 veranderde er veel in de organisatiestructuur van het Vlietland Ziekenhuis. Ook zij zag zich genoodzaakt te solliciteren naar een nieuwe functie binnen het gereorganiseerde Schiedamse ziekenhuis. Met goede afloop: per 1 april 2012 is Sandra hier bedrijfskundig manager OK. Tekst: Linda van Pelt | Foto’s (inclusief OK Management-cover): Jos Heijen
R
echercheur. Daarover fantaseerde Sandra Labahn in de
Beiden hadden we in die tijd nog geen vaste relatie. Vooraf-
middelbareschoolbanken. Ver voor de Wallanderboe-
gaand aan huisje-boompje-beestje lonkte het avontuur.’ Dat
kenreeks van Henning Mankell en de Millenniumtrilo-
vertaalde zich in een baan als operatieassistent in het Sint
gie van Stieg Larsson zag ze zich actief binnen de zedenpolitie,
Elisabeth Hospitaal Willemstad op Curaçao.
liefst gespecialiseerd in kinderkwesties. ‘Die sterke affiniteit werd extra gevoed doordat iemand in de familiesfeer bij de
VERLOREN VERRASSINGSEFFECT
politie werkte. Zo’n beroep leek me fascinerend.’
In het tijdperk vóór de mobiel, internet en alle virtuele sociale
Het bleef niet bij dromen. Na haar vwo meldde Sandra zich aan
contacten was weg écht weg.
voor de Politieacademie. Helaas behoorde ze niet tot de slechts
‘Voor mijn ouders – ik ben de oudste van twee kinderen – was
15 gelukkigen van de 1300 gegadigden. ‘Ik was te assertief.’
dat best moeilijk’, blikt Sandra Labahn terug. Zelf arriveerde
De lichte spot die even doorklinkt in haar toon weet ze snel
ze na negen uur vliegen in een totaal andere wereld, en met
te temperen. ‘Dit speelde eind jaren tachtig, in een totaal an-
nog dertien Hollandse jonge vrouwen was het nieuwe leven het
dere maatschappij dan nu. Ik was toen al een echte doener en
beste te omschrijven als ‘lang leve de lol’.
praktisch ingesteld. Dat ik niet zo gemakkelijk kneedbaar was,
Evengoed werd het thuisfront niet vergeten. Toen Sandra’s
bleek een nadeel. Ik paste niet in de mal.’
ouders 25 jaar getrouwd waren, regelde ze een vlucht naar Nederland om bij het feest te kunnen zijn. Een paar obstakels
OP AVONTUUR
veroorzaakten niet alleen flink oponthoud, maar verstoor-
Toen lag de hele wereld weer voor Sandra open. Directiesecre-
den ook het beoogde verrassingseffect. ‘Na een ongeplande
taresse? Het leger? Uiteenlopende opties paradeerden voorbij,
overnachting op Aruba en een noodlanding in Costa Rica, in
tot die advertentie in het Brabants Nieuwsblad voor een oplei-
verband met een bommelding, belde iemand van de lucht-
ding tot operatieassistent in het Oosterschelde Ziekenhuis in
vaartmaatschappij naar mijn ouders om hen gerust te stellen.
Goes.
Helemaal onverwachts was mijn komst dus niet meer, maar
‘Een goede gelegenheid om een vak te leren’, dacht Sandra,
evengoed vonden ze dit nog het mooiste huwelijkscadeau.’
inderdaad doenerig en praktisch. Een zusterflat was er niet, maar in haar eenpersoonsflat in Goes had ze snel haar draai
LEKKER LEUK LEVEN WAS NIET GENOEG
gevonden en een sociaal netwerk opgebouwd.
In de anderhalf jaar waarin Sandra op Curaçao woonde, kwa-
Na afronding van haar studie, in 1990, besloot ze haar grenzen
men zowel haar ouders als haar broer haar opzoeken op het
verder te verleggen. ‘Tijdens mijn opleiding had ik een hechte
‘happy island’. Bij haarzelf begon het enthousiasme over het
vriendschap opgebouwd met een vriendin uit Noord-Holland.
relaxte leven op de Antillen weg te ebben.
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 31
31
18/02/13 15:29
‘Wat ik aanvankelijk zo charmant had gevonden, ging me
want op deze manier konden we sneller én voordeliger over
meer en meer tegenstaan. Dag in dag uit easy going, daar gaat
het benodigde materiaal voor botdonaties beschikken.’
de lol vanaf. Ik verlangde naar verantwoordelijkheid. Er borrelde ambitie, ik had doelen te vervullen. In die tijd kon ik dat
ZIJSPRONG
nog niet zo met woorden benoemen, maar ik voelde het wel
In het najaar van 2002 begon het leidinggevendebloed te krie-
degelijk. Lekker leven was niet meer genoeg. Ik wilde dóór.’
belen. In de rechte lijn waren er geen directe doorstroommogelijkheden, maar een zijsprong naar het Behandelcentrum
HET BRABANTSE LAND
bracht haar naar de functie van afdelingshoofd.
In de tussentijd was er iets veranderd: op Curaçao had Sandra
Haar eerste schreden op managementgebied zette ze zonder
een marinier leren kennen met wie ze graag samen terug-
specifieke opleiding op dit vlak. ‘Met cursussen en trainingen
keerde naar Nederland. Er waren wel wat twijfels, want op
ben ik direct gaan werken aan het ontwikkelen van mijn lei-
het zonovergoten eiland ging het geweldig, maar hoe zou hun
dinggevende capaciteiten. Tegelijkertijd vertrouwde ik op de
relatie verlopen in de Hollandse herfst? ‘Nu zijn we alweer dik
systematiek van learning on the job. Gelukkig bleek dat ik het
achttien jaar getrouwd en trotse ouders van tweelingdochters
aansturen van een afdeling redelijk in de vingers had. Dat gaf
van zeventien’, maakt Sandra even een sprong in de tijd.
zelfvertrouwen.’
In 1992 was de vestigingsplek nog even onduidelijk. ‘We zou-
Wat Sandra zich nog het sterkst herinnert uit die beginfase is
den aanvankelijk naar Groningen gaan omdat mijn partner
het plezierige gevoel daadwerkelijk verschil te kunnen maken.
daar zijn roots had. Ik had al een baan kunnen regelen bij het
‘Als medewerker kun je wel je werk zo goed mogelijk doen – en
Universitair Medisch Centrum Groningen. Maar na zijn mi-
natuurlijk is dat belangrijk en geeft dat voldoening – maar
litaire missie in de Eerste Golfoorlog in Irak en een periode
toch ben je vooral uitvoerend, en beperkt in je mogelijkheden
van recupereren op de Antillen overwoog mijn man terugkeer
om invloed uit te oefenen. Ik wilde dolgraag beleidsmatig be-
naar het burgerleven.’ Zijn kansen in het westen of zuiden
zig zijn. Deze nieuwe baan gaf me die gelegenheid.’
waren groter, dus werd mijn “thuisbasis” Noord-Brabant.’
GOEDE LEERSCHOOL BOTBANK OPGEZET
Als manager kreeg Sandra ook te maken met exploitaties, bud-
Sandra startte als operatieassistent in het Franciscus Zieken-
getten, jaarplannen. ‘Dat vind ik allemaal leuk, ik heb wel wat
huis Roosendaal. Anderhalf jaar eerder was ze verrast geweest
met cijfers. Het Behandelcentrum was bovendien een relatief
over de toepasbaarheid van haar uit Nederland geïmporteerde
gemakkelijk te overziene afdeling en minder gecompliceerd
kennis op Curaçao. Andersom kwamen haar op de Antillen
dan de OK. Zodoende was het voor mij een ideale leerschool.’
opgebouwde praktijkvaardigheden ook perfect van pas in Ne-
Zodra de afdeling goed draaide, verminderde de uitdaging. Er
derland. ‘Ziekenhuiswerkwijzen lopen niet zo veel uiteen.’
was binnen de organisatie weinig ruimte voor doorgroei, en
In de tien jaar dat Sandra actief was als operatieassistent ont-
ook van de aangeboden hogere managementstudie verwachtte
plooide ze graag nevenactiviteiten. Zo zette ze zich in voor de
Sandra te weinig voeding voor het stillen van haar ambitieuze
opzet van een erkende botbank. Als een van de eerste zieken-
‘honger’. Detachering als zzp’er leek de juiste stap. Korte tijd
huizen in Nederland beschikte het Franciscus Ziekenhuis over
via Pulse Medical (als teamleider a.i. bij onder meer het Zuwe
een botbank voor bottransplantatie die voldeed aan de wette-
Hofpoort Ziekenhuis in Woerden) en later via SimFlex, het
lijke richtlijnen. ‘Deze botbank bood onszelf grote voordelen,
bureau voor medische detachering dat Sandra samen met een aantal collega’s in de vorm van een maatschap opzette.
TEKEN AAN DE WAND
NADELEN VAN DETACHERING Onder de vlag van SimFlex werkte Sandra Labahn van eind
Op Sandra’s werkkamer hangt haar filosofie over
2006 tot het eerste kwartaal van 2010 voor verschillende zie-
teamwork als ‘teken aan de wand’:
kenhuizen. ‘Het was interessant om een kijkje achter de scher-
‘Beter worden doen we samen
men te nemen bij diverse organisaties, maar op een gegeven
Zorg en aandacht
moment was mijn nieuwsgierigheid bevredigd’, klinkt het
Presteren en ontwikkelen
resoluut. ‘Bovendien begon ik de nadelen van detachering te
Goede en veilige zorg
ontdekken. Als gedetacheerde ben je hard bezig een nieuwe,
Dichtbij is en dichtbij voelt’
beter functionerende organisatiestructuur op te bouwen. Zodra je vertrekt, neemt een definitieve manager het roer over.
32
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 32
18/02/13 15:29
Dat betekent vaak het varen van een andere koers. In veel gevallen zelfs weer terug naar af. Tenminste, die geluiden hebben mij regelmatig bereikt in de vorm van klachten van medewerkers die enthousiast hadden meegewerkt aan de gewenste omschakeling van beleid. Zulke kwesties konden me enorm frustreren. Het voelde alsof ik al dat werk voor niets had gedaan. Goed betaald weliswaar, maar dat is bepaald niet de enige drijfveer.’
ZONNIGE UITSTRALING Vooral uit de behoefte om op structurelere basis een stempel te kunnen drukken trok Sandra zich terug uit de SimFlexmaatschap. In het voorjaar van 2010 werd ze teamleider OK chirurgie en later ook interim-leidinggevende voor de CSA in het Vlietland Ziekenhuis in Schiedam. ‘Het voelt alsof ik de kans heb gekregen te doen wat ik graag wil.’ Sandra vond het leuk weer een vaste baan te hebben, en voelde zich snel thuis in de warme organisatie met een plezierige werksfeer waar ze terechtkwam. ‘Dat vertaalt zich ook in de uitstraling van het OK-complex: licht, zonnig en ruimtelijk. We hebben een fantastisch en hecht team waarvan de meeste medewerkers hier al lang werken. Dat lage verloop zegt ook
hoog gegrepen? Dan kun je altijd nog iets anders proberen.
iets over de werksfeer. Er heerst hier een goede teamspirit,
Mijn vakmatige achtergrond als operatieassistent geeft me
waarvoor we ons met z’n allen dagelijks volop inzetten. We
gevoelsmatig een steun in de rug. Ik heb, wat mezelf betreft,
hebben de NIAZ-accreditatie binnengehaald en flinke verbe-
geen vastomlijnd plan. Veel liever bezie ik met open mind wat
terstappen gezet op het gebied van protocolgericht werken en
er op mijn pad komt. Met die flexibiliteit sta je volgens mij
patiëntveiligheid. We zijn gestart met PDMS en gaan track en
veel sterker, want die biedt je de gelegenheid gericht in te spe-
trace voor ons instrumentarium nog in 2013 implementeren.’
len op nieuwe mogelijkheden.’
OPEN MIND
GEVOED VAN ONDERAF
Reorganisatie van het Vlietland Ziekenhuis confronteerde
Met die open mind gaat Sandra nu ook de toekomst tegemoet.
Sandra opnieuw met veranderingen. Van de bestaande vier
‘Er zijn externe krachten, zoals de Inspectie voor de Gezond-
kliniekmanagers voor het zorgbedrijf moest overgeschakeld
heidszorg en de zorgverzekeraars, die invloed uitoefenen op
worden op een hernieuwde structuur met tien bedrijfskundig
onze organisatie. Ook zelf werken we aan een nieuwe stap:
managers, gekoppeld aan een medisch (gespecialiseerd) mana-
samenwerking met het Sint Franciscus Gasthuis, waarvoor de
ger. Een grootschalige operatie, deels gerealiseerd met mensen
overeenkomst onlangs is getekend. Onze ondercapaciteit en
van binnen, deels van buiten. Alle betrokken leidinggevenden
hun overcapaciteit vullen elkaar uitstekend aan. Allebei zijn
werden uitgenodigd te solliciteren, en Sandra stelde zich be-
we gevestigd op de noordoever van Rotterdam, en samen staan
schikbaar voor de nieuwe rol van manager OK-bedrijf. Per 1
we sterker om een regionale rol van betekenis te spelen, nu én
april geeft ze leiding aan de circa 140 medewerkers van OK en
in de toekomst. In deze fase speelt het teamwork nog slechts
CSA, POS, pijnpolikliniek en pijnconsulenten. Verder fungeert
op bestuurlijk niveau, maar de plannen worden in de hele or-
ze als directe sparringpartner van de anesthesiologenmaat-
ganisatie in de praktijk gebracht, met ruimte voor inspraak.
schap. Met drie teamleiders voor respectievelijk chirurgie, CSA
De raad van bestuur wil dat de bedrijfskundig managers het
en anesthesie draait alles weer soepel.
ziekenhuis leiden. Wij, op onze beurt, willen graag gevoed
‘Het is in mijn voordeel dat ik “het wereldje” ken’, redeneert
worden van onderaf. Ik weet zelf hoe belangrijk het is om
Sandra Labahn. ‘Daardoor ben ik in staat snel te schakelen.
enige invloed te kunnen uitoefenen, en ben dus blij met de
Verder ligt het ook in mijn karakter mezelf geen beperkingen
switch van top-down naar bottom-up. Zo wordt de expertise
op te leggen. Ieder mens heeft z’n grenzen, maar als je niet
van medewerkers optimaal benut en doen we het écht met z’n
probeert verder te komen, lukt het zeker niet. En blijkt iets te
allen.’ ■
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 33
33
18/02/13 15:29
Met Duplo-poppetjes geven OK-medewerkers van het UMC Utrecht aan wat volgens hen de optimale opstelling is voor de nieuwe OK.
Hoe ontwerp je de operatieafdeling van de toekomst? Een toekomstbestendige OK houdt rekening met logistiek en is prettig om in te werken. Wat zijn dan de aandachtspunten? En hoe pak je het ontwerp procesgericht aan? Tekst: Timon Sibma, adviseur Adviestalent Twynstra Gudde | Foto: UMC Utrecht 34
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 34
18/02/13 15:30
recovery. Patiënten met zeer lichte behandelingen gaan zelfs direct naar de dagbehandeling. De uitstraling van de afdeling waar de patiënt ligt bij langdurige en zware opnames is vaak professioneel, state of the art en gericht op de behandeling. Patiënten liggen hier vaak langer op de recovery. De verschillende categorieën patiënten hebben een sterke invloed op de patiëntenlogistiek. Men kan er in het ziekenhuis voor kiezen deze verschillende categorieën te mengen of te scheiden. Mengen heeft als voordeel dat met een stringente planning het OK-programma beter gevuld wordt. Om deze reden is het tegenwoordig een trend om OK’s zo generiek mogelijk te maken qua uitrusting. Dit geeft maximale flexibiliteit in het inplannen van de verschillende ingrepen.
Goederenlogistiek De tweede stroom is de goederenlogistiek. Westerveld adviseert om de voorraad zo klein mogelijk te houden, met zo min mogelijk tussenopslagen. Het concept van just in time speelt hierbij een belangrijke rol. Het werkt het efficiëntst om op één centraal punt alle goederen bij elkaar te laten komen, onder andere vanuit de CSA en het magazijn, die de disposables aanleveren. Vanuit dit distributiecentrum worden de OK’s bevoorraad met programmakarren gevuld met instrumenten, disposables, medicijnen, hechtmateriaal, implantaten et cetera. Een distributiecentrum heeft niet zozeer invloed op het aantal vierkante meters dat benodigd is, maar zorgt er wel voor dat de voorraad beter in de gaten gehouden kan worden en dat de scheiding tussen logistieke medewerkers en OK-personeel helderder is. Bij het ontwerp van het OK-complex is het belangrijk dat er voldoende ruimte voor stalling and handling is van de programma- en transportkarren. Steeds vaker wordt er gebruikge-
I
n de komende jaren zullen veel ziekenhuizen hun opera-
maakt van tracking and tracing om goederen te volgen.
tieafdelingen verbouwen of nieuw bouwen. De bouw van
Hans Westerveld wijst erop dat de logistiek van vuile goederen
een OK-complex is een ingewikkeld project dat veel vraagt
speciale aandacht verdient. ‘Vaak zie je op tekeningen dat er
van het ziekenhuis als organisatie. De operatieafdeling is het
veel aandacht is besteed aan de logistiek van schone goederen,
hart van het ziekenhuis waar de kwaliteit van zorg en werk-
maar niet aan die van de vuile goederen. Dit is zeer onterecht.’
processen vooropstaat. Omdat een investering in een nieuwe
Hij adviseert om de scheiding reeds bij de bron te doen, en te
operatieafdeling deze werkprocessen vele jaren optimaal moet
zorgen voor goed uitgeruste vuilverzamelpunten waar afval
ondersteunen, is een uitgekiend ontwerp van cruciaal belang.
gescheiden kan worden, apparatuur gereinigd en gescand wordt en transportmiddelen beladen worden.
DE OK ALS LOGISTIEK KNOOPPUNT
Naast deze vuile goederen verdienen ook andere zaken aan-
Hans Westerveld, senior adviseur bij Twynstra Gudde, vertelt
dacht: hoe om te gaan met medicijnen, retourgoederen (die on-
over de verschillende soorten logistiek binnen een OK-complex.
gebruikt de OK verlaten) en de noodvoorraad? Daarnaast moet
Allereerst noemt Westerveld de patiëntenlogistiek. Hierbij kan
er ook aandacht zijn voor noodprocedures zoals het vervangen
onderscheid worden gemaakt tussen electieve en acute patiën-
van instrumenten of implantaten tijdens een ingreep.
ten, tussen patiënten die rechtstreeks vanaf huis en van de verpleegafdeling komen, en tussen patiënten met kortdurende
Personeels- en informatielogistiek
en lichte en langdurende en zware behandelingen.
De derde en vierde logistieke stromen, die Westerveld nog even
Wanneer een afdeling is ingericht op kortdurende en lichte
kort aanstipt, zijn de personeels- en informatielogistiek. Hij
behandelingen, is de uitstraling vaak die van een hotel, waar
benadrukt dat het belangrijk is om keuzes te maken wanneer
hospitality erg belangrijk is. Patiënten liggen relatief kort op de
het gaat om het inzetten van personeel, omdat die keuzes van
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 35
35
18/02/13 15:30
invloed zijn op de OK-productie. Zo kan personeel taak- of pa-
Loopafstanden
tiëntgericht ingezet worden en gespecialiseerd of allround.
Loopafstanden tussen de verschillende ruimtes hebben ook
Ook moeten de keus gemaakt worden of het personeel verant-
veel invloed op tevredenheid. De positionering van de verschil-
woordelijk is voor het gehele proces of slechts voor hun eigen
lende ruimtes speelt hierbij een grote rol. Bij de programme-
specialisme. Al deze keuzes zijn van invloed op de logistiek.
ring van een nieuw OK-complex is het belangrijk te onthouden
Hetzelfde geldt voor de informatielogistiek. Er wordt meer en
dat wanneer het aantal OK’s verhoogd wordt, het aantal andere
meer digitaal gewerkt, zowel wanneer het gaat om medische
ruimtes niet navenant toeneemt. Er is bijvoorbeeld nog steeds
informatie van de patiënt als wanneer het procesinformatie
maar één holding.
van de ingreep betreft. Deze digitalisering is van invloed op de
Het beeld bestaat dat het creëren van veel daglicht automa-
verschillende logistieke processen.
tisch zorgt voor langere loopafstanden, omdat de gebouwen dan minder diep kunnen zijn. Er zijn echter concepten te
DE OK ALS WERKOMGEVING
ontwikkelen die zowel rekening houden met de hoeveelheid
Het tweede perspectief is de OK als werkomgeving. Medewer-
daglicht in de diverse ruimtes als met de loopafstanden tussen
kertevredenheid is een belangrijk onderwerp op de OK, zeker
deze ruimtes.
in de huidige tijd. Erik Burgmeijer, afgestudeerd aan de TU Delft en begeleid door Twynstra Gudde, vertelt over zijn on-
Ruimtes
derzoek naar aspecten op de OK die de medewerkertevreden-
Uit Burgmeijers onderzoek blijkt dat huidige ruimtes vaak te
heid beïnvloeden. Burgmeijer heeft hiervoor een adviesmodel
klein zijn en dat dit zorgt voor inefficiëntie in het werkproces.
gemaakt, de OK-wijzer, waarin deze aspecten en hun invloed
De vormgeving van een ruimte, het aantal medewerkers die te-
op de tevredenheid uitvoerig staan beschreven. De fysieke
gelijk in een ruimte werken, de hoeveelheid aanwezige appara-
omgeving blijkt een zeer grote rol te spelen wanneer het gaat
tuur en de vrije vierkante meters voor verkeer zijn van invloed
om deze tevredenheid, en juist dit aspect is uitermate geschikt
op de efficiëntie en de medewerkertevredenheid. Zowel mede-
om aan te pakken wanneer OK’s worden verbouwd. Burgmeijer
werkers als apparatuur hebben bewegingsvrijheid nodig om
licht vier aspecten nader toe: daglicht, organisatie en logistiek,
goed te kunnen functioneren. Ook wordt het belangrijk gevon-
vormgeving en afmeting, en apparatuur en ergonomie. Wan-
den dat apparatuur dicht bij de OK’s opgeslagen wordt en dat
neer nieuwbouw hiermee rekening houdt heeft dat een posi-
de ruimtes hiervoor groot genoeg zijn. Vaak is er een gebrek
tieve invloed op de medewerkertevredenheid.
aan opslagruimtes of zijn deze in de beleving te ver weg, met als gevolg dat apparatuur op de gang opgeslagen wordt of zelfs
Daglicht
dat apparatuur zoekraakt. Voldoende en ruime opslagruimtes
Daglicht heeft veel positieve effecten op het welbevinden van
voor OK-apparatuur dicht bij de OK’s zijn daarom belangrijk.
de OK-medewerker. Zo zorgt het voor minder stress en een
Uit het onderzoek van Burgmeijer blijkt dat medisch specialis-
verhoogde gezondheid, en daarmee voor een hogere mede-
ten minder belang hechten aan de fysieke omgeving waarin
werkertevredenheid. Wat Burgmeijer tijdens zijn observaties
zij werken dan het overige OK-personeel. Medisch specialisten
heeft gezien is dat er in huidige situaties vaak een tekort aan
gebruiken 30 procent van alle ruimtes en zijn gemiddeld 20 tot
daglicht is of dat het uitzicht van lage kwaliteit is. Ook wan-
40 procent van hun tijd aanwezig op het OK-complex, terwijl
neer er tijdens de bouw rekening gehouden is met daglicht
het overige OK-personeel 60 procent van alle ruimtes gebruikt
door het plaatsen van ramen, komt het regelmatig voor dat
en 100 procent van de tijd op het OK-complex aanwezig is. Deze
deze ramen zijn afgeplakt vanwege inkijk of privacy. Uit het
percentages kunnen het verschil in belang verklaren.
onderzoek blijkt dat er een prioritering bestaat voor de verschillende ruimtes waarin gewerkt wordt. Zo wordt daglicht
PROCESGERICHT ONTWERPEN
het belangrijkst gevonden in ruimtes met een recreatieve
In het UMC Utrecht worden op dit moment de OK-afdelingen
voorziening, zoals de koffiekamer. Ook hecht men waarde aan
volledig gerenoveerd. Ina Roubos, adviseur Bouw, vertelt over
daglicht in de OK en in kantoorruimtes, maar in opslagruimtes
de aanpak van procesgericht ontwerpen. Het plan moet zo
en kleedruimtes is dit minder van belang. Deze volgorde van
ingericht zijn dat dit niet alleen volledig is aangepast aan de
prioritetstelling helpt bij het programmeren van de platte-
huidige processen, maar ook flexibel genoeg is voor toekom-
grond van een nieuwbouw- of verbouwproject. Erik Burgmeijer
stige processen. In het ontwerpproces wordt het werk van de
concludeert dat toegang tot daglicht belangrijker is dan direct
gebruiker centraal gesteld. Hierbij werden alle beroepsgroepen
naar buiten kunnen kijken. Meer daglicht vanaf bijvoorbeeld
die deel uitmaken van een OK-team als gebruiker meegeno-
het plafond wordt als prettiger ervaren dan minder daglicht
men, want elke beroepsgroep heeft specifieke kennis over het
door een klein raam.
OK-proces. Nadat vanuit een visie en een programma van eisen een eerste tekening was gemaakt, kwam het besef dat de we-
36
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 36
18/02/13 15:30
reld van de gebruikers en die van de ontwerpers erg verschil-
flexibele panelen verschillende groottes en afmetingen van
len en dat zij elkaar niet altijd verstaan. Daarom werd besloten
een OK uit te kunnen testen. Op deze panelen werden in eerste
de eisen en wensen te visualiseren, om de vertaalslag tussen
instantie met flip-overvellen de locaties van inbouwappara-
deze twee werelden te kunnen maken.
tuur en schermen bepaald. Ook werden pendels nagebouwd met flexibele armen om verschillende opstellingen te kunnen
Modellen in 2D en 3D
testen. Apparatuur werd met hout en karton nagemaakt. Door
Als eerste stap zijn de OK en footprints van de apparatuur op
er foto’s op te plakken werd het voor de aanwezigen duidelijk
ruitjespapier op een schaal van 1:20 getekend. Door met deze
om welke apparatuur het ging. In het beginstadium is er be-
2D-modellen te schuiven kreeg men een eerste inzicht in de
wust voor gekozen te werken met dummyapparatuur, omdat
benodigde grootte van de OK en of de inbouwapparatuur en de
het erom ging de locatie van de apparatuur te bepalen. Het
losse apparatuur zouden passen. Deze modellen werden vervol-
gebruik van echte apparatuur zou de discussie kunnen leiden
gens omgezet in 3D-modellen door middel van houten blokken
naar de apparatuur zelf en de werking daarvan.
en Duplo-poppetjes op een schaal van 1:10. Deze blokken werden
Na het inrichten van de OK werden OK-teams uitgenodigd om
op een houten plaat gezet met flexibele panelen als muren. Op
het proces van een ingreep te simuleren. Het nabootsen van
basis hiervan kon worden bepaald hoe groot de OK moest zijn.
verschillende situaties had tot gevolg dat veel keuzes uit het
Door de flexibele panelen die de muren vormden de breedte te
ontwerp werden bijgesteld, zoals de locatie van een pendel.
geven van een deur kon men door het uitnemen van een paneel
Door los te komen van het papier en de bestaande processen
gemakkelijk een deur plaatsen of verplaatsten om de optimale
werd met behulp van externe adviseurs ruimte geschapen voor
locatie van de deuren te bepalen. Ook de grootte van het plenum
innovaties.
kwam door dit 3D-model duidelijk naar voren. In totaal zijn on-
Op dit moment wordt in de nagebouwde OK echte apparatuur
geveer 120 opstellingen verzameld. Door deze manier van wer-
in de wanden ingebouwd, zodat het werkproces nog realis-
ken konden vragen van de architect eenvoudig beantwoord en
tischer gesimuleerd kan worden. Bovendien helpt dit bij het
inzichtelijk gemaakt worden. Van de uiteindelijke modellen zijn
maken van keuzes voor apparatuur en inrichting. In een later
ontwerptekeningen gemaakt, die weer door de architect gelezen
stadium, wanneer het ontwerptraject is afgerond, zal de OK
konden worden. Dit proces diende dus als vertaalslag.
gebruikt worden als onderwijsruimte om het personeel kennis te laten maken met het nieuwe werkproces en hiermee te laten
Ware grootte
oefenen.
Na deze fase was er een duidelijke blauwdruk voor de OK en de opstelling van alle apparatuur. De vraag was echter of het in
Brug geslagen
de praktijk ook daadwerkelijk zou werken zoals was bedacht.
Roubos concludeert dat het gebruik van 2D- en 3D-modellen en
Om deze te kunnen beantwoorden werd besloten om een OK op
later de nagebouwde OK heeft geresulteerd in een brug tussen
ware grootte na te maken.
twee verschillende werelden, waarin innovaties zijn getoetst,
Er werd een ruimte leeggemaakt die groot genoeg was om met
fouten zijn voorkomen en veel draagvlak is gecreëerd. ■
OK-WIJZER Adviesmodel voor het verbeteren van de medewerkerstevredenheid in de ontwikkeling van de operatie afdeling
De OK-wijzer vormt een advies- en toetsingsmodel dat gebruikt kan worden ŝŶ ĚĞ ŽŶƚǁŝŬŬĞůŝŶŐ ǀĂŶ ĞĞŶ ǀĞƌͲ ŽĨ ŶŝĞƵǁďŽƵǁƚƌĂũĞĐƚ ǀĂŶ ĞĞŶ ŽƉĞƌĂƟĞ ĂĨĚĞůŝŶŐŝŶĞĞŶnjŝĞŬĞŶŚƵŝƐ͘ĂĂƌŶĂĂƐƚŝƐŚĞƚĂůƐĞǀĂůƵĂƟĞŵŽĚĞůƚĞŐĞďƌƵŝŬĞŶ ǀŽŽƌĞĞŶŽƉŐĞůĞǀĞƌĚĞŽƉĞƌĂƟĞĂĨĚĞůŝŶŐ͕ĚŝĞƌĞĞĚƐŝŶŐĞďƌƵŝŬŝƐŐĞŶŽŵĞŶ͘ Het model draagt bij in het opstellen van het ruimtelijk programma van ĞŝƐĞŶ͘ ŝƚ njŝũŶ ĚĞ ƉƌĞƐƚĂƟĞͲĞŝƐĞŶ ĚŝĞ ĂĂŶ ĚĞ ĨLJƐŝĞŬĞ ŽŵŐĞǀŝŶŐ ǀĂŶ ĚĞ ŽƉĞƌĂƟĞĂĨĚĞůŝŶŐǁŽƌĚĞŶŐĞƐƚĞůĚ͘,ĞƚŵŽĚĞůƚŽĞƚƐƚĚĞĨLJƐŝĞŬĞŽƉůŽƐƐŝŶŐĞŶ die gegeven worden in de ontwerpvarianten van de architect of het dient ĂůƐ ĞǀĂůƵĂƟĞŵŽĚĞů ǀĂŶ ĚĞ ĨLJƐŝĞŬĞ ŽŵŐĞǀŝŶŐ ŝŶ ĚĞ ŐĞďƌƵŝŬƐĨĂƐĞ ǀĂŶ ĚĞ ŽƉĞƌĂƟĞĂĨĚĞůŝŶŐ͘
Auteur: Erik Burgmeijer
1
Erik Burgmeijer, afgestudeerd aan de TU Delft en momenteel werkzaam bij Vitaal ZorgVast & Interflow (Koninklijke BAM groep nv) heeft een adviesmodel gemaakt, de OK-wijzer, waarin advies staat over aspecten op de OK die de medewerkertevredenheid beïnvloeden. Binnen de BAM is hij zich verder aan het verdiepen in innovatieve OK-concepten. Meer informatie:
[email protected]. OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 37
37
18/02/13 15:30
NVLO-informatie De NVLO is dé professionele en ondernemende beroepsvereniging voor leidinggevenden op de operatieafdeling. De vereniging stelt zich tot doel om de communicatie tussen leidinggevenden van operatieafdelingen te bevorderen, informatie te verstrekken, op persoonlijk en juridisch vlak te ondersteunen, en onderwijs en managementtraining te geven. De NVLO heeft de status van beroepsvereniging. Voordelen lidmaatschap - Acht keer per jaar het vakblad OK Operationeel gratis thuisbezorgd. OK Operationeel bevat ieder nummer een managementkatern van minimaal acht pagina’s, waarin het vak van leidinggevende OK, de toepassingen van leiderschap en de diversiteit van de beroepspraktijk in beeld worden gebracht. Het katern brengt inspiratie, professionalisering, visie, verbondenheid en de mogelijkheid om kennis en ervaring te delen met collega-leidinggevenden OK. - Korting op het jaarlijkse congres. Een unieke gelegenheid om te netwerken en je kennis te verbreden. - Minimaal eenmaal per jaar een themadag waarbij een professioneel onderwerp centraal staat. - Verder is de NVLO actief op het gebied van contacten met het bedrijfsleven, diverse overheidsinstanties en andere belangrijke instanties die vormgeven aan de operatieve zorg in Nederland.
Bestuur NVLO
Redactie OK Management-katern
Eduard Monteban, Voorzitter
Menno Goosen, Hoofdredacteur
[email protected]
[email protected]
06-54 73 67 42
020-520 60 77
Christa Tigchelaar, Secretaris en
Jeannette Ronchetti,
penningmeester
Redactie en social media
[email protected]
[email protected] én
06-513 407 26
[email protected] 06-55 73 33 11
Jan Bronts, Website
[email protected]
Adverteren:
06-54 68 26 43
Cross Advertising
Jeannette Ronchetti, Redactie OK Management en social media
Lid worden Elke leidinggevende die op de operatieafdeling werkt binnen één van de drie disciplines chirurgie, anesthesie of recovery en een formele benoeming heeft, kan lid worden van de vereniging. Lid worden kan via de website van de NVLO. Surf naar www.nvlo.nl. De kosten voor het lidmaatschap bedragen € 150,00 per jaar. Deze kosten worden door middel van automatische incasso geïnd. Het lidmaatschap is persoonlijk en loopt van 1 januari tot en met 31 december.
(Zie onder redactie)
010- 742 10 23
[email protected] www.crossmedia nederland.com
Mimoen Ahmidi, Sponsoring en marketing 06-22 77 88 72
Lidmaatschap opzeggen? Mail naar
[email protected]. Opzegging van het lidmaatschap uiterlijk twee maanden voor de start van het nieuwe kalenderjaar.
www.nvlo.nl
Meedenken & Social media Bedankt! Na heel wat jaren in het bestuur van de NVLO gezeten te hebben, heeft Marianne van Dongen in september van het afgelopen jaar afscheid genomen als bestuurslid. De afgelopen maanden heeft ze desondanks als actief lid geholpen met de redactie van ons blad. Daar komt nu echter ook een eind aan. Marianne heeft besloten om haar focus op andere zaken te richten en dat kunnen wij ons, na jaren van actieve dienst, heel goed voorstellen. De redactie van OK Management bedankt Marianne voor haar professionele inzet en enthousiasme!
Denk mee! In het afgelopen nummer deden we op deze plek een oproep om mee te denken over de toekomst van ons blad OK Management. Daar kregen we slechts één reactie op. Dat is wel een beetje 38
magertjes. Daarom nogmaals een oproep … Over welke onderwerpen wil je graag lezen in het magazine? Wat vind je van de opzet van het katern en vooral ook, heb je goede ideeën voor nieuwe onderwerpen … Vind jij het leuk om met ons mee te denken en mee te bouwen aan de toekomst van OK Management? Meld je dan aan door Jeannette en Menno te mailen op
[email protected] en een cc naar
[email protected].
gestort op de social media. Na het laatste congres, waar dit onderwerp aan bod kwam, konden we natuurlijk niet achterblijven. Volg de NVLO op Twitter (@OKmanagers) en ‘like’ ons op Facebook! Veel leesplezier! Jeannette Ronchetti, bestuurslid NVLO, redactie OK Management/social media Menno Goosen, hoofdredacteur OK Management/OK Operationeel
[email protected]
Aan de hand van de aanmeldingen wordt de datum en de locatie voor een bijeenkomst bepaald. Wij rekenen op de hulp en steun van onze leden. We kunnen het als bestuur niet alleen! Dus … geef je op voor deze bijeenkomst. De NVLO heeft zich ook
OK MANAGEMENT MAART 2013
OKO0113.indd 38
18/02/13 15:30
COLOFON OK Operationeel is hét vakblad voor operatieassistenten, anesthesiemedewerkers en leidinggevenden van operatieafdelingen. Het blad wordt gemaakt door Uitgeverij Y-Publicaties in samenwerking met de LVO (Landelijke Vereniging van Operatieassistenten) en de NVLO (Nederlandse Vereniging Leidinggevenden Operatieafdeling. OK Operationeel verschijnt acht keer per jaar. De oplage is 8.000 exemplaren. Het blad wordt verspreid onder alle LVO- en NVLO-leden. Verdere verspreiding vindt plaats onder alle OK-afdelingen in Nederlandse ziekenhuizen, particuliere klinieken en opleidingscentra.
Redactie Hoofdredacteur: Menno Goosen
[email protected] Redactiecoördinator LVO: Hennie Mulder
[email protected] Redactiecoördinator NVLO: Jeannette Ronchetti
[email protected] Kopij of vragen voor OK Operationeel kunt u sturen naar alle genoemde e-mailadressen.
Uitgeverij Y-Publicaties Postbus 10208 1001 EE Amsterdam Telefoon: 020-520 60 77 E-mail:
[email protected] www.y-publicaties.nl Kijk ook op onze website www.oknieuws.nl Uitgever: Ralf Beekveldt Hoofdredacteur: Menno Goosen Medewerkers: Paul Meijsen, Cindy Lammers, Astrid van Pelt, Linda van Pelt, Linda Zoon Beeldredactie: Menno Goosen Eindredactie: Marloes van Hoorn Fotografen: Johannes Abeling, Jos Heijnen, Eric van Nieuwland, Edwin Wiekens, Ivonne Zijp Tekstcorrectie: Marijn Mostart Lay-out: Thomson Digital Opmaakbegeleiding: Hans Jansens (Impaginator.nl) Druk: BalMedia
Advertenties Cross Advertising Westerkade 2 3116 GJ Schiedam Telefoon: 010-7421023 E-mail:
[email protected] Web: www.crossmedianederland.com
Abonnementen Voor abonnementen, vragen over het abonnement of adreswijzigingen: SP Abonneeservice Postbus 105 2400 AC Alphen a/d Rijn Telefoon: 0172-476085 E-mail:
[email protected] Toezending van OK Operationeel is voor LVO- en NVLO-leden onderdeel van hun lidmaatschap. Voor niet leden gelden de volgende abonnementsprijzen: Jaarabonnement: € 65,50 Losse nummers: € 8,50 Abonnementen buiten Nederland: € 82,50 Alle prijzen zijn incl. btw en verzendkosten. Prijswijzigingen voorbehouden. Opzegging betaalde abonnementen: schriftelijk, uiterlijk twee maanden voor afloop van de abonnementsperiode. Bij niet tijdige opzegging wordt het abonnement automatisch met een jaar verlengd. © 2013 OK Operationeel Niets uit deze uitgave mag worden gereproduceerd zonder schriftelijke toestemming van de uitgever. Aan de totstandkoming van deze uitgave is de uiterste zorg besteed. Voor informatie die nochtans onvolledig of onjuist is opgenomen, aanvaarden auteur(s), redactie en uitgever geen aansprakelijkheid. Voor eventuele verbeteringen van de opgenomen gegevens houden zij zich aanbevolen.
Praktijkvariati Praktijkvariatie Een betrekkelijk nieuw fenomeen in de ziekenhuiszorg is ‘praktijkvariatie’. Dit wil zeggen dat u in het ene deel van Nederland een veel grotere kans heeft op pakweg een cataractoperatie dan elders in het land. Onmogelijk, zult u denken, maar dat is de praktijk(variatie): verschillen in behandeling die niet te verklaren zijn op basis van verschillen in leeftijd of sociaaleconomische status van patiënten. In de Verenigde Staten wordt dit al zo’n dertig jaar onderzocht door John Wennberg, die inmiddels een enorme reputatie op dit gebied heeft opgebouwd. Hij ontwikkelde de Dartmouth Atlas of Health Care (www. dartmouthatlas.org), waarin prachtig staat aangegeven hoezeer er verschillen zijn in het vóórkomen van een behandeling in de verschillende staten van de VS. Zo is in de atlas te zien dat op Hawaï een totale knievervanging plaatsvindt bij 2,9 op 1000 verzekerde patiënten en in Utah bij 15,1 op 1000 verzekerden: een factor vijf verschil. Hoewel dit uitersten zijn, zijn de verschillen vaak aanzienlijk. In de atlas staan meer voorbeelden van aandoeningen die in verschillende mate worden behandeld in de verschillende staten. In Nederland komen ook behoorlijke verschillen voor in behandelingen. KPMG/Plexus onderzocht dit sinds 2009 (www.plexus.nl) en schreef hierover een rapport dat op de website te vinden is: Rapportage indicatoren indicatiestelling. Hierin kunt u lezen dat bijvoorbeeld in de regio Emmen vijf tot tien keer zo vaak operatief wordt ingegrepen bij benigne prostaathypertrofie als in de regio Zwolle. Maar het rare is dat er juist weer veel minder cataractoperaties plaatsvinden in Zuidoost-Drenthe dan in bijvoorbeeld Noord-Limburg. Ook worden grote verschillen in Nederland gezien bij het operatief ingrijpen bij een carpaaltunnelsyndroom. De oorzaken van deze verschillen zijn nog niet duidelijk. Daar is meer onderzoek voor nodig. Alarmerend is het wel, want het is duidelijk geworden dat er veel overbehandeling plaatsvindt. Dat is niet alleen schadelijk voor patiënten, maar ook nog eens heel erg duur. U heeft inmiddels ook wel begrepen dat er nogal is overbehandeld bij bijvoorbeeld tonsillectomieën. Vroeger werden deze heel vaak uitgevoerd, tegenwoordig al fors minder, en het zou mij niet verbazen als ze over een jaar of vijf nog maar sporadisch worden uitgevoerd. U gaat nog veel meer over praktijkvariatie horen en lezen, zoveel is wel zeker. Kijkt u ondertussen eens op de genoemde websites. Ze zijn uitermate boeiend leesvoer. Ed Schoemaker, coördinerend specialistisch senior inspecteur projectleider Toezicht Operatief Proces e-mail:
[email protected] Twitter: @topigz
ISSN 1872-6712
OKO0113.indd 39
18/02/13 15:30
diteerd re
Landelijke Vereniging voor Operatie assistenten
Gea c
ER C D AC ER E G ITE D
diteer re d c
Biomet LVO Studiedagen 2013
Geac c
Ook dit jaar organiseert Biomet een 5-tal prikkelende studiedagen. Praktische kennisoverdracht over een variatie van orthopedische onderwerpen om je kennis verder te ontwikkelen. We zien je graag bij “Biomet thuis”. “De uitkomst maakt het verschil!” Donderdag 11 april 2013 Rugchirurgie Complexe rugchirurgie, wat te doen bij tumoren en reuma? Donderdag 16 mei 2013 Kniechirurie en ‘new technologies’ Wat is nieuw, wat is waar, wat maakt het verschil? Donderdag 19 september 2013 Heupchirurgie Waarom een primaire heup niet zomaar iets is! Donderdag 31 oktober 2013 OVO dag Revisiechirurgie Heeft het verleden het heden bepaald? Donderdag 14 november 2013 Schouderchirurgie Wanneer de keten niet klopt?
Interesse? Meld u aan via www.biomet.nl/lvostudiedagen This publication and all content, artwork, photographs, names, logos and marks contained within are protected by copyright, trademarks and other intellectual property rights owned by or licensed to Biomet Netherlands or its affiliates. This publication must not be used, copied or reproduced in whole or in part for any purposes other than marketing by Biomet Netherlands or its authorised representatives. Use for any other purposes is prohibited.
^^^IPVTL[US
OKO0113.indd 40
18/02/13 15:30
