bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

huisartsopleiding

bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc jaargang 13 | nr. 2 | september 2013

samen één aios opleiden onderwijsheden impressies juni 2013 aanpak bijzondere trajecten terugkommiddag stageopleiders

Inhoudsopgave

3 Faam 5 Hoofdzaken 6 Wall of Fame 8 HaDiDoc 9 HAOVU

Colofon Hao-proVUssioneel is een bulletin voor alle huisartsopleiders van de Huisartsopleiding van het VUmc en verschijnt twee keer per jaar. Op het hao-deel van onze website zijn de oude jaargangen terug te vinden: www.hovumc.nl Redactie: Angelika Raths Sylvia Vlak Illustraties: Rick Dros Foto’s: Wilfred de Boer Koen Kestens Angelika Raths Eddy Rijk Sylvia Vlak Basisontwerp omslag: Roland van Helden bno, Amsterdam Opmaak: Sylvia Vlak Huisartsopleiding VUmc OZW-gebouw De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam tel. 020-4441795 www.hovumc.nl deadline kopij voor het maartnummer 2014 is 2 januari 2014 svp mailen aan [email protected]

10 Onderwijsheden 12 Foto's junidagen Doorn 14 Impressies leergangen 1 t/m 4 18 Foto's junidagen Doorn 20 Impressies leergang 5 25 Lustrumcongres LHOV 26 Foto's junidagen Doorn 28 Samen één aios opleiden 29 Aanpak bijzondere trajecten 30 "Wel handig dat mijn man geen arts is" 31 Hao Irina uit Roemenië in Frankrijk 32 Terugkommiddag tweedejaars opleiders 34 Hao-tevredenheidenquête 35 POH-middag 36 Insider 37 Prikbord 38 Agenda 2013/2014 38 In memoriam Gerben van der Heide 39 Welkom/uitzwaaien

2 hao-proVUssioneel - september 2013

Faam Hao Willem Harmsen heeft in zijn praktijk een muur met foto’s van al zijn aios. ‘Wall of Fame’ noemt hij het.

Angelika Raths

Dat is het, dacht ik, zó moet het heten, onze hao-portrettengalerij op de 8e verdieping – onze ‘Wall of Fame’! We hebben het voor elkaar! Na 1½ jaar fotograferen, zoeken naar een geschikt ophangsysteem, knutselen, onderhandelen over de plek (huishoudelijke dienst, medewerkers, opleiding voor ouderengeneeskunde) hangen er nu 233 konterfeitsels van (bijna) alle HOVUmc-huisartsopleiders. Indrukwekkend – zo veel!, kleurrijk – hoe veel verschillen! en verbindend – wij werken allemaal aan hetzelfde!

Deze smoelenparade op het instituut is een hommage aan jullie prominente rol in de opleiding en ons statement voor: • iedere hao willen kennen en zien in haar/zijn individualiteit. • waardering van de bijdrage die jullie leveren aan de kwaliteit van de toekomstige huisartsen. • onze medeverantwoordelijkheid voor jullie kwaliteit, plezier in het leren en voldoening in de professie van het opleiden. De bedoeling is de plek van hao’s letterlijk zichtbaar te maken. Wat dat betreft hadden jullie ook pontificaal in de hal mogen hangen. Nu vind je de Wall op de onderwijsverdieping tegenover 8C-04 en alvast op blz. 6. Nog leuker jullie in Doorn weer live te ontmoeten. Faam verwierf in die dagen de cursus van Peter Leusink, huisarts en seksuoloog. Bij een gemiddelde beoordeling van alle leergangen van boven de 8, voerde ‘Seks, dat spreekt vanzelf’ het peloton aan met een 8.9 (op de voet gevolgd door de Expeditie APC). Proficiat! De hao die zelfs deelnam zonder aios in de praktijk zal er dus geen spijt van hebben gekregen. Deze keer werkten twee stafleden van andere huisartsopleidingen mee aan leergang 5 – Geurt Essers uit Leiden en Ger Plat, mijn collega hao-coördinator uit Groningen. Wij zijn blij met hun expertise en wie weet bevrucht het wederzijds. Ger: ‘Ik vond het erg interessant om jullie meerdaagse mee te mogen maken. Jullie kunnen er trots op zijn; goed verzorgde dagen op een prachtige locatie. Ik heb er veel van geleerd. Ten eerste de vorm: de keuze om de didactische scholing vorm te geven in twee keer een tweedaagse. Wij bieden onze modules aan op de middagen van deopleidersdagen. Ik zie dat je goed de diepte in kan met deze werkwijze. Ten tweede: de inhoud die je er voor de ervaren opleiders aan kunt koppelen.’ Natuurlijk zijn er naast de meerdaagse meer activiteiten voor jullie verdere professionalisering als leerbegeleiders: de paralleldagen met binnenkort een inhaalslag EBM en boeiende keuzeworkshops in oktober, voortgangsgesprekken en praktijkbezoeken. Ben benieuwd hoe het peer-assessement jullie bevalt. En in dit nummer beginnen wij (op suggestie) met een rubriek over nieuws en achtergrond op het gebied van onderwijs. 3 hao-proVUssioneel - september 2013

Goed nieuws is dat het hao-team is uitgebreid met Gerda Visser, die de rol van Lili van Rhijn als voorzitter van de HaDiDoc per 1 augustus heeft over genomen (zie blz. 8). Lili, van harte dank voor je niet aflatende inzet, je gedrevenheid. Jij bewaakte als een cerberus of alles over en naar de hao's wel transparant en zorgvuldig was! Gelukkig blijf je bij het hao-team betrokken, zij het met een kleinere aanstelling. Maarten van Bergeijk volgt Hans Burggraaff op vanuit de HAOVU. Leuk dat Twente nu met twee leden vertegenwoordigd is! Hier het nieuwe overzicht van het hao-team (en voor allen met leesbril groter op de website).

Hoofd Huisartsopleiding VUmc

Angelika Raths onderwijskundige hao-coördinator [email protected] voorzitter hao-team werkgroep landelijke coördinatoren opleiders selectie hao’s, docent oriëntatiecursus opleidingsplan hao’s inhoud en programmering hao-curriculum vaste paralleldagprogramma’s docent leergangen projectgroep hao-internationaal kwaliteitsbeleid hao’s hao-mentoraat redactie hao-proVUssioneel didactische scholing Aruba

Sylvia Vlak assistente [email protected] redactie en opmaak hao-proVUssioneel contact aspirant-opleiders organisatie oriëntatiecursus en startersdagen website hao-deel vaste paralleldagprogramma’s

Sylvia el Gannouti stagebeheer hao’s [email protected] werving hao's RGS-erkenningen beschikbaarheid hao’s ondersteuning kwaliteitsbeleid (HaDiDoc)

Gerda Visser staflid ha [email protected]

HaDiDoc-kerngroep/kwaliteitsbeleid hao’s contactpersoon aspirant-opleiders voortgangsgesprekken ervaren hao’s hoofddocent oriëntatiecursus didactische scholing Aruba

hao-mentoren: Gerard de Bruijn Erik Courant Jan de Heer Cor Koeman

Renée Oelderik Margreeth Oijevaar Suzan van Vliet Frank Weenink

Karin Verschoor staflid en hao werving hao’s hao-internationaal hoofddocent leergang 1 POH-scholing scholing praktijkassistentes

Lili van Rhijn staflid en hao HaDiDoc-kerngroep/kwaliteitsbeleid hao’s voortgangsgesprekken hao’s docent leergang docent maatjesdagen beleidsontwikkeling

HaDiDoc kwaliteit opleiders

voortgangsgesprekken beginnende hao’s

Carine den Boer hao Gerrit Hagenbeek ex-hao

ondersteuning hao-coördinator organisatie, administratie en ondersteuning meerdaagse ondersteuning projecten LHK opleiders scholing maatjes scholingsprogramma praktijkassistentes accreditatie, GAIA website hao-deel

hao-team

voorzitter HaDiDoc/kwaliteitsbeleid hao’s coördinator voortgangsgesprekken hao’s voortgangsgesprekken hao’s docent startersdagen docent leergang 4

Jolijn de Graaff staflid en hao

Samantha Paijens assistente [email protected]

Willem Veerman staflid en hao paralleldagonderwijs en -evaluatie integratie didactiek-medisch inhoudelijk docent maatjesmiddag

Helle Poulsen staflid gedragswetenschapper HaDiDoc-kerngroep/kwaliteitsbeleid hao’s voortgangsgesprekken hao’s RGS-erkenningen docent leergang 4 coördinator hao-mentoraat scholing maatjes, docent maatjesmiddag POH-scholing

Maarten van Bergeijk hao Bestuurslid HAOVU

Katinka Prince hao Bestuurslid HAOVU

Simone van den Hil staflid gedragswetenschapper

adviserend lid Angelique Bongers

voortgangsgesprekken ervaren hao’s

staflid gedragswetenschapper

Pieter Bots hao

HaDiDoc-kerngroep/kwaliteitsbeleid hao’s voortgangsgepsrekken hao’s contactpersoon landelijke cursussen hoofddocent leergang 3

hoofddocent startersdagen docent leergangen voortgangsgesprekken beginnende hao’s docent maatjesmiddag

voortgangsgesprekken ervaren hao’s

Dit overzicht wordt op www.hovumc.nl telkens geactualiseerd.

Stafdocenten: meerdaagse en paralleldagen

Onze eigen faam als HOVUmc houdt ons ook bezig. In het kader van de werving van nieuwe huisartsopleiders werden wij er benieuwd naar waarom huisartsen voor het AMC of voor ons kiezen. Welke beeldvorming bestaat in den lande? Kunnen wij ons daarin vinden of is het tijd voor een PR-offensief? Daarvoor hebben wij een idee uit Leiden opgepikt om een aantal hao-ambassadeurs te benoemen. Met een deel van de kandidaten zijn Karin, Nettie en ik eind mei bij elkaar gekomen om dit plan te ventileren. Het was een geanimeerde bijeenkomst. Afspraak is dat zij onze ‘ogen en oren in het veld’ zijn in de gebieden waar wij opleiders mogen rekruteren. Zij brengen de mogelijkheden voor hao’s op ons instituut onder de aandacht en peilen ons imago. Voor de komende oriëntatiecursus zijn er trouwens al dubbel zo veel aanmeldingen dan anders. Dat betekent hopelijk gauw een fameuze uitbreiding van onze Wall of Fame.

hao-coördinator 4 hao-proVUssioneel - september 2013

Hoofdzaken Nettie Blankenstein

De huisartsopleiding ontwikkelt zich continu. Komend jaar spelen er weer veel opleidingsvernieuwingen die jou als huisartsopleider raken: omschrijving van kenmerkende beroepsactiviteiten waarop je jouw aios kunt observeren, meer aandacht voor praktijkorganisatie, toespitsing van arts-patiëntcommunicatie op specifieke vakinhoudelijke doelen, e-portfolio voor de 1e-jaars aios, en de voortgaande academisering. Over dat laatste wil ik hier wat meer vertellen. Academisering is een beetje een rare term, omdat we altijd al een (post)academische opleiding zijn. Bedoeld wordt dat we als huisarts optimaal gebruik leren maken van de beschikbare vakkennis met inachtneming van onze klinische expertise en de situatie en voorkeuren van de patiënt (Evidence Bases Medicine = EBM) én dat we met ons allen werken aan groei van die vakkennis op punten die wij relevant vinden (wetenschappelijk onderzoek). In de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022 van NHG/LHV staan academische ambities voor • elke individuele huisarts (werkt op basis van richtlijnen), • elke huisartspraktijk (werkt mee aan onderwijs, onderzoek of innovatie) • en de beroepsgroep als geheel (zorgt samen met de afdelingen huisartsgeneeskunde voor relevant onderzoek en zorginnovatie die gekoppeld is aan de kernwaarden generalistische, persoonsgerichte, continue zorg en zet in op behoud van de internationale koplopersrol). Aandacht voor EBM in de huisartsopleiding VUmc Het EBM-onderwijs voor aios krijgt gerichter aandacht door de drie jaren heen. De nieuwe EBM-docent Hans van der Wouden houdt ook oefenuurtjes met docenten en drie groepen hao’s hebben op hun paralleldag geoefend met het opzoeken van praktijkvragen op internet. Dit jaar presenteerden voorgeselecteerde aios hun zoekacties (Critically Appraised Topics oftewel CATS) voor een jury van onderzoekers, docenten en mede-aios. De beste werd ingediend en zelfs genomineerd voor de Jan van Es prijs: Anna Koning zocht het effect uit van corticosteroïdinjecties voor de laterale epicondylitis; op korte termijn enige winst en op lange termijn geen nadeel. Naarmate de aios vaardiger worden in EBM, gaat het bij veel hao’s kriebelen: hoe staat het met mijn handelen als rolmodel? Sandra Zwolsman is eind 2012 bij de UvA gepromoveerd op een boeiend onderzoek over EBM in de huisartsopleiding. Zij stelde vast dat startende aios met redelijk goede EBM-kennis,

vaardigheden en attitudes de opleiding binnenkomen. Ze observeerde consulten van hao’s en aios op uitingen m.b.t. besluitvorming volgens EBM en interviewde hen daarna. Haar conclusie is intrigerend: EBM speelt vaak een rol in het hoofd van de dokter tijdens een consult, maar deze bespreekt hierover vaak niets met de patiënt. Dit maakt dat de aios toepassing van EBM niet van de hao kan afkijken, evenmin kan de hao (of docent) uit consultobservaties afleiden hoe de aios EBM toepast. Daarvoor is een leergesprek nodig, waarin de hao vraagt op welke evidence de aios haar/zijn beleid baseert en hoe zij/hij de situatie en voorkeuren van zichzelf en de patiënt heeft meegewogen. Zwolsman vond dat zowel huisartsen als aios barrières ervaren bij het toepassen van EBM: gebrek aan vaardigheid, attitude, en tijd. Het AMC heeft prachtig EBM-cursusmateriaal gemaakt over basisbegrippen, goed en vlot opzoeken van kennis, vaardigheden nodig voor het toepassen van EBM en eigen attitude en barrières t.a.v. de inpassing van EBM in de dagelijkse praktijk. Deze cursus is wel groot: 4 x 3 uur digitaal huiswerk en 4 bijeenkomsten van 3 uur. Hans van der Wouden is hem voor ons in stukjes aan het hakken. Elke paralleldag komt een brokje van 30-90 minuten op tafel. Ik heb, met instemming van het HAOVU-bestuur, besloten dat voor dit goede doel de paralleldagen de komende jaren doorlopen tot 16.30 uur. Wetenschappelijk onderzoek huisartsopleiding VUmc Wij dragen op verschillende manieren bij aan wetenschappelijk onderzoek. Allereerst hebben we 9 aiotho’s die hun opleiding combineren met promotieonderzoek: Nikki van Dessel (Beloop van SOLK), Pim van den Dungen (Zorg voor ouderen bij wie huisarts cognitieve beperkingen vermoedt), Marloes Gerrits (Invloed van chronische ziekte/pijn op depressie en angst), Wesley van Hout (Osteoporose), Karolien Leliefeld (Preventie van recidiverende depressie door cognitieve zelfhulptherapie begeleid door POH), Lishia Oei (Multidisciplinaire proactieve benadering van patiënten met hoge ziekterisico’s), Lidy Pols (Gestructureerde zorg bij hartvaatlijden/DM én depressieve klachten), Annemarie Schalkwijk (Zorgstandaard obesitas bij kinderen) en Matthijs van Wijmen (Wilsverklaringen levenseinde). De SBOH subsidieert landelijk 3-4 promotieprojecten per jaar. Ook voor hao’s en docenten met onderzoeksambitie: kom gerust eens met mij praten. Het afgelopen jaar heb ik verschillende malen per mail jullie medewerking gevraagd aan kleine onderzoeksprojecten: van enquêtes over pedofilie en parate kennis over diclofenac tot interviews over het pluis-nietpluis gevoel. Komend jaar vragen we jullie mee te werken aan twee AMC onderzoeken: het RoMAT-onderzoek waarin de aios jullie feedback geeft op je rolmodelfunctie, en CASANOVA over manieren om 3e-jaars aios voldoende complexe patiënten te laten zien. Zo brengen we gezamenlijk de kennis binnen ons vak weer een stapje verder. Dank (alvast) voor alle medewerking. 5

hao-proVUssioneel - september 2013

Wall of Fame



HaDiDoc Gerda Visser

Lili van Rhijn

Wisseling van de wacht: Gerda volgt Lili op als voorzitter van de HaDiDoc Vanaf 1 augustus heeft Gerda Visser officieel de voorzittersrol van de HaDiDoc van mij, Lili van Rhijn, overgenomen. De maanden daarvoor en daarna worden de taken geleidelijk overgedragen. En dat zijn er langzamerhand een heleboel geworden. In 2006 nam ik van Jolijn de Graaff de taak over om vorm te geven aan een goede kwaliteitsbewaking van de opleiders. Samen met een klein clubje ervaren stafleden vormden we de HaDiDoc. Het was erg inspirerend te zoeken naar een zorgvuldige behandeling van de evaluaties, de benodigde gesprekken te voeren en hao’s te ondersteunen bij hun inspanningen weer het betere uit zichzelf te halen. Een enkele keer bleek het nodig de samenwerking met een hao eenzijdig te beëindigen. Geen makkelijke klus, maar soms echt nodig. De samenwerking met de andere stafleden en Carine den Boer als hao hebben me altijd gesterkt in het zo goed mogelijk uitvoeren van deze taak.

Ik heb het werk al die jaren met erg veel plezier gedaan. Maar de combinatie van het werk in de praktijk met zo’n intensieve klus op de VU wordt me wat veel. Ik gun mezelf de ruimte wat meer vrije tijd te hebben en iets meer rust voor het werk in de praktijk. Dus ik ga minder werken bij HOVUmc. Ik ga niet helemaal weg. In elk geval zal ik nog supervisie blijven geven en daarnaast wat kleinere klussen gaan doen. Ik ben erg blij dat Gerda bereid is het werk van me over te nemen. Gerda is in mijn ogen een uitstekende opvolger, omdat ze goed kan zien wat er nodig is voor aios en hao en ze kan dat ook nog op een heel goede manier verwoorden. Daarnaast is ze zorgvuldig, betrouwbaar en ze kent de HOVUmc en alle betrokkenen goed. Kortom, ik heb alle vertrouwen in mijn opvolgster en ik wens haar veel plezier bij deze taak.

LORENZO


Berichten Berichtenuit uitde dehao-kwaliteitscommissie hao-kwaliteitscommissie HAOVU Hans Burggraaff

Als bestuur van de huisartsopleiders van de VU houden wij ons bezig met kwaliteit en belangenbehartiging. Wij treden op als vertegenwoordigers van huisartsopleiders van de VU waar dat gevraagd wordt en wij dat zinvol vinden. Onze laatste besprekingen hebben onder andere als onderwerpen gehad: • Het succesvolle LHOV-jubileumcongres op de S.S. Rotterdam. De congrescommissie bestond voor de helft uit huisartsen en opleiders van de VU. • Een hao-vriendelijkere accreditatie. • De besteding van de SBOH-gelden aan de HAP ten behoeve van de huisartsopleiding. • Centrale selectie voor de huisartsopleiding. • Meer EBM voor huisartsopleiders. • VU-opleiders stimuleren lid te worden van de HAOVU-groep. • Wat gebeurt er op landelijk niveau? Wil je meer kennisnemen van de bezigheden van de HAOVU, word dan lid van de HAOVU-groep op HAweb en kijk daar af en toe eens op. Hartelijk uitgenodigd! Wij willen het HAweb meer gaan gebruiken voor elkaar. Kijk er eens op in een verloren moment in je praktijk of op de huisartsenpost!

Hans Burggraaff uit Weesp, voorzitter Commissie Breed Overleg VU (Overleg Hoofd, aios en hao’s) Penningmeester & secretaris LHOV (Landelijke Huisarts Opleiders Vereniging) Lid Algemeen Bestuur Huisartsopleiding Nederland Halbo Mulder uit Landsmeer, penningmeester Commissie Breed Overleg VU Maarten van Bergeijk uit Hengelo, secretaris Contactpersoon GEAR (Kwaliteit huisartsopleiding) Contactpersoon hao’s Twentegroep Lid hao-team (Didactische Scholing hao’s) Carine den Boer uit Hoorn Hao-lid van de Commissie HaDiDoc (Begeleidingscommissie functionering en beoordeling hao’s) Lid Algemeen Bestuur LHOV Katinka Prince uit Amsterdam Lid hao-team Abram Rutgers uit Uithoorn Onderwijscommissie (meelezen) Webmaster (contactpersoon VU-website) Gé Bontenbal uit Haarlem Aios op de HAP/SBOH-gelden

Hans Burggraaff, [email protected]

Het bestuur bij het afscheid van Rob Corsten (oud-secretaris). Boven v.l.n.r.: Gé Bontenbal, Halbo Mulder, Maarten van Bergeijk, Rob Corsten, Abram Rutgers Onder v.l.n.r.: Katinka Prince, Carine den Boer, Hans Burggraaff


Onderwijsheden – Integratie van medische inhoud en arts-pa en veel bewijs gevonden voor de effectiviteit van patiëntgerichte communicatie, ook op relatief harde uitkomstmaten als bloeddruk en HBa1C.We hebben het dus, ook hier, over Evidence Based Medicine. (zie Silverman et al: “Vaardig Communiceren in de Gezondheidszorg”).

Chris Rietmeijer

Zo deed ik het altijd al! De huisartsopleiding, en zeker de onze, besteedt al meer dan 30 jaar veel aandacht aan APC. Hao’s spelen hierin een grote rol door het veelvuldig bespreken van consulten met de aios. Een projectgroep van Huisartsopleiding Nederland heeft onlangs een nieuwe impuls aan het APC-onderwijs gegeven, gebruikmakend van de ervaringen van hao’s en docenten en recente inzichten en onderzoek. Dat heeft geleid tot een iets andere manier van kijken naar een consult waarbij de context van het consult heel expliciet wordt betrokken: een patiënt met een acute klacht vraagt bijvoorbeeld andere communicatie dan een patiënt met SOLK. In het kader van leergang 5 is een groep opleiders aan de slag met deze werkwijze in de dagelijkse leergesprekken. Zij herkennen zich sterk in deze benadering. De reacties zijn uitgesproken enthousiast. Enkele quotes: “Eindelijk overzicht, structuur; alles valt op z’n plaats; ik weet nu beter wat ik altijd al doe en waarom dat klopt. Van onbewust naar bewust bekwaam” “Dit verbindt communicatietechniek met doel van arts en patiënt; dit geeft inzicht in hoe een consult zwak kan zijn terwijl alle MAAS-items er wel in zitten”

In een echt, alledaagse consult zien we meestal dat een aantal vaardigheden uit de MAAS wordt toegepast en een aantal nauwelijks of niet. Dat kan te maken hebben met onervarenheid van de aios maar vaak heeft het ook te maken met de context waarin het consult plaatsvindt. Medische context als ook patiënt- en artsfactoren: De angstige patiënt, de eisende patiënt, de oude patiënt, de dokter in tijdnood, de dokter met een griepje, de onzekere dokter etc. etc. In elk consult is een aantal taken te onderscheiden. De MAAS noemt ze en ook het model van Silverman is hier behulpzaam:

Begin van het consult Informatie inwinnen structuur bieden

Lichamelijk onderzoek Uitleg en advies

relatie opbouwen

Beëindiging van het consult

De al genoemde context waarin het consult plaatsvindt maakt dat de verschillende taken verschillend worden uitgevoerd, qua intensiteit en ook qua inhoud. Denk aan de vraagverheldering bij een acuut consult versus de vraagverheldering bij een patiënt met een depressie. Of het adviseren van een patiënt met een bacteriële conjunctivitis versus het adviseren van een rokende patiënt met overgewicht en diabetes. Bij de conjunctivitis zal korte uitleg vaak genoeg zijn, bij de tweede patiënt zal de dokter alles uit de kast moeten halen, tot en met vaardigheden uit de Motiverende Gespreksvoering.

Hieronder een verdere introductie: Bij het praten over en het beoordelen van consulten gebruiken we vaak de MAAS-Gobaal (verder te noemen de MAAS). Het mooie van de MAAS is dat hij op een rijtje zet wat er allemaal komt kijken bij patiëntgericht communiceren. Patiëntgericht communiceren betekent dat we niet alleen aandacht hebben voor de klacht, de diagnose en de therapie, maar ook voor de beleving van de patiënt. Wat is de hulpvraag bij de klacht? Wat zijn de verwachtingen, misschien de angsten van de patiënt? Wat zijn zijn/haar gedachten en gevoelens bij de genoemde diagnose en de voorgestelde therapie? Kan en wil hij/zij het advies opvolgen? Om daar achter te komen en onze woorden daarop aan te passen kunnen de taken en vaardigheden zoals die zijn genoemd in de MAAS helpen. De MAAS is gestoeld op veel theorie over communicatie. Er is ook veel onderzoek gedaan naar

De MAAS noemt een aantal vaardigheden die behulpzaam kunnen zijn bij het uitvoeren van de taken. Naarmate de taak belangrijker lijkt, en lastiger is, zal de dokter idealiter meer vaardigheden intensiever inzetten. We gebruiken hier de metafoor van het mengpaneel. Dit illustreert dat er hele goede consulten zijn waarin bepaalde MAAS-items min of meer ontbreken. Omgekeerd zijn er slechte consulten waarin toch alle vaardigheden en taken van de MAAS te zien zijn. Dat weten we allemaal, en daar kunnen we ook mee leven. Het betekent dat we de werkelijkheid geweld aandoen als we een consult zonder meer langs de lat van de MAAS leggen. We willen rekening houden met de context. Dat werpt de vraag op hoe de context dan precies van invloed is op de communicatie; hoe kijken we daarnaar en hoe voeren we het gesprek daarover?


atiëntcommunicatie (APC) De genoemde projectgroep van Huisartsopleiding Nederland probeert die vragen te beantwoorden in het Curriculum APC 2012. Een onlangs verschenen proefschrift van collega Wemke Veldhuijzen is daarbij behulpzaam: zij onderzocht hoe huisartsen communiceren, hoe zij hun communicatie kiezen. Het is misschien een open deur, maar de huisartsen vertelden haar dat ze communiceren met een doel voor ogen. Dat doel kiezen ze op grond van hun taakopvatting en hun poging tot aansluiting bij individuele patiënten en hun medische problemen, dus aansluiting bij de context. Ze willen bijvoorbeeld informatie verzamelen, iets uitleggen, ze willen geruststellen, de tijd bewaken etc. Die doelen zijn dynamisch in het consult, kunnen snel veranderen en er zijn vaak meer - soms strijdige - doelen tegelijk. De artsen zijn zich vaak maar half of niet bewust van hun doel. Maar desgevraagd kunnen ze dat wel analyseren. Daarbij is hun taakopvatting en hun perceptie van de medische en patiëntcontext dus leidend.

ring: was het wel duidelijk waar de man precies mee zat? Of de taak van het informatie inwinnen: wist de aios eigenlijk wel genoeg? Hier komt ook het klinisch redeneren om de hoek kijken. Op deze wijze wordt in het onderwijs de medische inhoud dus geïntegreerd met de communicatie. De nabespreking van de communicatie in het consult aan de hand van taken, context en doelen maakt de aios bewust van al deze zaken en zorgt ervoor dat datgene besproken wordt wat de meeste aandacht behoeft, in eerste instantie volgens de aios, en in tweede instantie ook volgens de opleider.

• • • • • • • •

taak

doelen

communicatie

Context

Voorbeeld: bij het terugkijken van een consult op video valt het de aios en de hao op dat zij met veel woorden aan een patiënt uitlegt dat zij niet denkt aan een hartinfarct; de klachten zijn atypisch zegt ze, en hij is er veel te jong voor en ze kan geen afwijkingen vinden bij het lichamelijk onderzoek. De man maakt tegenwerpingen waarop zij het nog eens uitlegt, met nog meer woorden en er wordt een zekere haast zichtbaar, ze staat ten slotte op en geeft hem een hand… In dit voorbeeld kunnen aios en opleider bespreken wat op het bewuste moment in het consult de taak was, en wat de context. De aios zal mogelijk als taak benoemen het geven van uitleg en het geruststellen. De context is een consult dat aan het uitlopen is met een jonge mannelijke patiënt die bang is dat hij iets aan zijn hart mankeert. Zij zet communicatie in om haar doel, uitleg geven en geruststellen, te bereiken. Ze vindt zelf dat dat niet heel goed gelukt is; ze heeft na een paar keer alles te hebben uitgelegd afscheid van hem genomen zonder te vragen of hij nou gerustgesteld is en het had er eigenlijk alle schijn van dat dat niet het geval was. Hao en aios kunnen nu, al dan niet met de MAAS erbij, bedenken welke communicatie misschien effectiever was geweest. Daarnaast zou ook nog besproken kunnen worden of en op grond waarvan de aios zélf gerustgesteld was. Hierbij zou de focus nog op een andere taak in het consult kunnen komen te liggen, de vraagverhelde-

Welk stukje wil je vooral bespreken? Wat zijn je vragen daarbij? Wat was de taak en context? Wat was je doel in dit stukje? Welke communicatievaardigheden gebruikte je om je doel te bereiken? Hoe effectief was dat? Wat zegt de theorie? Wat vinden we van taakopvatting en doel?

Nabespreking van consult (op video)

De kunst bij het bespreken van de doelen van de aios is om het steeds heel klein te houden: wat was het doel in dat ene kleine moment waar we naar kijken? En was de communicatie effectief om dat te bereiken? De MAAS wordt gebruikt als onderlegger, als bron van vaardigheden die ook nog behulpzaam zouden kunnen zijn, niet als dwingend voorschrift. Het landelijk curriculum APC wordt dit jaar ook door ons geïmplementeerd. Afstemmen tussen hao’s en docenten is daarbij belangrijk. De aios leren het best als we op het instituut en in de praktijk dezelfde taal spreken. De HOVUmc-werkgroep APC bestaat uit Angelika Raths (gw; hao-team), Dick Walstock (hab), Simone van den Hil (gw), Barbera van Duijn (hao) en Chris Rietmeijer. Een aios zal binnenkort aansluiten. Een groep opleiders is actief in de al genoemde leergang 5. Daarin worden ervaringen opgedaan van wat er in de praktijk nuttig en mogelijk is en hoe we het best op elkaar afstemmen. In november gaan we verder en we hopen vanuit deze leergang een onderwijsprogramma voor alle opleiders op een paralleldag in 2014 te kunnen verzorgen. Inmiddels is de docentenstaf ingevoerd en hopen we vanaf maart 2014 alle nieuwe aios met deze iets bijgestelde benadering van communicatie vertrouwd te maken.


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Junidagen Doorn

Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 1 - De Duizendpoot Inez te Hennepe

Zing de onderstaande tekst op de melodie van ”Een beetje verliefd” van André Hazes.

In een kasteel, nam ik ook deel Met zeventien hao’s bij elkaar Ervaring was er genoeg, wat veel toevoeg Van evaluatie tot aan dagrapport Ja, ik denk nog steeds, hoe het was geweest Daar in de zon, op tafel met mijn knie Met vier in de groep, soms uit de broek Observeren, of het goed gaat Refrein: Een opleider Een eerste jaars opleider In Doorn werd dit bedacht En ook van mij verwacht Als een eerstejaars nieuwkomer was deze dag erg snel voorbij, gezellig en leerzaam voor mij

Video erbij, maakt mij niet zo blij, Maar dhr. Silverman gaf weer wat licht. Ach, het viel wel mee, ik had er zelfs twee De bespreking was zelfs heel nuttig Refrein: Een opleider Een eerste jaars opleider In Doorn werd dit bedacht En ook van mij verwacht Als een eerstejaars nieuwkomer was deze dag erg snel voorbij, gezellig en leerzaam voor mij Het beoordelen, in rollenspelen was op dag twee de entree POP, ontwikkelingsplan, DART-N en metafoor Nieuwe onderwerpen, tot het 2e jaar!


Leergang 2 - Leergesprekken Emmelien ten Hoor

Eindelijk scheen de zon op weg naar Zonheuvel. De route raakt bekend en rijdend door het prachtige landschap begint al snel het onthaasten en het losmaken van de dagelijkse praktijk en sleur. Vorig jaar voelde het nog als amateur of brugklasser, maar nu is het anders: inmiddels een aardige professional aan het worden in het opleiden. Dat is relatief, want over het leergesprek valt nog heel veel te leren. De vertrouwde groep plus een paar nieuwkomers is al snel op dreef , met enthousiaste leiding van Simone, Erik en Wim. Met gereedschap maakten we opnieuw kennis en symboliseerden we met het hakken, vijlen, meten , waterpassen en schroeven onze opleiderstaken. Aan de slag met doelen gericht op de inhoud van het leergesprek. De meegebrachte video’s werden samen bekeken, waarin met name ‘de kop’ naar voren kwam.

De volgende dag was het nog mooier weer. In subgroepjes intensief bezig met de meegebrachte video’s van het leergesprek. De begeleiders hadden een er een vrij ingewikkelde opdracht van gemaakt. Kijken naar het gesprek, een opleider heeft een concrete vraag en zo oefenden we het luisteren, samenvatten, doorvragen leiden en volgen. Ook de ALVU en MAAS-Globaal scorelijsten kwamen voorbijvliegen. De Roos van Leary: beïnvloed anderen, begin bij jezelf. Bleek een ware eye-opener tijdens het praktische oefenen van boven-samen-onder en tegen. Mooi om te zien en te leren dat de Roos een mooi hulpmiddel is om in te zien dat je door je eigen gedrag rolpatronen kunt doorbreken en communicatie kunt verbeteren. Maak daarbij ook gebruik van feedback, ontvangen en geven.

Gelukkig mochten we die middag ook nog even buitenspelen, het was prachtig weer, met als thema: leiden en volgen. Geblinddoekt overgeven aan de wandelpartner dwars door het boos heen, en zorg als leidende dat de ‘volger’ ook weer zonder blessures het terras bereikt. Mooi om te leren dat volgen en leiden in het leergesprek afgewisseld kunnen worden.

Na deze leerzame dagen met onze zeer bevlogen groepsleiders mogen de aios blij zijn met ons als opleiders die het juiste gereedschap hebben om een chaotisch leergesprek gestructureerd te laten verlopen. Aan de slag ermee… Haastig naar huis, terug in de dagelijkse orde van de praktijk.


Leergang 3 – Omgaan– met verschillen Het basiscurriculum Leergang 0 t/m 4 Bernard Kral

Voor huisartsen (opleiders) is het omgaan met verschillen een uitdaging in het dagelijks werk met patiënten maar ook met aios. We zaten er direct in op woensdag: het bleek dat wij als opleiders ook erg verschillend zijn.

Leergang 3, groep A

De borrel aan het eind van de eerste dag werd door de groep als het gezelligst geëvalueerd (zelf was ik er even niet bij). Het onderhandelen als thema werd door Willem ingeleid op de tweede dag, waarna we in subgroepen aan de slag gingen met het sinaasappel-dilemma (verdere uitleg kan de clou verraden). Het viel mij op hoe snel wij toch rekening houden met een ieders belangen.

Leergang 3, groep A én B samen

De begeleidsters van de groep, Angelique en Angelika, hoefden het thema slechts kort te introduceren om ons als groep goed los te laten gaan. Het uitzoeken van ansichtkaarten door een ieder was al een eye-opener: huisartsopleiders zijn erg verschillend. Onze groep bestond uit een vaste kern van 9 met 3 instromers die om verschillende redenen een jaartje geen leergang hadden gevolgd. Dus dat waren verschillende binnenkomers maar die bleken snel te kunnen worden verevent. Leerstijlen zijn verschillend en bij een ieder welbekend. Hoe we daarmee omgaan is boeiend, vooral als de leerstijl van de aios en hao erg verschillen. De professionaliteit zit vooral in het omschakelen van je stijl wanneer de aios dat nodig heeft. Aan casuïstiek geen gebrek en daarom werden het een zeer levendige twee dagen. Veel discussies in de subgroepen kregen het karakter van intervisiegesprekken waarbij de inbrenger verschillende visies op het probleem kon kiezen om mee te nemen.

Het werd steeds beter weer en dat gaf ons de gelegenheid buiten een groepsoefening ‘elkaar loslaten’ te doen. Dat bleek nog niet eens zo eenvoudig. We sluiten een inspirerende tweedaagse af met vele ideeën en suggesties hoe om te gaan met verschillen. Wordt vervolgd in november.


Leergang 4 – Doorstart Jurgen Andrea


Junidagen Doorn

Leergang 5 – het ook anders? Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Beter? Effectiever? Leuker? De tweede dag kregen we een discussie over missie, visie en strategie. Altijd lastig. Maar moet wel voor de accreditatie. Wat is nou precies wat? Gelukkig leerden we dat de missie in een regel kan en, als geheugensteun, dat als je visie met een z schrijft, dus vizie, je weet hoe het er te zijner tijd uitziet. Toen dat duidelijk was kwam het hoogtepunt van de cursus: iemand van de LHV die meegewerkt heeft aan de Toekomstvisie Huisartsenzorg 2022. We hadden die niet gelezen (sorry).

Aryan Visser

Kan het ook anders? Beter? Effectiever? Leuker? Een titel met vier vraagtekens in één zin. Dat geeft te denken. Bij het beginrondje bleek iedereen erg benieuwd te zijn wat ons geboden zou worden en hadden we nog geen goed idee wat er zou komen.

Je kon een speld horen vallen. Want nu hoorden we hoe we over 10 jaar zullen werken. De praktijken moeten weer kleiner! Twee huisartsen per praktijk die minimaal drie dagen per week aanwezig zijn. Open van 8-17 uur is verleden tijd. ICT wordt steeds belangrijker. Dat anderen in je HIS kijken is niet erg, jij bent de enige die het goed kan interpreteren. We stonden weer met twee benen op de grond.

Al snel werden we wegwijs gemaakt in wat marktwerking in de zorg nou precies inhoudt. Een deskundige leidde ons langs business modellen om dat duidelijk te maken. Om dat toe te passen op de dagelijkse praktijk bleek nog wel een probleem, maar daarvoor doen we dan ook deze cursus. Daarna waren we klaar voor het echte werk: inleidingen en daarna naar buiten (eindelijk in de zon!) om in kleine groepjes van gedachten te wisselen. We kregen de opdracht om een omgevingsanalyse te maken van onze praktijk. Pardon? Omgevingsanalyse? We leerden snel: demografisch, economisch, sociaal-cultureel, technologisch, ecologisch (ja, dat wordt niet vergeten!) en politiek-juridisch namen we onze praktijken onder de loep. En verdraaid, na een tijdje brainstormen snap je opeens de actoren die spelen in je praktijk.

Weg grote HOEDEN en meer HIDHA’s, het moet persoonlijker! Tot slot kregen we de opdracht te bedenken wat onze praktijk over vijf jaar te bieden heeft. Dat valt niet mee om te formuleren, maar al doende zijn we na twee dagen wel zo ver dat we in ieder geval de theorie begrijpen over welke zaken een rol spelen. En daar kunnen we het komende halfjaar mee verder. Het waren twee leerzame dagen waarin we met een vooruitziende blik naar onze praktijkpositie hebben gekeken. Want: wie geen positie kiest wordt er een toegewezen. Verplichte kost voor huisartsen en voor aios die binnenkort huisarts zijn.

Vervolgens keken we naar onszelf: wat voor ondernemer ben je? Welke ervaring heb je met ondernemen? Welke competenties heb je? Ook nu een invuloefening. Na invullen zie je aan de kruisjes redelijk snel wat je sterke en minder sterke kanten zijn. Van sommige competenties had ik me nooit gerealiseerd dat je ze nodig hebt om een goede ondernemer te zijn. Dit is ook goed te gebruiken voor de aios. 20 hao-proVUssioneel - september 2013

Leergang 5 – Expeditie APC Friederike Bakker

Woensdag 5 juni vertrok ik met een blauwe lucht en stralende zon op weg naar de bossen van Doorn. Vol verwachting van wat de reis zou brengen en waarmee ik mijn rugzak zou gaan vullen. Een korte kennismaking met mijn reisgenoten en de gidsen (leiders?, volgers?) en daarna had ik binnen een uur mijn rugzak gevuld met alle leerdoelen die we als groep deze twee dagen wilden bereiken. Was ik nog gemotiveerd of was de moed me al in de schoenen gezonken? Heerlijk op het terras, genietend van het zonnetje en de lunch met een ijsje als toetje, bedacht ik dat ik de kans van slagen van deze expeditie inschatte op een 8 als ik een schaal van 0-10 zou gebruiken. Het belang dat de expeditie zou slagen zat ook op een 8 op dezelfde schaal, want mijn interesse in verdieping van de arts-patient-communicatie was al zo aangewakkerd dat het even leek of er geen praktijk en aios meer bestond. ‘s Middags zijn we in vier uur langs de toppen en de ravijnen van de motiverende gesprekstechniek getrokken. Met technieken als confrontatie, meebewegen, stellingname, het verleggen van de focus en voortdurend onder invloed van LSD.

Voor mij was dit een stuk communicatie waar ik nog nooit bewust mee bezig geweest was, maar dat je onbewust natuurlijk al vaak toepast. Ontzettend leerzaam en inspirerend. Na een goede nachtrust was ik benieuwd naar het vervolg. De omstandigheden waren onveranderd en zelfs nog wat warmer. Maar gelukkig, vandaag hoefden we niet verder op eigen kracht. We kregen een ondersteunend hulpmiddel om deze expeditie goed te kunnen beëindigen, nl. HET WIEL. We hebben eerst goed mogen proberen hoe we de zes afzonderlijke schillen konden instellen. Ieder onderdeel van een consult moet je je een doel stellen. Dit wordt sterk bepaald door de context: wie is de dokter, wie de patiënt en wat voor soort consult is het. Vervolgens werden we door onze gidsen losgelaten met wiel en kompas om zelf de top van onze reis te bereiken en tot een helder vergezicht te komen. In de middag zijn we tenslotte afgedaald, hebben de rugzakken opnieuw geschikt om met een SMARTplan de komende maanden zelf al wat te gaan gidsen. Na twee van zulke dagen weet ik weer hoe groot het belang van communicatie is en ben ik ervan overtuigd dat ik het niet zal vergeten. 21


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 – Stress- en burn-outpreventie Wendy Wolfe

Wij zijn goed in timemanagement, maar moeten alleen nog beter leren plannen.

Moodboard

Als je een cursus mag meten aan gedragsvera ndering, dan is dit ee n goede cursu s!

schema's beïnvloed door Covey e.a.

De docenten waren nog wat zoekende naar de vorm, het was een eerste keer, maar de inhoud heeft nog lang op mij ingewerkt en ik heb vele veranderingen in mijn werk doorgevoerd.


Als ik directeur was zou ik deze cursus direct implementeren voor alle medewerkers, aios en opleiders.

Leergang 5 – Seks, dat spreekt vanzelf Geert de Bont

Seks is complex, dat spreekt vanzelf Het zal de combinatie van huisarts en seksuoloog wel zijn die Peter Leusink zo’n onvoorstelbare hoeveelheid energie geeft. Twee dagen met hem over seks in de spreekkamer praten is genieten. Met zijn allen. Hard werken ook. Oefenen om te ontdekken dat de reikwijdte van onze bedrevenheid in gespreksvoering ook bij seksuele problematiek groot is. Maar ook verleid worden om verder te gaan en daadwerkelijk een seksuologische anamnese uit te proberen.

Er zijn onderwerpen waar je niet omheen kan, omdat ze onmiskenbaar inhoud en vooral toon van een gesprek over seks beïnvloeden. Zoals hoe de dokter haar/zijn eigen seksualiteit beleeft. Privé, maar ook ten opzichte van de patiënt in de spreekkamer. Welke standpunten heeft zij/hij zelf over een aantal, soms extreme, aspecten van seks. Wat heeft de dokter meegekregen, of niet, bij haar/ zijn eigen opvoeding. Welke ervaringen zijn bij de dokter bepalend geweest, vormend.

Joan Boeke en Willemien Avenarius waren als verleiders onnavolgbaar en vasthoudend. We werden door hen over de streep getrokken. Van vertrouwde vraagverheldering en gevoelsreflecties naar nieuwe formuleringen. Wij hebben overtuigend geleerd om de rol van seksualiteit te zien bij een scala aan klachten, kunnen nu vaker openingen bieden om daarover te praten En wij kunnen nu ook, en dat is een stap die eigenlijk ieder van ons voorheen niet wist te zetten, daarbij advies geven. En zinnig lichamelijk onderzoek doen. Daarnaast is de drempel om ook de partner uit te nodigen voor een volgend gesprek lager geworden.

We hebben de ruimte gekregen om daarbij stil te staan. Er zijn werkvormen gekozen die veiligheid boden voor introspectie. En vormen waarbij we elkaar konden prikkelen om de ramen open te zetten. Aangenaam was het. Vol vaart met voldoende rustpunten. En met fantastische collega’s die het onderwerp aan het hart ging en die bereid bleken ervaringen en inzichten met elkaar te delen. Seks blijft complex, vanzelfsprekend ook in de spreekkamer. Maar het is een stuk minder moeilijk geworden.


Leergang 5 – De mores van het opleiden Jos Mulders

dezelfde begrippen? Hebben de begrippen dezelfde betekenis? Neem je de tijd om dit bij elkaar te bevragen? Wie voert de regie? Is regie hetzelfde als controle? Is de oplossing dat je vanuit de controle meebeweegt zodat er sprake is van regie?! Al deze vragen zijn aan bod gekomen. De blauwdruk bestaat niet. Er bestaat slechts een individuele waarheid die soms de moeite waard is los te laten. Bestonden deze twee dagen slechts uit het plaatsen van vraagtekens? Neen. Een ieder werd uitgenodigd om een bewustwordingsproces op gang te brengen en de antwoorden te vinden in het verwoorden van ieders eigen veranderprocessen, de interactie waar te nemen in balansoefeningen en het houden van een moreel beraad middels socratisch redeneren.

Het paard als metafoor voor de aios. Merries leiden een groep, ruinen en hengsten jagen. Het recept van paardebloesemsiroop is bekend. Een kleine bloemlezing van twee dagen verdieping. Een tijdssegment waarin wij werden uitgenodigd processen binnen onszelf te ontdekken c.q. waar te nemen. Hoe hebben de waarden en normen zich geëvolueerd vanuit de vroegere gezinssetting naar de volwassenheid van nu/de ouder die je nu bent. Wie ben je en wat neemt de ander in jou waar? Wat was en is de invloed van je omgeving, je culturele roots en je eventuele godsdienstige achtergrond? Krijgen waarden in de loop van de tijd geen andere betekenis? Hoe communiceer je? Hoe ontmoet je?

Oh ja, die paarden. Top. Ieder heeft zijn eigen reactie teruggekregen. Voor mij was het ruim voldoende (glimlach). Bevestiging van wat je nooit hardop durfde te zeggen.

Stel dat je ontmoeten vervangt door “niet”-moeten. Dat je zoveel mogelijk waardevrij uitwisselt. Wat zou in deze stijl pratend de winst zijn? Wat zou non-verbaal de winst zijn? De paarden zouden onze spiegel vormen op de tweede dag. Paarden bezitten de eigenschap waardeneutraal te zijn, leven in het hier en nu. Wat jij uitstraalt krijg je terug via de reactie van het paard. In het ontmoeten van je aios is er een voortdurend “ont”moeten. Spreek je dezelfde taal? Gebruik je

Drie oefeningen. • “Ont”moeten van een paard is zijn eigen omgeving (de wei). • Het rondleiden van een paard in een bak met verleidelijke graspieten aan de randen, met of zonder halster. • Groepsoefening met drie paarden, zestien mensen, een communicerende leider en twee coachende dames. Opvallend waren de commentaren die door de dames bevraagd werden. In de wijze van antwoorden zaten de leerpunten. Een ieder heeft nu zijn eigen leerpunten. Het recept: 365 paardebloemknoppen, 1 citroen, 1 sinaasappel, suiker, inkoken. Na een dag klaar!! Jan en Koen, dank


Lustrumcongres LHOV 17 en 18 april Maarten van Bergeijk

De LHOV bestaat 15 jaar en vierde dit 17 en 18 april jl. met een groots congres op een bijzondere locatie, het stoomschip de Rotterdam. Voor de opleiders van ver (en ik behoorde tot deze gelukkigen) bestond de mogelijkheid de avond ervoor al in te schepen en op het schip te overnachten.

Het weer was ons goed gestemd, het was een van de zeer weinige zwoele avonden van dit voorjaar en op het promenadedek kon bij een aangenaam muziekje van een drankje worden genoten. De skyline van Rotterdam bij een ondergaande zon, schitterend! Het enige wat er nog maar aan ontbrak was dat het schip echt wegvoer op weg naar verre streken.

De verschillende sessies, maar vooral ook het contact tussen de bedrijven door met opleiders en stafleden ‘uit andere windstreken’, maakte het een heel motiverende en inspirerende dag. Met een spetterende jongleeract van de dagvoorzitter werd het congres om 17:00 uur afgesloten. Ruim 300 opleiders konden terugzien op een zeer geslaagd congres.

Tot slot een kleine kritische noot. Helaas was het aantal aanwezig opleiders van de VU maar erg klein. In tegenstelling tot andere instituten was het bezoek aan het congres niet gefaciliteerd door het bijvoorbeeld als alternatief voor een terugkomdag te plannen. Het moest dus in eigen tijd plaatsvinden en dat heeft veel opleiders er waarschijnlijk van weerhouden te gaan. Een gemiste kans en bij een volgend congres zeker iets om tevoren aandacht aan te geven!

Maarten, je kritische noot treft doel. Het LHOV-congres viel op een donderdag en veel aios hadden die dag terugkomdag. Hun opleider kon daardoor moeilijk uit de praktijk weg. De dag erna het ‘echte’ congres met als thema Het nieuwe opleiden: koersvast naar de toekomst. Na een plenair ochtendprogramma waren er ’s middags diverse workshops. Van toetsen en beoordelen tot arts-patiëntcommunicatie, een rondleiding over het schip en een introductie in het opleiden in het loodswezen, met een uitstapje naar de brug.

Voor volgende LHOV-congressen zullen we de opleiders beter faciliteren, bijvoorbeeld door de terugkomdag te verplaatsen. Nettie Blankenstein


Junidagen Doorn

Samen één aios opleiden Steeds vaker wordt een aios door twee of meer huisartsen (hao of maatje) opgeleid. De aios noemen als winst: in twee keukens kijken, twee werkstijlen leren kennen, van twee kunnen leren en dus het beste van beiden krijgen. Ook leert de aios samenwerken binnen een complexer verband dan één op één. En dat is tenslotte de toekomst. Ook voor de hao’s heeft het samen opleiden voordelen: je kunt de taken verdelen naar wat je het beste ligt, samen beoordelen en soms kun je de samenwerking met je collega verbeteren. Bij de start van het samen opleiden komen vaak aandachtspunten naar voren. Soms ontdek je die zelf al doende, soms loopt de aios ertegenaan. Wij hebben gemerkt dat • voor de aios duidelijkheid van groot belang is. • zowel een uitstekende sfeer als spanningen snel door aios worden opgepikt. Wrijvingen kunnen de opleiding negatief beïnvloeden. Onderstaand een lijst van punten waarover afspraken zinvol zijn. Bespreek deze eens met je collega, maak er afspraken over en scherp aan de hand hiervan jullie Leerwerkplan aan. Het lijkt misschien veel, maar het hoeft niet allemaal tegelijk. Het is belangrijk op de onderstaande vragen een duidelijk antwoord te vinden: Plezier Hoe heeft de aios vooral plezier van de verschillen van twee huisartsen? Hoe leert zij/hij zo veel mogelijk? Werkwijzen hao’s Zijn er grote verschillen in werkwijze (bv. in volgen van NHG-standaarden of werkstijl) die interessant of juist storend kunnen zijn voor de aios? Wees ook alert bij grote overeenkomsten – dat kan blinde vlekken opleveren. Wat betekent dit voor het handelen van de aios? (Zij/hij dient zich te houden aan NHGen andere geaccepteerde richtlijnen, maar moet ook een eigen stijl kunnen ontwikkelen.) Verdeling praktijken Hoe is de verdeling van de praktijken? Hoe meer gedeeld, hoe prettiger voor de aios. Hoe strikter uit elkaar, hoe moeilijker. Twee locaties kan niet. Als de praktijken twee HISsen hebben, lijkt het ook niet goed mogelijk. Twee assistentes die weinig contact hebben, maakt de situatie ongunstig. Dan kan het alleen bij flexibiliteit van de hao’s en assistentes. Deze moeten er nl. voor zorgen dat de aios continuïteit voor de patiënten die zij/hij ziet verzorgt. D.w.z. ook patiënten ‘van de één’ op ‘de dag van de ander’. Samenwerking hao’s onderling Hoe is de samenwerking tussen de twee hao’s? Zijn er meningsverschillen waarvan de aios last kan krijgen? Zo ja, werk dat goed uit. Of vormen jullie een te sterk verbond dat bedreigend kan zijn voor de aios? Patiënten Wanneer ziet de aios patiënten van welke praktijk? Het is belangrijk dat dit in principe altijd van beide

praktijken kan, zodat de aios mensen indien gewenst kan terugbestellen. Bespreek goed hoe het spreekuur op de dag van de ene hao ook door pa tiënten van de ander gevuld wordt. Het is belangrijk dat het gunstig is voor het leren van de aios. Consultatie Wie werkt wanneer? Is er voortdurend een hao die de aios kan consulteren (in principe in persoon) en wie is dat per dagdeel? Hoe wordt er geconsulteerd voor een patiënt van de andere hao? Leergesprek Wie houdt wanneer het leergesprek? Wie doet wat en wanneer (thema, video, observaties, voortgangsgesprekken)? Met wie bespreekt de aios de patiënten na (in principe afhankelijk van degene die het leergesprek die dag houdt, of van de praktijk waar de pa tiënt vandaan komt)? Hoe wordt dat georganiseerd? Overleg over aios Hoe en wanneer is er overleg over de aios tussen de hao’s? Hoe wordt dit kortgesloten met de aios? Leerproces en evalueren aios Wie is aanspreekpunt voor het instituut (kan per aios wisselen)? Wie gaat naar de paralleldagen (samen kan, maar overleg met de docenten of de groep niet te groot wordt)? Liefst vullen beide hao’s de ComBeL in en leggen die naast elkaar. Zo niet, waarborg dan de inbreng van de ander. Hoe voer je de 3-maandelijkse voortgangsgesprekken uit (liefst beide hao’s aanwezig, anders goed voorbespreken!)? Wie is aanwezig bij koppelgesprek en praktijkbezoeken? Samenwerking met PA en POH Vaak betekent samen opleiden ook meer PA's en POH’s. Dus is er meer communicatie nodig om hen erbij te betrekken. Hoe geef je dit vorm? Als er andere assistentes per praktijk zijn, wat betekent dit voor de samenwerking? Hoe bouwt de aios met hen een goede band op? Hoe weet de assistente welke patiënten zij bij de aios kan plaatsen? Welke POH leert de aios de relevante zaken op haar terrein? Strubbelingen Wat bij onenigheid met één van de hao’s, of met allebei? De docenten kunnen vaak hulp bieden. Je kunt ook een hao-mentor benaderen die op afstand staat en jullie privacy in elk geval in acht zal nemen. Zelfstandige periode Hoe groot is de praktijk en op welke manier wordt te grote drukte voor de aios opgevangen tijdens de zelfstandige periode? Ga uit van een normpraktijk van 2350 patiënten. In drukke praktijken kan dat al te veel zijn, in rustige praktijken kunnen het evt. iets meer zijn. Voor een 1e-jaars ca. 25 patiënten, voor een 3e-jaars ca. 30. Welke vragen zijn nog meer relevant voor jullie? Als je nog andere ideeën hebt, dan deze graag mailen naar Angelika Raths: [email protected]


Aanpak bijzondere trajecten Harry Schleypen

Voorstel BeoordelingsAdviesCommissie De BAC heeft zich op het bovenstaande bezonnen. Wij zijn van mening dat we meer moeten doen om een bijzonder opleidingstraject te herkennen. Als er sprake is van een Beoordelingstraject moeten aanvullende regels gaan gelden. Daartoe stellen wij de onderstaande procedure voor. De teamleiders hebben daarin een centrale taak. Algemeen aandachtspunt: het instituut biedt bij bijzondere opleidingstrajecten expliciet steun aan opleiders en stafleden

Op donderdag 25 april 2013 heeft onder leiding van een externe voorzitter de 1e bespreking plaatsgevonden in het kader van VOIS (Veilig Over Incidenten Spreken). Daarbij hebben alle betrokkenen (opleiders, docenten, de leden van de BAC en het hoofd van de opleiding) een casus waarover onvrede bestond besproken. De betreffende aios heeft ondanks ernstige zorgen wel de opleiding afgerond. De bespreking maakte duidelijk dat de betrokken opleiders en docenten met veel inzet en engagement hebben gewerkt om het opleidingstraject succesvol te laten verlopen. Dit bleek uit de vele ontwikkelingsgerichte initiatieven die genomen zijn. Stagnatie in de ontwikkeling werd steeds opnieuw geanalyseerd; dit leidde dan tot een plan van aanpak. Als gevolg hiervan kon meerdere keren een positieve ontwikkeling vastgesteld worden. Dit gaf vertrouwen dat het goed zou komen. Wij hebben echter geconstateerd dat er uiteindelijk geen doorgaande stijgende lijn tot stand kwam. Er bleek sprake van een ‘zaagtand-profiel’: nadat binnen een module een positieve ontwikkeling ingezet was, zakte het niveau van de aios bij de volgende stage weer onder het voldoende niveau. Dit is destijds niet voldoende onderkend. Wellicht blijkt hierin een mogelijke lacune in onze beoordelingssystematiek. Er is bij een problematisch opleidingstraject onvoldoende borging van de continuïteit. De VOIS bepleitte daarom meer regie van het instituut en een actievere overdracht waarbij afspraken en planning worden vastgelegd en besproken met betrokken personen. Dit vraagt om een proactieve rol van het opleidingsinstituut.

Signaleren bijzondere opleidingstrajecten • wij vragen aan docenten en opleiders om hun niet pluisgevoelens te concretiseren • opleiders bespreken hun onderbouwd niet pluisgevoel met hun docenten • docenten bespreken hun onderbouwd niet pluisgevoel met hun teamleider • de teamleider selecteert onvoldoende resultaten voor bespreking in de BAC • de BAC neemt beslissing over het bijzondere traject: traject volgen of Beoordelingstraject Procedure bij een Beoordelingstraject: • de teamleider is probleemeigenaar en informeert alle betrokkenen • alle beoordelingen worden opgenomen in het beoordelingsdossier • de teamleider beheert het beoordelingsdossier en zorgt voor overdracht • de teamleider informeert de ontvangende opleider(s) bij de start van de opleidingperiode • de teamleider informeert de docenten bij de start van de module • de beoordelaars sluiten een verbetertraject af met een beoordeling gerelateerd aan het eindniveau van de module • de teamleider bespreekt de beoordeling in relatie tot alle voorgaande beoordelingen in de BAC • de BAC stelt een beoordelingsadvies vast: voldoende of onvoldoende • de BAC stelt advies op m.b.t. het vervolg-IOS Namens de BAC: Esther Bot, Tjitske Dijkstra, Chris Rietmeijer, Marianne Kok, Harry Schleypen

LORENZO


"Wel handig dat mijn man geen arts is" Mascha Bevers hao

Sofie de Haan 1e-jaars aios

Het aantal vrouwelijke huisartsen is de afgelopen dertig jaar vertienvoudigd. Ook het aantal vrouwelijke hao’s neemt toe. Hoe combineert een vrouwelijke huisarts met vier kinderen haar werk als arts en opleider met haar gezin? “Ik merk dat het wel handig is dat mijn man geen arts is.” Op een druk terras in Amsterdam sprak ik met Mascha Bevers (41 jaar oud) over de balans tussen werk en gezin. Ze is moeder van vier jongens in de leeftijd van acht tot zestien jaar en heeft een duo-praktijk in de Westerparkbuurt. Sinds drie jaar is er ook een aios in de praktijk. Al tijdens haar opleiding tot huisarts was duidelijk dat Mascha een eigen praktijk wilde beginnen. ,”Een eigen praktijk geeft mij een hoop flexibiliteit, wat handig is met mijn gezin. Bovendien heeft het ondernemerschap altijd in mij gezeten.” Tachtig uur Drie dagen per week werkt Mascha als huisarts en opleider in de praktijk. Een dag per week werkt ze vanuit huis. Zij houdt zich dan bezig met haar voorzitterschap van de ROHA, een organisatie die zich bezighoudt met de inkoop van chronische zorg voor de vrijgevestigde huisartsen in Amsterdam. Bovendien volgt ze momenteel de kaderopleiding Astma/ COPD. ,”Ik maak soms wel tachtig uur per week, maar doordat ik veel vanuit huis kan doen merken de kinderen daar weinig van. Het werk voor de ROHA kan ik vanuit huis doen en mijn opleiding doe ik vooral in de avonduren.” Ook is het voor de kinderen prettig dat de praktijk in de buurt van haar huis is. ”Als er iets is kunnen de kinderen zo naar mij toe komen.”

Jezelf kennen Sinds drie jaar is Mascha ook huisartsopleider. “De aanwezigheid van een aios vind ik echt een verrijking voor onze praktijk. Samen met Daniel (Barten, red.), met wie ik de praktijk heb, ben ik duo-opleider. Ik merk dat een aios een andere visie op bepaalde zaken kan geven. Dat werkt stimulerend en inspireert. Bovendien vind ik het collegiale contact met de aios ook gezellig.” Van haar aios verwacht deze opleider dat ze zich open en leerbaar opstellen. “Waar het als huisarts vooral om gaat is of je naar jezelf durft te kijken. Je moet jezelf kennen om anderen te kunnen helpen. De medisch inhoudelijke kennis is er tijdens de coschappen bij ons allemaal wel ingehamerd. Maar puur medisch technisch perfect handelen maakt je nog geen goede dokter. Dat is wat ik mijn aios probeer mee te geven.” Keuze Tijdens de schoolvakanties kiest Mascha bewust voor haar gezin. Met zijn zessen gaan ze dan vaak naar hun huis in Frankrijk. Mascha: “Vooral de oudere patiënten rekenden erop dat je als huisarts altijd aanwezig ben. Nu zijn de patiënten er aan gewend dat ik er in de schoolvakanties niet ben. Als praktijkhouder heb ik het voordeel dat ik baas ben over mijn eigen tijd en deze keuze kan maken.”

Archeoloog Haar eerste kind kreeg deze arts vlak voor haar coschappen. ,”Voor academische begrippen ben ik dus al jong aan kinderen begonnen. Ik weet dan ook niet anders dan dat ik bevraagd wordt hierover.” Doordat ze veel coschappen in het VUmc kon volgen, kon haar zoon daar naar de crèche. Daarna is ze gaan werken in het Jan van Goyen instituut. ”Doordat ik alleen maar overdag werkte en geen diensten had was dat erg goed te combineren met mijn gezin. In die tijd is mijn derde zoon geboren. Al merkte ik dat het toch wel handig is dat mijn man geen arts is. Hij is archeoloog en werkt op de universiteit, daardoor is hij flexibeler in zijn tijd. Bovendien is hij ook een dag per week thuis voor de kinderen.” 30 hao-proVUssioneel - september 2013

Het percentage vrouwelijke huisartsopleiders is de afgelopen jaren gestegen van 26,4% in 2010 naar 31,4% in 2012. In 1975 bedroeg het percentage vrouwelijke zelfstandig gevestigde huisartsen 3%. In 2008 was van de zelfstandig gevestigde huisartsen 31% vrouw. Bron: Nivel en Sociaal jaarverslag 2012 SBOH

Hao Irina uit Roemenië in Frankrijk Mariette Hamaker Deze zomer logeerde ik bij Irina Rechiteanu, een vijftigjarige Roemeense huisarts, sinds anderhalf jaar werkende in Frankrijk. Met de groep hao’s internationaal had ik haar leren kennen bij onze bezoeken aan de huisartsopleiding van de universiteit van Craiova, een stad in het zuiden van Roemenië. Irina werkte daar als bevlogen opleidster en zowel kundige als geliefde docente voor de huisartsen in opleiding. Wij (9 ervaren hao’s en Angelika Raths) wilden daar vanuit onze ervaring aan de HOVUmc een bijdrage leveren aan de didactische vaardigheden van de opleiders en staf (zie onze berichten in eerder ProVU's).

De ontmoetingen in Craiova waren indrukwekkend. De Roemeense huisartsopleiders gaven ons een kijkje in hun spreekkamers en hun opleiding. Zij zijn zeer beperkt in hun mogelijkheden. Zij mogen veel ziektes niet zelf behandelen en allerlei medicijnen (zoals antiarythmica) niet voorschrijven. Dat moet een specialist doen. Hun beroep heeft geen aanzien. Ze verdienen weinig, kunnen hun gezin nauwelijks onderhouden. Er zijn weinig plekken voor huisartsen, zij moeten soms ver reizen om een praktijk te vinden, partner en kinderen achterlatend. Velen voelen zich teleurgesteld. Dit werkt door in hun visie op het vak. Opleiden deden zij onbetaald en in vrije tijd, het was/is illegaal de aios zelf consulten te laten doen, de mogelijkheden voor de staf waren minimaal – geen geld, geen aanstellingen, geen invloed. Hun gastvrijheid was hartverwarmend en de belangstelling voor onze leef- en werkomstandigheden groot.

Wij, de Nederlandse opleiders, vroegen ons af of onze inspanningen veel opleverden. Het leek alsof de Roemeense collega’s elkaar alleen ontmoetten en

inspireerden wanneer wij er waren. Bleef er wel iets hangen van ons observeren, van onze suggesties, van onze training? Wij konden zien dat de arts-assistenten meer zelfstandigheid kregen, in tegenstelling tot voorheen hun eigen consulten mochten doen. Er leek ook besef te groeien voor de waarde van (o.a. positieve) feedback. Maar verder? Irina en haar man zijn in het najaar van 2011 naar Frankrijk gegaan. Hij was al een tijd werkloos. Van haar inkomsten konden ze hun enige zoon bij zijn studie niet voldoende ondersteunen. Het was ze bekend dat er op het Franse platteland een huisartsentekort is. Ter voorbereiding namen ze autorijlessen. Plotseling kwam er een plek vrij in Deux-Sèvres. Ze hebben hun pas gekochte auto volgeladen en zijn vertrokken. Het gaat hen goed. Zij kwamen met de bereidheid tot aanpakken. Het dorp heeft hen vriendelijk ontvangen. Hoe kijkt zij terug op de bijdrage van de VU-opleiders in Craiova? Voor Irina was het een keerpunt. Buitenlandse huisartsen ontmoeten, die vertrouwen in hun vak bleken te hebben en met zelfbewustzijn naar hun vak keken – het heeft haar de ogen geopend. Tot onze komst stimuleerden zij en haar collega’s hun arts-assistenten om internist te worden. Sindsdien accepteren zij alleen nog artsen die echt huisarts willen worden. Ze leerden van ons de mogelijkheden van een rollenspel. Dat gebruikte Irina bij een assistente die al jaren een rotzooitje maakte van de behandelkamer. Het werkte. De verhalen over onze levens verhelderden haar kijk op het leven. Zij hoorde dat wij werk hadden vlak bij huis, met eventueel twee, drie (of meer) kinderen. Met name dat laatste had zij in haar benarde en onzekere leefomstandigheden niet gedurfd. Ja, onze komst naar Craiova was zinvol. Vooral doordat we er WAREN, met belangstelling luisterden en vertelden. Irina heeft mede daardoor de stap durven zetten naar een nieuw begin in Frankrijk. Ze hoopt dat de omstandigheden in Roemenië ooit zullen veranderen. Zij zelf kan daar niet op wachten. Hun zoon heeft haar nu nodig. Wij hopen haar een keer hier te mogen ontvangen als gastdocente of -spreker om zelf iets te vertellen over haar emoverende ervaringen.

Irina Rechiteanu en Mariette Hamaker


Een terugkommiddag voor tweedejaars stageopleiders Lisette Luijkx

we ernaar dat docenten tijdens de stage op bezoek komen, om samen met de opleider het onderwijs voor de aios zo effectief mogelijk te maken. Chris Rietmeijer, teamleider 2e jaar, leidde de middag in en wees op een aantal praktische zaken, zoals het nut van de website voor opleiders, de veranderingen in de ComBeL, vakantieregelingen voor aios en het belang van een goed en up-to-date SLWP (Stage Leer Werk Plan), zodat aios met reële verwachtingen aan hun stage beginnen. Vervolgens werden de workshops nog even toegelicht.

De halfjaarlijkse terugkommiddag voor stageopleiders van 2e-jaars aios blijkt een toenemend succes. Chirurgen, SEH-artsen, een geriater, specialisten ouderengeneeskunde, psychiaters, een gynaecoloog, kinderartsen en zelfs een forensische arts, namen deel aan het scholingsprogramma voor stageopleiders op 4 april. De deelnemers van verschillende pluimage concentreerden zich deze middag op hun rol als opleider van huisartsen in spe. Na een gezamenlijke lunch en plenaire bijeenkomst splitste de groep zich op in workshops naar keuze. Uit de evaluatie bleek een hoge waardering voor deze middag als geheel en voor de workshops. Beide scoorden een gemiddeld rapportcijfer 8.

Tafelgesprekken Al tijdens de lunch is er veel uitgewisseld tussen docenten van het 2e jaar en de ruim 30 opleiders. Het thema was de Opleider Zelf: wat is leuk aan opleiden, wat zijn je specifieke kwaliteiten daarin, wat zijn lastige zaken? Etc. Aan vijf tafels ontstonden snel geanimeerde gesprekken die door de opleiders, ook blijkens de evaluaties, erg gewaardeerd werden.

Workshop Feedback In de workshop ‘feedback geven’ hebben we met zijn allen weer even de traditionele feedbackregels geïnventariseerd: hoe breng je je boodschap zodanig over dat de kans het grootst is dat hij bij de ontvanger aankomt en dat de ontvanger er ook iets mee gaat doen? Zijn we vervolgens gaan oefenen in rollenspellen. Er waren 2 aios aanwezig die hun rol met verve wisten te spelen. Verschillende opleiders hadden casuïstiek bij zich die uit het leven gegrepen was en waarmee het leuk oefenen was. De feedbackregels bleken leerzaam, met name als je ze mooi weet te ‘zingen’. Want ook bij het geven van feedback geldt: ‘c’est le ton qui fait la musique’. Verslag Ruud van den Berg

Welkom Nettie Blankenstein, sinds twee jaar het hoofd van de afdeling, heette iedereen welkom. Zij benadrukte in haar toespraak het grote belang dat wij hechten aan onze praktijkopleiders: “Het Goud” van onze opleiding. Dat zijn de opleiders in de praktijk; de huisartsopleiders én de stageopleiders van het 2e jaar. Het instituutsonderwijs is daaraan ondersteunend. Om die reden is het van groot belang om voldoende en kwalitatief hoogwaardige stageplekken te kunnen aanbieden. Daarom organiseren we scholingen, zoeken we contact met de stageplaatsen en streven 32 hao-proVUssioneel - september 2013

Workshop Evidence Based Medicine Allereerst werden de vragen die in de groep leefden geïnventariseerd; veel opleiders wilden vooral opfrissen hoe je in de literatuur naar bewijs zoekt voor het onderbouwen van bepaald beleid. De term PICO (Patient-Intervention-Controle-Outcome) viel. Hans van der Wouden, senior onderzoeker Huisartsgeneeskunde, begeleidde de groep bij dit zoeken. De p-waarde, de relevantie en de ‘levels of evidence’ passeerden onder meer de revue. De opleiders maakten tenslotte een plannetje om de opgefriste kennis aan hun aios ten goede te laten komen, bijvoorbeeld door samen naar evidence te zoeken. Voor alle opleiders bestaat de mogelijkheid om een account bij de VUmc bibliotheek te krijgen. Mail voor een verzoek daartoe naar [email protected] Verslag Chris Rietmeijer Workshop Begeleide Intervisie Met drie heel verschillende specialisten hebben we met de Balint-methode twee opleiderscasus behandeld. Twee van de drie deelnemende opleiders hadden nog geen ervaring met intervisie, maar kenden het wel van hun assistenten. Na deze workshop hebben ze een beeld gekregen van wat met intervisie bedoeld wordt. Ze kunnen nu op een gestructureerde manier weer verder met de begeleiding van hun aios. Een van de deelnemers: “Ik heb meer zicht op wat hierin speelt voor mij en wat ik er lastig aan vind. Ik weet nu ook hoe ik weer overzicht krijg en een plan kan maken”. Verslag Anouk Bogers

Workshop Kort Onderwijs Moment Ook in deze workshop werd eerst geïnventariseerd wat de leerwensen van de deelnemers waren. Vervolgens werd kennis over leren door volwassenen aangeboden, afgewisseld met veel oefenen van het Korte Onderwijsmoment. Deelnemers leerden nog beter kort een onderwerp toe te lichten en vooral ook hoe de aios hier actief mee aan het werk te zetten. Bij de inventarisatie kwamen leuke vragen m.b.t. een kort onderwijsmoment maar ook andere problemen naar boven. Oefenen was lekker praktisch en werd zo ook door deelnemers ervaren. Leuke onderwijssessies waarin we van elkaars vak hebben geleerd en vooral ook didactische do’s en don’ts hebben kunnen afkijken. De deelnemers gaven aan veel geleerd te hebben. Verslag Katinka Prince

Evaluatie Uit de enquête na afloop bleek dat velen de uitwisseling met docenten en de diversiteit van collega’s konden waarderen. De sfeer was plezierig geweest en in de workshops was ook echt iets geleerd. Er waren ook wensen voor een volgende bijeenkomst, zoals: maak de variatie aan thema’s groter, behandel de vraag hoe je moet balanceren tussen onderwijsdoel en leerdoel van de aios, effectief een KPB doen en omgaan met probleem-aios. Deze suggesties nemen we mee voor de volgende bijeenkomst in oktober. 33


Hao-tevredenheidenquête Helle Poulsen

In het afgelopen jaar heeft de opleiding mij voldoende duidelijk gemaakt wat mijn rol is bij het medischinhoudelijk thema per opleidingsperiode. 2012 3% 4% 22% 51% 17% 2010 0% 6% 30% 53% 6% In de hao-proVUssioneel van maart hebben we enkele opvallende uitkomsten uit de hao-tevredenheidenquête 2012 vermeld. Voor de volledigheid zijn hier alle antwoorden in percentages te zien. Indien van toepassing staan ter vergelijking de antwoorden van 2010 eronder. Tenzij anders vermeld, is de schaal: oneens, beetje oneens, eens noch oneens, beetje eens, eens. Communicatie met de opleiding De hoeveelheid aan informatie die ik krijg over de opleiding van mijn aios is adequaat. 2012 0% 4% 21% 58% 22% 2010 0% 4% 27% 60% 7% Het bulletin hao-proVUssioneel ervaar ik als een zinvolle bijdrage aan de communicatie tussen opleiding en opleiders. 2012 1% 6% 22% 44% 25% 2010 4% 4% 25% 53% 9% De hoeveelheid tijd ( in minuten) die ik aan hao-proVUssioneel besteed is: 0 0-10 10-20 20-30 >30 2012 3% 24% 42% 28% 3%

Ik kan uit de voeten met de feedback op mijn handelen, die ik van het instituut ontvang. 2012 1% 1% 8% 60% 28% 2010 1% 3% 29% 53% 8% De scholing voor opleiders draagt bij aan mijn plezier in het opleiden. 2012 1% 0% 7% 47% 42% 2010 1% 1% 11% 46% 36% De (eerstejaars) aios die ik krijg kunnen doorgaans binnen een half jaar zelfstandig consultdiensten doen. 2012 4% 15% 17% 36% 26% 2010 10% 30% 14% 16% 4% Het is mij voldoende duidelijk waar de aios bij 3 mnd, 6 mnd, 9 mnd en 12 mnd aan moet voldoen. 2012 1% 8% 17% 53% 18% Begeleiding door en samenwerking met het instituut Ik ben tevreden over de samenwerking met de huisartsopleiding. 2012 0% 1% 6% 60% 31% 2010 0% 1% 19% 65% 12% Ik ben tevreden over de samenwerking met de opleiding bij een lastig begeleidingstraject. 2012 0% 4% 38% 31% 19% 2010 0% 7% 19% 27% 9%

Continuïteit van het opleiderschap De frequentie waarmee ik word ingezet als opleider vind ik adequaat. 2012 0% 2% 9% 29% 60% 2010 0% 4% 6% 25% 50%

Ik ben tevreden over de individuele begeleiding (denk aan voortgangsgesprekken, HaDiDoc, haomentoren) van mij als huisartsopleider. 2012 0% 1% 19% 53% 24% 2010 0% 2% 19% 53% 9%

Kwaliteit en hoeveelheid van scholing en begeleiding Als ik kijk naar de afgelopen twee jaar ben ik tevreden over de mate waarin de scholing op paralleldagen bij mijn leerbehoeftes aansluit. 2012 0% 2% 23% 59% 14% 2010 1% 4% 30% 55% 8% Als ik kijk naar de afgelopen twee jaar ben ik tevreden over de mate waarin de scholing tijdens de leergangen bij mijn leerbehoeftes aansluit. 2012 1% 6% 15% 44% 33% 2010 0% 5% 15% 46% 25%

Er is voldoende aandacht voor mijn individuele opleidingssituatie. 2012 0% 2% 12% 63% 22% 2010 1% 3% 21% 55% 10% In toekomstige proVU’s zullen we verslag doen van de uit de enquête voortgekomen verbeterpunten en hoe we daarmee aan het werk zijn. Als je suggesties hebt voor vragen in de hao-tevredenheidenquête 2014, dan horen we dat graag. Mail ze naar [email protected]


POH-middag 4 april 2013 Angelika Raths

•

Er waren zoveel aanmeldingen dat wij twee parallelgroepen moesten maken. Leuk! Gerda Visser en Helle Poulsen, Karin Verschoor en ik vormden elk een ha-gw-koppel.

•

Wat kwam aan de orde? • De taken van de POH’s in de verschillende praktijken. – Verschillen behoorlijk! Altijd voor iedereen weer boeiend te horen hoe het er in andere praktijken aan toegaat. • Hoe ziet de opleiding van de aios er in grote lijnen uit? – Is goed na te lezen op de website in het aios-gedeelte. • Verschil tussen een 1e- en 3e-jaars aios. – Goed om de passende thema's te kunnen kiezen en reële verwachtingen te hebben. • Wat moet en kan een aios van en met een POH leren? – De aios moet het werk van de POH goed kennen, o.a. om goed met elkaar samen te kunnen werken. Laat haar/hem met je meelopen en misschien zelfs vervangen, wanneer je naar de POH-middag op het HOVUmc gaat! • Wat kan de bijdrage van de POH in de opleiding van aios zijn? – Bezin je op je kwaliteiten, je kennen en kunnen. Het gaat zowel om medischinhoudelijke aspecten als over samenwerking. "Soms zijn ha of aios al een tijd met een diabeet bezig, terwijl ik er niets van weet." Wees pro-

•

actief ! Neem zelf het initiatief, bespreek dit met de opleider(s) en benader de aios! Ideeën: Laat je aios zelf spiro blazen. Neem haar/hem mee in de ketenzorg. Kennismaking met iedereen rond de tafel, ook POH!, waarin aios leerdoelen voorlegt. Aios één patiënt laten begeleiden. Vast overlegmoment met de aios. Tip aios voor goede bijscholing. Leuk een keer samen te gaan. De roos van Leary als hulpmiddel, als het lastig wordt. Met hilarische ondersteuning van Koot & Bie en Jeroen van Koningsbrugge kijken we naar de mogelijkheden het gedrag van anderen te beïnvloeden. – Glunderend vertelt een deelneemster achteraf dat het programma haar ook de ogen heeft geopend voor de omgang met haar puberzoon...

Het was een levendige middag. Veel gelachen en geconcentreerd gewerkt. De POH's hebben zin in een aandeel bij het opleiden, dat is duidelijk. Het is aan de opleiders hun potentieel te benutten! Hoor later van een opleidster dat bij haar tot nu toe eerder schuchtere POH ‘het kwartje is gevallen’ en ze nu enthousiast bezig is met de aios. Iedereen heeft hier plezier van!

Insider – Geen geld... Wouter van Kempen

Sinds het eigen risico voor alle Nederlanders verhoogd is naar 350 euro wordt er, naar mijn beleving, in de spreekkamer van de huisarts steeds vaker over geld gesproken. Veel patiënten tonen zich onaangenaam verrast als zij een rekening krijgen voor laboratoriumonderzoek of röntgenfoto’s. Ook worden steeds vaker de voorgeschreven medicijnen niet opgehaald. Laatst hadden we een patiënt die enorme stampij maakte over een nota die ze kreeg vanwege een faeceskweek. De aios had geoordeeld dat het een zinvol onderzoek was bij heftige diarree. Maar, toen na enkele dagen de uitslag van de kweek bekend was, waren de klachten al over. De kosten voor de patiënt: ruim 200 euro. Deze dame protesteerde hevig en vond dat de aios had moeten vertellen dat er kosten aan verbonden waren. In een ander geval ging het om een SOA-test, waar de patiënt zelf om gevraagd had. Maar ook hier viel de rekening tegen en werd er heftig geprotesteerd. Beide gevallen werden in de klachtencommissie van ons gezondheidscentrum behandeld. Deze oordeelde dat de behandelend arts inderdaad ook voorlichting zou moeten geven over de kosten die aan zo’n onderzoek zijn verbonden. Er werd een compromis gesloten. De rekening werd voor 50% door ons betaald. Dat is tamelijk nieuw. Tot voor kort werd vrijwel nooit over geld gesproken.

En wat te denken van het volgende geval. Dit is mij zelf overkomen. Ik had een Mirena-spiraal geplaatst. Ik dacht dat alles goed gegaan was, maar de vrouw kreeg steeds meer buikpijn. Een echo wees uit dat het spiraaltje door de wand van de baarmoeder was geperforeerd. Erg naar. Het was de eerste keer dat mij zoiets overkwam. Blijkens een artikel in Huisarts en Wetenschap (jaargang 2005, nummer 4:165-166) is deze complicatie niet echt zeldzaam. De incidentie werd geschat op 0,05 tot 1,6 per 1000 inserties. Maar, hoe dan ook, het IUD moest natuurlijk verwijderd worden met een laparoscopie. Dit verliep gelukkig zonder verdere complicaties. Groot was echter de verbazing van deze vrouw toen zij een rekening van het ziekenhuis kreeg van ruim 1700 euro. Bij nader inzien had zij alleen een basisverzekering genomen en deze ingreep zou dan niet vergoed worden. Het ging hier om een bepaalde verrichtingencode die door de gynaecoloog gekozen was. Uitvoerig overleg met het ziekenhuis en met de ombudsman leverde niets op. Uiteraard confronteerde deze vrouw mij met dit gegeven. Zij had geen geld en vond het ook onrechtvaardig. Ik voelde mij wel een beetje schuldig en overwoog de rekening voor haar te betalen. Toch zat het mij niet lekker. Een complicatie van ons medisch handelen is altijd mogelijk. Daar hoeven we niet geheimzinnig over te doen. Maar om dan ook op te draaien voor alle kosten, dat ging mij toch te ver. Gelukkig bleek de verzekering van de patiënt, na uitvoerig overleg, bereid een coulanceregeling toe te passen. Maar dit zijn wel lessen. Sinds enkele maanden wijzen wij de patiënt zoveel mogelijk op de eventuele kosten van ons medisch handelen.

LORENZO


Prikbord

hao-aios-"toets" wo rdt "evaluatie" Binnenkort gebruiken wij landelijk een verbeterde hao-aios -evaluatie (voorheen "hao-aios toets ")

Supervisie, omdat het zo leu k is Ik ben Erik Koelma, sinds 200 2 huisartsopleider en sinds 200 7 groepsdocent in het 3e jaar aan de HOVUmc.

Zie onze website.

In 2012 ben ik gestart met de 2,5 jaar durende kaderopleidin g Supervisie en Coaching van de NHG. Voor mijn laatste stagejaar zoe k ik supervisanten. Dat kunnen huisartsen/huisartsopleiders zijn, maar ook POH’s en assistente s. Ik zoek een individuele superv isant voor minimaal 8 bijeenk omsten. De supervisie is voor huisartse n geaccrediteerd en omdat ik nog in opleiding ben extra voordelig: € 25 per uur. Mocht je geïnteresseerd zijn of meer willen weten dan kun je mij e-mailen: [email protected] Het startmoment (in overleg) zou medio september kunnen zijn . Locatie: bij jou (praktijk of thu is), bij mij (Vianen) of evt. op de VU.

en 2013

Maatjesmiddag

13 2 oktober van Op woensdag g in ol ch ss tje maa tot 17 uur is er aatjes. voor nieuwe m tot oktober van 13 Op maandag 7 or tjesscholing vo 17 uur is er maa s. ervaren maatje

Regeling forfaitaire punten In mei 2013 hebben de hoofde n huisartsopleiding landelijke afspraken gemaakt over het toekennen van forfaitaire accrediteringspu nten aan hao’s. Hieronder zet ik de kernpunte n.

naar Suriname! Huisartsopleiders ook in 2014 voor de 7e keer met een In april van dit jaar gingen wij iname. We hadden een ingroep huisartsopleiders naar Sur erlandse huisartsen samen teressant congres waarbij de Ned werden nageschoold. Het met de Surinaamse huisartsen de formule. blijkt iedere keer weer een goe de ingeslagen weg voort. Ook in 2014 gaan wij weer op donderdag 3 april tot en De nascholingsreis zal zijn van met zaterdag 12 april. egen heeft dit keer maar De huisartsopleiding van Nijm . Hierdoor zijn er voor anliefst 20 plaatsen gereserveerd ar 10 plaatsen over! dere huisartsopleiders nog ma

Een hao die een aios opleidt als hoofdopleider ontvangt per jaar 20 forfaitaire punten voor de opleidingsactiviteiten en het volg en van de terugkomdagen. Wie een deel van het jaar opleidt ontvangt naar rato punten. Wanneer een opleider structuree l te weinig terugkomdagen volgt wordt zij/ hij hierop aangesproken (in een functionering sgesprek). Het heeft geen direct gevolg voor het toe kennen van de forfaitaire punten, mogelijk wel voor het opleiderschap. De punten worden aan het ein d van een opleidingsperiode van een jaar ing evoerd in GAIA. • Hao-meerdaagses en central e opleidersdagen: vallen binnen de forfaitaire reg eling • Introductiecursus opleiders : valt binnen de forfaitaire regeling. Indien de beginnende opleider de cursus volgt maar nog niet meteen start als opleider worden alsn og punten hiervoor toegekend. • LHK-toets en opleiderscon gres: leveren extra punten op • Referatendag: door hoofd zelf te bepalen of dit extra punten oplevert • Gezamenlijke intervisie: volg ens de regels met EKC. Door hoofd zelf te bepalen of dit aldus aan opleiders wordt aangebode 37 n.

iname, meld je dan snel Wil je dus een keer mee naar Sur ail: mail@woutervankemaan bij Wouter van Kempen. E-m pen.nl 5. - september 2013 binnen leerganghao-proVUssioneel Nettie Blankenstein Deze reis geldt als alternatief

Uitzwaaien Uitzwaaien Agenda 2013/2014 Maatjesmiddag Op woensdagmiddag 2 oktober vindt er scholing plaats voor nieuwe maatjes. Op maandag 7 oktober vindt het vervolg plaats van de maatjesmiddagen van 2012, voor de ervaren deelnemers.

Oriëntatiecursus 2013 Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus voor belangstellende huisartsen op 9 en 10 én op 18 en 19 september 2013 van 15.00 tot 15.00 uur in Conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn. Aanmelden bij Sylvia Vlak ([email protected]).

NHG-Congres 2013 Het NHG-congres is dit jaar op vrijdag 22 november in het MECC in Maastricht. Het thema is Spoed.

Oriëntatiecursus 2014 Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursus voor belangstellende huisartsen op 3 en 4 februari 2014 en 10 en 11 september 2014 van 15.00 tot 15.00 uur in Conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn. Aanmelden bij Sylvia Vlak ([email protected]).

LHK-toets oktober 2013 voor opleiders De Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets die in oktober 2013 wordt afgenomen bij aios is de hele maand november beschikbaar voor hao's. De uitslag krijg je direct na afname op je scherm te zien. Je kunt de toets onderbreken en er op een later moment verder mee gaan, mits de toets op één dag gemaakt wordt. De inloggegevens ontvang je per e-mail van Huisartsopleiding Nederland. Startersdagen 2014 Voor beginnende opleiders na hun eerste koppeling in maart: 15 januari en 19 februari 2014 van 9.30 tot 16.00 uur op het instituut

Meerdaagse 2014 De meerdaagse cursussen zijn volgend jaar op 1719 juni en 11-13 november in Conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn. De programma's kun je vinden in de hao-proVUssioneel van maart 2014. Wonca 2014 Wonca Europe 2014 Lisbon, New Routes for General Practice and Family Medicine: 5-7 juli 2014 in Lissabon. www.woncaeurope2014.org

Assistentendagen 2014 3e jaar start juni 2013: donderdag 16 januari 3e jaar start sept 2013: donderdag 13 februari De uitnodiging wordt t.z.t. verzonden door de onderwijsassisten.

In memoriam Gerben van der Heide

Geschokt hebben wij in maart van dit jaar kennisgenomen van het plotselinge overlijden van onze huisartsopleider Gerben van der Heide. Slechts enkele weken daarvoor was duidelijk geworden dat Gerben ernstig ziek was en helaas mochten diverse operaties niet baten. Sinds 2005 was Gerben opleider bij ons. Wij hebben hem leren kennen als een ingetogen man met enthousiasme voor het opleiden. Hij was rustig, kon goed luisteren en schiep daarmee een goed leerklimaat voor de aios. Hij voelde zich het meest senang in het één op één contact en minder in het werken in groepen, zoals wij ons onderwijs organiseren. Toch kwam hij wel en liet in zijn werk met de aios zien dat hij veel leerde. Bijvoorbeeld over het omgaan met een aios die niet goed functioneerde. Hij ontdekte, al doende, dat contact met de docenten steunend kan zijn en soms net dat zetje kan geven om confrontaties aan te gaan. De aios hebben het goed bij hem gehad. Zij gaven hem terug dat hij hen veel ontwikkelingsmogelijkheden heeft geboden door ruimte en vrijheid te geven binnen het kader van zijn praktijk. Hij was altijd beschikbaar voor zijn aios, maakte tijd en creëerde de rust die belangrijk is voor een veilige opleidingsplek. Hij stond open voor vragen (ook persoonlijke, bijvoorbeeld rond ethische dilemma’s) en voor feedback. Wij gaan een betrokken opleider missen. Het is erg verdrietig dat hij zo jong overleden is en daarbij een jong gezin moest achter laten. 38 hao-proVUssioneel - september 2013

Welkom Wij heten onderstaande nieuwe opleiders hartelijk welkom!

Kees Bastiaanse

Tamara KruseObbens

Ewald Beissel

Dilek Boyraz-Ikiz

Dirk van Liebergen

Ietje van Dongen

Maartje Mateijsen

Uitzwaaien Felix van Hijfte heeft zijn opleiderschap bij ons beëindigd. Wij danken hem van harte voor zijn inzet!

Felix van Hijfte



bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

Recommend Documents