Brussel, 28 augustus 2007 Jargonlijst. Jargonlijst. Sociaal-Economische jargonlijst

Brussel, 28 augustus 2007 Jargonlijst

Jargonlijst Sociaal-Economische jargonlijst

Jargonlijst

Soms staat bij de betekenis van een term een toevoeging: - "in België": hiermee wordt aangegeven dat een term correct Nederlands is, maar alleen in België wordt gebruikt (bijvoorbeeld als het gaat om een specifiek Belgische situatie); - ‘Belgicisme’ : hiermee wordt aangegeven dat een term gangbaar is in België, maar niet als correct Nederlands kan worden beschouwd. - Zie ook : verwijst naar een gelijkwaardige correct Nederlandse term. - Zie : verwijst vanuit een niet-correcte Nederlandse term naar een correct Nederlandse term. Betekenissen in cursief verwijzen naar een andere term in de lijst Bij het geven van een synoniem ligt de klemtoon vooral op de praktische bruikbaarheid van de jargonlijst. De taalcorrectheid komt pas op de tweede plaats. De lijst is uiteraard niet volledig. Het gebruik van de jargonlijst wordt ten zeerste aanbevolen mits bronvermelding.

Term / uitdrukking

Betekenis

Aanbod op de arbeidsmarkt

Alle personen die zich aanbieden op de arbeidsmarkt als werknemer of als werkzoekende

Aandelenoptie

Recht om in de toekomst, tegen een vooraf bepaalde prijs, aandelen te kopen of te verkopen van het bedrijf waarin men werkt Zie ook: financiële participatie van de werknemers

Aanvullend pensioen

Pensioen naast het wettelijk/legaal pensioen, dat deels door de werknemer, deels door de werkgever wordt gefinancierd Zie ook: extralegaal pensioen

Aanwezigheidsindex

De aanduiding van hoe sterk een bepaalde sector in een regio aanwezig is met Vlaanderen als norm. De sterkte kan gemeten worden aan de hand van verschillende criteria: werkgelegenheid, omzet,…

Actieve bevolking

Beroepsbevolking, bevolking op actieve leeftijd

Activerend arbeidsmarktbeleid

Beleid waarbij men middelen actief gebruikt om mensen uit de werkloosheid te halen, onder meer door opleiding, begeleiding en het aanbieden van werkervaring

Activering van de werkloosheidsuitkering

Beleid waarbij men probeert om het geld dat betaald wordt voor werkloosheidsuitkeringen te gebruiken voor het scheppen van nieuwe banen De effectieve beroepsbevolking (dit is het aantal werkenden + het aantal werkzoekenden) ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (15 tot en met 64 jaar)

Activiteitsgraad

2

Jargonlijst

Activiteitsval (financiële) Acquis communautaire

Afcentiem

Elke regeling die ertoe leidt dat de personen met een of andere uitkering financieel ontmoedigd of beperkt worden om de stap naar de arbeidsmarkt te zetten Het beginselbesluit over de uitbreiding van de Europese Unie dat van de nieuwe lidstaten verwacht dat zij de waarden van de Europese Unie eerbiedigen en het volledige scala aan EUregels, -werkzaamheden en –gedachtegoed overnemen.

Allocatie (van emissierechten)

(Belgicisme) Een vorm van belastingvermindering (In Nederland) Afspraak, in 1982 gemaakt tussen de centrale werkgevers- en werknemersorganisaties, om de lonen zeer gematigd te laten stijgen en de werkweek van 40 tot 38 uur te verkorten. Hiermee werd beoogd de bedrijfsrendementen te herstellen en de werkgelegenheid en de economische groei te bevorderen. Dat lukte. Voorafgaand aan het akkoord had de overheid met een loonmaatregel gedreigd. Zie ook: poldermodel De toekenning van emissierechten aan vervuilers

Anciënniteit

Aantal dienstjaren

AnySurfer-label

Kwaliteitslabel voor websites toegankelijk voor mensen met een (visuele)handicap

AnyWeb

Project waarmee de Vlaamse overheid zich engageert om alle websites van de Vlaamse overheid toegankelijk te maken

Arbeidscontract

Arbeidsovereenkomst

Arbeidsdeling

De wijze waarop het arbeidsproces wordt verdeeld in verschillende taken, die door de verschillende werknemers worden uitgevoerd

Arbeidsflexibiliteit

Soepelheid in werktijden, contracten...

Arbeidsgehandicapten

Mensen met een aantasting van hun mentale, psychische, lichamelijke of zintuiglijke mogelijkheden, voor wie het uitzicht op het verwerven en het behouden van een arbeidsplaats en op vooruitgang op die plaats, langdurig en in belangrijke mate beperkt is of bedreigd wordt.

Arbeidsherverdeling

Systeem waarbij het bestaand werk wordt verdeeld over verschillende werknemers, bijvoorbeeld door een vermindering van de individuele arbeidstijd of door collectieve arbeidsduurvermindering

Arbeidsinspectie

Overheidsdienst die de arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden controleert

Arbeidsinzetbaarheid

Zie ook : Inzetbaarheid

Arbeidsmarkt

Het geheel van vraag naar arbeid en de hoeveelheid beschikbare arbeidskrachten (aanbod)

Arbeidsmarktbeleid

Het beleid dat de overheid en/of de sociale partners uitstippelen om vraag en aanbod op de arbeidsmarkt beter op elkaar af te

Akkoord van Wassenaar

3

Jargonlijst

stemmen Arbeidsmarktparadox

Toestand waarbij er ondanks vele werkzoekenden (een hoog aanbod) een aantal vacatures (de vraag) niet ingevuld kunnen worden

Arbeidsmobiliteit

- Verhuizing ten behoeve van het werk of om een andere betrekking te vinden - Verandering van beroep of betrekking

Arbeidsonbekwaam

(Belgicisme) Niet in staat om te werken Zie : arbeidsongeschikt

Arbeidsongeschikt

Zie : verminderde arbeidsgeschiktheid

Arbeidsovereenkomst

Overeenkomst tussen werkgever en werknemer om tegen betaling arbeid te verrichten

Arbeidsparticipatie

Percentage van mensen op actieve leeftijd met een betaalde baan (als zelfstandige of als werknemer)

Arbeidsvolume

Totaal aantal beschikbare uren werk Het gepresteerde arbeidsvolume wordt uitgedrukt in aantal " voltijdse equivalenten" (VTE), of de omrekening van het totaal aantal gepresteerde arbeidsdagen en -uren in het aantal voltijdse banen dat ermee overeenstemt

ARKIMEDES

Beleidsmaatregel voortvloeiend uit het ‘ARK-decreet’.(activering risicokapitaal) Dit decreet vormt de wettelijke basis voor het systeem dat moet leiden tot tot het structureel activeren van risicokapitaal voor starters en KMO’s in Vlaanderen.

Armoedeval

Treedt op wanneer een stijging van het bruto-inkomen niet tot een substantiële toename – of zelfs een afname – van het besteedbaar inkomen leidt. Hierdoor kan de beslissing om werk te aanvaarden (werkloosheidsval) of te investeren in doorstroming op de arbeidsmarkt negatief worden beïnvloed.

Assessment

Het testen en beoordelen van kennis en vaardigheden van (kandidaat-) werknemers in functie van de noden van de onderneming . Het resultaat van het assessment wordt vertaald in een opleidingstraject, loopbaanbegeleiding, of wordt gebruikt bij de beslissing iemand al dan niet aan te werven.

Avenant

Een avenant is een bijlage bij een contract. Deze bijlage wijzigt één of meerdere bepalingen van het contract, of vult ze aan. Wijzigingsclausule

Baanloze groei

Economische groei die geen extra werkgelegenheid oplevert

Balanced scorecard

Is een instrument om prestaties te sturen en te beheersen. In de ruime zin is de balanced scorecard een methode die helpt om

4

Jargonlijst

strategie om te zetten in doelgerichte actie. In meer enge zin is de balanced scorecard een instrument dat in beeld brengt in hoeverre doelstellingen worden behaald. Banenactieplan

Overheidsplan om meer banen te scheppen

Barema

Loonschaal, salarisschaal

Basisloon

Loon dat iemand verdient zonder extra's (bijvoorbeeld voor overuren)

BEAondernemingsportefeuille

Budget voor Economisch Advies-ondernemingsportefeuille is de nieuwe geïntegreerde subsidiemaatregel waarmee kleine en middelgrote ondernemingen met de steun van de Vlaamse overheid de ondernemerschapsbevorderende diensten opleiding, advies, kennis en mentorschap kunnen inkopen. Deze maatregel vervangt de vier KMO-cheques: de adviescheque, de opleidingscheque, de DNA-cheque en de Gratis Opstart Cheque.

Bedrijf in herstructurering

Algemeen : bedrijf waarin gereorganiseerd wordt Sociaalrechtelijk : bedrijf dat arbeidsvolume moet afbouwen en eventueel overheidssteun vraagt Zie ook : herstructurering

Bedrijfscultuur

Geheel van normen en waarden in een bedrijf

Bedrijfsopleiding

Opleiding en bijscholing van werknemers in opdracht van een bedrijf

Bedrijfsvervoercheque

Bedrijven in Vlaanderen die concrete maatregelen nemen om de mobiliteit van hun werknemers te verbeteren, kunnen in aanmerking komen voor bedrijfsvervoercheques betaald door de Vlaamse overheid.

Bedrijfsvervoerplan

Plan dat wordt opgesteld door een bedrijf en/of organisatie voor een efficiënte verplaatsing van de werknemers van en naar het werk

Bedrijfsvoorheffing

Voorafbetaling van belastingen

Begroting

Overzicht van de verwachte uitgaven en inkomsten voor het volgend jaar

Begrotingsdiscipline

Beleid om de stijging van de begroting binnen de perken te houden

Begrotingsnorm

(Groeinorm) of een norm die aangeeft wat het vereiste saldo op de begroting moet zijn (saldonorm)

Bekkencomité

Overlegorgaan dat voor een bepaald gebied (een rivierbekken) overleg voert en adviseert over het waterbeleid. Bekkencomités bestaan in Vlaanderen voor elk rivierbekken

5

Jargonlijst

Beleidskrediet

Uitgave waartoe een overheid zich in een bepaald jaar mag verbinden

Benchmarking

Vergelijken van de prestaties van soortgelijke bedrijven, organisaties, regio’s of leden

Bengel-BEVAK

Financieringssysteem om de scholenbouw te versnellen

Beroepsactieve leeftijd

De leeftijd van 15 tot en met 64 jaar

Beroepsbevolking

De personen (van 15 tot en met 64 jaar) die actief zijn op de arbeidsmarkt, hetzij als werkzoekende, hetzij als werkende

Beroeps(competentie)profiel

Bevat hoofdzakelijk de taken en verantwoordelijkheden en de daarvoor vereiste competenties van een ervaren en van een beginnend beroepsbeoefenaar

6

Jargonlijst

Beschermingsconstructie

Juridische constructie waarmee een onderneming zich probeert te beschermen tegen vijandige overnames

Bestaansminimum

De minimale geldsom waarop elke burger, indien nodig, recht heeft om te kunnen overleven Zie ook : minimex

Beste praktijken (best practices)

Beste praktijken (goede voorbeelden) beschrijven hoe bepaalde problemen, situaties en taken het beste of naar behoren aangepakt kunnen worden.

Betaald educatief verlof

Zie ook : Educatief verlof

Betalingskrediet

Som die in een bepaald jaar effectief kan worden uitbetaald

Beter Bestuurlijk Beleid (BBB)

Proces van de Vlaamse overheid, gericht op de herstructurering van de Vlaamse administratie, de hervorming van de adviesraden en de versterking van de beleidsvoorbereidende functies van de administratie.

Bijdrageverlaging

Verlaging van de werkgeversbijdrage of werknemersbijdrage voor de sociale zekerheid

Bipartiet overleg

Overleg tussen werkgevers en werknemers

Bolkestein Richtlijn

Zie ook : Dienstenrichtlijn Een Europese richtlijn voor de vrijmaking van de diensten op de Europese interne markt. De Bolkesteinrichtlijn wil de nationale belemmeringen wegwerken voor de vestiging en het vrije verkeer van diensten binnen de EU. Er zijn verschillende uitzonderingen voor diensten van algemeen belang die geen diensten van algemeen economisch belang zijn. Zijn volledig uitgesloten: kinderopvang, sociale huisvesting en bijstand aan mensen in nood.

Brownfields

Verlaten, braakliggende of onderbenutte terreinen met voormalige of actuele economische activiteiten waar expansie of ontwikkeling wordt bemoeilijkt door de (mogelijke) aanwezigheid van bodemverontreiniging of bodembedreigende activiteiten maar met een actief potentieel voor hergebruik en ontwikkeling in de ruimste zin.

Brugpensioen

Uitstapregeling voor oudere werknemers die bestaat uit een werkloosheidsvergoeding ten laste van de sociale zekerheid en een aanvullende vergoeding ten laste van de werkgever. Brugpensioen wordt geregeld bij CAO.

Bruto Binnenlands Product

Som van de toegevoegde waarde die wordt geproduceerd in een

7

Jargonlijst

(BBP)

land gedurende één jaar door binnenlandse productiefactoren

Brutoloon

Het totale salaris van een werknemer, d.w.z. zijn nettoloon zonder aftrek van sociale lasten, kortingen, fiscaliteit

Brutoloonkosten

Het totale salaris van een werknemer, d.w.z. zijn nettoloon, de werkgeversbijdragen ,de werknemersbijdragen en de fiscaliteit

Bruto Nationaal Inkomen (BNI)

Het totaal van de primaire inkomens die alle inwoners van een land hebben ontvangen in een jaar, het is gelijk aan het BBP (Bruto Binnenlands Product)maar gecorrigeerd voor het saldo van de primaire inkomens (ontvangen vanuit het buitenland en betaald aan het buitenland). Als het bovendien gecorrigeerd wordt voor de ruilvoetwinst of ruilvoetverlies dan spreken we van reëel BNI. De jaarlijkse groei van het reële BNI is van belang voor de groei van de middelen van gewesten en gemeenschappen

Bruto Nationaal Product (BNP)

Som van de toegevoegde waarde die wordt geproduceerd in een land gedurende één jaar door nationale productiefactoren

Bruto Regionaal Product (BRP) Som van de toegevoegde waarde die wordt geproduceerd in een regio gedurende één jaar door regionale productiefactoren Budgetfinanciering

- Algemeen : manier van financieren waarbij een instelling of organisatie een vast bedrag krijgt, dat ze zelfstandig mag gebruiken voor haar opdrachten - In termen van publieke financiën: manier van financieren als iets gefinancierd wordt met middelen van het budget Zie ook: enveloppefinanciering

Businessplan

Ondernemingsplan

Bushaven

Een korte strook naast de rijweg waar bussen even halt houden om passagiers veilig te laten in- en uitstappen.

Buurt- en nabijheidsdiensten

Zowel persoons-gebonden als collectieve diensten, die een positieve impact hebben op de buurt- of wijkontwikkeling, de kwaliteit van het leven verhogen of ten goede komen aan de gemeenschap. Voorbeelden zijn: fietsenverhuur, vervoerdiensten voor minder mobiele personen, boodschappendiensten, klusjesdiensten, naai-, was- en strijkateliers, sociale restaurants, groen- en natuuronderhoud.

Buy-out

Uitkoop; transactie waarbij de directie of de werknemers de aandelen van een bedrijf overnemen

8

Jargonlijst

Cafetariaplan

Een wijze van belonen waarbij de werknemer zijn arbeidsvoorwaardenpakket zelf kan aanpassen aan zijn eigen noden. Net als in een cafetaria kan je als werknemer kiezen uit verschillende mogelijkheden: een hoger loon, meer vrije tijd, meer pensioen,... Overuren kan je omzetten in vakantiedagen, in plaats van meer loon kies je bijvoorbeeld voor een bedrijfswagen.

Canada Dry

Regeling waarbij een werknemer die volgens de werkloosheidsreglementering niet voldoet aan de voorwaarden om het statuut van bruggepensioneerde te krijgen, van zijn werkgever bovenop de werkloosheidsvergoeding toch een vergoeding krijgt toegekend onder dezelfde voorwaarden als een bruggepensioneerde. Deze regeling werd sterk aan banden gelegd door het Generatiepact.

Capita

1. Onderwerp / hoofdstuk ("capita selecta") 2. Inwoner (bijvoorbeeld de werkloosheid "per capita")

Centraal akkoord

Interprofessioneel akkoord

Circulaire

Rondzendbrief; brief met instructies van de regering, die gelijktijdig wordt verzonden naar diverse personen of instellingen

Cluster

Verzameling of samenwerkingsverband van (samenwerkende) personen, instellingen of bedrijven

Clustervorming

Het realiseren van samenwerkingsverbanden of clusters

Codificatie (van regelgeving)

Het samenvoegen en herstructureren van wetgeving tot een logisch geheel. Het hoofddoel is structureren. Betrekking hebbend op de of een gemeenschap (in ’t bijz. gebruikt m.b.t. de EU en in België m.b.t. de relaties tussen Vlamingen en Walen (Van Dale) Betreft de relaties tussen Vlamingen,Walen en Brusselaars over gewest- en gemeenschapsmateries (in België)Overdracht van bevoegdheden van de federale overheid naar de gemeenschappen Het beklemtonen van de communautaire aspecten van problemen

Communautair

Communautarisering

Compensatieregeling (voor administratieve lasten)

De maatregelen ingevoerd door de Vlaamse regering waardoor een verhoging van administratieve lasten als gevolg van een regeringsbeslissing (decreet, besluit, ...) gepaard moet gaan met een minstens evenwaardige daling van andere administratieve lasten

9

Jargonlijst

Competenties

Competenties zijn de kennis, de vaardigheden, de attitudes en de ervaring van een persoon. Kennis (vaktechnische kennis, talenkennis,...) is wat iemand weet en kent over specifieke gebieden. Vaardigheden stellen iemand in staat om te handelen en een specifieke taak te verrichten. Voor het vervullen van functies worden bepaalde attitudes en een bepaald gedrag ook belangrijk geacht, bijvoorbeeld "leervermogen" of "in team kunnen werken". Ervaring verwijst naar het praktisch gebruik van kennis, vaardigheden en attitudes. Competent zijn slaat op het vermogen om in een bepaalde situatie, in een bepaalde rol, met een bepaalde taak en met bepaalde eisen gepast te handelen.

Competentiemanagement

Geheel van activiteiten gericht op het aantrekken, inzetten, evalueren en ontwikkelen van competenties van individuen (en teams) om zo bij te dragen aan het resultaat van de onderneming. Competentiebeheer kan de tewerkstellingskansen van werknemers in een bedrijf, een sector of op de ruimere arbeidsmarkt stabiel houden of verhogen, bijdragen tot de persoonlijke ontwikkeling van de werknemers en de kwaliteit van de arbeid verbeteren

Competitiviteit

Concurrentievermogen

Concentratieschool

School met een hoge concentratie aan allochtone leerlingen. Daarom krijgt een concentratieschool meer financiële middelen om zo op een bepaald terrein met goede leerkrachten kwalitatief hoogstaand onderwijs aan te bieden. Op die manier worden concentratiescholen betere scholen en trekken een gemengd publiek aan van allochtonen en autochtonen.

Conclaaf

Overleg op hoog niveau waarvoor deelnemers zich gedurende een tijd afzonderen van de buitenwereld

Concurrentiepositie

De positie die een bedrijf inneemt in de concurrentiestrijd, de mate waarin een bedrijf op de eisen die de markt stelt, kan inspelen, in vergelijking met de andere bedrijven

Concurrentievermogen

De mate waarin een bedrijf op de eisen die de markt stelt, kan inspelen in vergelijking met de andere bedrijven

Conjunctuur

Algemene toestand van de economie

Consensus

Algemene overeenstemming

Consolidatie (van regelgeving)

Consolidatie is het integreren van wijzigingen en toevoegingen in de oorspronkelijke wettekst zodat (opnieuw) één wettekst ontstaat. Het hoofddoel is groeperen

Convenant

Overeenkomst, beding, afspraak , bijv. milieu-convenant

10

Jargonlijst

Conventie (Europese)

De vergadering die tot taak heeft om voor de Europese Unie een Europese grondwet voor te bereiden.

Copernicusakkoord

Akkoord afgesloten door de regering Verhofstadt in 2000 dat de modernisering beoogt van de federale overheidsdiensten in de richting van meer klantgerichtheid en transparantie.

Core business

De kernactiviteit van een bedrijf of organisatie

Corporate

- Met betrekking tot een bedrijf of een organisatie - Zoals in een bedrijf, op de wijze van het bedrijfsleven, zakelijk

Corporate culture

Bedrijfscultuur

Corporate governance

Deugdelijk bestuur; geheel van (controlerende) activiteiten, gericht op het optimaliseren van het management van een bedrijf

Cumul

(Belgicisme) Cumulatie

Cumulatie

-Algemeen : het fenomeen waarbij iemand meer dan één functie, mandaat of job uitoefent - Fiscaal: de samenvoeging van inkomsten van echtgenoten voor de berekening van de verschuldigde inkomstenbelasting

Cumuleren

Het uitoefenen van meer dan één job, functie of mandaat

Debudgettering

Manier van financieren waarbij de overheid een bepaalde uitgave doet, maar niet in de begroting inschrijft en waarvan de lasten doorgeschoven worden naar volgende begrotingsjaren

Decumul

(Belgicisme)Decumulatie

Decumulatie

- Algemeen : beperking van cumulatie - Fiscaal : het ongedaan maken van de samenvoeging of de herverdeling van inkomsten van echtgenoten voor de berekening van de verschuldigde inkomstenbelasting

Defederaliseren

Bevoegdheden overdragen naar deelgebieden

Deficit

Financieel tekort

Deficitair

Met een financieel tekort

Deflatie

Aanhoudend proces van algemene prijsdaling

Demografische reserve

Reserve die wordt aangelegd in de pensioenfondsen of het overheidsbudget, met het oog op de demografische evolutie

Derde betaler-systeem

Een regeling waarbij de prijs voor het leveren van een bepaalde dienst betaald wordt door een derde. Die derde is dan een persoon( bijv. een werkgever), een instelling (bijv. een mutualiteit), overheid, … die noch leverancier, noch klant is van de geleverde dienst. Zo’n systemen bestaan in de gezondheidssector en de sector van het openbaar vervoer

Dereguleren

Wettelijke bepalingen en regelingen opheffen of vereenvoudigen

Deregulering

Een programma gericht op minder overheidsregels, minder

11

Jargonlijst

Deugdelijk (deugdzaam) bestuur Dienstencheque

Diensteneconomie

Dienstenrichtlijn

overheidsbemoeienis. Corporate governance Initiatief van de federale regering om op een goedkope manier diensten in te huren door fiscale en sociale vrijstellingen. De overheid subsidieert de helft van de cheque. (voor kortgeschoolde werknemers in bepaalde gevallen de volledige cheque). Het creëren van arbeidsplaatsen en het bestrijden van zwartwerk zijn de doelstellingen. Economie waarin de dienstensector voor de grootste productie en tewerkstelling zorgt Zie ook : tertiarisering Zie ook : Bolkesteinrichtlijn

Dotatie

Financiële overheidssteun. In de praktijk van de algemene begroting aan overheidsinstellingen voor de financiering van hun statutaire opdrachten en voor de financiering van hun eigen werking

Drukkingsgroep

(Belgicisme) Belangengroep, pressiegroep

Duobaan

Werk dat vroeger door één persoon voltijds werd verricht, voortaan door twee mensen deeltijds laten verrichten.

Duurzaam ondernemen

Het nastreven van een ondernemingsdoelstelling die duurzame waardencreatie betracht, door belang te hechten aan elke betrokkene. Het gaat om het evenwichtig afwegen van economische, sociale en ecologische waarden enerzijds en de korte en lange termijn anderzijds. Zie ook : verantwoord ondernemerschap

Duurzame ontwikkeling

Een evenwichtige ontwikkeling op het vlak van economie, milieu en sociale cohesie en dit met respect voor elk van de drie dimensies.

E-government

E-government is een proces van reorganisatie van de dienstverlening van de overheid met behulp van elektronische hulpmiddelen (informatie en communicatietechnologieën) met het oog op een verbetering van de informatievoorziening, de communicatie en de dienstverlening naar alle klanten van de overheid: burgers, bedrijven, organisaties en andere overheden.

Echelonnering

In de gezondheidszorg : beoogt een efficiënte, effectieve en optimale zorg door de gepaste zorgenverstrekker op het juiste ogenblik en op de juiste plaats. Een geëchelonneerd verzorgingsaanbod bevindt zich op verschillende niveaus.

12

Jargonlijst

Ecotaks

De huisartsen vormen het eerste echelon in de geneeskundige zorg Taks op milieubelastende producten of activiteiten Zie ook : milieuheffing

Educatief verlof

Federale maatregel voor bijscholing – of opleidingsverlof. In bepaalde sectoren is dit verlof een recht (= betaald educatief verlof)

Eenheidsmarkt

Grote markt (bijv. de Europese Unie) die is ontstaan door het samenvoegen van verschillende kleinere markten.

Eindtermen

Minimumdoelen – inzake kennis, vaardigheden en attitudes – die de overheid noodzakelijk en bereikbaar acht voor een bepaalde groep van leerlingen. Eindtermen worden vastgelegd per onderwijsvorm en per graad en moeten bereikt worden op het einde van de graad; ze kunnen vakgebonden of vakoverschrijdend zijn.

Emmissierecht

Het recht om een bepaalde hoeveelheid van een bepaalde stof te

mogen uitstoten in een bepaalde periode Employability

Arbeidsinzetbaarheid van werknemers, die wordt bepaald door scholing, opleiding, vorming, attitude.

Enveloppefinanciering

(In België)Manier van financieren waarbij een instelling of organisatie een vast bedrag krijgt dat ze zelfstandig mag gebruiken voor haar opdrachten

Ergonomie

De studie van het aanpassen van de werkomgeving of werkmiddelen aan de aard en de begrenzingen van het menselijk lichaam

Erkend Regionaal Samenwerkingsverband (ERSV)

Fungeert als gemeenschappelijke sokkel voor de overlegorganen Sociaal-economische raden van de regio’s (SERR) en Regionaal sociaal-economische overlegcomité (RESOC) en stelt hun personeel ter beschikking aan SERR en RESOC. Het ESRV is als vereniging zonder winstoogmerk (vzw) ook het enige (juridische) aanspreekpunt . De vzw ERSV vervangt de vroegere Subregionale Tewerkstellingscomité (STC) en streekplatform vzw’s.

Europees sociaal luik

(Belgicisme)Zie : Sociaal Europa

Euromeesternorm

Begrotingsnorm die de groei van de beleidskredieten loskoppelt van de economische conjunctuur. Begrotingsnorm die bij de opstelling van de Vlaamse begroting 2000 vervangen werd door de HRF-norm.

Europese richtlijn

Europese wetgeving die moet worden omgezet in de nationale wetgeving van de lidstaten

Europese Structuurfondsen

Fondsen die de Europese Unie beschikbaar stelt om het (werk-

13

Jargonlijst

gelegenheids-)beleid van lidstaten en regio’s te ondersteunen Expertise

- Deskundigheid - Verslag van een deskundig onderzoek

Expertisecentrum

Dienst waar experts samenwerken Externe voor preven- Diensten die werken voor meerdere bedrijven en o.m. instaat voor gezondheidstoezicht van werknemers. tie en bescherming op het werk diensten1

Extralegaal pensioen

(In België)Aanvullend pensioen

Extralegale voorwaarden

(In België) Aanvullende voordelen die de werkgever geeft bovenop het loon

Faling

Faillissement

Federaal

Nationaal, wat de deelstaten overkoepelt

Federaliseren

De omvorming van een unitaire staat naar een federale staat, bestaande uit deelgebieden; wordt meestal gebruikt voor regionaliseren en defederaliseren

Financiële participatie van de werknemers

Werknemers kopen of verkrijgen aandelen van hun bedrijf. Zie ook : aandelenoptie

Fiscale uitgave

Een vorm van fiscale voordelen : vrijstellingen, aftrekken en andere verminderingen voor bepaalde doelgroepen van burgers of ondernemingen of om burgers of ondernemingen te stimuleren tot een bepaald gedrag die leiden tot minder belastingontvangsten. Jaarlijks moeten de regeringen een inventaris maken van deze fiscale uitgaven. Deze inventaris wordt gepubliceerd bij de middelenbegroting. De voornaamste van de voordelen die beschouwd worden als fiscale uitgave zijn : de vrijstelling van de voorheffing op de inkomsten van spaardeposito's, ten belope van 55.000 BEF, die 14,5 miljard bedraagt;het voordeel voor het langetermijnsparen dat beschouwd wordt als woonsparen, namelijk de afschrijvingen van leningen en de premies voor de individuele levensverzekering die erop betrekking hebben, 24,3 miljard;het voordeel voor het langetermijnsparen dat niet beschouwd wordt als woonsparen, namelijk de bijdragen voor de tweede pijler, de individuele levensverzekering en het pensioensparen, 18,1 miljard ; het voordeel voor de vervangingsinkomens, 73 miljard.

Fiscale vrijstelling

1

Vrijstelling van belastingen op een deel van de belastbare materie (kan inkomen zijn, maar bijv. Ook de transactiewaarde bij de verkoop van een onroerend goed, de waarde van een nalaten-

Voorheen : interbedrijfsgeneeskundige dienst

14

Jargonlijst

schap bij erfenissen, …. Flexibiliteit

Organisatieflexibiliteit : het vermogen van een organisatie om te reageren of te anticiperen op wisselende en veranderende eisen die door de omgeving aan haar worden gesteld. Werknemersflexibiliteit: de mogelijkheden om de arbeidssituatie adequaat af te stemmen op de persoonlijke (veranderende) levensomstandigheden van de werknemer Werkgeversflexibiliteit : de vraag van werkgevers om meer werknemers te kunnen inzetten en gedurende dalperiodes minder werknemers is een voorbeeld van werkgeversflexibiliteit

Flexicurity

Samensmelting van de Engelse woorden flexibility ('flexibiliteit') en security ('zekerheid'). Het slaat op de combinatie van flexibele arbeidsregels met een hoge sociale bescherming. Als voorbeeld wordt vaak Denemarken aangehaald. Daar zijn de aanwervings- en ontslagvoorwaarden erg beperkt, maar worden tegelijkertijd werkzoekenden actief begeleid om snel een nieuwe baan te vinden.

Functieclassificatie

Overeenkomst waarbij verschillende functies in een onderneming of sector worden beschreven, naar de inhoud en hun onderlinge rangorde gekoppeld aan het loon

Gecijferdheid

Gecijferdheid of wiskundige geletterdheid is gedefinieerd (in Programme for International Student Assessment (PISA) als het vermogen om wiskunde te herkennen, te begrijpen en te gebruiken.

Geletterdheid

Geletterdheid is de vaardigheid om gedrukte en geschreven informatie te gebruiken om te functioneren in de maatschappij, om persoonlijke doelstellingen te bereiken en de persoonlijke kennis en kunde te ontwikkelen.

Gemeenschap

(In België) Eén van de drie Belgische taalgemeenschappen : de Vlaamse Gemeenschap, de Franstalige Gemeenschap en de Duitstalige Gemeenschap, die bevoegd zijn voor de persoonsgebonden materies zoals onderwijs, welzijn…

Gemengde intercommunale

Intercommunale organisatie of vereniging waaraan zowel gemeentebesturen als privé-bedrijven deelnemen

Gender

Concept dat verwijst naar de sociale verschillen tussen mannen en vrouwen,die verworven zijn en die ook kunnen veranderen doorheen de tijd.

Generatiepact

Een beleidstekst waarin de federale regering van Verhof-

15

Jargonlijst

stadt II een zestigtal maatregelen uiteenzet waarmee ze de vergrijzingsproblematiek wil aanpakken. Het gaat om maatregelen die de activiteitsgraad moeten doen stijgen, zoals het optrekken van de leeftijd voor het brugpensioen en het verlagen van de loonlasten voor bepaalde leeftijdscategorieën. De titel van het pact geeft weer dat de verschillende generaties opgeroepen worden tot solidariteit: de ene generatie moet voor de andere zorgen. Gewaarborgd minimum maandinkomen

Inter-professioneel afgesproken minimumloon dat toegepast moet worden voor alle werknemers uit de privé-sector. Het bedrag is vastgesteld bij CAO en wordt verminderd voor jonge werknemers (< 21 jaar). Vaak worden in de sectoren meer voordelige loonafspraken gemaakt.

Gewest

(In België) Eén van de drie Belgische deelgebieden : het Vlaamse Gewest, het Waalse Gewest en het Brussels Hoofdstedelijk Gewest die bevoegd zijn voor de regionale materies zoals economie, vervoer, milieu…

Gewestelijk

(In België) Met betrekking tot de gewesten

Gezondheidsindex

(In België) Indexcijfer waarin de prijs van tabak, benzine en alcohol niet is meegerekend

GIMVINDUS

Openbare Vlaamse overheidsholding . Dochtervennootschap van GIMV, GIMV-Industries (GIMVINDUS)

Geografisch Informatiesysteem Systeem van computerondersteunde invoer, opslag, archivering, (GIS) analyse en voorstelling van geografische gelokaliseerde gegevens. Zo kan men bijvoorbeeld bodemvervuiling, watervervuiling, gewestplannen… via de computer op diverse schaalniveaus en via diverse data gaan bewaren en bekijken. Geografisch Referentiebestand Databank waarin vooraf gedefinieerde vastgoedobjecten met (GRB) grote geometrische nauwkeurigheid worden opgeslagen en voorzien worden van actuele, relevante “beschrijvende informatie”. Uit deze databank kunnen dan grootschalige kaarten worden gegenereerd. Globalisering

Verschijnsel waarbij de economie van landen in de wereld steeds meer verweven wordt, waardoor o.m. bedrijven uit verschillende landen steeds meer concurreren met elkaar

Glokaal

Verbindt het globale met het lokale. Een glokaal product is bijvoorbeeld bestemd voor de internationale markt, maar kan een lokale invulling krijgen, afhankelijk van de plaatselijke cultuur. Het verwante zelfstandig naamwoord glokalise-

16

Jargonlijst

ring (of glokalisatie) slaat ook op de wisselwerking tussen mondiale verschijnselen en de lokale culturele invulling ervan, de zogeheten lokalisatie (Taaltelefoon Vlaamse overheid) Good governance

De toepassing van de good-governance-principes in een overheidsomgeving, vereist een vertaling, gelet op de eigenheid van een overheidsbestuur en het primaat van de politiek. Het overheidsoptreden moet rechtmatigheid, rechtszekerheid en rechtsgelijkheid, of de drie r's, garanderen in combinatie met de principes van economy of zuinigheid, efficiëntie, effectiviteit en ethiek, of de vier e's.

Good governance charter

Charter gericht op goed bestuur voor de strategische onderzoekscentra

Graaibelasting

Een extra belasting op hoge lonen van topmanagers.. Door het gebruik van het werkwoord graaien ('wegkapen; zich op betwistbare wijze verrijken bij de uitoefening van zijn functie') heeft graaitaks een duidelijk negatieve connotatie. Het woord is overgewaaid uit Nederland, waar de graaitaks eerder al in de publiciteit kwam onder de naam kleptocratentaks (Vlaamse overheid Taaltelefoon)

Groei- en stabiliteitspact

EU-verdrag waarbij de lidstaten zich er toe verbinden om op middellange termijn een sluitende begroting te realiseren en om buitensporige tekorten (meer dan 3%) zo spoedig mogelijk te corrigeren, op straffe van boete (tenzij het tekort veroorzaakt wordt door een ernstige recessie)

Groenboek (Europees)

Een groenboek is een document dat tot doel heeft een denkproces te bevorderen en een raadpleegprocedure over een bepaald onderwerp op Europees niveau op gang te brengen. Een groenboek wordt door de Commissie gepubliceerd. Het overleg dat naar aanleiding van een groenboek plaatsvindt, kan leiden tot de publicatie van een witboek, waarin resultaten van de discussie in de vorm van concrete actiemaatregelen van de Gemeenschap worden opgenomen.

Grondbank

Een bodembeheerorganisatie. De vzw Grondbank ontwikkelde een ketenzorgsysteem dat enerzijds toelaat bodem te certificeren op zijn milieuhygiënische kwaliteit en anderzijds de voorgeschiedenis van de bodem waarvoor zij bodembeheerrapporten

17

Jargonlijst

aflevert te achterhalen. Grondenbank

Deze Vlaamse grondenbank is bedoeld om – binnen het beleidsdomein leefmilieu en natuur – gronden aan te kopen en grondreserves aan te leggen om projecten inzake bosuitbreiding of natuurbehoud te realiseren.

Grondverzet

Het verplaatsing van uitgegraven bodem

Grijze druk

Getal dat aangeeft hoeveel 65-plussers er zijn op de actieve bevolking

Hazard Analysis of Critical Control Points (HACCP)

Kwaliteitssysteem vergelijkbaar met de principes van integrale kwaliteitszorg (IKZ) dat een constant veilig (hygiënisch verantwoord) product garandeert. Het is een preventief systeem dat de nadruk legt op de beheersing van de oorzaken van de problemen en niet op de beperking van de nadelige gevolgen achteraf

HACCP-richtlijn

Een Europese richtlijn gebaseerd op de veiligheidsprocedures van HACCP

Havenrichtlijn

Verkorte benaming voor de ontwerprichtlijn 'inzake toegang tot de markt voor havendiensten'. Deze richtlijn werd door de Europese Commissie voorgesteld als onderdeel van de mededeling van februari 2001 van de Europese Commissie met als titel 'De verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening in havens: van cruciaal belang voor het vervoer in Europa' (zie Port Package). Deze richtlijn doorliep de hele medebeslissingsprocedure en werd uiteindelijk door het Europees Parlement afgekeurd omwille van ernstige knelpunten rond o.m. zelfafhandeling (de mogelijkheid voor de bemanning van het schip om zelf goederen te laden en te lossen).Ondertussen wordt door de Europese Commissie een nieuwe Havenrichtlijn voorbereid

Hefboomkrediet

Vlaamse maatregel ter financiering van innovatieve opleidingen voor werknemers op vraag van bedrijven en sectoren

Hercules-programma

Het Hercules-programma wil grootschalige investeringen in onderzoeksapparatuur voor zowel fundamenteel als strategisch basisonderzoek mogelijk maken

Herfederaliseren

Bevoegdheden die in het verleden werden overgedragen aan de regio’s of gemeenschappen, opnieuw overdragen aan het federale beleidsniveau. Is weinig gebruikelijk, maar wordt toch af en toe geopperd, bijv. ontwikkelingssamenwerking of de normering inzake de geluidsnormen .

Herintreder / herintreedster

Persoon die zich na een lange afwezigheid weer aanbiedt op de

18

Jargonlijst

arbeidsmarkt Herplaatsingsfonds

Het Herplaatsingsfonds financiert de outplacementbegeleiding voor werknemers die werkloos zijn geworden door het faillissement van een onderneming of door de gerechtelijke ontbinding van een vzw wegens kennelijke staat van onvermogen. Ook de ex-werknemers van ondernemingen waaraan een gerechtelijk akkoord is toegestaan en de ex-werknemers van ondernemingen in moeilijkheden komen in aanmerking.

Herscholen

Een nieuwe vakopleiding geven aan werknemers of werklozen

Herstructurering

Een reorganisatie van een bedrijf om de rendabiliteit te verhogen (kan ook zonder vermindering van tewerkstelling en kan ook in bedrijven die al rendabel zijn) Zie ook: bedrijf in herstructurering

Homologatie

1.Officiële, m.n. gerechtelijke bekrachtiging, goedkeuring (bijv. van het akkoord in een faillissement) 2.Homologatiecommissie : commissie belast met controle op het secundair onderwijs

HRF(Hoge Raad voor Financien)-norm

De begrotingsnormering die wordt uitgetekend door de Hoge Raad voor Financiën voor alle gewesten en gemeenschappen in ons land. De richtlijnen ervan worden omgezet (eventueel met enige correcties) in samenwerkingsakkoorden tussen de federale regering en de regeringen van de deelgebieden. Op die manier wordt de bijdrage van de deelgebieden in het Belgische stabilisatieprogramma vastgelegd. Sedert 2002 wordt de HRF - norm berekend en getoetst volgens de regels die gelden voor de opmaak van de overheidsrekeningen in het kader van de nationale rekeningen (door het Instituut voor de Nationale Rekeningen).

Human resources

Het geheel van de werknemers van een organisatie met hun kennis, vaardigheden en motivatie

Human resources management Het beheer van de human resources (HRM) Ijzeren voorraad

De oppervlakte aan bedrijventerreinen die nodig is voor een goed functioneren van vraag en aanbod van bedrijventerreinen. De omvang wordt uitgedrukt in een aantal jaren van de vastgestelde vraag (meestal tussen de 3 en de 5 jaar)

Inbound logistics

Proces van transportplanning: omvat alle activiteiten in verband met de ontvangst, stockage en de verspreiding van de inkomende goederen en de relatie met de leveranciers.

Inclusief onderwijs

Onderwijs dat openstaat voor alle leerlingen, ook voor leerlingen

19

Jargonlijst

met een handicap. Doel is dat ouders ervoor kunnen kiezen hun gehandicapt kind naar een gewone school te sturen. Incubatiecentra

Startcentrum waar personen of ondernemingen die een onderneming in de sociale economie wensen op te starten terecht kunnen voor managementondersteuning.

Index

Berekening van een procentuele stijging of daling van de prijs van een bepaalde reeks producten en/of diensten ten opzichte van een startpunt

Indexatie

Aanpassing van lonen, huur… aan de algemene prijsstijgingen zoals berekend op basis van de gezondheidsindex

Indexering

Indexatie

Indexsprong

(in België)Het overslaan van een indexatie

Individuele Beroepsopleiding Individuele Beroepsopleiding: opleiding op de werkvloer (IBO) voor werkzoekenden in een bedrijf of organisatie, begeleid door de VDAB. Het bedrijf engageert zich de om de werkzoekende te begeleiden, het afgesproken opleidingsprogramma uit te voeren en de werkzoekende na de opleiding in dienst te nemen voor onbepaalde duur (= minstens zolang als de opleiding geduurd heeft). De werkzoekende krijgt een percentage van het gangbare loon voor de functie uitbetaald (samengesteld uit werkloosheidsuitkering en een stijgende productiviteitspremie betaald door de werkgever). Inflatie

Aanhoudend proces van algemene prijsstijging

Informatiemaatschappij

Maatschappij waarin het beschikken over informatie en de mogelijkheid tot het verwerken van informatie sterk bepalend zijn voor iemands economische en culturele positie

Informatietechnologie

Geheel van toegepaste kennis om gegevens of data om te vormen tot informatie waarmee mensen en organisaties hun omgeving en zichzelf trachten te beheren (IT)

Informele economie

Onderdeel van de economie dat niet door de overheid geregistreerd wordt (bijv. zwartwerk)

Insourcing

Het inhuren van een externe specialist in het eigen bedrijf

Integrale kwaliteitszorg

Kwaliteitszorg die oog heeft voor elk onderdeel van het productie – of arbeidsproces

Interbedrijfsgeneeskundige dienst

Zie : externe diensten

Intercommunaal

Tussen verschillende gemeenten onderling

Intercommunale

Intergemeentelijke onderneming voor het beheer van nutsbedrij-

20

Jargonlijst

ven Interface

- in onderwijs : Een opleidingsconcept dat de personeelsbehoefte van een bedrijf koppelt aan de begeleiding en opleiding van langdurig en laaggeschoolde werkzoekenden om zo de integratie van deze doelgroep in het normale economisch arbeidscircuit te bevorderen. Interface beoogt de reïntegratie van risicogroepen via dienstverlening aan bedrijven.

Interprofessioneel

Geldend voor alle sectoren

Interprofessioneel akkoord (IPA)

Afspraken op federaal niveau tussen de sociale partners ivm loon en arbeidsvoorwaarden die gelden voor alle werknemers uit de privé sector. Om de twee jaar wordt een IPA afgesloten (ook wel centraal akkoord genoemd)

Invaliditeit

Gedeeltelijke of volledige arbeidsongeschiktheid als gevolg van een stoornis of gebrek veroorzaakt door een ziekte, een aandoening of een ongeval

Invaliditeitsuitkering

Uitkering die wordt gegeven aan iemand die langdurig arbeidsongeschikt is.

Invoegbedrijf

Vlaamse beleidsmaatregel met tijdelijke overheidsondersteuning gericht op werklozen die niet onmiddellijk op de reguliere arbeidsmarkt terechtkunnen maar toch voldoende mogelijkheden hebben om op korte termijn in een aangepaste reguliere arbeidsmarktsituatie te functioneren.

Invoeginterim

Activeringsmaatregel van de federale overheid om moeilijk te plaatsen werknemers via uitzendkantoren ter beschikking te stellen voor inschakeling op de arbeidsmarkt.

Inzetbaarheid

De bekwaamheid van een werkzoekende of werknemer om ingeschakeld te worden in een functie , respectievelijk om tewerkstelling te verkrijgen of te kunnen behouden

ISO (International Standard of Organisation)-norm

Internationale normen uitgewerkt voor industrie, economie en de overheid (bvb. ISO 9000,…)

Jobless growth

Baanloze groei

Jobkanaal

Jobkanaal is een gratis wervingsinstrument om geschikte personen uit de kansengroepen vijftigplussers, allochtonen en mensen met een handicap te vinden voor openstaande vacatures binnen ondernemingen. Jobkanaal is een initiatief van Voka, UNIZO en VCSPO met de steun van de Vlaamse overheid en in samenwerking met Gsiw (Gent Stad in Werking).

21

Jargonlijst

Jobrotatie

VDAB, SLN, VVSG en de Arbeidstrajectbegeleiding zijn partners van Jobkanaal. -Systeem waarbij één of meerdere werknemers die opleiding volgen, vervangen worden door een werkzoekende die op die wijze werkervaring opdoet .Werknemers die onderling wisselen van job

Kaderwet

Wet die alleen de grote lijnen uittekent

Kafkatoets

Onderzoek waarbij de federale overheden de administratieve rompslomp voor burgers, bedrijven en de overheidsdiensten willen verminderen(genoemd naar Franz Kafka).

Kansarmen

Mensen die door hun afkomst, lage scholing, laag inkomen,…. Minder kansen hebben in de maatschappij

Kapitalisatie

Financieringstechniek voor pensioenen, zorgverzekering, … waarbij de premies worden opgespaard en pas gebruikt worden op het moment dat degene die de premies betaalde de uitkering nodig heeft. Dit in tegenstelling tot het repartitiesysteem.

Kenniseconomie

Economie waarin het verkrijgen en verwerken van kennis als 4de productiefactor altijd belangrijker wordt

Kennismaatschappij

Maatschappij waarin kennis economisch en maatschappelijk belangrijk is

Ketenzorgsysteem

Geïntegreerde kwaliteitszorg binnen de productieketen waarbij elke schakel zich aan welbepaalde normen moet houden en het product in goede kwaliteit moet doorgeven aan de volgende schakel in het productieproces

Kilometerheffing

Een heffing op autoverkeer die afhangt van het aantal gereden kilometers. Een dergelijke kilometerheffing is al van toepassing voor het zwaar vrachtvervoer in Duitsland, Oostenrijk en Zwitserland.

Kiwimodel

In Nieuw-Zeeland schrijft de overheid openbare aanbestedingen uit voor medicijnen. Alleen het goedkoopste generische geneesmiddel dat voldoet aan de productvereisten wordt terugbetaald door de ziekteverzekering. Dit model kan op grote Belgische interesse rekenen en wordt het kiwimodel genoemd. Kiwi is de bijnaam van de Nieuw-Zeelander, naar de klanknabootsende Maori-naam voor de bijna vleugelloze loopvogel die in Nieuw-Zeeland voorkomt. (Vlaamse overheid taaltelefoon)

Knelpuntberoep

Beroep met vacatures die moeilijk worden ingevuld

Knelpuntvacature

Vacature waarvoor bedrijven en organisaties moeilijk een “geschikte” werknemer vinden; d.w.z. een moeilijk in te vullen vaca-

22

Jargonlijst

ture Kwalificatie

- In personeelsbeleid: geschiktheid op grond van kwaliteiten - In onderwijs: uitgereikte studiebewijzen: diploma's, getuigschriften, certificaten

Kwalificatiestructuur

Geordend geheel dat overzicht geeft van de diverse kwalificaties in een studiegebied en ook aangeeft hoe de verbanden en de doorstromingsmogelijkheden liggen

Kwaliteitszorg

(In het productieproces of het arbeidsleven) Voortdurende inspanning om een zo goed mogelijk product te verkrijgen

Lageloonval

Situatie waarin het voor personen financieel niet aantrekkelijk is om een inspanning te leveren om beroepsopleiding te volgen

Lambermont

Een communautair akkoord uit 2001 dat een nieuwe fase in de staatshervorming inluidde. Het Lambermontakkoord heeft : • een institutioneel luik (uitbreiding bevoegdheden, o.m. de organieke wetgeving op gemeenten en provincies werd overgedragen aan de gewesten) en • een financieel luik (met o.m. een uitbreiding van de fiscale autonomie van de gewesten en een herfinancieringsoperatie voor de gemeenschappen).

Landbouwbarema

Per product vastgestelde berekeningsnorm in het forfaitair belastingstelsel voor de land- en tuinbouw. Over deze norm wordt jaarlijks onderhandeld.

Landingsbanen

Uitgroeibanen

Lastenverlaging

Verlaging van de werkgeversbijdrage

Leeftijdsbarema

Koppeling van loon of vergoeding aan de stijgende leeftijd

Legistiek

Wetgevingstechniek

Levensloopbaan

Volledig traject dat een persoon kan doorlopen gedurende zijn leven en waarbij de verschillende rollen – kind, student, burger, werknemer, vrijetijdsmens, echtgeno(o)t(e), gezinsverzorger, ouder of gepensioneerde – afwisselend aan bod kunnen komen. (uit: decreet betreffende het Vlaamse inburgeringsbeleid)

Logistiek

Integrale beheersing van goederen-en informatiestromen. Logistiek kent verschillende domeinen zoals aanvoer, productie en fysieke distributie

Lineaire arbeidsduurverkorting

Gelijke verkorting van de werktijd voor alle werknemers

Looncompensatie

Compensatie voor loon dat men niet heeft ontvangen of een compensatie voor loon dat men heeft moeten derven

Loondifferentiatie

Systeem van verloning waarbij het loon bepaald wordt afhankelijk van de prestatie

23

Jargonlijst

Loonkosten

Productiekosten voor zover die bestaan in te betalen lonen

Loonmatiging

Maatregel of afspraak dat de lonen slechts in beperkte mate mogen stijgen met de bedoeling de concurrentiepositie van bedrijven te vrijwaren

Loonnorm

Cijfer dat aangeeft hoeveel de lonen maximaal mogen stijgen

Loopbaanbegeleiding

Zie: loopbaandienstverlening

Loopbaandienstverlening

Trajectbegeleiding waarbij in een aantal fases antwoorden worden gezocht voor allerlei individuele vragen over de (levens)loopbaan: combinatie gezin en arbeid, de werkomgeving, de jobinhoud, kansen op de arbeidsmarkt, … Zie ook : levensloopbaan

Loonplafond

Loongrens waarboven de sociale uitkeringen niet langer aangepast worden aan de hoogte van het loon

Loonspanning

Verschil tussen het hoogste en het laagste loon in bedrijven, tussen bedrijven, sectoren of regio’s

Loonwig

Verschil tussen loonkosten en nettoloon

Loopbaanonderbreking

Gehele of gedeeltelijke onderbreking van de beroepsactiviteit gedurende een bepaalde tijd; de loopbaanonderbreker ontvangt een uitkering als compensatie voor het loonverlies

Magneetschool

Een school die op een hoog niveau staat op één bepaald terrein, zoals kunst, wetenschappen of taal, en die hierdoor heel wat leerlingen aantrekt.

Maastrichtnorm

Afspraak tussen verscheidene Europese landen om in elk land o.m. het begrotingstekort onder 3% per jaar, en de staatsschuld onder 60 % van het Bruto Binnenlands Product te houden. Deze norm was van toepassing in de aanloop naar de invoering van de euro, is sedertdien vervangen door de bepalingen van het Groei en Stabilisatiepact.

Mandaat

1.Volmacht 2. Ambt

Maribel

Maatregel van de federale overheid ter vermindering van de werkgeversbijdragen voor arbeiders . Genoemd naar het econometrisch model gebruikt door het Planbureau

Marktafscherming

Kunstmatig weren van buitenlandse concurrenten

Meerbanenplan

Actieplan van de Vlaamse regering met bijkomende arbeidsmarktmaatregelen voor de periode 2006-2009 , met onder meer: tewerkstellingspremie 50-plussers, ervaringsclubs werkzoekende 50-plussers, begeleiding bij herstructureringen. Hierover werd en wordt overleg gevoerd met de

24

Jargonlijst

Vlaamse sociale partners in het VESOC. Meerwaarde

Verbetering, winst

Meerwaardeneconomie

Economie waarin diverse waarden worden gevaloriseerd. Niet enkel economische of financiële waarden maar ook sociale en ecologische waarden moeten hierbij betrokken worden.

Milieubeleidsovereenkomst

Verbintenis of een convenant tussen overheid en bedrijfsleven op het vlak van milieubeleid Zie ook : milieuconvenant

Milieuconvenant

Milieubeleidsovereenkomst

Milieuheffing

Ecotaks

Militant

Actief lid van een organisatie (vakbond) of een partij

Minimex

(in België) Bestaansminimum.

Minimumloon

Laagste loon dat overeenkomt met de hoogte van een bestaansminimumuitkering

Mobbing

Pesten of morele intimidatie op het werk

Mobiliteitskrediet

Wie behoefte heeft aan meer mobiliteit, koopt het krediet van iemand die z'n quotum niet opgebruikt.

Modal shift

Gecombineerd vervoer over weg, spoor en water; Verschuiving van vervoerswijzen (bijv. van wegverkeer naar binnenvaart, spoor, …)

Modularisering

Modularisering betekent dat een studieprogramma van een opleiding is opgebouwd uit zelfstandige onderdelen die elk op zich een betekenisvolle eenheid vormen. Per gevolgde module kan een deelcertificaat verkregen worden. Een certificaat krijgt men pas nadat een volledige opleiding met succes is doorlopen

Module

1.Gedeelte van een (les)programma 2. Vervangbaar onderdeel van een machine of een apparaat

Mondialisering

Alle landen van de wereld worden economisch steeds meer met elkaar verbonden en verweven Zie ook : globalisering

Multinational

Onderneming met vestigingen in meer dan één land, d.w.z. internationale onderneming

Muteren

(van personeel) Overplaatsen

Mutualiteit

Ziekenfonds

Nepstatuut

Minderwaardig arbeidsstatuut

Netto-financieringssaldo (NFS)

Verschil tussen inkomsten en uitgaven van de overheid, inclusief de rentelasten

Nettoloon

Het bedrag dat overblijft na betaling van de persoonlijke sociale zekerheidsbijdrage en van de personenbelasting

25

Jargonlijst

Netwerkeconomie

Economie waarin bedrijven steeds meer met elkaar samenwerken

Nieuwkomers

Allochtonen die pas in het land verblijven. Zie ook : oudkomers

Non-discriminatie

Het verbieden of vermijden van discriminatie, via wetgeving op Europees,federaal en regionaal niveau (zie: decreet houdende evenredige participatie op de arbeidsmarkt van 8 mei 2002) en via andere instrumenten, zoals een nondiscriminatiecode op sectoraal of op bedrijfsvlak.

Nutsbedrijf

Omschrijft die diensten die de consument nodig heeft voor zijn dagelijkse basisbehoeften: elektriciteit, water, afvalinzameling, communicatie. Zie: Utility

Omgevingsfactoren

Externe factoren (d.w.z. factoren buiten de ondernemingen) die een invloed hebben op de rendabiliteit van de ondernemingen of vestigingsbeslissingen van bedrijven

Omzendbrief

Circulaire

Onderaanneming

In de plaats van iemand anders een taak of een gedeelte ervan opknappen; onderaanbesteding

Ondernemingsraad

Inspraakorgaan voor de werknemers in bedrijven met minimum 100 werknemers

Onderwijsniveau

Geeft het hoogst behaalde studiecertificaat van een individu weer.

Opcentiem

Aanvullend bedrag dat bij de normale belastingsom moet worden betaald Zie ook : afcentiem

Opleidingsfonds

Een paritair sectorfonds waarin minimum de 0,10 % middelen voor risicogroepen - die de sector aan opleiding moet besteden – worden gestort, naast andere tussen de sociale partners afgesproken opleidingsmiddelen. Het beheer van het fonds gebeurt door de werkgevers en de werknemers van de sector. Zij tekenen er een opleidingsbeleid (en soms breder een competentiebeleid) mee uit voor de sector.

Opleidingscheque

Cheque die door een bedrijf ( werkgeverscheque) of een werknemer ( werknemerscheque) kan aangekocht worden om opleiding mee te betalen bij een door de Vlaamse overheid erkende opleidingsverstrekker. De overheid subsidieert de helft van de cheque ( voor kortgeschoolde werknemers in bepaalde gevallen de volledige cheque)

Opleidingskrediet

Aanmoedigingspremies die Vlaanderen geeft aan de werknemers

26

Jargonlijst

voor het volgen van een opleiding. Het compenseert het bijhorende inkomensverlies. Opleidingsval

Situatie waarin het voor personen financieel niet aantrekkelijk is om een inspanning te leveren om beroepsopleiding te volgen

Opzeg

(Belgicisme)Opzegging

Opzegging

-Al dan niet eenzijdige beëindiging van een rechtsbetrekking -Aankondiging dat iemand ontslagen zal worden

Opzegvergoeding

(Belgicisme) Ontslagvergoeding

Opzegperiode

(Belgicisme) Opzeggingsperiode

Oudkomers

Allochtonen die al lange tijd in het land verblijven. Zie ook : nieuwkomers

Outplacement

Begeleiding van werknemers die hun baan verliezen met het oog op het vinden van een nieuwe baan

Outsourcing

Zie ook : Uitbesteding

Overkwalificatie

(In personeelsbeleid) Hogere kwalificaties dan vereist voor een bepaalde functie Systeem waarbij veel aspecten van de economie, de werkgelegenheid… in onderling overleg tussen de sociale partners en de overheid worden afgesproken

Overlegmodel

Pact van Vilvoorde

Zie ook : sociaal overleg Vertegenwoordigers van het middenveld en de Vlaamse regering ondertekenden dit pact op 22 november 2001. Het Pact van Vilvoorde vormt het hoogtepunt van de Vlaamse Conferenties. Tijdens de Vlaamse Conferenties tussen maart en november 2001 werden de uitdagingen, trends en doelstellingen voor Vlaanderen in 2010 bepaald. De thema's leren, ondernemen, werken, cultuur, zorg en milieu kwamen aan bod. Na afloop van deze conferenties maakte de Vlaamse regering zich sterk om tegen 2010 samen met de Vlaamse sociale partners de doelstellingen voor de 21ste eeuw te verwezenlijken.

Palliatief verlof

Loopbaanonderbreking waarbij een uitkering gegeven wordt aan een werknemer die een terminaal ziek gezinslid wil verzorgen

Parafiscaal

Rijks Socialezekerheidsbijdragen (RSZ)

Parastatale

Semi-overheidsinstelling

Paritair

Met gelijke vertegenwoordiging van werkgevers en werknemers

Paritair comité

Overlegcomité van werkgevers en werknemers

Particuliere sector

Sector van ondernemingen en zelfstandigen

Passiefhuis

Een huis waarin het warmteverlies beperkt wordt door een extra dikke isolatie van muren en daken, een uitgekiend ventilatiesys-

27

Jargonlijst

teem en driedubbele beglazing. Er wordt niet actief gestookt: in een passiefhuis is er zelfs geen klassieke centrale verwarming of kachel. Patronaal

Met betrekking tot de werkgevers

Patronale bijdrage

(In België)Sociale zekerheidsbijdrage van de werkgever

Patroon

Werkgever

Peer pressure

Conformiteitsdruk die door systematische benchmarking tussen landen/regio’s ontstaat om zich bij de best presterende te rangschikken.

Pendelfonds

Het Pendelfonds subsidieert projecten die een vlot en duurzaam woon-werkverkeer bevorderen. Projecten die concrete maatregelen bevatten voor de bevordering van de duurzame mobiliteit op het vlak van woon-werkverkeer kunnen in aanmerking komen voor een tegemoetkoming uit het fonds. Bedrijven of bedrijvengroepen of andere private instellingen, maar ook lokale of provinciale overheden of andere publieke instellingen in samenwerking met een private partner kunnen subsidies aanvragen.

Pendelplan

Het Pendelplan bundelt heel wat maatregelen om het pendelverkeer te verbeteren. Tegen 2010 moet het aandeel van de auto in het woon-werkverkeer van 70% naar 60% teruggebracht zijn. Het gebruik van de fiets en het openbaar vervoer in het woon-werkverkeer moet daarentegen stijgen naar telkens 20%. Het Pendelfonds is een onderdeel van het Pendelplan.

Perequatie

(In België)1. Het aanpassen aan reële ontwikkelingen (bv. perequatie van het kadastraal inkomen) 2. Koppeling van pensioenen aan loonstijgingen

Permanente vorming

Voortdurende om-, bij- en nascholing

Pestbelasting

Belasting op ondernemingen die investeren. Voorbeelden

van pestbelasting : op drijfkracht , beeldschermen en op aanhangwagens. Poldermodel

Benaming voor de succesvolle Nederlandse benadering van het sociaal-economische beleid . Het bestaat ondermeer uit loonmatiging en een stelsel van sociale zekerheid dat erop gericht is om zoveel mogelijk mensen weer aan de slag te laten gaan . Om het beleid succesvol te kunnen uitvoeren is het belangrijk dat er sprake is van stabiele arbeidsverhoudingen en een evenwichtige inkomensontwikkeling. De goede verstandhouding tussen werk-

28

Jargonlijst

gevers, vakbonden en regering, uitmondend in de ‘overlegeconomie’ heeft ook tot het succes van het poldermodel bijgedragen. Zie ook : Akkoord van Wassenaar. Poort (economische)

Poorten zijn omwille van hun bestaande of potentiële positie in het internationale communicatienetwerk (water, weg, spoor, lucht, telecommunicatie) een element van de economische structuur op internationaal niveau en kunnen hoogwaardige internationale investeringen aantrekken. Het Ruimtelijk structuurplan Vlaanderen noemt als poorten de zeehavens Antwerpen, Gent, Zeebrugge en Oostende, inclusief de internationaal georiënteerde multimodale logistieke parken, de stations voor de hogesnelheidstrein en de internationale passagiers- en vrachtluchthaven van Zaventem.

Port package

Verkorte benaming voor de mededeling van februari 2001 van de Europese Commissie met als titel 'De verbetering van de kwaliteit van de dienstverlening in havens: van cruciaal belang voor het vervoer in Europa'. Deze mededeling bevatte verschillende elementen, waaronder een voorstel voor richtlijn 'inzake toegang tot de markt voor havendiensten'(zie Havenrichtlijn).

Postponed manufacturing

Een productiestrategie waarbij de eindproducten modulair worden geassembleerd, op basis van de consumentenbehoeften. Basisproducten worden aangeleverd en in een latere fase samengesteld tot ‘gepersonaliseerde’ eindproducten.

Preventie-adviseur

Adviseur die bedrijven helpt om risico’s (op bvb. Arbeidsongevallen of faillissementen) te voorkomen

Preventief bedrijfsbeleid

Een beleid gericht op het voorkomen van moeilijkheden die de bedrijven in hun leefbaarheid kunnen bedreigen of van faillissementen

Prijszetting

Zie : prijsvorming

Primaire arbeidsongeschiktheid De arbeidsongeschiktheid voor men definitief (volledig of gedeeltelijk) invalide wordt verklaard Primaire sector

Landbouw en zeevisserij

Primair saldo

Het verschil tussen de inkomsten en uitgaven van de overheid (exclusief rentelasten)

Productiefactoren

Elementen die nodig zijn voor de productie van goederen en diensten: kapitaal, arbeid, grondstoffen en kennis

Programma-akkoord

Globaal akkoord binnen de regering over het te voeren beleid en de invulling van de overheidsbegroting

Protectionisme

Marktafscherming

29

Jargonlijst

Publiek-Private samenwerking

De samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven voor de realisatie van maatschappelijk nuttige projecten die ook een commercieel rendement hebben. We denken daarbij aan grote infrastructuurwerken, aan investeringen in de IT-sector (egovernment), sociale huisvesting, bodemsaneringen, het bouwrijp maken van industrieterreinen, culturele of toeristische projecten. Belangrijk daarbij is dat beide partijen verantwoordelijkheid dragen. De overheid neemt vooral het politieke risico, de private sector vooral het commerciële sector De opbrengsten worden verdeeld naargelang het genomen risico. Essentieel is dat de private sector van in het begin bij het project betrokken wordt.

Reconversie

Omschakeling van een industrie of een streek naar nieuwe projecten of nieuwe industrieën

Recurrent

Periodiek terugkerend

Regionaal beleid

Beleid dat erop gericht is om de economische ontwikkeling in een regio te bevorderen

Regionaal sociaal-economische In het RESOC vindt het drieledig overleg (werkneoverlegcomité (RESOC) mers/werkgevers/lokale overheden) over de sociaaleconomische streekontwikkeling plaats. Regionale ontwikkeling

Beleid om de economie in een regio te bevorderen

Regionaliseren

(in België)Regionaliseren is niet gelijk aan federaliseren. Het fenomeen federaliseren slaat op de omvorming van een unitaire staat naar een federale staat, bevoegdheden overdragen naar deelgebieden is defederaliseren Zie ook : Regionalisatie

Regionalisatie

Indeling in regio’s met samenhangende voorzieningenstelsels

Regulariseren

(In België) (van pensioenen) Het laten meetellen van studiejaren, inactieve jaren in de berekening van een pensioen

Reguleringsmanagement

Internationaal gehanteerde term voor beleid gericht op beter reguleren en betere regelgeving maken. Reguleringsmanagement is het geheel van organisatorische, instrumentele, procesmatige en institutionele beleidsmaatregelen bedoeld om de efficiëntie, transparantie en verantwoording van de regelgeving te verbeteren. Reguleringsmanagement verschilt van deregulering, dat gericht is op het opheffen of vereenvoudigen van wettelijke bepalingen en regelingen

Reguleringsimpactanalyse (RIA)

Instrument van reguleringsmanagement waarbij systematisch wordt nagegaan welke effecten de toepassing van een

30

Jargonlijst

voorgenomen regel zal hebben voor zowel de klant (burger, bedrijven, andere overheidsinstellingen, de natuur, ...) als voor de instanties die de regels moeten toepassen, uitvoeren en handhaven. Reguleringsimpactevaluatie (RIE)

Instrument van reguleringsmanagement waarbij systematisch wordt nagegaan welke effecten de toepassing van een bestaande regel heeft voor zowel de klant (burger, bedrijven, andere overheidsinstellingen, de natuur, ...) als voor de instanties die de regels moeten toepassen, uitvoeren en handhaven

Regulier

Normaal, geregeld, regelmatig

Rekeningrijden

Een overkoepelend begrip voor concepten die als doelstelling hebben, het laten betalen door de gebruikers voor het gebruik van wegen waarop wordt gereden (bijv. tolheffing, kilometerheffing, ...). Bij het rekeningrijden betalen automobilisten een heffing die hoofdzakelijk elektronisch wordt geïnd.

Remgeld

Bijdrage van de patiënt in de kosten voor medische verzorging

Repartitie

Financieringstechniek voor pensioenen, zorgverzekering, … waarbij de premies die de verzekerden betalen onmiddellijk uitbetaald worden aan de gepensioneerde of zorgbehoevenden van vandaag

Retentiemanagement

In marketing : behouden van klanten

Rijnlandmodel

Economisch model waarbij de werking van de vrije markt sterk vergezeld wordt van sociale voorzieningen, arbeidsbescherming, sociaal overleg en inspraak van de werknemers in het bedrijfsbeleid

Rondzendbrief

Circulaire

Rosettaplan

Systeem van Startbanen (soms Rosetta-plan genoemd naar de naam van de hoofdpersoon van een film van de gebroeders Dardenne over de integratiemoeilijkheden van een jonge werkloze). Voorziet hoofdzakelijk in de verplichting – vergezeld van sommige voordelen – om een bepaald percentage werknemers van de doelgroep tewerk te stellen

Ruilvoet

De verhouding tussen de stijging van de gemiddelde prijzen van onze export en van onze import. Als de verhouding positief is spreken we van ruilvoetwinst, in het omgekeerde geval van ruilvoetverlies

Ruimtebalans

Maakt de stand van zaken op voor de toe- en afname van oppervlakten van bestemmingscategorieën (onder andere bedrij-

31

Jargonlijst

venterreinen) ten opzichte van 1 januari 1994. De ruimtebalans is een essentieel onderdeel van het Ruimtelijk Structuurplan Vlaanderen. Ruimtelijke economie

Bestudeert de wederzijdse relaties tussen ruimte en economie. Ruimtelijk economie omvat de analyse van de vorming, het bestaan en de ontwikkeling van economische activiteiten in de ruimte (land, regio, stadsgewest, stedelijk netwerk of stad) en de impact van de kenmerken van de ruimte op de economische ontwikkeling. Deze kenmerken moeten ruim bekeken worden: niet alleen op de klassieke fysieke en geo-economische karakteristieken (zoals ligging, aanwezigheid van grondstoffen, ontsluiting, enz.) maar ook op de sociale, economische en culturele eigenschappen van een bepaald territorium.

Ruimtelijk-economische hoofdstructuur (van Vlaanderen)

Wanneer het ruimtelijk meest geconcentreerde deel van het werkgelegenheidspatroon samen met het infrastructureel netwerk wordt weergegeven ontstaat een beeld van de ruimtelijkeconomische hoofdstructuur

Schijnzelfstandige

Een schijnzelfstandige is een persoon die ten onrechte bij de socialezekerheidsadministratie aangemeld is als zelfstandige (op eigen initiatief, of op initiatief van de opdrachtgever) terwijl die - vanuit de invalshoek van de sociale zekerheid - eerder in het werknemersstelsel thuishoort.

Scholingsgraad

Percentage van de bevolking dat een bepaald scholingsniveau heeft bereikt

Scholingsniveau

(in Vlaanderen) : Basisonderwijs (kleuter – lager), secundair onderwijs (tot 18 jaar) en hoger onderwijs (hogescholen en universiteiten )

Secundaire arbeidsvoorwaarden

Financiële tegemoetkomingen die bij het salaris komen (bv. reiskostenvergoeding, huiskostenvergoeding)

Sectoraal

Met betrekking tot een sector

Sectoraal akkoord

Akkoord over loon – en arbeidsvoorwaarden in een bepaalde sector

Sectorale CAO

Wettelijk vastgelegd akkoord voor alle werknemers van één of meer sectoren of van alle privé-bedrijven

Sectorconvenant

Protocol van samenwerking (per sector) tussen de Vlaamse regering en de sectorale sociale partners dat kadert het flankerend beleid en moet leiden tot de verwezenlijking van de doelstellingen in de Vlaamse werkgelegenheidsakkoorden

Sectorconsulent

Staat in voor de realisatie van de doelstellingen uit de sector-

32

Jargonlijst

convenant, zoals geconcretiseerd in een actieplan, op vlak van diversiteit & kansengroepen, leven lang leren en aansluiting onderwijs-arbeidsmarkt. Secundaire sector

Industrie

Semi-agorale arbeid

Betaald vrijwilligerswerk

SERV

Sociaal Economische Raad van Vlaanderen: het overleg- en adviescollege van de Vlaamse sociale parters

SERV-norm

Begrotingsnorm uitgewerkt door de SERV

Sint-Elooisakkoord

Communautair akkoord gericht op de uitvoering van de financieringswet voor gewesten en gemeenschappen, met name de regeling voor de verdeling vanaf 2000 van de BTW- overdrachten tussen de Vlaamse en de Franse gemeenschap (akkoord over de methode die gevolgd wordt om op een objectieve wijze de leerlingen in de twee gemeenschappen te tellen). Dit akkoord bevat ook een verhoging van de dotaties opgenomen in de financieringswet, nl. de dotaties aan de gemeenschappen voor de buitenlandse studenten en de dotaties aan de gewesten voor de trekkingsrechten (tewerkstellingsprogramma's)

SIS-kaart

Sociaal Informatie Systeem: elke sociaal verzekerde in België heeft deze kaart in zijn bezit. Ze bevat gegevens over de sociale zekerheid die nuttig zijn voor de sector gezondheidszorgen. De kaart wordt gebruikt bij aankoop van geneesmiddelen, ziekenhuisopname en contact met de ziekenfondsen.

Sleutelkwalificaties

Vaardigheden die iemand toelaten om snel nieuwe competenties te verwerven en loopbaanmogelijkheden te benutten

Slimme kilometerheffing

Afstandsgerelateerde heffing die ondermeer rekening houdt met de plaats(plattelands- versus verstedelijkt gebied) en het tijdstip van de verplaatsing (piek- of daluren), met de milieukenmerken van het voertuig en het rijgedrag. Op deze manier wordt niet zozeer het vrachtwagen of autobezit, maar wel het gebruik ervan belast.

Smetbanen

- historisch : resultaat van een federale tewerkstellingsmaatregel. Langdurig werklozen die worden aangeworven voor bijkomende jobs (die niet of niet meer aanwezig zijn) met een dienstverlenend karakter t.b.v. het cliënteel of het personeel krijgen door de overheid een deel van de werkloosheidsuitkering doorbetaald. De werkgever mag het loon met dat bedrag verminderen. Het betreft hier een voorbeeld van ‘activering van de werk-

33

Jargonlijst

loosheidsuitkering.’ Sociaal akkoord

Algemeen akkoord tussen werkgevers en werknemers over bepaalde sociale verbeteringen Afspraak tussen regering, werkgevers en werknemers over matiging van lonen en prijzen ter bestrijding van de inflatie Zie ook : sociaal contract

Sociaal-economische raden van de regio’s (SERR)

In de SERR wordt het paritair overleg (werknemers/werkgevers)gevoerd. De SERR verleent advies over alle aangelegenheden inzake economisch beleid en/of inzake werkgelegenheidsbeleid in de regio.

Sociaal Europa

Sociaal deel van het Europees beleid

Sociaal overleg

Overleg over sociaal-economische onderwerpen tussen de sociale partners

Sociale clausules

- Als tewerkstellingsmaatregel : beding bij overheidsopdrachten waarbij aannemers (van bv . woning- of wegeniswerken) wordt gevraagd bij de uitvoering van de opdracht extra inspanningen te leveren inzake tewerkstelling of opleiding van risicowerklozen; - Als verbintenis in internationale handelsakkoorden om bepaalde minimale sociale rechten te respecteren

Sociale economie

Dat deel van het bedrijfsleven dat de realisatie van bepaalde maatschappelijke meerwaarden (zoals bv. tewerkstelling van risicowerklozen) vooropstelt boven winstmaximalisatie

Sociale gesprekspartners

Sociale partners

Sociale lasten

Wat bedrijven exclusief lonen moeten betalen voor hun personeel (bijdrage aan sociale zekerheid,…)

Sociale Maribel

Federale maatregel ter vermindering van de patronale bijdragen in de non profit-sector, van toepassing op arbeiders en bedienden

Sociale partners in Vlaanderen

Representatieve organisaties van de werkgevers (BB, NCMV, VCSPO, VEV) en de werknemers (ABVV, ACLVB, ACV)

Sociale programmatie

(Belgicisme)Gefaseerde loonsverhoging en uitbreiding van de sociale rechten (geprogrammeerd in de tijd)

Sociale uitkering

Bedrag dat wordt betaald in het kader van de sociale zekerheid (bvb. werkloosheidsuitkering)

Sociale uitsluiting

De maatschappelijke mechanismen waardoor een gebrek aan financiële en andere middelen leidt tot het niet meer deelnemen aan de minimaal noodzakelijk geachte levensstandaard en – patronen

Sociale zekerheid

Verzekering van alle burgers tegen inkomensverlies door ouder-

34

Jargonlijst

dom, werkloosheid, ziekte Sociale zekerheidsbijdrage

Bijdrage die moet betaald worden in het kader van de sociale zekerheid

Spahn-taks

De Spahn-taks, genoemd naar de Duitse hoogleraar Paul Bernd Spahn, is een variant van de Tobintaks. Spahn stelt een tweetrapssysteem voor: een lage belasting die constant wordt toegepast op alle transacties en een hoge belasting om extreme wisselkoerssprongen te voorkomen.

Spin-off

Bijproduct van een uitvinding of technologische vernieuwing

Stabiliteitspact

Dit pact goedgekeurd in juni 1997 (Amsterdam) legde vast dat elk land op de middellange termijn streeft naar een begroting die in evenwicht is of een overschot heeft gekoppeld aan het opzetten van een "procedure bij buitensporige tekorten" (meer dan 3 %). Bij de aanpassingen wordt meer aandacht besteed aan het toezicht op de schuldontwikkeling.

Stakeholder

Betrokken partij, rechtstreeks of onrechtstreeks

Startbanenplan

Systeem dat de verplichting oplegt om een bepaald percentage jongeren (-26 jaar) tewerk te stellen; hier tegenover staan sociale bijdrageverlagingen. Het vervangt de vroegere ‘jongerenstage’. Bedrijven met meer dan 50 werknemers zijn verplicht om 3% jongeren (-26) aan te werven. Voor overheidsbedrijven en ondernemingen in de non-profit sector is dit 1,5%. Gehandicapten, allochtonen en jongeren in een regeling van alternerend werken en leren tellen dubbel.

Startcentra

Personen of ondernemingen die een onderneming in de sociale economie wensen op te starten kunnen voor managementondersteuning terecht bij een van de erkende regionale incubatiecentra, ook startcentra genaamd.

Startkwalificatie

De kwalificaties die men nodig heeft om te kunnen functioneren op de arbeidsmarkt en in de samenleving en zich daar te kunnen handhaven (bijv. door levenslang leren)

START-plan

Het “Strategisch Actieplan voor Reconversie en Tewerkstelling in de Luchthavenregio”. is een project van de Vlaamse regering. Het bevat tal van projecten (inzake mobiliteit, onderwijs, ontwikkeling industrieterreinen, …) en investeringen die noodzakelijk zijn voor de economische ontwikkeling van de regio rond Zaventem.

Statutair personeel

(in België)Vastbenoemd personeel

Streekplatform

Overleggroep van sociaal-economische verantwoordelijken uit

35

Jargonlijst

een streek, met als doel de sociaal-economische ontwikkeling van de streek te bevorderen Suppletief

Bijvoorbeeld een suppletieve CAO: de suppletieve CAO is van toepassing als noch op sectoraal vlak noch op bedrijfsvlak betreffende het onderwerp iets geregeld is.

Suppletoir

Zie : suppletief

Survey

Methode van kwantitatief onderzoek: enquête waarbij een min of meer gestandaardiseerde vragenlijst aan een zo representatieve steekproef van de onderzochte bevolkingsgroep op respondenten wordt voorgesteld

Syndicaat

Algemeen : belangengroepering met een gemeenschappelijke vertegenwoordiging; samenwerking van grote ondernemingen Vakbond

Syndicale afvaardiging

Vertegenwoordiging in de onderneming van het personeel dat bij een vakbond is aangesloten. De leden van de afvaardiging worden onder de werknemers van de onderneming aangewezen of verkozen. De bevoegdheden van de syndicale afvaardiging hebben onder meer betrekking op : 1° de arbeidsverhoudingen ; 2° de onderhandelingen met het oog op het sluiten va collectieve overeenkomsten of akkoorden in de schoo van de onderneming 3° de toepassing in de onderneming van de sociale wetg ving, van de collectieve arbeidsovereenkomsten, van h arbeidsreglement en van de individuele arbeidsovereen komsten ; 4° de naleving van de algemene beginselen bepaald in de artikelen 2 tot 5 van CAO nr. 5 van de NAR inzake het statuut van de syndicale afvaardiging.

Syndicale premie

Jaarlijkse premie om vakbondsleden te belonen voor hun actie en om hun financiële bijdrage te compenseren, uitbetaald in de meeste sectoren (zowel privé als openbaar). Over het bedrag van deze syndicale premie wordt per sector of per onderneming onderhandeld, maar de doorsnee syndicale premie bedraagt ongeveer 50 euro.

Syndicale verworvenheid

Verworven voordeel voor werknemers waarvoor vakbonden actie hebben gevoerd

Synthese indicator

Brengt diverse indicatoren - al dan niet met gelijke weging binnen een afgelijnd domein samen in één indicator.

36

Jargonlijst

Syntra

Opleidingscentra voor zelfstandig ondernemen2

Tendering

Openbare aanbesteding waarbij de overheid de private markt aanspreekt.

Tertiaire sector

Dienstensector

Tertiarisering (van de economie)

Het gegeven dat de dienstensector steeds belangrijker wordt in de totale werkgelegenheid Zie ook: diensteneconomie

TETRA-fonds

Fonds ter financiering van het programma voor technologiegedreven kennisoverdracht vanuit hogescholen en universiteiten naar bedrijven en maatschappelijke organisaties.

Tewerkstelling

Werkgelegenheid

Tobin-taks

Taks op speculatieve kapitaalstromen, genoemd naar Frans econoom Tobin

Toegevoegde waarde

Verschil tussen de marktprijs en de kost van de productiefactoren

Toeleidingsprobleem

(in België ) Probleem dat men voor sommige vacatures, opleidingen… moeilijk de juiste kandidaten kan bereiken

Toelevering

Het door andere bedrijven laten leveren van reeds vervaardigde onderdelen aan een bedrijf dat deze in eindproducten verwerkt

Tolheffing

Een som die automobilisten en vrachtvervoerders soms moeten betalen voor het gebruik van bepaalde wegen- en waterinfrastructuur of voor het inrijden van bepaalde steden. In Vlaanderen bestaat er bijv. een tolheffing voor het gebruik van de Liefkenshoektunnel. In Londen moet een tol betaald worde om toegang te krijgen tot de stad.. In dat geval spreekt men meestal van een cordonheffing.

TOV-systeem

Taxi aansluitend op openbaar vervoer

Trajectbegeleiding

Begeleiding van een werkzoekende naar werk met verschillende stappen (informeren, opleiding, solliciteren) waarbij het traject aangepast wordt aan de behoeftes van de werkzoekende

Transversaal

Niet-sector gebonden

Tripartiet overleg

Overleg tussen overheid, werkgevers en werknemers, bijv. in VESOC

Tunnelrichtlijn

EU-richtlijn die verplichtingen oplegt voor de infrastructuur (aantal rijstroken, vluchtroutes, nooduitgangen, ventilatie...), het beheer (veiligheid bij tunnelwerkzaamheden, tunnelafsluiting, vervoer van

2

Voorheen CMO : Centra voor middenstandsopleiding

37

Jargonlijst

gevaarlijke stoffen... ), de procedures voor goedkeuring en ingebruikstelling van tunnels enz.

Uitbesteding

Een uitbestede activiteit is een activiteit die thuishoort of kan thuishoren in het productieproces van de uitbestedende onderneming, maar door een andere onderneming wordt uitgevoerd voor rekening van de uitbestedende onderneming

Uitbetalingsinstelling

Dienst die de werkloosheidsuitkering of het ziektegeld uitbetaalt

Uitvlaggen

1.Registreren van een schip in een ander land, waardoor de eigenaar van het schip minder belastingen moet betalen 2. Registreren van Belgische werknemers als (goedkopere) buitenlandse werknemers

Uitzendkracht

Werknemer die door een uitzendbureau wordt uitgezonden

Utility

Nutsbedrijf

Vakbondsvrijgestelde of vakbondssecretaris

Secretarissen van beroepscentrales of van de interprofessionele werkingen van een vakbond. Ze leggen zich voltijds op vakbondswerk toe en zijn vrijgesteld van (fabrieks- of kantoor)arbeid

Variabel werkrooster

(Belgicisme )- Variabele werktijden waarbij de werktijden van dag tot dag of van week tot week kunnen verschillen , ligt vast (bij ploegenarbeid)) - Mogelijkheid die werknemers hebben om met glijdende begin – en einduren te werken

Verankeren

Bevorderen dat een binnenlands bedrijf niet door buitenlanders kan of zal worden overgenomen of beheerst

Verantwoord ondernemerschap Zie : duurzaam ondernemen Verbintenissennorm

De kern van deze begrotingsnorm is de aanduiding van een maximaal groeipercentage dat jaarlijks kan worden toegepast op de verbintenissen die een regering binnen de begroting kan aangaan, de zogenaamde beleidskredieten

Verhandelbare emissierechten

Is een concept dat gebaseerd is op de vastlegging van een maximum niveau(plafond) aan mobiliteit. Vervolgens wordt dat plafond opgedeeld in uniforme eenheden – de ‘aandelen of mobiliteitsrechten’ – die het voorwerp zijn van handel. Volgens dit concept mag alleen verbruikt (gereden) worden bij het bezit van dergelijke rechten. De overheid bepaalt het totale quotum van mobiliteitsrechten in functie van haar doelstellingen. Ze zorgt op basis van bepaalde criteria voor de verdeling van de rechten onder de gebruikers. Het is voor elke bezitter van de mobiliteitsrechten mogelijk om deze te verhandelen (kopen, verkopen) zodat een marktprijs ont-

38

Jargonlijst

staat. Er kunnen verschillende vormen van mobiliteitsrechten bestaan, o.m. : autobezitrechten, brandstofrechten, autokilometerrechten, parkeerrechten, cordonrechten enz. ... Het concept van de verhandelbare mobiliteitsrechten is gebaseerd op het voorbeeld van de verhandelbare emissierechten dat in het kader van het Kyoto-protocol voor broeikasgasreductie gehanteerd wordt Verminderde arbeidsgeschiktheid

Voorheen : arbeidsongeschiktheid

Vervoersinfrastructuur

Wegen, lucht-, spoor- en waterwegen en pijpleidingen

Verzorgingsstaat

Politiek-economisch systeem waarbij elke burger kan rekenen op de meest noodzakelijke voorzieningen (pensioen, ziekteuitkering…)

VESOC

Vlaams Economisch en Sociaal Overlegcomité, een tripartiet overleg tussen werkgevers, werknemers en de Vlaamse overheid

Vijandige overname

Het opkopen van de aandelen van een bedrijf, tegen de zin van de directie en/of de aandeelhouders Zie ook: beschermingsconstructie

Vlaams Pensioenfonds

Egalisatiefonds voor de responsabiliseringsbijdrage van de Vlaamse Gemeenschap aan de federale overheid

39

Jargonlijst

Vlaamse ruit

Sterk verstedelijkt kerngebied in Vlaanderen, gelegen tussen de steden Antwerpen, Brussel en Gent

Vormingsakkoord

Akkoord (bijv. in de vorm van een collectieve arbeidsovereenkomst) tussen werkgevers en werknemers om de vorming, herscholing en bijscholing van de werknemers te bevorderen

Vormingsplicht

Verplichting om zich regelmatig bij te scholen

Vrijgestelde

- Een werknemer die verlof krijgt om zich in te zetten voor bijvoorbeeld de vakbond of een sociaal-culturele organisatie - Werknemer (bijvoorbeeld van een vakbond)

Waarborgregeling

Maatregel om de toegang tot financiering, een van de grootste hinderpalen voor de start en groei van KMO's, te vergemakkelijken. De nieuwe regeling streeft naar een nauwe samenwerking tussen de Vlaamse overheid en de privé-banken.

Wachtuitkering

Een uitkering die men krijgt op basis van de studies, na het beëindigen van de wachttijd nadat men ingeschreven is bij VDAB of Actiris als werkzoekende.

Watertoets

Onderzoek door de beheerders van de rivierbekkens naar de invloed dat het project heeft op de waterhuishouding. bij de aanvraag van nieuwe verkavelingen, wegen of KMO-zones

Wegenvignet

Een forfaitaire heffing voor het gebruik van de wegeninfrastructuur, gebonden aan een bepaald gebied en een bepaalde periode. Het vignet kan ook variëren in functie van milieukenmerken van het voertuig , dat is bijv. het geval bij het eurovignet voor het zwaar vrachtvervoer

Welvaartscoëfficiënt

1.Getal waarmee sociale uitkeringen worden verhoogd, om de stijging van de index te compenseren 2.Getal, gebaseerd op een aantal parameters (koopkracht, werkgelegenheid,..) dat de welvaartsgraad van een land uitdrukt

Welvaartvastheid

Aanpassing van uitkeringen aan de ontwikkeling van de algemene welvaart. Zie ook: perequatie

Werkbaarheidsgraad

Het aandeel werknemers op de arbeidsmarkt met een job die vanuit het oogpunt van gezondheid, welbevinden, leermogelijkheden én werk-privé-balans als kwalitatief OK kan beoordeeld worden

Werkbaarheidsmonitor

Een meetsysteem om het arbeidsklimaat in Vlaamse bedrijven en instellingen te evalueren. Enkele belangrijke aandachtspunten van de enquête zijn psychische gezondheid, het welbevinden op het werk, de leermogelijkheden en de balans tussen privé-

40

Jargonlijst

leven en werk. Om de drie jaar zijn er vervolgmetingen gepland om zo de evolutie van de arbeidskwaliteit in kaart te kunnen brengen. Werkbonus

Een persoonlijke bijdragevermindering voor werknemers met lage lonen om op die manier hun nettoloon op te krikken (en dus het verschil tussen loon en sociale uitkeringen te vergroten) zonder de brutoloonlast voor de werkgever te verhogen. Het stelsel is van toepassing op werknemers van wie het brutoloon niet meer bedraagt dan 2 076,63 euro per maand.

Werkloosheidsval

Treedt op als iemand in een objectief of subjectief financieel mindere gunstige situatie verzeilt door te gaan werken, dan wanneer hij/zij in de werkloosheid zou blijven.

Werkzaamheidsgraad

De werkzaamheidsgraad, het aandeel werkenden in de bevolking van 15 tot en met 64 jaar. Tewerkgestelde personen van 15 tot en met 64 jaar als percentage van de totale bevolking van 15 tot en met 65 jaar

WEP-Plus

Vlaamse tewerkstellingsmaatregel die erop gericht is om langdurig werklozen (+ 2 jaar) een werkervaring aan te bieden in de niet-commerciële sector. Werkgevers die deze langdurig werklozen één jaar werkervaring bieden, ontvangen van de Vlaamse overheid een tegemoetkoming bovenop de federale tegemoetkomingen. Deze toelage dient als bijdrage in de loonkosten en begeleidings- en opleidingskosten van de werkzoekende. De regeling is uitdovend. Projecten die lopen, lopen voort, maar er komen geen nieuwe meer bij.

WEP-plus ‘curatieve doelgroep’ (sinds 14/5/04): tewerkstellingsmaatregel erop gericht werklozen die meer dan 3 jaar werkloos zijn een werkervaring aan te bieden van minimum 6 en maximum 18 maanden WEP -Privé

Vlaamse tewerkstellingsmaatregel die erop gericht is om langdurig werklozen (meer dan 2 jaar zonder werk) een werkervaring aan te bieden in de commerciële privé-sector. Werkgevers die zeer langdurig werklozen één jaar werkervaring bieden, ontvangen van de Vlaamse overheid een tegemoetkoming boven de federale tegemoetkomingen. Deze toelage dient als bijdrage in de loonkosten en begeleidings- en opleidingskosten van de werkzoekende.

Werkgelegenheid

Het aantal jobs. De totale werkgelegenheid bestaat uit de loontrekkende werkgelegenheid, de zelfstandige werkgelegenheid,

41

Jargonlijst

en de jobs van de helpers van zelfstandigen Werkgelegenheidsgraad

De verhouding tussen het aantal jobs en het aantal bewoners op beroepsactieve leeftijd

Werkgeversbijdrage

Bijdrage van de werkgever in de financiering van de sociale zekerheid

Werkloosheidsgraad

Het aandeel van werklozen in de beroepsbevolking

Werkloosheidsuitkering

Werkloosheidsvergoeding

Werkloosheidsval

Probleem dat werklozen door een te klein verschil tussen uitkering en loon niet geneigd zijn om een baan aan te nemen omdat dat weinig financieel voordeel oplevert

Werknemersbijdrage

Bijdrage van de werknemer in de financiering van de sociale zekerheid

Werkzaamheidgraad

Het aantal werkenden ten opzichte van de bevolking op beroepsactieve leeftijd (15 tot en met 64 jaar)

Wetsmatiging

Beleid van de Vlaamse overheid om de regelgeving te vereenvoudigen en de administratieve overlast te beperken

Witboek (Europees)

Europese conceptnota bedoeld om, voorafgaand aan de redactie van de regelgeving zelf, al een eerste politiek en maatschappelijk overleg te organiseren over de wenselijkheid en inhoud van de nieuwe regelgeving.

Ziektegeld

Uitkering in het kader van de wet op de ziekteverzekering Correcte term voor ziekte uitkering

Ziekteval

Treedt op wanneer personen die in de een of andere vorm een specifieke vervangingsuitkering ontvangen op basis van gezondheidsbeperkingen ontmoedigd of beperkt worden om economisch actief te worden Door SERV ook wel "activiteitsval" genoemd: "situatie waarin personen met een arbeidshandicap - die de een of andere vorm van vervangingsuitkering ontvangen op basis van gezondheidsbeperkingen - ontmoedigd of beperkt worden om de stap naar de arbeidsmarkt te zetten Zie ook : financiële activiteitsvallen

Zonevreemd bedrijf

Een bedrijf dat gevestigd is in een gebied waarvan de bestemming zoals vastgesteld in de bestemmingsplannen niet in overeenstemming is met de aard van de activiteiten van het bedrijf

Zorgbegeleider

- in Vlaamse basisscholen : coördineert de zorginitiatieven, begeleidt leerlingen en leerkrachten en treedt als contactpersoon op tussen de leerling, de school, de ouders, het centrum voor leerlingenbegeleiding, de therapeut enzovoort. In plaats van één zorgbegeleider kan er ook een zorgteam aangesteld worden.

42

Jargonlijst

Zorgkrediet

Vlaamse aanmoedigingspremie voor de social profitsector om loopbaanonderbreking in de vorm van thematisch verlof te nemen om te zorgen voor kinderen of hulpbehoevende familieleden

Zorgteam

Zie : zorgbegeleider

Zorgverlof

1 jaar betaald verlof te spreiden over de hele loopbaan, op onoverdraagbare wijze zowel toegekend aan mannen als vrouwen

43

Jargonlijst

Zorgverzekering

Een verzekeringsstelsel dat voorziet dat personen die, als gevolg van een verminderd zelfzorgvermogen, beroep doen op niet-medische hulp- en dienstverlening en onder bepaalde voorwaarden de kosten die hulp- en dienstverlening geheel of gedeeltelijk ten laste kunnen laten nemen door erkende zorgfondsen

Zuivere intercommunale

Intercommunale waaraan uitsluitend gemeentebesturen deelnemen

44