CLIL in Vlaanderen CLIL-symposium UCL & KU Leuven 15 & 16 mei 2013
Lies Sercu & Lies Strobbe
Overzicht presentatie 1. Context – –
Europese context Onderwijsdecreet
2. Proeftuinproject – – – –
Voorstelling proeftuinscholen Opdracht KU Leuven Belangrijkste bevindingen Beleidsaanbevelingen
3. CLIL in de lerarenopleiding
CLIL – – –
Wat? Europa Vlaanderen
CLIL: Wat? CLIL = Content and Language Integrated Learning • vakinhouden in een vreemde taal • waarbij taal en vakinhoud leerinhouden zijn • waarbij taal en vakinhoud getoetst worden.
An example: Content-and-Language
Content and Language
Verhoopte leerwinst 4 C's model
CLIL –
Vlaanderen
CLIL in Vlaanderen: een recent gegeven • Europa investeert in meertaligheid (min. 2 vreemde talen goed beheersen); CLIL schiep nieuwe mogelijkheden in 1990s. • Vlaanderen: we bieden onze leerlingen al 2 vreemde talen aan; taalvaardigheid is goed. Nederlands moet onderwijstaal blijven in basisvorming • 2005: pilootschool start tegen taalwetgeving in; een deel van het curriculum van het secundair onderwijs wordt in het Frans aangeboden • Vaststelling dat het met de taalvaardigheid van de leerlingen in vreemde talen niet meer zo goed gesteld is.
CLIL in Vlaanderen: een recent gegeven • Minister Frank Vandenbroucke: niet over één nacht ijs gaan. We starten met een proeftuinproject met max. 10 scholen. Dit project wordt wetenschappelijk gedocumenteerd en geëvalueerd. • Start van 3-jarig proeftuinproject in 2007 met 9 proeftuinscholen in het SO. • Oplevering eindverslag 2011 • Talennota van Minister Pascal Smet met in vooruitzicht CLIL wettelijk mogelijk vanaf 1 september 2014 • Talennota ingebed in Voorontwerp van Decreet XXIII • Voorontwerp van Decreet XXIII goedgekeurd om ter advies voor te leggen aan VLOR, vakbondsorganisaties, enz.
Voorontwerp van onderwijsdecreet XXIII • • • • • •
vrije keuze van leerlingen Nederlandstalig parallel traject verplicht max. 20% van curriculum talen: Frans, Engels, Duits inpassen van CLIL in talenbeleid van de school leraren: PBB voor vakinhouden en bewijs van C1 vaardigheid in vreemde taal + CLIL-didactisch geschoold
Voorontwerp van onderwijsdecreet XXIII • leraren – niet verplichten; vastbenoemde en TADD leraren kunnen niet verplicht worden om CLIL onderwijs aan te bieden; – leraren behouden hun rechten op hun vak, ook al wordt dat in een vreemde taal aangeboden – leraren die uitsluitend CLIL-onderwijs verzorgen moeten Nederlands "slechts" op niveau B2 beheersen
Proeftuinproject – – – –
Voorstelling proeftuinscholen Opdracht KU Leuven Belangrijkste bevindingen Beleidsaanbevelingen
Proeftuinscholen • Initiatief: Minister F. Vandenbroucke • 9 secundaire scholen uit verschillende netten – 1ste graad, a- & b-stroom: 2 – 2de graad, aso & tso: 2 – 3de graad, aso & tso: 5
• Timing – CLIL-project: 1 sep. 2007 - 31 aug. 2010 – CLIL-lessen: 8 jan. 2008 - 30 jun. 2010
Frans Engels
Opdracht KU Leuven KU Leuven-team: Lies Sercu en Lies Strobbe
1. Begeleiden 2. Documenteren 3. Evalueren • • • •
Leerlingenniveau Leerkrachtenniveau Schoolniveau Tijdsfactor
Data • Kwantitatief & kwalitatief • Formeel & informeel • Eigen en (inter)nationaal onderzoek
Opdracht KU Leuven
Belangrijkste bevindingen 1. Leerlingenniveau
Focus
2. Leerkrachtenniveau Presentaties namiddag 3. Schoolniveau 4. Tijdsfactor
Belangrijkste bevindingen Leerlingenniveau Twee belangrijke thema’s
• Leerrendement – Instructietaal – Zaakvakken – Nederlands
Kwantitieve & kwalitatieve data
• Instroom Beperkingen analyses!
Belangrijkste bevindingen Leerwinst instructietaal • Hypothese Na een CLIL-traject ligt de taalvaardigheid van C-lln. voor de instructietaal significant hoger dan die van NC-lln.
• Kwantitatieve studie Scores taalexamens & taaltesten
• Kwalitatieve studie Interviews leerlingen, CLIL-leerkrachten, taalleerkrachten
Belangrijkste bevindingen Leerwinst instructietaal • Kwantitatieve studie (≠ internationaal onderzoek) Geen significant positief effect van CLIL in onze data Beperkingen analysemethoden Leerrendement moeilijk te vatten en te meten
• Kwalitatieve studie (= internationaal onderzoek) – Lln. en lkrn. merken vooruitgang: top 4 – Extra effecten Toename zelfvertrouwen, extra motivatie voor vakken, groot enthousiasme bij lln. en lkrn.
Belangrijkste bevindingen Leerwinst zaakvak • Hypothese CLIL heeft geen negatief effect op de verwerving van zaakvakken door CLIL-leerlingen.
• Kwantitatieve studie Scores examens zaakvakken
• Kwalitatieve studie Interviews leerlingen, CLIL-leerkrachten, vakleerkrachten
Belangrijkste bevindingen Leerwinst zaakvak • Algemeen C-lln. scoren gemiddeld hoger dan NC-lln. op de examens voor zaakvakken
• Eerste en tweede graad Geen significante verschillen tussen leerlingengroepen.
• Derde graad Gemengde resultaten – NC-lln. en C-lln. scoren even goed (2). – C-lln. scoren significant beter dan NC-lln. (3). – NC-lln. scoren significant beter dan C-lln. (2).
Belangrijkste bevindingen Leerwinst zaakvak Wanneer scholen kwalitatief hoogstaand CLIL-onderwijs aanbieden, dan zien we geen significante verschillen tussen C-lln. en NC-lln. wat betreft de examenscores voor zaakvakken.
De CLIL-leerlingen lopen m.a.w. geen achterstand op voor de zaakvakken door het volgen van CLIL.
Belangrijkste bevindingen Leerwinst Nederlands • Hypothese CLIL heeft geen negatief effect op de verwerving van het Nederlands. – Beheersing vakjargon – Algemene Nederlandse taalvaardigheid
• Kwantitatieve studie Scores examens zaakvakken CLIL-traject & Nederlands
Belangrijkste bevindingen Leerwinst Nederlands Kwantitatieve studie • Vakjargon Alle C-lln. (uitz. school 1 (1)) scoren even goed of significant beter dan NC-lln. voor de beheersing van het vakjargon.
• Algemene Nederlandse taalvaardigheid C-lln. presteren even goed of significant beter dan NC-lln. op het eindexamen Nederlands.
Belangrijkste bevindingen Leerlingenniveau Twee belangrijke thema’s
• Leerrendement – Instructietaal – Zaakvakken – Nederlands
• Instroom
Kwantitieve & kwalitatieve data
Belangrijkste bevindingen Introom • GOK – Profiteren sterke leerlingen meer van CLIL dan zwakkere leerlingen of omgekeerd? – Zijn er verschillen tussen moedertaalsprekers en niet-moedertaalsprekers van het Nederlands wat betreft in- en uitstroom, reacties en welbevinden, leerprestaties?
• Welke leerlingen kiezen voor CLIL / nietCLIL? • Waarom kiezen leerlingen voor CLIL / nietCLIL?
empirisch niet te onderbouwen
kwantitatieve studie
kwalitatieve studie
Belangrijkste bevindingen Instroom Welke leerlingen kiezen voor CLIL/niet-CLIL & waarom?
• Hypothese Vooral taalsterke leerlingen kiezen voor CLIL.
• Kwantitatieve studie scores nulmeting examens zaakvakken & instructietaal CLIL-traject
• Kwalitatieve studie Enquêtes en semi-gestructureerde interviews
Belangrijkste bevindingen Instroom Welke leerlingen kiezen voor CLIL/niet-CLIL & waarom?
• Eerste en tweede graad – Kwantitatieve studie gelijk startniveau
– Kwalitatieve studie verbeteren taalbeheersing, stimulansen ouders, beroep, (zelfinschatting), (gepercipieerde moeilijkheidsgraad)
• Derde graad Gemengde resultaten
Belangrijkste bevindingen Instroom Welke leerlingen kiezen voor CLIL/niet-CLIL & waarom?
• Derde graad – Kwantitatieve studie Aantal significante verschillen tussen lln.groepen met hierbij een gelijkaardig aandeel voor talige en vakinhoudelijke prestaties
– Kwalitatieve studie Verbeteren taalbeheersing, studies, zelfinschatting, gepercipieerde moeilijkheidsgraad
– Vooral in aso-scholen speelt selectie-effect. – Communicatie van de scholen heeft sterk sturend effect.
Belangrijkste bevindingen 1. Leerlingenniveau
Focus
2. Leerkrachtenniveau 3. Schoolniveau
Presentaties namiddag
4. Tijdsfactor Beleidsaanbevelingen
Beleidsaanbevelingen Algemene conclusie
• Maatschappelijke relevantie van CLIL – Globaliserende maatschappij – Europese kennismaatschappij
• Wetenschappelijk onderzoek naar CLIL – Internationaal onderwijseffectiviteitsonderzoek – Proeftuinonderzoek – CLIL invoeren in Vlaamse secundaire scholen wanneer randvoorwaarden vervuld zijn (BA1).
Beleidsaanbevelingen BA 2: Aanloopperiode van 2 jaar met realisatie van voorbereidende stappen • ~ tto in Nederland • Introductiegesprek met coördinerende instelling • Aanstellen en bijscholen CLIL-leerkrachten – Vrijwillige deelname aan project – Vereiste certificaten en trainingen CLIL-didactiek, taalvaardigheid C1, klastaal Engels of Frans
Beleidsaanbevelingen BA2: Aanloopperiode van 2 jaar
• Vormen van een CLIL-team – Uitgebalanceerd team van taal- en zaakvakleerkrachten – Per twee CLIL-leerkrachten een ondersteunende taal- en zaakvakleerkracht – Open overlegcultuur
• Samenstellen van een CLIL-programma Volgens doelstellingen, aanwezige expertise, voertaal van het vakgebied...
• Contacteren pedagogische begeleidingsdiensten
Beleidsaanbevelingen BA2: Aanloopperiode van 2 jaar • Inpassen project in taalbeleid en schoolreglement • Aankoop van nodige infrastructuur en lesmateriaal • Informeren van leerkrachten, leerlingen en ouders
Beleidsaanbevelingen BA 3: Garanderen van parallelle trajecten en keuzevrijheid
• Nederlandstalig traject en CLIL-traject met gelijkaardige invullingen • Overstapmogelijkheid voor leerlingen
• Positief effect op welbevinden en betrokkenheid van leerlingen
Beleidsaanbevelingen BA 4: Versoepelen van bestaande beperkingen
• Taalwetgeving – Brengt GOK in gevaar – Moeilijk om CLIL binnen het basiscurriculum te organiseren
• Aantal uren CLIL – Proeftuin: 3 à 4 lesuren CLIL – Vraag naar 5 à 6 lesuren CLIL, ongeacht of deze binnen het basis- of complementaire gedeelte vallen
Beleidsaanbevelingen BA 5: Behouden van aantal uren taallessen
• Leerrendement van CLIL voor VT – Vlotte, effectieve communicatie – Vaak ongrammaticaal en niet-idiomatisch (= internationaal onderzoek, proeftuinonderzoek) – Beperkt tot vakdomein van de CLIL-vakken (= internationaal onderzoek, (proeftuinonderzoek))
• Uren taallessen behouden – Vormcorrectheid – Algemene taalvaardigheid
Beleidsaanbevelingen BA 6: Voorzien extra werkingsmiddelen voor scholen
• Startbudget voor infrastructuur en lesmateriaal • Werkingsmiddelen in de vorm van lestijden lesobservaties, overlegmomenten, creëren van parallelle trajecten, eventueel ontdubbelen van taallessen, ontwikkelen en aanpassen van lesmateriaal...
Beleidsaanbevelingen BA 7: CLIL moet in alle onderwijstypes mogelijk gemaakt worden • Leerwinst en stijgend zelfvertrouwen voor sterke en zwakke leerlingen – Internationaal onderzoek (o.a. Lyster 2007, Marsh et al. 2001) – Kwalitatieve studie proeftuinonderzoek
• Extra uitdaging voor sterke leerlingen
Beleidsaanbevelingen BA 8: Het bewaken van de kwaliteit van CLIL-onderwijs
• Gedeelde verantwoordelijkheid tussen school en coördinerende instelling • Kwaliteitsvereisten voor – – – –
CLIL-programma CLIL-leerkrachten en -team CLIL-didactiek en -materiaal CLIL-kwaliteitslabel (~ tto Nederland)
Beleidsaanbevelingen BA 9: Het investeren in opleiding van CLIL-leerkrachten
• Pre-service opleidingen – Lerarenopleidingen, zomerscholen – ~ CLIL MA aan de University of Nottingham, zomerschool aan de University of Jyväskylä...
• In-service opleidingen – cf. tweejarige aanloopperiode
Beleidsaanbevelingen BA 10: Het oprichten van een coördinerende instelling/afdeling op Departement Onderwijs • ~ Europees platform in Nederland, Estonian Language Immersion Centre in Estland... • Diverse taken – Stimuleren en opvolgen van initiatieven ter flexiblisering van taalwetgeving – Voeren van introductiegesprek met scholen – Ontwikkelen van CLIL-lesmateriaal...
CLIL =
Cash
Coyle 1999, 2007
CLIL in de lerarenopleiding
CLIL-leeromgeving • Wat? Leeromgeving toegankelijk via Toledo – Blackboard – Lectora – QuestionMark Perception – Videolab
• Wie? SLO-studenten wetenschappen, geschiedenis en Engels
Opbouw CLIL-leeromgeving • Wat? Leeromgeving toegankelijk via Toledo – Blackboard – Lectora – QuestionMark Perception – Videolab
• Wie? SLO-studenten wetenschappen, geschiedenis en Engels
Modulaire opbouw flexibele integratie in curriculum
Vragen
?
48
Contact
[email protected] [email protected]
49
