25/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
1
CAR Sint - Lievenspoort 2
UITDAGINGEN BINNEN DE VOLWASSENWERKING VAN HET CAR SINT – LIEVENSPOORT
ONICI 10TH EURO-CI SYMPOSIUM
9 APRIL 2015
09/04/2015
Volwassenen en CI
Multidisciplinaire revalidatie gesubsidieerd via conventie met het RIZIV en VAPH Hoorexpert: Audiologische dienst Hoorcentrum Tinnitusdienst Diensten erkend door VAPH: MDT: MultiDisciplinair Team
CAR Sint - Lievenspoort Gent
CAR Sint – Lievenspoort: visie
Joke Corteville
09/04/2015
Multidisciplinaire revalidatie
3
4
De hulpverlening is integraal, multidisciplinair en ambulant. De therapeutische interventies beogen maximale ontwikkeling van de perceptuele en communicatieve mogelijkheden. De hulpverlening vereist een intensieve samenwerking tussen de cliënt, zijn omgeving en het team.
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
Gehoorstoornissen Complexe ontwikkelingsstoornissen (taal, leren) Autismespectrumstoornissen Stotteren
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Doelgroep gehoor
Joke Corteville
09/04/2015
Doelgroep gehoor: volwassenen
5
6
Baby’s Peuters Kleuters Lagere school Adolescenten Volwassenen
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Prelinguaal postlinguaal HA, CI of combinatie? Bijkomende moeilijkheden: Taalproblemen
bij tweede taal verwerving of prelinguaal doof Evenwichtsproblemen Tinnitus
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
1
25/04/2015
MARC
1. Intake en onderzoek
7
8
Marc, 43 jaar, prelinguaal zwaar slechthorend (HA op de leeftijd van 3 jaar), progressief gehoorverlies Connexine 26, geen gehoorproblematiek in de familie Getrouwd met horende vrouw, 2 horende kinderen (zoon17- dochter14) Orale communicatie Studies: BuBaO type 7 gewoon lager onderwijs, middelbaar hotelschool Werk: slagerij maakt de bereidingen Hobby’s: experimenteel koken en tuinieren
Intakegesprek bij intakecoördinator Luisteren
naar hulpvraag over komende onderzoeken
Informeren Planning
Administratieve
gegevens
Hoorexpert: hoortoestelvernieuwing bood onvoldoende spraakverstaan Doorverwijzing naar een extern CI – team CI – team: onderzoek, operatie en fitting
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Onderzoek deel 1
Joke Corteville
09/04/2015
Onderzoek deel 1
9
10
Audioloog
NKO – arts
In
kaart brengen van de gehoormogelijkheden van de cliënt
Familiale
en medische anamnese: persoonlijke factoren Klinisch onderzoek
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Tonale audiometrie: koptelefoon 11
Joke Corteville
09/04/2015
Vrij veld meting 12
Audiogram
Audiogram
Hz
-10
125
250
500
1000
Hz 2000
4000
8000
-10
500
1000
2000
4000
10
KT, Re
20
8000
60
Insert Li
70
Bg Re
dBHL
Insert Re
FF, re CI
40
FF, met HT
50
KT, Li
30
FF, z HT
40
KT, Re
20
KT, Li
30
dBHL
250
0
0 10
FF, met HT li
50
Insert Re
60
Insert Li
70 Bg Re
80
80
Bg Li
90
90
100
100
110
110
120
120
CAR Sint - Lievenspoort Gent
125
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Bg Li
Joke Corteville
09/04/2015
2
25/04/2015
Spraakaudiometrie
Onderzoek deel 2
13
14
NVA woordenlijst op 55dB HL, 65 dB SPL
Logopedist Vaardigheden spraakafzien: 50 woorden van Uden Score 117/129 Exceptioneel goede liplezer
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Onderzoek deel 2
Joke Corteville
09/04/2015
Onderzoek deel 2
15
16
Logopedist Analyse communicatietechnieken
Psycholoog Emotionele verwerking verlies gehoor, communicatieproblemen en verwerking omgeving Verwachtingen en cognitieve mogelijkheden Kennis rond problematiek Gedrag: actief of weigerachtig? Draagkracht Vrij positief gezien ervaring met gehoorproblemen Wenst assertiever te worden
Uitgangscondities: bv. op restaurant Gespreksonderwerpen: bv. onderwerp aangeven Gehanteerde taal: bv. articulatie, mimiek, dialect, … Vermijdt tegenlicht en achtergrondlawaai, gaat steeds tegenover partner zitten Durft weinig aandacht te trekken, wil niet opvallen Doet vaak alsof, maar wil hierin veranderen Visuele kenmerken zijn belangrijk Hoopt met het CI te kunnen telefoneren
Bevragen nood aan hulpmiddelen Beschikt over een trilwekker, deurbel met flitslamp en FM-systeem
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
09/04/2015
2.Individuele therapie
1. Intake en onderzoek: teamoverleg 17
Joke Corteville
18
Het team stelt voor: - Individuele therapie bij 2 verschillende logopedisten - Mogelijkheid tot het volgen van 7 informatieve groepssessies (psycholoog, audioloog, logopedist) - Mogelijkheid tot het volgen van groepstherapie - Mogelijkheid tot thuisbegeleiding: aanpassingen thuis en omgeving - Steeds intern team en overleg CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Kennismaking: interesses en omgeving cliënt (werk, gezin, …) Aangepast materiaal
Luisterend oor bieden: logopediste is het klankbord voor de ervaringen van de cliënt.
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
3
25/04/2015
2.Individuele therapie 19
20
TIP: aan de cliënt aanbieden een dagboek bij te houden: positieve, storende of negatieve ervaringen met het CI hierin noteren. bv. nieuwe geluiden: klokje, nagels hond op de vloer, …
Draagtijd Programmakeuze Aanvullende hoorhulpmiddelen: accessoires
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
Datalogging: toekomstgericht objectief ‘hoordagboek’. Maakt volgende thema’s bespreekbaar:
09/04/2015
Communicatie en overleg fittingteam: moeilijke uitleg fitting samen opnieuw bespreken.
CAR Sint - Lievenspoort Gent
2.Individuele therapie
Joke Corteville
09/04/2015
Enkele voorbeelden:
21
22
Bespreken van de omgeving van de cliënt:
Reactie op het CI Aanpassingen door de omgeving (werk, gezin, …)
“Ik durf niet steeds te zeggen dat iemand binnensmonds praat, dat kan kwetsend overkomen.” “Dialect begrijp ik echt niet” “Als mensen luider gaan praten, dan vind ik het vervelend om te vragen stiller te spreken.” “Als ik alles wil begrijpen, moet ik steeds onderbreken” “Mijn vader vraagt de hele tijd ‘ben je mee?’ Die denkt zeker dat ik dom ben?”
TIP: De cliënt is rolmodel t.o.v. omgeving
De omgeving moet aanpassingen doen, rekening houden met het probleem, … MAAR de cliënt blijft het goede voorbeeld
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
2.Individuele therapie 23
24
Omgeving kan zich vaak niet inleven in wat cliënt meemaakt Familie of partner meebrengen op therapie Thuis/huiswerk Simulaties
meegeven laten horen?
Vanuit groepssessies: avond voor partners, familie, vrienden
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
De verwachtingen van de cliënt kaderen: Rond
de duur van revalidatie de resultaten van het CI Rond omgaan met het gehoorverlies Rond
Verwachtingen en doelstellingen gedurende de hele revalidatie bijstellen en aanpassen aan de mogelijkheden.
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
4
25/04/2015
Specifieke hoortraining:
Telefoneren
25
26
! Varieert van persoon tot persoon. ! Materiaal aanpassen aan niveau en interesses cliënt.
Bv. cijfers Afspraak op 7 mei ?
TIP: Zo snel mogelijk op tekstniveau werken.
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
Trainen op vraag Strategieën aanleren
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Muziek beluisteren
Joke Corteville
09/04/2015
Algemene communicatieaanpassingen CI
27
28
Op vraag Aangepast aan de cliënt CI + HA Luisteren naar andere talen
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
3. Volgen van 7 informatieve sessies
Algemene communicatieaanpassingen CI 29
Communicatie met CI = luisteren + spraakafzien + cognitief invullen vermoeiend!
30
Het sociaal leven: aanpassingen
Psycholoog, logopedist en audioloog:
bv. op restaurant museum bezoeken theater Ahosa vzw: Anders Horen door Spraakafzien thuisbegeleiding
1. Anatomie en werking gehoor 2. Gehoorversterkende middelen 3. Hulpmiddelen thuis en op het werk 4./5. Slechthorend of doof worden, hoe ga je er mee om? 6. Zorgverlening: tegemoetkomingen en aanpassingen 7. Gehoorrevalidatie
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
5
25/04/2015
4. Groepstherapie
4. Groepstherapie
31
32
Meer mogelijkheden in groep individueel
Communicatietraining Bv. rolmodel spiegelen, parafraseren spreker bevestigen
Assertiviteitsvaardigheden aanleren Bv. lichtinval TIP: opgepast met té assertief
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Spraakverstaan bij elkaar: andere stemmen, articulatie en dialect TIP: dialect kan een 2de taalverwerving zijn Herstelstrategieën bij blokkades bv. herhalingen
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Problemen en oplossingen 33
34
Sociaal – emotionele vaardigheden: problemen delen
“Als ik alles wil begrijpen, moet ik steeds onderbreken” Topic vragen. Geef jezelf rust! Je kan niet steeds alles volgen.
“Ik durf niet steeds te zeggen dat iemand binnensmonds praat, dat kan kwetsend overkomen.” Wees een goed rolmodel, leg uit waarom en positief bekrachtigen
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
“Mijn vader vraagt de hele tijd ‘ben je mee?’ Die denkt zeker dat ik dom ben?” Opgepast met eigen interpretaties
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
4. Groepstherapie
Joke Corteville
09/04/2015
4. Groepstherapie
35
36
Leren luisteren via andere kanalen: video, cd, telefoon, …
Informatieavond met partners, familie, vrienden
Opdrachten voor thuis: omgeving betrekken TIP: thuis zelf oplossingen zoeken i.f.v. spraakverstaan. Geef aan de omgeving aan dat het voor JOU moeilijk is om hen te begrijpen.
Anticiperen op de omgeving: bv. in de wachtzaal van het ziekenhuis
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Ook tinnitus in de groep: bijkomend gehoorverlies of normaalhorend
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
6
25/04/2015
Marc
Gehoorrevalidatie volwassenen met CI
37
38
“ De groep is zeer interessant. Het sluit zo veel meer aan bij de realiteit dan de individuele therapie.”
Dank voor uw aandacht!
“ Ik leerde om op café mij te focussen op een gesprek met 1 à 2 vrienden in plaats van iedereen te willen volgen. Dit biedt meer rust.”
Joke Corteville Logopediste CAR Sint – Lievenspoort Gent
“ Wanneer iemand vervelend doet om te herhalen, kan ik daar nu al met humor op reageren.” CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Specifieke hoortraining: 39
40
Spraakaudiometrie Foutenanalyse:
Bijlagen hoortraining
Klinkers Kort – lang ij- a i - ie
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Medeklinkers Lang – lang ie - oe ie - ee ei - ou oo - ee
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Training klinkers: klinkerdriehoek 41
Kort – kort e-a o- i i -a a-o
s-f b-p k-t-p r-l g-f m-n g-h f-z l-m w-l n - ng v-z
Joke Corteville
t-d l - ng b-d s-z w-m h-b
09/04/2015
Training klinkers: klinkerdriehoek 42
Analytische training: Auditief beeld van de klank Oefenen in diverse posities: klankkleur Detectie, discriminatie en identificatie: In
woorden woordparen in zinsverband (context)
Minimale
Opbouw: klinkerdriehoek: Lang
t.o.v. Kort as Horizontale as Verticale
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
7
25/04/2015
Training medeklinkers
Medeklinkerschema
43
44
Horizontaal: Visueel verwarbare klanken: o.a. visemen Verticaal: Auditief verwarbare klanken: fonemen Meeste fouten op deze klanken onderling
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Hoortraining medeklinkers: Marc 45
Joke Corteville
09/04/2015
Hoortraining medeklinkers: Marc 46
Eerst de auditief goed waarneembare: Explosief t.o.v. fricatief
Auditief verwarbaren: Stemloze explosieven onderling: voorbeeld: p-t-k Stemhebbende explosieven onderling: d-b Nasalen onderling: m-n-(ng) Stemloze fricatieven onderling: s-f Stemhebbende fricatieven onderling: v-z Stemhebbende fricatief “w” tgo “l “ of “m” Vraagt cognitieve invulcapaciteiten
Stemhebbend – stemloos Minimale
paren in contextniveau
Bv. baard – paard duin – tuin CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Voorbeelden cognitief invullen
Joke Corteville
09/04/2015
Synthetische training
47
48
Taart – kaart – paard (p-t-k) Ik koop een … Vandaag is mijn dochter jarig, ik bak een … Vaat – zaad – vaak - zaak
Vanuit fouten analytisch werken
Klein schematisch kaartje cognitieve invulcapaciteiten
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
8
25/04/2015
Synthetische training
Synthetische training
49
50
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Synthetische training
Joke Corteville
09/04/2015
Evolutie
51
52
Opvolgen fittingen en vocale audiometrie Subjectieve bevindingen cliënt Speech tracking Plafondscore Intermodale
score auditief eigen plafond Uitbreiden omgevingslawaai, afstand spreker, CD en andere stemmen Modaal
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
Combinatie CI en HA?
CAR Sint - Lievenspoort Gent
Joke Corteville
09/04/2015
9