bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

een nieuw hoofd impressies juni 2011 novembermodule praktijkruil

jaargang 11 | nr. 2 | september 2011

huisartsopleiding

Inhoudsopgave

3 Wisselingen van de wacht 5 Een nieuw hoofd 6 Hoofdzaken 8 HaDiDoc 9 Novembermodule 2011 10 Aankondiging Suriname 2012 12 Ziekte door andere ogen Colofon

13 Opleiders-tekort, hoe zit dat?

hao-proVUssioneel is een bulletin voor alle huisartsopleiders van de Huisartsopleiding van het VUmc en verschijnt twee keer per jaar. Op het hao-deel van onze website zijn de oude jaargangen terug te vinden: www.hovumc.nl

14 Foto's juni-dagen Doorn

Redactie: Angelika Raths Sylvia Vlak

24 Foto's juni-dagen Doorn

Illustraties: Rick Dros

28 Aruba - in de groei

Foto’s: Sara Coningsby Wouter van Kempen Angelika Raths Nancy Willemse Basisontwerp omslag: Roland van Helden bno, Amsterdam

16 Impressies leergangen 1, 2 18 Wie doet wat? 20 Impressies leergangen 3, 4, 5 26 Impressies leergang 5 (vervolg) 29 Praktijkassistentendag 29 Maatjesdag 30 HAOVU 31 Prikbord 32 Insider - praktijkruil

Opmaak: Binkey Koerten Sylvia Vlak

34 Agenda 2011/2012

Huisartsopleiding VUmc OZW-gebouw De Boelelaan 1109 1081 HV Amsterdam tel. 020-4441795 www.hovumc.nl

35 Uitzwaaien/Welkom

deadline kopij voor het aprilnummer 2012 is 1 februari 2012

2 HAO-proVUssioneel - september 2011

Wisselingen van de wacht

Angelika Raths

Het lijkt een thema van dit nummer: personele wisselingen. Waar ik kijk veranderen mensen van plek, de ene gaat weg, een andere komt. En dat terwijl ik behoorlijk eenkennig ben. Voor mij hoeft dat allemaal niet zo. Je weet wat je hebt, maar wat je krijgt moet je nog afwachten. Wat dat betreft was de praktijkruil van Wendy en Wouter - land en stad – veiliger. Ieder kon na een week gewoon terug naar de eigen plek. Wat een leuke actie! Lees hun berichten op de laatste pagina’s. Wie volgt? Na het vertrek van Alie Jansma had Sylvia el Gannouti, die acht jaar met hart en ziel de scepter in het hao-team (DIS) heeft gezwaaid, wel belangstelling voor de functie van assistent hao-stagebeheer. Omdat zij jullie al zo goed kent, was zij een heel geschikte kandidate. Ik gunde haar de overstap van harte, maar toen zij mij op een kerstkaartje liet weten nog niet te hebben besloten, koesterde ik stiekem toch hoop dat ze zou blijven. Op de huisartsopleiding van Aruba zijn twee opleiders gestopt en zijn er drie nieuwe bij gekomen. Dat is best veel bij zo’n kleine groep, die bovendien goed bezig was. Ik was benieuwd wat ik in maart, als ik er voor hun didactische scholing weer naartoe zou gaan, aan zou treffen... Maar de grootste verandering betrof natuurlijk ons nieuwe hoofd. Dat de opvolging van Piet mij behoorlijk bezig heeft gehouden, mogen jullie best weten. Onze toko draait goed. We hebben, mede dankzij Piet’s hart en oog voor mensen, een goede werksfeer, gebaseerd op gelijkheid en veel inspraak. Ik werk hier sinds 25 jaar met genoegen en zit niet te wachten op een activistische stuiterbal die vooral zijn eigen geurmerk moet zetten in plaats van belangstellend en respectvol aan te sluiten bij wat er is. Hangt mij na Piet een profileringsdriftige manager met prikklok boven het hoofd? Spannende tijden. Voor Sylvia bleef het stagebeheer toch lonken en het dubbeltje viel de kant van de nieuwe functie op. Zij is inmiddels opgevolgd door (haar naamgenote) Sylvia Vlak en Samantha Paijens, die de ondersteuning van het hao-team nu met elkaar delen. En wat blijkt? Er ontstaat een nieuwe dynamiek tussen deze drie, die voor iedereen een verrijking is. Het gaat als een speer. Bovendien is deze samenwerking minder kwetsbaar als ooit iemand (tijdelijk) uit zou vallen. Mij leek deze verandering een goede aanleiding eens voor iedereen zichtbaar te maken wie nou eigenlijk allemaal waarmee voor jullie in touw is (zie het spread-sheet in het midden van dit nummer). Zoals op andere instituten noemen wij de club nu ook het hao-team, want we doen inmiddels veel meer dan alleen de didactische scholing (DIS). Een nieuwe dynamiek ook op Aruba. De groep is nu groter dan voorheen, de drie nieuwe opleiders zijn erg gemotiveerd en er groeit een toenemend wij-gevoel. De gevorderde hao’s ondersteunen de beginners. Een kleine, fijne club, die met elan de kwaliteit van de huisartsenzorg op het eiland opkrikt. Steeds meer artsen van de buureilanden bezoeken de Arubaanse huisartsnascholing - een tropisch sneeuwbaleffect.

3 HAO-proVUssioneel - september 2011

Mogelijk breidt het zich ook richting Nederland uit, want Aruba-hao Sharline Vis vliegt dit jaar voor leergang 3 twee keer over. In juni heeft ze de harten van haar Nederlandse collega’s gestolen en er worden inmiddels plannen gesmeed om een tegenbezoek te brengen. Wordt dit een mooi nieuw hao-project? Tja, en dan de opvolging van Piet. De kogel is door de kerk. Dat het iemand is geworden die de HOVUmc zo goed van binnenuit kent en het onderwijs, ook aan opleiders, zo’n warm hart toedraagt, maakt me echt blij. Een gewoon mens zonder kapsones, met beide benen op de grond (lees meer over Nettie Blankenstein op de volgende pagina's). Tot mijn persoonlijk plezier heeft ons instituut daarmee niet alleen een vrouwelijke hoogleraar, maar ook een vrouwelijk hoofd – het enige naast Leiden. Mooi toch? Genoeg gejubeld, nu afwachten hoe het daadwerkelijk uit gaat pakken. Spannende tijden...

Een nieuw hoofd...

4 hao-proVUssioneel - september 2011

Een nieuw hoofd

Nettie Blankenstein

Ík had vroeger een ander hoofd´, zei Madelief. … ´ ´t Was een vreselijk ongeluk. Ik was nog heel klein. Ik was nieuwsgierig. Ik stak mijn kop in de wasmachine toen die heel hard in de rondte draaide. De was was wel droog, maar ik was mijn hoofd kwijt. Die was eraf geschroefd. … Nou, ik naar de dokter. Met mń moeder. Want zelf zag ik weinig. … Komt u maar binnen, zei de dokter. Ik heb toevallig nog een paar hoofden hangen. Zoekt u maar uit. … Toen hebben we dit hoofd maar genomen.´… Ó´, zegt Jan-Willem. Hij bekijkt het hoofd eens goed. ´Je hebt geboft´, zegt hij dan. (uit: Guus Kuijer. Met de poppen gooien.)

Dat kan dus zomaar: je hoofd verliezen, een nieuw kiezen, vastschroeven en ... klaar!? Na 18 jaar verliest de huisartsopleiding VUmc haar hoofd, Piet Schoonheim. Per 1 oktober volg ik hem op. Vastgeschroefd worden aan de huisartsopleiding, ik heb er erg veel zin in. In deze baan komt veel van mijn ervaring samen. Ik ben huisarts vanaf 1984. Eerst vijf jaar als ‘wilde’ vrije vestiging samen met Han Hofstee in de wijk Keverdijk in Naarden, de enige wijk mét flats, maar zónder huisartspraktijk. Daarna verkasten we naar een grotere praktijk, in Badhoevedorp. Ik kreeg intussen zonder partner twee kinderen en daarom was het handig bij Han in dienst te gaan. Al snel werden we opleidingspraktijk, eerst voor studenten en nu al vele jaren voor aios. De praktijk heb ik altijd gecombineerd met academisch werk bij huisartsgeneeskunde VU(mc). Eerst als docent en coördinator van het studentenonderwijs huisartsgeneeskunde, vanaf 1994 als onderzoeker en coördinator van de onderzoekslijn alledaagse klachten.

In mijn promotieonderzoek evalueerden we een reattributietraining voor huisartsen. Hun patiënten met lichamelijk onverklaarde klachten bleken daar baat bij te hebben. Dit leidde tot de NHG-training ‘beleid bij LOK’, waarvan ook gebruik gemaakt wordt binnen de huisartsopleiding. Sindsdien ben ik onderzoek blijven ontwikkelen en begeleiden over arts-patiëntcommunicatie (palliatieve zorg, patiëntenfeedback) en LOK. Onderzoek dat lekker dichtbij de praktijk staat en leidt tot praktisch bruikbaar evidence-based onderwijs. Ik heb hierover met veel plezier meerdere vierdaagse cursussen aan ervaren opleiders gegeven en wil dat in de toekomst ook graag weer doen. Als opvolger van Piet maak ik een luxe start. Piet heeft een stevige, goede huisartsopleiding opgezet die een ruim aanbod aan aios aantrekt, met een enthousiast docententeam, sterke opleidingspraktijken met hao’s die op hun taak berekend zijn. Voor de toekomst verwacht ik dat de opleidingspraktijk, die als plek waar de aios het vak leert centraal zal blijven staan, zich nog steeds verder als ‘ideale leeromgeving’ zal ontwikkelen. Ik denk dat de opleiding wetenschappelijker kan worden in die zin, dat bestaande kennis en ervaring nog beter gedeeld en praktisch toegepast kan worden. Bovenal hoop ik op vruchtbaar inspirerend contact met u allen.


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Hoofdzaken

Op 1 september 2011 zal Nettie Blankenstein de Huisartsopleiding van het VUmc versterken om per 1 oktober de functie van Piet Schoonheim over te nemen. Tot 1 november draagt Piet zijn taken over aan Nettie, waarna hij afscheid neemt en van zijn welverdiende pensioen gaat genieten. Onder leiding van Angelika Raths wisselen Nettie en Piet uit over wat hun gezien de huisartsopleiding aan het hart ligt. Nettie: Ik vind het belangrijk het te hebben over wat de kern van het huisartsenvak is, of dat verandert in deze tijd en wat dat voor consequenties voor de opleiding heeft.

A: Wat voor dromen heb jij? N: Dat de opleiding echt een continuüm vormt met het nascholingstraject en dat je mensen afhankelijk van de leerfase meer of minder aan de hand neemt. Naar mate iemand groeit in zijn vak is hij meer in staat om zijn eigen leeromgeving te vormen. A: De kwaliteit van de praktijken is dus wezenlijk. Het lijkt mij niet onze taak zwakke praktijken op te krikken. Bij de werving en selectie moeten we mijns inziens ervoor zorgen dat we fatsoenlijke praktijken binnenkrijgen.

Piet: De aios kun je niet in een leeromgeving brengen van een huisarts over 10 jaar. Terwijl je daar wel voor opleidt. Ik pleit voor een verlenging van de opleiding met twee jaar. Niet in de opleiding, maar als junior-huisarts die verbonden is aan een instituut en zelfstandig werkt. N: Daarom is dat continuüm zo belangrijk. Ik vind dat er meer kan in het sturen van de nascholing. Het is geen core business, maar misschien wel de enige mogelijkheid om de toekomstige huisarts mee te geven. P: In de praktijk blijkt dat je nascholing volgt in wat je leuk vindt en waar je al goed in bent. Uit onderzoek blijkt dat wel effect te hebben om je eigen lacunes beter in beeld te krijgen. Angelika: Wat betekent dat voor de opleiding van opleiders? P: Van de opleider moet je vooral verwachten dat deze onderwijskundig goed gedreven zijn. De opleiding van onze opleiders is altijd gericht op didactiek. N: Dat is een van de twee poten. De tweede poot is het ondersteunen van een kwalitatief zo goed mogelijke zorg in de praktijk. In de periode 20122020 gaan we meer naar kernteam toe, dan hoort het bij primaire taak van de opleiding om daarin te ondersteunen. Die patiëntenstroom stuurt de praktijkassistente die aan de telefoon zit. A: Tijdens de dagen voor praktijkassistentes ondersteunen wij hun daarbij hun bijdrage in de opleiding van de aios goed te kunnen te leveren. N: En als je kan kiezen tussen hier een dag over diabetes te houden voor de aios, of een extra dag om het niveau van de POH-er op te hogen, dan heeft dat tweede veel meer effect. P: Binnen de beperkte mogelijkheden zijn we er als opleiding al jaren mee bezig. N: Dus het is optimistischer dan je in eerste instantie zegt. In je dromen kan het altijd beter dan in het echt.

N: Je mag jezelf best de luxe gunnen om de beste aan te trekken. P: Wij hebben immers ook iets te bieden. We hebben nu 35 jaar de huisartsopleiding en ik denk dat je in een gespreid bedje komt. De opbouwfase van Huisartsopleiding Nederland is achter de rug. De HOVUmc staat als een huis. Waar het nu om gaat is de academisering en het kwaliteitsbeleid. Daarom ben ik heel blij dat jij als wetenschapper nu hoofd wordt. Daarmee hoop ik dat het academiseringstraject wordt afgemaakt en dat er echt onderzoek gaat plaatsvinden naar de effecten van de opleiding. Het effect van de opleiding kunnen we nog steeds niet laten zien. Daar ben jij de geschikte persoon voor. N: Het leuke van de aanzet die in het leeromgevingproject van Gerrit Locher is begonnen, is dat hij heel goed gekeken heeft naar wat de kenmerken zijn van een leeromgeving, zowel cognitief als emotioneel en wat de invloed daarvan is. Daar kunnen we direct mee door. P: We hebben een meetinstrument voor beoordeling leergesprekken ontwikkeld, maar wat meet je nu precies? Wetenschappelijk zouden we daar wel wat vergelijkende onderzoeken mee willen doen en dat is koren op jouw molen. N: Laat staan dat je probeert daar met onderwijs invloed op te hebben en eens te kijken wat er dan verschuift. Mijn oogjes gaan daarvan glimmen, dat is gewoon leuk om te doen.


De andere kant van de academisering is het gebruik maken van de kennis die er is in praktijk en daar valt met academisering nog ontzettend veel te verbeteren. De huisarts heeft meer dingen nodig waarvan je niet kunt verwachten dat hij/zij die paraat heeft. We hebben steeds meer te maken met het coördinator, administrateur en leverancier zijn. We zijn, zeg maar, het verzamelpunt van de gezondheidszorg. Er komen ook steeds meer patiënten met vragen waar we niks van weten en waar we ook niet van hoeven te weten, maar waar wel van alles over bekend is. De patiënt zoekt zelf op Google. Dat is steeds meer een kernpunt in consulten. Dat is iets dat verder ontwikkeld moet worden. Dat zoeken, daar zijn de jonkies al veel handiger in. Dat maakt het ons makkelijker dit nog veel meer in de opleiding bij de opleiders en bij de docenten te ontsluiten. A: Heb jij ideeën met betrekking tot de opleiding en de rol van opleiders? N: We hebben het al gehad over dat het onze taak is om praktijken te ondersteunen die de ambitie hebben wat meer voor te lopen. Qua academisering denk ik dat het helemaal niet zo moeilijk is als opleiders denken om meer de kennis te gebruiken die in de computer zit. Ik heb daar zelf een vierdaagse cursus over gegeven aan ervaren opleiders in leergang 5. Ik denk dat als je het hele niveau van de academisering wilt ophogen, het nog veel belangrijker is om kleine blokjes van heel simpel zoeken te maken. Als je daar een paar keer een uur aan besteed, dan heb je een grote groep een stapje verder gebracht en ik denk dat daar de werkelijkheid veel meer door verandert dan in een kleine groep veel stappen te zetten.

N: Een ander punt is dat ik de huisartsopleiding erg leuk vind, maar binnen de afdeling huisartsgeneeskunde heeft het een eilandcultuur. De meeste winst valt te halen uit het binnenhalen van onderzoekers, het gebruik maken van netwerk, nascholing en onderwijsmaterialen van het basiscurriculum. Ik zou willen zoeken naar manieren om opleiders hierbij meer te betrekken. P: Ik pleit er al jaren voor dat onze opleiders de eerste cirkel van de afdeling zijn. We zijn de grootste opleiding binnen UMC, maar worden niet erkend in het feit dat we een geweldig netwerk hebben. Onze plek binnen het UMC als vervolgopleiding kan veel beter worden. N: Dat komt niet, omdat we het niet goed doen, maar omdat we het niet opschrijven en niet publiceren. Onderzoekers zijn gewend om dingen in de etalage te zetten, anders krijgen ze geen geld. Je moet de mensen die dit al kunnen hierbij gebruiken. Er wordt in de winkel genoeg gedaan, maar de etalage kan voller! A: Piet, kun je nog een reactie geven op de keuze van Nettie als opvolger van jou? P: Ik vind het erg leuk dat er een vrouwelijk hoofd komt. N: Wat maakt dat uit? P: De huisartsgeneeskunde feminiseert, dus ook daarom is het heel goed dat er een vrouwelijk hoofd is. Landelijk is 15% van de opleiders vrouw, maar als je kijkt naar de nieuwe opleiders dan zie je dat er ook steeds meer vrouwen bij zitten. N: Wat voor hoofd vind je mij?

A: Ik denk dat de verplichte programma’s op de paralleldagen een prachtige mogelijkheid zijn om per jaar een paar uur te besteden aan het opleiden van zowel hao’s als docenten.

P: (lacht) Je bent een hooggekwalificeerde vrouw, vriendelijk, sympathiek. Vanwege jouw achtergrond en mijn toekomstbeeld van de opleiding ben ik erg blij dat de keus op jou is gevallen. Je bent ook een echte huisarts. N: Ik denk ook dat wij goed op elkaar aansluiten. Ik ga wel stoppen als huisarts en dat ga ik heel erg missen. A: Heb jij nog een belangrijke tip voor Nettie, Piet? P: De opleiding vindt plaats in praktijk, dus houd de opleiders te vriend. Dat zijn je belangrijkste maatjes. A: Nettie, wat gaan opleiders van jou merken? N: Erkenning in hun centrale rol. Ik zal mijn uiterste best doen om praktisch daarin te ondersteunen. En wat ze ook meer gaan merken is academisering; dat zal ook af en toe taken met zich meebrengen. Daar ga ik ze toe verleiden.


HaDiDoc

Lili van Rhijn Er zijn een paar personele wisselingen binnen de HaDiDoc. Mart Manjoero gaat nu echt met pensioen en verlaat ons dus. Helaas. We kijken terug op een tijd waarin Mart vele ervaren opleiders bezocht heeft voor een voortgangsgesprek, daar een mooi, uitgebreid verslag van maakte en eventuele vragen en feedback zorgvuldig bij ons teruglegde. Daarnaast was hij lid van de HaDiDoc en besliste mee in de besprekingen over opleiders. Rustig, zorgvuldig, met oog voor allerlei kanten deed hij zijn werk. We zullen hem erg missen. Zijn werk in de voortgangsgesprekken zal worden vervolgd door Gerrit Hagenbeek. Gerrit stopt als huisarts, maar wil zijn ervaring als opleider en supervisor gebruiken bij het voeren van deze gesprekken. Binnen de HaDiDoc wordt Mart opgevolgd door Willem Feijen, huisarts, zeer ervaren groepsdocent en docent ven de meerdaagse. De HaDiDoc bestaat daarmee uit Willem Feijen, Jolijn de Graaff, Helle Poulsen en Lili van Rhijn, naast Carine den Boer als hao-vertegenwoordiger. Voor het volledige personeelsplaatje zie het overzicht op bladzijde 18 en 19. Zoals al in het vorige nummer aangekondigd, zullen de voortgangsgesprekken voortaan bij ons plaatsvinden. We komen niet meer naar jullie toe, omdat wij daarvoer niet voldoende menskracht, -tijd hebben. Vanaf de zomer krijg je bericht op welke paralleldag je een afspraak kunt maken met een van ons.

Mocht je liever op een andere dag komen, dan juichen wij dat zeer toe en gezien de capaciteit zullen we opleiders uit Amsterdam en omstreken dat zeker vragen. Voor de opleiders in Twente geldt dat de gesprekken op de HO bij jullie zullen plaatsvinden. Ook het verslag is voortaan de taak van de opleider zelf. Na het opmaken daarvan is het de bedoeling dat je het opstuurt naar je gesprekspartner. Die zorgt dan voor verdere afhandeling. (Nee, zo’n verslag hoeft echt niet zo mooi en uitgebreid te zijn als Mart en Pieter dat tot nu toe gemaakt hebben. Een half A4-tje met de belangrijkste punten is genoeg). Let op: vanaf 1-1-2012 is het verplicht om bij de hernieuwde erkenning als hao een Leerwerkplan (format te vinden op www.hovumc.nl) in te vullen en door ons te laten tekenen. Zonder dat zal de HVRC je niet meer erkennen. Als dit het geval is krijg je van ons hierover bericht. Mocht je al graag eerder een plan willen inleveren, dan kan dat wel. Tot onze spijt is er gedeeltelijk overlap tussen dit Leerwerkplan en het profiel. Vanuit Huisartsopleiding Nederland is men bezig hier één document van te maken. Mocht je nog geen tussenevaluatie over je functioneren als opleider gepland hebben met je aios, dan is dat nu een mooi moment. Leuk om even stil te staan bij waar de aios tevreden over is en waar misschien wat verbeteringen mogelijk zijn. De hao-aios toets is op de website te vinden.

LORENZO


Berichten Berichten uituit dede hao-kwaliteitscommissie hao-kwaliteitscommissie

Novembermodule 2011 Titel cursus Doelgroep Cursusdagen Docenten

Leiderschapsontwikkeling en effectief beïnvloeden voor 2! Opleiders van alle leergangen die in juni 2011 niet deel hebben genomen aan de didactische scholing 8 en 9 november 2011 Annick van der Staay (trainer/coach) en Brenda van der Meer (hao)

Competenties

De opleider 1-3.2 past samenwerkingsvaardigheden doelgericht toe 1-4.2 past organisatie- en managementtechnieken doelgericht toe 2.1 maakt bewust gebruik van eigen voorbeeldfunctie 2.5 beoordeelt op zo concreet en objectief mogelijke wijze het functioneren van de aios en communiceert hierover met betrokken partijen 3.1 organiseert het eigen werk zodanig dat er ruimte is voor opleiden 3.3 organiseert menskracht, middelen en informatiestromen met de betrokken partijen zodanig dat efficiënt en effectief gewerkt en geleerd kan worden 4.2 gaat bewust om met de eigen houding als opleider 4.3 hanteert effectief, verantwoord en flexibel verschillende rollen (zoals opleider, huisarts, collega, werkgever)

Inhoud cursus

De cursus geeft een dubbele focus: • wat zijn mijn kwaliteiten en ontwikkelpunten als leidinggevende? • hoe kan ik de aios effectief begeleiden en coachen in zijn/haar leiderschapsontwikkeling?

Thema’s

• Leidinggeven in de huisartsenpraktijk is onderdeel van de dagelijkse gang van zaken. Echter, welke zaken komen steeds terug op de kalender van de leidinggevende? De management jaarcyclus is een mooie kapstok voor 2! • Leiderschap kan variëren in stijl en aanpak: de leidinggevende heeft blijkbaar een keuze; het 3-pettenmodel biedt de mogelijkheid om te variëren in leiderschap met behoud van de eigen voorkeursstijl. • Wat zijn de effecten van voorbeeldgedrag van de leidinggevende op de ontwikkeling van en samenwerking met medewerkers? Wat zien we in onze praktijk aan verschillen en overeenkomsten tussen bedoeling en resultaat? • In elke samenwerkingsvorm heeft leiderschap een belangrijke functie ook daar waar het gaat om het begeleiden bij conflicten - vive la difference!

Werkwijze

In de cursus wordt op interactieve wijze gewerkt: er is veel afwisseling tussen kennisoverdracht, praktische vaardigheidsoefeningen en vertaling naar het hier en nu op basis van actuele praktijksituaties. Per dagdeel wordt onderscheid gemaakt tussen ‘ik als leidinggevende’ en ‘ik & leiderschapsontwikkeling van de aios’.


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Aankondiging Suriname 2012

Doelgroep

Data

Alle opleiders, die in 2011 LG4 hebben afgesloten. Uitzonderingen voor hao’s die in 2012 onder LG4 vallen zijn mogelijk, mits men in 2012 óók LG4 volgt. Desgewenst compensatie LG5 in 2013. Dit LG5-alternatief staat gelijk aan een 4-daagse cursus. 29 maart tot en met 7 april 2012 Voor de hao-deelnemers zijn er drie geaccrediteerde bijeenkomsten: • Woensdag 14 december 2011, 17 - 19 uur op het instituut. • Donderdag 26 januari 2012, 17 - 19 uur op het instituut. • Donderdag 15 maart 2012, 16.00 uur in Gezondheidscentrum Schalkwijk. Met speciaal programma en buffet.

Begeleiders Kosten

Aantal deelnemers

Wouter van Kempen (hao) en Angelika Raths Het tarief voor hao’s is €2975, niet-hao’s betalen €3350, DOKh-abonnees €3250. Tarief is afhankelijk van de brandstofprijzen en kan nog wijzigen. Alle prijzen zijn inclusief: voorbereidende bijeenkomsten, vliegreis, verblijf, alle maaltijden, congreskosten, rondleiding door Paramaribo, schitterende 4-daagse excursie naar Anaula, feest met de Surinaamse collega’s, het boek ‘Dokteren in Suriname’. Minimaal: 10 Maximaal: 35 HOVUmc-hao’s hebben voorrang bij de inschrijving. Daarna wordt de groep aangevuld met andere belangstellende Nederlandse hao’s en huisartsen. Vanuit Suriname zullen naar verwachting ca. 100-125 huisartsen deelnemen.

Competenties

De opleider 2.2 stimuleert en ondersteunt het ontwikkelen van kennis en vaardigheden op verschillende manieren. 4.1 werkt systematisch en doelgericht aan onderhoud en verbetering van het professioneel handelen als opleider.

Inhoud cursus

De (hao-) deelnemers geven én volgen nascholing. Ervaren HOVUmc-opleiders hebben uitgebreide didactische scholing gevolgd, ruime ervaring met het opleiden en sommigen ook met het geven van nascholing. De opzet van dit project biedt de kans de verworven didactische competenties uit te breiden en in te zetten. Daarvoor worden voor de hao-deelnemers drie voorbereidende bijeenkomsten georganiseerd.

Doel van dit project is het geven van interactieve workshops met z’n tweeën, zo mogelijk in samenwerking met een Surinaamse collega, waarbij zowel de Nederlandse als de Surinaamse huisartsen op een actieve, motiverende en effectieve manier hun professionele competenties vergroten door praktisch te oefenen en met elkaar uit te wisselen over verschillen en overeenkomsten in hun eigen praktijk.

Hao Moniek van den Ende op bezoek in een praktijk


In overleg met de Surinaamse collega’s zijn de thema’s tijdens het congres: • Diverse onderwerpen uit de gastro-enterologie. Actueel: het laatste nieuws over de EHEC bacterie en andere nare bacillen. • Suriname heeft veel afgelegen gebieden. Kan ‘telehealth’ een bijdrage leveren aan verbetering van de medische zorg? • Omgaan met huiselijk geweld/kindermishandeling. Een groot probleem! In november 2012 is de start van een AMK in Suriname. • In Suriname is wel een opleiding tot basisarts, maar geen huisartsopleiding. Er wordt veel gepraat over de invoering hiervan. In Aruba bestaat al 2 jaar een huisartsopleiding. De Antilliaanse collega’s zijn dan ook nadrukkelijk uitgenodigd. Dit congres is inmiddels niet meer weg te denken van de nascholingsagenda in Suriname. Steeds meer Surinaamse collega’s zetten zich hiervoor in. Werkwijze

Tijdens de eerste bijeenkomst zal o.a. geïnventariseerd worden welke thema’s de deelnemers kunnen aanbieden, passend bij de wensen uit Suriname. Het uiteindelijke programma wordt samengesteld in overleg met de nascholingscommissie van de VMS (Vereniging van Medici in Suriname) en SPAOGS (Stichting postacademisch onderwijs Suriname). Er worden koppels gevormd die samen een didactisch aantrekkelijke workshop gaan plannen, in Suriname uitvoeren en evalueren. Geprobeerd wordt elk koppel alvast in contact te brengen met een Surinaamse collega, om doelen en inhoud met elkaar te kunnen plannen. Op de tweede bijeenkomst presenteren de koppels hun workshop-opzet. Mogelijk bieden feedback en suggesties nog aanleiding tot aanpassingen. De nascholing in Suriname zelf zal worden gegeven op vrijdag 30, zaterdag 31 maart en zondag 1 april 2012. Er zal veel gelegenheid zijn om uit te wisselen met collega’s. Op maandag is er voor de Nederlandse deelnemers gelegenheid een dag(deel) mee te lopen in de praktijk van een Surinaamse collega. De verschillen tussen de praktijken zijn groot: van hypermodern tot zeer eenvoudig. En er is uiteraard tijd voor ontspanning: een rondleiding door de stad, zwemmen of tennissen bij het hotel in Paramaribo. De afgelopen drie keer hebben de Surinaamse collega’s een voetbalwedstrijd georganiseerd. Tot nu toe won de gastheer steeds. Dit vraagt om revanche! Aansluitend zullen wij waarschijnlijk naar Anaula Resort vliegen (zie www.anaulanatureresort.com), waar je de natuur kan verkennen en een bezoek kan brengen aan diverse dorpen van boslandcreolen. Je kunt ook via de weg naar Atjoni onder het stuwmeer en dan met een korjaal naar Anaula. Desgewenst vindt in Nederland voor de hao-deelnemers een afsluitende bijeenkomst plaats, waar de eigen leerervaringen geëvalueerd worden, het resultaat van de evaluatie gepresenteerd wordt en stil wordt gestaan bij de eventuele winst van deze onderneming voor het opleiderschap.

Varen bij Anaula

Aanmelding

Tot 8 december 2011 (in volgorde van binnenkomst) via e-mail bij Samantha Paijens ([email protected]), graag alvast met opgave van de onderwerpen die je mogelijk in een workshop aan kan bieden, binnen de eerdergenoemde thema’s. Na inschrijving ontvangt men nadere informatie. Voor eventuele eerder gewenste informatie over • inhoud en reisorganisatie: Wouter van Kempen, liefst via e-mail [email protected] of tel 023- 5472199 • hao-specifieke en didactische vragen: Angelika Raths ([email protected])


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Ziekte door andere ogen

Interview met Arko Oderwald door Erik Fokke Samen met een aantal andere enthousiastelingen verzorgt Arko Oderwald, universitair hoofddocent bij de afdeling Metamedica van de VU, sinds een jaar of acht een groot aantal activiteiten rond het onderwerp ‘Literatuur en geneeskunde’. Zo is er een keuzevak voor studenten en een cursus Hoger Onderwijs Voor Ouderen (HOVO). Recent zijn daar bijgekomen een programma binnen de Masteropleiding Oncologie en een Honours programma waarin VU en UvA samen participeren. De aftrap van al deze activiteiten vindt traditiegetrouw plaats op de derde woensdag in september, tijdens het jaarlijkse symposium ‘Literatuur en geneeskunde’. Sinds 8 jaar verschijnt er ook jaarlijks een bundel met essays over het gekozen thema. De afdeling huisartsgeneeskunde biedt haar opleiders de mogelijkheid om een essay te schrijven voor de bundel van 2012 met als thema ‘Geboorte’, en/of voor de bundel van 2013 met als thema ‘medische beslissingen rond het levenseinde’. Tijd voor een interview. Hoe is het idee voor ‘Literatuur en geneeskunde’ ontstaan? Er was in jaren tachtig veel kritiek hoorbaar op het reductionisme van de medische wetenschap. Zelf sta en stond ik daar dubbel in. De reductionistische aanpak bezit namelijk een grote kracht. Je creëert modellen waarmee je ontegenzeglijk tot resultaten kan komen. Maar in de medische praktijk moet je met die resultaten wel terug naar de werkelijkheid van de individuele patiënt, waarmee ze niet altijd compatibel zijn. Dat is de andere kant van het verhaal en dat is wat ik met onze activiteiten in het kader van het project ‘Literatuur en geneeskunde’ al bijna twintig jaar gezicht wil geven. De afdeling Metamedica waar ik werkzaam ben en waar de vakgebieden geschiedenis, filosofie, ethiek, antropologie en sociologie samenkomen, besteedt sinds 1993 aandacht aan de relatie tussen literatuur en geneeskunde door na te gaan hoe ziekte, geneeskunde, patiënten en medici in romans, poëzie, ervaringsverhalen en films worden uitgebeeld. Schrijvers zijn goede observatoren van de medische praktijk en de cultuur waarin die praktijk zich afspeelt. De beschrijving daarvan is waardevol voor zowel artsen als patiënten: ze geven vaak extra en verrassende inzichten. Jorge Luis Borges schreef ooit een parabel waarin kaartenmakers een kaart vervaardigen van een groot keizerrijk. Ondanks de omvang van het rijk weten ze een kaart te fabriceren die goed voldoet, maar toch stellen ze zichzelf de eis om steeds weer met een nieuwe kaart te komen, groter en met nog meer details. Uiteindelijk komen ze tot een kaart die zo gedetailleerd is, dat hij precies samenvalt met het gecartografeerde keizerrijk. Maar zodra de kaart af is, raakt hij in verval. Ondanks de enorme uitgebreidheid en alle details weten mensen niet meer wat ze er voor zichzelf nog aan hebben. Dat gevaar bedreigt ook de geneeskunde. Uiteindelijk lijken we ‘alles’ te weten, maar wat heeft dat ‘alles’ nog te

maken met onze eigen belevingswereld? Het idee dat wetenschap één op één samenvalt met de werkelijkheid (of zou moeten samenvallen), is een onjuist denkbeeld. Die leemte willen we met ‘Literatuur en geneeskunde’ vullen. Samen met een aantal andere enthousiastelingen verzorg jij sinds een jaar of acht een groot aantal activiteiten. Elk jaar is er een ander thema. De aftrap van jullie activiteiten vindt traditiegetrouw plaats tijdens een jaarlijks symposium dat wordt gehouden op de derde woensdag in september. Wat is dit jaar het thema en hoe wordt het uitgewerkt in het boek dat die middag verschijnt? Dat klopt. In het verleden waren dat onder meer ‘Pijn’, ‘Waanzin’, ‘Verslaving’ en ‘Ouder worden’. Dit jaar is het thema ‘Ontspoorde cellen. Kanker in fictie’. Kanker is een verzamelnaam voor een aantal sterk verschillende ziektes. Toch hebben alle vormen van kanker ook iets met elkaar gemeen. Zo is kanker een ziekte die niet acuut een einde aan het leven maakt, maar vaak tijd in beslag neemt. Dat geeft de kankerpatiënt tijd voor zelfreflexie, maar ook tijd voor pijn en lijden. Ten tweede staat kanker bekend als kwaadaardig, een kankerproces neemt, in de vorm van kwaadaardige cellen, het lichaam over. Hiermee bezit het concept van kanker een morele component die metaforisch overdraagbaar is gebleken en literair interessant is. En ten derde, over welke vorm van kanker we het ook hebben, we voeren er in onze tijd een oorlog tegen. In het boek dat tijdens het symposium wordt gepresenteerd, worden deze dimensies van kanker besproken vanuit romans en verhalen. Tenslotte is het is wellicht goed hier op te merken dat het symposium op 21 september 2011 ook door belangstellenden gratis kan worden bijgewoond en dat de publiekslezing dit jaar wordt verzorgd door schrijfster Manon Uphoff. Inlichtingen daarover zijn verkrijgbaar bij Edith Krab (e.krab@ vumc.nl). Huisartsopleiders die willen gaan schrijven in het kader van 'Geneeskunde en literatuur', kunnen contact opnemen met Arko Oderwald (ak.oderwald@ vumc.nl). Voor meer informatie: www.literatuurengeneeskunde.nl De HOVO-cursus literatuur en geneeskunde kan als project in leergang 5 gedaan worden.


Ontspoorde cellen Kanker in fictie Redactie:

Arko Oderwald Koos Neuvel Willem van Tilburg

Opleiders-tekort, hoe zit dat?

Karin Verschoor De Huisartsopleiding van het VUmc is voortdurend op zoek naar opleiders. Toch gebeurt het weleens dat een opleider geen aios krijgt, “hoe kan dat?” wordt dan aan ons gevraagd. Blijkbaar komt het voor dat opleiders die dit wel willen, niet gekoppeld worden en tegelijkertijd is er toch behoefte aan nieuwe opleiders. Het instituut begrijpt dat het voor een opleider heel vervelend is om niet aan een aios gekoppeld te worden. Met dit stuk hopen we jou als opleider over deze schijnbare tegenstelling te informeren. De praktijk is erop ingesteld en de beschikbare ruimte staat leeg zonder dat er inkomsten tegen over staan. We doen dan ook erg ons best om alle beschikbare opleiders te koppelen, maar dat lukt niet altijd. Over de koppelingsproblemen is in de vorige ProVU een artikel verschenen. Uitgangspunt is dat we ernaar streven iets meer opleiders dan aios te hebben om bij een ontkoppeling altijd een of meer nieuwe opleiders voor een aios ter beschikking te hebben (standpunt hao-vereniging). In maart starten alle eerstejaarsgroepen en een derdejaarsgroep. De andere startmomenten zijn juni, september en december voor de resterende derdejaarsgroepen.

Word huisartsopleider!

Dit betekent dat er in maart heel veel opleiders tegelijk nodig zijn, zo’n 90-100 en op de andere startmomenten zijn dat er 15-20 per keer. Daarnaast start er nog 2x per jaar een groep van 9-12 AMA’s (militair artsen voor een half jaar in opleiding). Dit sluit vaak niet precies aan op de momenten dat de opleidingspraktijken weer vrijkomen. Dit heeft o.a. te maken met de uiteenlopende opleidingstrajecten van de aios. Er zijn aios die op basis van vooropleiding en/of werkervaring vrijstellingen krijgen die kunnen variëren van 3 tot zelfs 18 maanden. Er zijn ook aios waarbij het traject juist verlengd wordt als hij of zij parttime werkt of aiotho is. Daarbij worden ook veel aios een of meer keren zwanger in de loop van de opleiding. Dit alles leidt tot veel verschillen in starten eindtijd van de opleiding. Opleiders die in maart niet ingezet worden en dat wel willen, worden in de loop van het jaar vrijwel altijd wel ingezet. Startende opleiders worden in principe altijd in het eerste jaar ingezet. We doen ons uiterste best om ervoor te zorgen dat zij gekoppeld worden. Een enkele keer lukt dit niet met een aios, dan is er nog altijd de mogelijkheid van een AMA. Dit betekent dat ervaren opleiders in maart iets minder kans hebben om gekoppeld te worden, maar in de loop van het jaar vrijwel altijd ingezet worden voor een derdejaars of na een ontkoppeling. Hopelijk is hiermee duidelijk waarom een enkele keer een opleider niet direct kan worden ingezet als hij of zij dat wil terwijl we toch steeds dringend op zoek zijn naar nieuwe opleiders. Ken je dus nog een huisarts in je omgeving die misschien geschikt is om opleider te worden? Vraag hem of haar eens of tip ons zodat we contact kunnen opnemen.

Word huisartsopleider!

De huisartsopleiding van het VUmc levert medisch deskundige, communicatief vaardige huisartsen af.

De huisartsopleiding van het VUmc levert medisch deskundige, communicatief vaardige huisartsen af.

Jij kunt daar een bijdrage aan leveren!

Jij kunt daar een bijdrage aan leveren!

Maak een carrièrestap

Maak een carrièrestap

Leid aios op

Leid aios op

Verrijk je vak!

Verrijk je vak!

l knet.n @quic et en m vandoorn ma. opnem ntact 0, e-mail: co je 8 kun -6722 elling tel. 0252 , angst Voor meer informatie neem de flyer mee of kijk op www.hovumc.nl Bij bel l van Doorn Michie

2

l met line.n rldon nemen ct op broos@wo conta l: g kun je 39, e-mai g n li 2 el 3 angst 5-538 Voor meer informatie neem de flyer mee of kijk op www.hovumc.nl Bij bel os, tel. 03 Ro Gert

7

Michiel van Doorn: contactpersoon Hoofddorp

Gert Roos: contactpersoon 't Gooi


Foto's juni-dagen Doorn 2011



Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 1 - De Duizendpoot

Frank Greeven De beklimming van de Zonheuvel Daar stond ik onderaan de Zonheuvel in Doorn, in de schaduw van collegae die mij waren voorgegaan in de beklimming naar het licht. En al ben ik al een paar decennia huisarts, hier was ik nog een primi-hao. Nog vele jaren verwijderd van het predicaat 'ervaren'. De 5e leergang hield zich bezig met de hogere geneeskunst, de medische ethiek en aandacht voor het zelfbewustzijn. Ars longa, vita brevis, we popelden om te leren. Vriendelijk knikkend verliet men per leergang de zaal, tot mijn groepje achterbleef. We werden verzocht ons te vervoegen in de zaal van ‘de Duizendpoot’, waarmee men ons direct duidelijk maakte wat de HOVUmc van een hao verwacht. Meer dan kennis alleen.

De hao kampt met onzekerheden: Wat kan ik de aios leren? Wat voor type opleider ben ik? Zijn de leergesprekken wel zinvol? Pas ik de NHG-standaarden wel juist toe? Uiteindelijk herkennen we bij elkaar de aanloopproblemen en maken dankbaar gebruik van elkaars oplossingen. We leren te DART-N, als je de pijltjes goed richt komen ze op het POP-bord. Als we stapsgewijs richting geven aan doelstellingen ondersteunen we het geleidelijk leerproces. De kunst is om de aios zijn/haar eigen onderwijs te laten bepalen, met individuele hao-accenten. Stimuleren om te leren. We zetten een eerste stap in de beklimming van de Zonheuvel, met de wetenschap dat de VU de béste plek is voor huisartsopleiders en dat het instituut voorloper is in de opleiding van huisartsen. Dat is ons in ieder geval gezegd.

Onze groep is over het land verdeeld, van Ameland naar Oldenzaal en van Bergen aan Zee terug naar Amsterdam. Een huisarts opleiden is een ander vak, reeds één trimester wordt onze praktijk opgeluisterd door een aios. Na sollicitatie bij de HOVUmc en via Makea-Match gekoppeld aan de hao behoort zij tot de uitverkorenen, met de verwachting ons vak in de toekomst naar de kunst uit te dragen. Wat een verantwoordelijkheid rust op onze schouders. Gelukkig kunnen we altijd te rade bij hao-coaches en -mentoren, of een ervaren hao in de buurt.


Leergang 2 - Leergesprekken

Pim Grootenboers Na een grondige voorbereiding, waarbij ik de hoofdstukken 3 en 7 van het boek “Het medisch ambacht” had bestudeerd en mijn usb stick geladen met een schat aan leergesprekken en consulten, was het dan eindelijk zo ver en ging de cursus van de 2e leergang beginnen. Door ons enthousiasme en wegens het ontbreken van enige file arriveerden mijn reisgenoten en ik een uur te vroeg. De koffie smaakte echter goed. Na een gemeenschappelijke opening door Angelika, waarbij ditmaal wel zo’n 130 leergierige opleiders aanwezig waren - een enkeling kwam zelfs overvliegen uit de Caraïben - werden wij naar onze zaal begeleid door Anouk en Johan. Daar hadden de in het hotel actieve bouwvakkers kennelijk de dag ervoor nog geschaft. Er lag nog heel wat gereedschap op de tafel. Anouk greep haar kans om ons voor het eerst aan het associëren te zetten.

Na een korte kennismakingsronde probeerden we in duo’s te bedenken wat onze aios voor goeds en slechts over ons zouden zeggen als het ze zou worden gevraagd. Vervolgens ging het over leergesprekken en daar bleken toch wel meerdere soorten van te zijn. Nooit eerder bij stilgestaan tot een week terug, toen ik hoofdstuk 3 van ons huiswerk had doorgenomen. Kort samengevat was de boodschap van Johan en Anouk: je moet ze alle drie houden maar niet door elkaar heen. Bovendien is een leergesprek veel effectiever als er een kop en een staart aan zit. In drie groepjes hebben we daarna nog even gestoeid met de verschillen en voorwaarden van een goed proces-, persoons-, of taakgericht leergesprek. Wat zijn de belemmeringen en wat zijn bevorderende factoren? Het spreekt voor zich dat dit daarna met een flap-over nogmaals plenair dunnetjes werd overgedaan.

allemaal uit te leggen. Het bleek leerzaam, zowel het doen als het observeren en ook het bespreken daarna. Tot slot hebben we in groepjes nog een spelletje met kaarten met vaardigheden gespeeld. Er was niets te winnen maar ook niets te verliezen. Een soort zwarte pieten maar dan zonder zwarte piet. Ondanks de kleuren rood, oranje en groen kwam dit in onze groep niet zo goed uit de verf, omdat we elkaar nog niet goed genoeg kenden. Het diner was smakelijk met een zeer uitgebreid dessert. Dag 2 begon met het formuleren van onze doelstellingen voor die dag. Vervolgens werd er weer geoefend in nieuw gevormde kleine groepjes. In mijn groepje liet de techniek het afweten met als gevolg dat we knus met z’n vieren twintig minuten tegen elkaar aan naar een opname op een iPhone hebben gekeken. In de middag was het thema (negatieve) feedback geven. Alvorens ons op rollenspellen te storten moesten we elkaar eerst een hete bal toegooien onder het uitroepen van wat feedback allemaal bij ons opriep. Dat werd een hele lijst met kreten waarvan ik de meeste alweer ben vergeten. Samenvattend vond men feedback de motor van een leerproces. Met name het omgaan, herkennen en benoemen van emoties viel sommigen zwaar, maar bleek erg nuttig om te oefenen. Leerpunten waren: feedback geven is emotioneel en maak duidelijk dat het iets anders is dan kritiek. Probeer als feedback-ontvanger niet in de verdediging te gaan en open te luisteren. Na een mooi rollenspel van Anton en Jeannette werden we het bos in gestuurd om over onze DART-N na te denken. We mochten niet met lege handen terugkomen. Velen kwamen met dennenappels terug, anderen met een boomblaadje of medicinale plant. Hoe ging het meegebrachte dennenappeltje mij bij de les houden voor mijn aankomende leergesprekken? Al met al twee leerzame dagen. Als staart krijgen we onze eigen DART-N over een paar maanden toegestuurd.

In de middag kwam het echte werk. Dit begon met het snappen wat de bedoeling was, wie moest wie waarop beoordelen, live of op de opgenomen leergesprekken. Met enig geduld wist Anouk het ons toch 17 hao-proVUssioneel - september 2011

Hoofd Huisartso

Sylvia Vlak assistente redactie en opmaak hao-proVUssioneel contact aspiranten organisatie oriëntatiecursus en startersdagen website hao-deel vaste paralleldagprogramma’s Sylvia el Gannouti stagebeheer hao’s werving hao's HVRC-erkenningen beschikbaarheid hao’s ondersteuning kwaliteitsbeleid (HaDiDoc)

Lili van Rhijn staflid en hao voorzitter HaDiDoc/kwaliteitsbeleid hao’s HVRC-erkenningen docent startersdagen docent meerdaagse docent maatjesdagen voortgangssprekken hao’s

Jolijn de Graaff staflid en hao voortgangsgesprekken ervaren hao’s docent meerdaagse didactische scholing Aruba

HaDiDoc kwaliteit opleiders

hao-coaches: Erik Courant Peter Dassen Renée Elsas Jan de Heer Renée Oelderik Suzan van Vliet ex-hao(-coach): Harry Spelt

Carine den Boer hao

Willem Feijen staflid ha

adviserend lid

contactpersoon hoofdddocent o (hoofd)docent s docent meerdaa docent maatjesd voortgangs- en Beekbergen

voortgangsgesprekken beginnende hao’s

Gerrit Hagenbeek ex-hao voortgangsgesprekken ervaren hao’s

Pieter Bots hao voortgangsgesprekken ervaren hao’s

18

opleiding VUmc

hao-team (DIS) Angelika Raths onderwijskundige hao-coördinator/teamleider DIS voorzitter hao-team werving hao's selectie hao’s, docent oriëntatiecursus opleidingsplan hao’s inhoud en programmering hao-curriculum vaste paralleldagprogramma’s docent meerdaagse projectgroep hao-internationaal/Roemenië kwaliteitsbeleid hao’s docent maatjesdagen redactie hao-proVUssioneel contactpersoon hao-vereniging landelijk overleg hao-coördinatoren didactische scholing Aruba

Samantha Paijens assistente ondersteuning hao-coördinator/teamleider DIS organisatie, administratie en ondersteuning meerdaagse ondersteuning projecten LHK opleiders scholing maatjes scholingsprogramma praktijkassistentes accreditatie, GAIA website hao-deel

Karin Verschoor staflid en hao werving hao’s hao-internationaal/Roemenië docent meerdaagse Helle Poulsen staflid psycholoog voortgangsgesprekken met beginnende en ervaren hao’s docent meerdaagse hao-mentoraat en -coaches scholing maatjes, docent maatjesdagen scholing praktijkassistentes

n aspirant-hao’s oriëntatiecursus startersdagen agse dagen adviesgesprekken hao’s

Hans Burggraaff hao Voorzitter HAOVU

Katinka Prince hao Bestuurslid HAOVU

Dit overzicht wordt op www.hovumc.nl telkens geactualiseerd.

Stafdocenten: meerdaagse en paralleldagen

19

Leergang 3 - Dokters met stijl De groepsbegeleiders waren erg kundig en boden een prachtige balans tussen het aandragen van theorie, het begeleiden van het proces van assimilatie en het toepassen van de theorie bij de ingebrachte casussen.

Sharline Vis Op 7 en 8 juni 2011 heb ik deelgenomen aan de opleidersdagen van de Huisartsenopleiding van het VUmc. Het topic was “Dokters met stijl”. Ik had geen idee wat deze cursus precies inhield en dacht in eerste instantie dat het te maken had met onderricht over hoe je een stijlvolle opleider kunt zijn, oftewel in stijl opleiden. Tijdens de cursus werd me al gauw duidelijk dat de opleidingsmethodiek weliswaar te maken had met ‘stijlvol’, maar dan in de geest van state of the art en evidence based methodieken. Aan de orde kwamen o.a.: • de leerstijlentests en leercirkels van Kolb; • belangentegenstellingentest; • conflictstijlen en het conflicthanteringmodel van Thomas-Kilmann; • en onderhandelingstools volgens de Harvard Methode. Deze methodieken helpen jou inzicht te krijgen in je eigen leerstijl en die van je aios. Onderhandelen en overleg is hierbij van essentieel belang. Het was belangrijk om aan de voorbereidingsopdrachten van de cursus voldaan te hebben en ook casussen mee te nemen. Je komt dan op de cursus met al enig inzicht in je eigen leerstijl en die van je aios, alsook over de manier van omgaan met belangentegenstellingen ervan. Aan de hand van de gepresenteerde theorie kon eenieder aan de hand van zijn/haar casus zich toespitsen op praktische aspecten.

Het was hard werken! Maar voor mij zeker de moeite waard. Ik heb erg genoten van het sfeervolle conferentiecentrum Zonheuvel, het eten en zeker van alle leuke collega’s die ik mocht ontmoeten. De perfecte organisatie en het niveau van de opleidersdagen hebben grote indruk op mij gemaakt. Met een opgeladen batterij ben ik huiswaarts gekeerd om de opgedane kennis met veel animo in praktijk te brengen. Drs. Sharline Vis, op Aruba ‘in stijl’ praktiserend opleider Met dank aan Angelika Raths, Piet Schoonheim en Sylvia El Gannouti, die het voor mij mogelijk hebben gemaakt aan de cursus deel te nemen.

Om zo effectief mogelijk te werken met de casussen werd onze groep in kleine groepjes opgedeeld. De combinatie van kort stilstaan bij de theorie en in kleine groepen aan de slag gaan met de casuïstiek was ideaal. Het was meteen leren en praktisch toepassen. Zo kreeg in deze setting van kleine groepjes iedereen de volle aandacht en de kans om met vragen te komen.


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 4 - Doorstart (groep A)

Mijn mede-hao’s krijgen trek van de borrelhappen. We maken het avondprogramma af en gaan dan eten. Waar gaat eigenlijk al het eten dat over is naartoe? Het vervolg van het avondprogramma is gezellig. Wij zitten in de bar, achter ons wordt gepoold, en hebben een levendige discussie over een varia aan onderwerpen. Ik ben weer veel aan het woord.

Willem Harmsen In het congrescentrum eerst de introductie met o.a. afscheid van Piet Schoonheim. Ik zit ergens achteraan, hoor het wel en kan niets zien. Er wordt luid geklapt als bedankje voor alle goede werken. We gaan naar een van de bijgebouwen voor de eerste dag van onze leergang. Harry en Gerda begeleiden ons. Harry is sonoor aanwezig, Gerda begint de ochtend wat stiller. Ik ben mijn video-opname vergeten. Op de memorystick staan opnames van de vorige aios. We improviseren en geven n.a.v. 3 video’s feedback. Ik word dan, met twee van mijn mede-hao’s, het bos in gestuurd. Heel gezellig. Veel bos om Zonheuvel om in te verdwalen. Dat doen we niet; ik ben net een postduif. Tijdens het middagprogramma schrijven we onze verwachtingen van ons opleiderschap op; zaken die meevielen en verbeterpunten. Dat levert een aantal sheets op met soms een onverwachte uitspraak: ‘alles stroomt’. Oké, bij urologie, maar hier? Het wordt later uitgelegd. En dan gaan we aan de borrel. Naar Leidse begrippen kan een borrel zonder alcohol niet. Oké, dit is de VU. Ze verwachten kennelijk dat onze luciditeit wel, maar onze productie niet toeneemt na wat alcohol. Ze zouden gelijk kunnen hebben.

‘s Ochtends word ik gebeld. Kennelijk ben ik in een andere tijdzone wakker geworden. In mijn wereld is het 9.00 uur, ik zou in de tijdzone 7-7.15 uur wakker worden. Een verbeterpuntje. Gelukkig heeft mijn maat dat nog even onder mijn aandacht gebracht. Iets te laat, maar wel goed uitgeslapen, beginnen we aan de ochtend. We moeten twee rode ballonnen doorgeven met Chinese eetstokjes. Een communistisch element? Het probleem schijnt te liggen in het kruisen van de ballonnen. We gooien er een omhoog en de andere kan erlangs. We moedigen onze medehao’s aan om, indien geconfronteerd met een gelijke opgaaf, een eigen originele oplossing te zoeken voor dit probleem. We eten de lunch en krijgen als opgaaf om een verbeterpunt en plan van aanpak te schrijven. Ik ga met Heleen het bos in. Deze keer blijf ik kennelijk niet goed in contact met de postduif in mij, want via Baarn komen we na 1,5 uur terug. Wel weer veel mooie natuur,een boomklever en digitalis purpura gezien. Enige zorg of er nog lunch is. Niemand heeft ons echt gemist of is ons gaan zoeken. Dat geeft te denken… gelukkig was er nog wel eten. Het ijscokarretje laten we links liggen. We maken het middagprogramma af en rijden zonder files naar huis. Over 5 maanden het vervolg.


Leergang 4 - Doorstart (groep B)

Willem Veerman Tsja, en dan zit je zomaar in de hoogste klas… Er volgt weliswaar geen eindexamen, maar toch, na leergang 4 heb je het ‘verplichte’ curriculum als hao doorlopen. Dat we ons niet altijd even ervaren voelen, werd al vrij snel duidelijk bij de introductie. Maar zo langzamerhand voelen we ons toch al aardig op ons gemak in onze rol als opleider. Waar de één uitzag naar deze tweedaagse als oase van rust en even helemaal los van de dagelijkse hectiek, zag de ander er wat tegenop om twee dagen ondergedompeld te worden in het VU-gebeuren. Maar gezamenlijk concludeerden we dat het altijd weer als erg zinvol en leuk wordt ervaren. Zo ook deze keer!

Met hulp van het schoolkrijtje van Lili en de toverbal van Helle hebben we onszelf kritisch bekeken op videofragmenten en in rollenspelen. Wat zijn onze kwaliteiten en waar liggen de valkuilen ook alweer? Via het motivatie en inspiratiespel kwamen ook de allergieën en uitdagingen weer vlot op tafel. Al kruiswoordpuzzelend (2 horizontaal, vijf letters: pijltjes gooien in Twente…) werd het competentieprofiel van de opleider opgerakeld. Dat het toetsen en beoordelen nog discussie geeft, en dan met name het invullen van de Combel, verraste ons niet, maar hier ligt wellicht nog een mooi thema voor de vijfde leergang. Kritisch kijken naar ‘kritische beroepssituaties’ met bijbehorende interventies was een mooie opmaat voor het maken van ons eigen leerplan. Kortom, in twee dagen een goede doorstart gemaakt die, zoals het er nu uitziet, niemand van ons gaat afbreken! Tot in november!


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4 Leergang 5 - Praktijkmanagement

Werkdruk? Wat is dat eigenlijk? Is dat meetbaar? Is het te vatten in maat en getal? We leerden dat de huisarts die meer uren maakt in de praktijk als er meer druk op het spreekuur staat, daarvoor niet geweldig wordt beloond. De waardering, die al erg hoog is, stijgt er nauwelijks door: deze gaat van 8.2 naar 8.5.

Hans Burggraaff Wist je dat een kleinere huisartspraktijk inefficiënter werkt dan een grote praktijk? Wist je dat de aanwezigheid van een aios inefficiëntie in de hand werkt? Wij weten natuurlijk allemaal dat wat goed gaat, beter kan. Maar dat het in de huisartspraktijk ook de andere kant op kan gaan, willen we misschien graag verdringen. Dat zijn enkele puntjes, die in deze cursus de revue passeren. En…we managen in de huisartspraktijk wat af, meer dan we ons misschien wel realiseren! Deze cursus maakt je als opleider bewuster van wat je aan een aios kan leren over praktijkmanagement. Net als een DART-N bij de opleiding, kun je als huisartspraktijk ook kijken naar wat je eigenlijk wilt, hoe je dat denkt te gaan bereiken en hoe je er uiteindelijk al of niet komt. De vraag is: Wat wil de huisarts in de praktijk eigenlijk? Misschien wel ‘gewoon’ in een plezierige sfeer dokteren en opleiden? Hoe denk je dat te gaan bereiken? Dat heeft weer met management te maken en kwam in deze cursus op uiteenlopende manieren aan bod.

We leerden iets over het verrichtingengetal. Nooit van gehoord? Wij wisten hier ook niets vanaf, maar het blijkt onze werkdruk mede te bepalen. Zo zie je maar weer! Daar moeten we de komende tijd toch eens naar gaan kijken. Iets om misschien samen met de aios eens te bestuderen in de komkommertijd? Zoiets doen heet wachtlijstmanagement: taken die uitstelbaar zijn verrichten in rustiger periodes. Weer wat geleerd! Er werd voor ons een schat aan gegevens ontsloten, door gewoon eens te neuzen op de LHV-site. Gelukkig had één onzer enkele(!) laptops meegenomen! Op de LHV-site staat een veelheid aan gegevens, onder andere in het Handboek Personeels Beleid. Een aanrader! Ook iets om eens te bekijken met de aios? Verder hebben we in deze cursus gesproken over de dodo (dorpsdokter), over personeelsadvertenties, over teamrollen, de toekomstige patiënt, agendabeheer, kernwaarden van de huisartspraktijk en nog veel meer. Zo kwamen wij tot de ontdekking dat managen eigenlijk best wel een aardige bezigheid is...!


Foto's juni-dagen Doorn 2011


Het basiscurriculum – Leergang 0 t/m 4


Leergang 5 - Mindfulness Based Stress Reduction Onbewust reageren we volgens vaste patronen. Mindfulness gaat over het bewust richten van je aandacht op jezelf in relatie met je omgeving. Doordat je je bewuster wordt van gevoelens in bepaalde situaties en daarbij rustig en open stilstaat, creëer je voor jezelf de ruimte om je gedrag eventueel te veranderen.

Helena van Eijkeren Mindfulness: de automatische piloot zingt een toontje lager “Zeg, je bent toch niet bekeerd, hè?”, vroeg mijn man, toen ik thuis met een lach vertelde me emotioneel verrijkt te voelen na de eerste twee dagen van onze Mindfulness-opleiderscursus op de tweedaagse in Doorn. Ook tijdens de cursus moest ik veel lachen. Het leek namelijk nogal dwaas. Stel je voor: je zit met acht volwassen mensen met gesloten ogen in een kring, rechtop op een stoel en je hebt allemaal een klein rond zwart dingetje in een hand. Een zacht, verend, ribbelig, geurend dingetje. Doodserieus betast iedereen het, ruikt eraan, luistert of er geluid uitkomt en proeft het zachte propje uiteindelijk na vijf minuten. Het blijkt een rozijn… maar met een krachtiger smaak dan je kent van rozijnen, die je misschien bij andere gelegenheden met handjesvol tegelijk naar binnenpropt. Ik heb nog nooit zo goed een rozijn geproefd. Een tweede ronde levert weer nieuwe sensaties op. Dit is een voorbeeld van de vele aandachtsoefeningen die we deden. Hilarisch? Beetje wel. Maar vooral verdiepend en rustgevend. Veel van onze handelingen en reacties op anderen doen wij op de automatische piloot. We kennen allemaal het simpele voorbeeld van de auto waarin je gedachteloos ongemerkt grote stukken weg aflegt. Dit soort automatismen hebben we de hele dag door.

Onze cursusleiders Bram Tjaden (huisarts) en Masja Otter (psychotherapeute) benadrukten herhaaldelijk dat de stressreductie niet het doel is van Mindfulness. De essentie is het gewaarworden van gevoelens opdat je deze accepteert en er bewust mee omgaat. Hiermee kom je meer in balans met jezelf en met je omgeving, waaronder voor ons natuurlijk ook de patiënt. Op de terugweg naar huis mijmer ik nog wat na in de auto. Ik heb me in geen tijden zo rustig gevoeld. Ik zucht nog eens diep. Mmmm,…ik laat al 500 meter zien dat ik wil invoegen maar een andere automobiliste haalt me tergend langzaam in… “Ga jij even lekker…!”scheld ik hardop en kijk haar hoofdschuddend aan… Ahum, excuseer, dat is die rottige automatische piloot weer… Na de twee opleidingsdagen was er voor ons een vervolg van drie avonden en een ”stiltedag”, die we net gehad hebben. We hebben een zaterdag van 10 tot 16 uur gezamenlijk mediterend in stilte doorgebracht. Ook deze bijeenkomst was op zich best aardig. De afsluiting vond ik teleurstellend. We sloten af met een “hartmeditatie” die sterk leek op een soort klassiek gebed, waar ik min of meer allergisch voor ben. Doe mij dan mijn automatische piloot maar weer, hatsjoe!


Leergang 5 - De Zandloper

Arie Bos Een van de leergangen 5 voor de hao die alles al eens gezien heeft is “De Zandloper”, een traag klinkende naam voor een onderhoudende cursus. We waren met 12 deelnemers waarvan een opmerkelijk aantal het jaar 1957 als geboortejaar hadden gekozen. Van tevoren hadden wij een stel enquêtevragen toegemaild gekregen waarop collega’s, patiënten en wijzelf onze zwakheden en sterke kanten konden uitmeten. De cursus werd gegeven door Harm van Marwijk en Joost Smitskamp, die deze formulieren zouden scoren en in een grafiek weer onder onze neus zouden wrijven. De uitkomst daarvan werd deze twee dagen zolang uitgesteld totdat wij het bestaan ervan waren vergeten. Zodat de uitkomst toch nog een verrassing was: onze profielen leken verdacht veel op elkaar. Allemaal hetzelfde, die hulpverleners. Op de gebruikelijke vraag waarom we voor deze cursus hadden gekozen - alsof wij speciaal voor deze cursus naar Doorn waren gekomen - moest ik antwoorden dat dit mij de gelegenheid gaf Joost Smitskamp weer eens wat uitgebreider te ontmoeten. Met hem heb ik mij in het eerste studiejaar op de propedeuse voorbereid, of liever in het geheel niet voorbereid - wij waren toen nog niet zulke serieuze burgers als nu - zodat wij beiden zakten en samen deze uitslag in gepaste dronkenschap verwerkten. Joost heeft toen opgelucht voor de psychologiestudie gekozen (hij wilde helemaal geen geneeskunde doen) en ik heb de vakantie studerend doorgebracht om in september alsnog te slagen.

Waar ging de cursus over? Over begeleiden bij veranderen. Daar gaan onze cursussen eigenlijk altijd over. Een dag niet veranderd is een dag niet geleefd. De verschillende kabinetten zijn er ook van overtuigd dat wij huisartsen daar van houden. Maar het gaat om de manier waarop. De toon werd gezet met een Youtube-filmpje geheten “Fun Theory”, waarin getoond werd dat mensen graag hun gedrag veranderen als dat leuk wordt gemaakt. Hoe zorg je ervoor dat mensen de trap nemen in plaats van de lift? Door de traptreden te schilderen als een klavier en daar sensors op te monteren die een toonladder produceren als je de treden oploopt. Het werkte fantastisch maar hield ook wel op. Veel mensen sprongen heen en weer om meer melodie in hun beklimming te brengen. We hebben deze twee dagen inderdaad een hoop fun gehad. In de wandelgangen vertelde men elkaar opgelucht dat wij in deze cursus als volwassenen werden benaderd. Kennelijk niet vanzelfsprekend. Zo hebben we weliswaar braaf in groepjes de PST (problem solving treatment) en motiverende gespreksvoering geoefend, maar plenair hebben we elkaar vooral van de tips en trucs van de ervaren huisarts voorzien. Wat bijvoorbeeld te denken van ’s morgens een munt opgooien om die dag een bepaald gedrag te kiezen om te oefenen? Hoezo bestaat de vrije wil niet?


Aruba - in de groei

Angelika Raths

Drie nieuwe opleiders erbij voor de huisartsopleiding op Aruba (twee anderen waren gestopt - één daarvan ging terug naar Nederland). Nu zijn er dus 6 opleiders beschikbaar. Op dit moment zijn 5 aios in opleiding - 2 in het tweede jaar, 3 in het derde en de sollicitatieprocedure voor de nieuwe eerstejaars loopt. In maart hebben Karin Verschoor en ik de nieuwkomers ingewijd, zoals wij dat tijdens de startersdagen hier doen, en met de gevorderden besproken hoe zij hun collega’s verder kunnen coachen. Daarnaast hebben we ons vooral gericht op het oefenen en analyseren van leergesprekken. Ik voelde me weer even terug in de tijd, want sommigen hadden nog nooit een rollenspel gedaan ("Werkt dat wel?"). Bijzonder om te zien, hoe de Arubaanse hao’s genieten van het collegiale contact tijdens de scholing. Ieder werkt toch behoorlijk op zichzelf en opeens zijn er een nieuwe rol en gemeenschappelijke taak die verbinden. Het is dankbaar werk deze gemotiveerde groep te helpen ontdekken waar ieders kwaliteiten liggen. In november gaan Jolijn en ik hiermee door.

De opname van dit fraaie leergesprek tussen Sharline en 1e-jaars aios Amaranta gebruiken wij inmiddels voor scholingsdoeleinden.

Achter v.l.n.r.: Reynold Luchmun (hao), Peter Paul Hermans (nascholing), Joost Samuels (hao), Emile Weststrate (docent/hao) Voor v.l.n.r.: Regina Kiewiet (hao), José Dassen (hao), Sharline Vis (hao), Benita Britt-Croes (hao)


Praktijkassistentendag

Maatjesdag

Helle Poulsen

Wieke Liesendahl

De afgelopen praktijkassistentendagen zijn zeer goed bezocht en door de assistentes beloond met een 8! Daar zijn we als opleiding heel blij mee! Het programma voor deze dag was tot stand gekomen op basis van de feedback van de assistentes van vorig jaar. De dag begon met het praktijkassistentenoverleg waarin de assistentes met elkaar praatten over hun ervaringen met de aios. Een assistente zei: “Na vandaag heb ik beter zicht op de rol van de aios in de praktijk en op de mogelijkheden voor het helpen met opleiden van een goede huisarts." Een andere zei: “Ik wil nu zelf ook meer initiatief nemen in de communicatie met de aios." Vervolgens gingen we met elkaar in discussie over het actuele thema: telefonische bereikbaarheid van de praktijk. Het 2e thema van de dag was in het eerste deel van het jaar het Elektronisch Patiënten Dossier, totdat dit niet meer actueel was. Het gebruik van protocollen in de huisartspraktijk is daarvoor in de plaats gekomen. De assistentes hadden voorbeelden van protocollen meegenomen. Een assistente: “Het is belangrijk om zo nu en dan de protocollen te herzien." Het viel de docenten op dat de assistentes veel belangstelling hebben voor het leerproces van de aios en dat ze zoeken naar hoe ze zich daar het beste bij kunnen aansluiten. Ook waren er leuke suggesties voor het programma voor volgend jaar. Bijv. het thema vergeetachtigheid/ dementie bij 50-plus, labuitslagen beoordelen en een quiz ‘hoe goed ken je de aios?’. We doen ons best om volgend jaar weer een leuk programma voor de assistentes te hebben!

Recent woonde ik op de VU de, voor mij eerste, maatjesdag bij. Deze middag is bedoeld voor waarnemend huisartsen en HIDHA’s die niet HVRC-geregistreerd zijn als opleider, maar wel vaak een dag in de week samenwerken met de aios in de praktijk. Interessant om in de kennismakingsronde te ervaren dat er grote verschillen zijn tussen de praktijken onderling. Sommige waarnemers hebben structureel leergesprekken met de aios en worden betrokken bij de opleiding door bijvoorbeeld regelmatig overleg met de opleider over en met de aios. In andere praktijken zijn de waarnemers of HIDHA’s vooral de vraagbaak voor de huisarts in opleiding als de opleider niet aanwezig is. De meeste HIDHA’s hebben er niet zelf voor gekozen om maatje te worden; het kwam op hun pad omdat zij gingen werken in een opleidingspraktijk. De meeste artsen vinden het leuk en interessant om de aios te begeleiden. Ook kwam naar voren dat de aios het vaak een aanwinst vindt om met meerdere artsen samen te werken en zo ook verschillende stijlen en werkwijzen te zien. Er waren in de groep veel vragen over de juridische en ook “gevoelde” verantwoordelijkheid. Er werd duidelijke en bruikbare informatie gegeven over de hiervoor geldende regels voor overdag in de eigen praktijk en ook tijdens de diensten op de HAP. Het tweede deel van de middag werd besteed aan het oefenen met het geven van feedback. We deden dit door middel van rollenspelen tussen de aios en de HIDHA. Dit was nuttig omdat dat toch nog vaak een lastig onderdeel is, ook in het contact met de huisarts in opleiding. Ik vond het een geslaagde middag waarbij ervaringen werden uitgewisseld, knelpunten werden besproken bij het geven van feedback en we praktische informatie kregen. Wat mij betreft zeker voor herhaling vatbaar!

De volgende maatjesmiddag is op

17 april 2012 Praktijkassistentendag 2011


HAOVU - aios op de HAP krijgen daarvoor een vergoeding van de SBOH die ongeveer 150 euro per maand per aios bedraagt. Het gaat dus om een aanzienlijk bedrag, dat natuurlijk ook daadwerkelijk aan het onderwijs aan de aios uitgegeven moet worden. Bij de meeste posten is het gebruikelijk dat de aios een introductiecursus kan volgen, maar verder zien we niet terug waar de rest van het geld aan uitgegeven wordt. Bij sommige posten bestaat de indruk dat het SBOH-geld niet (volledig) aan onderwijs wordt uitgegeven, maar gebruikt wordt om gaten in de begroting te dichten.

Gé Bontenbal Het is een drukke zaterdagdienst met zowaar veel echte spoedgevallen. Je doet samen met je eerstejaars aios, die nu 3 maanden bij je in de praktijk is, spreekuur en hebt de behoefte na de consulten een leergesprek te houden om een aantal punten te bespreken. Je voelt echter de druk van je collegae en je vindt het bezwaarlijk om nu een tijd geen patiënten uit de volle wachtkamer binnen te roepen. Dan maar geen leergesprek? De aios vraagt je een verklaring te geven dat hij/zij zelfstandig consulten kan doen op de post. Hij/zij doet nu 4 maanden samen met jou de diensten. Je zou het prettig vinden wat beter te kunnen beoordelen hoe de aios de consulten doet. Op de eigen praktijk bekijk je regelmatig video-opnamen. Het zou goed en prettig zijn als dat op de post ook zou kunnen. Op een drukke vrijdagavond zijn er naast de dienstdoende collegae 2 aios aanwezig die graag zelfstandig patiënten willen zien. Er zijn echter niet voldoende spreekkamers voor iedereen aanwezig. En nu? Als opleiders zijn onze bezigheden overdag tijdens de reguliere spreekuren en huisbezoeken redelijk goed uitgekristalliseerd. We proberen onze aios zo veel mogelijk relevante ervaring op te laten doen en houden dagelijks leergesprekken, meestal op van tevoren afgesproken tijdstippen. We bekijken regelmatig video-opnamen om de consulten te beoordelen en in verreweg de meeste praktijken is een volwaardige goed geoutilleerde kamer voor de aios aanwezig. We krijgen van de SBOH een maandelijkse onkostenvergoeding om dit mogelijk te maken. Hoe zit het nu eigenlijk met de opleiding en het onderwijs op de huisartsenpost tijdens de diensten? De aios dient zich achtereenvolgens te bekwamen in de functies van consultarts, visitearts en triage-/ telefoonarts. Als de aios in staat geacht wordt deze bezigheden zelfstandig uit te oefenen wordt een verklaring afgegeven. Derdejaars aios kunnen daarmee zelfstandig dienstdoen en hebben bij de meeste posten dan een volledig account in het registratiesysteem. In Amsterdam zijn onderwijscoördinatoren aangesteld (vanuit UvA en VU) die als trait d’union fungeren tussen de opleidingsinstituten en de posten. De SBOH en VHN (Vereniging Huisartsenposten Nederland) hebben een mantelovereenkomst gesloten om de opleidingssituatie te verbeteren. De posten

In de mantelovereenkomst tussen VHN en SBOH wordt vermeld dat er in de agenda ruimte voor een gepland leergesprek gecreëerd moet worden. Dit gebeurt op een aantal HAP’s ook daadwerkelijk, maar lang niet overal. In Amsterdam komt dit niet goed van de grond. Een aantal huisartsen heeft hier weerstand tegen: men vindt dat er harder gewerkt moet worden door niet-opleiders dan door opleiders die samen met een aios dienstdoen, of als een aios zelfstandig dienstdoet. Een leergesprek erbij wordt door sommigen onredelijk gevonden. In Amsterdam zou onderzocht worden of dit beeld ook klopt. Daar is echter nog niets van vernomen. We hebben de indruk dat de meeste opleiders ervoor zorgen samen met de aios in ieder geval evenveel, zo niet meer patiënten te zien dan niet-opleiders. Een deel van het SBOH-geld zou gebruikt kunnen worden voor extra formatie zodat er wel een gepland leergesprek georganiseerd kan worden. Waarnemers zou bijvoorbeeld gevraagd kunnen worden één uur meer te werken (een uur eerder met de aansluitende dienst beginnen) zodat opleider en aios aan het einde van hun dienst een leergesprek kunnen houden. Een ander punt is de apparatuur voor video-opnamen van de consulten, zoals dat ook op de eigen praktijk gebeurt. We zien dat op veel posten deze apparatuur nog steeds niet aanwezig is, terwijl daar dus wel een budget voor is. We willen dan ook pleiten voor een goede besteding van de gelden, o.a. aan het mogelijk maken van het houden van een leergesprek met de mogelijkheid van video-observatie, zoals dat ook in de eigen praktijk mogelijk is. Op een aantal posten zijn er onvoldoende kamers beschikbaar als één of meerdere opleiders met een aios dienstdoen. Noodgedwongen kan dan niet elke arts werken. Kortom, er bestaat het beeld dat de mantelovereenkomst lang niet overal uitgevoerd wordt en dat de aanzienlijke geldbedragen niet (volledig) aan het onderwijs besteed worden. Als dit beeld blijft bestaan zou de vergoeding beter direct aan de opleiders zelf uitgekeerd kunnen worden bovenop de gebruikelijke maandelijkse SBOH-vergoeding. Elke opleider kan dan zelf zijn/haar verantwoordelijkheid nemen en het geld besteden aan kwaliteitsverbetering van het onderwijs op de HAP. Er ligt hier een belangrijke taak voor de onderwijscoördinatoren, immers zij zijn verantwoordelijk voor een goede kwaliteit van onderwijs en het aanwenden van de beschikbare middelen voor dat doel.


Prikbord

2012 n e g an Leerg i en n u j 4 12-1 ber m e n v o n hebbe 5 n 1 e g 13 r 2 da ver 3

o o len vo toch weer e v n a ttig keur v leergangen onpre EDen r t o e o h v ks de emers in HO en de Ondan ten besluit mdat deeln en omdat wezig is. e o en af we mo e verdelen, overnacht egelijk t n e t e e t dagen om elders nders ieder a n vonde l opleiders e e met v

Parallelda Alle jaarg angen van de proVU op onze w ebsite

Wist je dat op het hao -deel van o website ww nze w.hovumc .nl de edit de hao-pro ies van VUssionee l vanaf 20 te vinden 04 terug zijn?

gen 9.30-1 5.30

uur

Graag wille n we jullie laten wete onderwijsp n da rogramma van de para t het voor opleid lleldagen ers duurt v an 9.30 to t 15.30 uu r. Het daarop volgende u ur, 15.30-1 is bedoeld 6.30 uur, om afspra ken te kun met individ n e n maken uele hao's , zoals bv. voortgang voor s- (HaDiDo c) of evalu ken (met g atiegespre roepsdoce knten).

kplan

Leerwer

ten per RC beslo V H e d ft g van) ee ernieuwin te dit jaar h (h n t a o v t i e n In m vrage deling geen aan in behan n door 1-1-2012 ls opleider meer t over ee ik h a c s g e b in er niet erkenn . de opleid urd leerwerkplan ls a n e m e k ne e g d uut goe het instit

LORENZO


Insider - Praktijkruil

Een praktijk voor h(H)em of haar interessant. Al gauw werden we het eens: we gaan eens van praktijk ruilen. Als experiment. Eens kijken wat dat met ons doet.

Wouter van Kempen Soms lijkt het toeval. De één wordt huisarts in Friesland, de ander in Amsterdam. De één zit in een dorp, de ander in de grote stad. Toen ik in 1976 ging zoeken naar een geschikte praktijk, wilde ik het liefst in een Gezondheidscentrum werken. Daar waren er destijds nog niet veel van. Het werd mij makkelijk gemaakt. Ik had mijn stage voor de huisartsopleiding gedaan in het kersverse Gezondheidscentrum Schalkwijk. Mijn toenmalige opleider wilde graag associëren, dus werd ik huisarts in Haarlem. Dat kon niet mooier, toch? Zo gaat het wel vaker. Je rolt ergens in. Maar was dit mijn weg? Ik was en ben nogal avontuurlijk ingesteld. Zo heb ik een jaar lang coschappen gelopen in Suriname, in een tijd dat het nog geen gewoonte was en zeker niet aan de VU. Ik heb daar een gouden tijd gehad. Ik leerde daar al snel zelfstandig te werken, deed heel veel bevallingen, onder andere in het binnenland, en deed ook veel chirurgische ingrepen. Weer terug in Nederland wilde ik dat graag in de praktijk brengen. Daarom dacht ik in eerste instantie aan een dorp of zelfs aan één van onze Waddeneilanden. Maar het liep anders. Toch heb ik in de nieuwbouwwijk Schalkwijk getracht enkele dorpse elementen aan te brengen. Zo woonde ik op een woonboot in het Spaarne met daarbij een grote moestuin. Omdat ik in het begin halftime werkte had ik tijd om een klein winkeltje op te zetten in gezonde voeding: “De Groene Grutter”. ’s Ochtends deed ik spreekuur en gaf dikwijls adviezen over voeding en ’s middags verkocht ik het. Ook heb ik 15 jaar lang bevallingen gedaan, vooral bij de mensen thuis. Toch een beetje dorpsachtig dus. Dat is allemaal lang geleden. We houden ons nu bezig met ‘prestatie-indicatoren’ en moeten op tijd de gegevens voor het jaarverslag aanleveren. De helft van de tijd spreek ik Engels of via tolken met patiënten uit ruim 70 verschillende landen. Voor mijn gevoel is de romantiek er een beetje uit. Het begint wat te kriebelen… Geen wonder dat ik op het puntje van mijn stoel zat toen Wendy Wolfe en haar aios Indra Kratt enthousiast vertelden over de praktijk in Hem op het platteland van West-Friesland. Ze lieten een videofilmpje zien van een huisbezoek bij een oude, wat zonderlinge man. Hij woonde alleen in een vervallen boerderij. Het dak was grotendeels ingezakt. De dokter belt niet aan, maar gaat achterom en roept ‘volk’. Later vertelden mijn aios Alexander Kloek en ik over de praktijk in Haarlem en dat vond Wendy juist erg

Op maandagochtend 21 maart meldde ik me bij de assistente van Wendy. Het gaat om een praktijk aan huis. De assistente zit er al 30 jaar en kent dus iedereen. De aios heeft een eigen ruimte in een bijgeplaatste container die keurig verbonden is met de wachtkamer. Ik had van tevoren geoefend met het andere computersysteem, dus dat was geen belemmering. Het spreekuur begint. De mensen keken wel een beetje vreemd, maar Wendy had een briefje in de wachtkamer opgehangen met enige uitleg en dat hielp duidelijk bij de acceptatie.

Voordat ik er erg in had was het pauze. Koffie aan de keukentafel in het huis van Wendy. Dat is natuurlijk erg leuk en ontspannen. Daarna visites. Helaas niet in oude boerderijen, maar vooral in moderne bejaardenhuizen. Tussen de middag leergesprek met Indra over het ‘cultureel interview’, een nuttige manier om meer te weten te komen over iemands achtergrond en belevingswereld. Ik gebruik het soms bij een klachtenpresentatie die ik niet kan plaatsen, vooral bij de allochtone patiënt. In de middag nog een kort spreekuur en dan tegen 4 uur is het wel klaar. Opvallend voor mij was dat de meeste patiënten heel gedisciplineerd waren. Ze komen meestal maar voor één klacht. Als ik soms zei dat het mijns inziens niet ernstig was, kreeg als reactie: “goed dokter, dan zie ik het even aan”. Ik kon ook gewoon op tijd werken. Een ongekende luxe voor mij. De andere dagen vertoonden ongeveer hetzelfde patroon. De sensatie kwam op de laatste dag toen de politie belde. Een man had zich in een stal verhangen! Indra en ik gingen erheen en hebben lang met de vrouw gesproken en ook het onderzoek van de piketarts bijgewoond. Een bizar einde van een tamelijk rustige week. Zou ik hier nu gelukkig kunnen zijn als huisarts? Het heeft zeker aantrekkelijke kanten. Maar ik mis mijn collega’s, mijn team, het Gezondheidscentrum. Ik mis ook de grotestadsdynamiek. Een ervaring rijker! Wendy bedankt.


Praktijkruil

Drie dagen stadsdokter

Wendy Wolfe Al jaren was ik nieuwsgierig naar hoe het zou zijn om te werken als huisarts in een achterstandswijk in de grote stad. Opeens hoorde ik tijdens een terugkomdag op de VU de verzuchting van Wouter van Kempen, collega huisartsopleider, dat hij zo graag in een klein dorp een weekje zou willen dokteren. Agenda’s getrokken en nog geen tien minuten later afgesproken: 3 dagen ruilen van praktijk. Na tien jaren zo uit mijn bed de spreekkamer inrollen, mocht ik file rijden en parkeerplek zoeken. Werken in een Gezondheidscentrum, groots, mooi, wit en blauw, nieuw en zeer professioneel. Veel personeel, wel 4 aios.

RR 210/110, glucose 18,9, 144 kg en meer dan een jaar niet geweest. Ik dacht: deze moet ik niet laten gaan, dan verlies ik hem aan de grote stad. Wie is de POH en waar moet ik met hem zijn. Als een terriër beet ik me in hem vast, praatte op hem in. Ik hoop dat hij ook geluisterd heeft. Alexander, toen nog aios, was die dag mijn opleider. Hij beantwoordde de vragen over de sociale kaart, koffietijd, of ik iets mocht wegsnijden. “Ja, dat is in de geest van deze praktijk”, zei hij. Mooi hè. Ik was nieuwsgierig naar andere culturen, had Wouters boekje ‘Vreemde Vogels’ gelezen en het nummer van de tolkentelefoon bij de hand. Een hoestende Indonesische jongedame bleek tijdens auscultatie streepvormige petechiën op haar rug. Ik schrik, denk aan zweepslagen en volgens het leerboekje confronteer ik haar onmiddellijk met haar blauwe plekken. Het blijkt Kerokmassage met munten te zijn, tegen de bronchitis. Een 29 jarige Somalische vrouw met buikpijn en afscheiding vraag ik naar seksuele contacten, ze is virgo. Bij onderzoek ben ik verrast, ze blijkt besneden: er is een ‘n paar millimeter grote opening, maar wonderwel glad genezen. En ik ben verbaasd hoe goed ze erover kan praten, ze is niet preuts. Ze vertelt het op haar 6e jaar meegemaakt te hebben. Ze zou het nooit haar dochters aandoen. Ik maak me zorgen over haar eerste coïtus en vraag me af of een gynaecoloog wat kan helpen. Drie visites in drie gigantische bejaardenhuizen. Inhoudelijk is het dokteren niet anders dan tijdens een dienst, alleen de omgeving is zo anders. Eén patiënt onderschat en ze is de volgende dag overleden, een andere met toeters en bellen ingestuurd en dat bleek een niersteen. Zou me dat thuis ook overkomen zijn? Een primeur voor mij was dat je een ziekenhuis belt en dat de chirurg zegt dat hij geen AAAA kan ontvangen en dat je een ander ziekenhuis moet bellen. Geweldige assistentie van de ambulancebroeders, daar kunnen de Westfriese jongens nog samenwerken van leren!

Gezondheidscentrum Schalkwijk

Ik vond het fascinerend anders. Een uurtje met Wouter meelopen om een beetje ingewerkt te raken. Oh, wat was het wennen aan een ander programma een crime! Ik dacht dat ik computer wise was en uit mijn waarneemtijd nog pluriform, maar nee. Na zoveel jaren één HIS, is het vreselijk zoeken naar de weg. Dat heeft veel tijd gekost. Wel nu veel meer begrip voor de aios in het leren omgaan met een ander HIS.

De sfeer op het Gezondheidscentrum was goed, ik ben fantastisch opgevangen door de assistentes, ik benijd ze wel om de reuring en gezelligheid. Twee nadelen: elke week vergaderen lijkt me veel, hoewel het soms ook een rustig moment kan zijn, en nooit dicht voor een pauze. Een gevolg van de prestatieindicatoren van de zorgverzekeraar. Ik was graag nog even gebleven om me echt in te werken!

Mijn observaties van Wouter aan het werk maakten dat ik de zorg met gerust hart aan hem overliet. En ik zag hoe hij zijn patiënten kent en ik mijn patiënten. Hij is Wouter voor de Schalkwijkers en ik Wendy voor de Westfriezen. Mijn eerste spreekuur liep verschrikkelijk uit. De eerste patiënt was een zorgmijdende, dikke diabeet van 42 jaar. Hij had zijn herhaalmedicatie niet gekregen, zodat hij wel op het spreekuur moest komen.


Uitzwaaien Uitzwaaien

Agenda 2011/2012 LHK-toets oktober 2011 voor opleiders De Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets oktober 2011 die is afgenomen bij aios, is in de periode 10 - 21 november beschikbaar voor hao’s. Je kunt deze kennistoets via internet maken. De uitslag krijg je direct na afname van de toets op het scherm te zien. Houd er rekening mee dat je voldoende tijd reserveert voor het maken van de toets (ongeveer twee uur). Je kunt de toets niet onderbeken en later opnieuw inloggen. De inloggegevens ontvang je per e-mail van Huisartsopleiding Nederland. Oriëntatiecursussen 2012 Vrijblijvende, geaccrediteerde en kosteloze cursussen voor belangstellende huisartsen op 12 en 13 maart 2012 en 10 en 11 september 2012 van 15.00 tot 15.00 uur in conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn. Aanmelden bij Sylvia Vlak ([email protected] of 020 – 444 9341).

Assistentendagen 2011/2012 3e jaar, start juni 2011: 12 januari 2012. 3e jaar, start september 2011: 15 maart 2012. De uitnodiging wordt t.z.t. verzonden door de onderwijsassistent van jaar 3. Startersdagen 2012 Voor beginnende opleiders na hun eerste koppeling: donderdag 19 januari en donderdag 16 februari 2012 van 10.00 tot 16.00 uur op het instituut. Maatjesmiddag 2012 Dinsdag 17 april op het instituut. De uitnodiging volgt te zijner tijd. Meerdaagse 2012 In 2012 zullen de meerdaagse cursussen zijn op 1214 juni en 13-15 november in conferentiecentrum Zonheuvel in Doorn. Zie voor meer informatie het aprilnummer van de hao-proVUssioneel van 2012.

AFSCHEIDSSYMPOSIUM PIET SCHOONHEIM Donderdag 27 oktober van 13.30 uur tot 17.30 uur Zoals jullie weten zal Piet Schoonheim per 1 november 2011 afscheid nemen als hoofd van de Huisartsopleiding VUmc om van zijn pensioen te gaan genieten. De afdeling Huisartsgeneeskunde organiseert daarom een afscheidssymposium. Wat de inhoud betreft willen we vooral aandacht geven aan onderwerpen die Piet na aan het hart liggen en waarbij hij een belangrijke rol heeft gespeeld. We hebben voor deze onderwerpen gedreven sprekers gezocht en gevonden: Luc van Berkestijn over ‘leren in de praktijk’ Fedde Scheele over ‘portfolioleren’ Hans Burggraaf over ‘de relatie tussen opleidingsinstituut en praktijkopleiders’ Het programma duurt tot 16.15 uur; daarna bieden we Piet een receptie aan. Jullie hebben inmiddels al een uitnodiging ontvangen via de e-mail. Graag heten we velen van jullie welkom om persoonlijk afscheid van Piet te nemen! Namens de voorbereidingscommissie, hartelijke groet, Barend van Duin, onderwijscoördinator


Uitzwaaien De volgende opleiders hebben hun opleiderschap bij ons beëindigd. Wij danken hen van harte voor hun inzet! Leen Braber Petra Elders Ben de Groot

Gerrit Hagenbeek Peter Hardy Bart Meijman

Ik ben met ongelooflijk veel plezier 10 jaar hao geweest, maar helaas heb ik moeten besluiten hiermee te stoppen. Samen met Margret heb ik een praktijk in Heemskerk, maar vorig jaar is zij ernstig ziek geworden. Gelukkig gaat het nu goed, maar hebben we onze praktijkvoering aangepast. Dit is de enige, maar zeer belangrijke, reden om te stoppen. Ik heb erg genoten van de aios die jaar in jaar uit in onze praktijk aanwezig waren. Het brengt een prettig soort onrust teweeg bij medewerkers en patiënten, door de reuring, de omgangsvormen, de kennis of juist het gebrek daaraan. Het ontdekken hoe de aios worstelt met problemen of met zichzelf en welke briljante en soms eenvoudige oplossingen gevonden worden. Ik heb daar zelf met plezier veel van geleerd. Waar ik ook met veel plezier op terugkijk zijn de paralleldagen en meerdaagse, samen met collegahao’s plezier hebben over de goede en zorgelijke zaken rond het opleiden en jezelf beter leren kennen als opleider. Met de meeste aios hebben we nog contact en volgen we op afstand. Sommigen wat dichterbij: Suzanne de Gooijer heeft een praktijk in Heemskerk overgenomen en Ellen Golbach is sinds dit jaar HIDHA in onze praktijk! Kortom, ik ben blij dat ik zoveel jaren hao ben geweest: voor mezelf en voor het opleiden van jonge collega’s. Een prachtig vak dat opleiden!

Frederieke Pijbes Joke Schulkes-van de Pol Tijs Stolk

Enige tijd zit ik al niet meer in het schema van elk jaar een aios. Ik krijg verzoeken tot opleiding van aios met een verlenging, opdracht, ontkoppeling, etc. In deze groep kom je vaker problemen tegen, maar ik vind het interessant om deze collega’s te begeleiden. Het kennismakingsgesprek heeft dan een extra betekenis. Zie ik deze persoonlijkheid zitten? Heb ik affiniteit met de problematiek? Wat is de leerstijl en hoe snel leert de aios? De aios krijgt van mij veel ruimte, maar moet zich houden aan het leerplan. Samen duiken we in het bruisende vak van huisarts, maar ik ben ook degene die beoordeelt. Dit geeft een bepaalde spanning, maar ook veel duidelijkheid over de kwaliteiten van een aios. Enige van de problemen die zich voordoen zijn: leerbaarheid, onduidelijke leerstijl, gebrek aan motivatie, ziekte en veelvuldige afwezigheid. Ik zie het als een uitdaging; maak heldere afspraken met de betrokkenen en scheid het persoonlijk functioneren en het functioneren als arts. Ik ervaar veel genoegdoening als de aios grote vorderingen maakt. Daar is nu een eind aan gekomen. Over enkele maanden word ik 65 jaar en ga ik het wat rustiger aan doen. Door alle begeleiding vanuit de VU, de cursussen en de terugkomdagen ben ik gegroeid als opleider, als huisarts, als collega en als mens. Dank aan jullie allen. Leen Braber

Tijs Stolk

Welkom Wij heten de onderstaande nieuwe opleiders hartelijk welkom!

Paul Houben

Cees Jansen

Markus Kruyswijk

Monique van Pelt

Henk Quaak 35

hao-proVUssioneel - september 2011


bulletin voor de huisartsopleiders HOVUmc

Recommend Documents