buíltete YÍlccbter
l ::! r'&lis lilll: , :ililiil i: :l'l:$:à ,
%
:
Kleine publicaties van de LeidseUniversiteitsbibliotheek. Nr.40
DT]ISTE,RE MACHTEN GESTALTENVAN HET KWAAD IN DE WERELDVAN DE ISLAM Catalogusbij eententoonstellingvan recenteboekenuit de Arabischewereld,Turkije en Indonesiein de LeidseUniversiteitsbibliotheek, 6 december2000- 29 januari2001
door Arnoud Vrolijk dzJanlust Witkam
.ss\ 'Abd Mulrammad al-'Aziz Mans[r, Yà muslimun,al-Yahudqadimun, Caino 1978('O moslims,de joden komeneraan').Nr. 56.
Legatum Warnerianum in de LeidseUniversiteitsbibliotheek Leiden 2000
INHOUD l)rristere machten
1 l9
| )c hellestrafals sanche Sllan cn zijn werken ( iccstenen magle | )c Antichrist I)c koranals aÍweermrddel
26 32 36
en het modernisme llct secularisme \rcrbodengenotsmiddelen Vrouwen I slamitischedictators lerrorisme
39 4T 44 48 52
II uitenlandseideologieën l)c Satanic Verses Ilctjoodse gevaar Sex als zionistischwapen I)c vertalingenvan Mein Kampf
55 57 58 69 74
lLegistervan auteurs,editeurs,vertalers, plaatsenen uitgeverijen. illustratoren,
77
ISSN 0921-9293,deel40 @ Copyright 2000, Arnoud Vrohjk, Jan JustWitkam en Universitertsbibliotheek Leiden. Omslagontwerpnaar het omslag door Al-Zuhayn bij nr.26, Kay.f Íantasiru'ala al-Saytan?,Cairo ca. 1995. Eindredactie:R. Breugelmans Typografie: J.J.Witkam UniversiteitsbibliotheekLeiden Postbus9501.2300RA Leiden.Fax: 071 521 2836.
DUISTERE MACHTEN Wie het aanbodvan boekenin de islamitischewereld in de straatverkoopen religieuze onofficiële circuits zoalsboekenstalletjes, boekdepotsvolgt wordt wijwel direct getroffendoor de veelheidaan werken die niet andersdan als waarschuwenden strijdbaarkunnen worden omschreven.De auteursvan dezeboekenen pamfletten definiëreneen vr;and die zrch van alle middelenbedientom zijn sinisteredoelente bereiken,en die door de auteursvervolgensmet de meestuiteenlopendeargumentenwordt bestreden.Staatde islamitischewereld bloot aan vele inteme of extemebedreigingen,of zrjn de gevoelensvan onzekerheiden onveiligheider meer wr.ldverbreiddan elders?De veelheidvan strijdbarepublicatiesis te zeeÍ rnhet oog lopend om te negerenofals onbeduidendafte doen. De boekenen boekjesdie in dezetentoonstellingworden getoond z4n in de afgelopentwintig JaaÍveruameld,vooral tijdens de acquisitiereizendie regelmatigdoor medewerkersvan het Legatum Wamerianum,de Oosterseafdelingbinnen de Leidse Universiteitsbibliotheek,worden gemaaktin landenals Egypte, Koeweit, Turkije en Indonesië.De reguliereboekhandel,die met zijn keurig gedruktefondsh.lsteneen internationaleclientèlebedient, blijkt veel minder geschiktte zgn als bron van dit soortpubhcaties. Misschienmenende boekhandelarendat er in de westersewereld geenvraag naar is, misschienhangt men ook liever de vuile was niet buiten. Op jaarlijkse evenementenals de Cairo International Bookfair is alles echtervn; makkelqk verkrijgbaar.t Na al die jaren van verzamelenis nu het ogenblik aangebrokenom zowel een tussentijdsebalansop te maken als te trachtenenige ordeningaan te brengenin de thema's die dezepublicatiesvan vaak zeeruiteenlopendeaardbestnlken.Dat is nog niet zo eenvoudig want de auteursvan dezewerken en rverkiesover het Kwaad laten '
Een aanzienlijkehoeveelheidmateriaalover duivels,demonenen magie kon worden aangeschafttrldenseen ochtendop de Cairo Bookfair 1999 rn het gezelschapvan prof. Remke Kruk, een specialistop dit terrein.
vrijwel geentegel ongelicht.Alles, maar dan ook alles,wetenzij met al het anderein verbandte brengen,zoalsbhlkt uit een boek waann de Antichrist, UFo's, de BermudaTriangle en de internationale joodse samenzweringals onderdelenvan één groot complot beschouwdworden (nr. 23). Het is een literatuurvan gedrevenauteurswie de schellenvan de ogen zijn gevallenen die een inzicht hebbengekregenin de complexiteit, de veelomvattendheiden alomtegenwoordigheid van het Kwaad dat hun wereld bedreigt.Met hun geschriftenproberenzg hun land- en geloofsgenotente waarschuwentegenhet gevaardat van alle kanten loert. Somsklinkt er een cassandra-achtige wanhoop in hun stem.Zret dan echt niemand de ramp naderen?Het feit dat dezeauteurs,maar vooral ook hun uitgevers,van de opbrengstvan dezepublicatiesleven heeft bovendientot gevolg dat de stroomvan boekjesover allerlei grote en kleine misstandenniet ophoudt. De harde concurrentieonder de brengersvan dezeonheilsprofetieën maakt dat de omslagenvan de boekenbryzondersprekend,op het schreeuwerigeaf, ontworpenzijn. Duivels en demonen,compleet met hoorntlesen slagtanden,starendelezer sinisteraan met bloeddoorlopenogen, zondaarsin de Hel schreeuwenhet uit van de piln' een slang knaagtaan vrouwenlichamen,davidssterrenwerpen zwaÍe slagschaduwen, en overal is er vuur en bloed. voor de samenstellersvan een tentoonstellingdie eenpubliek tot doelgroepheeft dat grotendeelshet Arabischniet machtig is, is het wel heel verleidehlk om de selectievan de exponatente laten bepalendoor de picturaal meest in het oog lopendegeschriften.En inderdaadhebbenzij vaakniet aan die verleiding kunnen weerstaan. zo heefï het uiterlijk van een boek, dat nu juist dat deel is waaropde auteurnauwelrlksof geen invloed kan uitoefenen,vaak (maarniet altijd!) gediendals doorslaggevend argumentvoor opnamein de selectie.Dat daarvaneen zekereeenzudigheiden overdr4ving het gevolg werd leek de samenstellersaanvaardbaar. Met nadruk rii ar. gestelddat dit maar een selectieis van een veel groter .orpr, ,ràr, onthullendeen waarschuwendeteksten,die er ovengensnlet allemaaleven spannenduitzien.
I)c goedkope,schreeuwerige omslagengevenwel eenindicatievan ilc doelgroep,de straatarme,semi-analfabete bevolking van de sloppenw4kenvan miljoenenstedenals Cairo of Jakarta.Dat tekent rlan ook meteenhet perspectiefvoor de Nederlandselezer.De nraatschappel4ke onderlaagdie in Nederlandmarginaalis, maakt in cen land als Egypte de meerderheidvan de bevolking uit. Dat het slechtgaatmet dezemensenhoeft niemandhun te vertellen,wel is er bchoefteaan een antwoord op de vraag hoe dit allemaalkomt. De rruteursen uitgeversdie op dezevraageen antwoordwillen geven zi.jnook niet zondermeer marginaalte noemen.Natuurhjk zijn er de rleviantenin de marge, en die zijn nu eenmaalaltijd interessanterom lc bekijken en te bestuderendan de kleurlozemiddelmaat.Zlj zljn de idealistendie trendsuitzetten,waarvande meesteniet aanslaanen snel weer vergetenworden, maar waaÍvantoch alt4d wel iets blijft hangen.Andere auteursbehorentot wat in Nederlandhet ' maatschappelijke middenveld' genoemdwordt: universiteitsprofessorenen geestel4keleiders.Zij opererenop het snrjvlaktussen clemachthebbersen de machtelozebevolking. Enerzrldsdienenzr1 oog te hebbenvoor de frustratiesen gevoelensvan onmachten onzekerheidvan hun medeburgers,anderzijdszijn zij voor hun positreaÍhankeh.lkvan de machthebbers. Er lijken maar weinig gebiedente bestaanwaar de omstandigheden zo complex zrjn als in het Midden-Oosten.In geender landenvan die regio is er sprakevan een behoorl4k en rechtvaardigbestuurof kunnende burgerszonder aanziensdespersoonshun democratische rechtenuitoefenen.Vnlheid van drukperszoals wij die kennen (toetsingaan de wet achteraÍ)is er nergens.Doodstrafen verminking worden regelmatigtoegepastals strafsanctieen het dodenvan medeburgersop grond van politieke en socialeoverwegingenis in verscheidenelandeneen gewoonversch4nsel.Activiteiten van verklikkers van de politie en van de medewerkersvan, elkaarniet zeldenbeconcurerende,veiligheidsdienstenzr.lnin bredelagen van clebevolking waar te nemen.Zij ztjn een realiteit in het dagelijks bestaan.eenonseriefdatmen niet van zich afkan schudden.
De controle over de drukpersbetekentwel dat alle tentoongestelde publicatiesdoor de overheid in het betreffendeland zryntoegelaten. In die context is het onmogel4k om kritisch over het eigenregime te schnlven. Op de regimesvan andereislamitischelandenmag soms wèl kritiek geleverdworden, zoalsblijkt uit twee Egyptischeboeken waarin Hafez al-Asad als bloedbevlektetiran wordt afgebeelden SaddamHusaynde 'Dief van Bagdad'genoemdwordt (nrs.42,44). De frustratiesvan de bevolking vinden regelmatighun uitweg in uitbarstingenvan terreur.Behalve de contra-teffeurvan de massaarrestaties,martelingenen detentiezondervoffn van procesmaakt de overheidook gebruik van de auteursin het maatschappelijke 'Abd middenveld.De bekendeEgyptischeintellectueel al-'Azim Ramadankon een uitgebreidestudielaten verschijnenbij de staatsuitgeverijover de talrijke gewelddadigefundamentalistische groeperingenin Egypte (nr. 45), en naar aanleidingvan de moord op achtenv4ftigwestersetoeristenbrj Luxor in 1997 schreventwee auteursvan onverdachtconservatievesnit een boek waarin zijhet gebruik van politiek geweld fel veroordelen(nr. 48). Het valt op dat de meestepamflettenen boekenuit Egypte komen, met Beiroet als goedetweede.Dat is enerzijdshet gevolg van het feit dat daar so"wie-sode meestepublicatiesvandaankomen en vandaar over de geheleArabischeen islamitischewereld worden verspreid. Cairo en Beiroet zijn daarom de voornaamsteplaatsenvan herkomst voor de hier tentoongesteldestukken.Toch overheerstde indruk dat veel werken vooral voor de locale, Egyptische,markt zijn geproduceerd.In anderelandenwordt een zelfde concentratievan activistischeliteratuur van dezeaard eigenlijk niet aangetroffen. In een anderdeelvan de islamitischewereldis de olienjkdom soms een middel geblekenvoor het uitoefenenvan invloed op de wereldpolitiek,en sommigevan de hier getoondeboekjes behandelendit thema.De keerz4devan de aanwezigheidvan mineralenjkdommen in het Midden-Oostenis het gebrekaan impulsentot economischeen socialeontwikkeling.'Het geld komt toch wel binnen',net zoalsde Nederlandse economiezich voor een niet onbelangrrykdeel afhankelr.yk gemaakt heeft van de toevallig 10
(en over enigetijd urtgeputte)voorraadaardgas.Niks rurnivezige polclermodct, het geld stroomttoch wel binnen,duswaaromnog l,ccl rrroeitedoen'/De NederlandseeconomiedrijÍt niet op dc cxltort van rrurclgas alleen,maar in de meestelandenvan het Midden-Oostcnrs tlc rnineralergkdom de voomaamstebron voor buitenlandsc valula. lntussenis de kapitaalvluchtuit het Midden-Oostenenornt.cn in zr.;rr oratieheeftMarcel KurpershoekterechtLondengenocmdals hct nicuwecultureel-politieke centrumvan de Arabischcwercld.t ll.t 't cen centrumwaar ook eenpeckingorder is tussenbazcncn baasjcs. r.vaarwederzijdsepesterijentussende groepenvan culturclc cn politiekeballingenaan de ordevan de dag zijn. Het wordt zckcr nrcl alleendoor idealistischedemocraten bewoond,laat daargccn rnisverstandover bestaan,maarde meestebelemmerende omstandighedenvan het Midden-Oostenzelf zijn er aÍwezig. Een stadals Londenrs het toevluchtsoord gewordenvoor diegcnerr Lrithet Midden-Oostendie het zich kunnen veroorloven,hetzij om 'l'oen koelte te zoekentijdens het zomerseizoen,hetzryvoorgoed. SaddamHoeseinin de zomer van 1990Koeweit binnenvielen bezeÍtewas dat inzoverre een slechtgetimedeoverval omdat vrrywcl de geheleelite van Koeweit op dat moment buitenslandswas. Zo kon dezedirecteeninspanningleverendie moestleidentot de hcrovcnnr van het emiraatop de IrakeseagÍessor (nr. 43). Voor de schrijversvan waarschuwendeboodschappengcldt dat ellendealtijd een oorzaakheeft.Als het de mensslcchtgaallrccli lrrl het erop de eenof anderemanier zelf naargemaakt.I)oor zrpr rrrorr'lt' zwakheidof onwetendheid wordtde menseenwillrg slrrclrlollt'r r rrn het Kwaad,en het is de taak van de auteursom waurst'lrrrrr t'rrtlt'rr vermanend op te treden.In eenrecentepublrcatre rrrlrrrrslrt'lr islamrtische hoekwordt,brlvoorbeeld, kort vcrklluuti rr:urr.nrlrt't met prinsesDiananiet andersheeftkunnenallopt'rrtllnr,','L r't lrt'rrr,l is.3Zii heeftzich namelijk niet gehoudenaan vt'rst'lrt'rtlt nr' " P.M. Kurpershoek, I4tie lttidt de doodsklok ot'r'r ,1, I t , t l , tt' ' n l r , t l , t t r r , Islam, en de Wereklbank. Leiden (Universitcit I t'rrlt l ) ) I ( r ( ) \ t Sheikh Nazim al-Haqqani, Princess Diutrtr'.s tl, ,ttlr I o t t r l r r It /t r ' t r r P r o d u c t i o n s )1 9 9 7 .
belangnlke regelsvan de islamitischewet. De auteur,SheikhNazim al-Haqqani,een Naqshbandisoefi die door zijn volgelingenals een levendeheilige wordt beschouwdnoemt ze op: prinsesDiana heeft haarlichaam niet volgens de regelsbedekt;zr1was samenmet een man met wie zij niet was getrouwd; zijhad geenwijn moeten drinken; zr.1wist geenonderscheidte makentussengoedeen verkeerdehandelingen.Het verschrikkehjkegevolg, de dodelijke crashin een Parijseverkeerstunnel,is niet meer dan wat haar logischerwijsmoest overkomen.Dat zelfs de Al-Fayed miljarden haar lot niet hebbenkunnen veranderenmoet voor iedereeneen les zijn, en tegelijkertrjdook een bewijs van Gods almacht.Het is een veel voorkomendevorm van redeneren,en de auteursvan de hier getoondewerken gebruikendezein alle mogelijke variatiesen toonaarden. De aansporingaan de gelovigen om toch vooral op correctemanier te leven, is een anderemogehjkheid om te proberende kwaliteit van het bestaante verbeteren.Een eindelozen1 pamflettenen boekjes over vele aspectenvan het leven volgensde regelsvan de islam rs het gevolg. Van regelsvoor het correctverrichtenvan het gebed,tot middeleeuwseleerdichtenover kwestiesvan erfrecht, verhandelingenover de kledingvoorschriftenvoor mannenen vrouwen, over de islamitischekeuken,over gezondheiden genezing voor de regelsvan de profeet Mohammad,over islamitische economie,enzovoort.Het is werkelqk te veel om op te noemen,en Jammergenoegook teveel om allemaalte verzamelen. Als de moslims nu maar volgens de heilige wet zoudenleven,dan zou het hun nret zo slechtgaan,is een veel gehoordemening.Het probleemis alleendat er niet eeneenvoudigeislamitischewettekstis die van toepassingverklaardkan worden.De islamitischewet bestaat uit een coipus van van vele honderdengezaghebbende handboeken, commentaren,supercommentaren en glossen,waarin ieder het zijne kan vinden. De experimentenom in een land de islamitischewet rn te voerenmislukken daaromvrijwel altqd. De auteursdreigenletterhjk met Hel en Verdoemenisom hun waarschuwingenkracht bij te zetten,en tal van publicatiestonenmet
eenmacabergevoelvoor detailde kwellingendic de zundaarscn ongelovigenin de Hel ondergaan:hoe z4 eeuwig dorst li.ldcnen brandenin eeuwigevlammen en, o ironie, hoe zr1gcdwongen worden toe te kijken hoe de Gelukzaligenleven in het Paradils(nrs. l-4a). Verschillendevan de waarschuwendeen aansporende tekstendie nu ook nog in het Midden-Oostencirculerendaterenuit de Middeleeuwen.De omstandigheiddat zij in een soort Arabisch geschrevenzijn datmaar weinig verschilt van het moderne standaard-Arabisch maakt dezewerken gemakkelijk toegankel4k voor een breedpubliek. Verscheidenewerken van de polygraaf Ibn Qayyim al-Gawziyya(1292-1350)belevendruk op druk. In deze tentoonstellingzijn er drie opgenomen.Eén tekst behandelthet thema van de corrumperendeinvloed van Satanop de mensheid(nr. 5), een anderegeeft aanw4zingenvoor het vervaardigenvan amulettenals beschermingtegenSatan(nr. 6). Sommigevan de hier getoondepamflettenhebbeneenuitgesproken eschatologischkarakter,met hun verwrjzingennaar de beloofde verschrjningvan de Mahdi en Antichrist(nrs.2l-24, 35).Het is niet onmogelijk dat de komst van het nieuwe millennium hier mede debet aan is. Dan is misschiennu het wachtenop de publicatieswaarin de canard van de millennium bug wordt verklaardin termenvan een wereldcomplot.Misschien zijn gebruik van computeren internetin de Arabischewereld zo weinig ontwikkeld, dat verwijzingennaar de wereld van cyberspacenog geendeel uitmaken van het repertoire van al dezeonheilsprofeten.Het aantalislamitischewebsitesbeleeft echterop dit ogenblik een exponentiëlegroei, en nu al kunnental van virtuele pamflettentegen allerlei schrijnendemisstandenworden opgeroepen.Maar ook zonder de mogelijkhedenen gevarenvan cyberspaceis de wereld al eenbuitengewoongevaarlijke verbhlfplaats.De verleidingenvan Satanzijn veelvuldig,en de argelozegelovige die eraantoegeeftwachtenweselijke straffen. De meestklassiekebron en normgevendetekst van de islam is natuurlrykde koran, die voor de moslims het onveranderl4kewoord van God zelf is. Wanneerin de koran meldinÍrwordt semaaktvan de
I2
I]
djinns, een soorl geestenof demonen,dan kan ook nu geenmoslim aan het letterh.lkeen fysieke bestaanvan dezewezenstwijfelen. Dus wanneerer boekenworden geschreven(bijvoorbeeldnr. 12) over de gevarenvan de omgang,of zelfs huwehjken,tussenmens en djinn, dan is dat een realiteit waaroverniemandlichtvaardigof ridiculiserendmag spreken.Het is geloof, geenbijgeloof. De geestenen demonen,die zich op volstrekt onvoorspelbarewilze van de mens kunnenmeestermaken,vorïnen een constanteen reële bedreigingvoor de geestelryke en lichamelijke gezondheidvan de gelovigen.Wat dat betreft is er maar weinig veranderdsindsE.W. Lane het hoofdstuk 'Superstition' in zijn beschrijvingvan het premoderneCairo van 1833-1835aanvingmet de woorden:'The Arabs are a very superstitiouspeople; and none of them are more so than thoseof Egypt...'. o Wel verzettende meesteauteurszich tegen populairemagischerituelen als geestenbezwering. Het meestebaat heeft men brl het uitsprekenvan bepaaldepassagesuit de Koran (zie bijvoorbeeldnrs. l3-14, 16).Zelfs kan de Koran volgenssommigen gebruikt worden om kanker te genezen.Het dagelijks oplezenvan passageskan de gevreesdeziekte doen een aantalgeselecteerde verdwijnen.Helpt het niet, dan is dat Godswil (nr. 27). Drank en drugs ztjn alttjd een gevaaÍgeweestrn de islamitische maatschappij, maar de stnjd tegendrugsis altijd moeilijkergeweest omdater geenexplicietkoranischverbodop rust.Een publicatieuit 1985 grijpt terug op een verzamelingjuridische opiniesvan de middeleeuwseSynscheauteurIbn Taymiyya(1263-1328),die in zrln tijd strtld voerdetegenallerlei nieuwlichterijen(nr. 33). De promiscuïteitvan de vrouw is een groot risico voor het zielenheil van de man. Daarom staatde vrouw volgensde regelsvan de orthodoxeislam gedurendehaar geheleleven onder curatele,eerst van haar vader, later van haar echtgenooten diens mannelijke verwanten.Aan hen is de taak om te waken over haar huwelijkstrouw en om haar hang naar goedkopepleziertjeszoals o
E.W. Lane, Manners and customsoJ'themodern Egyptians Introduction by Saadel-Din. London,etc., 1954,p.228. 14
kleding en parfum in toom te houden.Dat dezecontroleniet waterdicht kan zijn bhlkt uit een uitspraak van de profeet Mohammed,volgenswelke de Hel voornamelgkdoor vrouwen bewoondwordt (nrs. 36-40). De tot nu toe geschetsteversch4ningsvorïnenvan het Kwaad hebben vooral te maken met de islamitischewereld an sich: het gebrekaan rechtzinnigheid,de zwakheid van de mensin het algemeenen de schadehlkeinvloed van ontastbarewezensals de duivel en de djinns. Echter,de islamitischewereld strijdt niet alleentegenhet Kwaad van binnenuit.Een complicerendefactor is het bestaanvan eenvrlandige buitenwereld,die zich niet alleen in materiële, maarook in geestelijkezin meestertracht te makenvan de islamitischewereld. Het gevaarvan het atheïstischecommunismeis inmiddels bedwongen(nrs. 49-50), maarde volstrekt amorelewestersewereld met zijn technologischevoorsprongis nog steedseen tegenstander van formaat.Twee publicatiesontmaskerende ondermgnende activiteitenvan christelijke zendelingenen missionarissen(nrs. 5152). Hoe kunnen zrj probereneen geloof te verbreidendat in de westersewereld zelf bijna failliet is? Het secularismeof religieuzemodernismeis een groot gevaar.vooral als het binnen de islamitischewereld zelf aanhangersvindt. Een boek, geschrevendoor een medewerkervan de SaoedischeMushm World League,richt zich onder meer tegende Egyptischeislamoloog Nasr Abu Zayd, die na bedreigingentegenhem en zijn vrouw de wrjk moest nemennaar Nederland(nr.29). Een veel bekendervoorbeeldvan een verraderuit eigenkring is de Britse auteurSalmanRushdie,die met de publicatie van z4n Satanic verses,nu inmiddels al weer twaalfjaar geleden,de woedeen aÍkeer van de islamitischewereld over zich afriep. In een boek van de ZuidAfrikaanseislamitischeprediker Ahmed Deedatstaatde Arabische tekst van de beroemdeFatwa van imam Khomeini (nr. 53). Het blijkt een korte verklaring te zijn waarin Rushdiesleven verbeurd verklaardwordt, zonderde uitgebreidetheologischeargumentaties waarÍneefatwa' s (religieus-rechtehl ke opinies) gewoonhlk doorspekt ziin. voor de kennersvan het islamitischrecht wat teleurstellend. l5
westersetechnologiezijn De verleidingenvan de gei'mporteerde formidabel.Wat televisie,radio, en de cultuur van video en aan verwoestingenen demoraliseringin het muziekcassettes islamitischegezin kunnen aanrichtenwordt door de onheilsauteurs breed uitgemeten(nr. 34). Een Egyptischboek uit 1991bevat een Middeleeuwsetekst tegenhet maken van muziek, omdat dat de aandachtvan de gelovigenvan belangrijkerzakenwegneemt.De afbeeldingvan een trompet en een elektrischegitaar op het omslag maken een wat anachronistischeindruk (nr.32). Dat in een andere context een auteur op het gevaarwijst dat de Israëlische muziekindustriede authentiekeArabischemuziek in gevaarbrengt, hoeft niet in tegenspraaktezljn met de leer van de algehele onwenselijkheidvan de muziek (nr. 66). Alle tot nu toe genoemdevorïnen van kwaad, zowel intern als extern, lijken samente komen in IsraëI,de joodse staatdie in i948 met veel geweld werd gegrondvestop de puinhopenvan het Britse koloniale rijk. Het probleemvan het bestaanvan dit corpus alienum,met alle internationalepolitieke complicatiesvan dien, geeft het gebiednog een extra sensitiviteit,niet alleenvoor de westersekrantenlezeren televisiekijkeÍ,maaÍ ook en vooral voor de bewonerszelf van de regio, die zich voortdurendop vernederendewilzegeconfronteerd zien met hun machteloosheid.Welke vorrnen dat kan aannemenin de 'duisteremachten' zijn, marginalepublicatiesdie het onderwerpvan kan gezienworden aan de vele publicatiesdie facettenvan het 'joodse gevaar' behandelen. De koran zelf bevaï een wr.1groot aantal passageswaaruit de vrjandschapmet de joden blukt. In de woege geschiedenisvan de islam is dit te herleidentot de afwrjzing door de joden van Medina van de zendingvan de profeet Mohammad.Het gevolg is dat in die tijd openbaringenop hem zijn neergedaaldmet een uitgesproken anti-joodseteneur.Door de onveranderlijkeaard en integrale toepassingvan de koran a1snormgevendetekst zijn dezepassages
l6
gemeengoedgewordenonder de gelovigen.'Deze heilige teksten bepalenmede de toon die door veel anti-joodseArabischeen Turkse auteursin hun pamflettenwordt gebruikt (vooral nrs. 56-67).Juist vanwegede koranischeautoriteit kunnenzulke tekstenniet naar de vereistenvan politieke correctheidworden verhuld. Veel van de pamflettistenzijn danook niet bereid zichnaar Europeseen NoordAmerikaansemode politiek correctuit te drukken en eenonderscheid te maken tussenjoden en zionisten.Er is geen socialecontrole,zoals b4 ons, die het schrijven tegenjoden onbeschaafdmaakt en het schrryventegenzionistenminder onbeschaafd.Gesanctioneerd door de talrijke anti-joodsepassagesin de koran hoeft geenenkele moslim-schrijverzich aan dezewesterseconventieste storen. Veel ellendeen ongeluk in de regio wordt gewetenaan de alomvattendejoodse machinatiesen opperïnachtigezionistische lobbies,een complex van 'bovenbazen'waatonderook de vr4metselanl en de Rotary begrepenworden. Paradoxaalgenoegis misschienjuist daardoorde staatIsraël eenbelangnjke factor van eendrachtbinnen de Arabischewereld geworden.Hoe dit ook zij, het is een feit dat eenrelatiefgrooï aantalanti-joodseen anti-Israëlische pamflettencirculeeft.Aan de buitenkantvan de boekenvalien de verschillendeantisemietischestereotypendirect op, de inhoud is ook vr4 voorspelbaar,en niet zelden eindigenze met een oproepvan de auteurom de heilige plaatsenin Jeruzalemte bevnlden. Een drietal boekjes,afkomstig van de straathandelin Cairo, toont aan hoe de 'zionistischeentiteit' gewetenloos misbruikmaaktvan de zwakheid des vlezesvan de Arabtscheman. Speciale,door de Mossadgetraindesex-agentesverleidenArabischepolttieke leiders om hen daarnate chanteren,en verspreidenaids onder de moslims als onderdeelvan een demoralisatiecampagne (nrs.65-67). Een exponentvan het anti-zionismein de islamitischewereld is de voortdurendepopulariteit van Adolf Hitler, iets wat in westerseogen '
Een handig overzicht van dezepassageswordt gegevendoor J.H. Kramers in het onderwerpenregister bíj zrjn Nederlandsevertaling van de Koran (pp. 586-587 in de door Asad Jaberen JohannesJ.G. Jansenbewerkteversie. Amsterdam1992). t7
een wansmakelijkeen zelfs weerzinwekkendeindruk maakt.Het feit dat Hitler miljoenenjoden liet vermoordenis in de islamitische wereld niet tot in de detailsbekend,misschienook omdat men er in het onderwijs weinig woorden aan vuilmaakt' Wat bhjft hangenis 'dat Hitler tegen de zionistengestredenheeft', en het vage idee daarmeeheeft hr.1de statusvan held verdiend.Bovendienweet 'Hitler, Hitler!' in de westerse vooral de jeugd dat het roepenvan wereld als brjzonderprjnlijk ervarenwordt, en dat is mooi meegenomen.Een anderaspectis dat Hitler oorlog heeft gevoerd tegenGroot-Brittanniëen Frankr4k, de gehatekoloniale machthebbers.Vertalingenvan Mein Kampfbeleven in de islamitischewereld dan ook druk na druk. Twee Arabische vertalingenen de tiende druk van de Turkse vertaling van Mine Toker worden nu aan het pubhek getoond. De gevarendie de islamitischewereld bedreigenlijken zó totaal en overweldigend,dat men zich goed kan voorstellendat het te laat ts om het t4 te keren.Toch z4n de meestevan de auteursvan de genoemdeboeken geenechteonheilsprofeten.Ztj heffen de vinger en waarschuwenmet de bedoelingeen tegenbewegingop gangte brengen,niet om een onafwendbaaronheil te voorspellen.De auteur verwoordtdit van een van de pamflettenover de Mossad-agentes 'haviken van misschienwel het bestemet zijn vaststellingdat de onze geheimediensten'het gevaargelukkig goed in de gatenhebben en het ergsteonheil weten te voorkomen(nr' 67). En zo eindigen veel van dezeaanklachten,onthullingenen beschuldigingenmet een positievenoot. Uiterndelijk zal het goedezegevieren. Jan Just Witkam Arnoud Vrolijk
I-eiden,10 november2000
18
CATALOGUS' De hellestraf als sanctie 'Ádab al-nar, li-al-Sayk$iddlq flasan Kán ; dirásawa-Sarhwatll taqdrmal-Sayyidal-Gumayh.3'dr., Bayr[t : Dár al-Bihár,1993. 8 3 5 7B I 'De kwelling van het heller,uur.' Dit is een herdruk van een negentiende-eeuwse evergreenvan de IndiasegeleerdeMuhammad Siddiq HasanKhan, die overleedin 1889. Aan de hand van een groot aantalkoranverzenen uitspraken van de profeet Mohammed wordt eenbeeld geschetstvan de Hel: waar hr1zich bevindt, hoeveeltoegangspoorten er zijn, wie de hel bevolken,hoe de zondaarseeuwigbrandenmaar niet door het l'uur verteerdworden,hoe zij ademhalenen wat ze eten. Omslag: een r,'uurgloedmet een duivel met spitseoren en bloeddoorlopenogen en een vallende zondaarmet van angst opengesperde ogen.(AV) min nihayat al-7alimín,[am' wa-i'dàd Sa'd YÍsuf AbD .l2l63 Qi;;a Azrz. Al-Qáhira: Dár al-Faprli-al-Turát,141911998. Omslagillustratie: Diyá' Sa'Tda. 8346 A22 '63
verhalenover het uiteinde der misdadigers.' ln drieënzestigverhalen,doorspektmet koranverzenenprofetische lritspraken,wordt beschrevenhoe een aantalv4andenvan de rslam in dc hel terechtkomt en daar gekweldwordt. ( )mslag:eenvuurgloedmet de 'ijzerenkettingvan zeventigel'. dic tlc zeventig jaar zondig leven van de mens symbohseert(koran socra (r9.vers 32).In het midden een van pgn vertrokkengezicht.(AV)
I)c hier volgendebeschrijvingenzijn gesigneerdmet AV (voor Amoud Vrolijk) en JJW (voor JanJustWitkam). 19
