Cardiologie. PCI-behandeling

Cardiologie

PCI-behandeling

www.catharinaziekenhuis.nl

Inhoud Dag van de opname . .......................................................................... Dag van de behandeling ..................................................................... De behandeling .................................................................................. Risico’s en complicaties ...................................................................... De dag van of na de behandeling ....................................................... Ontslag ............................................................................................... Leefregels ........................................................................................... Opnieuw klachten .............................................................................. Algemene richtlijnen .......................................................................... Vragen? ............................................................................................... Contactgegevens ................................................................................ Belangrijke adressen ...........................................................................    



Patiëntenvoorlichting: [email protected] CAR018 / PCI-behandeling / 16 -08-2013

2

3 4 5 8 9 9 9 12 12 13 13 13

PCI-behandeling Binnenkort wordt u opgenomen op de verpleegafdeling Cardiologie (7-west) voor een PCI-behandeling van de kransslagaders. PCI staat voor Percutane Coronaire Interventie, beter bekend als ballondilatatie of dotteren. In deze folder vindt u informatie over uw opname op de afdeling en richtlijnen voor thuis.

Dag van de opname

Tussen 08.00 uur en 15.00 uur wordt u verwacht op de verpleegafdeling. De secretaresse geeft u telefonisch het tijdstip door waarop u op de afdeling moet zijn. Als u ’s middags op de afdeling wordt verwacht, bent u de volgende morgen aan de beurt voor de PCI-behandeling. Moet u tussen 08.00 uur en 12.00 uur op de afdeling zijn, dan wordt u diezelfde dag nog geholpen. (Houdt u er echter rekening mee dat er altijd wijzigingen kunnen optreden in het tijdstip van de behandeling in verband met eventuele spoedbehandelingen.) Houdt u er ook rekening mee dat u een tijdje moet wachten voordat de behandeling plaatsvindt. Neem eventueel een boek, puzzel of spel mee als afleiding. Op de afdeling worden u en uw partner/familielid ontvangen door een verpleegkundige. Er vindt een opnamegesprek plaats, waarin u uitleg krijgt over wat er gaat gebeuren en eventuele vragen aan bod komen. Ook vinden deze dag de voorbereidende onderzoeken voor de PCIbehandeling plaats. U moet bloed laten prikken. De verpleegkundige maakt een ECG (hartfilmpje) en controleert uw bloeddruk, polsslag en temperatuur. Ook wordt u alvast lichamelijk onderzocht door de zaalarts of de nurse practitioner¹. 1 Een nurse practitioner is een verpleegkundige met een academische opleiding, die zich richt op de totale zorgverlening (medisch en verpleegkundig) van een bepaalde patiëntencategorie. Een voorbeeld hiervan kan zijn de patiënten die een dotterprocedure moeten ondergaan.

3

Gebruikt u medicijnen, neem deze dan op de dag van opname in de originele verpakking mee. Eventueel wordt uw medicatie in verband met de behandeling aangepast.

Dag van de behandeling

Als u ’s ochtends als eerste aan de beurt bent, om ongeveer 08.00 uur, moet u nuchter zijn vanaf middernacht tot na de behandeling. Als u later aan de beurt bent, mag u ´s ochtends nog een licht ontbijt nuttigen. Een licht ontbijt bestaat uit twee beschuiten met een kopje thee. Bij een behandeling in de middag is het mogelijk om rond 10.00 uur nog een kopje thee te nuttigen. Hierna moet u nuchter blijven tot na de behandeling. U mag in de periode die u nuchter moet blijven wél uw medicijnen met wat water innemen. Heeft u suikerziekte en gebruikt u hiervoor medicijnen, geef dit dan door aan uw cardioloog en de verpleegkundige bij de opname. U mag uw tabletten voor de suikerziekte pas ná de behandeling innemen, zodra u weer mag eten. Als u insuline spuit, mag u voor de behandeling maar de halve dosis spuiten van de normale ochtenddosering. Afhankelijk van uw bloedsuikers mag u de andere helft van de insuline na de behandeling spuiten, zodra u weer mag eten. De verpleegkundige op de afdeling geeft u hier op de afdeling verdere instructies over. De ochtendbehandeling vindt plaats tussen 08.00 uur en 12.00 uur en de middagbehandeling tussen 13.00 uur en 16.30 uur. Na de behandeling kunt u uw familie bellen met de telefoon op de patiëntenkamer. De mogelijkheid om te bellen bestaat van 's ochtends 07.00 uur tot 's avonds 22.00 uur. Aan bellen binnen Nederland zijn geen kosten verbonden. Uw familie is welkom tijdens de bezoektijden. Meer informatie over de bezoektijden vindt u in de folder 'Bezoekersinformatie'. In het Catharina Ziekenhuis wordt mobiel bellen beperkt toegestaan op die plekken waar het geen gevaar oplevert voor medische apparatuur. Er zijn plaatsen in ons ziekenhuis waar het risico bestaat dat bellen de 4

apparatuur stoort. Daar is het gebruik van mobiele telefoons streng verboden. Deze zones zijn gemarkeerd met de volgende bordjes:                   

Hier geldt een belverbod voor álle mobiele telefoons. Schakel uw telefoon geheel uit, want ook de ‘stille stand’ en trilfuncties zenden signalen uit die apparatuur kunnen verstoren.                

De behandeling

De PCI-behandeling lijkt veel op de hartkatheterisatie. U neemt plaats op de behandeltafel op de Hart Catheterisatie Kamer (HCK). Tijdens de gehele behandeling moet u plat blijven liggen. Via de lies of via de pols wordt er een ballonkatheter naar het hart gebracht, naar de vernauwing in de kransslagader. Als de ballon zich op de plaats van de vernauwing bevindt, wordt hij een aantal seconden opgeblazen. Door het opblazen wordt de vernauwing weggedrukt. De slagader wordt op die plaats dus wijder gemaakt. Tijdens het opblazen van de ballon kunt u dezelfde klachten krijgen als de klachten waarmee u bent opgenomen. De klachten kunnen langer aanhouden. Indien u deze klachten krijgt, meld dit dan bij de verpleegkundige of cardioloog. Zij kunnen, indien nodig, pijnstilling toedienen en u extra observeren. Soms gebruikt de cardioloog in plaats van een ballon een andere techniek of een andere methode. Mocht dit bij u het geval zijn, dan lichten wij u tijdens het opnamegesprek hierover in.

5



Ballondilatatie

In veel gevallen plaatst de cardioloog een stent (zie afbeelding op pagina 7). Dit is een metalen cilindertje van gaas. Bij het aanbrengen is de stent aan het einde van de ballonkatheter bevestigd. Het ballonnetje wordt opgeblazen, de stent ontvouwt zich en drukt zich vast tegen de binnenwand van de kransslagader. In meer dan 90% van de gevallen wordt er een stent geplaatst. De stent blijft na het verwijderen van de katheter zitten. De cardioloog spuit contrastvloeistof in de katheter om te zien hoe het resultaat is. U kunt een warm gevoel krijgen door de contrastvloeistof.

6

Stent

Vóór de PCI-behandeling krijgt u vier of acht tabletjes Plavix, als u dit medicijn nog niet gebruikt. Dit is een bloedverdunner die ervoor zorgt dat er geen bloedstolsels aan de stent vast gaan zitten. Er komt als het ware een beschermlaagje over de stent heen. Dit is nodig omdat een stent een lichaamsvreemd voorwerp is. In principe moet u, als u een stent heeft gekregen, na de behandeling iedere dag één tablet Plavix slikken. Hoe lang u dit tablet moet blijven slikken, is afhankelijk van de behandeling. De tijdsduur van de dotterbehandeling is wisselend, maar houdt u rekening met ongeveer een uur tot anderhalf uur. Na terugkomst op de afdeling wordt er een ECG gemaakt, wordt uw hartritme bewaakt en worden uw bloeddruk en hartslag regelmatig gemeten. Ook wordt de wond in de lies gecontroleerd. Mocht u na de behandeling wederom pijnklachten krijgen of houden, meld dit dan bij de verpleegkundige. Na de behandeling gaat u terug naar de verpleegafdeling. Afhankelijk van de dikte van uw bloed, kunt u in vier verschillende condities terugkomen op de afdeling. In alle vier de gevallen heeft u bedrust, waarbij u op uw rug plat in bed moet blijven liggen. Ook moet u het hoofd op het kussen laten liggen. 1. De eerste mogelijkheid is dat u een drukverband krijgt. Afhankelijk van de dikte van de lieskatheter (sheath), moet u dit drukverband vier tot acht uur dragen. 2. De tweede mogelijkheid is dat u terugkomt op de afdeling met de lieskatheter nog in de lies. Tijdens de procedure is het bloed verdund. Het bloed is nog te dun om de lieskatheter te verwijderen. Als het bloed dik genoeg is, verwijdert de arts of een bevoegd verpleegkundige de lieskatheter. Na verwijdering van de katheter wordt de lies een half uur afgedrukt. Daarna krijgt u een drukverband om de lies zoals beschreven bij mogelijkheid 1.

7

3. Ook is het mogelijk dat u wordt nabehandeld met medicijnen. Deze medicijnen worden toegediend via de lieskatheter die nog in uw lies zit. De arts bepaalt óf en hoe lang u deze medicijnen moet krijgen, meestal is dit 12 of 24 uur. Als het toedienen van medicijnen niet meer nodig is en het bloed dik genoeg is, wordt de lieskatheter verwijderd. Vervolgens wordt u behandeld volgens de stappen die zijn beschreven bij mogelijkheid 1 en 2. 4. Tot slot kan uw lies op de hartkatheterisatiekamer gesloten worden na verwijdering van de sheath. Het bloedvat wordt dan inwendig gesloten met een collageen sponsje, het bloedvat wordt dan als het ware met een parapluutje gesloten. Tijdens de behandeling kijkt de cardioloog of deze methode in uw geval kan worden gebruikt. Deze methode heeft als voordeel dat u snel weer uw bed uit kunt, net als wanneer u via de pols bent geholpen.

Risico’s en complicaties

Iedere behandeling betekent een zeker risico, zo ook een dotterbehandeling. Het kan gebeuren dat er tijdens of net na de behandeling met spoed opnieuw moet worden gedotterd, eventueel op een andere plaats in de kransslagader. Als een dotterbehandeling niet mogelijk is of niet de oplossing geeft, is meestal toch een operatie nodig. Een spoedoperatie is ook nodig als er ernstige acute complicaties optreden tijdens het dotteren. De kans bestaat dus dat u voor een periode op een hartbewakingsafdeling of een intensive care afdeling komt te liggen. Er bestaat een zeer kleine kans dat u aan een dotterbehandeling overlijdt. De kans dat een stukje ‘plaque’ 2 tijdens de behandeling in de bloedbaan terechtkomt en een herseninfarct veroorzaakt is net zo klein. De kans op zulke ernstige complicaties is erg klein, maar mag niet onvermeld blijven. 2 'Plaque' is een brijachtige massa van bloedstolseltjes, cholesterol en kalk.

8

De dag van of na de behandeling

Het drukverband wordt in de loop van de dag verwijderd. Dit is afhankelijk van het tijdstip van verwijdering van de lieskatheter. Het is de bedoeling dat u nu gedurende minimaal een uur over de afdeling gaat lopen. Enkele uren na de behandeling wordt nog een keer bloed geprikt en een ECG gemaakt. Hierna controleert de zaalarts of nurse practitioner uw lieswond. Als de resultaten in orde zijn, mag u naar huis. Als u ‘s ochtends bent geholpen mag u in principe ’s avonds naar huis. Indien u in de middag bent geholpen, mag u de volgende ochtend naar huis. Bij een spoedbehandeling of behandeling na een infarct gelden andere ontslagnormen. Als dit voor u geldt, informeert de verpleegkundige of de arts u hierover.

Ontslag

Bij het ontslag krijgt u de volgende papieren mee: • Een recept voor de medicijnen waarmee u bij uw eigen apotheek of dienstdoende apotheek al uw medicatie krijgt. • Een brief voor de huisarts, die u daar moet afgeven. • Een afspraak bij de cardioloog van het Catharina Ziekenhuis, als u hier patiënt bent. Bent u onder behandeling bij een cardioloog in een ander ziekenhuis, dan moet u zelf een afspraak regelen. Uw cardioloog krijgt van ons een brief over het verloop van de behandeling. • Een medicijnoverzicht voor uzelf.

Leefregels

Wondverzorging

Tijdens de PCI-behandeling is een slagader aangeprikt waardoor er een wondje is ontstaan. Er is een buisje uit de lies verwijderd en de insteekopening is afgedrukt of met een plug (Angio-Seal) afgesloten. De verpleegkundige in het ziekenhuis heeft een pleister op de wond gedaan. Deze mag u er de volgende dag zelf afhalen. Als het wondje nog niet droog is, kunt u er zelf thuis een nieuwe pleister opdoen. Is 9

een pleister vochtig? Vervang deze dan door een nieuwe, droge pleister. Door een vochtige pleister kan infectie van het wondje optreden. Het kan zijn dat er een bloeduitstorting op de aanprikplaats ontstaat. De bloeduitstorting kan ook naar beneden uitzakken. Deze verkleurt langzaam en verdwijnt vanzelf na ongeveer zes weken. Als de bloeduitstorting geen pijn veroorzaakt en beperkt blijft, hoeft u zich daar geen zorgen over te maken. Autorijden/fietsen

De eerste 48 uur (2 dagen) mag u niet zelf autorijden of fietsen. Dit verhoogt namelijk de druk op de lies, die de kans op een nabloeding vergroot. Als u een aanrijding krijgt binnen twee dagen na de behandeling, dan loopt u het risico dat de verzekeringsmaatschappij u aansprakelijk stelt. Dit omdat u tegen het advies van de arts in, toch aan het verkeer hebt deelgenomen. Lichamelijke activiteit

Wij raden u aan om het de eerste 48 uur (2 dagen) na de PCIbehandeling rustig aan te doen. U mag niet zwaar tillen (> 5 kg) en ook geen zwaar lichamelijke arbeid doen. Ook is het verstandig het rustig aan te doen met traplopen, dit geeft meer druk op de slagader. Voor een goede genezing van het wondje is het belangrijk dat u niet te veel druk op de slagader uitoefent. Na deze twee dagen mag u uw activiteiten weer rustig hervatten. Bouw dit geleidelijk aan op. Baden

De eerste vier dagen na het onderzoek mag u niet in bad of zwemmen. Het wondje kan daardoor week worden, waardoor er een grotere kans is op een nabloeding. U mag wel kortdurend (5 minuten) douchen. Ook mag u de eerste week na de behandeling niet naar de sauna. Tijdens de sauna gaan de bloedvaten open staan, waardoor de kans op een nabloeding groter wordt. Sporten

Na een week kunt u het sporten weer hervatten. 10

Angio-Seal

Een Angio-Seal is een plugje dat ervoor zorgt dat het aanprikgaatje van de slagader in de lies wordt afgesloten na de PCI-behandeling. Uw arts vertelt u of dit bij u gebruikt is. Als dit het geval is, krijgt u een kaartje mee met aanwijzingen voor artsen. Op dit kaartje staat dat u de eerste drie maanden na uw PCI-behandeling, bij voorkeur, niet in deze lies mag worden aangeprikt. Het duurt namelijk drie maanden voordat de Angio-Seal is opgelost. U moet dit kaartje de eerste drie maanden altijd bij u dragen. Het is verstandig om uw partner of andere directe familie hiervan op de hoogte te brengen. Als binnen drie maanden een nieuwe katheterisatie of PCI-behandeling nodig is, moet bij voorkeur een andere plaats worden aangeprikt dan via de lies waar de Angio-Seal in de slagader is geplaatst. Na drie maanden is de Angio-Seal opgelost. Deze maatregel is dan niet meer nodig en u hoeft het kaartje niet meer bij u te dragen. Wanneer moet u meteen alarmnummer 112 waarschuwen?

112 is het alarmnummer voor noodsituaties als direct medische hulp nodig is. U moet onmiddellijk 112 bellen als zich de volgende verschijnselen voordoen: • De wond in uw lies hevig gaat bloeden. Hieronder wordt verstaan dat het bloed met krachtige, snelle stoten uit de lies komt. Dit kan betekenen dat u een slagaderlijke bloeding heeft. U hebt dan snel medische hulp nodig. • Als er ineens een grote zwelling in de lies ontstaat. Het lijkt dan of er een groot ei op de lies ligt. Dit kan ook betekenen dat een slagader onderhuids is gaan bloeden. Ook hierbij is zo snel mogelijk medische hulp nodig. Rijd niet zelf naar het ziekenhuis! Ambulancepersoneel kan u bij deze verschijnselen het beste helpen.

11

Wat moet u zelf doen bij deze verschijnselen?

1. Laat iemand in uw directe omgeving het alarmnummer 112 bellen of bel zelf als er niemand in de buurt is. 2. Ga plat liggen, bijvoorbeeld op de grond, een bed of bank. 3. Probeer de bloeding onder controle te krijgen door met twee vingers boven de insteekplaats krachtig te drukken (zo mogelijk door iemand anders).

Opnieuw klachten

Hoewel het resultaat na de PCI- behandeling over het algemeen goed is, bestaat er een kans dat de vernauwing terugkomt. U kunt dit merken doordat de klachten van vóór de PCI- behandeling opnieuw optreden. Meestal merkt u deze klachten het eerst bij inspanning. De klachten komen slechts zelden in rusttoestand terug. Komen de klachten terug, gebruik dan Isordil 5 mg of Nitrolingual spray onder de tong. Ga hierbij altijd zitten of liggen, aangezien u bij gebruik van deze middelen duizelig kunt worden. Als de klachten na het innemen van de medicijnen snel verminderen, kunt u de volgende ochtend contact opnemen met uw huisarts. Als de klachten aanhouden, neem dan na tien minuten een tweede tablet of spray onder de tong. Gaat de pijn dan nog niet over, neem dan direct contact op met uw huisarts. Uw huisarts zal u meestal doorverwijzen naar uw cardioloog. De kans dat de klachten terugkomen, is de eerste zes maanden na de PCI-behandeling het grootst. Na deze periode is de kans zeer klein.

Algemene richtlijnen

Stoppen met roken, een gezonde voeding en voldoende lichaamsbeweging zijn de belangrijkste stappen die u kunt nemen om de kans op terugkeren van de klachten waar u voor behandeld bent, te verkleinen. Daarnaast is het belangrijk dat u uw medicijnen blijft innemen volgens het voorschrift van de arts. De verpleegkundige neemt bij het ontslag uw medicijnlijst met u door. Er zijn natuurlijk ook factoren van belang waarop u zelf geen invloed heeft, zoals het geslacht, de leeftijd, suikerziekte en erfelijkheid.

12

Dit alles mag u niet beletten een normaal leven te leiden. Na de eerste week mag u uw normale inspanningen hervatten. Werkhervatting is vaak heel snel weer mogelijk, zodra uw lies weer in orde is.

Vragen?

• Met vragen over afspraken kunt u telefonisch contact opnemen met de polikliniek Cardiologie. • Als u geen bloeding, zwelling of pijn op de borst heeft, maar u het toch niet helemaal vertrouwt, ook dan kunt u het beste telefonisch contact opnemen met de polikliniek Cardiologie. • Wilt u vooraf iets weten over het onderzoek, of heeft u achteraf nog andere vragen, dan kunt u bellen naar de verpleegafdeling Cardiologie. De telefoonnummers vindt u onder 'Contactgegevens'

Contactgegevens

Polikliniek Cardiologie 040 - 239 70 00 Verpleegafdeling Cardiologie, 7-west 040 - 239 77 00 Routenummer(s) en overige informatie over de afdeling Cardiologie kunt u terugvinden op www.catharinaziekenhuis.nl/cardiologie

Belangrijke adressen

Nederlandse Hartstichting Prinses Catharina-Amaliastraat 10 2496 XD Den Haag 070 - 315 55 55 Postadres Postbus 300 2501 CH Den Haag

13

Informatielijn Nederlandse Hartstichting 0900 - 300 03 00 Bereikbaar op werkdagen tussen 9.00 en 17.00 uur, ook voor het bestellen van foldermateriaal. www.hartstichting.nl [email protected] Hartpatiënten Nederland Zwartbroekstraat 19 6014 JL Roermond Bereikbaar op werkdagen van 9.00 uur tot 17.00 uur 0475 - 31 72 72 www.hartpatienten.nl [email protected] Harthulplijn De harthulplijn is 24 uur per dag te bereiken en biedt een luisterend oor aan hartpatiënten en hun naasten. Telefoonnummer: 0900-427 8278 (€ 0,60 per gesprek) Eindhovense Hart- en Trimstichting (EHTS) Secretariaat: de heer Damen 040 - 281 56 33 www.ehts.nl [email protected] Sport- en spelactiviteiten en recreatief zwemmen onder deskundige begeleiding. Bel gerust om een keer te komen kijken. Vraag wel eerst uw cardioloog of huisarts toestemming om hieraan deel te nemen. Voor informatie over revalidatie in andere plaatsen kunt u contact opnemen met uw huisarts. Harten Twee Professor Bronkhorstlaan 2 3723 MB Bilthoven 030 - 659 46 53 www.harten-twee.nl 14

Hart&vaatgroep Prinses Catharina-Amaliastraat 10 2496 XD Den Haag 088 - 11 11 600 www.hartenvaatgroep.nl [email protected] Voor zaken in Eindhoven en omgeving: www.hartenvaatgroep-oostbrabant.dse.nl 040 - 293 99 17 of 040 - 283 55 52 (rondom sportactiviteiten)

15

Michelangelolaan 2 – 5623 EJ Eindhoven Postbus 1350 – 5602 ZA Eindhoven