Cognitieve Psychologie. voor interaction & game designers

Cognitieve Psychologie voor interaction & game designers

donderdag 15 maart 2012

Uw docent: Sander Hermsen • •

Sociaal Psycholoog (Radboud Universiteit Nijmegen 1997)

• • •

Grafisch en interactief ontwerper: http://www.sander-hermsen.nl/

•

[email protected]


Grafisch Ontwerper (Artez Hogeschool voor de Kunsten Arnhem 2007)

Docent Cognitieve Psychologie aan de HKU Docent HU: visual design, psychologie

Vandaag • •


Opzet cursus: lesprogramma, tentamen Psychologie voor designers,

• •

wat is psychologie? wat hebben wij als designers eraan?

Lesprogramma di 6 mrt 13.30 - 15

inleiding

di 13 mrt 13.30 - 15 visuele perceptie di 20 mrt 11.30 - 13 leren en geheugen do 22 mrt 11.30 - 13 motivatie en beïnvloeding ––– 2 weken vakantie ––– di 10 apr 13.30 - 15

lezen, taal, communicatie

di 17 apr 13.30 - 15

motoriek / aandacht

di 24 apr 13.30 - 15

oordelen en beslissen

––– zelfstudieweek ––– di 8 mei 13.30 - 15 donderdag 15 maart 2012

tentamen

Literatuur •

Designing with the Mind in Mind Jeff Johnson. Morgan Kaufmann Publishers ISBN: 978 - 0 - 12 - 375030 - 3 €36,99 bij Bol.com

• •

Collegeslides


Verdere literatuur op website

Tentamen • • • •


Multiple Choice Gesloten boek Di 8 mei, 13.30 uur Wees op tijd!

Extra punten halen •

Goeie links over de toepassing van de behandelde stof in je eigen vakgebied (interaction design, game design)

•

Dus niet: meer voorbeelden van de behandelde stof, of voorbeelden van toepassingen in andere vakgebieden

• • •

de eerste die ‘n bepaald voorbeeld stuurt (volgorde e-mail-inbox)


krijgt 0,5 punt (van de 10) op het tentamen cadeau maximaal 2 punten

Afspraken •

• • donderdag 15 maart 2012

Ja, er is aanwezigheidsplicht en ik controleer die

• •

Kun je niet, meld je dan per e-mail vooraf af Niet aanwezig? Vervangende opdracht.Vraag die zelf aan (eigen verantwoordelijkheid)

Kom op tijd

•

Ben je toch te laat, kom dan rustig binnen

Peace & Quiet

+RHYHHOKDQGHQKDGNRQLQJLQ:LOKHOPLQD"

donderdag 15 maart 2012 een belachelijk makkelijke vraag, en het juiste antwoord, twee, is niet zo super interessant. wat wel interessant is zijn de gedachten die je had voordat je tot het antwoord kwam. “- stomme vraag, natuurlijk 2. - wacht even, waarom stelt hij dan die vraag, is het een strikvraag? - nee, wanneer ze 1 hand had dan had ik dat wel geweten, het zijn er natuurlijk 2” dat is dan nog het deel waarvan je je bewust bent. onbewust speelt zich nog heel wat meer af 1. ogen focussen op tekst, patroonherkenning (letters), lezen 2. woorden identificeren en interpreteren en de betekenis van de woorden ophalen uit het geheugen (handen, wilhelmina) 3. losse woorden combineren om de hele zin te begrijpen 4. de zin evalueren, alternatieve betekenissen beoordelen 5. antwoord op de vraag uit het geheugen ophalen 6. de zinnigheid van de vraag beoordelen 7. oordeel vellen over mijn intenties en kennis processen kunnen plaats vinden zonder dat je ervan bewust bent vooral processen waar je bijzonder in geoefend bent zoals lezen: je leest dingen zonder dat je het doorhebt en het is zelfs dermate automatisch dat het heel moeilijk is om het proces uit te schakelen: om NIET te lezen. en die processen zijn heel snel, maar dat betekent niet dat ze eenvoudig zijn, met moeiijke motorische en mentale elementen redelijkheid beoordelen is ook fascinerend. ‘dan had ik het wel geweten’: veel alledaags redeneren wordt gedaan zonder dat je kunt beschikken over de volledige kennis over het onderwerp. beethoven, handen; musicus, piano, zal wel twee. maar hij was wel doof.

Hoeveel handen had koningin Wilhelmina? • op het eerste gezicht een belachelijke vraag met een oninteressant antwoord • maar: vele bewuste en onbewuste processen bewust:

- stomme vraag, natuurlijk 2. - wacht even, waarom stelt hij dan die vraag, is het een strikvraag? - nee, wanneer ze 1 hand had dan had ik dat wel geweten, het zijn er natuurlijk 2”

donderdag 15 maart 2012 een belachelijk makkelijke vraag, en het juiste antwoord, twee, is niet zo super interessant. wat wel interessant is zijn de gedachten die je had voordat je tot het antwoord kwam.

Hoeveel handen had koningin Wilhelmina? • op het eerste gezicht een belachelijke vraag met een oninteressant antwoord • maar: vele bewuste en onbewuste processen onbewust 1. ogen focussen op tekst, patroonherkenning (letters), lezen 2. woorden identificeren en interpreteren en de betekenis van de woorden ophalen uit het geheugen (handen, wilhelmina) 3. losse woorden combineren om de hele zin te begrijpen 4. de zin evalueren, alternatieve betekenissen beoordelen 5. antwoord op de vraag uit het geheugen ophalen 6. de zinnigheid van de vraag beoordelen 7. oordeel vellen over mijn intenties en kennis

donderdag 15 maart 2012 dat is dan nog het deel waarvan je je bewust bent. onbewust speelt zich nog heel wat meer af processen kunnen plaats vinden zonder dat je ervan bewust bent vooral processen waar je bijzonder in geoefend bent zoals lezen: je leest dingen zonder dat je het doorhebt en het is zelfs dermate automatisch dat het heel moeilijk is om het proces uit te schakelen: om NIET te lezen. en die processen zijn heel snel, maar dat betekent niet dat ze eenvoudig zijn, met moeiijke motorische en mentale elementen redelijkheid beoordelen is ook fascinerend. ‘dan had ik het wel geweten’: veel alledaags redeneren wordt gedaan zonder dat je kunt beschikken over de volledige kennis over het onderwerp. beethoven, handen; musicus, piano, zal wel twee. maar hij was wel doof.

Hoeveel handen had Beethoven?

donderdag 15 maart 2012 redelijkheid beoordelen is ook fascinerend. ‘dan had ik het wel geweten’: veel alledaags redeneren wordt gedaan zonder dat je kunt beschikken over de volledige kennis over het onderwerp. beethoven, handen; musicus, piano, zal wel twee. maar hij was wel doof.

Hoeveel handen had Beethoven?

veel alledaags redeneren wordt gedaan zonder dat je kunt beschikken over de volledige kennis over het onderwerp. beethoven, handen; musicus, piano, zal wel twee. maar hij was wel doof.

donderdag 15 maart 2012 redelijkheid beoordelen is ook fascinerend. ‘dan had ik het wel geweten’: veel alledaags redeneren wordt gedaan zonder dat je kunt beschikken over de volledige kennis over het onderwerp. beethoven, handen; musicus, piano, zal wel twee. maar hij was wel doof.

&RJQLWLHYHSV\FKRORJLH LVGHZHWHQVFKDSGLHRQGHU]RHNGRHWQDDUKHW PHQVHOLMNJHKHXJHQHQPHQWDOHSURFHVVHQ


&RJQLWLHLVGHKHOHYHU]DPHOLQJPHQWDOH SURFHVVHQHQDFWLYLWHLWHQJHEUXLNWELMZDDUQHPHQ KHULQQHUHQGHQNHQHQEHJULMSHQ

PDDURRNKHWJHEUXLNYDQGLHSURFHVVHQQRHPHQZHFRJQLWLH



hoe we tegen het functioneren van de menselijke geest aankijken is altijd sterk bepaald geweest door de tijdsgeest en met name door de stand der techniek in die tijd. descartes: horloge. probleem: plaatsing v/d ziel (hypofyse) freud: stoommachine, driften. probleem: ontoetsbaarheid tot in de jaren 70: computer - of meer bepaald: turing machine http://nl.wikipedia.org/wiki/Turingmachine


tot in de jaren 70: computer - of meer bepaald: turing machine http://nl.wikipedia.org/wiki/Turingmachine in een turing-machine wordt alle informatie serieel aangeboden. 1 voor 1 komen de instructies binnen en die worden 1 voor 1 verwerkt.

+HWLGHHYDQGHPHQVDOV7XULQJPDFKLQHSXUH LQIRUPDWLHYHUZHUNHU LVDFKWHUKDDOG

IL^PQZ! WHYHSSLSSLWYVJLZZLU JVU[L_[\LSLLMMLJ[LU


in een turing-machine wordt alle informatie serieel aangeboden. 1 voor 1 komen de instructies binnen en die worden 1 voor 1 verwerkt. maar mensen kunnen heel veel tegelijk, bijzonder veel processen kunnen zich naast elkaar afspelen zonder dat ze elkaar beïnvloeden. Bijvoorbeeld: blind typen. Typt: ik kan blind typen. Terwijl ik deze zin typ, denk ik na over hoe de zin moet lopen, of dat ik toch niet wat anders zou moeten typen, maak ik me druk over eventuele typefouten (schaam) maar ondertussen typ ik door met een snelheid die ik niet bewust zou kunnen aansturen.

contextuele effecten.

invloed van de omgeving op mentale toestanden. bijvoorbeeld bij dijksterhuis en van knippenberg, triviant 1 groep nadenken over voetbalhooligans, 1 groep nadenken over professoren, 1 groep nadenken over het weer. professorengroep maakt triviantvragen veel beter dan controlegroep (weer), hooligangroep veel slechter. Behalve 1 voetbal-gerelateerde vraag...

Van cognitieve psychologie naar cognitieve neurowetenschappen processen meten via • EEG, electrische stroompjes in hersenen • fMRI, kernspinresonantie, door middel van een magnetisch veld de werveling van atomen meten - verschillen in hoeveelheden atomen laten hersenactivatie zien • MEG, Magneto-encephalogram, zwakke magnetische velden in hersenen laten activatie zien • TMS: hersendelen even uitzetten met zwakke stroomstoten


spectaculaire tijd voor psy, door opkomst computers en mri-scanners etc voor het eerst direct testen nature - nurture benoemen

donderdag 15 maart 2012 hoe kun je kijken wat in de fabriek gebeurt, wat de fabriek doet en hoe hij het doet. - je kunt kijken wat in de fabriek naar binnen wordt gebracht om te kijken wat er gebeurt. hout, misschien meubels, waarschijnlijk geen auto’s - je kunt kijken wat eruit komt. als dozen cornflakes dan is het anders dan bij kleine stukjes staal - nog beter is kijken wat erin gaat EN eruit komt.

cognitieve psychologie heeft dezelfde problemen. Je kunt slecht bij een mens naar binnen kijken.

KRHYHHOKHLGVFKDGH

LQJH]HWWH EUDQGZHHUOLHGHQ

donderdag 15 maart 2012 daar komt nog probleem bij: Alleen kijken naar wat er in de fabriek gebeurt is niet voldoende om daat een zinnige uitspraak over te kunnen doen. aantal ingezette brandweerlieden - schade bij brand. hoe meer, hoe meer schade. wat waar is, is dat het aantal ingezette brandweerlieden een redelijke voorspeller is voor de hoeveelheid schade. Maar het is geen veroorzaker! dus wanneer je minder brandweerlieden zou sturen, dat de ernst dan zou afnemen. ligt voor de hand. we hebben het hier over een ‘schijncorrelatie’, de samenhang wordt bepaald door een achterliggende factor, in dit geval de ernst van de brand. nou denk je natuurlijk ‘wat een dom voorbeeld’, maar dit soort redeneringen komen vaker voor dan je denkt. Bijvoorbeeld samenhang etnische achtergrond en criminaliteit.

Experimenteel onderzoek

Experimenteel onderzoek

Observatie Hypothese Toetsen dmv experiment

Samenhang ernst brand / brandweerlieden

De ernst van de brand wordt bepaald door de hoeveelheid ingezette brandweerlieden

Onafhankelijke variabele Afhankelijke variabele

Resultaten analyseren statistische analyse

Hypothese aannemen of verwerpen

10 Gelijke vinexwoningen met Ikea-inrichting in de hens hoeveelheid brandweerlieden die ik stuur Schade van de brand

Resultaten analyseren statistische analyse

Hypothese aannemen of verwerpen: Hoe meer brandweer, hoe minder schade...

donderdag 15 maart 2012 fabriek Wat gebeurt er wanneer je de aanvoer vertraagt? minder eruit, helemaal niks meer, zelfde hoeveelheid maar slechtere kwaliteit? wat wanneer je de aanvoer verdubbelt? output ook? toetsen dmv experiment

De onafhankelijke variabele is de variabele die je zelf bewust verandert / bepaal (bv de leeftijd van je proefpersoon, het eetgedrag).

De afhankelijke factor is die factor waarvan je vermoedt dat deze beinvloedt wordt door de onafhankelijke variabele (Dus de frequentie van hartproblemen bv). resultaten analyseren en hypothese aannemen of verwerpen invloed van onbewuste informatieverwerking op gedrag. prior exposure to words associated with an elderly stereotype slows down the rate at which participants walk to an elevator upon leaving the laboratory (Bargh, Chen, & Burrows, 1996). twee condities: of je bejaarden stereotype-woorden krijgt of ‘neutrale’ woorden (onafhankelijke variabele) confounds controleren: ze moeten ervoor gezorgd hebben dat er veeel verschillende mensen meedoen die je willekeurig over de condities verdeelt. zodat niet in 1 conditie toevallig 10 mensen met houten been zitten, of in 1 conditie echt alleen maar bejaarden, of analfabeten. random toewijzen, genoeg proefpersonen uit brede populatie ze moeten ervoor zorgen dat manipulatie van onafhankelijke variabele klopt. welke woorden horen bij bejaarden? vergeetachtig, langzaam, oud, grijs, etc. en zijn de neutrale woorden wel neutraal? oftewel zitten er geen ‘haas’, snelheid, etc tussen? en dan nog, wanneer je het resultaat hebt, kan het nog wezen dat je ernaast zit. verkoudheid en koude ruimten. lijkt te kloppen. mensen in tochtige koude ruimten worden gemiddeld eerder verkouden. Maar. virus heeft meer pakkans bij lage lichaamstemperatuur (vandaar koorts), dus vandaar. een koudere tochtige ruimte absoluut zonder virussen zou effect niet laten zien.

Hypothese: Het gedrag wordt beïnvloed door onbewuste verwerking van informatie Operationalisatie: prior exposure to words associated with an elderly stereotype slows down the rate at which participants walk to an elevator upon leaving the laboratory Onafhankelijke variabele: nadenken over bejaarden of nadenken over studenten (neutraal) Afhankelijke variabele: Snelheid waarmee de proefpersoon (studenten) naar de lift loopt Resultaten analyseren statistische analyse Hypothese aannemen: bejaarden = langzamer

donderdag 15 maart 2012 confounds controleren: ze moeten ervoor gezorgd hebben dat er veeel verschillende mensen meedoen die je willekeurig over de condities verdeelt. zodat niet in 1 conditie toevallig 10 mensen met houten been zitten, of in 1 conditie echt alleen maar bejaarden, of analfabeten. random toewijzen, genoeg proefpersonen uit brede populatie ze moeten ervoor zorgen dat manipulatie van onafhankelijke variabele klopt. welke woorden horen bij bejaarden? vergeetachtig, langzaam, oud, grijs, etc. en zijn de neutrale woorden wel neutraal? oftewel zitten er geen ‘haas’, snelheid, etc tussen?

Experimenteel onderzoek – problematiek • alternatieve verklaringen

donderdag 15 maart 2012 en dan nog, wanneer je het resultaat hebt, kan het nog wezen dat je ernaast zit. verkoudheid en koude ruimten. lijkt te kloppen. mensen in tochtige koude ruimten worden gemiddeld eerder verkouden. Maar. virus heeft meer pakkans bij lage lichaamstemperatuur (vandaar koorts), dus vandaar. een koudere tochtige ruimte absoluut zonder virussen zou effect niet laten zien.

Experimenteel onderzoek – problematiek • alternatieve verklaringen • statistische effecten

donderdag 15 maart 2012 en dan nog, wanneer je het resultaat hebt, kan het nog wezen dat je ernaast zit. studenten kregen twee gordijnen te zien. Achter een van de gordijnen zat een erotische afbeelding, aan de proefpersonen om te raden waar. Meer dan men op grond van toeval kan verwachten, kozen de studenten het juiste gordijn. De positie van de afbeelding werd willekeurig door de computer gekozen, zodat de houding van de onderzoeker geen invloed had. hoe doe je dat? statistiek. wordt voor waar aangenomen wanneer de kans dat je per ongeluk een onware conclusie aanneemt, kleiner dan 5 % is. Statistisch gezien betekent dat, dat je na 20 keer het experiment 100% kans hebt op zo’n onware conclusie. En dan treed je daarmee naar buiten

Experimenteel onderzoek – problematiek • alternatieve verklaringen • statistische effecten • ideologie

donderdag 15 maart 2012 en dan nog, wanneer je het resultaat hebt, kan het nog wezen dat je ernaast zit. de invloed van mediageweld op kinderen

Experimenteel onderzoek – problematiek • alternatieve verklaringen • statistische effecten • ideologie Oplossing

• publicatie in vaktijdschriften • debat

donderdag 15 maart 2012 en dan nog, wanneer je het resultaat hebt, kan het nog wezen dat je ernaast zit. de invloed van mediageweld op kinderen


en wanneer je denkt dat je alles hebt gehad...


&RPELQDWLHYDQH[SHULPHQWHHORQGHU]RHNPHW

FRPSXWHUPRGHOOHQ GLHUSURHYHQ QHXURORJLVFKHPHWLQJHQ QHXURORJLVFKG\VIXQFWLRQHUHQ

Toepassing psychologie in ontwerp

•


‘mooi’ ontwerp, wat heb je daar aan?

Goed

• • •


trekt de aandacht wordt onthouden leidt tot overtuiging

Mooi

• •


schoonheidservaring ‘wow’

Goed == Mooi?


Ontwerpers hebben een hekel aan het woord ‘mooi’ • •

"Ik heb zeker een mening maar niet over mooi... Echt niet." "De klant wil gewoon iets moois. De goede opdrachtgevers weten wel het verschil tussen alleen mooi en goed. Maar er zijn steeds minder goede opdrachtgevers. Marketing regeert en wat het publiek wilt is dat wat de opdrachtgever vraagt. Gelukkig tref ik het persoonlijk nog vaak genoeg goede opdrachtgevers, anders had ik het allang opgegeven. "

• •

“Mooi is Rembrandt.”

•

“Mooi” is niet ons uitgangspunt: wij geloven in de kracht van goede ideeën.


Het functionele aspect staat voorop. In eerste instantie moet een website functioneel zijn. Maar de site moet ook gebruiksvriendelijk zijn. Anders heeft het geen nut. De functies moeten dus werken, zoals de gebruiker denkt dat ze werken. Het grafisch ontwerp maakt de website helemaal af. Een grafisch ontwerper wil graag mooie dingen maken en zijn artistieke talent tonen. Een professional weet echter wat hij doet


totdat...

Het commentaar...


Het commentaar...


Oftewel

• • •


Visual designers: ‘mooi’ is niet relevant ...totdat ze iets lelijks zien! en de klant? en de art director?

Ondertussen

donderdag 15 maart 2012 - marketing: één en al esthetiek. blijkbaar wel meer aan de hand dan alleen 'concept'; complexere boodschap: overbrengen via 'frills', m.n. doelgroep-positionering.

• •

hoe kan dat? weten zij meer dan ontwerpers?

de voordelen van ‘mooi’ ontwerp

•


mooie ontwerpen vallen meer op?

Experimenteel onderzoek Observatie Hypothese Toetsen dmv experiment

Vallen mooie ontwerpen meer op dan lelijke of neutrale? -

Onafhankelijke variabele Afhankelijke variabele

Kijkers krijgen mooie, lelijke en neutrale beelden te zien We meten de gezichtsspanning: maat voor impact

Toetsen dmv experiment

Resultaten analyseren

Resultaten analyseren

statistische analyse

statistische analyse



Mooie ontwerpen vallen meer op dan lelijke of neutrale


ja

Jari Kätsyria, Niklas Ravajaa, Mikko Salminena, Aesthetic images modulate emotional responses to reading news messages on a small screen: A psychophysiological investigation. International Journal of Human-Computer Studies,Volume 70, Issue 1, January 2012, Pages 72–87


Finse onderzoekers: mensen mooie, neutrale, lelijke beelden met een tekst-boodschap eroverheen laten zien; meten gezichtsspanning. mooie: meer impact dan neutrale.

de voordelen van ‘mooi’ ontwerp

- mooie ontwerpen krijgen meer aandacht?


Kijken naar mooie, lelijke en neutrale plaatjes Lang, PJ, Greenwald, MK, Bradley, MM, and Hamm, AO. Looking at pictures: affective, facial, visceral and behavioral reactions. Psychophysiology, 30 (1993), 261-273.


Kijken naar mooie, lelijke en neutrale plaatjes

meten met eyetracker en hartslagmeter • Mensen kijken het langst naar mooie plaatjes en het minst lang naar neutrale; lelijke ertussenin • Mensen beoordelen mooie plaatjes als het interessantst hartslag omhoog Conclusie: Een mooi ontwerp leidt tot meer aandacht voor je boodschap donderdag 15 maart 2012

de voordelen van ‘mooi’ ontwerp mooie ontwerpen - vallen meer op: ja - krijgen meer aandacht: ja

- mooie ontwerpen zijn makkelijker te begrijpen / te bedienen?

Ja of nee?


Hypothese Mooie ontwerpen zijn gemakkelijker te gebruiken

Toetsen dmv experiment O: Mooi of lelijk vormgegeven pinautomaat A: 1 Vragenlijst, hoe bruikbaar vind je het ding 2 Meten hoe lang mensen doen over taken Resultaten analyseren statistische analyse


N Tractinsky, A.S Katz, D Ikar, What is beautiful is usable. Interacting with Computers,Volume 13, Issue 2, December 2000, Pages 127–145



• Mensen vinden het mooie apparaat gemakkelijker te bedienen



• Mensen vinden het mooie apparaat gemakkelijker te bedienen • Ze zijn niet per se sneller ermee! • Maar zijn wel bereid meer tijd erin te steken



• Mensen vinden het mooie apparaat gemakkelijker te bedienen • Ze zijn niet per se sneller ermee! • Maar zijn wel bereid meer tijd erin te steken

Conclusie: Een mooi ontwerp leidt niet tot meer gebruiksgemak, maar wel tot meer waargenomen gebruiksgemak. Mensen zijn meer bereid moeite te doen, grotere acceptatie


de voordelen van ‘mooi’ ontwerp - mooie ontwerpen worden beter onthouden?

Ja of nee?


Mooie gezichten herinner je je beter Geldt dat ook voor visueel ontwerp?

Marzi, T. & Viggiano, M.P. Biological Psychology Volume 84, Issue 2, May 2010, Pages 192–205


nee. mooie, lelijke en neutrale plaatjes, herinneringstaak herhaald na 1 jaar Bradley MM, Greenwald MK, Petry MC, Lang PJ. Remembering pictures: pleasure and arousal in memory. J Exp Psychol Learn Mem Cogn. 1992 Mar;18(2):379-90. Jari Kätsyria, Niklas Ravajaa, Mikko Salminena, Aesthetic images modulate emotional responses to reading news messages on a small screen: A psychophysiological investigation. International Journal of HumanComputer Studies,Volume 70, Issue 1, January 2012, Pages 72–87 donderdag 15 maart 2012

Onderzoek Incidental memory performance for pictures that varied along the affective dimensions of pleasantness and arousal was assessed. For both an immediate and delayed (1 year later) free-recall task, only the arousal dimension had a stable effect on memory performance: Pictures rated as highly arousing were remembered better than low-arousal stimuli. This effect was corroborated in a speeded recognition test, in which high-arousal materials encoded earlier in the experiment produced faster reaction times than their low-arousal counterparts. Pleasantness affected reaction time decisions only for pictures not encoded earlier. These results suggest that whereas both the dimensions of pleasantness and arousal are processed at initial encoding, long-term memory performance is mainly affected by arousal.


cerberus shoal poster. mooi maar niet opvallend. niet onthouden


wat daarvoor nodig? arousing / exciting

Jari Kätsyria, Niklas Ravajaa, Mikko Salminena, Aesthetic images modulate emotional responses to reading news messages on a small screen: A psychophysiological investigation. International Journal of Human-Computer Studies,Volume 70, Issue 1, January 2012, Pages 72–87


opwindend in dit geval geen sexuele betekenis, want uit onderzoek blijkt: verwijst alleen naasr sex, niet verder.

Kijken naar mooie, lelijke en neutrale plaatjes - Mensen kijken het niet alleen het langst naar mooie plaatjes, maar: - ook voor plaatjes met meeste arousal (hartslag omhoog, huidgeleiding, gezichtstrekken veranderen) - een jaar later nog eens meten: hoge arousal beter herkend; mooie plaatjes niet.


Hoe kan dit? 2 soorten mooi

Talia Laviea, Noam Tractinsky, Assessing dimensions of perceived visual aesthetics of web sites. International Journal of Human-Computer Studies,Volume 60, Issue 3, March 2004, Pages 269–298


klassieke esthetiek Mooi is geordend, gestileerd, herkenbaar

(komt dicht in de buurt van ideaal van usability experts) donderdag 15 maart 2012

evolutionaire verklaring: potentie voor beloning!


expressieve esthetiek Mooi is de originaliteit en creativiteit van het ontwerp en het breken met conventies / afspraken


evolutionaire verklaring: interesse wekken! fight / flight


wanneer “expressief mooi” genoeg arousal opwekt, dan wordt het beter onthouden


de voordelen van ‘mooi’ ontwerp - mooie ontwerpen beinvloeden de kijker meer?


mooie mensen worden als overtuigender gezien. is dat ook bewijs voor design?


Nee. En er is ook geen onderzoek naar gedaan, dus we kunnen er niets over zeggen...


elaboration likelihood model: mooi werkt wel wanneer mensen maar heel kort kijken, niet veel nadenken.

de voordelen van ‘mooi’ ontwerp ja - mooie ontwerpen vallen meer op - mooie ontwerpen krijgen meer aandacht - mooie ontwerpen vergroten de motivatie om een ontwerp te bedienen - het kan zijn dat mooie ontwerpen de kijker beter beïnvloeden nee - mooie ontwerpen maken een product niet makkelijker te bedienen / gebruiken - mooie ontwerpen worden niet beter herinnerd (spannende ontwerpen wel)


wat vinden we dan mooi?

- we vinden mooi wat we kennen (potentie voor beloning) Mere exposure effect Zajonc, R. B. (1968). Attitudinal effects of mere exposure. Journal of Personality and Social Psychology Monographs, 9, 1–27.

donderdag 15 maart 2012 The most obvious application of the mere-exposure effect is found in advertising, but research has been mixed as to its effectiveness at enhancing consumer attitudes toward particular companies and products. One study tested the mere-exposure effect with banner ads seen on a computer screen. The study was conducted on college-aged students who were asked to read an article on the computer while banner ads flashed at the top of the screen. The results showed that each group exposed to the "test" banner rated the ad more favorably than other ads shown less frequently or not at all. This research bolsters the evidence for the mere-exposure effect.[citation needed] A different study showed that higher levels of media exposure are associated with lower reputations for companies, even when the exposure is mostly positive.[15] A subsequent review of the research concluded that exposure leads to ambivalence because it brings about a large number of associations, which tend to be both favorable and unfavorable.[16] Exposure is most likely to be helpful when a company or product is new and unfamiliar to consumers. An 'optimal' level of exposure to an advertisement may or may not exist. In a third study, experimenters primed consumers with affective motives. One group of thirsty consumers were primed with a happy face before being offered a beverage, while a second group was primed with an unpleasant face. The group primed with the happy face bought more beverages, and were also willing to pay more for the beverage than their unhappy counterparts. This study bolsters Zajonc's claim that choices are not in need of cognition. Buyers often choose what they 'like' instead of what they have substantially cognized.[17] In the advertising world, the mere-exposure effect suggests that consumers need not cognize advertisements: the simple repetition is enough to make a 'memory trace' in the consumer's mind and unconsciously affect their consuming behavior. One scholar explains this relationship as follows: "The approach tendencies created by mere exposure may be preattitudinal in the sense that they do not require the type of deliberate processing that is required to form brand attitude.

Werkt!


wat vinden we dan mooi?

- we vinden mooi wat het meest lijkt op het gemiddelde Cognitie: concepten, prototypen


• •

we like what we know

•

similarity to prototype / exemplars: dus tip: blijf in de buurt van wat de doelgroep weet

mere exposure: dus tip: herhalen, herhalen, herhalen

• •


oorzaak: flow of processing evolutionair doel: aantrekkelijk maken wat we al kennen = veilig

Maar.


auto v/d buurvrouw merken: negatieve connotaties

Maar.

• •

mere exposure: geldt zeker niet altijd maar geldt alleen voor positieve associaties


auto v/d buurvrouw merken: negatieve connotaties

Maar.


je precies houden aan het prototype is ook saai, niet spannend, en dat leidde nou juist tot minder onthouden etcetera

Maar.

•

similarity to prototype / exemplars: maar: saai


je precies houden aan het prototype is ook saai, niet spannend, en dat leidde nou juist tot minder onthouden etcetera

je precies houden aan het prototype is saai, niet ‘arousing’, en dat leidde nou juist tot slechter onthouden

donderdag 15 maart 2012 dus dat kan niet alles zijn. - aangeboren, genetisch, evolutionair bepaalt dat we iets mooi KUNNEN vinden en hoe dat werkt: beloning maar we zien aan deze voorbeelden dat voor ontwerpers deze feiten niet zo zinvol zijn. alleen verklaring, geen bewijs. voor alle voorbeelden van evolutionair voordeel kun je een alternatieve verklaring bedenken. “bruin worden”. komt nog bij, als je je daaraan houdt, wordt het saai! da's nog wel het ergste. we hebben gezien: exciting ontwerp wordt het beste onthouden.

Mooi gaat over ‘het overbrengen van emotionele associaties’

•

en die zijn cultureel bepaald We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal... We hold these truths to be self-evident, that all men are created equal... We hold these truths to be selfevident, that all men are created equal...


•

There is no perfect font to communicate the complexity of marriage or civil rights. Don’t go looking for a font with hearts or gavels in it.You’ll only undermine the text by drawing the reader’s attention to odd elements in the letters.

culturele connotaties


oranje in NL, oranje in DE, oranje in BE


mooi is wat jouw identiteit uitdrukt

Audiences and everyday aesthetics : Talking about good and bad music David Hesmondhalgh European Journal of Cultural Studies 2007 10: 507

donderdag 15 maart 2012 zie je het sterkst in muzieksmaak, sterkst bij jonge mensen (want die hebben nog niet zoʼn uitontwikkelde identiteit ;-) belangrijk voor bepaling sociale identiteit

We vinden mooi wat ons met onze groepsgenoten verbindt (gedeelde smaak) We vinden mooi wat ons onderscheidt van anderen (uniciteit) donderdag 15 maart 2012

if you can’t read it, you are probably not the target audience donderdag 15 maart 2012

Richard Seymour, product designer: http://www.seymourpowell.com/


Oftewel, samengevat • ken je eigen smaak. klopt die wel met wat de doelgroep waarvoor je ontwerpt mooi vindt? is misschien wel een andere dan die waar je zelf toe behoort! (dus: testen......) • ken de culturele connotaties van je ontwerp • weet wat je doelgroep mooi vindt en wat ze spannend vinden!

• ontwerp valt meer op • publiek is bereid meer tijd eraan te besteden • beïnvloedt misschien meer... • en wanneer je ontwerp ook nog ‘arousing’ is: • beter onthouden • beïnvloeding??


Volgende week

• • •


Zelfde tijd, zelfde plek Visuele Perceptie Denk aan insturen links! >> [email protected]

Cognitieve Psychologie. voor interaction & game designers

Recommend Documents