GemeenteTiel Achterweg 2, 4001 MV Tiel Postbus 6325, 4000 HH Tiel Telefoon: (0344) 637 111 Telefax: (0344) 637 299 Doorkiesnummer: (0344) 5605
MEMO BERICHT aan:
burgemeester en wethouders van Tiel
afdeling:
WIZ – Facilitair – EZ - FPJZ
datum:
oktober 2013
onderwerp:
Plan van aanpak stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen
notities:
antwoord op motie 19 juni 2013 van de raad van Tiel
1. Inleiding en vraag In de vergadering van de raad op 19 juni 2013 is de hierna geciteerde motie aangenomen welke strekt tot voorstellen die zijn gericht op het stimuleren van maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen. De motie: "De raad van de gemeente Tiel, in vergadering bijeen op 19 juni 2013, overwegende dat: - werkloosheid op dit moment één van de grootste problemen is waarmee we te maken hebben; - bovendien de invoering van de Participatiewet ertoe moet leiden dat meer mensen met een arbeidsbeperking aan het werk gaan; - de overheid dus moet stimuleren dat mensen met een arbeidsbeperking en andere mensen met een afstand tot arbeidsmarkt aan een baan komen; - maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen zich onder andere richten op het aan het werk helpen van mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt; verzoekt het college: - vóór de begrotingsraad met voorstellen te komen om maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen in de gemeente Tiel te stimuleren; en gaat over tot de orde van de dag." In de overwegingen van deze motie wordt gelezen dat het gaat om de aanpak van werkloosheid als een van de grootste actuele problemen. De aanstaande Participatiewet richt zich op de arbeidsinschakeling van mensen met een arbeidsbeperking. De overheid moet stimuleren dat mensen met een arbeidsbeperking aan een baan komen. Maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen richt zich op het aan het werk helpen van mensen met een arbeidsbeperking. De vraag die moet worden beantwoord is; hoe kan Tiel als gemeentelijke overheid maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen stimuleren opdat mensen met een arbeidsbeperking werk krijgen én het werkgevers makkelijker wordt gemaakt om daaraan mee te werken. 1
2. Sociaal economische achtergrond op macro nivo De aangenomen motie refereert aan de aanstaande Participatiewet. Daarbij horen ook de optionele Quotum wet en het Sociaal Akkoord van april jl. Het Sociaal Akkoord zorgt ervoor dat 125.000 mensen met een arbeidsbeperking de komende jaren bij een werkgever worden geplaatst. Er komen 100.000 extra gegarandeerde banen in het bedrijfsleven en 25.000 bij de overheid. Voor deze mensen wordt (in de regio) op individueel niveau maatwerk geleverd en gekeken waar iemand het beste kan werken. Deze mensen gaan werken tegen minimaal het wettelijk minimumloon. In nieuwe CAO's, vastgesteld na het sociaal akkoord, zijn in 31% in plaats van voorheen 20% daarvan afspraken opgenomen over het plaatsen van mensen met een arbeidsbeperking. Werkbedrijven. Het sociaal akkoord versterkt de al ingeslagen richting om de dienstverlening aan werkgevers en werkzoekenden vorm te geven in 35 arbeidsmarktregio’s en het maakt deze richting een stap concreter. Gemeenten en sociale partners zorgen ervoor dat er 35 Werkbedrijven komen. Deze Werkbedrijven zijn de schakel tussen de werkgever en de mensen met een arbeidsbeperking die gaan werken. Hiermee vergroten we de kansen op succesvolle plaatsing. Gemeenten hebben de lead en werken samen met UWV en sociale partners. Het kabinet zet ook in op de ondersteuning van werkgelegenheid op korte termijn en stelt in zowel 2014 als in 2015 een bedrag van 300 miljoen euro beschikbaar voor cofinanciering van sectorplannen, waarin sectoren gericht aan de slag gaan met de uitdagingen op de arbeidsmarkt. Voor het slagen van een sectorplan is een stevig draagvlak van relevante organisaties binnen de regio en betreffende sector of sectoren onontbeerlijk . Het samenwerkingsverband bestaat tenminste uit de sociale partners van de betreffende sector(en). Het zijn immers de werkgevers en werknemers die de verantwoordelijkheid dragen bij het bieden van werkzekerheid en het voorkomen van werkloosheid. Omdat arbeidsmarkten tegelijkertijd een sectoraal en een regionaal karakter hebben, kan de nadruk in een sectorplan ook op regionaal niveau gelegd worden. Het regionale samenwerkingsverband beperkt zich niet tot werkgeversorganisaties en vakbonden en waar aanwezig hun sectorale organisaties (zoals O&O fondsen), maar betrekt ook – waar mogelijk –kenniscentra voor beroepsonderwijs en bedrijfsleven, (centrum)gemeenten voor de arbeidsmarktregio’s en UWV.
3. Regio Rivierenland 3.1 Aanpak jeugdwerkloosheid. Uit een subsidiebudget van 25 miljoen bij het ministerie van SZW ontvangt de arbeidsmarktregio Rivierenland een bedrag van € 289.000 als co-financiering voor de jaren 2013 en 2014. Tiel diende als penvoerder mede namens de regio het Actieplan Jeugdwerkloosheid 2013-2014 in. Dit bevat de volgende acties: Intensivering dienstverlening Leerwerkloket en Werkgeversadviespunt; Community coaching; Extra inzet op communicatie vanuit Leerwerkloket en Werkgeversadviespunt; Sluitende aanpak terugleiden naar opleiding en voorkomen MBO schooluitval in de techniek; Inzet Startersbeurs; 2
Vouchers voor jongeren met stage of leerwerkbaan in de transport en logistiek; Omscholing medewerksters kinderopvang naar zorgsector. In de voorbereiding betrekken wij werkgeversorganisaties en kenniscentra. Het college betrekt in dit regionale project werkgevers bij de uitvoering van dit regionale arbeidsmarktbeleid. Daarbij geeft Tiel o.a. het goede voorbeeld als werkgever. 3.2 Sectorplannen De gemeente Tiel en de regiogemeenten in Rivierenland zijn ook werkgevers die ook de sectorplannen mee uitvoeren. Op het terrein van personeelsbeleid kennen we het regionale P&O overleg. Via dat overleg onderzoeken we wij hoe we als gemeenten in de arbeidsmarktregio Rivierenland goed en effectief kunnen aansluiten bij een landelijk sectorplan van gemeentelijke overheden. Het college benut het sectorplan om daarmee als gemeente(n) bij te dragen aan het maatschappelijk en sociaal ondernemen en op die manier voorbeeldgedrag te tonen. 3.3 Regionaal sociaal akkoord Rivierenland In de regio verbindt gemeenten, UWV en Lander het sociaal akkoord met werkgevers. Werkgevers die deelnemen, verbinden zich met het plaatsen van werkzoekende werknemers. Inmiddels is regionaal sociaal akkoord 2.0 getekend op 19 september jl. Het accent ligt nu bij de arbeidsinschakeling van mensen met een arbeidsbeperking (WIA, Wajong, WSW). De extra banen die in het landelijke sociaal akkoord zijn toegezegd, zijn hiervoor een extra impuls. Het college ziet het tot stand brengen van dit vernieuwde regionaal sociaal akkoord, het actief communiceren (bestuurlijk en ambtelijk) hierover en natuurlijk het benutten daarvan bij uitstek als een instrument om het maatschappelijk en sociaal ondernemen van werkgevers te stimuleren. Het werkgeversadviespunt rivierenland (WAPR) bespreekt in de contacten met de werkgevers in aansluiting op hun behoefte de mogelijkheden en facilitering van het scholen van en werken met mensen met een (arbeidsbeperking). Het college onderstreept dit akkoord en geeft als Tiel het goede voorbeeld door de aanpak van WAPR voort te zetten en door als gemeente werkervaringsplaatsen aan te bieden.. 3.4.1 RIW (regionale infrastructuur werk en inkomen) Om de aanstaande Participatiewet uit te voeren, bereiden de regiogemeenten 'RIW' voor: één uitvoeringsorganisatie van gemeenten, Lander en werkgevers (en de werkgeversaanpak) in nauwe samenwerking met het UWV..Door de beoogde samenwerking per 1 januari 2015 gaan we met de bundeling van specialistische kennis, middelen, netwerken en inzet een bredere doelgroep bedienen; de gehele 'onderkant' van de arbeidsmarkt. De toeleiding van mensen met een arbeidsbeperking naar de arbeidsmarkt is één van de kerntaken van deze organisatie. De RIW biedt op klantnivo maatwerk in de matching tussen de werkzoekende werknemer en de werkgever met een arbeidsplaats. Noodzakelijke randvoorwaarden hiervoor zijn: -door reïntegratie inzet werkzoekenden de benodigde werknemers basisvaardigheden aanleren, -inzicht in het werkzoekendenbestand, -zicht op de arbeidsmarkt en creativiteit -methodische aanpak van de werkzoekenden De werkgeversdienstverlening is de andere kerntaak van de RIW. Deze werkgeversdienstverlening moet kennis hebben van de (regionale) arbeidsmarkt, ontwikkelingen in branches en 3
sectoren en bij bedrijven zelf. Men moet mee kunnen denken met de werkgever. De werkgeversdienstverlening moet werkgevers continu een goed aanbod kunnen doen. Een centrale lokatie of loketfunctie, bijvoorbeeld een ondernemersloket voor werkgevers maakt de dienstverlening toegankelijk. Werkgevers moeten weten wat men mag verwachten en wat men kan krijgen. Denk bijvoorbeeld aan: -Inzet van instrumenten zoals jobcoaching, begeleiding, loonkostensubsidie of no-risk polis, een verlonings-/detacheringsconstructie, -Advies en informatie over wat een werkgever samen met het SW bedrijf kan doen en bereiken. -Administratief ontzorgen van werkgevers. -Het organiseren van samenwerkingsprojecten, zoals nu in het ABU project met uitzendorganisaties. -Informatie en advies over mogelijkheden van jobcarving of inclusieve arbeidsorganisatie. -Informatie over hoe werkgevers zich kunnen onderscheiden door deel te nemen aan "PSO" (prestatieladder sociaal ondernemen). -Het ontwikkelen van arrangementen met onderwijs om te anticiperen op toekomstige behoefte aan personeel. Door een specialist maatschappelijk verantwoord ondernemen bij het WAPR in te zetten, kan deze werkwijze nog voortvarender worden doorgevoerd. Het college vindt een goede werknemers- en werkgeversdienstverlening nu en binnen de RIW cruciaal voor het sociaal ondernemen van werkgevers in de zin van plaatsen van mensen met een arbeidsbeperking en stuurt daarop aan. 3.4.2 Werkbedrijf. Bovenstaande beschrijving van de RIW vraagt nog om een toevoeging. Onder Sociaal economische achtergrond is geciteerd dat de Werkbedrijven de schakel zijn tussen de werkgever en de mensen met een arbeidsbeperking die aan de slag worden geholpen. Op dit moment werkt de VNG met sociale partners in de zg. Werkkamer aan de uitwerking van deze regionale werkbedrijven. Het is nog niet bekend of dit leidt tot organisatorische voorschriften, beleidsregels of adviezen. Duidelijk is wel dat werkgevers een actieve betrokkenheid krijgen bij deze werkbedrijven. Ongeacht de uitkomsten van de Werkkamer is het college vóór een dergelijke samenwerking en geeft werkgevers, liefst met een breed draagvlak, een actieve rol in het regionale werkbedrijf voor Rivierenland. 4. Tiel. Hiervoor beschreven we regionale ontwikkelingen en kansen. Tiel kan actief de kansen benutten door: 4.1 Inkoop en aanbestedingen. Recent is het Tielse inkoop en aanbestedingsbeleid vastgesteld. Daarin heeft SROI (social return on investment) een plaats in de vorm van maatwerk. SROI kan worden opgenomen in de gunningcriteria en/of als contracteis. De zwaarte van de SROI eisen is afhankelijk van de aard en de omvang van de opdracht. Er wordt gezocht naar een zo goed mogelijke match tussen de SROI kandidaten en de opdracht / opdrachtnemer. Daarom is de doelgroep voor SROI erg breed: van mensen die hun baan dreigen te verliezen, scholieren die stageplaatsen zoeken, mensen met een arbeidshandicap, werklozen, inburgeraars tot mensen met een bijstandsuitkering. Bedrijven die zich al aantoonbaar inzetten voor “sociaal maatschappelijk ondernemen” worden actief uitgenodigd om mee te doen aan onderhandse procedures. Bedrijven worden gevraagd creatief / innovatief mee te denken bij de invulling van SROI. 4
We starten een structureel overleg tussen de inkoopcoördinator, het WAPR en WIZ om hier verder invulling aan te geven. SROI verankeren we onder meer in de (nog op te stellen) inkoopstrategie per inkoopgroep. In de tussenliggende periode werken we op ad hoc basis. Voorbeelden waarbij we recent social return toepasten in aanbestedingsprocedures zijn 'regiotaxi' en 'schoonmaak gemeentelijke gebouwen. Bij de invulling van SROI kijken we hoe we SROI op een positieve manier kunnen verbinden met de stimulering van het lokale en regionale bedrijfsleven. Ons college zorgt (in toenemende mate) voor een gestructureerde en actieve invulling van social return bij inkoop en aanbestedingsprocedures om daarmee een bijdrage te leveren aan maatschappelijk en sociaal ondernemen. Bedrijven met een PSO certificering (prestatieladder sociaal ondernemen) kunnen worden bevoordeeld. Deze lijn zetten we voort
4.2 Medel en andere. Vooruitlopend op de uitwerking van de motie startten de afdelingen WIZ en EZ met het Wapr een samenwerking met de organisatie Medel. Het doel is nieuwe bedrijven die zich vestigen op Medel en bestaande bedrijven te betrekken bij het Tielse arbeidsmarktbeleid. Op welke wijze kunnen deze bedrijven een bijdrage leveren aan de inschakeling van mensen met een arbeidsbeperking? Bevorderen van maatschappelijk en sociaal ondernemen kan bijvoorbeeld door het stimuleren om een PSO certificaat te halen of door met de ondernemers een centrum voor jong ondernemerschap te ontwikkelen. Deze gezamenlijke benadering breiden we uit naar bedrijven op Kellen en Latenstein en via de ondernemersverenigingen OCT en Hart van Tiel. Het college stimuleert in overleg en samenwerking met o.a. Medel het maatschappelijk en sociaal ondernemen. Daarbij denken wij aan een beeldvormende avond met ondernemers over dit thema. Tevens laat het college uitzoeken of de gemeente Tiel zelf ook een PSO certificering kan krijgen. 4.3 Personeel en organisatie. Daar waar onze gemeente werkgevers vraagt om maatschappelijk en sociaal te ondernemen is het goed om daar zelf als werkgever ook actief in te zijn. Tiel kent al een beleid voor stagiaires. Ook is er in de praktijk een beleid voor leerwerkbanen en werkervaringsplaatsen. In 2012 zijn er + 20 plaatsingen geweest. Daarvan 10 stageplaatsen en 10 werkervaringsplaatsen. We stellen voor dit beleid te activeren, transparanter te maken en van doelstellingen te voorzien. In het verlengde daarvan kijken we bij vacatures actief en bewust naar mogelijkheden voor mensen met een arbeidsbeperking. (zie 25.000 banen landelijke sociaal akkoord en sectorplan gemeentelijke overheden). Het college maakt het maatschappelijk en sociaal ondernemen onderdeel van het personeelsbeleid voor de gemeente Tiel. 4.4 Verbonden partijen. In paragraaf F van de gemeentebegroting zijn diverse partijen opgenomen waarvan Tiel deelnemer is. Bijvoorbeeld Veiligheidsregio, RAR, ODR, BSR, Vitens. Dat zijn ook werkgevers. Het college gaat vanuit onze deelneming in deze organisaties en bedrijven en (mogelijk) bestuurlijke betrokkenheid het thema maatschappelijk en sociaal ondernemen daar agenderen en stimuleren.
5
5. Samenvattend antwoord. Hoe kan Tiel als gemeentelijke overheid maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen stimuleren opdat mensen met een arbeidsbeperking werk krijgen? Ons college stelt voor om voor Tiel hieraan bijdragen te leveren door actief en stimulerend uitvoering te geven aan de volgende mogelijkheden. Primair met de mogelijkheden waarvoor de gemeente Tiel zelf initiatief kan nemen. Vervolgens secundair met de mogelijkheden waarbij Tiel afhankelijk is van landelijke ontwikkelingen. a. De Aanpak jeugdwerkloosheid in 2013 en 2014 uitvoeren. Daarbij inzetten op het gebruik van de werkgeversbetrokkenheid t.b.v. maatschappelijk verantwoord ondernemen. (3.1) b. Het Regionaal sociaal akkoord Rivierenland 2.0 invulling geven binnen Tiel en actief promoten in bestuurlijke contacten. (3.3) De aanpak van WAPR van maatschappelijk verantwoord ondernemen continueren. c. Bij de ontwikkeling van de RIW (regionale infrastructuur werk en inkomen) de kerntaken arbeidstoeleiding en werkgeversdienstverlening nadrukkelijk positioneren. Vanuit die werkgeversdienstverlening aandacht geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen (3.4) d. In het kader van het inkoop- en aanbestedingenbeleid social return on investment in de vorm van maatwerk actief en gestructureerd aandacht geven, organiseren en uitvoeren. Bedrijven met een PSO certificering (prestatieladder sociaal ondernemen) zo mogelijk bevoordelen. (4.1) e. Via Medel en (andere) ondernemersorganisaties in Tiel maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen agenderen, bespreekbaar maken en/of doorontwikkelen. (4.2) f.
Als gemeentelijk werkgever zelf vanuit het personeels- en organisatiebeleid actief en gericht invulling geven aan maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen. (4.3) Onderzoeken of de gemeente Tiel zelf ook een PSO certificering kan krijgen. (4.2)
g. Bij onze 'Verbonden partijen' maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen doorontwikkelen. (4.4) h. De sociaal economische ontwikkelingen op macro nivo volgen en van daar uit actief een vertaling maken naar het Tielse arbeidsmarktbeleid waaronder het maatschappelijk verantwoord ondernemen en sociaal ondernemen van werkgevers. (2) i.
Inzetten op actief gebruik van een landelijk sectorplan gemeentelijke overheden waarin dan aandacht wordt gegeven aan de inschakeling van mensen met een arbeidsbeperking. (3.2)
j.
In het perspectief van het regionale Werkbedrijf werkgevers en actieve rol geven in deze infrastructuur t.b.v. maatschappelijk verantwoord ondernemen. (3.4)
6
