Burgers bij de bestrijding van rampen: betrokken, beschikbaar, bekwaam Nancy Oberijé Karin Groenewegen
Doel van de workshop • Kennisoverdracht over gedrag van burgers bij rampen • Mogelijkheden verkennen benutten BHV bij rampenbestrijding
10-1-2011
2
Wat gaan we doen? • • • •
Presentatie resultaten onderzoek (15 min) Uitleg opdracht (5 min) Aan de slag in 5 groepen (15 min) Centrale terugkoppeling (15 min)
10-1-2011
3
Onderzoek • Doel – Wat doen burgers bij rampen? – Praktijkvoorbeelden – Handvatten voor hulpverleners
• Aanpak – 10 rampen/grote incidenten – Literatuurstudie – Interviews (totaal 79 hulpverleners en 73 burgers) 10-1-2011
4
Onderzoek • Rampen/incidenten – – – – – – – – – –
Bijlmer 1992 Hoog water 1995 Enschede 2000 Volendam 2001 Dijkdoorbraak Wilnis 2003 Stroomstoring Haaksbergen 2005 Nijmeegse Vierdaagse 2006 Stroomstoring Bommeler- en Tielerwaard 2007 Koninginnedagdrama Apeldoorn 2009 Natuurbranden Schoorl en Bergen 2009 en 2010 10-1-2011
5
Gevonden praktijkvoorbeelden
10-1-2011
6
Resultaten • • • • • • • • • • •
Mythes Uitgevoerde handelingen Achtergrond Bereidwilligheid / motivatie Tijdsduur Materiaal Reactie hulpverleners Selectie Samenwerking Coördinatie Nazorg 10-1-2011
7
Mythes • Plunderen/asociaal gedrag komt nagenoeg niet voor en wordt opgelost door burgers zelf • Paniek en apathisch gedrag (shock) komt soms voor en dan vooral onder slachtoffers en direct betrokkenen bij slachtoffers
10-1-2011
8
Uitgevoerde handelingen • Vele en zeer diverse handelingen • Naar tevredenheid van hulpdiensten én burgers uitgevoerd
10-1-2011
9
Achtergrond • Betrokken bij de situatie • Mensen uit directe omgeving • Specifieke achtergrond • nevenfuncties • EHBO/BHV
• Persoonskenmerken?
10-1-2011
10
Bereidwilligheid/motivatie • Bereidwilligheid groot: – Sociale norm/burgerlijke plicht: ik moet iets doen – Handelingsperspectief: ik kan iets doen – Saamhorigheidsgevoel
10-1-2011
11
Tijdsduur/aflossing • Burgers helpen zo lang mogelijk: – Totdat incident bestreden is – Totdat ze uitgeput zijn
• Aflossing – Door burgers komt niet vaak voor
10-1-2011
12
Materiaal
• Meestal zelf verzorgd door burgers/bedrijven – Vooral in beginfase of bij specifieke materialen
• Soms gebruikt van hulpdiensten – Aanvullend op burgers en bij specifieke materialen 10-1-2011
13
Reactie hulpverleners • • • • • •
Tekort aan hulpverleners direct na incident Meerwaarde burgerparticipatie Verlichting taken hulpverleners Positief Burgers laten helpen Eigen veiligheid!
10-1-2011
14
Selectie • Soms wel soms niet – Wel: • bij bekendheid met achtergrond • bij benodigde specifieke capaciteiten
– Niet: • bij snelle inzet nodig • bij algemene taken
• Burgers melden zelf welke capaciteiten zij hebben en welke taken zij kunnen uitvoeren – Zij zijn daarin eerlijk 10-1-2011
15
Instructie • Burgers volgen instructies hulpdiensten netjes op • Burgers hebben behoefte aan instructie van (semi)professionele hulpverleners
10-1-2011
16
Samenwerking • Soms wel, soms niet • Mensen met specifieke achtergrond werken wel samen • Nadere studie nodig naar achterliggende redenen
10-1-2011
17
Coördinatie • Over het algemeen wordt de burgerhulp niet gecoördineerd • Bij nazorg wordt burgerhulp vaak in eerste instantie door burgers zelf gecoördineerd, dit wordt later soms overgenomen door de overheid • Overheid is van mening dat burgerhulp bij nazorg eerder gecoördineerd moet worden • Burgers zijn van mening dat overheid coördinatie niet te snel over moet nemen 10-1-2011
18
Nazorg • Registratie burgers die geholpen hebben ontbreekt • Idee van overheid en burgers over nazorg verschilt: – Door overheid aangegeven dat dit aangeboden is. – Door burgers aangegeven dat dit niet aangeboden is door overheid.
• Burgers hebben behoefte aan geïntegreerde nazorg. • Burgers hebben behoefte aan laagdrempelige nazorg door familie vrienden etc. – Aandacht voor secundaire traumatisering
10-1-2011
19
Conclusie • Burgers bij de bestrijding van rampen: – betrokken – beschikbaar – bekwaam!
Stelling • Er wordt op dit moment onvoldoende gebruik gemaakt van de kennis en vaardigheden van BHV-ers bij een ramp in de directe omgeving van het bedrijf waar zij werkzaam zijn.
Aan de slag!!! • 5 groepen, elk 1 opdracht • 15 minuten de tijd • Uitgangssituatie: • In de omgeving van het bedrijf waar u als BHV-er werkzaam bent is een groot ongeluk gebeurd (denk aan Vuurwerkramp Enschede)
Groep 1 • Welke kansen en bedreigingen zie je als BHVers bij rampen en grote incidenten in hun omgeving worden ingezet? • Bij tijd over: – Wat zijn mogelijke oplossingen voor de gesignaleerde bedreigingen?
• Zet de kansen en bedreigingen (en evt. oplossingen) op een flap-over t.b.v. terugkoppeling aan de groep
Groep 2 • Uitgaande van de situatie dat BHV-ers worden ingezet bij rampen/grote incidenten in de buurt: – Wat zou de beste manier zijn om BHV-ers te alarmeren en hoe kun je dit regelen? • Denk hierbij aan spontane opkomst versus een geregisseerde opkomst (tevoren aanmelden, bv als bij AED). Via het eigen bedrijf of juist niet etc.
• Zet de resultaten op een flap-over t.b.v. terugkoppeling aan de groep
Groep 3 • Voor welke taken bij incidenten zou je BHVers het beste in kunnen zetten? • Prioriteer de kaarten met rampenbestrijdingsprocessen op relevantie voor BHV.
Groep 4 • Voor welke taken zou je specifiek BHV-ers willen inzetten en voor welke taken overige burgers? • Verdeel de kaarten met rampenbestrijdingsprocessen in drie stapels: – Geschikt voor alle burgers – Geschikt voor BHV – Ongeschikt voor burgers en BHV-ers
Groep 5 • Zou je de inzet van BHV bij rampen/grote incidenten willen coördineren? • Hoe zou je dat het beste kunnen doen? • Hoe zie je de samenwerking met de hulpdiensten? • Zet de resultaten op een flap-over t.b.v. terugkoppeling aan de groep
