Broedvogel Monitoring Project Alle soorten (BMP A)
Bakelse Plassen inclusief golfbaan Stippelberg
voorjaar 2012
Vogelwerkgroep ’t Vuggelke, IVN Bakel-Milheeze-Rips
Dit rapport is opgesteld op verzoek van “De Peelhorst Zand & Grind BV”
1. Inleiding In het kader van de uitbreiding van de Bakelse Plassen van 90 ha naar 165 ha open water is door Bureau Waardenburg BV (Adviseurs voor ecologie & milieu) het “Beheersplan vogels Bakelse Plassen” opgesteld. Hierin wordt de suggestie gedaan om samenwerking met het IVN te zoeken om de diverse tellingen te realiseren. Op dit verzoek is het IVN ingegaan, mede om de ontwikkeling van het landschap en de fauna te volgen en enige toegevoegde waarde te kunnen hebben. Golfbaan Stippelberg wil zich scharen bij de groenste banen (GEO-certificering) van Nederland waarbij een broedvogelinventarisatie ondersteunend kan zijn. Door de verwevenheid van de Bakelse Plassen en de golfbaan hebben wij beide als één project beschouwd. Met dit rapport presenteert vogelwerkgroep ’t Vuggelke van het IVN Bakel-MilheezeRips de Broedvogel Monitoring.
2. Werkwijze Bij het inventariseren van de Bakelse Plassen is merendeel dezelfde route gevolgd, beginnend in de zuid-west hoek aan de Hooizak tegen de wijzers van de klok in om de grote plas. Hier en daar werden verschillende insteken gemaakt zoals bijvoorbeeld bij de Kleine Zuth. De Golfbaan Stippelberg is via de bestaande wegen doorkruist. Ook hier zijn diverse insteken gemaakt op de baan zelf. Beide routes zijn fietsend geïnventariseerd, de insteken vaak lopend. De inventarisatie is uitgevoerd volgens de methode Broedvogel Monitoring Project alle soorten (BMP A) beschreven in van Dijk A.J. & Boele A. Handleiding SOVON Broedvogelonderzoek. ISBN 978-90-72121-26-4. Uitgegeven door SOVON Vogelonderzoek Nederland, Nijmegen. Per inventarisatieronde werd de informatie over het voorkomen van soorten en activiteit (bv zang, aanwezigheid paar, nest) op een kaart genoteerd. Na afloop van het veldwerk werden de gegevens door middel van het computerprogramma “Autoclustering in BMP / Versie 1.05” van SOVON op soortkaarten overgebracht. Dit programma bepaald het aantal territoria per soort rekening houdend met de datumgrenzen, fusieafstanden en aantal benodigde waarnemingen.
3. Kaartmateriaal Op het kaartmateriaal, via Landschappartner beschikbaar gesteld door de Peelhorst, is de situatie weergegeven nadat het hele project is afgerond (ca. 2020 of later). De topografische kaart die SOVON in het computerprogramma tot haar beschikking heeft dateert van 2007. Een luchtfoto, ook in het programma aanwezig, is van iets latere datum. Deze foto wordt echter niet bij het genereren van de soortkaarten gebruikt. Hierdoor is bij de interpretatie van de soortkaarten enig inzicht van de actuele situatie gewenst. (Bijvoorbeeld: een Fuut, een watervogel bij uitstek die een drijvend nest maakt in waterplanten, heeft zijn territorium midden op een akker.) Zie voor de vergelijking van de kaarten de volgende pagina.
De kaart na afronding van het gehele project.
De luchtfoto die het computerprogramma gebruikt.
4. Weersomstandigheden Het weer is van invloed op de activiteit van vogels en daardoor op de doelmatigheid van het inventariseren. Harde wind, neerslag, lage of hoge temperaturen zijn beperkende factoren. Tijdens de inventarisatietellingen waren de omstandigheden over het algemeen goed hoewel erg wisselend. Begin april waren de temperaturen aan de lage kant. De geplande telling van 28 april is door regen verschoven naar 29 april. De telling van 13 mei op de Golfbaan was zó omvattend dat deze op 17 mei is afgemaakt. Tijdens de hele inventarisatieperiode was het windstil tot maximaal matige wind. Deze omstandigheden hebben een gunstige invloed gehad op het uitvoeren van de inventarisatie. Door de avondtelling van 12 juni laat te beginnen is de inventarisatie zeer compleet.
5. Overzicht bezoekdata en weersomstandigheden Telling Datum Tijd Temp.C Wind Bewolking 1 17-mrt 07.00 - 09.30 9 gr zwak, noord-west half bewolkt
Gebied Bakelse plassen+Golfbaan
2
1-apr 07.00 - 10.15
0 gr windstil
onbewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
3
15-apr 06.30 - 09.30
4 gr matig, noord-oost onbewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
4
29-apr 06.15 - 10.15
10 gr windstil
half bewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
5
5-mei 06.00 - 09.30
5 gr zwak
bewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
6
13-mei 06.00 - 09.00
4 gr windstil
onbewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
7
17-mei 13.00 - 14.30
14 gr zwak, noord-west onbewolkt
Golfbaan
8
19-mei 05.45 - 09.15
10 gr zwak
onbewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
9
27-mei 05.45 - 09.15
26 gr zwak
onbewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
10
29-mei 19.00 - 21.00
20 gr zwak
onbewolkt
Bakelse plassen
11
2-jun 05.30 - 09.15
12 gr windstil
half bewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
12
12-jun 21.00 - 23.10
13 gr zwak
licht bewolkt
Bakelse plassen+Golfbaan
13
16-jun 05.30 - 09.00
14 gr zwak
zwaar bewolkt na Bakelse plassen+Golfbaan regen
Bij telling 10 zijn alleen de nestgaten van de Oeverzwaluw geteld als activiteit van de hele Vogelwerkgroep.
6. Niet broedvogelsoorten Vanaf begin 2012 en tijdens de inventarisatie zijn alle waargenomen vogels genoteerd. Hieronder vallen ook trekvogels die het gebied gebruiken om te rusten, te foerageren of te passeren tijdens de trek. Hieronder vallen ook vogels die alleen het gebied gebruiken om te foerageren en elders broeden zoals Boerenzwaluw en Gierzwaluw.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33
Geoorde Fuut Aalscholver Grote Zilverreiger Blauwe Reiger Zwarte Ooievaar Kleine Zwaan Rietgans Brandgans Indische Gans Casarca Smient Wintertaling Slobeend Brilduiker Rode Wouw Torenvalk Boomvalk Kemphaan Watersnip Zwarte Ruiter Tureluur Witgatje Oeverloper Kokmeeuw Kleine Mantelmeeuw Zilvermeeuw Gierzwaluw IJsvogel Boerenzwaluw Tapuit Kramsvogel Klapekster Mandarijneend Totaal aantal:
Bakelse plas X X X X X X X X X X X X X
Golfbaan X X X X
X X X
X X X X X X X X X X X X X X X X X 27
X X
X X X
X 16
7. Broedvogelsoorten Zoals in de werkwijze weergegeven werden de gegevens door middel van het computerprogramma “Autoclustering in BMP / Versie 1.05” van SOVON op soortkaarten overgebracht. Dit programma bepaald het aantal territoria per soort rekening houdend met de datumgrenzen, fusieafstanden en aantal benodigde waarnemingen. In onderstaande tabel zijn de broedgegevens samengevat. In de door het programma gegenereerde bijlage zijn de stippenkaarten opgenomen. Elke stip duidt op een geldig territorium.
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37
Dodaars Fuut Knobbelzwaan Grauwe Gans Canadese Gans Nijlgans Krakeend Wilde Eend Kuifeend Sperwer Buizerd Patrijs Waterhoen Meerkoet Scholekster Kleine Plevier Kievit Holenduif Houtduif Koekoek Steenuil Nachtzwaluw Groene Specht Zwarte Specht Grote Bonte Specht Kleine Bonte Specht Boomleeuwerik Veldleeuwerik Oeverzwaluw Boompieper Graspieper Gele Kwikstaart Witte Kwikstaart Winterkoning Heggenmus Roodborst Zwarte Roodstaart
7 4 3 5 4 7 1 16 6 1 4 7 12 22 3 6 6 17 15 1 2 2 6 1 20 3 6 2 364 13 7 3 39 23 15 11 1
38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74
Gekraagde Roodstaart Roodborsttapuit Merel Zanglijster Grote Lijster Rietzanger Bosrietzanger Kleine Karekiet Spotvogel Braamsluiper Grasmus Tuinfluiter Zwartkop Fluiter Tjiftjaf Fitis Goudhaan Bonte Vliegenvanger Staartmees Matkop Kuifmees Zwarte Mees Pimpelmees Koolmees Boomkruiper Wielewaal Gaai Zwarte Kraai Spreeuw Huismus Ringmus Vink Groenling Putter Kneu Geelgors Rietgors
2 27 52 11 4 1 1 17 6 1 48 12 36 2 39 31 5 5 4 4 6 3 38 39 19 1 5 7 4 32 17 66 14 2 10 26 5
8. Zoogdieren Tijdens de inventarisatie zijn ook de waargenomen zoogdieren genoteerd. Bakelse plas Golfbaan Ree
X
X
Haas
X
X
Konijn
X
Wild varken
X
Vos Vleermuis
X X
9. Slotopmerking Vanaf begin 2012 tot en met de inventarisatieperiode zijn in totaal 107 vogelsoorten waargenomen. Het aantal broedvogels is met 7 soorten toegenomen ten opzichte van 2011. De begrazing in de broedtijd op de Golfbaan van het groot aantal schapen op een te klein perceel komt de grondbroeders niet ten goede. Het aantal “niet broedvogels” is daar tegenover met 10 soorten gezakt. Eén van de mogelijke oorzaken zou de koude winter kunnen zijn geweest. Hierdoor kunnen de vogels zo snel doorgetrokken zijn, dat wij ze gemist hebben.
10. Waarnemers De volgende personen hebben aan deze inventarisatie meegewerkt: Ine Coolen Benny Endevoets Annie van de Hulsbeek Tonnie van de Hulsbeek Jan van de Leur (coördinator) Puc Relou (gastteller)
