C e v o r A. Beroepsprofielen van bedienden Leertraject. Bouwsector. Werfleider. tempera in opdracht van Cevora Juni

CevorA

Beroepsprofielen van bedienden Leertraject Bouwsector Werfleider tempera in opdracht van Cevora Juni 2008 Michel Albertijn Kathleen Hoefnagels

www.cevora.be

Inhoudstafel Lijst van grafieken en tabellen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 2 1.

Inleiding . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 3

2. 2.1 2.2 2.3 2.4

Schets van de kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Definitie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beroepsopdrachten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Situering van de kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Beroepsevoluties . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

3. 3.1 3.2

De kwalificatie in detail . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 Leeswijzer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 9 De kwalificatie ‘werfleider’ : samenstellende competenties en onderliggend kennen, kunnen en zijn . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

4 4 5 7 8

4. Reliëf in de kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.1 Welk reliëf ? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.2 Het leertraject . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.2.1 Competenties nodig voor de aanwerving (0 maanden) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20 4.2.2 Competenties die eerst aangeleerd worden (binnen de eerste twee maanden na aanwerving) . . . . . . . 23 4.2.3 Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de vier maanden na aanwerving) . . . . . . . . . 25 4.2.4 Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de zes maanden na aanwerving) . . . . . . . . . . 26 4.2.5 Competenties die vervolgens aangeleerd worden (tussen zes maanden en één jaar na aanwerving) . . . 27 4.2.6 Competenties die vervolgens aangeleerd worden (meer dan één jaar na aanwerving) . . . . . . . . . . . . . . 27 4.2.7 Samenvatting: het leertraject . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 28

4.3 Modulaire indeling van de kwalificatie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 29

Bijlage : profiel van de geïnterviewden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 34 Geconsulteerde experten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gesprekspartners face-to-face interviews voor ontwikkeling kwalificatieprofiel . . . . . . . . . . . . . . . . Deelnemers conferentiegesprek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Gesprekspartners face-to-face interviews voor aanbrengen profiel . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

34 34 34 35

Beroepsprofielen van bedienden - Leertraject - Bouwsector : Werfleider

1

Lijst van grafieken en tabellen Tabel 1 : Competenties die beheerst moeten zijn bij aanwerving . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 2 : Competenties die eerst aangeleerd worden (binnen de eerste twee maanden na aanwerving) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 3 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de vier maanden na aanwerving) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 4 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de zes maanden na aanwerving) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 5 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (tussen zes maanden en één jaar na aanwerving) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 6 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (meer dan één jaar na aanwerving) . . Grafiek 1 : Het leertraject tijdens de eerste zes maanden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 7 : Module werfgerelateerd . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tabel 8 : Module administratief . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .

2


21 23 25 26 27 27 28 29 31

1. Inleiding De competenties van de werfleider. Dit onderzoek brengt de competenties voor werfleider in kaart. Het beschrijft het volledige repertorium aan kennis, kunde en zijn die bedrijven verwachten van hun werfleiders. Overstijgt de bedrijfsspecifieke invulling van functies. Kwalificaties, en niet functies, vormen het uitgangspunt voor het voorliggende profiel. Functies blijken immers te veel contextgevoelig. De invulling ervan verschilt van bedrijf tot bedrijf. Het is afhankelijk van de (sub)sector, de werkorganisatie, de verwachtingen van een specifieke werkgever, … Ze vormen daardoor geen stabiele eenheid die in aanmerking komt voor een bedrijfsoverstijgend onderzoek. Kwalificaties daarentegen verwijzen naar consistente gehelen die de bedrijfsspecifieke settings overstijgen.

Een kwalificatieprofiel beschrijft een kwalificatie. Een kwalificatie is een afgerond (maatschappelijk relevant) en gevalideerd geheel van competenties. Kwalificatieprofielen beschrijven alle competenties en hun onderliggende kennen, kunnen en zijn die nodig zijn om een beroep uit te oefenen op het niveau van een volleerde professional.

Beschrijft de volleerde professional. Door zijn bedrijfs- en functieoverschrijdende ambitie bevat het kwalificatieprofiel de competenties nodig voor alle mogelijke specialisaties en vervolmakingsniveaus voor een werfleider. Het inventariseert de professionele competenties die een volleerde beroepsbeoefenaar beheerst. De man of vrouw die een volledige kwalificatie beheerst kan aan de slag in elke afgeleide functie. Reliëf in de kwalificatie. Om de vertaalslag ‘kwalificatie – opleiding’ te vereenvoudigen beperkt dit rapport zich niet tot de loutere beschrijving van de kwalificatie. Het laatste hoofdstuk van dit rapport brengt reliëf aan in het profiel. Het brengt het chronologische leertraject in kaart en geeft een voorbeeld van een modulaire opdeling van het leerpakket.


3

2. Schets van de kwalificatie 2.1. Definitie Werfaansturing en -opvolging. De werfleider is verantwoordelijk voor één of meerdere werven, vanaf het opstarten, de voorbereiding en de planning tot aan de afsluiting. Tijdens de fase die voorafgaat aan de uitvoering van het werk, bestudeert hij het technische en administratieve dossier. Indien nodig maakt hij bestekken en stelt hij aanbestedingen op wanneer deze activiteiten niet worden toevertrouwd aan een speciale dienst binnen de onderneming. Hij organiseert de werf op basis van de werfdocumenten en in functie van de resultaten die moeten worden behaald. Zodra de uitvoering van de werken start, staat hij in voor het beheer van de werf in diverse domeinen (planning, voorraden, administratie, financieel beheer, human resources management, veiligheid, …) en voor de afsluiting van de werf. Wisselende context. De taken van de werfleider zijn in de meeste gevallen niet gestandaardiseerd omdat een werfleider steeds inspeelt op wisselende omstandigheden. Een flexibele instelling is hierbij uiterst belangrijk. De werfleider heeft een hoge graad van zelfstandigheid in het plannen van het eigen werk. Actief in verschillende subsectoren. De werfleider beheert de realisatie van werken in de sectoren van de wegenbouw (wegen, bruggen, tunnels, viaducten, maritieme werken, werken aan de rivieren, stuwdammen), de ruwbouwsector en afwerking (privé-gebouwen, industriële, commerciële en openbare gebouwen) of speciale technieken. Hij staat ook in voor het onderhoud en de herstellingen van de werken in deze verschillende domeinen.

4


2.2. Beroepsopdrachten Vaktechnische opdrachten. De werfleider kan beslissingen nemen in de te gebruiken werkmethodes, hoeveel tijd hiervoor nodig is, welk materiaal, materieel en werkkrachten hierbij nodig zijn. Hierbij houdt hij rekening met rendabiliteit-, veiligheids en andere eisen van de opdrachtgever. Bij dit alles past de werfleider de vigerende wetgeving toe. Hij kan incoherenties en problemen opsporen en in voorkomend geval alternatieve oplossingen bedenken en uitwerken. Administratieve opdrachten. De werfleider heeft een basiskennis van de facturatie, zodat hij de nodige gegevens voor het factureren van de werken kan doorgeven aan de calculator. Daarenboven kan de werfleider ook de facturen controleren op basis van de leveringen en prestaties. Daarnaast is hij in staat om op schematische wijze de voorraden, het materiaal en materieel te inventariseren. Evenzeer de meer- en minwerken moeten op een schematische wijze gerapporteerd worden aan de calculatiedienst. Bij vele van deze administratieve (en andere) taken, moet de werfleider vlot overweg kunnen met de door het bedrijf gehanteerde softwarepakketten, om ze op een efficiënte wijze uit te voeren. Leidinggevende opdrachten. De werfleider heeft een duidelijk leidinggevende rol op de werf. Hij kijkt er op toe dat het werk van de medewerkers maximaal rendeert. Zo dient hij duidelijke en eenduidige instructies te geven, zodat de medewerker de opdracht goed begrijpt. Daarnaast moet de werfleider de werknemers kunnen motiveren om hun werk met volledig engagement uit te voeren. Sociaalcommunicatieve opdrachten. De werfleider kan schriftelijk en mondeling rapporteren over de omstandigheden en vorderingen op de werf in een voor de directie en calculatiedienst begrijpbare taal. De werfleider kan een argumentatie opbouwen en kan in een onderhandeling of vergadering op resultaatgerichte wijze in overleg treden met de opdrachtgever, onderaannemer, leverancier, studiebureau of andere betrokkenen. Hij kan zowel intern (bv. met de calculatiedienst) als extern (bv. met onderaannemers) samenwerken met anderen aan één gezamenlijke opdracht. De werfleider kan terugvallen op assertiviteit, karaktersterkte en standvastigheid om niet te bezwijken onder druk vanuit zeer diverse partijen zoals, werknemers, opdrachtgevers, buurtbewoners, etc.

Competentieclusters Binnen een kwalificatieprofiel worden de competenties overzichtelijk gerangschikt in competentiegroepen. Een groep bundelt alle kennen, kunnen en zijn binnen een inhoudelijk afgebakend beroepsdomein. Elk kwalificatieprofiel vertrekt van zeven verschillende competentiegroepen: • Vaktechnische competenties: alle kennen, kunnen en zijn met betrekking tot de ontwikkeling, behandeling, uitvoering en verwerking van beroepseigen producten en beroepseigen activiteiten; • Administratieve competentie: alle kennen, kunnen en zijn dat betrekking heeft op het correct verzamelen, registreren, klasseren en beheren van gegevens. Het kan zowel gaan om administratie verbonden aan het eigen werk –als om administratie op bedrijfsniveau; • Leidinggevende competenties: alle kennen, kunnen en zijn dat betrekking heeft op het opleiden, begeleiden, motiveren en evalueren van medewerkers; • Sociaal-communicatieve competenties: alle kennen, kunnen en zijn, noodzakelijk om mondeling en schriftelijk op een sociaal correcte manier te kunnen communiceren met medewerkers, klanten en andere externe contacten. Het betreft zowel taalkundige competenties als competenties met een meer psychologische dimensie;


5

• Bestuurlijk-organisatorische competenties: alle kennen, kunnen en zijn dat te maken heeft met het werkbeheer: - op strategisch vlak: competenties die toelaten om beleidslijnen en –strategieën uit te zetten en te realiseren; - op inrichtend vlak: competenties om de organisatie waarin de beroepsbeoefenaar werkt te ontwikkelen, in stand te houden en permanent te verbeteren - op operationeel vlak: competenties nodig voor het efficiënt plannen, organiseren en controleren van de eigen werkorganisaties en die van de medewerkers; • Commerciële competenties: alle kennen, kunnen en zijn dat erop gericht is om de organisatie op de markt te positioneren, de positie te bevestigen of te verstevigen; • Veiligheids-, gezondheids- en milieugerelateerde competenties: alle kennen, kunnen en zijn nodig om de eigen veiligheid en gezondheid, die van medewerkers en die van de omgeving te verzekeren. Variabel van kwalificatie tot kwalificatie. Niet voor elk beroep zijn alle competentiegroepen van toepassing. Het kan zijn dat voor het ene beroep bijvoorbeeld slechts vier groepen worden ingevuld, terwijl een ander beroep competenties heeft in alle groepen. Ook zullen er steeds groepen zijn die veel competenties bevatten en

Bestuurlijk-organisatorische opdrachten. De werfleider heeft inzicht in het dossier, de opdracht en de werf. Dit laat hem toe de nodige werken te plannen, in te schatten, te controleren en op te volgen. Op basis van deze kennis kan de werfleider het organogram van de werf schematisch voorstellen en verschillende uitvoeringsfasen onderscheiden (projectmatig werken, einde van een werf plannen in functie van de gelijktijdige opstart van een nieuwe werf). Verder is hij ook verantwoordelijk voor de organisatie van de uitvoering zelf (eventuele coördinatieproblemen tussen de diverse onderaannemersbedrijven en andere onverwachte omstandigheden voorkomen, voldoende voorraad). De werfleider kan de planning aanpassen in functie van de vorderingen van de werken of bij onvoorziene omstandigheden. Commerciële opdrachten. De werfleider weet het vertrouwen van de opdrachtgever te winnen zodat die voor volgende projecten ook naar de onderneming van de werfleider zal terugkeren. Verder kan hij (in beperkte mate) over prijzen onderhandelen met leveranciers, onderaannemers of opdrachtgevers. Veiligheidsopdrachten. De werfleider moet er op toezien dat de werken op een veilige en gezonde wijze verlopen, zowel voor de werknemers als voor de omgeving. Hij weet ook hoe het risico in te schatten, te voorkomen en te bestrijden. Bij een ongeval weet de werfleider hoe te handelen en EHBO toe te dienen.

groepen met weinige competenties.

6


2.3. Situering van de kwalificatie Breed toepassingsgebied. De werfleider is een kwalificatie die terug te vinden is in de bouwsector. Binnen de bouwsector wordt de kwalificatie echter breed ingezet. Alle subsectoren van de bouwsector doen een beroep op werfleiders. Beroepsinvulling afhankelijk van het bedrijf. De inhoud van het takenpakket van de werfleider varieert naargelang de sector en het bedrijf waarvoor hij werkt; de uitvoeringstechnieken worden anders ingevuld, men werkt met een ander type onderaannemers, klanten of opdrachtgevers, de looptijd van een werf varieert, etc. Toch raakt deze variatie niet aan de nodige competenties voor de werfleider. Invloed van de bedrijfsgrootte en –visie. Een werfleider in een kleine onderneming combineert vaak taken en competenties uit andere kwalificaties, zoals projectleider, ploegbaas, calculator, administratief medewerker, materiaalbeheerder, etc. Anderzijds bepaalt de grootte en het aantal werven dat hij onder zijn toezicht heeft, de mate waarin hij zijn takenpakket uitgebreid ziet met die uit andere kwalificaties. Merk op dat dit onrechtstreeks te maken heeft met de subsector waarin men werkt, daar sommige subsectoren, bv. afwerking, kleinere werven hebben dan bv. de utiliteitsbouw. Deelkwalificaties in combinatie met andere kwalificaties. Onderstaande tabel geeft een overzicht van de deelkwalificaties van de werfleider waarvoor het vaakst voorkomt dat ze aan beroepsbeoefenaars in andere functies worden toegewezen. Voor elke deelkwalificatie zegt de tabel ook met welke alternatieve kwalificatie ze zich laten combineren. Deelkwalificatie

Alternatieve toewijzing

Aanbestedingen opstellen

calculator

Begeleiding van de werfuitvoering (1.3 en 1.4)

ploegbaas

De alternatieve toewijzing voor één of meer van deze deelkwalificaties betekent niet noodzakelijk dat de werfleider die niet meer zelf uitoefent. Vaak zullen de deelkwalificaties overlappend blijven en in nauw overleg door beide functies worden uitgevoerd. Arbeidsomstandigheden. De werfleider werkt zowel op de werf als op kantoor. De verhouding hiervan verschilt van bedrijf tot bedrijf en schommelt tussen 40% tot 100% aanwezigheid op de werf. Vaak gaat het om meerdere werven die zich op zeer verschillende locaties bevinden. De werfleider werkt dus op verschillende locaties en onder verschillende omstandigheden - van bureau tot open lucht - waardoor het werk zeer gevarieerd is.


7

2.4. Beroepsevoluties Beroepsevoluties. De voornaamste evoluties in het beroep van de werfleider hebben vooral betrekking op nieuwe uitvoeringstechnieken of materialen. Dit raakt echter alleen de inhoudelijke invulling van het beroep en heeft zodoende geen invloed op de omschrijving van de competenties. ICT toepassingen. Zoals vele andere kwalificaties wordt ook de werfleider steeds meer verwacht met ICT-toepassingen te kunnen omgaan. Vele competenties vereisen het gebruik van een softwarepakket voor bv. risicoanalyse, planning maken, tabellen opmaken, e-mails versturen, etc.

8


3. De kwalificatie in detail 3.1. Leeswijzer

Beroepsspecifieke beschrijvingen

Competenties volgens vaste syntax. Elke individueel geformuleerde competentie volgt een vaste grammaticale opbouw. Deze zorgt ervoor dat de competenties herkenbaar zijn en eenvoudig te interpreteren. • Kan: elke competentie wordt ingeleid door het ‘kan’. Het woord maakt de activiteit die in de daaropvolgende infinitiefzin volgt tot een competentie. Het verwijst naar de bekwaamheid van de kwalificatiehouder om de verwachte opdrachten waarneembaar in de praktijk te brengen. Zonder deze werkwoordsvorm zou de omschrijving geen competentie definiëren maar enkel een taak. • Middel: de infinitiefzin die volgt op ‘kan’, begint soms met een bijwoordelijke bepaling van middel. Dit is het geval als het middel om de taak uit te voeren essentieel is om de bedoelde competentie te beschrijven. Het middel is over het algemeen een concreet instrument dat gebruikt wordt om de taak uit te voeren. • Onderwerp: het onderwerp van de infinitiefzin identificeert wat geproduceerd, bewerkt of verwerkt moet worden om de competentie te beheersen. • Werkwoord: de infinitief beschrijft wat de kwalificatiehouder juist moet doen ten aanzien van het onderwerp. Het werkwoord verwijst naar een handeling van productie, bewerking of verwerking. • Doel: de infinitiefzin wordt afgerond met een bijwoordelijke bepaling van doel. Deze beschrijft waarvoor iemand de genoemde handeling moet uitvoeren. Het versterkt het beroepsspecifieke karakter van de beschrijving, maar geeft vooral een aanwijzing van het niveau waarop iemand een handeling moet beheersen. Formuleren waarvoor iemand iets (het onderwerp) moet produceren, bewerken of verwerken (het werkwoord), zegt impliciet hoe goed de beroepsbeoefenaar deze competentie moet beheersen.

Dé uitdaging bij het beschrijven van het noodzakelijke kennen, kunnen en zijn voor een bepaald beroep, is het bepalen van de geschikte mate van detail in de beschrijving. Te weinig detail leidt in een extreem geval tot één nietszeggende competentie: ‘kan de werkgever tevreden houden om ontslag te vermijden’, teveel detail leidt tot een oneindige reeks competenties die even absurd zijn: ‘kan de wijsvinger gebruiken om te tikken’, ‘kan de middenvinger gebruiken om te tikken’, ‘kan de ringvinger gebruiken om te tikken’, … Een beroepsspecifieke beschrijving moet het opzet zijn. Maar ook de beperking ‘beroepsspecifiek’ is niet feilloos. Als een beroepsspecifieke beschrijving betekent dat het lezen van een individuele competentie toelaat om de kwalificatie waarvan ze deel uitmaakt feilloos te achterhalen, zijn beroepsspecifieke beschrijvingen ongetwijfeld te hoog gegrepen. Als ondergrens, in de zin dat het lezen van een individuele competentie minstens een aantal kwalificaties moet uitsluiten, is het criterium ‘beroepsspecifiek’ zeker wel hanteerbaar.

Onderliggend kennen, kunnen en zijn. Bij elke competentie worden de voornaamste onderliggende componenten die noodzakelijk zijn om de competentie te beheersen vermeld. Competenties kunnen steunen op zowel cognitieve, motorische als psychosociale componenten. (elke afzonderlijke component moet geïnterpreteerd worden in samenhang met de andere componenten in functie van de competentie als geheel).


9

Een bibliotheekidee Het groeperen van competenties in clusters en deelkwalificaties heeft enerzijds tot doel het geheel overzichtelijker te maken. Anderzijds gebeurt dit met oog op het creëren van een competentiebibliotheek, waarin competentie(groepen) gestandaardiseerd beschreven worden. Volledige clusters, of deelkwalificaties, kunnen dan overgenomen worden in het kwalificatieprofiel waar ze van toepassing zijn. Zo kan een beter inzicht verkregen worden in de gemeenschappelijke competenties die kwalificaties delen.

10

Onderverdeling in competentieclusters en deelkwalificaties. De competenties worden ingedeeld in competentieclusters en deelkwalificaties. De competentieclusters bundelen alle kennen, kunnen en zijn binnen een inhoudelijk afgebakend beroepsdomein. Ze zijn tot op zekere hoogte het artefact van de methodiek, maar zijn ook op zich nuttig om snel een wegwijs te raken in de grote hoeveelheid informatie. De deelkwalificaties vormen kleinere gehelen van competenties. Ze zijn steeds gekoppeld aan een deel van iemands takenpakket en zijn in geval van doorgedreven arbeidsdeling de meest voor de hand liggende een eenheden om te transfereren tussen functies.


3.2. De kwalificatie ‘werfleider’: samenstellende competenties en onderliggend kennen, kunnen en zijn Competenties

Vaktechnische competenties

Onderliggend kennen, kunnen en zijn

I COÖRDINATIE VAN DE WERFUITVOERING 1. kan kwaliteit, rendabiliteit en veiligheid van diverse werkmethodes vergelijken

om de optimale werkmethode toe te passen

kennis van uitvoerings- en restauratietechnieken en bouwpathologie

2. kan de tijd om de werken uit te voeren inschatten

om de werf te organiseren, op te volgen en te controleren

- kennis actuele stand van zaken - kennis moeilijkheid en tijdsintensiteit van de uit te voeren opdrachten - kennis van de beschikbare middelen (materieel, machines, personeel,… (+ respectievelijke rendementen) - kennis van uitvoerings- en restauratietechnieken en bouwpathologie - kennis lastenboek en planning (afwijkingen kunnen vaststellen)

3. kan aanwijzingen en raad aan de werknemers geven

om de efficiëntie op de werf te bevorderen

- kennis van uitvoeringstechnieken en bouwpathologie - kennis van bouwmateriaal- en materieel

4. kan alternatieven voor materiaal, materieel en personeel voorstellen

om de rendabiliteit en de kwaliteit van de werken te optimaliseren

- kennis van het bouwmateriaal, materieel en het personeel (en hun respectievelijke rendementen)

5. kan bepalen welk materieel wordt ingezet op de werf

om de werf op een efficiënte wijze te leiden

kennis van het bouwmaterieel

6. kan voor het (preventief) onderhoud van het materieel zorgen

om te zorgen voor de duurzaamheid van het materieel

kennis van het bouwmaterieel

7. kan alleen of samen met de landmeter niveaus uit te zetten en eventuele problemen met betrekking tot de site opsporen

om de uitvoeringswerken voor te bereiden

kennis van topografie


11

Competenties



II KWALITEITSZORG EN CONTROLES 1. kan zorgen voor de uitvoering van tests die voorgeschreven zijn in het lastenboek (bv. bodemcontroles, dichtheidstest, etc.)

om de werken conform de normen te laten verlopen

- kennis interpretatie lastenboek - kennis van de gebruikelijke controle- en testmethodes

2. kan de rapporten van het studiebureau en de lastenboeken begrijpen en kritisch analyseren


- basis van geïntegreerde kennis van constructieleer, grondmechanica, materialen, bouwfysica en sterkteleer en uitvoeringstechnieken - vaktechnische termen

3. kan een (periodieke) controle van de werken verzekeren


- kennis van acties en methodes voor herstellingen - kennis van de uitvoeringstechnieken - attent zijn

1. kan aan de hand van het lastenboek uit te voeren taken, materiaal en andere eisen van de bouwheer post per post identificeren en hieruit de uit te voeren taken afleiden

om de opdracht voor te bereiden en te plannen

- kennis interpretatie lastenboek - kennis van vaktechnische en administratieve termen

2. kan plannen (situatieplan, installatieplan, kadasterplan, architectuurplan, etc. ) lezen

- om de opdracht te begrijpen, te plannen en voor te bereiden - om incoherenties op te sporen en uit te klaren - om aanpassingen in kaart te brengen

- kennis van de gebruikelijke symbolen en regels voor tekeningen (schaal, legende, ..) - ruimtelijk inzicht - nauwkeurigheid - kennis van hierarchie der plannen

3. kan eenvoudige plannen (bv. situatieplan, installatieplan) schetsen

- om aanpassingen in kaart te brengen - om het as-built plan te schetsen - om de opdracht aan de werfploeg uit te leggen

- kennis van de gebruikelijke symbolen en regels voor tekeningen (schaal, legende, ..) - ruimtelijk inzicht - nauwkeurigheid

4. kan aan de hand van het lastenboek de meetstaat opstellen en vergelijken met het lastenboek

- om de hoeveelheden benodigde materiaal te berekenen - om de gegevens voor de begroting te verzamelen - voor de werkvoorbereiding

- inzicht in de bouwtechnieken - bouwmateriaal - meettechnieken en meetreglementering

III DOSSIERKENNIS

12


Competenties


5. kan vorderingsen eindstaten opstellen

om (tussentijdse) facturen op te stellen

6. kan de gepresteerde taken kwantificeren

om de voortgang op de werf te kunnen evalueren en te vergelijken met de planning

Onderliggend kennen, kunnen en zijn - kennis van het lastenboek - kennis van de uitvoeringswerken - bouwadministratieve kennis - vertaling van gepresteerde taken naar vordering op postniveau - kennis vereisten voor facturen kennis van het lastenboek kennis voortgang van de werkzaamheden

IV INRICHTEN VAN DE WERF 1. kan een omleidings- en verkeerscirculatieplan opstellen

- om de werf (in verschillende fases) af te sluiten - om de veiligheid van interne en externe betrokkenen met de werf te garanderen

- kennis van signalisatieborden - kennis van de voorwaarde van toegangswegen

2. kan beschikbare ruimte (opslagruimte van materiaal, plaats voor gereedschap, parkeerterreinen,…) plannen

om de werf te organiseren

- kennis van opslagmogelijkheden - kennis van op te slagen materiaal en materieel

3. kan zichtbare en onzichtbare (ondergronds en in de lucht) leidingen en energiebronnen situeren aan de hand van het algemeen gemeentelijk plan van riolen of elektriciteitsvoorziening

om te bepalen waar de nodige energiebronnen geplaatst moeten worden

- basiskennis van leidingen energiebronnen en de symbolen die hiervoor op plannen gebruikt worden

4. kan de reservatie van benodigdheden op de werf (toiletten, refter, vestiaire, opslagterreinen, torenkranen, etc. ) tijdig doorgeven aan de verantwoordelijke in het bedrijf

om de site voor te bereiden conform het installatieplan

- kennis van behoefte,het installatieplan, … - vooruitziend/ proactief - kennis planningstechnieken

om de eigen werkzaamheden ermee in overeenstemming te brengen, erop af te stemmen of er op een andere manier rekening mee te houden

- inzicht in de eigen werkzaamheden (om te weten wat van toepassing is) - infokanalen - kennisabsorptie - leergierigheid – instelling tot levenslang leren

V LEERBEREIDHEID EN -VERMOGEN 1. kan aan de hand van nieuwsbrieven, opleidingen, ed. externe evoluties met betrekking tot het eigen werkdomein (bvb. nieuwe materialen, nieuwe toepassingen, nieuwe regelgeving, …) opvolgen


13

Competenties

Administratieve competenties


1. kan e-mails en brieven (bv. met opdrachtgevers, klanten, leveranciers, onderaannemers, …) verwerken (opstellen, beantwoorden, versturen, doorsturen en ontvangen

voor een efficiënte werkorganisatie

kennis werkafspraken in verband met behandeling briefwisseling

2. kan in- en uitgaande post en andere documenten (bv. vorderingsstaten, technische fiches) in verband met de werf systematisch verzamelen, ordenen en bewaren (zowel op papier als digitaal) in een klassement

- om specifieke brieven of documenten snel terug te vinden - om verloop van een communicatie te kunnen aantonen en reconstrueren

- bedrijfsinterne afspraken in verband met het bijhouden van een klassement - nauwkeurigheid zorgzaamheid

VI BRIEFWISSELING BEHEREN

VII BESTELLINGEN EN FACTURATIE 1. kan een factuur begrijpen

om de facturen te controleren op basis van de leveringen en de prestaties

2. kan relevante informatie over de werf doorgeven

om gepresteerde werken te kunnen factureren

3. kan een bestelbon/leveringsbon begrijpen

- voor het aanvaarden van de bestelling - voor het controleren van de bestelling op kwaliteit en kwantiteit

4. kan zich infomeren over de markt van onderaannemers en leveranciers (financiële situatie, erkenning, …)

om bij gelegenheid snel en efficiënt onderaannemers of leveranciers te selecteren

5. kan offertes analyseren en vergelijkende tabellen opstellen

om onderaannemers of leveranciers te selecteren

14


kennis van de verschillende elementen op een factuur

- kennis van relevante facturatiegegevens - kennis van bedrijfsinterne communicatieprocedures kennis van de verschillende elementen op en bestel- en leveringsbon

marktkennis van onderaannemers en leveranciers

- softwarekennis (bv. Excel) - kennis prijsopbouw - kennis van de regels van een offerte (voorwaarden voor het huren van materiaal, verzekering, kwaliteitslabel van producten, …)

Competenties

Administratieve competenties


VIII NACALCULATIE om het financieel beheer van de werf verzekeren

- kennis van de kostenstructuur (directe, indirecte kosten) - kennis van de geleverde prestaties, tussentijdse - kennis van de voorcalculatie/ kostprijsberekening

1. kan de clausules van een verzekeringscontract lezen en het belang van de specifieke clausules onderscheiden

om na te gaan of alle juridische vereisten zijn vermeld in het contract

kennis van de elementen van een contract

2. kan juridische status van de werf controleren (bv. kadastrale situatie, erfdienstbaarheden, etc.)

om de uitvoeringswerken conform de wet te laten verlopen

praktijkgerichte kennis van de toe te passen wetgeving en normen

3. kan de wetgeving naleven en de wettelijke procedures toepassen: - sociale wetgeving; - aangaande de werfuitvoeringen; - registratiereglementering; - veiligheidswetgeving (verslag bij ongevallen,…)

om de uitvoeringswerken conform de wet te laten verlopen

praktijkgerichte kennis van de toe te passen wetgeving en normen

1. kan (aan de hand van vorderingsen eindstaten) het rendement evalueren en vergelijken met het verwachte rendement

IX JURIDISCHE ZAKEN


15

Competenties

Leidinggevende competenties


X STUREN 1. kan duidelijke en eenduidige instructies geven

om de verantwoordelijkheden m.b.t. de uitvoering te delegeren aan onderaannemers en eigen ploegen

- duidelijk zijn - communicatievaardigheden - inlevingsvermogen, empathie

2. kan de arbeiders motiveren

om het rendement en de kwaliteit van het werk van de ploegen te bevorderen

- (basis)kennis vreemde talen - enthousiasme - inlevingsvermogen, empathie - luistervaardigheid - assertiviteit - inschattingsvermogen (bv. mbt. waarden en motivaties anderen) - aanpassingsvermogen (bv. in functie van waarden en motivaties anderen)

3. kan een vergadering leiden

- om werken op de werf te bespreken - om de veiligheid tijdens een ‘toolbox meeting’ te bespreken

- kennis van vergadertechnieken - assertiviteit - inlevingsvermogen, empathie

4. kan erop toezien dat de andere partijen (bv. onderaannemers) de afspraken nakomen

om de werken volgens plan te laten verlopen

- assertiviteit - sociale intelligentie (sociaal inschattings- en aanpassingsvermogen)

5. kan erop toezien dat de andere werknemers en de ploegbazen de afspraken nakomen en het werk op een bevredigende wijze uitvoeren, zonder zijn permanente aanwezigheid

voor een efficiënte werkorganisatie

- basiskennis van vreemde talen die door de werknemers gesproken worden - assertiviteit - sociale intelligentie (sociaal inschattings- en aanpassingsvermogen)

16


Competenties

Sociaalcommunicatieve competenties


XI EXTERNE COMMUNICATIE 1. kan een effectieve externe communicatie voeren op een taalniveau dat het imago van het bedrijf niet schaadt (telefonisch, in face-to-face gesprekken, per brief of mail)

om resultaten te boeken in de contacten met klanten, opdrachtgevers, leveranciers, en onderaannemers

- vakterminologie - gesprekstechnieken - time-management - inlevingsvermogen, empathie - resultaatgerichtheid - assertiviteit

2. kan duidelijke afspraken maken en die naleven

om op een efficiënte manier samen te werken met de verschillende p artijen (opdrachtgevers, leveranciers, etc.)

- time-management - gevoel voor teamwork - nauwgezetheid - discipline

1. kan de intermenselijke relaties met collega’s beheren

om een vlotte communicatie en samenwerking met andere afdelingen van het bedrijf (bv. calculator, materieeldienst, aankoopdienst etc.), niet te verhinderen

- basiskennis van vreemde talen die door de werknemers gesproken worden - inlevingsvermogen, empathie - sociale intelligentie (sociaal inschattings- en aanpassingsvermogen)

Competenties

Bestuurlijk-organisatorische competenties


XII INTERNE COMMUNICATIE

XIII PLANNING 1. kan de uitvoeringsfasen en –taken onderscheiden

2. kan het organigram van de werf betreffende : - arbeiders - chauffeurs en machinisten - materieel en materiaal - onderaannemers schematisch voorstellen en aanpassen in functie van de vorderingen van de werken en onvoorziene omstandigheden

om projectmatig te werken

- om projectmatig te werken - om deadlines na te leven

- kennis van bouwtechnieken - kennis van de opdracht - planningstechnieken - planningstechnieken - organisatietalent - flexibiliteit - stressbestendigheid - creativiteit - vooruitziend


17

Competenties

Bestuurlijk-organisatorische competenties


XIV BEHEER VAN MATERIAAL EN MATERIEEL 1. kan materiaal afroepen

om het materiaal tijdig op de werf te hebben

- kennis van materiaal - kennis van de geplande activiteiten - vooruitziend

2. kan de voorraad materiaal beheren

om onvoldoende of te veel voorraden te voorkomen

- kennis stand van zaken verbruik/ verlies materiaal - kennis van technieken van voorraadbeheer - kwaliteitszorg - vooruitziend

3. kan de beschikbaarheid van gepast materieel waarborgen

om de werken op een efficiënte manier te kunnen laten verlopen

- kennis stand van zaken werkzaamheden - kennis van de geplande activiteiten - kennis van materieel - vooruitziend

XV WERK DELEGEREN AAN ONDERAANNEMERS om de werf te organiseren

- kennis van de planning - basiskennis van de uit te voeren technieken

1. kan potentiële en nieuwe medewerkers inschatten

om deel te nemen aan eventuele sollicitatiegesprekken

- inzicht in de vereiste competenties - mensenkennis - inschattingsvermogen (bv. Mbt competenties en maturiteit)

2. kan nieuwe medewerkers opvangen en onthalen

om hun snelle integratie in het bedrijf te bevorderen

- mensenkennis - inschattingsvermogen - sociale intelligentie

1. kan de verantwoordelijkheden m.b.t. de uitvoering verdelen onder de diverse onderaannemers

XVI HUMAN RESOURCES

18


Competenties

Commerciële competenties


XVII COMMERCIËLE CONTACTEN 1. kan klantencontacten onderhouden

om nieuwe opdrachten te krijgen

2. kan over kortingen bij leveranciers of onderaannemers onderhandelen

om een groter rendement te halen

Competenties

Veiligheidscompetenties

- algemene communicatievaardigheden - klantvriendelijkheid kennis van onderhandelingstechnieken


XVIII VEILIGHEIDSZORG 1. kan toezien op de naleving van de reglementering met betrekking tot de veiligheid en de individuele en collectieve hygiëne

om de veiligheid en de hygiëne op de bouwplaats te verzekeren

2. kan toezien op de juiste ergonomische hantering van het materieel

- om toe te zien op het correct gebruik van materiaal en materieel - om optimale werkomstandigheden te garanderen en letsels te voorkomen

houder zijn van een VCA-attest

- kennis van bouwmaterieel - kennis van til- en draagtechnieken

3. kan EHBO-technieken toepassen

om EHBO toe te dienen bij ongevallen op de werf

kennis van EHBO-technieken

4. kan een riscico-analyse opstellen en analyseren

om de risico’s op de werf in te schatten, wte voorkomen en te bestrijden

kennis van risicofactoren


19

4. Reliëf in de kwalificatie Leertraject op basis van inschatting werkgevers Het vertrekpunt zijn de huidige verwachtingen van werkgevers die werfleiders aanwerven en tewerkstellen. De studie stelt dus géén ideaalbeeld voorop. Het chronologisch leertraject beschrijft de realistische inschatting die in de praktijk gehanteerd worden. Het onderzoek registreert het leertraject van een startende onervaren werfleider die zich op heden bij bedrijven aandient.

4.1. Welk reliëf ? Chronologisch leertraject voor een beginnend medewerker. Punt 4.2. brengt het leertraject van een beginnende werfleider in kaart. Het beschrijft de instapdrempel voor een persoon zonder specifieke beroepservaring en detailleert de daarop volgende leerstadia voor een voltijdse medewerker. Volgende vragen krijgen een antwoord: • welke competenties zijn noodzakelijk om kans te maken op een aanwerving? • welke competenties dient de beginnend werfleider als eerste onder de knie te krijgen? • hoe verloopt het verdere leerproces? Modulaire indeling van de kwalificatie. Punt 4.3. belicht een mogelijke modulaire indeling van de kwalificatie. De volledige lijst van competenties wordt daarbij opgesplitst in een eerder administratieve luik en een werfgerelateerd luik. Deze modulaire indeling kan als inspiratie dienen voor het uitstippelen van een modulair leertraject. Ook voor deze profilering werd teruggevallen op een arbeidsmarkt bevraging. Het is de inschatting van de werkgevers die de basis vormt van de opdeling.

4.2. Het leertraject Mediaanwaarde als criterium Om het ideale moment waarop een werfleider een competentie moet verwerven te bepalen, gebruikt men de mediaan van het door werkgevers geschatte aantal maanden nodig om een competentie te verwerven. In dit opzicht moet men rekening houden met de waarde die de distributie van de verschillende aangeduide periodes in tweeën deelt. Een mediaan van twee maanden zegt bijvoorbeeld dat minstens de helft van de geïnterviewden deze competentie situeert als aangeleerd na hoogstens twee maanden. De mediaan wordt boven het rekenkundig gemiddelde verkozen, omdat hij minder afhankelijk is van extreme scores.

20

4.2.1 Competenties nodig voor de aanwerving (0 maanden) Uitgebreide aanwervingsdrempel. Bij aanwerving moeten reeds 25 van de 54 competenties beheerst zijn. Met bijna de helft – 46 procent - van de competenties als aanwervingsvoorwaarde ligt de lat hoog voor een beginnende werfleider.


Tabel 1 : Competenties die beheerst moeten zijn bij aanwerving Categorie

I

II

III

IV

VII

COÖRDINATIE VAN DE WERFUITVOERING

KWALITEITSZORG EN CONTROLES

DOSSIERKENNIS

INRICHTEN VAN DE WERF

BESTELLINGEN EN FACTURATIE

VIII NACALCULATIE

Competentie

2. kan de tijd om de werken uit te voeren inschatten om de werf te organiseren, op te volgen en te controleren 3. kan aanwijzingen en raad aan de werknemers geven om de efficiëntie op de werf te bevorderen 7. kan alleen of samen met de landmeter niveaus uit te zetten en eventuele problemen met betrekking tot de site opsporen om de uitvoeringswerken voor te bereiden 1. kan zorgen voor de uitvoering van tests die voorgeschreven zijn in het lastenboek (bv. bodemcontroles, dichtheidstest, etc.) om de werken conform de normen te laten verlopen 2. kan de rapporten van het studiebureau en de lastenboeken begrijpen en kritisch analyseren om de werken conform de normen te laten verlopen 1. kan aan de hand van het lastenboek uit te voeren taken, materiaal en andere eisen van de bouwheer post per post identificeren en hieruit de uit te voeren taken afleiden om de opdracht voor te bereiden en te plannen 2. kan plannen (situatieplan, installatieplan, kadasterplan, architectuurplan, etc. ) lezen om de opdracht te begrijpen, te plannen en voor te bereiden om incoherenties op te sporen en uit te klaren; om aanpassingen in kaart te brengen 5. kan vorderingsen eindstaten opstellen om (tussentijdse) facturen op te stellen 6. kan de gepresteerde taken kwantificeren om de voortgang op de werf te kunnen evalueren en te vergelijken met de planning

Aantal maanden na aanwerving

0

0

0

4. kan de reservatie van benodigdheden op de werf (toiletten, refter, vestiaire, opslagterreinen, torenkranen, etc. ) tijdig doorgeven aan de verantwoordelijke in het bedrijf om de site voor te bereiden conform het installatieplan

0

1. kan een factuur begrijpen om de facturen te controleren op basis van de leveringen en de prestaties 3. kan een bestelbon/leveringsbon begrijpen voor het aanvaarden van de bestelling; voor het controleren van de bestelling op kwaliteit en kwantiteit 5. kan offertes analyseren en vergelijkende tabellen opstellen om onderaannemers of leveranciers te selecteren

0

1. kan (aan de hand van vorderingsen eindstaten) het rendement evalueren en vergelijken met het verwachte rendement in de kostprijsberekening om het financieel beheer van de werf verzekeren

0


21

Categorie

Competentie


IX

JURIDISCHE ZAKEN

3. kan de wetgeving naleven en de wettelijke procedures toepassen: sociale wetgeving; aangaande de werfuitvoeringen; registratiereglementering; veiligheidswetgeving (verslag bij ongevallen,…) om de uitvoeringswerken conform de wet te laten verlopen

0

X

STUREN

1. kan duidelijke en eenduidige instructies geven om de verantwoordelijkheden m.b.t. de uitvoering te delegeren aan onderaannemers en eigen ploegen 2. kan de arbeiders motiveren om het rendement en de kwaliteit van het werk van de ploegen te bevorderen 5. kan erop toezien dat de andere werknemers en de ploegbazen de afspraken nakomen en het werk op een bevredigende wijze uitvoeren, zonder zijn permanente aanwezigheid voor een efficiënte werkorganisatie

0

XI

EXTERNE COMMUNICATIE

1. kan een effectieve externe communicatie voeren op een taalniveau dat het imago van het bedrijf niet schaadt (telefonisch, in face-to-face gesprekken, per brief of mail) om resultaten te boeken in de contacten met klanten, opdrachtgevers, leveranciers, en onderaannemers 2. kan duidelijke afspraken maken en die naleven om op een efficiënte manier samen te werken met de verschillende partijen (opdrachtgevers, leveranciers, etc.)

0

XII

INTERNE COMMUNICATIE

1. kan de intermenselijke relaties met collega’s beheren om een vlotte communicatie en samenwerking met andere afdelingen van het bedrijf (bv. calculator, materieeldienst, aankoopdienst etc. ), niet te verhinderen

0

XIII PLANNING

1. kan de uitvoeringsfasen en –taken onderscheiden om projectmatig te werken

0

XIV BEHEER VAN MATERIAAL EN MATERIEEL

1. kan materiaal afroepen om het materiaal tijdig op de werf te hebben

0

XVII COMMERCIËLE CONTACTEN

1. kan klantencontacten onderhouden om nieuwe opdrachten te krijgen

0

XVIII VEILIGHEIDSZORG

1. kan toezien op de naleving van de reglementering met betrekking tot de veiligheid en de individuele en collectieve hygiëne om de veiligheid en de hygiëne op de bouwplaats te verzekeren

0

22


4.2.2. Competenties die eerst aangeleerd worden (binnen de eerste twee maanden na aanwerving) Na twee weken een eerste leerdrempel. Tussen de aanwerving en het einde van de tweede week tewerkstelling, moet de beginnende werfleider vier extra competenties aanleren. Na twee weken ligt de totale competentiedrempel daarmee op 29 van de 54 vaardigheden. Dat betekent dat een beginnend werfleider na twee weken voltijdse werkervaring reeds meer dan de helft – 54 procent - van de competenties van een volleerde werfleider onder de knie moet hebben. Leerdrempels blijven zich in eerste weken snel opvolgen. Van een beginnend werfleider wordt verwacht dat hij in de eerste anderhalve maand tewerkstelling snel nieuwe competenties oppikt. Bedrijven leggen de lat immers niet alleen na twee weken, maar ook na een maand en anderhalve maand. Telkens zijn er nieuwe competenties waarvan verwacht wordt dat de beginnende werfleider ze onder de knie heeft. Na anderhalve maand voltijdse tewerkstelling moet de startende beroepsbeoefenaar al 33 van de 54 competenties, of 61 procent van de kwalificatie, op zak hebben. Aanzienlijke leerdrempel na twee maanden. Het hoge leertempo houdt aan. Na twee maanden tekent zich voor de beginnende werfleider een nieuwe belangrijke leerdrempel af. Acht bijkomende competenties moeten na twee maanden voltijdse tewerkstelling verworven zijn. Daarmee beheerst de beginnende werfleider twee maanden na aanwerving 41 van de 54 competenties, goed voor 76 procent van de kwalificatie. Tabel 2 : Competenties die eerst aangeleerd worden (binnen de eerste twee maanden na aanwerving) Categorie

III

IV

VI

DOSSIERKENNIS


BRIEFWISSELING BEHEREN

Competentie


3. kan eenvoudige plannen (bv. situatieplan, installatieplan) schetsen om aanpassingen in kaart te brengen; om het asbuilt plan te schetsen; om de opdracht aan de werfploeg uit te leggen

0,5

3. kan zichtbare en onzichtbare (ondergronds en in de lucht) leidingen en energiebronnen situeren aan de hand van het algemeen gemeentelijk plan van riolen of elektriciteitsvoorziening om te bepalen waar de nodige energiebronnen geplaatst moeten worden

0,5

1. kan e-mails en brieven (bv. met opdrachtgevers, klanten, leveranciers, onderaannemers, ) verwerken (opstellen, beantwoorden, versturen, doorsturen en ontvangen voor een efficiënte werkorganisatie

0,5


23

Categorie

VI


Competentie


2. kan in- en uitgaande post en andere documenten (bv. vorderingsstaten, technische fiches) in verband met de werf systematisch verzamelen, ordenen en bewaren (zowel op papier als digitaal) in een klassement om specifieke brieven of documenten snel terug te vinden; om verloop van een communicatie te kunnen aantonen en reconstrueren

0,5

II


3. kan een (periodieke) controle van de werken verzekeren om de werken conform de normen te laten verlopen

1

III

DOSSIERKENNIS

4. kan aan de hand van het lastenboek de meetstaat opstellen en vergelijken met het lastenboek om de hoeveelheden benodigde materiaal te berekenen; om de gegevens voor de begroting te verzamelen; voor de werkvoorbereiding

1

4. kan alternatieven voor materiaal, materieel en personeel voorstellen om de rendabiliteit en de kwaliteit van de werken te optimaliseren

1,5

1. kan bepalen welk materieel wordt ingezet op de werf om de werf op een efficiënte wijze te leiden

1,5

I

IV

VII

XV




WERK DELEGEREN AAN ONDERAANNEMERS


24

2. kan kwaliteit, rendabiliteit en veiligheid van diverse werkmethodes vergelijken om de optimale werkmethode toe te passen

2

2. kan beschikbare ruimte (opslagruime van materiaal, plaats voor gereedschap, parkeerterreinen,…) plannen om de werf te organiseren

2

2. kan relevante informatie over de werf doorgeven om gepresteerde werken te kunnen factureren

2

4. kan zich infomeren over de markt van onderaannemers en leveranciers (financiële situatie, erkenning, ) om bij gelegenheid snel en efficiënt onderaannemers of leveranciers te selecteren

2

1. kan de verantwoordelijkheden m.b.t. de uitvoering verdelen onder de diverse onderaannemers om de werf te organiseren

2

2. kan toezien op de juiste ergonomische hantering van het materieel om toe te zien op het correct gebruik van materiaal en materieel; om optimale werkomstandigheden te garanderen en letsels te voorkomen

2

3. kan EHBO-technieken toepassen om EHBO toe te dienen bij ongevallen op de werf

2

4. kan een riscico-analyse opstellen en analyseren om de risico’s op de werf in te schatten, te voorkomen en te bestrijden

2


4.2.3. Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de vier maanden na aanwerving) Leertempo daalt in maanden 3 en 4. Eens de kaap van twee maanden tewerkstelling gerond, daalt het leertempo voor de beginnende werfleider. Na tweeënhalve maand, na drie maanden en na vier maanden worden weliswaar telkens nog bijkomende competenties verwacht, maar het gaat respectievelijk nog slechts om twee, en tweemaal één vaardigheid. De beginnende werfleider heeft na vier maanden natuurlijk ook al het leeuwenaandeel van de kwalificatie onder de knie. Na vier maanden beheerst hij 45 van de 54 competenties, goed voor 83 procent van het totale profiel. Tabel 3 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de vier maanden na aanwerving) Categorie

Competentie


1. kan een omleidings- en verkeerscirculatieplan opstellen om de werf (in verschillende fases) af te sluiten; om de veiligheid van interne en externe betrokkenen met de werf te garanderen

2,5


2. kan de voorraad materiaal beheren om onvoldoende of te veel voorraden te voorkomen

2,5

XIII PLANNING

2. kan het organigram van de werf betreffende arbeiders, chauffeurs, machinisten;materieel en materiaal; onderaannemers schematisch voorstellen en aanpassen in functie van de vorderingen van de werken en onvoorziene omstandigheden om projectmatig te werken; om deadlines na te leven

3

6. kan voor het (preventief) onderhoud van het materieel zorgen om te zorgen voor de duurzaamheid van het materieel

4

IV

I




25

4.2.4. Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de zes maanden na aanwerving) Geleidelijk leertempo zet zich door in maanden 5 en 6. In de vijfde en zesde maand tewerkstelling stabiliseert het leertempo zich op het niveau van maanden 3 en 4. Er worden geleidelijk bijkomende competenties verworven, maar de korte opeenvolging van leerdrempels uit de eerste twee maanden heeft de beginnende werfleider achter zich gelaten. In totaal verwerft de beginnende beroepsbeoefenaar in maanden vijf en zes nog zes extra competenties. Na een half jaar tewerkstelling resulteert dat in 51 verworven competenties. Met amper drie resterende competenties, heeft de werfleider 94 procent van het profiel onder de knie. Tabel 4 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (binnen de zes maanden na aanwerving) Categorie

Competentie


4. kan erop toezien dat de andere partijen (bv. onderaannemers) de afspraken nakomen om de werken volgens plan te laten verlopen

4,5

XVI HUMAN RESOURCES

2. kan nieuwe medewerkers opvangen en onthalen om hun snelle integratie in het bedrijf te bevorderen

4,5

V

1. kan aan de hand van nieuwsbrieven, opleidingen, ed. externe evoluties met betrekking tot het eigen werkdomein (bvb. nieuwe materialen, nieuwe toepassingen, nieuwe regelgeving, …) opvolgen om de eigen werkzaamheden ermee in overeenstemming te brengen, erop af te stemmen of er op een andere manier rekening mee te houden

6


3. kan de beschikbaarheid van gepast materieel waarborgen om de werken op een efficiënte manier te kunnen laten verlopen

6

XVI HUMAN RESOURCES

1. kan potentiële en nieuwe medewerkers inschatten om deel te nemen aan eventuele sollicitatiegesprekken

6

XVII COMMERCIËLE CONTACTEN

2. kan over kortingen bij leveranciers of onderaannemers onderhandelen om een groter rendement te halen

6

X

26

STUREN

LEERBEREIDHEID EN -VERMOGEN


4.2.5. Competenties die vervolgens aangeleerd worden (tussen zes maanden en één jaar na aanwerving) Vervolmaking tussen maanden zeven en twaalf. In het tweede semester tewerkstelling vervolmaakt de beginnende werfleider zich. Twee van de drie overgebleven competenties van de kwalificatie verwerft hij in de tweede jaarhelft. Na één jaar beheerst hij 53 van de 54 competenties. 98 procent van de competenties heeft hij zich eigen gemaakt. Tabel 5 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (tussen zes maanden en één jaar na aanwerving) Categorie

X

IX

STUREN

JURIDISCHE ZAKEN

Competentie


3. kan een vergadering leiden om werken op de werf te bespreken; om de veiligheid tijdens een ‘toolbox meeting’ te bespreken

8

1. kan de clausules van een verzekeringscontract lezen en het belang van de specifieke clausules onderscheiden om na te gaan of alle juridische vereisten zijn vermeld in het contract

12

4.2.6. Competenties die vervolgens aangeleerd worden (meer dan één jaar na aanwerving) Laatste competentie na vijftien maanden. De overgebleven en laatste competentie van de kwalificatie laat zich aanleren binnen de vijftien maanden na aanwerving. De werfleider heeft op dat ogenblik alle 54 competenties van de kwalificatie onder de knie. Toch betekent dat niet dat het leertraject af is na een jaar en drie maanden tewerkstelling. Tot het leertraject moet immers ook het verfijnen en perfectioneren van reeds beheerste competenties gerekend worden. Dat proces van vervolmaking kan zich verder spreiden over de loopbaan van de werfleider. Tabel 6 : Competenties die vervolgens aangeleerd worden (meer dan één jaar na aanwerving) Categorie

IX

JURIDISCHE ZAKEN

Competentie

2. kan juridische status van de werf controleren (bv. kadastrale situatie, erfdienstbaarheden, etc.) om de uitvoeringswerken conform de wet te laten verlopen

Aantal maanden na aanwerving 15


27

4.2.7. Samenvatting: het leertraject Hoog leertempo Een beginnend werfleider moet op korte tijd veel nieuwe competenties onder de knie krijgen. Vooral in de eerste twee maanden ligt het leertempo erg hoog. In tegenstelling tot Grafiek 1 die het aantal verworven taken cumulatief weergeeft ten aanzien van het volledige beroepsprofiel, geeft onderstaande tabel het leertempo per afgebakende periode in het leertraject.

Periode in het leertraject

Verworven aandeel van het competentieprofiel

Tijdens de eerste twee maanden

30%

Tijdens maand drie en vier

7%

Tijdens maand vijf en zes

11%

Hoge instapdrempel. Het leertraject van een werfleider valt op door de hoge instapdrempel. Bijna de helft van de competenties moet reeds beheerst worden bij aanwerving. Ook na aanwerving blijven de verwachtingen echter hoog gespannen. Na een half jaar voltijdse tewerkstelling dienen immers bijna alle competenties verworven te zijn. Schematische voorstelling van het leertraject. Grafiek 1 stelt het leertraject van een werfleider voor. De X-as onderscheidt de verschillende leerperiodes, de Y-as geeft het aantal te beheersen competenties voor een werfleider weer. De grafiek illustreert dat een beginnend werfleider snel de competenties onder de knie dient te krijgen.

Grafiek 1 : Het leertraject tijdens de eerste zes maanden 60 50 40 30 20 10 0

Bij aanwerving

Op twee maanden

Aantal nog te verwerven competenties Aantal verworven competenties

28


Op vier maanden

Op zes maanden

4.3. Modulaire indeling van de kwalificatie Administratief of werfgerelateerd. Op aangeven van de stuurgroep peilde het onderzoek naar een mogelijke modulaire indeling van de kwalificatie werfleider. Het uitgangspunt voor de opdeling vormde het al dan niet administratieve karakter van de competentie, of omgekeerd het al dan niet werfgerelateerd zijn van een competentie. Op basis van deze dichotomie werden alle competenties van de kwalificatie ingedeeld. Deze modulaire indeling kan als inspiratie dienen voor het uitstippelen van een modulair leertraject.

Modus als criterium Om te bepalen of een competentie tot het werfgerelateerde, dan wel het administratieve luik van de kwalificatie behoort, wordt de modus van de inschatting van werkgevers genomen. Daarmee geldt per competentie het meest voorkomende antwoord (administratief, werfgerelateerd, of beide) als criterium voor de modulaire indeling.

Vier competenties hoort tot de twee modules. 50 van de 54 competenties konden aan de hand van het meest voorkomende antwoord van werkgevers uniek worden ingedeeld tot één van de twee modules. Twee competenties – V.1. en XVI.1. - werden meestal als behorend tot beide modules beoordeeld. Competentie III. 6. en competentie XI. 1. werden even vaak ingedeeld als behorend tot het administratieve luik als tot het werfgerelateerde luik. De vier genoemde competenties werden opgenomen in beide modules. Tabel 7 : Module werfgerelateerd Categorie I


Competentie 1. kan kwaliteit, rendabiliteit en veiligheid van diverse werkmethodes vergelijken om de optimale werkmethode toe te passen 2. kan de tijd om de werken uit te voeren inschatten om de werf te organiseren, op te volgen en te controleren 3. kan aanwijzingen en raad aan de werknemers geven om de efficiëntie op de werf te bevorderen 4. kan alternatieven voor materiaal, materieel en personeel voorstellen om de rendabiliteit en de kwaliteit van de werken te optimaliseren 5. kan bepalen welk materieel wordt ingezet op de werf om de werf op een efficiënte wijze te leiden 6. kan voor het (preventief) onderhoud van het materieel zorgen om te zorgen voor de duurzaamheid van het materieel 7. kan alleen of samen met de landmeter niveaus uit te zetten en eventuele problemen met betrekking tot de site opsporen om de uitvoeringswerken voor te bereiden

II


1. kan zorgen voor de uitvoering van tests die voorgeschreven zijn in het lastenboek (bv. bodemcontroles, dichtheidstest, etc.) om de werken conform de normen te laten verlopen 3. kan een (periodieke) controle van de werken verzekeren om de werken conform de normen te laten verlopen


29

Categorie III

DOSSIERKENNIS

Competentie 1. kan aan de hand van het lastenboek uit te voeren taken, materiaal en andere eisen van de bouwheer post per post identificeren en hieruit de uit te voeren taken afleiden om de opdracht voor te bereiden en te plannen 2. kan plannen (situatieplan, installatieplan, kadasterplan, architectuurplan, etc. ) lezen om de opdracht te begrijpen, te plannen en voor te bereiden om incoherenties op te sporen en uit te klaren; om aanpassingen in kaart te brengen 3. kan eenvoudige plannen (bv. situatieplan, installatieplan) schetsen om aanpassingen in kaart te brengen; om het as-built plan te schetsen; om de opdracht aan de werfploeg uit te leggen 6. kan de gepresteerde taken kwantificeren om de voortgang op de werf te kunnen evalueren en te vergelijken met de planning

IV


1. kan een omleidings- en verkeerscirculatieplan opstellen om de werf (in verschillende fases) af te sluiten; om de veiligheid van interne en externe betrokkenen met de werf te garanderen 2. kan beschikbare ruimte (opslagruime van materiaal, plaats voor gereedschap, parkeerterreinen,…) plannen om de werf te organiseren 3. kan zichtbare en onzichtbare (ondergronds en in de lucht) leidingen en energiebronnen situeren aan de hand van het algemeen gemeentelijk plan van riolen of elektriciteitsvoorziening om te bepalen waar de nodige energiebronnen geplaatst moeten worden

V



X

STUREN

1. kan duidelijke en eenduidige instructies geven om de verantwoordelijkheden m.b.t. de uitvoering te delegeren aan onderaannemers en eigen ploegen 2. kan de arbeiders motiveren om het rendement en de kwaliteit van het werk van de ploegen te bevorderen 3. kan een vergadering leiden om werken op de werf te bespreken; om de veiligheid tijdens een ‘toolbox meeting’ te bespreken 4. kan erop toezien dat de andere partijen (bv. onderaannemers) de afspraken nakomen om de werken volgens plan te laten verlopen 5. kan erop toezien dat de andere werknemers en de ploegbazen de afspraken nakomen en het werk op een bevredigende wijze uitvoeren, zonder zijn permanente aanwezigheid voor een efficiënte werkorganisatie

XI


1. kan een effectieve externe communicatie voeren op een taalniveau dat het imago van het bedrijf niet schaadt (telefonisch, in face-to-face gesprekken, per brief of mail) om resultaten te boeken in de contacten met klanten, opdrachtgevers, leveranciers, en onderaannemers 2. kan duidelijke afspraken maken en die naleven om op een efficiënte manier samen te werken met de verschillende partijen (opdrachtgevers, leveranciers, etc.) 1. kan de intermenselijke relaties met collega’s beheren om een vlotte communicatie en samenwerking met andere afdelingen van het bedrijf (bv. calculator, materieeldienst, aankoopdienst etc. ), niet te verhinderen

XII

INTERNE COMMUNICATIE

30


Categorie XII

PLANNING

Competentie 1. kan de uitvoeringsfasen en –taken onderscheiden om projectmatig te werken 2. kan het organigram van de werf betreffende arbeiders, chauffeurs, machinisten;materieel en materiaal; onderaannemers schematisch voorstellen en aanpassen in functie van de vorderingen van de werken en onvoorziene omstandigheden om projectmatig te werken; om deadlines na te leven


1. kan materiaal afroepen om het materiaal tijdig op de werf te hebben

XV

1. kan de verantwoordelijkheden m.b.t. de uitvoering verdelen onder de diverse onderaannemers om de werf te organiseren

WERK DELEGEREN AAN ONDERAANNEMERS

3. kan de beschikbaarheid van gepast materieel waarborgen om de werken op een efficiënte manier te kunnen laten verlopen

XVI HUMAN RESOURCES

1. kan potentiële en nieuwe medewerkers inschatten om deel te nemen aan eventuele aanwerving


1. kan toezien op de naleving van de reglementering met betrekking tot de veiligheid en de individuele en collectieve hygiëne om de veiligheid en de hygiëne op de bouwplaats te verzekeren 2. kan toezien op de juiste ergonomische hantering van het materieel om toe te zien op het correct gebruik van materiaal en materieel; om optimale werkomstandigheden te garanderen en letsels te voorkomen 3. kan EHBO-technieken toepassen om EHBO toe te dienen bij ongevallen op de werf

Tabel 8 : Module administratief Categorie

Competentie

II


2. kan de rapporten van het studiebureau en de lastenboeken begrijpen en kritisch analyseren om de werken conform de normen te laten verlopen

III

DOSSIERKENNIS

4. kan aan de hand van het lastenboek de meetstaat opstellen en vergelijken met het lastenboek om de hoeveelheden benodigde materiaal te berekenen; om de gegevens voor de begroting te verzamelen; voor de werkvoorbereiding 5. kan vorderingsen eindstaten opstellen om (tussentijdse) facturen op te stellen 6. kan de gepresteerde taken kwantificeren om de voortgang op de werf te kunnen evalueren en te vergelijken met de planning

IV


4. kan de reservatie van benodigdheden op de werf (toiletten, refter, vestiaire, opslagterreinen, torenkranen, etc. ) tijdig doorgeven aan de verantwoordelijke in het bedrijf om de site voor te bereiden conform het installatieplan

V




31

Categorie VI


Competentie 1. kan e-mails en brieven (bv. met opdrachtgevers, klanten, leveranciers, onderaannemers, …) verwerken (opstellen, beantwoorden, versturen, doorsturen en ontvangen voor een efficiënte werkorganisatie 2. kan in- en uitgaande post en andere documenten (bv. vorderingsstaten, technische fiches) in verband met de werf systematisch verzamelen, ordenen en bewaren (zowel op papier als digitaal) in een klassement om specifieke brieven of documenten snel terug te vinden; om verloop van een communicatie te kunnen aantonen en reconstrueren

VII


1. kan een factuur begrijpen om de facturen te controleren op basis van de leveringen en de prestaties 2. kan relevante informatie over de werf doorgeven om gepresteerde werken te kunnen factureren 3. kan een bestelbon/leveringsbon begrijpen voor het aanvaarden van de bestelling; voor het controleren van de bestelling op kwaliteit en kwantiteit 4. kan zich infomeren over de markt van onderaannemers en leveranciers (financiële situatie, erkenning, …) om bij gelegenheid snel en efficiënt onderaannemers of leveranciers te selecteren 5. kan offertes analyseren en vergelijkende tabellen opstellen om onderaannemers of leveranciers te selecteren

VIII NACALCULATIE

1. kan (aan de hand van vorderingsen eindstaten) het rendement evalueren en vergelijken met het verwachte rendement in de kostprijsberekening om het financieel beheer van de werf verzekeren

IX

1. kan de clausules van een verzekeringscontract lezen en het belang van de specifieke clausules onderscheiden om na te gaan of alle juridische vereisten zijn vermeld in het contract

JURIDISCHE ZAKEN

2. kan juridische status van de werf controleren (bv. kadastrale situatie, erfdienstbaarheden, etc.) om de uitvoeringswerken conform de wet te laten verlopen 3. kan de wetgeving naleven en de wettelijke procedures toepassen: sociale wetgeving; aangaande de werfuitvoeringen; registratiereglementering; veiligheidswetgeving (verslag bij ongevallen,…) om de uitvoeringswerken conform de wet te laten verlopen XI


4. kan een effectieve externe communicatie voeren op een taalniveau dat het imago van het bedrijf niet schaadt (telefonisch, in face-to-face gesprekken, per brief of mail) om resultaten te boeken in de contacten met klanten, opdrachtgevers, leveranciers, en onderaannemers


2. kan de voorraad materiaal beheren om onvoldoende of te veel voorraden te voorkomen

XVI HUMAN RESOURCES

1. kan potentiële en nieuwe medewerkers inschatten om deel te nemen aan eventuele sollicitatiegesprekken 2. kan nieuwe medewerkers opvangen en onthalen om hun snelle integratie in het bedrijf te bevorderen

32


Categorie XVII COMMERCIËLE CONTACTEN

Competentie 1. kan klantencontacten onderhouden om nieuwe opdrachten te krijgen 2. kan over kortingen bij leveranciers of onderaannemers onderhandelen om een groter rendement te halen


1. kan een riscico-analyse opstellen en analyseren om de risico’s op de werf in te schatten, te voorkomen en te bestrijden


33

Bijlage : profiel van de geïnterviewden Geconsulteerde experten Stuyts Sonja Coördinator voor opleidingen in de bouwsector Cevora Symons Marc Docent werfleiding en projectleider Cevora

Deelnemers face-to-face interviews voor ontwikkeling kwalificatieprofiel Daelemans Alain Projectleider NV. De Peuter Sector: ruwbouw/wegen -en waterwerken Hufkens Luc Medezaakvoerder NV. Hufkens algemene bouwonderneming Sector: ruwbouw/ industriële bouwwerken Janssen Frans Veiligheidsadviseur NV. Willemen Sector: ruwbouw/utiliteitsbouw Mertens Danny Projectleider NV. Siegers Electro Sector: afwerking/ elektriciteit

Deelnemers conferentiegesprek Arturo Consultant/opleider in de bouwsector FOREM Bénoumeur Mélissa Projectverantwoordelijke Cevora Flamme Jean Meester Assistent bachelor in de bouwsector IEPS

34


Galand Luc Algemeen secretaris Sud Construction Hasenbroeckx Bart HR-verantwoordelijke Cosimco Humblet Florienne Teamverantwoordelijke Cevora Palumbo Giuseppe Meester Assistent bachelor in de bouw IEPS Stuyts Sonja Coördinator voor opleidingen in de bouwsector Cevora Symons Marc Docent werfleiding en projectleider Cevora Weymeis Lieve Opleidingshoofd bachelor in de bouw Sint-Lieven Willemen Tom Gedelegeerd bestuurder Willemen General Contractor

Deelnemers face-to-face interviews voor aanbrengen profiel Dhr. Houdard Opzichter, technisch verantwoordelijke Edgar Halin & Fils Sector : afwerking Dhr. Calen Projectleider FODETRA Sector : ruwbouw Dhr. Grégoire Werfleider SOCOGETRA Sector : ruwbouw Beroepsprofielen van bedienden - Leertraject - Bouwsector : Werfleider

35

Dhr. Haulotte Werfleider Christophe Hoslet s.a. Sector : ruwbouw Dhr. Lefèvre Afgevaardigd bestuurder Crisal s.a. Sector : afwerking Dhr Quadflieg Technisch directeur Beton 2000 sprl Sector : afwerking Dhr Crucifix Werfleider Jerouville s.a. Sector : wegenbouw Dhr Albos Werfleider Bagetra s.a. Sector : wegenbouw Dhr Piron Eigenaar en gerant SNACKEN IV SPRL Sector : afwerking Dhr Sprengers Werfleider In Advance s.a. Sector: wegenbouw

36


E. Plaskylaan 144 1030 Brussel Tel. (02) 734 62 11 Fax (02) 734 52 32 e-mail : [email protected] http://www.cevora.be

Onze gewestelijke kantoren Antwerpen-Limburg Wommelgemsteenweg 18 2110 Wijnegem Tel. (03) 320 82 90 - Fax (03) 320 82 99 e-mail : [email protected]

Hainaut-Brabant wallon Chaussée de Charleroi 38 6061 Charleroi Tel. (071) 23 01 40 - Fax (071) 23 01 49 e-mail: [email protected]

Oost- en West-Vlaanderen Derbystraat 323 - Maaltecenter Blok G 9051 Gent Sint-Denijs-Westrem Tel. (09) 242 88 70 - Fax (09) 242 88 71 e-mail : [email protected]

Namur-Liège-Luxembourg Rue Côte d’Or 68 4000 Liège - Sclessin Tel. (04) 254 50 77 - Fax (04) 254 45 37 e-mail: [email protected]

Cevora vzw is het vormingscentrum van het Paritair Comité 218 (ANPCB). Elk jaar organiseert Cevora een brede waaier van opleidingen. Deze zijn toegespitst op de behoeften van de ondernemingen en staan open voor alle bedienden van het ANPCB.

Cevora vzw wordt paritair beheerd door de sociale partners van het ANPCB: ACLVB, BBTK, LBC, VBO en de hierbij aangesloten federaties en UNIZO.

© CEVORA 2008. Alle rechten voorbehouden. Het voorliggende document mag enkel gereproduceerd worden teneinde, enkel voor privé-gebruik, kosteloos informatie te verstrekken. De auteur en uitgever dienen hierbij steeds vermeld te worden. Iedere andere reproductie, adaptatie, vertaling en publieke mededeling zijn verboden zonder de schriftelijke toestemming van CEVORA, Eugène Plaskylaan 144, 1030 Brussel.

www.cevora.be

Verantw. uitg.: Cevora vzw - René Spaey, E. Plaskylaan 144 – B-1030 Brussel - 20080611

Onze hoofdzetel

C e v o r A. Beroepsprofielen van bedienden Leertraject. Bouwsector. Werfleider. tempera in opdracht van Cevora Juni

Recommend Documents