Chiisana. december 2015, jaargang 15. nr.1. Jaaroverzicht 2015 De boom van... de vereniging

Chiisana december 2015, jaargang 15. nr.1

14 • Jaaroverzicht 2015 • De boom van... de vereniging 1

18

Inhoud 3 Voorwoord Eiken bij Bakkeveen 4 Interne tentoonstelling op 9 mei

Bonsai evenementen 2016 Wanneer

Wat en wie

Waar

6 Verpotten met Masashi Hirao

23/24-01-’16

Noelanders Trophy XVII www.bonsaiassociation.be

Limburghal, Jaarbeurslaan 6 Genk, België

7 Tentoonstelling ‘t Veerle, België

22/01-05-’16 20/22-05-’16

Floraliën 2016

Arts Quartiers, Gent

EBA www.ebabonsai.com

Székesfehérvár, Hungary

04/05-06-’16

10e Bonsai van het Westen www.bonsaivanhetwesten.nl

Botanische Tuin, TU Delft Poortlandplein 6

8 Fotohoekje - Inspireer elkaar! 10 Boekbespreking - Shohin Passion 11 New Talent Arno 12 9e Bonsai van het Westen 14 Het jaaroverzicht van 2015

Programma 2016 16 januari

Boskoop Algemene ledenvergadering

20 februari

Deshima Bonsai Studio Werkmiddag

17 ‘Nong Nooch’, tropische, botanische tuin Thailand

19 maart

Deshima Bonsai Studio Werkmiddag

18 Boom in ontwikkeling (XL loterij)

16 april

Deshima Bonsai Studios Werkmiddag

19 Madeira, waarom je er heen zou gaan

21 mei

Boskoop Interne tentoonstelling en New Talent Contest

18 juni

Boskoop Marktdag

16 Simultaan demo Leersum

20 De boom van ..... de vereniging

24 Yamadori Hollandia Verkade

27 Algemene informatie

Bij het verschijnen van deze nieuwe Chiisana is het alweer de laatste maand van 2015 en zijn wij als bestuur verheugd dat velen van u weer de moeite genomen hebben om tekst en foto’s aan te leveren voor ons verenigingsblad. Want zoals u weet, zonder inbreng van de leden en het bestuur (met name Manon Jamin), kan er geen Chiisana verschijnen. Het afgelopen jaar hebben wij met elkaar tien bonsaimiddagen gehad, afwisselend bij Deshima Bonsai Studio in Nieuwerkerk aan den IJssel en Boskoop gebouw Concordia. Behalve de reguliere middagen met de ALV, onze interne tentoonstelling en veiling, werden de middagen ingevuld met thema’s zoals voor-, najaar- en wintersnoei aan uw bonsai, een verpotmiddag en diverse werkmiddagen onder leiding van Teunis Jan Klein, Maarten van der Hoeven, Alex Straver en Edwin Koppers. Daarnaast hebben wij ook in 2015 weer deelgenomen aan Bonsai ven het Westen in Delft en de Nationale Bonsai Show van de NBV bij Lodder Bonsai in Harmelen. Onze winnaar van de NTC, Arno Schoen deed mee aan de New Talent Contest. Zoals bekend zullen wij het komend jaar nog wat meer middagen doorbrengen bij Deshima Bonsai Studio. Deze middagen zullen zo goed als altijd onder leiding staan van Teunis Jan Klein. Een juiste invulling hiervan zullen wij tijdens de komende Algemene Leden Vergadering, op zaterdag 16 januari 2016 in Boskoop, verder met de leden bespreken.

Eiken bij Bakkeveen Friesland

tekst & foto’s | Silvia van Wagtendonk

Sinds we een hond hebben leren we steeds meer mooie stukjes Nederland kennen. Ik dacht tot voor kort dat je in Friesland vooral weilanden, meren en leuke stadjes kon vinden. Excuus Pieter. Snap nu hoe mooi je daar in Oost-Friesland, bij de grens met Groningen en Drenthe woont. Met een midweekje in september ontdekten we mooie bossen, zandverstuivingen, moerasjes, dobbes, en ... deze inspirerende oude eiken op de Bakkeveense duinen. Een fotoimpressie van een septembernamiddag.

Graag wil ik iedereen bedanken die zich het afgelopen jaar, op wat voor manier dan ook, heeft ingezet voor onze vereniging. Rest mij u allen namens het bestuur alvast fijne feestdagen toe te wensen en een goede jaarwisseling met een voorspoedig 2016 en veel bonsaiplezier.

22 Museum van Kobayashi in Tokyo

26 Impressie van de NBS

Hallo leden van bonsaivereniging Zuid-Holland,

Met vriendelijke groeten, Hans van Beek Mocht u uw e-mailadres nog niet aan het secretariaat doorgegeven hebben, doet u dat dan s.v.p. alsnog. U blijft dan op de hoogte van de laatste nieuwtjes en eventuele wijzigingen door middel van mail nieuwsbrieven. 3

Arno Schoen, de winnaar van de NTC intern met de winnende Fukinagashi

De drie gevormde bomen waaruit de winnende boom gekozen is.

Interne tentoonstelling

| 9 mei in boskoop

Op 9 mei was het weer tijd om de interne tentoonstelling te houden. Dit jaar werd de tentoonstelling gehouden bij Deshima Bonsai Studio in een lokaal. De winnaar van de Zuid-Holland Award was Peter van Alphen met een kastanje. We hadden dit jaar volle bak bij de New Talent Contest met vijf deelnemers, Leo Hunink, Frank Snijdewint, Arno Schoen, Ben Jansen en Vera Vos. Arno Schoen kwam hier als winnaar uit de bus met een Fukinagashi. Hij heeft ons op 28 november vertegenwoordigd bij de New Talent Contest die bij de Eindejaarssale van Lodder werd gehouden. Hier mochten ook drie bomen van onze club staan. Dit jaar waren dat bomen van Zuid-Holland Award Peter van Alphen, Florrie Huyer en Ramon Smit. Redactie

2e prijs shohin Martin Bonvie 4

2e prijs loofboom Ramon Smit

Aanmoedigingsprijs Henk van der Meij

Zuid-Holland Award Peter van Alphen

De winnaars, die met hun bomen naar de NBS zijn gegaan,Peter van Alphen, Florrie Huyer en Ramon Smit.

(Buiten mededinging) Edwin Koppers

1e prijs naaldboom Florrie Huyer

2e prijs naaldboom Ramon Smit

1e prijs shohin Peter van Alphen 5

Verpotten van een Bonsai…onder leiding van een Japanse Bonsai Warrior… ik kreeg visioenen van een door een samurai zwaard tekst & foto’s | Klaas Kuiper

in gruzels eindigende bonsai schaal.

En als dat dan een simpele plastic schaal zou zijn: alla. Maar ik had vier maanden geleden met de Bruno Wijman workshop mijn Lariks kaempferi ‘Diana’ gestyled en een mooie schaal gekocht. Was het wel zo verstandig om zo kort na het behoorlijk maltraiteren van deze al jaren in een schaal staande, zo nu en dan licht gesnoeide plant, voor een tweede keer bloot te stellen aan grof geweld? (nou ja, boompje: 1 meter hoog) Maar ja, je weet hoe dat gaat. Hoe vaker ik naar die plastic schaal keek,

versterkt worden als deze aan de linkerzijde wat lager is dan aan de rechterzijde. Masashi gebruikte een groot aantal bevestigingsdraden. De schaal bevatte zes kleine gaten op de punten van een denkbeeldige zeshoek. Ik ben gewend om twee of drie bevestigingsdraden te gebruiken om de wortelkluit in de schaal te fixeren. Masashi gebruikte er wel vijf of zes met een dikte zoals ik gewend was, van 2 mm. De lengte van de beide uiteinden van een draad verschilde zodanig dat de later

Verpotten met Masashi Hirao hoe lelijker hij werd. Stond voor geen meter meer bij mijn behoorlijk verbeterde boom. Als een modderschuit onder een vlag. Ik hakte de knoop door en besloot mijn boom dit voorjaar in de nieuwe schaal te gaan zetten. Onder het waakzame oog van Masashi zou dat toch moeten lukken... Toen Masashi mijn boom samen met de schaal zag, fronste hij zijn wenkbrauwen en zei: “Die schaal lijkt te klein”. Gelukkig bleek het wortelstelsel een stuk minder groot dan hij dacht en het paste zonder dat de wortels een eind teruggesnoeid moesten worden. Er waren voldoende haarwortels aanwezig en de kleine hoeveelheid aanhangende grond werd met rust gelaten. Bijzondere aandacht werd er besteed aan de, op het eerste gezicht, symmetrisch ronde schaal. De zijkant werd minutieus geïnspecteerd op de aanwezigheid van kleine foutjes en een zeer geringe helling van de bovenrand werd geconstateerd en in de overweging meegenomen om de mooiste zichtkant te vinden. De beweging van de boom en de pot moeten in harmonie zijn. Als de boom een flow naar links heeft dan kan die flow door de schaal 6

te leggen “knoop” aan de zijkant van de wortelkluit zou komen en de losse uiteinden werden over de schaalrand gebogen om het midden van de schaal vrij te houden voor grondmengsel en wortelkluit. Masashi bedekte de bodem met een grovere zeeffractie (zeefmaat 2) van het akadama/ zeolietmengsel en stortte daarop een behoorlijke heuvel met het overgebleven, van stof ontdane, korrelmengsel. Vervolgens werd de boom in de gewenste positie op deze heuvel

geplaatst en door heen en weer wrikken en naar beneden duwen werd de ruimte tussen de wortels met grondmengsel opgevuld. Vervolgens werd de stand van de boom nog nauwkeuriger gekozen, waarbij Masashi de boom vasthield en manoeuvreerde en ik aan de zicht- en zijkant aanwijzingen gaf voor de gewenste helling van de boom en de plaats in de pot. Vervolgens testte Masashi of de boom stabiel stond en hij werkte de speling weg door grondmengsel erbij te doen. Pas daarna werden de spandraden onder de aan het oppervlak zichtbare wortels door gewurmd, met elkaar verbonden en vastgedraaid zodat de boom stabiel in de pot stond. Daarna werden de spandraden nog eens extra strak aangezet door deze draden aan de onderzijde van de schaal te torderen. Vervolgens werd de schaal nog verder gevuld met fijner grondmengsel en werden er handen en de greep van een draadtang gebruikt om dit mengsel zoveel mogelijk onder en tussen de wortels te werken. Daarna werd de schaal verder opgevuld, tot de gewenste hoogte. Met behulp van aluminium eetstokken werd dit grondmengsel verder verdicht en tussen de wortels gewerkt. De eetstokken werden daarbij schuin onder de wortelkluit gestoken en lichtjes bewogen door met de hand een kleine draaiende beweging te maken. Tenslotte werd de grond goed besproeid en werd er mos aangebracht om het risico van uitdrogen van aan het oppervlak liggende wortels te verminderen. De techniek van verpotten was weliswaar niet schokkend anders dan de methode die ik geleerd had te gebruiken. De manier om naar de boom en de schaal te kijken en daar een zo’n harmonieus mogelijk geheel van te maken wel.

Andere opmerkelijke bezienswaardigheden tijdens de expo waren een prachtige collectie unieke potten van René Lecocq en kwalitatieve bonsaitafels gemaakt op ambachtelijke wijze door Christophe Roggeman. De demo’s werden verzorgt door Abé Kenichi en door Sekiyama Hideo die al 45 jaar met Satsuki’s bezig is en ook veel les geeft in Japan. Er was een Belgische tolk en die vertelde mij later dat ze tien jaar in Japan had gewoond en dat kon je goed horen. Tijdens deze demo kon ik een hoop vragen stellen en heb er veel van geleerd. Hier een paar voorbeelden.

tekst & foto’s | Margriet de Jong-Vehling

Tentoonstelling ‘t Veerle, België 7 juni Samen met Hans en Yvonne van Beek zijn wij zondag 7 juni naar de “vijvertuinen t’ Veerle” geweest in België. Er was een Shohin-ten en een Kifu met Azalea tentoonstelling. Prachtige tuinen met kweekvijvers voor koi waar je op mooie weggetjes door heen kon struinen.Een hoop bomen waren uit zaad zelf opgekweekt die te koop waren. Satsuki’s lieten hun prachtige bloemen zien.

Allereerst begon hij wat takken te snoeien en vertelde hij hoe dat hij maar één of twee nieuwe uitgroei liet staan. Over verpotten met fijne kanuma met eventueel 10 à 20% houtskool. Dit wordt gedaan om de teveel aan meststoffen af te breken. Ook kun je zo een paar stukjes houtskool er bovenop leggen. Dat werkt ook. Afwerken met spagnum of mos zodat de bovenkant niet uitdroogt. Wat meststoffen betreft moesten er maar vier tot zes korrels van Biogold op een potje van 20 cm. Ik vertelde dat wij wel 20 korrels gebruiken op een pot van 20 cm. Vond hij erg veel en ik moest dan zeker houtskool gebruiken. (Volgens Teunis Jan kan dit wel kloppen want wij hebben nog bomen die in de opbouw zitten in tegenstelling van wat Sekiyama Hideo zal hebben. Ook de houtskool die hier te koop is, is niet geschikt voor onze mooie bonsai.

Wat betreft de merels of andere vogels die schade c.q. een puinhoop van je mos of spagnum maken, daar gebruikt Sekiyama Hideo insecticide voor. Ik vertelde dat ik verdunde Tabasco gebruik, wat ook echt werkt. Hij lachen, dat nam hij weer mee naar Japan. Ook de Satsuki’s moeten heel geregeld met insecticide bespoten worden, wil je een mooi bloemresultaat hebben. Want vaak is de oorzaak van bruin blad het ongedierte en de waterhuishouding. Ook het stekken doet Hideo anders. Wij deden dit dus allemaal verkeert. Wil je snel resultaat dan moet je de nieuwe uitlopers hebben en die dan niet snoeien zoals wij doen maar scheuren zodat je een soort hieltje overhoud. De stekjes moeten dan drie uur onder water staan en daarna maak je een gaatje met een spijker en zet je het stekje in fijn kanuma. Na een maand heb je dan al wortels met een omvang van bijna twee cm. Gaan ze elkaar in de weg staan dan zet je ze apart in een klein potje maar dan schuin zodat je de eerst bocht al eigenlijk maakt. Ik vond het erg leuk en heb er zeker wat van geleerd.

Peter en Riet kwamen we ook onverwacht nog tegen. En Hans kon het natuurlijk niet laten een mooi potje te kopen. Terwijl hij dat uitbundig tegen Peter vertelde raakte het nieuwe potje een tafel en lag het meteen in stukjes. Jammer Hans, en het was zo’n mooie. Gelukkig kreeg hij nog een vervangend potje, maar helaas was die niet zo mooi als de eerste. Dus als je volgend jaar begin juni richting België gaat, is een bezoek aan de “vijvertuinen ‘t Veerle” wel een aanrader. 7

Inspireer elkaar!

Carla Baars en Teus Raaphorst stuurden prachtige foto’s van IJsland, waar hen een paar dingen opvielen: - de kleine hoeveelheid, relatief jonge bomen en maar een paar soorten, - wel een heel kleurrijk tafereel door allerlei mossen, kleine struikjes en af en toe een paar bomen. Prachtig gewoon!

Fotohoekje Dit keer waren er veel foto’s die mij werden toegestuurd ter inspiratie en om mee te genieten van bijzondere plekken op onze aarde. De natuur is de inspiratiebron van onze hobby. Daarom staat hier ook onze nieuwe rubriek ‘Inspireer elkaar!’, die de vorige keer al is gestart door Alex en nu voortgang krijgt met een stuk van Peter. Wie volgt?

Ed Sterenborg heeft een foto van een boom met een prachtige wortelvoet gestuurd, die hij een paar jaar geleden bij een huttentrektocht in Val Gardena in de Dolomieten fotografeerde. Zie ook de omslagfoto. 8

Clara Post werd vrolijk van de zonnige, prachtige uitspatting van groene blaadjes in haar tuin deze lente.

Mooie wortelvoet zeg! Vaak een eerste reactie bij een kritische aanschouwing van een bonsai... ...net een ‘echte’ boom.

tekst & foto’s | Peter van Alphen en internet

Toen ik onlangs weer eens op jacht naar wat mos ging op het prachtige landgoed Clingendael in Wassenaar, werd mijn blik gegrepen door een oude bekende, een prachtige oude beuk tegenover de Japanse Tuin met een echt mooie wortelvoet (zeg!). Mooie inspiratie om eens te delen met de liefhebbers van onze vereniging, zodoende wat foto’s gemaakt een stukje tekst erbij... maar toen dacht ik, wat pas echt inspiratie is als we als liefhebbers meer van dit soort natuurschatten gaan delen via de Chiisana! Ondanks de indrukwekkende verschijning en de (dus) mooie wortelvoet vond ik de boom er eigenlijk niet erg florissant bij staan, en wat blijkt al zoekende naar meer informatie? Er is een website waar nuttige informatie en foto’s terug te vinden is over monumentale bomen, zowel wereldwijd (leuk voor/tijdens verblijf in buitenland), landelijk maar zeker ook in je directe omgeving zoals deze “Beuk in het park van landgoed Clingendael”. Beuk (Fagus sylvatica) “8523”, Purpurea Group.

Dit is voor zover bekend de dikste 2004 boom op landgoed Clingendael. De boom in 2004,toen hij er nog fraai bijstond Helaas is hij al behoorlijk aangetast door zwammen. Deze boom heeft een stamomtrek, gemeten op 1,30 m hoogte, van 4,89 m (14 jun 2012, de hoogte meet precies 19,60 m (2 mrt 2014). Het is een exemplaar van de cultivargroep Fagus sylvatica Purpurea Group. Ik heb de boom niet nagemeten maar geïnspireerd door de mooie wortelvoet vond ik het wel bijzonder interessant om er meer over 2015 te weten te komen. Foto’s van enkele Inspirerende wortelvoet in 2015 jaren geleden geven een beeld van de ‘ontwikkeling’ van de boom als gevolg van invloeden van buitenaf. Eigenlijk doen wij toch niet anders met onze kleine(re) bomen? Nieuwsgierig geworden en geïnspireerd geraakt om een bijdrage (aan) te leveren voor de volgende Chiisana? Kijk dan eens op: http://www.monumentaltrees.com/ nl/nld/zuidholland/ Wellicht kun je ook meer informatie vinden over de monumentale ‘Paarde2015 kastanje’ welke op de laatste pagina Een zieke boom in 2015 stond van de vorige Chiisana?ratie!

Beeld in Amsterdam - Houtzagertje Het is het tweede anonieme kunstwerk in de stad. Eerder dook uit het niets een man met een vioolkist op. De beelden werden in de nacht geplaatst, de maker heeft zich niet bekend gemaakt. Het beeldje is geplaatst in de nacht van 30 januari, de vooravond van de verjaardag van de regerend vorstin. 9

Shohin Passion

Boekbespreking

Hard cover | 370 pagina’s full colour Verkrijgbaar in het Duits, Italiaans en Engels! Het boek is uitgekomen en in oktober 2015 en is verkrijgbaar via ‘Bonsai Focus’. Liefde voor shohin sprankelt over de pagina’s Shohin worden steeds populairder en dat komt vooral omdat de kleine boompjes zo handzaam zijn en omdat je vrij makkelijk aan geschikt materiaal kunt komen. Roland Schatzer, een Duitstalige Italiaan die vlak bij de bergen van Zuid-Tirol woont en werkt, heeft een grote voorliefde voor de kleinere bonsai en besloot er een boek over te schrijven. “Ik kon nergens een gespecialiseerd boek over shohin vinden, behalve in het Japans”, vertelt hij vanuit Brixen. In meer dan 370 pagina’s laat Schatzer de ontwikkeling van een groot aantal boom-soorten zien, zowel Japanse als Europese. “Het is een behoorlijk omvangrijk boek geworden over alles wat met shohin te maken heeft, van kweek- en stileringstechnieken tot een soortengids en zelfs de manier van presenteren. Het is echt een boek voor mensen die zelf met shohin aan de slag willen”, wil hij graag nog even kwijt. Als groot liefhebber van de ‘kleinere’ bonsai heb ik op basis van bovenstaande informatie Het boek heb ik besteld bij ‘Bonsai Focus’. Inmiddels heb ik het boek ontvangen en ben dusdanig enthousiast dat ik het onder de aandacht wil brengen bij de andere leden. Naast de kort en bondige beschrijving spreken de ondersteunende illustraties ook mij erg aan. Met de vele foto’s die wij als bonsaïsten doorgaans door de jaren heen maken van onze eigen bomen vind ik de stijl die het boek hanteert ook zeker inspirerend voor onze verhalen! Ik kijk al uit naar de volgende Chiisana... laat je ontwikkeling zien! Peter van Alphen

Daarnaast heeft Arno tijdens de afgelopen verenigingsbijeenkomsten elke keer de gelegenheid genomen om te oefenen. En zo zagen we dat Arno z’n inzicht en vaardigheden snel vooruit gingen. tekst | Edwin Koppers en Martin Bonvie foto’s | Manon Jamin, Margriet de Jong-Vehling

New Talent Arno Vereniging Zuid-Holland is nog steeds apetrots dat Martin Bonvie in 2013 de Europese New Talent Contest heeft gewonnen. Een geweldige prestatie die het resultaat is van zijn eigen harde werken plus de uitgebreide hulp van ervaren bonsaïsten als Maarten van der Hoeven en Bruno Wijman. Na een jaartje zonder deelnemer aan de NTC, namen we dit jaar weer fanatiek deel op 28 november.

De aanloop Om tot de meest geschikte kandidaat voor de landelijke contest te komen, hebben we op onze verenigingsmiddag zoals gebruikelijk een interne battle gehouden. Negen mei was het zo ver: maar liefst vijf moedige kandidaten gaven zich op: Frank Snijdewint, Leo Hunink, Vera Vos, Ben Jansen en Arno Schoen. Het startmateriaal was een Juniperus Media Blaauw en na drie uur zweten wist elk talent daar een knappe pré bonsai neer te zetten. Nadat we uitgebreid alle bomen hadden besproken en beoordeeld kwam de boom van Arno Schoen uiteindelijk als beste uit de bus.

De contest Zaterdagochtend om 9.30 moest Arno ertegenaan. Een koffer met draad en alle andere benodigdheden stonden klaar. De boom was van een shohin formaat, een juniperus Itoiigawa. Met wat puzzelen welke takken verwijderd moesten worden, werden de onnodige takken weggeknipt. Met een digitale schets op de iPad maakte Arno een schets hoe de boom eruit moest komen te zien. Na 3 uur waren andere kandidaten al op de been en bekeken hun creatie op een afstandje, maar Arno bleef tot de laatste minuut zitten om alle takjes op de juiste plek te zetten. Als resultaat heeft Arno een windgestriemde boom neergezet. Om half 4 werden de certificaten uitgedeeld en de winnaar bekend gemaakt. Dan Snipes van de vereniging Koya heeft de 1e prijs behaald! Ondanks dat onze Arno de eerste plek niet heeft gehaald heeft hij toch veel geleerd.

Oproep Deelname aan de New Talent Contest kan je echt veel opleveren. Je dwingt jezelf om in korte tijd veel te oefenen en je inzicht en bedradingstechnieken te verbeteren. Dat maakt je snel een betere bonsaïst. Ook als je niet meteen eerste wordt, win je er altijd veel mee. Dus pak die kans en twijfel niet om volgend jaar 21 mei mee te doen aan de interne contest zodat ook jij en je bonsai met sprongen vooruit kunnen gaan.

Achter de schermen 06 241066

72

.nl anonjamin ontwerp@m l .n in jam www.manon

Grafisch snoepgoed ‘Een goed concept begint met een idee’ Grafische-, ruimtelijke- & strategische vormgeving | corporate identity | verpakkingen | illustraties 10

Arno is een nieuwkomer bij Zuid-Holland en een onervaren bonsaïst die nog niet lang cursus volgt bij Deshima en meteen de stoute schoenen aantrok door zich op te geven voor de NTC. Geïnspireerd door het succes van Martin hebben we besloten in de aanloop naar november de kandidaat veel vaker te laten oefenen en intensiever te begeleiden. Martin en Edwin Koppers zijn samen met Arno meerdere avondjes bij elkaar thuis geweest om te oefenen, technieken te bespreken en om te vertellen waar de jury zoal op let. Als een boom die avond nog niet klaar was, kreeg Arno de opdracht de boom verder thuis af te maken, zodat we hem de volgende keer konden bespreken. 11

Klein, groter, grootst, en nog groter werd het dit jaar, deze jaarlijkse Bonsaishow, de negende BvhW alweer in de Botanische Tuin te Delft. Een viertal Bonsai verenigingen en twee Bonsaistudio’s deden eraan tekst | Eric ter Lingen foto’s | Edwin Koppers & Manon Jamin

mee en het thema was dit jaar “Struggle for Life”.

e 9 Bonsai van het Westen De Ikebana opstelling werd ook dit keer weer geheel georganiseerd door Anneke ter Lingen. Zij kon gelukkig ook nog een negental Ikebana dames (en één heer, ... eindelijk emancipatie) vinden om ook een mooie Japanse bloemschikking neer te zetten. Er was ook nu weer een “buitenschikking” met zonnebloemen door twee Ikebanadames gemaakt! Door de strategische plek met nieuwe tent was er veel aanloop, voor deze “Japanese flower arrangements” (er waren ook enkele buitenlandse bezoekers). Maar dat kan ook komen door de Sake, (of thee, of een frisje! Koekje erbij?) die Anneke dit jaar aan de echte belangstellenden aanbood. Bij diverse verkoop kraampjes konden potten, Bonsai gereedschap, etc. worden gekocht. Pieter van Uden van “Holland Bonsai & Landscaping” stond er weer met prachtige eigen gekweekte Pinussen, Beuk,

12

Lariks etc., Carlos van de Vaart “basics4u” stond er met mooie yamadori en heel veel aludraad. Ook Teunis Jan Klein van Deshima Bonsai Studio was er weer met mooi materiaal, Iwan Roos de Bonsai kweker uit Schoonhoven stond op zijn vaste plek, Ruud Lagas uit Vught was er voor het eerst met diverse bomen, waaronder yamadori. Na een jaar afwezigheid was Bonsai Studio “Iss Hogaï” van Henk Steneker uit Emmen ook weer aanwezig. Hij verkocht potten, bomen en diverse andere materialen. Verder waren “Edo Koi” en “Bonsaihoek” er dit jaar voor de eerste keer, en Corrie Mudde verkocht haar potten en schalen. Suiseki was dit jaar ruim aanwezig. Tom en Gino, van Bonsai vereniging Rijnmond, maar ook de firma “Rockingstone” met zijn “kijkstenen”. Tom en Gino graven deze “kijkstenen” soms zelf uit .... in Italië. Bij de Indonesisch toko “Maduratna” kon was het eten weer heerlijk en aan de bar kon je o.a. een lekker biertje krijgen.

Op beide dagen waren er weer workshops, waar iedereen die zin had om aan zijn bomen te werken o.l.v. de twee mentoren Edwin Koppers en Alex Straver dit kon doen. De demoboom van zaterdag werd gestileerd door Ron de Roo van Bonsaistudio ‘Kata Nebari’. Ik vond het een hele uitdaging op zo’n oude Prunus, knap wat hij er van kon maken! Dus meteen 14 lootjes gekocht, zeven voor de zaterdag en zeven voor de Pinus van zondag, want gezien het resultaat wilde ik best graag de Prunus, maar ook wel de demoboom van Carlos winnen. Rondleidingen met uitleg werden er gegeven langs de opgestelde Bonsai door Teunis Jan Klein en Alex Straver. (Quote van TJK: “let wel mensen, hier staan alleen de mooiste bomen uit de mensen hun tuin, dus raak niet ontmoedigd!“) Als vrijwilliger mocht ik drie dagen ‘In the middle of Bonsai of the West’ assisteren. Vrijdag de opbouw, dus ook de opbouw van de draak meegemaakt, het thema spektakelstuk, gemaakt door Henk en John van de organisatie, gemaakt van een natuurlijk gevormd stuk hout waaraan staart, poten en klauwen van staal waren gemaakt met in die klauwen vier shohin. Volgens mij zou deze sculptuur ergens moeten worden opgesteld om te bewaren, ik vond het de beste ooit!

Ook dit jaar kwam Zuid-Holland er weer goed vanaf met de prijzen. Peter van Alphen had de 2e prijs loofboom met zijn Kastanje en Ramon Smit de Beste display met zijn Carpinus Koreana. De Carpinus gaat ook naar de NBS bij Lodder in november. Redactie

13

17 januari

ALV

26 september

werkmiddag - bos

21 november

wintersnoei

9 mei

interne tentoonstelling

21 maart

verpotten

Het jaaroverzicht van 2015

13 en 14 juni

9e Bonsai van het Westen

28 november

NBS

18 april

shohin met Maarten (Bonsai Plaza) 21 februari

snoeien

14

31 oktober

veiling

12 december

verrassingsmiddag

15

tekst & foto’s | Peter van Alphen

‘Nong Nooch’ geven op een shohin, bijna elke boom zie je dat er gewerkt wordt aan grote bomen, en zou het gaaf vinden om een demo te geven op een klein boompje.

Ik was door Bruno Wijman gevraagd om op 11 april mee te doen met de simultaandemo in Leersum.

Simultaan demo Leersum 11 april tekst & foto’s | Martin Bonvie

Twee jaar geleden had ik de simultaan demo op het laatste moment moeten afzeggen omdat de simultaan demo samenviel met één van onze verenigingsbijeenkomst dagen. Het was voor mij een lastige keuze omdat ik een paar weken daarvoor de EBA competitie gewonnen had en die overwinning graag bij vereniging Zuid-Holland wilde vieren. Vorig jaar kregen Ed en Alex van onze vereniging de beurt en pas dit jaar kreeg ik weer de kans. Het leuke van deze demo boom is dat dit één van de vele oefenboompjes was ter voorbereiding van EBA. Ik kende deze van top tot teen. Toendertijd, meer dan 2,5 jaar geleden! Onder begeleiding van Edwin Koppers en Bruno Wijman een volle terug opgebouwde Shohin te maken. Een mond vol woorden maar wat ik bedoel is dat de stam één richting op gaat en de primaire tak en de apex de andere kant op. Hierbij krijgt de boom veel spanning en beweging, een goede combinatie met de beweging van de stam en wortelvoet. Eenmaal gevraagd voor de demonstratie vroeg ik aan Bruno welke boom ik mocht bewerken, en kreeg als antwoord “Wat wil je?” Ik zou het wel gaaf vinden om een demo te 16

Hij had nog wel wat leuks voor me zei hij. Toen het zover was kreeg ik de boom (oftewel boompje) voor mijn neus, en dacht meteen “Die ken ik!” De boom had dus 2,5 jaar flink mogen groeien en een tweede stilering nodig. Het draad van toen zat er nog om dus ik moest eerst ontdraden. Voordat ik daarmee begon bekeek ik de boom eens goed en moest eigenlijk wel lachen wat me toendertijd bezielde. Zoveel takken en zoveel loof en vond de beweging van de boom niks. Kortom een dramatische ingreep. In plaats van een terug hellende, terug opgebouwde boom wilde ik een vloeiende bewegende boom die naar één kant helt, zodat het meer het idee van een half cascade kreeg. De wortelvoet zou zoveel beter uitkomen met brede trekkende en drukkende wortels daarnaast wilde ik gebruik maken van drama, een zijde waar er iets gebeurd is en dus dode takken zouden zitten, en de andere kant vol met loof. Door gebruik te maken van deze aspecten krijg je de torderende stam goed te zien wat een imposant deel van de boom is. Kortom dood en levend met veel beweging. Er ging vrij veel weg van de veel te veel doorgroeide boom en hield een paar primaire takken over. Deze takken zijn ontdraad en weer bedraad, en uitgedund van loof. Met dit plan was ik sneller klaar dan verwacht en deed het dus rustig aan. Meer kan ik eigenlijk niet vertellen dan dat ik tevreden ben over het resultaat. Een Shohin met een verhaal.

De oorspronkelijke bedoeling, na aankoop in 1954, was om er een fruitplantage aan te leggen, gefascineerd vanuit buitenlandse reizen ontstonden echter al snel ideeën voor de aanleg van een botanische tuin, inclusief faciliteiten in Thaise stijl voor verblijf van gasten.

tropische botanische tuin Thailand... en Bonsai!

Wederom overdonderd door enorme bonsai, zowel in formaat als aantal, vind ik het leuk om ons recente bezoek aan de‘Bonsai Garden’ in de Thaise tropische tuin ‘Nong Nooch’ met jullie te delen. Ik zou ‘Nong Nooch’ echter veel te kort doen om alleen (kortzichtig) de focus te hebben op ‘kleine’ bomen omdat dit werkelijk één van de grootste en mooiste tropische tuinen van Thailand, en wellicht zelfs heel Zuidoost Azië is. Op nog geen half uurtje van Pattaya Beach ligt het park dat nog steeds privé eigendom is van Khum Pisit en Khun Nong Nooch Tansacha.

The ‘Nong Nooch Tropical Botanical Garden’ is in 1980 opengesteld voor publiek en is in de loop der jaren uitgegroeid tot een enorme toeristische trekpleister. Ondermeer via de 3 km (!) lange ‘Sky Walk’ zijn de vele thema tuinen prima bereikbaar en te bezichtigen vanuit een uniek perspectief. Mooi trouwens om tijdens ons bezoek te zien dat er ook bussen vol schoolkinderen op excursie komen. Naast de Thaise culturele- en olifantenshow, de werkelijk prachtige Franse- en Europese tuinen, de grote verscheidenheid aan de mooiste palmbomen, bloemen en planten, ging onze bijzondere aandacht (ook) uit naar de bonsai. In diverse thema tuinen zijn vele tientallen, wellicht zelfs honderden, bonsai in verschillende soorten, grootten, stijlen etc. op een adembenemende en verrassende wijze geïntegreerd. Daarnaast is er nog een echte ‘Bonsai Garden’ waar vele tientallen bonsai worden getoond in bijzondere ‘potten’ en ‘tafels’. Bijna verbijsterend te zien hoeveel arbeid er in het onderhoud en de verzorging moet zitten. Alle bonsai zijn werkelijk tot in de puntjes verzorgd... en bedraad! Wil je meer weten? Kijk dan op www.nongnoochgardenpattaya.com of vraag het mij gerust! Mooie t(r)ip voor Thailand toch?!! 17

tekst & foto’s | Carla Raaphorst

Op 12-7-2014 hebben Teus en ik bij de verenigingsmiddag een Juniperus Media Blaauw gewonnen in de XL loterij. Edwin Koppers en Alex Straver gaven samen een demonstratie, waarbij de boom werd gevormd. Vooraf had Edwin wat ontwerpschetsen gemaakt en de mogelijkheden werden aan de hand van de schetsen in de groep besproken. Zoals eerder beloofd, wil ik wat vertellen hoe de boom zich ontwikkelt na deze grote ingreep. Bij demonstraties vragen Teus en ik ons vaak af, hoe een boom het gaat doen, vandaar dit initiatief. 2014 - kort na de vorming werd het erg warm weer. We hebben de boom in de schaduw gehouden en het loof dagelijks “beneveld” zoals dit bij de vorming werd geadviseerd. - augustus: de eerste groeischeutjes zijn te zien. Maar helaas ook jeneverbes schildluizen. We hebben de boom behandeld met een mengsel van natuurzeep, spiritus en water door de aangedane plaatsen te dompelen of aan de stippen met een kwastje. - eind september: we hebben de aarde afgeschermd met een plastic deksel vanwege de overvloedige regenval. We hebben de boom in een grotere pot gezet (met steentjes en akadama op de bodem en aan de zijkanten) omdat de drainage van de zwarte aarde in combinatie met de plastic pot niet zo goed blijkt te zijn. De kluit blijft daardoor erg nat en dat is ongewenst. - november: de boom ziet er goed uit, heeft een goede kleur. Er zijn twee kleine takjes alsnog afgestorven, maar daar lijkt het bij te blijven. Eén takje zit op een belangrijke plaats, maar de toefjes eronder ontwikkelen zich goed en kunnen mogelijk straks de ongewenste open ruimte opvullen.

Boom in ontwikkeling (XL loterij)

zuidelijk gelegen West-Europese landdeel. Een aantal benamingen en benoemingen voor Madeira.

Madeira

waarom je er heen zou gaan… 2015 - voorjaar: De drainage van de grond in de container blijft een probleem, daarom hebben we toch besloten de boom binnen het jaar na vorming te gaan verpotten in een kleinere pot en akadama vermengd met kiryu te gaan gebruiken. - de boom groeit wel, oogt gezond maar heeft nog altijd jeneverbes schildluizen. - juli: besluiten we een deel van het draad in de fijnere vertakkingen te verwijderen vanwege de eerste tekenen van draad ingroei. We hebben de boom tevens een keer gespoten met Admire. - september: hebben we het laatste draad en de raffia resten verwijderd. We hebben de boom bemest en verzorgd, maar hebben dit jaar geen enkele snoei toegepast. - inmiddels is het november: De hoeveelheid schildluizen is sterk afgenomen, maar ze zijn niet geheel weg. Op aanraden van Alex gaan we binnenkort de schild luizen nogmaals bestrijden met zeep, spiritus en water. De aarde moet hierbij afgedekt worden. Dit moeten we na ca.twee weken herhalen om eventueel nieuwe schildluizen geen kans te geven. Maar onze boom doet het goed en we hopen volgend jaar de boom verder te begeleiden door hem opnieuw te vormen. Daar hebben we wel hulp bij nodig, dus binnenkort zullen we de Juniperus wel eens meenemen naar een verenigingsmiddag.

18

Bloementuin van Europa, bloemeneiland, meest

tekst & foto’s | Arno Schoen

Wij waren nieuwsgierig geworden, mede door dit soort uitspraken, gecharmeerd van alleen de klank al, ver weg, een eiland, subtropisch. Er is echter geen strand, behalve op Porto Santo maar dat is nog eens 2½ uur varen vanaf Funchal, de hoofdstad van Madeira, en dat na een lange vlucht van 3½ uur. Niet direct een oord waar veel jeugd op af komt, het is geen Spanje of Italië of zelfs Turkije met eindeloze stranden... Een glaasje Madeira my dear…? Ted de Braak 1966 En dit geeft direct twee indicaties. Namelijk dat je in ieder geval voor 1966 geboren moet zijn om het te kennen en om Madeira te bezoeken, want er is verder niets te doen? Nou, dat is niet helemaal waar natuurlijk, omdat de Westerse bevolking ouder, grijzer, gezonder en sportiever wordt, zijn juist eilanden als Madeira van een enorme waarde als je van natuur en wandelen houdt. En er komt een bijzonder drankje vandaan dat gelijknamig is: Madeira. Het eiland is met z’n 150 m2 kilometer, zo groot als de provincie Utrecht, geen goedkoop eiland. Veel moet worden geïmporteerd vanuit Portugal, dat er nog steeds het bewind voert. Lissabon, ook de hoofdstad van Madeira, ligt op 950 km afstand terwijl de kust van Marokko op 600 km. Dat zijn nog eens afstanden.

Het verhaal is dat er op koopvaardijschepen in opdracht van de VOC altijd botanische onderzoekers meereisden. En juist deze onderzoekers hebben ertoe bijgedragen dat er enorm veel planten en bomen middels zaden en stekken naar Madeira werden getransporteerd, werden aangeplant en voor onderzoek werden gevolgd in hun groei. Je kunt je het enorme belang ervan voorstellen als je je verplaatst in die tijd. De medische wereld werd steeds belangrijker en met bepaalde elixers konden mensen van kwalen en ziekten worden genezen. Madeira werd hierdoor een grote proeftuin, vlak om de hoek, waar de temperatuur zorgde voor een constant klimaat van ’s winters minimaal 15 en zomers maximaal 30 graden. Volop zoet water door de vele neerslag en vocht in de vorm van mist, dat vast wordt gehouden door het vulkanische land,.... een onderzoekslaboratorium van ongekende omvang. Ga er gerust eens kijken een week of twee, het is echt de moeite waard als je van actief bezig zijn houdt in de vorm van wandelen en tevens van planten en bomen houdt. Het voorjaar rond april is het mooist vanwege de bloeiende bomen. Oh ja, vergeet geen zaden mee te nemen van planten die je mooi vindt. Een behoorlijk aantal hebben wij bij thuiskomst opgekweekt to bijzondere planten en bomen die uiteindelijk in een bonsaipotje gaan natuurlijk met een bijzonder verhaal..

Goed, we zijn er… wat nu? Nou, ik zie er bomen, heel veel bomen en mijn belangstelling voor bomen, vooral bonsai, had bij mij de interesse al gewekt. Gedurende ons bezoek in augustus 2013 heb ik meer verschillende bloemen en bomen bij elkaar gezien dan ooit in mijn leven. Bloeiende bomen, cactusachtige bomen, naaldbomen, kruipbomen maar ook reusachtige acacia’s en Redwood ceders. 19

Acht persoonlijke vragen

aan Huib Baden Bezig met bonsai sinds:

1989. Ik was nieuwsgierig en ging dat jaar naar een tentoonstelling van Ed de Groot (Edo Bonsai). In één klap was ik verkocht. Ik vond het een fascinerende wereld. En dat vind ik nog steeds.

Ben Jansen

Via deze rubriek belicht de redactie elke keer een boom van één van onze leden, waar een leuk, of bijzonder verhaal achter zit. Wij beginnen deze eerste aflevering met de belangrijkste boom in onze vereniging; de verenigingsboom.

Beelden

‘de schoonheid van ijzer’

tekst | Fred Kluit foto’s | Margriet de Jong-Vehling, Edwin Koppers

Lid sinds: 1990. Eigenlijk min of meer direct na het bezoek aan die tentoonstelling.

Lid omdat: Ik wilde meer leren, dus dan moet je je licht opsteken bij een club gelijkgezinden.

Voorkeur formaat bonsai: Chuhin en Shohin; de kleinere maten tot 21 cm. spreken mij eigenlijk het meeste aan.

Voorkeur type bomen: Juniperes en coniferen zijn mijn grote favoriet omdat ze het hele jaar groen blijven. Ik vind ze daardoor interessanter qua presentatie.

Voorkeur soorten: Bosjes vind ik altijd leuk. Ik heb er diverse, gebouwd van larix-zaailingen uit Duitsland. En verder hebben Kusamono’s en Shitakusa’s (accentplanten) een apart plekje in mijn hart.

De boom van …

De vereniging Voorzitter Hans van Beek vertelt hoe de Pinus Parviflora (Japanse vijfnaaldenden) in ons bezit kwam; Huib Baden vertelt hoe hij ‘m sindsdien onderhoudt, trimt en vertroetelt, want het werd ook één van zijn lievelingsbomen. Komt hij naar de verenigingsmiddag, dan neemt Huib de boom mee zodat iedereen zich persoonlijk op de hoogte kan stellen van de staat van ‘onze’ boom. Voorzitter Hans: “In 2006 organiseerde de Oost-Nederlandse bonsaivereniging Goyomatsu haar landdag. Hun vraag om hulp vanuit andere verenigingen hadden wij positief beantwoord en als dank voor die hulp schonk Richard Lorent, de voorzitter van de organiserende groep, ons deze Pinus. Het was vanaf het begin de bedoeling dat het een ‘verenigingsboom’ zou worden en het bestuur vond dat een mooie symboliek als het gaat om verbondenheid.”

Leukste verenigingservaring: Workshops, omdat dit de momenten zijn waarop je aan kennisoverdracht doet. Dat is niet alleen leuk, maar vind ik ook echt belangrijk voor de vereniging.

V.l.n.r. de voorzitter van Goyomatsu Richard Lorent, Hans van Beek en de penningmeester van Goyomatsu Pim van der Elst.

Beste naaldboom “Maar ja,” gaat Hans verder, “we konden moeilijk met z’n allen de boom gaan onderhouden. Huib stelde zich als verzorger beschikbaar en hij onderhoudt ‘m nu dus al negen jaar. Zeer naar tevredenheid van ons allen. We zijn hem dankbaar voor zijn inzet en zijn aandacht voor de boom. En dat hij het volgens iedereen goed doet, mag je volgens mij direct concluderen uit de oorkonde ‘beste naaldboom, die hij in 2014 bij de interne tentoonstelling behaalde.”

20

Als we Huib bellen voor zijn verhaal over de verzorging van de Pinus, zit hij vrijwel direct op z’n praatstoel. Met de smartphone in de ene hand en de pen in de andere, proberen we Huib op papier bij te houden. “Tja, het is best een hele zorg,” begint Huib. “Als verzorger wil je met deze boom natuurlijk altijd beter voor de dag komen dan met je eigen bomen. Maar het is ook dankbaar werk. Ik heb ‘m op eigen inzicht vorm gegeven. Die vrije hand had het bestuur mij gegeven. Anders werkt het niet. Het is een sterk type boom, maar toch moet je oppassen dat de bodem niet te droog wordt. En ook belangrijk is dat je met voeding wacht tot na het nijpen van de eerste kaarsjes. Doe je dat niet dan krijg je veel te lange naalden en te lange internodiën. Een Pinus wil eigenlijk relatief korte tijd voeding hebben. Ongeveer van eind mei tot september. Is er daarna, tot het einde van het jaar, mild weer, dan geef ik ‘m geen stikstof. Alleen fosfor en kalium. Dat is goed voor de stevigheid en de kleur van de naalden.

Mooi mos

Jouw helden in de bonsaiwereld: Ik heb er drie: Marc Noelanders, Manfred Roth en Teunis Jan Klein. Ik heb diverse workshops bij Marc gedaan. Van hem leerde ik vooral veel techniek. Marc is een artiest! Bij Manfred ben ik een paar keer op bezoek geweest in het Zwarte Woud. Hij won een keer de Noelanders Trophy met een bos. En Teunis Jan, tja, dat is een hele goeie vakman, waar ik graag kom.

Relatief korte tijd voeding

http://benjansenbeelden.exto.nl [email protected]

VRIJWILLIGERS AAN HET WERK ZIJ VERDIENEN HET

Een van onze medewerkers of gepensioneerden is vrijwilliger voor uw vereniging. Shell waardeert die belangeloze inzet enorm. Vrijwilligers verbreden hun eigen horizon en geven anderen nieuw perspectief. Daarom heeft uw vereniging – net als negenhonderd andere - een bijdrage gekregen van het Shell Vrijwilligers Fonds. Dat is onze manier om bij te dragen aan een rijkere samenleving. www.shell.nl/socialinvestment

Zomers voed ik bij met bladmest. ’s Winters staat ‘ie in de berging om de ergste kou de mijden en ’s zomers altijd half in de schaduw. Anders is het risico van uitdroging bij een hete dag te groot. Meerdere keren per dag loop ik ‘m ’s zomers na op droogte. Verder zorg ik altijd dat hij tot in z’n kleinste takken goed is uitbedraad, zodat elke tak voldoende licht krijgt. Laatst vroeg iemand zich af hoe ik dat mos onder de boom zo mooi hield. Maar ja, als een boom gezond is, dan werkt dat overal in door. Ook in het mos. Ik kan alleen maar zeggen dat het vanaf het allereerste begin een leuke boom was, waar ik met plezier aan werk. Hij was en is altijd gezond. Geen ziektes, schimmels, luizen, gele naalden en dergelijke. Ik hoop natuurlijk dat de boom nog jaren meegaat. Ik heb daar in ieder geval mijn steentje aan bijgedragen en doe dat nog steeds met liefde en ik heb ‘m ook met trots temidden van m’n eigen bomen in m’n tuin staan.” 21

Op 25 mei jl. ging ik weer voor twee weken voor mijn werk naar Japan en dat gaf mij de gelegenheid om het één en ander te bezoeken. Deze keer had ik voor het weekend drie tripjes gepland, namelijk: - Naar Hakone om Mount Fuji van dichtbij te zien. - Het museum van Kunio Kobayashi bezoeken in Edogawa-ku bij Tokyo. - Een bezoek aan Shinjuku Gyoen, een magnifieke Japanse tuin in Tokyo. tekst & foto’s | Alex Straver

Museum van Kobayashi in Tokyo mei/juni 2015 Op zaterdag ging ik op pad naar Hakone om met de boot over het meer te varen en van de prachtige natuur en Mount Fuji te genieten. Ik zal hier niet al teveel over uitweiden omdat dit niet echt bonsai gerelateerd is. Maar helaas van Mount Fuji heb ik alleen de top gezien achter andere bergtoppen en wolken. De kabelbaan naar de top van een vulkaan die zicht op Mount Fuji bood bleek niet te gaan vanwege teveel vulkanische activiteiten. Ik heb wel een prachtige tocht gehad langs een Franse tuin met enige Japanse interpretaties, een museum voor moderne beeldende kunst en na een vermoeiende dag reizen en veel lopen was ik weer terug in Yokohama. Lekker sushi eten en daarna in een ijstentje Japans ijs eten. Die avond, terwijl ik in de ijsco tent zat, werd ik en heel Japan opgeschrikt door een behoorlijke aardbeving. Dit had ik eerder al een paar keer meegemaakt, maar deze keer was het heftiger dan eerder zeker een minuut lang stevig schudden en even later nog een korte beving. Er ware mededelingen uit de overal aanwezige luidsprekers, maar wel alleen in het Japans, dus ik heb goed opgelet hoe de mensen reageerden en toen men niet verder in actie kwam, heb ik gewoon mijn ijsje opgegeten en ben ik teruggegaan naar het hotel. Daar kon ik helaas niet naar mijn kamer op de 58e verdieping, omdat de lift niet kon worden gebruikt en de veiligheidsmensen eerst alles moesten controleren. Na anderhalf uur werd de boel vrijgegeven en kon iedereen weer naar zijn kamer of naar het top restaurant op de 76e vloer. De volgende dag op tijd op en met de trein richting Edogawa-ku, maar dat ging vanwege de aardbeving wat minder makkelijk; er waren namelijk een aantal lijnen niet beschikbaar. Met de aanwijzingen die ik van Maarten van der Hoeven had gekregen deed ik er uiteindelijk toch maar twee uur en een kwartier over om er te komen, en met een half uurtje vertraging viel het allemaal nog wel mee. In Edogawa-ku nog met de taxi naar het museum. Toegang tot het museum was 800 Yen, ongeveer 6 Euro, al met al absoluut de moeite waard. Die dag logen de temperaturen er niet om, het was zeker 35°C, en dan in een bonsai tuin zonder wat wind en met de zon op je knar was het ook wel een beetje afzien. Ik kreeg een heuse rondleiding door één van Kobayashi’s leerlingen; hij leidde mij rond door de tuin en het museum. Het museum was deze keer ingericht met voornamelijk azalea’s, prachtig bloeiend, en niet één boom was jonger dan zo’n 200 jaar, de meesten 300+. Buiten in de tuin stonden veel naaldbomen, nog meer azalea’s en acers. De acers meestal relatief jong en voor de verkoop, maar de naaldbomen waren echt heel oud, de meesten 400 jaar of ouder. De meeste naaldbomen in de tuin staan in relatief diepe maar niet erg wijde potten, en elke boom was weer 22

een plaatje op zich, sommige net opnieuw gestijld. En natuurlijk als je in Japan bent en je krijgt een rondleiding, dan eindigt die met een rondje groene thee, en wat kletsen. Dat kletsen kwam tot een hele leuke verrassing toen ik vertelde dat ik uit Nederland kwam. Hij had namelijk een Japanse vriend die in Nederland workshops gaf en daar liet hij een filmpje van zien. En wat schetste mijn verbazing: daar kwamen Masashi Hirao en Teunis Jan tevoorschijn, dat gaf nog meer stof om verder te kletsen. Ik kreeg ook nog een stapel mooie folders mee. Wat ik ook mee kreeg was het prijsniveau, nou ik denk niet dat je een bonsai bij Kobayashi kan kopen voor minder dan 1.000 euro, meer in de richting van 10.000 tot in de 100.000 euro, en vele bomen zijn niet eens te koop. Ik begreep ook nog dat zeker 30% van de bomen niet eens eigendom zijn van Kobayashi, maar dat ze alleen maar worden verzorgd, wat één van de grootste inkomsten is van de tuin.

‘Afvalhoekje”

Na de rondleiding en de thee mocht ik zelf rondkijken en dan kun je ook andere bijzonderheden ontdekken, nl.: - Ook bij een Japanse meester gaan mooie bonsai dood, want in een hoek van de tuin lagen zeker 20 oude stronken, en daarmee bedoel ik oorspronkelijk echte oude bomen, oh zo jammer maar helaas. - Ook ontmoette ik een jonge man uit Indonesië die aan het studeren was in Tokyo, Japanse taal en geschiedenis, en die thuis ook al bonsai heeft. We hebben veel met elkaar besproken, dat was heel leuk en hij vertelde dat hij zich had ingeschreven om cursus te volgen bij Kobayashi. Voor 20.000 yen (ongeveer 170 euro) kreeg hij dan 10 lessen van een halve dag. Na alles bij elkaar zo’n twee uur in de hitte te hebben rondgelopen en genoten van al het moois was het tijd om terug te gaan naar Tokyo voor mijn volgende stop in het Japanse park Shinjuku Gyoen, daar was het ook genieten van de Japanse tuinkunst. Prachtige tuinbonsai die net zo netjes bijgehouden worden als gewone bonsai. Ook zie je dennen die bijgehouden worden als parasols, waar op zo’n hete zonnige dag mensen onder zitten te picknicken met hele families. De koivijver, met verschillende eilandjes en typische Japanse bruggetjes, ontbrak natuurlijk ook niet. Daar zwommen niet alleen koi maar ook grijze karpers rond, sommige koi waren wel meer dan een meter lang. Japanners houden er ook erg van om op zo’n mooi bruggetje te poseren voor een mooi kiekje, en jonge dames vinden het nog leuker om dat in typische Geisha kleding te doen. Al met al allemaal erg gezellig, relaxt en mooi, waarbij ook een origineel theehuis en een oude (nagebouwde) tempel niet ontbrak. Ik hoop dat jullie van de mooie foto’s genieten.

23

Veel leden van Zuid-Holland hebben een

Hoe gaat dat uitgraven in zijn werk?

bonsai staan die afkomstig is uit de kraam-

“Voor het uitgraven heb je een scherpe spa nodig, met een ijzeren steel: die kan je als hefboom gebruiken. Verder een scherpe zaag om de hoofd of penwortels door te zagen als die er zijn. Vaak kan je die ook wel doorsteken. Ik heb ook altijd een grote snoeischaar bij me waarmee ik flink wat wortels kan doorknippen. Haarwortels moet je natuurlijk zoveel mogelijk zien te sparen. Om de kluit bij elkaar te houden en uitdrogen te voorkomen gebruik ik oude lakens en slopen. Ik probeer altijd zoveel mogelijk te werken met wat voorhanden is. Vaak is het wel oppassen geblazen. Zo stond ik laatst langs een steile slootkant te werken en kukelde er bijna in.”

kamer op de volkstuin van Nico. De ‘Nicotekst & foto’s | Silvia van Wagtendonk

Yamadori Hollandia Verkade Nico Verkade, specialist pre-bonsaïst Nico, Wat drijft jou toch steeds om die bomen uit de grond te halen? “Het is voor mij een sport om in de gaten te houden waar bomen geruimd worden en te kijken of er geschikt materiaal bij zit. Dat kan ik op de volkstuin opkweken en verkopen. Zo kan ik ook weer materiaal voor mijn eigen bomen kopen. Een klein aantal staat in mijn eigen achtertuin. Ik geniet als ik wop een clubmiddag of cursus kom en mensen zie werken

bomen’ zijn inmiddels geliefd en gaan het hele land door. Laatst ging er zelfs een naar Noorwegen. Overigens, ook de daglelies en de ophiopogum (‘het zwarte gras’) voor de workshop accentplantjes kwamen dit jaar bij Nico vandaan. aan een ‘Nico-boom’. Moet je die gezichten zien als ik dan zeg ‘Ahhh, die had ik nooit moeten verkopen!’ (grote grijns). De meeste mensen kennen me nu wel. Na een lange tijd herken ik een boom soms echt niet meer en ben ik verrast als ik hoor dat die dan bij mij vandaan komt. Ik moet het rustiger aan doen, heb al flink geminderd, maar heb nog zeker 80 pre-bonsai staan, groot en klein. Meest loofbomen. Ook jeneverbessen uit plantsoenen en tuinen. Het is zo mooi om te zien wat kan en wat mensen er mee doen. Ik ben natuurlijk apetrots als een boom van mij voor een demonstratie wordt gebruikt. Het is bij mij eigenlijk zo rond 1988 begonnen, toen ik in Gouda bij Daan Goedkoop kwam. Rond die tijd was er een groepje in een school in Alphen aan den Rijn. Wat later bij Gerrit Scholten in Boskoop. We werkten in een kas op de kwekerij, een hele leuke tijd.”

Hoe kom je aan al die yamadori? “Vaak vindt ik ze als ik langsfiets, op weg naar m’n volkstuin, naar atletiek of een winkel. Zoveel mensen die de tuin veranderen. Toen ik nog werkte als postbode hoorde en zag ik natuurlijk helemaal veel. Maar ik blijf kijken. Als ik iets hoor of zie, vraag ik bijna altijd wat ze er mee gaan doen en biedt aan om ze weg te halen. Tot voor kort keek ik ook de plaatselijke krantjes altijd na op berichten over sloop of herinrichting van tuinen, parken en plantsoenen. Helaas moet je daarvoor nu op de website van de gemeente kijken, dat komt er bij mij niet echt van. Soms speelt het toeval een grote rol. Hoor je dat ze ergens gaan rooien en moet je er als de kippen bij zijn. Jaren geleden vond ik een hele serie esdoorns bij een kweker als afval langs de weg. Het bleek om afgekeurde onderstammen te gaan. Ik mocht ze zo meenemen. Mooi materiaal, waar veel mensen zoals jij nog lol van hebben.” 24

Tips voor het ontwikkelen van gezonde pre-bonsai • • • • • • • • •

Geef je ogen de kost. Zie je iemand zijn tuin renoveren, stap er dan op af. In een woonwijk zijn ze nu de straat aan het ophogen en gaan alle tuinen op de schop. Ik fiets er elke dag even voor om. Kijk of er ergens een container staat. Soms ben je dan nog op tijd en kan je het aanbieden het voor hen weg te halen. Als het materiaal net in de container zit is het soms nog te redden. Volg de berichten over sloop of herinrichting op de website van de gemeente. Fiets er langs om te kijken of er iets interessants staat. Als dat zo is ga ik bellen of vragen wie de leiding heeft. Zo heb ik bij de herinrichting van het plantsoen bij het station en bij de begraafplaats veel weg mogen halen. Bouw goed contact op met eigenaars, toezichthouders of beheerders. Maak een kort praatje, informeer, vertel over je hobby als ze daar oren naar hebben. Leg uit wat je wilt en vraag of je het terrein op mag. Zorg dat je niet in de weg loopt. Geef na afloop een blijk van waardering. Bij mij is dat uiteraard een reep van Verkade en/of een Cash&Carry bonsai. Voordat je de boom in de volle grond zet het loof flink snoeien. Hij kan dan niet te veel vocht verdampen. Zorg dat wortelkluit en kroon in evenwicht zijn. In het begin extra nat houden. Zware takken alvast naar beneden buigen. Ik gebruik daarvoor bijvoorbeeld een tyrib of een stuk stroomdraad. Zet je boom na het uitgraven en snoeien in volle, losse grond met flink wat zand. Zorg dat de penwortels eraf zijn. Doe dat zo veel mogelijk al bij het uitgraven als je ziet dat er voldoende fijne wortels zijn. De boom kan dan goed herstellen en ontwikkelt mooie haarwortels. Ook kwarrende bonsai kunnen zo goed laten herstellen. Als je geen volle grond hebt kan je natuurlijk ook ruim oppotten in een grote plastic pot of een kistje. Blijf de boom in de volle grond minstens één keer per jaar rondsteken, zodat de kluit compact blijft en dat je hem zo min mogelijk beschadigt als je hem in de pot gaat zetten. Wil iemand de wortels zien dan kan ik hem altijd zo uit de grond tillen. Sommigen mensen doen ook een plan of steen onder de kluit om te voorkomen dat ie te diep wortelt. Het jaar na de eerste overplanting worden boven- en onderzijde nog eens flink teruggesnoeid. Verkeerd geplaatste wortels kan je dan ook meteen corrigeren met een stuk draad en een tentharing bijvoorbeeld. Gebruik zonodig een stukje fietsband om de wortel te beschermen. Uitgraafwerk bij voorkeur in voor- of najaar. Gebruik schaduw(doek) bij veel zon en bolletjesplastic, mocht het toch nog gaat vriezen. Wie wil mag op de volkstuin komen kijken. Heb je belangstelling hang dan een label aan je uitgezochte boom.

25

Bonsaivereniging Zuid-Holland www.bonsaiverenigingzuid-holland.nl Boven: Onze drie deelnemers, Florrie Huyer, Ramon Smit en Peter van Alphen Hiernaast: Dan en Arno druk bezig

NBS

28 november

Winnaar van de NTC is Dan Snipes van Koya geworden. Dan zal door de NBV in 2016 uitgezonden worden naar de EBA in Hongarije. Arno Schoen van Zuid-Holland heeft een verdienstelijke boom gemaakt in windgestriemde stijl. De juiste plaats waarop hij eindigde is niet bekend.

De tentoonstelling: Winnaar en dus 1e plaats van de loofbomen een Carpinus van Frans Doorland. Hierboven: boompjes van Dan Snipes en van Arno Schoen 1. 1e plaats Frans Doorland, 2. Shohinopstelling Bob, 3.Publieksprijs, 4. opstelling Bruno en Rijn

Op de bijeenkomsten wordt ervaring en kennis uitgewisseld. Werkvormen zoals workshop, demonstratie, boombespreking, excursie, veiling en een jaarlijkse interne tentoonstelling met een award wisselen elkaar af. Er is gelegenheid aan eigen bomen te werken, advies te vragen, boeken in te kijken en er is een winkel om de benodigdheden voor de hobby aan te schaffen. Elke maand wordt er een loterij gehouden.

Contributie 2016: € 47,50 per kalenderjaar, rekeningnummer NL22INGB0004285569, t.n.v. AFD ZH VAN DE NEDERL BONSAI VERENIGING te Alphen aan den Rijn. Nieuwe leden betalen tevens € 10,- inschrijfgeld. Na betaling ontvangt men een pasje van het jaar dat betaald is. Wie na 1 juli lid wordt, betaald € 25,- contributie voor 2016. Voor vragen over het lidmaatschap kunt u contact opnemen met Harold Boekholt, M 06 23978253.

Chiisana 2016:

Winnaar(s) van de naaldbomen was een gezamelijke opstelling van Bruno Wijman met een Larix en Rijn Bécude met een Lonicera. Winnaar van de shohin opstelling was Bob van Ruitenbeek.

Bestuur:

Peter van Alphen kreeg de 3e nominatie voor zijn shohin opstelling. 2.

Eénmaal per maand op zaterdag, behalve in de vakantiemaanden juli en augustus. Minimaal 10x per jaar, afwisselend bij: • Harmoniegebouw Concordia, P.A. van Neslaan 4, T 0172 212146 in Boskoop • Deshima Bonsai Studio van Teunis Jan Klein, Ir. Lelystraat 44, 2912 CH Nieuwerkerk aan den IJssel Tijd op beide locaties 12:45 - 17:00 uur.

is het ledenmagazine van Bonsaivereniging Zuid-Holland en betekent ‘kleintje’. Dit magazine wordt samengesteld door en voor leden en verschijnt één keer per jaar. Ontwerp/opmaak en redactie: Manon Jamin, e-mail: [email protected] Kopij, tekst en/of foto’s zijn van harte welkom, want dit magazine is van leden voor leden. De mening van de inzenders van artikelen kan verschillen met de opvattingen van de redactie.

Winnaar van de publieksprijs was Ed van der Reek met een Chamaecyparis obtusa.

1.

Bijeenkomsten in 2016:

• Hans van Beek, voorzitter • Harold Boekholt, penningmeester • Peter van Alphen, secretaris interne zaken • Manon Jamin, secretaris externe zaken • Alex Straver, lid

T M M T T

078 6212936 06 23978253 06 16022011 06 24106672 06 42090764

[email protected] [email protected] [email protected] [email protected] [email protected]

Vaste ondersteuners: Winkel en loterij Yvonne van Beek Bibliotheek Silvia van Wagtendonk en Yvonne van Beek Webmaster Frank Snijdewint Grafisch ontwerp Manon Jamin De vereniging is aangesloten bij de Nederlandse Bonsai Vereniging, de NBV.

3. 26

4. 27

U bent van harte welkom voor: Cursus op alle niveaus Workshops Bonsai Benodigdheden Bijeenkomsten Zaalhuur voor uw feest Er staan bij Deshima meer dan: - 900 bomen en bonsai, - meer dan 1200 schalen, - 5 verschillende lijnen gereedschap en - alles wat nodig is om van uw hobby te genieten.. Geopend op afspraak en tijdens activiteiten (zie de agenda op de site)

Nu ook het gehele assortiment uit de winkel online, samen met een selectie bonsai:

www.bonsaishop.nl Deshima Bonsai Studio | Teunis Jan Klein | Ir. Lelystraat 42 | 2912CH Nieuwerkerk aan den IJssel www.deshimabonsai.nl | [email protected] | 0180-633319

© 2015, concept en ontwerp | Manon Jamin