Casemanagement dementie Effecten, faciliterende en belemmerende factoren
Case management of deMentia for Patients and caregiverS an Evaluation
VU medisch centrum
Take home message
• Case management is zinvol en kostenbesparend ….. ….mits goed opgezet…
Een typisch traject Dementie stadium Mild
30
MMSE
25
Matig
Ernstig
Detectie
Generiek?
20
specialistisch?
15
Case management
10 Opname
5 0 1
2
3
4
5 jaar
6
7
8
9
Knelpunten zorg thuiswonende cliënten met dementie Gezondheidsraad 2002:
•
Gebrek aan integratie en samenhang zorgvoorzieningen
•
Crisisopvang slecht geregeld
•
Scholing professionals vertoont grote variatie
•
Ad hoc zorg: afbakening taken en bevoegdheden niet helder
•
Geen samenhangend circuit op het gebied van diagnostiek, behandeling en zorg voor dementie
•
Overbelaste Mantelzorgers
•
VWS opdracht Bussemakers : in 2011 moet in heel Nederland toegang tot casemanagement zijn
•
Sterke rol Alzheimer Nederland Inleiding | Methoden | Resultaten | Discussie | Vragen
Dekking casemanagement dementia Alzheimer NL 2015
Een casemanager dementie: • …is een onafhankelijke en vaste begeleider die mensen met dementie en hun naasten met raad en daad ter zijde staat rondom de diagnose tot opname of overlijden. – – – – – – –
Herkenbaar aanspreekpunt Anamnese, intake en indicatie zorgdiagnostiek, opstellen en monitoren zorgplan Bieden van steun en begeleiding aan cliënt en mantel Effectieve zorgcoördinatie Consultatie Verwijzing, samenwerking en toeleiding gespecialiseerde hulpverlening Alzheimer NL
Wat weten we ? • Welke patienten & mantelzorgers hebben hier baat bij? • Review 2010 : Inconsistente effecten (Pimouguet et al.) • Vroeg inzetten casemanagement bij verdachte personen? – geen effecten binnen 12 maanden (Jansen 2011).
• Bespaart het geld? – mogelijk heel veel (Vrijssen, VGZ 2011)
• Review 2014: Positief effect mits …. (Khanassov et al.)
…Werkzaam mits.. •
•
Hoog intensief case management om positieve uitkomsten voor patienten en mantel te bereiken: –
Beperkte caseloads (~50 patienten per full-time case manager)
–
Regelmatig contact met patients en mantelzorgers (min 50% directe communicatie)
–
Educatie over aandoening
–
Proactief en follow-up.
Effectieve communicatie tussen betrokken professionals o.a. –
Transparant verwijssysteem
–
Regelmatig overleg
–
Volg systeem Khanassov et al. review in Ann Fam Med 2014
CM strategieën op maat: clients’ behoeften & mogelijkheden Weinig behoeften
Zelfmanagement Organisationeel eenvoudig
+ ondersteuning
Client & mantel
+ coordinatie
Organisationeel Complex
+ case management
Veel behoeften
Chronisch zorg model toegepast op dementie Wagner & Bodenheimer
Maatschappij beleid & middelen
geactiveerde & geinformeerde patient & familie
Zorgorganisatie Tijdige diagnostiek Coordinerende zorgverlener Beslisonder- Monitoring & Multidisciplinair Faciliteer zelfmanagement zorgplanning overleg steuning
Productive interactions
Betere Uitkomsten
Proactief team
Kenmerken 2 CM modellen Geintegreerd Model
Netwerk Model
•
Eén case management organisatie ….
•
Meerdere organisaties met case managers
•
Diagnostiek ‘intern’ door expert team
•
Diagnostiek ‘extern’ specialist /huisarts
•
CM als functie
•
CM ook als rol (naast andere rollen)
•
CM levert advies en zorg direct aan client & coordineert diensten
•
CM coordineert tussen client & ondersteunende diensten
•
Uniforme(re) praktijk voering
•
Verschillen in taakuitvoering, professies & aanstellingen
•
Intern multidisciplinair team
•
Extern multidisciplinair team
(MacNeill-Vroomen et al., 2012).
Geintegreerd model Netwerk model Geen keten
Caseload per 1 fte Geïntegreerd
netwerk model
100 90 80 70 60 50
caseload/fte
40 30 20 10 0 geriant
almere
draagnet
flevoland 2
adam 1
flevoland 1
adam 2
Caseloads & werkdruk Geïntegreerd
netwerk model
100 90 80 70 60 caseload/fte
50
hoge werkdruk 40 30 20 10 0 geriant
almere
draagnet flevoland 2
adam 1
flevoland 1
adam 2
Caseload, tevredenheid met werk & werkdruk Geïntegreerd
netwerk model
100 90 80 70 60 caseload/fte 50
hoge werkdruk tevreden
40 30 20 10 0 geriant
almere
draagnet flevoland 2
adam 1
flevoland 1
adam 2
Dekkingsgraad: % personen met dementie in regio in casemanagement Geïntegreerd
netwerk model
45 40 35 30 25 20 15 10 5 0 Draagnet
Geriant
Almere
Flevoland1
Flevoland2
Amsterdam1 Amsterdam2
COMPAS: Design evaluatie effecten & kosten Geen keten N=73
Netwerk model N=234
Geintegreerd model N=214
1 A’dam Oud West
4 A’dam NW & ZO
7 Noord Holland N
2 A’dam Zuid
5 Flevoland
8 Haarlem
3 Haarlemmermeer
6 Amstelveen
9 Almere
Uitkomsten over 24 maanden: Klinisch Primair: - gedragsproblemen patiënt - psychische gezondheid mantelzorgers Secundair:
- tijd tot langdurige opname patiënt - onvervulde zorgbehoeftes - kwaliteit van leven patient & mantelz. - kwaliteit van zorg - crisisopnames
Economisch
- formele & informele kosten
MacNeil-Vroomen et al 2012 & van Hout et al TGG 2014
Beloop aantal ADL beperkingen patiënt IADL & ADL Katz
10 9 8 7 6 geen CM 5
integrated netwerk
4 3 2 1 0 0
6
12
18
maanden
24
Beloop frequentie X ernst probleemgedrag patiënt
Geintegreerd Netwerk model
Aantal zorgbehoeftes (CANE) *P<.05
Zorgbehoeftes CANE
10 9 8 7 6
Geen toegang tot CM usual
5
integrated netwerk
4 3 2 1 0 0
6
12
18
maanden
24
Quality of Life mantel
Kwaliteit van leven mantelzorgers (EQ5D utiility)
0,855 0,85
*P<.05
0,845 0,84 0,835
geen CM\ 0,83
integrated netwerk
0,825 0,82 0,815 0,81 0,805 0
6
12
18
24
maanden
Beloop psychische stress mantel
*P<.05
Geintegreerd Netwerk model
Implementatie bevorderende & belemmerende factoren: geïntegreerd versus netwerk model
Proces evaluatie: Faciliterende & beperkende factoren casemanagement modellen
MACRO: Financiële & wettelijke voorwaarden MESO tussen organisaties MICRO tussen patient ⇔ casemanager
Adoptie
–
implementatie
-
Hoe? Stakeholders interviews : -patiënt vertegenwoordiger -lokale autoriteiten -casemanagers -zorgbestuurders -verzekeraars
continuering tijd Van Mierlo , van Hout et al.BMC Ggeriatrics 2014
Introductie | Methoden | Resultaten | Discussie | Vragen
Adoptie fase: Voor de start:
Geintegreerd
Network
Bevorderende factor initiator van implementatie
x
Een onafhankelijke case management organisatie
x
Multidisciplinar expert team binnen organisatie
x
Belemmerende factor Onduidelijkheid over rol projectleider
x
Verschillende typen en werkwijzen case managers
x
Partners zien geen meerwaarde in case management
x
Expert team van verschillende organisaties
x
Competitie tussen case management aanbieders
x
Beperkt mandaat van vertegenwoordigers in keten
x
Introductie | Methoden | Resultaten | Discussie | Vragen
Continuerings fase Tussen organisaties / Wettelijk en financieel regeling
Geintegreerd
Network
Bevorderende factor Transparantie naar dementie netwerk partners
x
Focus houden op individuele behoeften van clienten
x
Belemmerende factor project leider en meldpunt coordinatie stopt als project financiering stopt Verzekering financiert niet altijd diagnostiek en behandeling
x x
Introductie | Methoden | Resultaten | Discussie | Vragen
Samenvattend implementatie Netwerk model : • 10 bevorderende en 31 belemmerende factoren. Geintegreerd model : • 19 bevorderende en 12 belemmerende factoren.
? Netwerk model : •Belemmeringen tussen organisaties:
Competitie Moeizame communicatie expert team Lage overeenstemming over kwaliteitseisen Lage controle op samenwerking verschillende organisaties
Van Mierlo , van Hout et al.BMC Ggeriatrics 2014 Introductie | Methoden | Resultaten | Discussie | Vragen
Kosten van zorg COMPAS analyse nog niet klaar …. Eerdere analyse VGZ: -Gemiddelde kosten voor een traject van diagnose tot sterven zijn ca. 100.000,-In regio’s met hoge CM dekking besparing ca. 48.000 euro per traject!! Vrijssen 2012 Verscchuiving belangrijke kosten categorieën in patiënt traject • langdurige opname (ca -200 dagen x~350,-)
Euro
Bron
-70.000 AWBZ / WLZ
• • •
diagnostische & ziekenhuiskosten (-40%) casemanager (ca +1000,- per pt per jaar x 2 jr) dagopvang (ca +100 dagen x ~100,-)
-2.000 Ziekte kost. verz. +2.000 ?? +10.000 WMO
• •
thuiszorg (ca +100 dagen x 1 uur x 50,-) informele zorg (ca +200 dagen x 10 uur x 10,-)
+ 5.000 Ziekt kost. Verz. + 20.000 Prive
Conclusies • Beide modellen van casemanagement hebben positief effect op psychische gezondheid vd mantelzorgers. • Geintegreerd model effectiever op QoL mantel & vermindering zorgbehoeften. • Geintegreerd model lijkt eenvoudiger te implementeren en te continueren dan het netwerk model. • Dekkingsgraad geintegreerd model groter dan netwerk model. • Casemagement (indien goed opgezet) is ws. (zeer) kosten besparend m.n. door uitstel opname.
Introductie | Methoden | Resultaten | Conclusie | Vragen
Dank voor uw aandacht Het COMPAS team: • Hein van Hout senior VUmc (penvoerder) • Janet MacNeil junior AMC • Franka Meiland senior ouderengeneekunde VUmc • Lisa van Mierlo junior Vumc & GGZingeest • Eric Moll van Charante senior AMC • Sophia de Rooij senior AMC • Ans Stuyver-van Driel veldwerkcoodinator AMC&VUmc Extended: • Rose Marie Droes GGZ inGeest • Judith Bosmans VU • Rinse Merkus, Alzheimer Nederland, afdeling Amsterdam • …..
VU medisch centrum
