Circulaire economie Koen de Snoo directeur Duurzaamheid & circulaire economie, Rijksoverheid
26 Maart 2015
Groene groei •
Innovatiekracht benutten én onze economie meer duurzaam te maken
•
Versterken van het NL concurrentievermogen, de vitaliteit van het natuurlijk kapitaal en de onafhankelijkheid van schaarse grondstoffen en fossiele energie
•
Op 1 2 3 4 5 6 7 8
de volgende domeinen: Energie: naar een betaalbare en betrouwbare energievoorziening Biobased economy: substitutie fossiele door groene grondstoffen Klimaat: naar een ambitieus (inter-)nationaal klimaatbeleid Circulaire economie: van afval naar grondstof Bouw: naar een energiezuinige gebouwde omgeving Voedsel: naar een duurzame landbouw en voedselvoorziening Mobiliteit: naar duurzame wijzen van vervoer en transport Water: duurzaam werken met water
Outline •
Drivers
•
Grondstoffen in economie NL
•
Aanpak: Van afval naar Grondstof
•
Inzet in EU
Drivers
Geopolitiek
Voorzieningszekerheid
Milieu-impact
Critical raw materials
Concentratie van productie kritische grondstoffen
Recente conflicten // grondstoffen • Afghanistan (1978--‐2001) Gems, 0mber, opium • Angola (1975--‐2002) Oil, diamonds • Burma (1949--‐…) Timber, 0n, gems, opium • Cambodia (1978--‐1997) Timber, gems • Colombia (1984--‐…) Oil, gold, coca, 0mber, emeralds • Congo, Dem Rep. of (1996--‐1998, 1998--‐2003, 2003--‐2008) Copper, coltan, diamonds, gold, cobalt, 0mber, 0n • Congo, Rep. of (1997--‐…) Oil • Côte d’Ivoire (2002--‐2007) Diamonds, cocoa, coQon • Indonesia – Aceh (1975--‐2006) Timber, natural gas • Indonesia – West Papua (1969--‐…) Copper, gold, 0mber • Liberia (1989--‐2003) Timber, diamonds, iron, palm oil, cocoa, coffee, rubber, gold • Nepal (1996--‐2007) Yarsa, gumba (fungus) • PNG – Bougainville (1989--‐1998) Copper, gold • Peru (1980--‐1995) Coca • Senegal – Casamance (1982--‐…) Timber, cashew nuts • Sierra Leone (1991--‐2000) Diamonds, cocoa, coffee • Somalia (1991--‐…) Fish, charcoal • Sudan (1983--‐2005) Oil
Domestic material consumption
Materiaalintensiteit en materiaalproductiviteit
Afvalproductie per sector
Inzet primaire & secundaire grondstoffen
Milieu-impact • Vermogensbenadering: natuurlijk kapitaal als productiefactor • Benutten & beheren: profijt genieten, maar vitaal houden
• Weten wat je hebt: MAES / DANK • Weten hoe het zich ontwikkelt: NEA • Weten hoe je zelf verantwoordelijkheid kunt nemen: TEEB
13 October 2013
Footprint Nederlandse consumptie • Diverse manieren van meten: biocapaciteit, CO2, enz. • Nederland: 6,3 mondiale hectare (gha) per persoon • Biocapaciteit aarde, bij eerlijke verdeling: 1,7 gha per persoon • Als iedereen zo zou leven als de gemiddelde Nederlander dan zijn er 3,6 aardbollen nodig
13 October 2013
Circulaire economie?
Voor Nederland betekent dit:
- een jaarlijkse besparing van tenminste €7,3 miljard op materiaalkosten - 54.000 extra arbeidsplaatsen - zeer sterke reductie van de milieudruk
External effects due to CE in NL Direct
• • • •
- 10 % CO2 emissions from economic activities - 2 % land-use - 20 % industrial use of fresh-water - 25 % of total NL goods imports
Indirect
• • • • • •
Economic resilience to raw materials scarcity New product design and markets Export of new technologies Innovation in recycling sector Innovation in logistics sector New economic activity
Beweging naar circulaire economie al in volle gang
• Ca 80% recycling in Nederland • Kwaliteit leefomgeving sterk verbeterd • Veel energie in de maatschappij • Architectuur & (industrieel) design • Ketenakkoorden fosfaat & kunststof • Verf en chemicaliën • Metaal(elektronica) • Meubilair & textiel • Microbiologie & biotechnologie
Programma VANG De 8 operationele doelstellingen: • • • • • • • •
Verduurzamen aan de voorkant van de keten: smart design Verduurzamen consumptiepatronen Verbetering van de afvalscheiding en inzameling Bestaand afvalbeleid omzetten in grondstoffenbeleid Faciliteren specifieke grondstof- & productketens Ontwikkelen van financiële incentives, zoals fiscaliteit en kapitaalmarkt Kennis en onderwijs verbinden aan circulaire economie Vereenvoudigen van meetmethoden, indicatoren en keurmerken
Ambities Van Afval Naar Grondstof (VANG) •
•
•
•
Benutten van de economische kansen van een CE – Ondersteunen, ontwikkelen en exporteren van innovatieve oplossingen – Product- en procesontwerp, bedrijfsmodellen en transitie-ervaring – Stimuleren als launching customer Belemmeringen wegnemen, transparantie bevorderen – Botsende belangen en belemmerende regels in kaart brengen – Instellen grondstoffenloket, incl advies financiering, ketenpartners, kennis Verminderen materiaalverlies uit de kringloop – Meer duurzame producten en consumptiepatronen – Halveren grondstofvernietiging binnen 10 jaar Beter scheiden van huishoudelijk afval en afval openbare ruimtes – 75% in 2020 met een ambitie naar 100% daarna
Rolverdeling overheid, markt, consumenten, … •
•
•
•
Overheid – Juiste voorwaarden scheppen met regelgeving en financiële prikkels – Partijen bijeen brengen en kennisdeling stimuleren – Aanjagen als launching customer Markt – Belemmerende regels melden – Ervaringen, kennis en voorbeelden delen Consumenten – Delen is het nieuwe hebben – Weten dat je ook producent bent, dus je afval scheiden Onderwijs en wetenschap – Kennis over technieken, gedrag en transities vergroten en delen – Circulariteit opnemen in curricula, stages en onderwijsmethoden
Nieuwe coalities •
Internationaal – WRI en WRF – North Sea Resources Roundabout – Global Green Deals
•
Binnen het Rijk – Samenwerkingsagenda VANG van IenM, EZ en BZ
•
Met markt en NGO’s – RACE – Natural Capital Coalition – Platform BEE – …
Inzet in EU: CE-package en vz-schap ‘16 •
Focus op hele keten, niet alleen op afvalfase – Sustainable sourcing – Sustainable Production & Consumption: ecodesign, transparancy, BIT – Waste management
•
Smart regulation – Aanpak belemmerende regelgeving – Slimme marktprikkels – Taxation
•
Monitoring & reporting
•
Focus EU-fondsen
Smart regulation •
Flink schrappen in EU-regelgeving: regels op niveau maatschappelijke doelen, ipv technieken en processen
•
Aanpassing afvalrichtlijnen: richten op inzet als secundaire grondstof, dus aanpassing definities reststromen en bijproducten en vereenvoudiging EVOA
•
Faciliteren deel- en diensteneconomie: harmoniseren natrekkingsrecht, onderzoeken belemmeringen in regelgeving financieringsconstructies
•
Ruimte in aanbestedingsregelgeving voor precompetitieve dialoog en gunning obv past performance en environmental performance
•
Meer experimenteerruimte voor nieuw instrumentarium: regels meer richten op stimuleren frontrunners ipv handhaving laggards
Kennis en Transparantie •
Investeren in innovatie en kennisdisseminatie: waar mogelijk open source
•
Nieuwe directive ESG (Evironment, Social & Governance) is cruciaal: nietfinanciële rapportage op ESG gebied wordt verplicht binnen EU, mogelijk zelfs onder de acc-verklaring
•
Eenvoud en uniformiteit duurzaamheidskaders (WBCSD, GRI, IIRC, etc.)
•
Samenwerking ipv hiërarchie binnen de keten, met suppliers (en wellicht ook afnemers)
•
Geen eigen indicatoren door overheden en kennisinstellingen
