Coachen van jeugdvoetballers Door: Afke van de Wouw Sportpsycholoog Bewegingswetenschapper
Mentale Sportbegeleiding
Wat is ons uitgangspunt? Fysiek & Mentaal Lichaam & Geest Body & Mind Tussen de oren
Mentale Sportbegeleiding 'Mentaal probleem bij Nederlandse clubs’
“Zodra mogen moeten wordt, ontstaat er een probleem. Dan blokkeren spelers en zien ze de oplossingen niet meer", legt Cruijff uit.
Mentale Sportbegeleiding
“Mentaal is het zwaarste wat er is. Als je dat niet 50 minuten op kan brengen is er iets mis. Je moet het 90 minuten op kunnen brengen en geconcentreerd zijn.”
‘Slechte start van Oranje was puur mentaal verhaal’
“Als je de fouten terugbrengt tot de kern, was het een kwestie van honger, focus. Zijn wilden méér winnen dan wij", aldus Nigel de Jong over de nederlaag tegen Tsjechië.
Wat verstaan jullie onder mentaal? • • •
Schrijf voor jezelf op Bespreek met buurman Plenair
Vanuit de psychologie wordt ‘mentaal’ gezien als Alles wat we denken, voelen en doen in sportsituaties, dus: - gedachten - gevoelens - gedrag
Mentale Sportbegeleiding 4-staps leerproces • • • •
Onbewust onbekwaam Bewust onbekwaam Bewust bekwaam Onbewust bekwaam
Mentale Sportbegeleiding Programma • • • • • •
Inleiding Zelfkennis Structuren Stimuleren Individuele aandacht Regie overdragen
Zelfkennis
Mentale Sportbegeleiding
‘Verander meer in jezelf En minder in de ander`
Mentale Sportbegeleiding Persoonlijkheidsvragenlijsten • • • • • • • • • •
Myer’s Briggs Type Indicator (MBTI) Action Type (Peter Murphy) Jungian Type Index (JTI) Youth Talent Development Indicator (YTDI) Insights kleuren profielen Roos van Leary (Axenroos) Kerntyperingstest/ Kernkwaliteiten DISC test Enneagram Belbin teamrollen
Mentale Sportbegeleiding Coaching •
Be like me coach – – –
•
Jouw voorkeuren, behoeftes en ervaringen op elke sporter hetzelfde toepassen Match: Eureka! Mismatch: Houston you’ve got a problem!
Smart Coach –
(h)erkent individuele verschillen en voorkeuren
Bron: Totaal Coachen, Peter Murphy
Mentale Sportbegeleiding Bewust je rol en gedrag als coach –
De manier van leiding geven en begeleiden van de trainer-coach heeft grote invloed op de prestaties van sporters en de voldoening, die de sporter uit zijn sport haalt (Jowett & Cockerill, 2003).
–
De invloed van de trainer-coach op de ontwikkeling van de sporter reikt vaak verder dan alleen het sporttechnische gedeelte en kan zowel een positieve als negatieve impact hebben op de ontwikkeling van een sporter (Dosil, 2006).
–
De trainer-coach is samen met de ouders de belangrijkste persoon in de carrière van een sporter (Van Rossum, 1995).
Mentale Sportbegeleiding 4 inzichten over trainerschap • • • •
Structuren Stimuleren Individueel aandacht geven Regie overdragen
Mentale Sportbegeleiding Structuren • • •
Uitspreken Afspreken Aanspreken
Bron: 4 inzichten over trainerschap, Veilig Sportklimaat
Mentale Sportbegeleiding Spreek uit wat je van sporters verwacht •
Praktische zaken – – – –
•
Hoe laat en hoe lang? Waar en wie? Omgaan met elkaar en andere sporters Rol van de ouders
Sportieve taken in het veld – –
Individuele taken Team taken Bron: 4 inzichten over trainerschap, Veilig Sportklimaat
Mentale Sportbegeleiding Afspraken nakomen Mensen zijn eerder geneigd regels na te leven als ze: a) Betrokken waren bij het maken b) Publiekelijk hebben verklaard zich eraan te zullen houden
Bron: Coaches die nooit verliezen, Smoll & Smith
Mentale Sportbegeleiding Hoe afspraken maken • Leg uit waarom teamregels nodig zijn • Leg uit waarom teamregels iets moeten zijn waarover ze als groep het met elkaar eens zijn • Lok suggesties en ideeën uit en luister naar wat spelers zeggen, zodat ze zien dat hun ideeën en gevoelens gewaardeerd worden. • Verwerk de inbreng van de spelers in een redelijke set met regels. Regels moeten structuur bieden zonder strak te zijn. • Bespreek wat de gevolgen zullen zijn van het overtreden van de teamregels. Wederom dienen spelers mede te bepalen wat de consequenties van overtredingen zullen zijn.
Bron: Coaches die nooit verliezen, Smoll & Smith
Mentale Sportbegeleiding Bij overtreden van regels • Laat de speler zijn/haar daden uitleggen • Vermijd het voortrekken van iemand door alle spelers gelijk en eerlijk te behandelen • Toon geen woede of een bestraffende houding • Steek geen preek af en breng de speler niet in verlegenheid. • Benadruk dat een teamregel niet is nageleefd, zonder de speler naar beneden te halen of ‘te kakken te zetten’. • Straf eventueel door de spelers iets te ontnemen waar ze om geven dan ze iets onaangenaams te laten doen. Bijv. door hem aan de kant te laten zitten (time-out). Bron: Coaches die nooit verliezen, Smoll & Smith
Mentale Sportbegeleiding Taken en afspraken in het veld VVV-Venlo
Tegenstander
Afspraken/taken balbezit: -
Sleutelspelers: -
Afspraken/taken balverlies: -
Spelhervattingen: -
Afspraken/taken bij omschakeling: -
Opvallende zaken: -
Welke afspraken heb jij gemaakt? • • • •
Praktisch Gedrag, sportiviteit & respect Ouders Vergelijk met andere buurman
Mentale Sportbegeleiding Stimuleren • • • •
Enthousiasmeren Positief coachen Winst boeken ipv winnen Growth en fixed mindset
Bron: 4 inzichten over trainerschap, Veilig Sportklimaat
Mentale Sportbegeleiding Positief Coachen • • • • •
Specifieke complimenten op taak Ook complimenten over persoonlijke vooruitgang en goed inzet Top-Tip-Top feedback (sandwich) Fouten maken mag Meer gericht op winst boeken ipv winnen
Bron: 4 inzichten over trainerschap, Veilig Sportklimaat
Mentale Sportbegeleiding Winst boeken • • • •
Winnen is niet zaligmakend Verliezen is niet hetzelfde als falen Succes is niet hetzelfde als winnen Succes kan behaald worden in het streven naar de overwinning. Succes is gerelateerd aan inzet en inspanning
Bron: Coaches die nooit verliezen, Smoll & Smith
Mentale Sportbegeleiding Growth and Fixed mindset •
Groei mindset:
Speler gelooft dat hij zichzelf kan ontwikkelen en beter kan worden.
•
Statische mindset:
Speler gelooft dat zijn talent vast staat. Hij zal minder bezig zijn met zijn ontwikkeling Bron: AZ.nl
Mentale Sportbegeleiding Growth mindset stimuleren •
• • •
Bron: AZ.nl
Zorg dat spelers overtuigd zijn van de mogelijkheid tot ontwikkelen Geef aan dat je in zijn ontwikkeling gelooft Maak zijn ontwikkeling zichtbaar en bespreek deze met hem Complimenteer hem met zijn inzet, doorzettingsvermogen en leerproces
Hoe stimuleer jij? • • •
Wat doe je al goed? Wat zou je kunnen verbeteren? Bespreek met achter buurman
Mentale Sportbegeleiding Individuele aandacht • • • • • •
Heb aandacht en belangstelling voor ieder kind Noem iedereen regelmatig bij zijn naam Waardeer ieder kind voor zijn bijdrage Zie ieder kind Waardeer diversiteit en laat sporters van elkaar leren Stem je aanwijzingen en trainingen af op het niveau
Bron: 4 inzichten over trainerschap, Veilig Sportklimaat
Mentale Sportbegeleiding Interesse in pupil • • • •
Achtergrond Cognitieve functioneren Psychosociale functioneren Eerdere levenservaringen
Hierdoor kun je elementen herkennen in gedrag, beleving en handelen die nog een groei moeten doormaken Bron: Ellis en het verbreinen, Jelle Jolles
Mentale Sportbegeleiding Pubers willen • • • • • •
Zichzelf kunnen zijn Competenties ontwikkelen Eigen beslissingen nemen Een luisterend oor/ begrip Erbij horen Co-creatie
Bron: Waarom tieners zo irritant zijn en hoe je daar als ouders mee kunt leren leven, Loes Keijsers
Mentale Sportbegeleiding Omgaan met Pubers •
Teveel vrijheid: – –
Veel plezier Minder prestaties
•
Te streng: – –
Minder plezier Betere prestaties
Bron: Waarom tieners zo irritant zijn en hoe je daar als ouders mee kunt leren leven, Loes Keijsers
Mentale Sportbegeleiding Long Term Athlete Development
Aandacht geven • • • •
Wie geef ik veel aandacht? Wie geef ik minder aandacht? Wie zou ik iets andere instructies kunnen geven? Bespreek met voor buurman
Mentale Sportbegeleiding Regie overdragen •
Maak ze stapsgewijs verantwoordelijk voor eigen leerproces door: – – – – – –
•
Meer open vragen te stellen Feedback even uit te stellen waardoor ze ruimte hebben om zelf na te denken Ze helpen met nadenken over vlg ontwikkelstap Keuze opties te geven Sporters te belonen voor hun keuzes en antwoorden Luisteren naar je sporters
Zelfregulatie
Mentale Sportbegeleiding ´In een schriftje hield Ruud van Nistelrooy zijn ‘verbeterpunten’ bij. Foppe de Haan: “Als ik tegen hem zei dat hij agressiever naar de bal moest toekomen bij een voorzet, dan schreef hij dat op. Als ik hem vertelde dat hij goed moest opletten hoe middenvelders in balbezit om zich heenkijken, om op het juiste moment te kunnen vertrekken [zich vrij te lopen in het strafschopgebied, MvN], dan noteerde hij zoiets ook.´
Mentale Sportbegeleiding He took it personal! Ronaldo was like that. He took it personal. It is about ambition, dedication, discipline – in training, in life. He came before practice, stayed after practice. Followed up outside the field… Very few are willing to sacrifice enough.” Jim Lawlor, Head of Scouting, Man Utd
Mentale Sportbegeleiding ´We kwamen al snel tot de conclusie dat ook deze keer de beste aanpak zou zijn om de groep zelf over de oorzaken én oplossingen te laten nadenken. Zo hebben we dit seizoen steeds gewerkt. De gedragsregels in de kleedkamer zijn door de spelers geformuleerd. Bij nabesprekingen worden ze heel actief betrokken. We vragen veel naar hun mening, maar verplichten ze wel om steeds met goede argumenten te komen. Daarin is de groep gegroeid. Ze durven nu ook meer naar elkaar uit te spreken wat ze vinden over de prestaties in het veld. We hebben behoorlijk wat energie gestoken in sessies met groepjes spelers die in het veld veel met elkaar te maken hebben.´ Jan van Dijk in De Voetbal Trainer, 160, 2009
Mentale Sportbegeleiding Zelfregulatie Mate waarin sporters in staat zijn om zelfstandig en pro-actief te bepalen hoe hun leerproces eruit ziet – Vermogen tot effectief leren – In staat zelf een traject plannen dat naar prestatie doel toewerkt – Tussentijdse evaluatie en evt aanpassingen – Zelfreflectie
Mentale Sportbegeleiding Mensen onthouden… • • • • •
10% horen 35% zien 55% zien en horen 70% zelf zeggen 90% zelf zeggen en doen
Mentale Sportbegeleiding Wedstrijdevaluatie • Wat voor cijfer geef je jezelf voor deze wedstrijd? • Wat heb je gedaan en deed je goed, waardoor je jezelf dit cijfer geeft? • Wat ga je deze week doen om volgende keer een hoger cijfer te kunnen geven? • Voetbalveld om aantekeningen in te maken
Voor meer info: afkevandewouw.nl sportsimagery.nl facebook.com/avdwsportspsychology
[email protected] @afkevandewouw
