Rabbijn Vorst
Briefschrijfster - Adviseuse - Diepdenkster - Echtgenote - Dichteres - Feestfiguur - Grappig - Serieus - Informatief
over de laatste maand van het Joodse Jaar
In dit Hoofdstuk - Ik zag twee hazen - Elloel. Wat het weten waard is - Wat betekent de naam van deze maand? - Wat gebeurde er in de maand Elloel? Een stukje geschiedenis - Wat wij in de maand Elloel doen - Er is maar één winkelier in het dorp! - Kiekendieven schreven brieven - Het PoeriemVrouwtje maakt ruzie - Ruzie en toch een lieve brief - Wereldwensen van het PoeriemVrouwtje
1
ELLOEL - WAT HET WETEN WAARD IS Elloel is de laatste maand van het joodse jaar. Daarna wordt het Rosj Hasjana = Joods Nieuwjaar Wat betekent de naam van deze maand? Het woord Elloel heeft te maken met een Aramees werkwoord dat verspieden, doorzoeken betekent! Bij Elloel bedoelen we dan dat iedereen, vóórdat het nieuwe jaar gaat beginnen, zichzelf en zijn gedrag moet onderzoeken! Wat gebeurde er in de maand Elloel? Een stukje geschiedenis. op 6 Siewan geeft G’d de Tora op de berg Sinai 40 dagen blijft Mosje op de berg. G’d legt hem de Tora uit -------------op 17 Tammoez daalt Mosje van de berg af en breekt de Stenen Tafelen 40 dagen blijft Mosje weer op de berg Sinai om vergiffenis voor het volk te vragen -------------op 29 Av daalt Mosje weer van de berg af. De dag daarna gaat hij opnieuw de berg 40 dagen op blijft Mosje dan voor de derde keer op de berg Sinai en smeekt G.d om volledige vergiffenis voor de zonde van het Gouden Kalf -------------op 10 Tisjrie schenkt G’d volledige vergiffenis. 10 Tisjrie…? Dat is Jom Kippoer!!! Inderdaad, dat was de éérste keer Jom Kippoer, de Dag van Vergiffenis Deze derde 40 dagen dat Mosje op de berg Sinai was, dat zijn precies: - 30 dagen van de maand Elloel en - 10 dagen vanaf Rosj Hasjana t/m Jom Kippoer
2
WAT WIJ IN DE MAAND ELLOEL DOEN - Sjofar blazen De hele maand - behalve op Sjabbat en op de dag vóór Rosj Hasjana - wordt er op de Sjofar = ramshoorn geblazen - Wensen geven Gedurende de maand Elloel wensen wij elkaar een Goed en Zoet Jaar Hoe je dat doet? Door het te zeggen, natuurlijk. Het is ook leuk om Rosj Hasjana– kaarten te sturen. Met hartelijke wensen erop. En als je iemand een brief stuurt, schrijf dan - aan het begin of aan het eind van je brief - al je goede wensen voor het komende jaar. - Seliechot zeggen Aan het einde van de maand worden ’s morgens vroeg speciale gebeden - Seliechot gezegd, minstens vier dagen lang. Deze Seliechot–dagen beginnen altijd op een zondag. In veel sjoels in de hele wereld begint de eerste dienst al uitgaande sjabbat, direct na middernacht. Dat is een heel inspirerend gebeuren! Een andere gewoonte is om al vanaf 1 of 15 Elloel Seliechot-gebeden te zeggen - Naar je zelf kijken Het is de bedoeling dat wij in de maand Elloel nagaan * Wat hebben wij in het jaar dat bijna voorbij is, goed gedaan? * Wat kan nog beter? * Wat hebben wij fout gedaan? * Waarin wij tekort zijn geschoten? * Wat zijn onze goede voornemens voor het nieuwe jaar? * Kijk even of alle draden nog aan de tsietsiet van je talliet zitten * Veel mensen hebben de gewoonte om hun mezoezot die aan de deurposten zitten en hun tefillien door iemand die daar verstand van heeft (een sofeer-schrijver of een rabbijn) te laten controleren - Wij nemen goede besluiten èn beginnen deze alvast uit te voeren!
3
OH! ER IS MAAR ÉÉN WINKELIER IN HET DORP…! Er bestaat, zomaar ergens, een dorpje. Met huizen en met straten. Met bomen en met planten. Met mensen en met dieren. Van alles veel. Maar… met maar één winkel! In die ene winkel moeten de mensen dus alles kopen wat ze nodig hebben. Eten en drinken. Kleren en schoenen. Meubels en fietsen. Natuurlijk moeten de mensen betalen. Maar vaak hebben ze geen geld bij zich. Soms kunnen ze ook niet pinnen. Dan schrijft de winkelier het op. In een boek. Of hij noteert het in de computer. Als het jaar bijna voorbij is, gaat de winkelier kijken wie er nog geld moet betalen. Hij doet het boek of het computerbestand open en leest: ‘Mevrouw A. moet nog duizend euro betalen en meneer B. vijfhonderd. Meneer C. is achthonderd euro schuldig en mevrouw D. nog zestig méér.’ De winkelier stuurt ze allemaal een briefje. Of ze maar gauw willen betalen. Vóór het einde van het jaar. Want anders kunnen ze in het nieuwe jaar geen klant meer zijn. De mevrouwen A. en D. schrikken. En de meneren B. en C. ook. Want er is geen andere winkel waar ze kunnen kopen... Ze gaan ontzettend hun best doen om het geld zo snel mogelijk te betalen. De ene euro na de andere brengen ze naar de winkelier. Of digi(be)talen het. Een paar dagen vóór het begin van het nieuwe jaar kijkt de winkelier weer even in het boek en op de computer. Hij ziet hoe iedereen zijn best heeft gedaan. Alles of bijna alles is betaald. En de winkelier schrijft aan zijn klanten: ‘Omdat u nu zo uw best hebt gedaan met betalen, mag u volgend jaar gewoon in mijn winkel uw inkopen blijven doen!’ Dàt, zo legt de beroemde Ba’al Sjem Tov uit, is de bedoeling van de maand Elloel, de laatste maand vóór Rosj Hasjana, wanneer het nieuwe joodse jaar begint. Het dorpje met de winkel, waarover we vertelden, is de wereld. Wíj zijn die klanten die het hele jaar van de Winkelier – met wie Hakodosj Baroech Hoe, G.d wordt bedoeld – van alles hebben gekregen. Gekregen, maar niet gratis. Want het is de bedoeling dat wij betalen. Met goed gedrag. Door gehoorzaam zijn. Door anderen helpen. Met het doen van mitswot. Met het niet doen van verkeerde dingen. Aan het eind van het jaar moeten wij ons afvragen hoe het met de betaling zit. Hebben wij eigenlijk wel betaald? En hoeveel? Genoeg? Wij gaan ontzettend ons best doen. Wij gaan meer leren, beter onze Tefillot = gebeden uitspreken. Wij staan meer en vaker geld af aan zieke en zielige mensen, of geven het geld mee aan mensen die het speciaal uit Israel daarvoor komen ophalen. 4
Verder nemen wij ons voor om ook ná Rosj Hasjana ons best te blijven doen. En wij hopen en vertrouwen erop dat G.d er dan voor zal zorgen dat het nieuwe jaar een heel fijn jaar zal zijn voor iedereen apart, voor allemaal samen, voor Israel en voor de hele wereld.
HET POERIEMVROUWTJE MAAKT RUZIE Ruzie en toch een lieve brief Dag lieve kinderen! Daar ben ik weer. Het lijkt wel erg lang geleden, sinds ik jullie de vorige keer schreef. Maar er is intussen zó veel gebeurd. Zó veel! Jullie moeten het niet verder vertellen hoor, echt niet, maar ik heb ruzie gehad. Met mijn man. Snik. Met mijn lieve man. Snik. Met mijn lieve ChanoekaMannetje. Snik, snik. Waarover? Dat is niet belangrijk. We waren het gewoon niet met elkaar eens. Hij vond dat hij gelijk had. En ik vond dat ik gelijk had. En zo kregen we ruzie. Vreselijk hè? En wij zijn nog maar net getrouwd! Ik voelde me zo naar. Ruzie? Ik, het PoeriemVrouwtje had ruzie! Dat komt in joodse kringen toch niet voor! Ik zag dat mijn lieve man het ook naar vond. En toen dacht ik: misschien heeft hij toch wel een beetje gelijk. Ik gaf toe. En hij gaf toe. Toen werd het weer goed tussen ons. En wij houden weer heerlijk veel van elkaar. Nog meer dan vóór de ruzie! Fijn hè? Ik zal jullie uitleggen waarom ik dit allemaal aan jullie vertel: Kijk, het joodse volk wordt vaak met een bruid vergeleken, met de vrouw des huizes. En G.d is dan de bruidegom, de heer des huizes. En als wij verkeerde dingen doen is G.d daar verdrietig om. En een beetje boos. Het lijkt net ruzie. 5
Maar als wij spijt hebben, onze fouten toegeven en alles weer goedmaken, dan wordt G.d weer tevreden. En blij. En Hij begrijpt van Zijn kant ook wel dat het voor ons soms wel eens moeilijk is álles goed te doen. Daar heeft Hij begrip voor. En dan wordt alles weer goed tussen G.d en ons. Er is geen ‘ruzie’ meer. En voortaan houdt G.d nog meer van ons dan vroeger. En wij van Hem. Hebben jullie nog even geduld? Dan ga ik het jullie nog op een andere manier uitleggen. Kijk, in de Tora wordt verteld dat het net is alsof wij met een touw aan G.d vastzitten. Noem het maar het Hemel-Aarde-Touw. Iedereen heeft zijn eigen touw. Niet echt natuurlijk, maar zo kunnen wij het een beetje begrijpen. Door dat touw, dat uit 613 kleine draadjes bestaat, komen de krachten die wij van G.d krijgen. Om te kunnen bestaan, om te kunnen leven. Als iemand iets verkeerds doet, kan zo’n draadje van zijn Hemel-Aarde-Touw kapot gaan. En door een heel erge zonde wordt het hele touw doorgesneden! Wat moet je dan doen? Is er dan nog iets te redden? Gelukkig wel! Door te’sjoewa te doen, dat wil zeggen door die fout niet weer te maken en aan G.d toe te geven dat je die fout gemaakt hebt. Dan wordt het Hemel-Aarde-Touw weer heel! Het is dan zelfs nog sterker geworden!!! Lieve kinderen! Ik, jullie PoeriemVrouwtje, heb een voorstel. Het nieuwe joodse jaar gaat straks beginnen. Wij gaan allemaal (niemand uitgezonderd!!) nadenken over wat wij in het afgelopen jaar hebben gedaan. Wat was goed? Wat was fout? We nemen ons voor om vaker in het nieuwe jaar méér Tora te gaan leren, vaker naar sjoel te gaan, thuis meer mee te helpen en aan joodse dingen te gaan doen, liever en aardiger te zijn tegen anderen. Laten wij dan hopen dat G.d er ook van Zijn kant voor zal zorgen dat het nieuwe jaar een heel goed jaar zal zijn. Okay? Ik wens jullie, lieve kinderen, allemaal een Sjana Tova! Goed Jomtov! Nog veel jaren! Dááááág!!! Jullie PoeriemVrouwtje
6
WERELDWENSEN VAN HET POERIEMVROUWTJE Rosj Hasjana - het nieuwe jaar gaat binnenkort beginnen; ontsluit het hart! ontsluit het hoofd! Laat goede wensen binnen: Goed en zoet voor iedereen, dat zo een jaar mag komen; maar tastbaar dan! concreet en echt! En niet beperkt tot dromen. O G.d, grijp in! De wereld wacht! Wij kunnen het niet klaren; Al dachten wij ook zonder U een juiste koers te varen. De mensheid dacht: “Wij doen het zelf! - G.d laten wij er buiten Geen honger meer, geen ziekte, strijd, slechts vrede gaan wij sluiten!” Wij zien nu in hoe arrogant wij jaren, jaren dachten; berouw en spijt, in ned’righeid dat wij op U nu wachten. Wij vragen U, o, lieve G.d, vervul toch onze wensen; doen wij ons best, U doet de rest en zegent alle mensen!
Tekst & Poeriemvrouwtje © Rabbijn Ing. I. Vorst 5772-5773 / Design & Lay Out © Elveaa 2012 - 2013 Very many thanks to all who participated by letting us use their great open source and/or free images.
7
