#GROWTH
#CUSTOMER CARE #LEARNING
#FUTURE
#KNOW HOW
#SYNERGY
Caleffi Academy 2015 Drinkwaterbeveiliging Marc Heusinkveld PEOPLE BUILDING VALUE
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 2
Caleffi worldwide…
Sinds 1961 Headquarter & productiesites in Noord-Italië 16 filialen Producent van componenten, systemen en totaaloplossingen in verwarming, watertechnologie en hernieuwbare energie 3
Production
#productie componenten kunststof 126,3 Mio messing 98,6 Mio
#Caleffi Experience #synergy online #social media #learning #knowhow #information
6
Online toepassingsschema’s
Link website Link technische brochure Link instruction sheet Keuze aansluiting
Kenmerken
7
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 8
Clichés
“Het is maar leidingwater… wat kan er mis gaan?” “Er wordt toch niet gecontroleerd.” “Waterslag is toch niet zó erg?” “Ik kom nooit in aanraking met legionella.”
9
Belang van drinkwaterbeveiliging: statistieken water Waterstatistiek Nederland, 2013 Productie van oppervlaktewater (m3): Productie van grondwater (m3): Totaal productie, inclusief duin- en oevergrondwater (m3): Huishoudelijk verbruik (liter/pers./dag): Aantal waterbedrijven: Personeel van de waterbedrijven (FTE): Aantal aansluitingen: Lengte waterleidingen (km):
392.000.000 692.000.000 1.126.000.000 118,9 10 5002 7.973.000 118.945
Bron: Kerngegevens drinkwater 2014 Vewin
10
Europese en nationale normen
Werkblad 2.1F
Werkblad 3.8
EN 806 EN 1717 BRL-K646
NEN 1006
BRL-K648
EN 12729
EN 14367
Werkblad 4.4 EN 13959 EN 1111
Werkblad 1.4G
BRL-K610
BRL-K629
EN 1488 BRL-K630
Werkblad 4.3
11
Europese en nationale normen EUROPESE NORM
NEDERLAND
EN 1717 EN 806
NEN 1006
EN 14367 EN 1111 EN 1488 EN 13959 EN 12729
Waterwerkbladen + beoordelingsrapporten Werkblad 1.4G Werkblad 2.1F Werkblad 3.8 Werkblad 4.3 Werkblad 4.4
BRL-K648 BRL-K610 BRL-K630 BRL-K629 BRL-K646
12
Europese normen drinkwaterbeveiliging
#EN 806 Europese norm m.b.t. drinkwaterinstallaties in gebouwen en bestaat uit: 1.Algemeen 2.Ontwerp 3.Leiding dimensionering 4.Installatie 5.Bedrijfsvoering en onderhoud
#EN 1717 Europese norm m.b.t. bescherming tegen verontreiniging van drinkwater in waterinstallaties en algemene eisen voor inrichtingen ter voorkoming van verontreiniging door terugstroming.
13
Europese en nationale normen De Europese normen zijn in Nederland vertaald in:
NEN 1006 en de Waterwerkbladen vernieuwde NEN 1006: ter inzage bij het normalisatie instituut Voorziene publicatie Najaar 2015 Gelijktijdig worden ALLE werkbladen herzien Voorziene publicatie belangrijkste WB 1.4 G en WB 3.8: 2de helft 2015 (kritiek wordt nu verwerkt)
14
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 15
Gevaren en gezondheidsaspecten, aansprakelijkheid
Drinkwaterbeveiliging
Veiligheid
Gezondheid
Levensduur installatie
16
Gevaren & gezondheidsaspecten: vervuiling Legionella uitbraak – Koeltoren Amsterdam 2006 Gebrek aan voldoende chemicaliën in water om legionella te bestrijden Kweek resultaat: 5.000.000 kve 30 patiënten, waarvan 2 overleden Boetes voor beheerders van de installatie Voorwaardelijke celstraffen leidinggevenden installatiebedrijven
17
Gevaren & gezondheidsaspecten: besmetting Hoogbejaarde man sterft – Zorgcentrum Rotterdam Verzorgingstehuis omgeving Rotterdam Juni 2014 Hoogbejaarde man loopt derdegraads brandwonden op na douche Later overleden Oorzaak: kapotte knop van de thermostatische mengkraan
18
Gevaren en gezondheidsaspecten, aansprakelijkheid Verontreiniging drinkwater - Hemiksem (PIDPA) December 2010: brand textielbedrijf Vervuiling leidingwater bij bluswerken Duur: 11 dagen verontreinigd drinkwater Oorzaak: terugpersing van oppervlaktewater in het waterleidingnet via pompwagen en brandkraan
19
Gevaren & gezondheidsaspecten: levensduur installatie #waterslag
20
Aansprakelijkheid Vòòr watermeter
Drinkwatermaatschappij • Betrouwbaar drinkwater • Rol bij controles
Na watermeter: meldingsplicht
Eigenaar/gebruiker • Zorgplicht en aansprakelijkheid volgens Burgerlijk wetboek
Installatiebedrijf • Zorgplicht en aansprakelijkheid volgens Burgerlijk wetboek • Meldingsplicht
21
Belang van drinkwaterbeveiliging: meldingsplicht
Monteur
Werkgever
Eigenaar
Drinkwatermaatschappij melding constatatie
2de sanctie: boete
sanctie
indien geen reactie: melding IL&T
22
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 23
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 24
Europese en nationale normen EUROPESE NORM
NEDERLAND
EN 1717 EN 806
NEN 1006
EN 14367 EN 1111 EN 1488 EN 13959 EN 12729
Waterwerkbladen + beoordelingsrapporten Werkblad 1.4G Werkblad 2.1F Werkblad 3.8 Werkblad 4.3 Werkblad 4.4
BRL-K648 BRL-K610 BRL-K630 BRL-K629 BRL-K646
25
Normen: werkbladen Waterwerkbladen: Nadere uitwerking van wat in NEN 1006 in algemene zin wordt gesteld (zowel bepalingen als richtlijnen zijn hierin opgenomen). Overzicht voornaamste werkbladen: 1.4 2.1 2.2 2.3 t.m 2.6 3.1 t/m 3.7 3.8 4.3 4.4 4.5 4.6 4.8
Leidingwaterinstallaties + beheer hiervan Berekeningsgrondslagen + uitleg Leiding materialen Beproeven, doorspoelen, beschermen en aarden Aanleg Beveiliging Drukverhoging Warmtapwaterinstallaties Brandblusinstallaties Waterbehandeling Huishoudwater-installaties (grijs water)
26
Normen: werkblad 3.8
Aansluiting en beveiliging van (gevaarlijke) toestellen: Vloeistofklassen Beveiligingsmatrix
27
Werkblad 3.8: vloeistofklassen Vloeistofklassen Druk
1
2
3
4
5
p = atm. p > atm. Geef aan welk verontreinigingsrisico er optreedt.
Drinkwater
water bedoeld voor menselijke consumptie
Vloeistofklasse 2
Niet schadelijk voor gezondheid
water met een verandering in smaak, geur, kleur of temperatuur (verwarming of koeling)
Vloeistofklasse 3
Enige mate schadelijk voor gezondheid
door aanwezigheid van licht giftige stoffen
Vloeistofklasse 4
Gevaar voor gezondheid
door aanwezigheid zeer giftige stoffen of radioactieve of kankerverwekkende bestanddelen
Vloeistofklasse 5
Gevaar voor gezondheid
door aanwezigheid van ziekmakende bacteriën of virussen
Vloeistofklasse 1
28
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Terugstroombeveiliging type BA Controleerbare lagedrukzone vloeistofklasse 4
LEGENDE l terugheveling en terugpersing m terugheveling
beveiliging n.v.t. *3.8 uitzonderingssituatie voor huishoudelijk gebruik
29
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix Artikel
DN
Aansluiting
574004
15
½”
574040
15
½”
574050
20
¾”
574005
20
¾”
574006
25
1”
574600
25
1”
574700
32
1 ¼”
574800
40
1 ½”
574900
50
2”
575005
50
575006
65
575008
80
575010
100
Terugstroombeveiliging type BA controleerbare lagedrukzone t°max: 65°C interventie drukverschil:14 kPa Pmax.: 10 bar 30
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix Artikel
Lichaam
Aansluiting
580040
DN 15 in line
½”M x ½”M
580050
DN 20 in line
¾”M x ¾”M
580140
DN 15 kraanaansl.
½” wartel x ¾”M
580150
DN 20 kraanaansl.
¾” wartel x ¾” M
580240
DN 15 afsluitkraan
½”M x ¾”M
580250
DN 20 afsluitkraan
¾”M x ¾”M
NIEUW Terugstroombeveiliging type BA Inline toepassing: horizontaal / verticaal Tijdelijke toepassing: met kraanaansluiting (beschikbaar vanaf juli 2015) 31
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Terugstroombeveiliging type CA niet controleerbare lagedrukzone vloeistofklasse 3
LEGENDE l terugheveling en terugpersing m terugheveling
beveiliging n.v.t. *3.8 uitzonderingssituatie voor huishoudelijk gebruik
32
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Artikel
DN
Aansluiting
573401
15
½”
573501
20
¾”
Terugstroombeveiliging type CA niet controleerbare lagedrukzone t°max: 65°C Pmax.: 10 bar
33
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Artikel
DN
Aansluiting
573001
15
½”
Vulcombinatie met terugstroombeveiliger CAa en afsluiters Instelling vulcombinatie: 0,2÷4 bar t°max: 65°C Pmax.: 10 bar
34
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Keerklep type EA controleerbaar vloeistofklasse 2
LEGENDE l terugheveling en terugpersing m terugheveling
beveiliging n.v.t. *3.8 uitzonderingssituatie voor huishoudelijk gebruik
35
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Artikel
DN
Aansluiting
304540
15
½”
304550
20
¾”
304560
25
1&
304570
32
1 ¼”
304580
40
1 ½”
304590
50
2”
304644
15
¾” F x ¾” M
304654
20
1” F x 1” M
Keerklep type EA, controleerbaar t°max: 90°C Pmax.: 10 bar
36
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix
Keerklep type EB niet-controleerbaar vloeistofklasse 2
LEGENDE l terugheveling en terugpersing m terugheveling
beveiliging n.v.t. *3.8 uitzonderingssituatie voor huishoudelijk gebruik
37
Werkblad 3.8: beveiligingsmatrix Niet-controleerbare keerklep EB Huishoudelijke toepassingen Voor de volgende toestellen voor huishoudelijk gebruik is voor de keuze van een terugstroombeveiliging in relatie tot de vloeistofklassen een uitzondering gemaakt. Toestel Tapkraan met handdouche voor gootsteen, wastafel, douche en/of bad Let op: mag niet voor toilet of bidet
Toegestaan beveiligingsniveau Terugstroombeveiliging geschikt voor vloeistofklasse 2 alsmede de terugstroombeveiligingen EB en HC
Bad met vulopening lager dan de badrand Let op: de vulopening mag niet permanent in contact staan met de gebouwriolering. (B) Aansluitkraan voor slangen (A)
Terugstroombeveiligingen geschikt voor vloeistofklasse 3 bij p = atm
Terugstroombeveiligingen geschikt voor vloeistfklasse 3 bij p atm (B) en/of vloeistofklasse 2 bij p > atm (A)toepassing voor wassen, schoonmaken en tuinsproeien. (B)terugstroombeveiliging moet boven badrand worden geïnstalleerd (p = atm) 38
Beoordelingsrapport Voorbeeld 1: beoordelingsrapport frisdrankenautomaat Voorbeeld 2: beoordelingsrapport closetpot Voorbeeld 3: beoordelingsrapport vaatwasmachine (directe dosering naglansmiddel) Voorbeeld 4: beoordelingsrapport tandartsunit
39
Voorbeeld 1: beoordelingsrapport frisdrankenautomaat Principeschets
Aard van de mogelijke verontreiniging
In water opgelost CO2, filtermateriaal en extract
Wijze waarop de verontreiniging kan plaatsvinden
Terugpersing
Beveiliging volgens NEN – EN1717, minimaal
Familie/type: EA
Beveiliging WBT, minimaal
Familie/type: EA
40
Voorbeeld 2: beoordelingsrapport closetpot Principeschets
Aard van de mogelijke verontreiniging
Fecaliën
Wijze waarop de verontreiniging kan plaatsvinden
Terugheveling
Beveiliging volgens NEN – EN1717, minimaal
Familie/type: AA, AB, AD, DC
Beveiliging WBT, minimaal
Familie/type: AA, AB, AC, AD, DC
Toelichting op keuze WBT
AC uitgevoerd als stortbak en/of DC uitgevoerd als spoelkraan
41
Voorbeeld 3: beoordelingsrapport vaatwasmachine Principeschets
Aard van de mogelijke verontreiniging
Voedselresten en detergenten (A) Naglansmiddel (B)
Wijze waarop de verontreiniging Terugheveling (A) - Terugpersing (B) kan plaatsvinden Beveiliging volgens NEN – EN1717, minimaal
Familie/type: AA, AB en AD (A) – Familie/type: CA (B)
Beveiliging WBT, minimaal
Familie/type: CA
Toelichting op keuze WBT
Het wascompartiment is ingericht als atmosferische onderbreking (A) waardoor terugheveling van voedselresten is uitgesloten
42
Voorbeeld 4: beoordelingsrapport tandartsunit Principeschets
Aard van de mogelijke verontreiniging
Speeksel en bloed uit de mond van de patiënt via de wateraansluiting op de boor (A) – Desinfectiemiddelen (B)
Wijze waarop de verontreiniging Terugpersing waterkolom H (A) en kan plaatsvinden druktank met desinfectiemiddel (B) Beveiliging volgens NEN – EN1717, minimaal
Familie/type: AA, AB en AD
Beveiliging WBT, minimaal
Familie/type: BA
Toelichting op keuze WBT
De kans op verontreiniging met vloeistofklasse 5 etc. via de wateraansluiting op de boor (A) en de afzuigslang wordt op nihil geschat
43
Werkblad 1.4G Beheer van leidingwaterinstallaties Controle van leidingwaterinstallaties is verplicht
44
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 45
Werkblad 4.3: Drukverhogingsinstallaties Drukverhogingsinstallaties Controle van drukverhogingsinstallaties is verplicht
46
Werkblad 4.3: reduceerventiel
Reduceerventiel Gecompenseerde zitting Lage drukverliezen Weerstaat hoge drukken Uitneembaar monobloksysteem 47
Werkblad 4.3: reduceerventiel
48
Werkblad 4.3: reduceerventiel
49
Werkblad 4.3: reduceerventiel
50
Werkblad 4.3: reduceerventiel
51
Werkblad 4.3: reduceerventiel
t°max
Serie
Aansluiting
Max. Regelbereik inlaatdruk
5350
½”÷2” 22 Ø
25 bar
1÷6 bar
40°C
Met uitneembaar monoblokpatroon en ingebouwde filter. Met manometer of manometeraansluiting
5351
½”÷1”
25 bar
1÷6 bar
40°C
Met uitneembaar monoblokpatroon, filter in doorzichtige beker. Met manometer of manometeraansluiting
5360
½”÷1 ½”
25 bar
0,5÷6 bar (6÷10 bar op aanvraag)
80°C
Met ingebouwde filter en vervangbaar patroon. Met manometer of manometeraansluiting
5365
1 ½”÷2”
25 bar
0,5÷6 bar (6÷10 bar op aanvraag)
80°C
Met ingebouwde filter en vervangbaar patroon. Met manometer of manometeraansluiting
5366
DN 65
16 bar
0,5÷6 bar (6÷10 bar op aanvraag)
80°C
Met ingebouwde filter en vervangbaar patroon.
533
½”÷1” Ø 15 Ø 22
16 bar
1÷6 bar
40°C
Vervangbaar patroon met filter. Met of zonder manometer of manometeraansluiting
533…H
½”÷1”
16 bar
1÷5,5 bar
80°C
Vervangbaar patroon met filter. Met of zonder manometer of manometeraansluiting
52
Werkblad 4.3: overstortventiel
Serie
Druk
Aansluiting
3516
4 – 6 – 1” x 1 ¼” 8 – 10 bar
3517
4 – 6 – 1 ¼” x 1 ½” 8 – 10 bar
Overstortventiel. t°min÷max: 5÷95°C Max. openingsdruk: 20% Drukverschil bij sluiting: 20%
53
Werkblad 4.3: inlaatcombinatie-veiligheidsgroep
Artikel
Ijking
Aansluiting
528518
8 bar
Ø15
528547
7 bar
½”
Inlaatcombinatie-veiligheidsgroep voor horizontale en verticale montage. Met afsluiter en controleerbare keerklep. Vervangbaar overstortventiel. t°max: 90°C Pmax.: 10 bar
54
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 55
Werkblad 2.1F Berekeningsmethodes in verband met waterslag
Waterslag is afhankelijk van: • Sluittijd van de kraan • Diameter van de leiding • Wanddikte van de leiding • Leidingmateriaal • Volumestroom • Lengte van de aansluitleiding
56
Werkblad 2.1F: waterslagdemper Wasmachine: Aansluitleiding: Lengte leiding: Volumestroom: Sluittijd magneetventiel: Leveringsdruk DWB:
15 mm koper 1 meter 0,167 l/s 0,005 s (5 ms) 300 kPa (3 bar)
Uitkomst:
ΔP = 504 kPa (5,04 bar)
Wat nu als de leidinglengte 2 meter is? En wat als de leiding 4 meter is…. Lengte 2 meter Lengte 4 meter
ΔP = 1008 kPa (10 bar) ΔP = 2016 kPa (20 bar)
57
Werkblad 2.1F: waterslagdemper Artikel
Aansluiting
525130 KWA 3/8”M x 3/8”F met wartel 525150 KWA 3/4”M x 3/4”F met wartel 525040 KWA ½”
Waterslagdemper. RVS veer, dubbele EPDM dichting
58
Programma DEEL 1 • 10.00 – 12.00
• Waarom drinkwaterbeveiliging? • Intro Europese en nationale normen • Gastspreker: Rosé Derwort (KIWA) – nieuwe normen, nieuwe certificaten • Gevaren & gezondheidsaspecten, aansprakelijkheden
LUNCH • 12.00 – 12.45 DEEL2 • 12.45 – 14.30
• Gastspreker: Liane Stork (Evides) – Inspectiebeleid • Verklaring NEN 1006 – Werkbladen – Beoordelingsrapporten beveiligingsaspecten: - terugstroombeveiliging
• 14.30 – 14.45
Coffee break
• 14.45 – 16.00
beveiligingsaspecten: - drukverhoging - waterslag - legionellapreventie 59
Werkblad 4.4
Warmtapwaterinstallaties Leidingontwerp Wachttijden Toestellen Temperatuurregeling
60
Werkblad 4.4: thermostatische mengventielen Artikel
Kv (m3/h) Aansluiting
521411
1,5
Ø15
521412
1,7
Ø22
Thermostatisch mengventiel met verbrandingsbeveiliging en overridefunctie (TD); regelbaar. Met keerkleppen, filters en knelsetverbindingen. Thermische uitschakelfunctie. t°max: 90°C Pmax.: 10 bar
62
Wat is legionella? SOORTEN: Bacterie in allerlei soorten water (meren, rivieren, installatiewater, …) 39 geïdentificeerde soorten, daarbinnen meer dan 60 serotypes Belangrijkste soort van legionella: legionella pneumophila (85 à 90% van alle groepen) UITZICHT: Staafvormige, beweeglijke bacteriën die leven in grondwater en (zoet) oppervlaktewater Lengte van 2 tot 20 micron Doorsnede van 0,3 tot 0,9 micron
63
Wat is legionella? HISTORIE Philadelphia juli 76: Bellevue-Stratford hotel Veteranen Tweede Wereldoorlog (legionnaires): ontmoetingsdag Uitbraak legionellabacterie in koeltoren Bereikte onder meer vergaderzaal ontmoetingsdag
totaal: 221 slachtoffers - 72 toevallige voorbijgangers op straat - 34 doden
64
Wat is legionella? Symptomen Vermoeidheid Hoofdpijn Misselijkheid Spierpijn Hoge koorts Borstpijn Gevolgen Van koorts tot overlijden Incubatieperiode = 2-10 dagen 25% van de gevallen: ziekenhuisbacterie (40% kans op overlijden) Geen medicijnen
65
Wat is legionella? Oorzaak ontstaan legionella-bacterie Slechte kwaliteit water Slecht ontworpen installaties (meest voorkomend) Slecht onderhouden installaties Verhoogde kans ontstaan legionella-bacterie Dode leidingen Douches/warmwatertappunten die niet frequent worden gebruikt Boilers (T < 60°C) Aquastaat die de circulatiepomp afsluit Grote buffervaten
66
Wat is legionella? Waar komt de legionella-bacterie het meest voor? Huishoudelijke warm- en koudwaterinstallaties Koeltorens Systemen met verdampingskoeling (hotels, grote kantoorgebouwen) Ademhalingstoestellen Douches en kranen Whirlpools, bubbelbaden Luchtbevochtigers Fonteinen Bevochtigingssystemen warenhuis Potgrond
67
Legionella: regelgeving
600.000 collectieve leidingwaterinstallaties 10.000 prioritair Hoog en midden risico
590.000 Zorgplicht
Ziekenhuizen Zorginstelling Gebouwen met logiesfunctie Bed en breakfast bij > 5 personen Opvangcentra asielzoekers Gebouwen met celfunctie Badinrichtingen Kampeerterrein Jachthavens Truckstops 68
Legionella: regelgeving
600.000 collectieve leidingwaterinstallaties 10.000 prioritair
590.000 Zorgplicht
Legionellapreventie verplicht Risicoanalyse beheersplan Volgens BRL 6010 Aantoonbaar - Handhaver controleert ISSO-publicatie 55.1: omschrijving bovenstaande
69
Legionella: regelgeving
600.000 collectieve leidingwaterinstallaties 10.000 prioritair Hoog en midden risico
590.000 Zorgplicht
Sportcentra Scholen Kantoren Winkels
70
Legionella: regelgeving
600.000 collectieve leidingwaterinstallaties 10.000 prioritair Hoog en midden risico
590.000 Zorgplicht Drinkwaterwet Art. 21 en 29 Deugdelijk leidingwater < 100 kve/l Na besmetting RA en BP tonen Geen certificering vereist ISSO publicatie 55.2
71
Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4: Legionellapreventie
‘LADDER VAN VROM’ Art. 44: Volgorde beheersmaatregelen 3
Lid 1 Beheersmaatregelen gebaseerd op thermisch, fysisch of fotochemisch beheer. Lid 2 Toepassing van elektrochemische beheer.
2
1
Lid 3 Toepassing van chemische beheer. Concepten 2 en 3 mogen pas toegepast worden na schriftelijk en gemotiveerd oordeel legionella-adviseur 72
Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4: Legionellapreventie Art. 44: Volgorde beheersmaatregelen, LID 1 Thermisch beheer (TB) heeft voorkeur: • Warmtapwater ≥ 60 °C • Drinkwater en warm tapwater uittapleidingen ≤ 25 °C • Geen dode leidingdelen of ongebruikte leidingen • Wekelijks gebruik alle tappunten Thermisch beheer is eenvoudig te controleren: • Aan warm en koud tappunt • In warmwater distributienet • Bij warmtapwaterbereider
73
Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4: Legionellapreventie Art. 44: Volgorde beheersmaatregelen, LID 1 Indien TB redelijkerwijs niet mogelijk is: • Drinkwater en warm tapwater uittapleidingen ≤ 25 °C • Warmtapwater ≥ 60 °C • Schriftelijk gemotiveerd door BRL 6010 leg. adviseur Of keuze voor warmwatertemperatuur 50 - 60 °C Toepassing van: • Fysisch beheer (BRL K 14010-1, incl. ATA) • Fotochemisch beheer (BRL K 14010-1, incl. ATA en toelating Ctgb) Fysisch beheer (FB) met poortwachters • UV-licht met filters - met spui bij overmatige verwarming • Membraanfiltratie - met terugspoeling • Pasteurisatie Fotochemisch beheer: • AOT (geavanceerde oxidatietechniek) 74
Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4: Legionellapreventie Art. 44: Volgorde beheersmaatregelen, LID 2 Indien TB of FB (lid 1) redelijkerwijs niet mogelijk is Schriftelijk gemotiveerd door BRL 6010 leg. adv. Mag elektrochemisch beheer (EB) worden toegepast: Wettelijk gebruiksvoorschrift Ctgb stelt dat EB is bestrijding van legionella en biofilm i.p.v. Preventie EB alleen toepasbaar in bestaande prioritaire installaties
75
Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4: Legionellapreventie Elektrochemisch beheer volgens BRL 14010-2 Koper-zilver ionisatie Elektroden: toevoeging aan water Bacteriëndodende werking Restwerking in de installatie Anodische oxidatie Elektroden: vorming chloorverbindingen Bacteriëndodende werking Stroming vereist Nadelen: Nadelen van deze methode zijn de kans op overschrijding van de normgrens voor koper, de kans op geur- en smaakproblemen als gevolg van koper en kleuring van het water en verkleuring van wasbakken door zilver. Daarnaast leidt de techniek tot een verhoging van de emissies van koper (en zilver), terwijl het beleid van de overheid er juist op gericht is deze emissie terug te dringen.
76
Drinkwaterbesluit, hoofdstuk 4: Legionellapreventie Art. 44: Volgorde beheersmaatregelen, LID 3 Indien EB redelijkerwijs niet mogelijk is Schriftelijk gemotiveerd door BRL 6010 leg. adviseur Mag chemisch beheer worden toegepast. Voorwaarden: • Voorzien van ATA-certificaat • Toelating door Ctgb Nog geen BRL beschikbaar. Nog geen toelating door Ctgb afgegeven Conclusie: CB is niet toegestaan
77
Legionella preventie
Artikel
Kv (m3/h)
Aansluiting
600051
8,4
3/4”
600061
10,6
1”
600071
21,2
1 ¼”
600081
32,5
1 ½”
600091
41,0
2”
Elektronisch mengventiel voor thermische desinfectie. programmeerbaar en controleerbaar. Instelbereik gebruiks Instelbereik desinfectie Max. inlaat Pmax.
t°: 20÷85°C t°: 40÷85°C t°: 100°C : 10 bar
Legionella preventie Legiomix® circuleert met een lagere temperatuur. Er is dus minder opwarming van het koude water, eventueel kan koud water achterwege gelaten worden.
79
Legionella preventie VOORBEELD 1 Gegevens Uitgaande warmtapwater temp. Temp. retourwater Gemiddelde temp. (berekend) Soortelijke warmte van circulerend water Dichtheid water Correctiefactor vr extra warmteverlies door beugeling / niet afgewerkte isolatie Omgevingstemp. Inwendige diameter retourleiding
70°C 60°C 65°C 4,182 KJ (kg x K) 982,7 kg/m3 10% 20°C 22 mm
Lengte
Diameter
Isolatiedikte
Ub
LxUb
Warmteverlies (W) / uur
Warmteverlies (W) / 24 uur
Warmteverlies (kW) / jaar
Gasverbruik m3
warmteverlies circulatie
60
35
20
0,253
15,18
751,41
18033,84
6582,3516
671,668531
warmteverlies circulatie
6
28
20
0,219
1,314
65,043
1561,032
569,77668
58,1404776
TOTAAL
66
16,494
816,453
19594,872
7152,12828
729,809008
80
Legionella preventie VOORBEELD 2 Gegevens Uitgaande warmtapwater temp. Temp. retourwater Gemiddelde temp. (berekend) Soortelijke warmte van circulerend water Dichtheid water Correctiefactor vr extra warmteverlies door beugeling / niet afgewerkte isolatie Omgevingstemp. Inwendige diameter retourleiding
39°C 37°C 38°C 4,182 KJ (kg x K) 982,7 kg/m3 10% 20°C 22 mm
Lengte
Diameter
Isolatiedikte
Ub
LxUb
Warmteverlies (W) / uur
Warmteverlies (W) / 24 uur
Warmteverlies (kW) / jaar
Gasverbruik m3
warmteverlies circulatie
60
35
20
0,253
15,18
300,564
7213,536
2631,94064
268,667412
warmteverlies circulatie
6
28
20
0,219
1,314
626,0172
624,4128
227,910672
23,256191
TOTAAL
66
16,494
326,5812
7837,9488
2860,851312
292,923603
81
Legionella preventie www.caleffi.com/nederland/nl/producten/applicaties
tool voor de selectie van elektronische mengventielen
82
Legionella preventie - verbrandingsbeveiliging
Artikel
Kv (m3/h)
Aansluiting
600140
8,4
½”
Thermische beveiliging voor sanitaire toepassingen. Ijkingst°: 48°C
83
#GROWTH
#CUSTOMER CARE
#FUTURE
#KNOW HOW
#SYNERGY
Thank you PEOPLE BUILDING VALUE