Rabbijn Vorst
Briefschrijfster - Adviseuse - Diepdenkster - Echtgenote - Dichteres - Feestfiguur - Grappig - Serieus - Informatief
over
Zie de website voor meer:
poeriemvrouwtje.toraworldholland.nl of toraworldholland.nl/poeriemvrouwtje
In dit Hoofdstuk -
Poeriem. Wat het weten waard is - Waarom wij Poeriem vieren? - Waarom is de dag vóór Poeriem een vastendag? - Wat is het programma van Poeriem? Ik zag twee mezen Weleens een koe zien lachen? - Een lieve brief van het PoeriemVrouwtje Laatste Nieuws
-
Waarom eigenlijk geven wij met Poeriem die eet- en drinkcadeaus? - Voor de ouderen onder de jongeren Ik zag twee mieren Waarom geven wij juist - ook nu weer geld aan arme mensen? Waarom vierde koning Achasjwerosj feest en waarom zo lang? - Ook voor de ouderen onder de jongeren Het PoeriemVrouwtje en haar recept voor Hamansoren Ik zag twee hoppen
POERIEM – WAT HET WETEN WAARD IS Waarom wij Poeriem vieren? Ongeveer 2300 jaar geleden woonden de meeste joden rustig en zeker in het Perzische rijk. Onder de heerschappij van de machtige koning Achasjwérosj.Totdat Haman, jodenhater in hart en nieren, door de koning tot eerste-minister werd benoemd. Want deze Haman maakte een plan om alle joden op één dag – hij lootte en het lot viel op de 13e dag van de joodse maand Adar – te vermoorden. Het lukte Haman de koning om de tuin te leiden – hij vertelde niet dat het om de joden ging - en zo ging de koning akkoord. G.d zij dank, de joodse leider Mordechai liet het er niet bij zitten. Samen met zijn nicht Esther - die door koning Achasjwérosj tot koningin van Perzië was uitverkoren - lukte het Haman ten val te brengen. Bovendien kregen de joden van de koning toestemming om zich te verdedigen. En gelukkig, G.d zij dank, werd op de 13e dag van de joodse maand Adar - en in de hoofdstad Sjoesjan ook op de 14e Adar - de vijand verslagen. Wauw!!!!!!!!!!!!!!!!! Nou, nu begrijpen jullie waarom wij op 14 en 15 Adar feest vieren: Poeriem – Lotenfeest.
Waarom is de dag vóór Poeriem een vastendag? De dag vóór Poeriem heet Ta’aniet Esther. Het is een vastendag en vastend denken wij dan eraan dat koningin Esther en de joodse inwoners van de stad Sjoesjan drie dagen hebben vastten voordat Esther naar koning Achasjwerosj ging om hem te smeken het joodse volk alsjeblieft niet te laten vernietigen Het ging daar in Sjoesjan natuurlijk niet alléén om het vasten. Tegelijkertijd dachten de joodse mensen na of G.d wel tevreden over hen was. En als het nodig was, deden zij te’sjoewa; dat wil zeggen dat zij wéér en nog méér gingen leven zoals joodse mannen / vrouwen / meisjes / jongens mogen en moeten doen. En ook wij denken daar terwijl wij vasten over na. Als Poeriem op zondag valt, vasten wij niet zoals anders, op de dag voor Poeriem. Want dan is het Sjabbat. De vastendag wordt dan vervroegd naar donderdag. Koningin Esther had, G.d zij dank, succes; Haman werd opgehangen en de joden in Perzië werden gered. Uit dit alles wat je nu gelezen hebt, begrijp je wel dat Poeriem een héééél vrolijk feest is. Met een héééél druk programma!!!
Wat is het programma van Poeriem? *
Meĝilla lezen. De Meĝilla – dat is de rol/het boek van Esther, waarin de hele Poeriem geschiedenis staat beschreven - wordt ’s avonds en opnieuw overdag voorgelezen. Het is de gewoonte om bij het horen van de naam Haman lawaai te maken. Ratel met een ratel! Stamp met je voeten! Maak lawaai! Daarna: Sssssssssssssssttttttttttttttttt!!!!!!!!!!!! Want wij willen geen woord missen wanneer de Meĝilla wordt voorgelezen!
*
Misj'loach Manot. Wij geven een pakje met twee soorten eten en/of drinken – mag ook meer zijn – aan een vriend/vriendin. Zo wordt de vriendschap sterker en… je kunt op deze manier nieuwe vrienden maken. Mooi toch! Niet alleen de grote mensen, maar ook jullie, de kinderen, kunnen deze prachtige mitswa vervullen!
*
Matanot la'evjoniem. Wij geven van geld aan tenminste twee arme mensen. Opnieuw: Niet alleen de grote mensen, maar ook jullie, de kinderen, kunnen deze prachtige mitswa vervullen!
*
Poeriem Maaltijd. Met Poeriem houden wij een feestmaaltijd, de Se’oedat Poeriem. Deze maaltijd begint in de middag en gaat soms tot laat in de avond door. Heel soms valt Poeriem op vrijdag. Dan beginnen wij ‘s ochtends met de maaltijd.
*
Verkleden. Het is niet verplicht om je te verkleden. Maar zeg nou zelf: Wat is Poeriem zonder verkleden?! Dus kom maar op Koninginnetjes Esther – de een nog mooier dan de ander – en al die Mordechai’s - die er gewichtig uitzien als joodse bestuursleden. En verder kauwboys – zo schrijf je dat op Poeriem – en wat jullie verder verzinnen om je te verkleden.
WELEENS EEN KOE ZIEN LACHEN?
Een lieve brief van het PoeriemVrouwtje
Dag lieve kinderen! Daar ben ik weer! Daar ben ik nog! En ik ben echt niet van plan om weg te gaan. Want ik voel me hier heel happy. Zeker sinds ik getrouwd ben. Met het ChanoekaMannetje, zoals je natuurlijk nog wel weet. Was je het vergeten? Nou, ik niet hoor! Natuurlijk ga ik jullie over Poeriem vertellen. Want Poeriem is míjn feest. Dat mag je niet uitvlakken. En omdat Poeriem míjn feest is, is het een fijn feest. Een feest waarop het mitswa(!) is, een voorschrift, een plicht, om te lachen. Even een vraag: hebben jullie weleens een koe zien lachen? Of een hagedis? Hebben jullie ooit een olifant zien schuddebuiken, een slang zien schateren of een kabeljauw zien grinniken? Nee hè? Natuurlijk niet! Want een dier kan niet lachen. Een dier kan laten merken dat hij vrolijk is. Dat wel. Door te knorren, te spinnen, te hinniken. Of door met z’n staart te kwispelen. Maar niet door te lachen.
Want dat kan alleen een mens. Ik zou jullie nog een vraag willen stellen: Weten jullie wel wat lachen eigenlijk is? Ja? Nee? Ik heb het even, voor mijzelf en voor jullie, in het woordenboek opgezocht. Wat lachen is , stond er zo uitgelegd: ‘Door een vertrekking van de mondhoeken en de onderste delen van het aangezicht, al of niet vergezeld van een reeks hoorbare ademstoten, een gewaarwording van vrolijkheid of opgewektheid uitdrukken’. Asjemenou! Ik heb nooit geweten dat lachen zoiets ingewikkelds is! Weet je, als je over het lachen goed gaat nadenken, dan blijkt het nog véél ingewikkelder te zijn. Want je hebt verschillende soorten lach. Je kunt gieren, grijnzen, grinniken, grimassen en glimlachen. Je kunt buikpijn van het lachen krijgen. Of tranen in je ogen. Je kunt giechelen en je kunt schateren. Ook is het mogelijk je een kriek te lachen. Of een aap! Eigenlijk is lachen iets heel wonderlijks. Want wat gebeurt er? Eerst hoor je iets met je oren. Of je ziet iets met je ogen. Dat komt in je hersenen terecht. Daar begrijp je dat wat je hebt gehoord of gezien, iets grappigs is. Je hersenen geven nu, automatisch, opdrachten aan je mondhoeken en aan je longen en… je lacht. Is het geen wonder?! Ab -so -luut! Lachen is heerlijk. Lachen maakt blij. Lachen werkt bevrijdend. Je kan het zo zeggen: een gespannen sfeer wordt door een lach ontladen. Een boze bui drijft over door een lach. Je kunt het vergelijken met een miezerige, grijze kille zomerdag. Je humeur staat op nul. Maar dan, plotseling, breekt de zon door en alles krijgt kleur: de bomen, de bloemen, de lucht en het gras. Je leeft op. Je kunt er weer tegen. Bovendien is lachen gezond. Het ontspant en geeft energie. Lachen zorgt er voor – zo kan de dokter het je uitlegen - dat bepaalde hormonen vrijkomen die een gunstig effect hebben op het immuunsysteem. Lieve kinderen! Onze Joodse geleerden hebben gezegd dat je in alles G.d moet zien. Niet echt natuurlijk, want dat kan niet. Maar zij bedoelden dat wij in alles de ‘hand’ van G.d moeten herkennen. Door in te zien dat het door G.d is geschapen. Dat is ook met lachen het geval. Lachen is zo iets wonderlijks, zo een ingewikkeld proces dat je vanzelf begrijpt: dat is door G.d gemaakt! En zo kun je begrijpen dat lachen een mitswa kan zijn. Op Poeriem. En er na. Haha! Jullie PoeriemVrouwtje
Laatste nieuws. Het schijnt dat er toch een bandopname bestaat van volgens onbetrouwbare bronnen - een lachende koe. Volgens andere nog onbetrouwbaardere bronnen is het een opname van een gekke koe. Kijk gauw op de website en oordeel zelf
MISJLO’ACH MANOT. WAAROM EIGENLIJK DIE EET- EN DRINKCADEAUS? Voor de ouderen onder de jongeren
Nadat Haman ten val was gekomen en het grote gevaar van de ondergang op wonderlijke wijze was afgewend, vroeg iedere joodse man en iedere joodse vrouw zich af: ‘Aan wie heb ik deze redding te danken? Om wie heeft G.d dit wonder verricht? Wie leeft zo een goed joods leven dat G.d om hem of haar alles ten goede heeft laten komen? Dat wij gered zijn uit dat ontzettende gevaar?’ En iedereen dacht bij zichzelf: ‘Om míj is het zeker niet gebeurd. Want wie ben ik, met mijn fouten en tekortkomingen, dat G.d voor mij een wonder zou doen?!’ En iedereen dacht en begreep: ‘Het is zeker de verdienste van anderen dat ik ben gered. Kom, laat ik die anderen dan voor mijn redding gaan bedanken!’ Hoe gingen ze die anderen bedanken? Door geschenken te brengen. Klaar om direct te worden gegeten en/of gedronken. Zo besloten Mordechai en Esther - en zij schreven dat in de Megilla op - dat deze misjlo’ach manot actie een van de belangrijkste bezigheden op Poeriem zal zijn.
MATTANOT LA’EVJONIEM - WAAROM JUIST OOK NU GELD GEVEN AAN ARME MENSEN? Het geven van tsedaka – geld – aan arme mensen is natuurlijk het hele jaar door al een goede daad, een grote mitswa. Gewoon, omdat arme mensen geholpen moeten worden. Bovendien weten wij dat ‘tsedaka mekarèwet et haĝe’oela – liefdadigheid brengt de verlossing dichterbij’. Nou, dan ligt het dus voor de hand om ter gelegenheid van de verlossing van Poeriem op die dag extra tsedaka te geven. Waarbij wij hopen dat daardoor ook de toekomstige verlossing weer dichterbij is gebracht. En dan is er nog een reden. In de feestroes van Poeriem en omdat wij zo druk bezig zijn met het rondbrengen van misjlo’ach manot paketjes en met het houden van de feestmaaltijd, zouden wij wel eens de arme mensen kunnen vergeten…! Daarom zegt Meĝilla: ‘Vergeet alsjeblieft vandaag de arme mensen níét ! Weet je wat? We maken er vandaag een dubbele mitswa van!’
WAAROM VIERDE KONING ACHASJWEROSJ FEEST EN WAAROM ZO LANG? Voor de ouderen onder de jongeren
Een feestje bouwen? Prima, leuk. Maar er moet natuurlijk wel een reden voor zijn. En daarom vraag ik jullie: *
Welke reden had koning Achasjw érosj van Perzië dat enorm grote feest aan te richten waarover in het begin van de Megilla, de Rol van Esther, wordt verteld? Waarom duurde dat feest 180 dagen?
*
Dat zijn twee korte vragen. Met twee lange antwoorden. Lees maar mee: Mosje Rabbeenoe (Mozes) had in de Tora, uit naam van G.d, de joodse mensen duidelijk gemaakt dat en hoe, zij op een speciale manier moesten leven. Dan zouden zij G.ds speciale volk zijn. Maar, zo had Mosje gewaarschuwd, weer uit naam van G.d natuurlijk, het zou kunnen gebeuren dat het joodse volk G.ds volk niét zou blijven. Als wij heel slecht zouden leven… Na de dood van Mosje was het joodse volk in Israël gaan wonen. 440 Jaar later was de Tempel in Jeroesjalajim gebouwd. 410 Jaar bleef die Tempel bestaan. Maar toen - 850 jaar na de waarschuwing van Mosje - werd de Tempel verwoest. En heel veel mensen vroegen zich af: Is dit een bewijs dat het joodse volk G.ds volk niet meer is…? 70 Jaar zou de Babylonische ballingschap duren. Zo had de profeet het voorspeld. Na die 70 jaar zou G.d de ballingschap laten eindigen en zou de Tempel zijn herbouwd. Ja, maar alleen dàn als G.d het joodse volk nog steeds als Zijn speciale volk zou beschouwen. Maar wàs het joodse volk G.ds volk gebleven? De Babyloniërs hoopten van niet.
De Perzen hoopten van niet. Achasjwerosj hoopte van niet. Hij - Achasjwerosj - telde de jaren, de maanden, de dagen. Toen de 70 jaar volgens zijn berekening voorbij waren maar de ballingschap niet was geëindigd, de Tempel niet was herbouwd, begreep de Perzische koning daaruit dat het joodse volk geen bijzonder volk meer was. Hiep hoi! De joden zouden een gewoon volk zijn. Of nog beter: zou zouden opgaan in de volkeren. Er zouden dan helemaal geen joden meer zijn! En daarom vierde Achasjwerosj feest. 180 dagen lang! Achasjwerosj had zich vergist. Hij had zich verrekend. De 70 jaar waren nog niet voorbij. En later bleek dat het joodse volk wèl G.ds volk was gebleven. Het joodse volk werd geen gewoon volk. De joden gingen niet op in de volkeren. Het joodse volk hield niet op te bestaan. Toen niet. En nu niet. En daarom vieren wij met Poeriem feest.
O.K. Je hebt nu begrepen waarom Achasjewerosj feest vierde. Maar je wilt ook weten waarom dat feest 180 dagen moest duren. Iets korter zou ook best leuk zijn geweest! De beroemde Rabbi Eliejahoe, de Ĝaon van Wilna, legt het ons uit: ‘Het is bekend dat koning Nebukadnetsar van Babylonië 1080 schatten uit de Tempel had geroofd. Hij had die schatten in Babylonië bij de rivier de Eufraat begraven. Koning Cyrus van Perzië, die later Babylonië veroverde, kreeg de schatten in handen. Later kwamen ze in het bezit van koning Achasjwérosj. Op het feest ter ere van de ondergang van het joodse volk durfde de koning deze heilige Tempelschatten aan de gasten te tonen. Zes schatten per dag (zoals in het boek Jalkoet Esther op grond van de vierde zin van het eerste hoofdstuk van de Meĝilla wordt uitlegd). Hoeveel dagen had Achasjwerosj dus nodig om alle 1080 Tempelschatten aan zijn gasten te laten zien? 1080 gedeeld door 6. Reken maar uit: dat zijn 180 dagen!’
HET POERIEMVROUWTJE EN HAAR RECEPT VOOR HAMANSOREN Opnieuw een brief van het PoeriemVrouwtje
Dag lieve kinderen! Wat dom van mij om dat te vergeten. Want ik zou geen PoeriemVrouwtje zijn als ik jullie geen Poeriemrecept zou geven. Van Hamansoren natuurlijk. Hier is het. Je neemt of leent: - 4 eieren - een half kopje lauw water - 5 gram zout - poedersuiker - 500 gram bloem Over de bloem eerst nog een paar Poeriemvragen: - Is paardebloem geschikt voor het bakken van Hamansoren? . Ter herinnering aan het paard dat Haman met Mordechai erop door de stad moest - leiden… - Worden Hamansoren bij gebruik van boterbloem melkkost? - Haman had het altijd over ‘gladde joden’. . Zou gladiolenbloem dan niet heel toepasselijk zijn?! Na deze onzinnige bloemvragen gaan we serieus aan de Hamansoren-slag: - Je neemt een diepe kom en doet de bloem erin - Je klopt de eieren - Je doet de eieren en het water bij de bloem. Strooi het zout erbij - Nu moet je het mengsel heel goed kneden - Maak van het deeg 8 à 10 balletjes - Laat de balletjes een uurtje liggen - Rol de balletjes heel dun uit tot dunne flensjes - Bak deze in frituurolie - Haal de oren uit de pan en laat ze uitlekken Let op: Frituren en bakken doen we natuurlijk alleen maar als het het mag en er grote mensen bij zijn, nooit alléén, want dat kan heel gevaarlijk zijn! Daarna: smullen maar, mèt of zonder poedersuiker erover. Eerst zeggen wij de beracha – lofzegging: Baroeg atta Ado-naj Ello-heenoe mèlèg ha’olam ha’olam BOREE MIENEE MEZONOT Smakelijk, hè?! Maar toch nog even twee rare vragen: - Kun je met kapotte hamansoren naar een oorarts gaan? - Bestaan er digitale gehoorapparaten voor dove(ha)mansoren?
Tot een volgende keer!
Zie de website voor meer:
poeriemvrouwtje.toraworldholland.nl of toraworldholland.nl/poeriemvrouwtje
Tekst & Poeriemvrouwtje © Rabbijn Ing. I. Vorst 5772-5774 / Design & Lay Out © Elveaa 2012 - 2014 Very many thanks to all who participated by letting us use their great open source and/or free images.
